DE TANDSTAAF. Bergstrecke Sectie Nederland. Verein Furka. Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland

Transcriptie

1 Verein Furka Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland Bergstrecke Sectie Nederland DE TANDSTAAF Nummer 3 - Herfst 2014

2 Boven: Na de festiviteiten ter gelegenheid van 100 jaar Brig - Gletsch wordt loc 3 weer opgeladen Onder: Tijdens de werkzaamheden passeert dieselloc 51 met de tandrad-smeerwagen (foto s Peter Witkop)

3 Nummer 3 - Herfst 2014 In dit nummer 2 Van de redactie 3 Van de voorzitter 4 Verslag Week 21 Plannen blijft moeilijk... Sectie Nederland 6 Verslag Week 34 Van alles en nog wat. 10 Verslag Week 35 Werken aan het spoor 14 Verslag Najaarsbijeenkomst 175 jaar spoor in Nederland 17 Verslag Sektionstreffen Mannheim Nederlandse en Duitse secties weer bijeen 16 Algemene informatie Adressen, tips en informatie Agenda 17 en 18 januari 2015 De sectie Nederland staat met een stand op Emsland Modellbau in Lingen (D) Kijk voor de actuele agenda op Redactiesluiting Tandstaaf : 30 november 2014 Tips voor de agenda? mail naar tandstaaf@furkabahn.nl Foto omslag: Peter Witkop

4 Van de redactie Inmiddels ligt alweer de derde Tandstaaf van dit jaar voor u, en in lijn met de traditie dus ook weer het extra dikke nummer met daarin de verslagen van de werkweken van het afgelopen seizoen. Inmiddels zit het rijseizoen van de DFB er weer op, en is de spoorlijn weer volledig eingewintert : alles wat normaal gesproken boven de grond uitsteekt is verwijderd of anderszins beschermd zodat moeder natuur haar gang kan gaan. Nu maar hopen dat eind mei 2015 alles nog netjes op zijn plaats ligt. In Realp betekent het einde van het rijseizoen dat het weer tijd is voor groot onderhoud aan locomotieven en rijtuigen. Gelukkig is in de afgelopen jaren de werkplaats flink uitgebreid zodat veel materieel warm en droog de winter door kan brengen. Helaas geldt dat niet voor de rijtuigen, de al jaren zo vurig gewenste rijtuighal bestaat voorlopig alleen nog maar op de tekentafel Inmiddels is ook de najaarsbijeenkomst al achter de rug, een groep van zo n 25 leden bezocht op 20 september jongstleden de werkplaats van NedTrain in Haarlem. Een indrukwekkend staaltje techniek waarvan Henk Huisman en Jeroen Wolff verslag doen. Tot slot nog maar weer de (bekende) oproep: uw foto s en andere spoorse bijdragen voor de Tandstaafworden zeer op prijs gesteld! Alleen op deze manier is het voor ons mogelijk om de Tandstaaf te blijven maken. Diederik van Nimwegen Jeroen Wolff En dan tref je zomaar een Alphoornblazer in het wild aan bij de remise (foto week 21) 2 De Tandstaaf

