Stoplichtspel Verschuivende grenzen in de vrijwilligerszorg

Transcriptie

1 Stoplichtspel Verschuivende grenzen in de vrijwilligerszorg Waarom een stoplichtspel? De maatschappelijke ontwikkelingen rond de WMO zoals decentralisatie, een terugtredende overheid en de Kanteling (een WMO- project waarin zelfredzaamheid en participatie van burgers centraal staat) leiden tot een groeiende vraag in en aan de vrijwilligerszorg. Ook lidorganisaties merken dat er meer en complexere vragen op hen afkomen. Dit vraagt om duidelijkheid over verschuivende grenzen in de vrijwilligerszorg: Wat kan je wel en niet van vrijwilligers verwachten? Hoe kan je vraaggericht werken en maatwerk leveren aan cliënten? Welke diensten kan je wel of niet bieden? Waar liggen grenzen in de vrijwilligerszorg? Hoe kun je grenzen met gemeenten bespreekbaar maken en de kwaliteit van vrijwilligerszorg hoog in het vaandel houden? Hoe kijk je als coördinator en als organisatie aan tegen het hanteren van grenzen in de vrijwilligerszorg? Thema s uit het stoplichtspel zijn: de veiligheid van vrijwilliger en cliënt, de competenties van de vrijwilliger, de specifieke situatie van de cliënt, het maken van afspraken en regels, en het waarborgen hiervan in de organisatie. Zie ook het Mezzo groeidocument De kr8 van vrijwilligerszorg en voor algemene adviezen de Mezzo Schijf van kr8 Lees over de verschillende soorten grenzen en beïnvloedende factoren ook de brochure Grenzen van project Zorg beter met vrijwilligers (Vilans i.s.m. MOVISIE, V&VN, Agora, Actiz en VGN). Deze richt zich op de grenzen tussen de taken van vrijwilliger en taken van beroepskrachten (informele zorg en formele zorg) Mezzo wil door middel van dit Stoplichtspel de discussie over grenzen binnen de eigen organisatie en tussen lidorganisaties stimuleren. Door eerst individueel een standpunt in te nemen over onderstaande casussen en daarna elkaars meningen te zien, komt discussie op gang. Doel van dit spel is om proactief na te denken over komende ontwikkelingen. Het is goed om als organisatie hiervan bewust te zijn en een standpunt in te nemen over het hanteren van grenzen, gebaseerd op de veranderende werkelijkheid. Waarom hanteer je als organisatie wel of niet bepaalde grenzen? Bepaal voorwaarden op basis waarvan je als organisatie maatwerk kan leveren en waarmee je grensverleggend kunt werken. Pagina 1 van