5 Van de voorzitter Op 20 september heeft het bestuur na de najaarsbijeenkomst in Haarlem afscheid genomen van Hans Croes en Huig van de Marel. Dezen waren met echtgenotes uitgenodigd om met het bestuur een afsluitend etentje bij te wonen. Ik mocht, zij het enigszins onwennig, de vertrekkende bestuursleden namens alle leden bedanken voor hun jarenlange inzet. De dames werden door Gerard bedankt met een bos bloemen. Voor mij was het de eerste keer dat ik door Haarlem liep en de historische waarde van de stad ervoer. Ik was vaak in Haarlem op een van de mooiste stations van Nederland geweest, maar werd altijd teleurgesteld door de aanblik voor en echter het station. Het was wel aanleiding om afgelopen maand met mijn partner Haarlem beter te leren kennen.. Zo zie je maar waar een trein in de Alpen je naar toe kan voeren. Deze periode staat altijd in het teken van de najaarsvergaderingen. Gerard Geist bezocht voor ons het Sektionstreffen in Mannheim, waar de Duitse en de Nederlandse sectie(s) elkaar treffen. Persoonlijk ben ik erg getroffen door het slechte vooruitzicht van "Das Blaue Haus" in Gletsch. Ik begrijp wel dat het nut voor de DFB niet zo groot meer is, maar tegelijkertijd is het wel een zeer markant herkenningspunt. Gletsch zal Gletsch niet meer zijn als het zou verdwijnen. De DFB is natuurlijk gericht op het in stand houden van de rails en het rijdend materieel, maar moet in mijn ogen de context waarin dat plaatsvindt niet uit het oog verliezen. Tijdens de komende Sektions Präsidenten Konferenz (SPK) zal hier nog wel het nodige over gezegd worden, zeker in het licht van de verhoudingen tussen de DFB enerzijds en de VFB en SFB anderzijds. Hopelijk zal er aandacht zijn voor het feit dat een museumbaan meer is dan alle ijzer en stoom.. Peter Steenmeijer Tandstaaf kwijt? Bent u net die éne Tandstaaf kwijt? Of heeft u hem uitgeleend en niet meer teruggekregen? Geen nood. Vanuit het archief van de Tandstaaf-redactie zijn van alle Tandstaven vanaf nummer nog enkele exemplaren beschikbaar. U kunt uw collectie aanvullen voor 2,50 per exemplaar, inclusief verzendkosten. Uiteraard alleen zolang de voorraad strekt. Maak 2,50 per exemplaar over op rekening NL33 INGB ten name van Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland te Almelo, onder vermelding van uw naam en de de gewenste edities. U ontvangt de gewenste exemplaren dan zo spoedig mogelijk thuis. Nummer 3, herfst

6 Verslag werkweek 21 Plannen blijft moeilijk... Diederik van Nimwegen Ook dit jaar was week 21 weer bezet door de sectie Nederland. Een groep van 8 man en 1 vrouw toog weer naar Zwitserland om de handen uit de mouwen te steken voor ons mooie traject. Na een voorspoedig verlopen reis arriveert iedereen in de loop van de zaterdag in Realp. Er blijken nog wat bedden bezet te zijn maar na enig geschuif is er voor iedereen een plekje gevonden. Snel wordt er nog een bezoek gebracht aan de Coop in Andermatt voor de versnaperingen deze week, waarna het toch wel tijd wordt voor een hapje eten. Dat is gelukkig weer prima geregeld, al moeten we de kok er in de loop van de week nog wel even van overtuigen dat vegetarisch koken voor een van ons meer inhoudt dan het weglaten van het vlees. Na het eten wordt het traditionele kampvuur weer ontstoken. Er is gelukkig hout genoeg, er is rekening gehouden met onze komst. De zondag wordt besteed aan een bezoekje aan de stad Luzern, met een tussenstop in Erstfeld om de vorderingen van de bouw van de Gotthard-basistunnel te bekijken. Het begint zowaar al op een spoorlijn te lijken. De vorderingen bij de bouw van de Gotthard-basistunnel zijn voor ons ook de basis van ons weekprogramma. In Sedrun, aan de andere zijde van de Oberalppas bevindt zich ook een bouwplaats van waaruit men een deel van de tunnel heeft gebouwd. Hiervoor is zelfs een speciaal hulpspoor gebouwd wat de bouwplaats verbindt met het MGB-spoor, compleet met tandrad. Ook dit spoor is nu overbodig geworden en moet worden opgeruimd. De DFB heeft dit spoor aangeboden gekregen, men moet het echter zelf opruimen. In de weken voorafgaand aan onze inzet zijn dan ook al vele groepen aan het werk geweest om het spoor te slopen en in kleine stukken af te voeren naar Realp. Aan ons de taak om de laatste stukken spoor te demonteren en tevens zoveel mogelijk materialen en gereedschappen af te voeren. Doel is om aan het einde van de week alles klaar te hebben. Dat gaat prima en woensdag middag worden de laatste materialen op de auto geladen. Het blijkt intussen weinig zinvol om met de hele ploeg naar Sedrun af te reizen, maar gelukkig heeft Manfred zoals gebruikelijk nog wel wat extra klusjes. Zo is er vrijwel elk jaar wel het nodige opruimwerk in Realp (lees: het verplaatsen van spullen die het jaar daarvoor ook al zijn verplaatst). Dit jaar is het menens omdat de DFB de lagerplatz Geren, gelegen langs de Reuss, moet ontruimen omdat de beek meer ruimte moet krijgen. Het op de juiste plaats zetten van alle spullen vraagt om enige creativiteit van onze heftruckchauffeur, maar dat is Joost wel toevertrouwd Aan de andere kant van het spoor is een nieuw stuk land aangekocht wat in gebruik zal worden genomen als opslagplaats. Ook hiervoor is nog het Het werk aan de brug is niet weggelegd voor hen met hoogtevrees... 4 De Tandstaaf

7 Afladen van de spoorstaven, op de millimeter! nodige werk te verzetten. Zo ligt langs het spoor een bonte voorraad spoorstaven die moet worden verplaatst naar een aantal nieuw gebouwde opslagplaatsen voor de spoorstaven. Dit gebeurt nog altijd met de stokoude platte wagen voorzien van een tweetal handlieren. Eigenlijk horen het er drie te zijn, maar wij moeten het met twee doen waardoor het gewicht per lier nog wat verder toeneemt. Aanpoten dus en gelukkig kunnen we af en toe afwisselen. De leiding is handen van ene Fritz, die blijkbaar de opdracht heeft gekregen alle spoorstaven precies recht naast elkaar te leggen, want het moet allemaal op de millimeter. De schuifmaat komt er nog net niet aan te pas Wel een beetje jammer dat er daarbij niet op is gelet dat er twee verschillende profielen door elkaar liggen, en we dus de stapel weer overhoop kunnen trekken om dat te corrigeren. Vervolgens kan het terrein worden opgeschoond en de begroeiing worden gesnoeid zodat de volgende groepen hier kunnen beginnen met het aanbrengen van verharding. Hier blijkt onze Fritz nog enig verborgen talent te hebben, hij blijkt boswachter te zijn (geweest) en kan daardoor aardig met de kettingzaag overweg. Aan ons de taak om het snoeihout te verzamelen en af te voeren richting de beek. Een andere klus was weggelegd voor de groepsleden zonder hoogtevrees. De Chüeplanggenbrücke, een brug over een kleine beek even voorbij de drie korte tunnels bij Realp. Deze brug wordt dit jaar gerenoveerd. Doordat de bedding van de Reuss en de zijtakken de afgelopen jaren behoorlijk is gezakt, vormt de toestand van de funderingen op dit deel van het traject een voortdurende bron van zorg. Het steeds dieper stromende water ondermijnt immers de funderingen. Aan ons de taak het pad naar de onderkant van de brug begaanbaar te maken en te beginnen met het vrijgraven van de landhoofden zodat deze hersteld en versterkt kunnen worden. Terloops worden we door het keukenpersoneel benaderd met de vraag of er toevallig een elektricien in onze groep aanwezig is. Als Erik dat bekent krijgt hij prompt een boiler in zijn handen gedrukt met het verzoek die even in te bouwen in de Gnagi-wagen (de schaftwagen die langs de baan wordt ingezet) zodat men in het vervolg met warm water af kan wassen. Dit blijkt gemakkelijker gezegd dan gedaan, want uiteraard past het allemaal voor geen meter. Het levert Erik naast anderhalve dag werk gelukkig wel een paar flessen bier van de kok op. Vrijdagmiddag zit het werk er wel weer op en sluiten we af met een gezellig diner in Andermatt. Op naar volgend jaar! Alle foto s: werkgroep week 21 Dé boiler... Nummer 3, herfst