2 Hoe werkt het stoplichtspel? Materialen In dit spel zijn vijftien casussen over grenssituaties uit de informele zorg samengebracht. Om de verschuivende grenzen aan te geven zijn er per casus soms varianten gegeven (a, b en c). Als vrijwilligerszorg-organisatie kan je een keuze maken uit deze casussen of op eenvoudige wijze zelf uit eigen ervaring (digitaal) casussen toevoegen. Criteria voor een goede casus zijn: een herkenbare praktijksituatie en concrete persoonsgerichte beschrijving duidelijke korte situatiebeschrijving en heldere vraag (geen dubbele ontkenning) aanwezigheid van een grenssituatie of dilemma in de formulering van de vraag moet de organisatie, vrijwilliger of coördinator een actie wel, niet of deels uitvoeren. Deze casussen zijn te bespreken in de eigen organisatie met (een deel van de) medewerkers / vrijwilligers of in een regionaal overleg met collega-organisaties uit de informele zorg. Per casus kan de deelnemer kiezen wat hij hiervan vindt door middel van post-its of kartonnen rondjes in de kleuren GROEN (zeker wel), ORANJE (discussie / twijfel) en ROOD (absoluut niet). Verdere materialen zijn: laptop / beamer voor de PowerPoint, een flip-over en eventueel geprint de casusschema s voor de deelnemers. Wat is de werkwijze? De coördinator, adviseur of consulent is spelbegeleider. Deze legt de collega s of collega-organisaties, vrijwilligers en andere betrokkenen het spel uit. Ieder krijgt een rood, oranje en groen stoplicht in de vorm van onderscheiden kleur post-it of kartonnen rondje/vierkant in 3 kleuren. De spelleider laat de casus zien via PowerPoint, flip-over of hij leest deze voor met de bijbehorende vraag. Na het lezen / horen geeft ieder de eigen mening over de vraag op de casus door de daarbij horende kleur omhoog te houden. De spelbegeleider noteert de scores voor groen, oranje, en rood per vraag op de flipover. De discussie kan direct na elke vraag plaatsvinden. Kijk hierbij als spelbegeleider ook naar de Schijf van Kr8 : Waarom kies je voor wel of niet die grens stellen of waarom twijfel je? Wie is doorslaggevend bij het stellen van de grens: de vrijwilliger, de organisatie of de zorgvrager? Welke kanttekeningen of nuancering wil je maken over deze situatie / casus? Kies je voor Nee, tenzij of Ja, maar - beleid? Afsluitend kan de spelleider aan de deelnemers vragen om een eigen bestaande casus over een grenssituatie in te brengen met een vraag erbij. Een andere aanpak is om eerst alle casussen te laten passeren en dan aan het eind een aantal opvallende stellingen/uitkomsten bespreken. Bijvoorbeeld die casussen waarin een grote spreiding is in rood, oranje en groen. De laatste mogelijkheid is een schriftelijke aanpak. Dit geeft meer bedenktijd en hierbij vermijd je eventuele wederzijdse beïnvloeding bij het omhoog houden van het stoplicht. De deelnemers vullen eerst individueel de antwoorden in voor alle casussen op het uitgereikte schema. Daarna inventariseert de spelleider plenair het aantal rood, oranje en groen per casus en vindt de discussie plaats. Pagina 2 van 6

3 Samen komen we een stapje verder met het omgaan met grenzen in de informele zorg. Een inspirerende discussie toegewenst! Casussen en vragen: Casussen en vragen: Groen Oranje Rood 1. 1 a De Hulpdienst Lutjebroek krijgt een vraag om elke woensdag drie kinderen naar sport te brengen dit tot de zomervakantie. Hun moeder is chronisch ziek en vader woont elders. Moet de Hulpdienst dit doen? 1 b Wat als er gevraagd wordt om een cliënt vijf keer per week naar de dagopvang te brengen. De taxikosten worden namelijk niet meer vergoed. 2. In het kader van maatschappelijke stage (Mas) en vanuit een door vrijwilligersorganisatie opgezette boodschappendienst doen twee VMBO ers Jill en Faisal de boodschappen voor de heer Berendse (84 jaar). De heer Berendse geeft 100 mee. 2 a Moeten de Mas sers dit aannemen? 2 b Wat te doen bij meegeven pinpas met pincode? 2 c 3. 3 a Moet de organisatie hier regels over opstellen? Vanuit Hulpdienst Heemskerk is Margot (40 jr) ruim een half jaar actief als vrijwilliger voor Jan (74 jr en moeilijk ter been) en zijn zieke partner. Margot doet de tuin en soms wat klusjes in huis. Jan vraagt of Margot de woonkamer wil stofzuigen. Moet Margot dit doen? 3 b 4. 4 a Mag Margot dit doen? Marcia (alleenstaande vrouw van 54 met kanker) vraagt aan vrijwilliger Willemien haar privé adres, want ze wil haar zo graag een kerstkaart sturen. Mag Willemien dit geven? Pagina 3 van 6