8 Verslag werkweek 34 Van alles en nog wat Hans de Lange Dit jaar was Realp onze uitvalsbasis. We wisten nog niet precies voor welke werken we waren ingepland. De planning van Manfred Willi was hierover een beetje vaag. Wat het weer betreft hadden we geluk. De weken voorafgaande onze werkweek was het slecht weer en was er veel regen gevallen. In onze week was het prachtig zonnig weer met een heerlijk temperatuurtje van een graatje of 22. Alleen s morgens was er veel mist of laag hangende bewolking, maar als de zon boven de bergen uitkwam werd dat snel weggebrand en vloog de temperatuur omhoog. Onze werkweek werd voorafgegaan door de festiviteiten rond het 100-jarig bestaan van de strecke Brig Gletsch. Hiervoor is in week 33 onder andere de BFD stoomloc 3 met behulp van een speciale dieplader vanuit Gryerzerland op een speciale dieplader in Ulrichen op de rails gezet. Na 45 jaar was deze lok weer op zijn heimatlichen Schienen. Onze groep bestond uit Peter Witkop (onze steun en toeverlaat) Joost en Leo Verspaget, Marius en Marian Hekker, Ger Vroemen, Willem Jansen en Hans de Lange. Tot ons genoegen kwam halverwege onze werkweek Kees van der Burg de laatste opnames maken voor zijn nieuw uit te brengen DFB-documentaire. Het was jammer dat er voor Marian alleen huishoudelijke taken waren weggelegd. De huishouding doen we thuis wel. Ook voor een vrouwelijke Froni moet zinvoller werk te vinden zijn. Hierover moeten we maar eens van gedachten wisselen. Maar we hebben nog een jaar, dus moet te regelen zijn. Dan kan zij ook terugkijken op fijne Froniwerken. Vrijdag, zaterdag en zondag Vanwege de festiviteiten zijn Peter, Joost en Leo vrijdags al afgereisd naar Zwitserland en mochten bij hoge uitzondering al overnachten in Realp. s Zaterdags en s zondags storten zij zich in het feestgedruis en vermaken zich prima met treinen autoritjes. Ook Hans was vrijdags al naar Zwitserland afgereisd, maar heeft het weekeinde in de Jungfrauregion doorgebracht en is zondags via een toeristische route naar Realp gereisd. Marius en Marian arriveren s zondagsavonds en de anderen arriveerden in de loop van zaterdag of zondag. Voordat we aan de avondmaaltijd aanschoven maakte de Hans als nieuweling Het opladen van de locomotief op de dieplader is een precisieklus die met grote aandacht wordt bekeken 6 De Tandstaaf

9 kennis met de andere leden van de groep en werd hartelijk verwelkomd. Vervolgens installeerde eenieder zich op zijn aangewezen slaapplek. Maandag Het was vroeg opstaan en ontbijten. Om half acht werden we geïnstrueerd door Manfred Willi over de werkzaamheden die we die week gingen uitvoeren en de veiligheidsregels. Eerst gingen we naar de stapelplaats Geren, zo halverwege het depot Realp en de Wilerbrücke. Hier moest een overdekte stelling worden opgebouwd en ingericht. We hebben één en ander bekeken en de tekening bestudeerd. Ook hebben de geplande opstelling uitgepast, zodat zeker was dat een voertuig altijd rondom de stelling kon rijden. Een paar Zwitsers gingen vast beginnen met de opbouw van de stelling. Gewapend met veel water en de benodigde lunchpakketen gingen wij naar het MGB-station Ulrichen, waar we om 10 uur werden verwacht. Zoals hiervoor omschreven was in week 33 de BFD Dampflok 3 hier op de rails gezet, maar na het weekeinde moest deze lok weer terug naar Gryerzerland. Dus de lok moest weer worden opgeladen op de speciale dieplader, die was uitgerust met sporenstaven voor normaal en smalspoor en helemaal tot op spoorniveau kon zakken. Maar dan moest de ruimte tussen de rails worden opgevuld met bielzen, zodat de dieplader tot voor de op te laden lok kon worden gereden. Dat waren echter wel zo n 200 bielzen die van een stapel tussen de rails moesten worden gedragen. Elke biels moest vanwege het gewicht met 4 man met speciale bielstangen worden opgepakt en tussen de rails gelegd. Intussen ging de reguliere MGB-treindienst gewoon door. Bij een treinbinnenkomst werden we met een toetersignaal van een MGBveiligheidsman gewaarschuwd en moesten we de spoor zone verlaten totdat de trein weer voorbij was gereden. Het sjouwen van de vele bielzen was een zware opgave, zodat we elkaar vaak afwisselden en het meegebrachte water als watervallen in vele kelen verdween. Toen de ruimten tussen de rails waren opgevuld, konden pauzeren en lieten we ons de meegebrachte lunchpakketten goed smaken. Intussen was de te transporteren lok ook gearriveerd vanuit Oberwald, evenals de dieplader. De dieplader werd tussen de rails voor de lok gemaneuvreerd en op het spoor gezakt. De lok kon zo zelf cm voor cm de dieplader oprijden en worden vast gesjord. Vervolgens werd de dieplader met lok naar een parkeerterrein gereden en konden wij de tussen de rails gelegde bielzen hier weer tussenuit halen, opstapelen en het terrein opruimen zoals we het s morgens hadden aangetroffen. Toen we hiermee klaar waren was het ongeveer 4 uur en zijn we aan de overkant van de weg op een terrasje heerlijk iets koels gaan drinken. Vervolgens zijn De dieplader met loc verlaat Ulrichen. Aan ons de taak de dwarsliggers weer op te ruimen... Nummer 3, herfst

10 we weer naar Realp afgereisd en konden we zo aan het avond eten aanschuiven. Daarna heeft iedereen zich gedoucht en na nog wat te hebben aangelummeld is iedereen vroeg op bed gegaan. Dinsdag Onze groep werd in tweeën gedeeld. Joost, Leo en Hans gingen naar de stapelplaats Geren, om samen met nog 2 Zwitsers de overdekte stelling verder op te bouwen. Dit ging in eerste instantie niet van een leien dakje en er moest veel worden geïmproviseerd. We moesten het doen met de materialen die er waren en de samenwerking met één van de Zwitsers (een eigenwijze ZZP-er) liep niet vlekkeloos en er ontstond nogal wat discussie hoe één en ander op te bouwen. Hij bleef tot de middag waarna wij de opbouw naar eigen inzicht verder konden opbouwen, wat veel soepeler ging. De lunch kon worden genoten in de depotkantine in Realp. De overige groepsleden gingen naar de andere kant van de Furka om de waterafvoergoot naast het tracé tussen Muttbach en de overweg boven Gletsch van alle onkruiden te ontdoen en verder op te schonen. Dit was noodzakelijk omdat het smeltwater van boven de berg niet meer Deze bunker in Realp kwam na het ontruimen van de oude opslag bij het depot te voorschijn door de verstopte goot werd afgevoerd maar zich een weg zocht onder het spoortracé, zodat het zand onder het grindbed werd weggespoeld en de stabiliteit van het spoor werd ondergraven en niet meer stabiel lag. Dit was een zwaar werkje wat je s avonds ook in je rug voelde. Meer dan veertig jaar was er niets aan onderhoud gedaan aan de goot. Maar als je van bovenaf de pas op de terugweg naar beneden keek kon je goed zien wat er die dag was opgeschoond. De lunch werd gebruikt in het Blauhaus in Gletsch waar na vooraanmelding de tafels rijkelijk waren gedekt en we heerlijk werden verwend met een voedzame lunch. Woensdag Op woensdag hebben we dezelfde werkzaamheden uitgevoerd in dezelfde groeps-samenstelling. In de loop van de middag arriveerde Kees van den Burg. Hij heeft zich geïnstalleerd en ging zich voor de opnamen vast oriënteren. s Avonds hadden we in eerste instantie een etentje geregeld samen met Manfred Willi en zijn echtgenote. Die planning ging echter de mist in. We moesten met 2 mensen assisteren op de diesellok bij laad- en loswerkzaamheden. Daardoor konden we niet op tijd vertrekken. Dat was jammer, ook omdat Manfred nog iets bijzonders te vieren had, waar wij graag met hem op gedronken hadden. Zijn broer, de bij velen van ons wel bekendewalter Willi was door de MRI-scan gegaan en er was helemaal geen kanker meer aangetroffen in zijn lijf. Omdat er in de kantine niet 8 De Tandstaaf