4 Casussen en vragen: Groen Oranje Rood 4 b Marcia stuurt een kerstpakket. Mag Willemien dit aannemen? 5. Mw. De Boer (80 jaar) vertelt aan vrijwilliger Gonda (56 jr. en bijna een jaar hier komend vanuit de Hulpdienst voor klusjes en gezelligheid) dat zij zelfmoord gaat plegen en hoe zij dat gaat doen en dat zij dit niet mag doorvertellen. 5 a Kan maatje Gonda dit aankaarten bij de coördinator? 5 b Moet Gonda dit aankaarten bij de coördinator? 5 c Kan Gonda de huisarts van mw. de Boer bellen? 5 d Moet Gonda de huisarts bellen? (in de discussie zou je ook nog kunnen vragen of ze haar dochter mogen/moeten bellen) 6. Willem is vrijwilliger bij Georganiseerde Burenhulp Arnhem. Hij begeleidt en vervoert met zijn eigen auto mensen die naar het ziekenhuis moeten. Dit doet hij gemiddeld 2 x per week. 6 a Moet de cliënt een eigen bijdrage / onkostenvergoeding voor de auto betalen? 6 b Moet Willem dit ook blijven doen als de cliënt geen geld heeft omdat hij in de schuldhulpverlening zit? Moet de GB organisatie de onkosten van de vrijwilliger vergoeden als de cliënt dit niet kan? Moet de GB organisatie een inzittenden verzekering afsluiten? 7. 7 a Georganiseerde Burenhulp Kampen organiseert samen met een plaatselijke serviceflat voor ouderen jaarlijks een rolstoelvierdaagse. De vrijwilligers wandelen ieder twee avonden met een rolstoelcliënt. Moet de organisatie de vrijwilligers een cursus rolstoelduwen aanbieden? Pagina 4 van 6

5 Casussen en vragen: Groen Oranje Rood 7 b Moeten deze vrijwilligers verplicht deelnemen aan een cursus rolstoelduwen? 8. In het netwerk informele zorg Haarlem wordt door de deelnemende vrijwilligerszorg organisaties geconstateerd dat er een andere soort hulpvragen de laatste tijd binnenkomen. Vaak complexere vragen of de vraag om een vrijwilliger voor een paar keer per week. 8 a Kunnen zij afspreken welke aanvragen zij wel/niet kunnen ondersteunen met een vrijwilliger? 8 b Moeten zij hun vrijwilligers meer scholen op complexe hulpvragen? 8 c 9. Moeten zij met de gemeente in gesprek gaan over deze constatering? Na het kennismakingsgesprek tussen Holly (vrijwilliger) en cliënt Temmy met de coördinator van de GB is Holly vier keer bij Temmy geweest. Holly vindt dat het klikt. Temmy belt de coördinator en zegt dat ze niet meer wil dat Holly komt, omdat ze zich teveel met van alles bemoeit. 9 a Moet de coördinator een andere vrijwilliger voor Temmy zoeken? 9 b 10 Kan de coördinator Holly nog bij een andere cliënt inzetten? In het kader van re-integratie is Anouk, die om gezondheidsredenen niet betaald kan werken, verplicht om een vastgesteld aantal uren te werken als vrijwilliger bij organisatie van informele zorg. Als ze op haar "werk"-dagen ziek is, moet ze van de uitkeringsinstantie de gemiste uren inhalen. 10 a Kan de vrijwilligerszorg coördinator Anouk verplichten om de uren in te halen? 10 b Moet een vrijwilligerszorg-organisatie meegaan in de eisen van de uitkeringsinstantie? Pagina 5 van 6

6 Casussen en vragen: Groen Oranje Rood 10 c Biedt verplicht vrijwilligerswerk in kader van reintegratie of begeleid vrijwilligerswerk in kader van Maatschappelijke stage kansen voor vrijwilligerszorgorganisaties om nieuwe groepen aan te boren? 11. MaS Vrijwilliger Mohammed (17 jaar) plaatst een enthousiaste reactie op facebook account van de vrijwilligerszorg-organisatie over zijn uitstapje met mevrouw De Bruin die dement is en noemt haar naam. 11 a Mag Mohammed dit doen? 11 b Kan Mohammed bij de tekst een foto plaatsen van de cliënte? 11 c Mag Mohammed een negatieve reactie over zijn vrijwilligerswerk plaatsen op zijn eigen facebook account? Eigen casus Pagina 6 van 6