11 meer op ons was gerekend, zijn we in Realp in Pension Furka gaan eten. Zoals gezegd was het eten heerlijk en hebben we het ons goed laten smaken. De volgende ochtend spraken we met Manfred af om volgend jaar beter te plannen en alsnog samen uit eten te gaan. Donderdag Ook voor vandaag stonden weer dezelfde werkzaamheden gepland. Alleen ging Hans nu met de groep van Peter mee de goot opschonen en bleven Joost en Leo bij de Stapelplaats Geren, om de reeds afgemaakte overdekte stelling in te ruimen. Er was die dag een speciale trein ingelegd door een groep, maar het was al met al nogal schimmig. De trein heeft zowat de hele dag in Gletsch onder stoom staan wachten op...?? Kees wilde opnamen van de trein maken als hij langs reed halverwege Gletsch en Muttbach nabij de overweg. Hij arriveerde nogal laat t.o.v. de geplande rijtijd, maar later bleek die tijd erg vaag. Toen hij eindelijk langs reed naar Muttbach richting Realp waren, tot onze stomme verbazing van alle personenwagens de gordijnen gesloten. Het is ons nog steeds niet duidelijk wat de bedoeling van deze ingelegde trein was. Wel heeft hij een Muttbach een goederenwagen met spoorrails opgepikt en naar Realp mee genomen. s Avonds heeft Kees een ruwe versie van de DFB-documentaire (nog zonder commentaar) getoond. Het zag er al heel goed uit. Vrijdag De laatste dag van onze werkweek 34. We hebben weer dezelfde werkzaamheden uitgevoegd als donderdag, in dezelfde groepssamenstelling. Het vriijmaken van de goten is een intensief karwei. De inrichting van de nieuwe overdekte stelling op de stapelplaats Geren was tot grote tevredenheid van Manfred gereed gekomen. Het opschonen van de spoorsloot was een behoorlijk eind gevorderd, maar er bleven nog genoeg meters over voor de volgende werkgroep 35. Na terugkomst in depot Realp werden we bedankt door Manfred en wenste hij ons een goede terugreis. s Avonds zijn we in het restaurant in Zumdorf als afscheid heerlijk gaan eten. We lieten het ons weer goed smaken. Na het eten zijn Peter, Joost en Leo al naar Nederland vertrokken. De overige groepsleden zijn nog een nachtje in Realp gebleven en zaterdag vertrokken naar Nederland. Marius en Marian bleven nog een weekje in de buurt van Basel hangen. Kees is tot zondag gebleven om nog opnamen te maken voor de nieuwe DFB-documentaire. Alle foto s: Peter Witkop Nummer 3, herfst

12 Verslag werkweek 35 Werken aan het spoor Eerst even voorstellen, mijn naam is Ron Bleiksloot, niet schrikken broer van Bert. Levert wel een extra lid op. Een blauwe maandag lid en dan toch op werkkamp meegaan naar Oberwald in Zwitserland. Als nieuwkomer weet je absoluut niet wat je te wachten staat. Ondertussen wel begrepen dat niemand dat echt weet en zelfs terplekke kan er nog met werkzaamheden geschoven worden. Van broer Bert en Gerard Geist toch wat kledingadviezen gekregen met de nadruk op het speciale schoeisel. Voor de veiligheid schoenen met stalen neus en zool aangeschaft. Verder heb ik tot nu toe niets met treintjes gehad. Geen verstand van spoorstaven, wissels, bielzen, bovenleidingen, laat staan van tandstaven en stoomlocs. Echt een dummy op vakgebied dus. Tijdens de week wel veel opgestoken en vooral Jaap kon blijven vertellen over wissels. Alle soorten passeerden die week wel de revue. Kruiswissel, engels wissel, wisselhoek en snelheid, wisseltongen, handbediend of electrisch, wisseltongen wel of niet verwarmd in de winter, puntstukken, buigstraal en ga zo maar door. Ik heb er gelukkig niet van gedroomd. Zelf heb ik Ron Bleiksloot zeven jaar bij de marine gediend. Twee jaar scholing en vijf jaar gevaren als radio radarmonteur. Daarna ben ik in de hoortoestelbranche terechtgekomen. Naast de verkoop van audiologische meetapparatuur veel aan begeleiding gedaan in het onderwijs zodat slechthorenden met behulp van zenders en ontvangers toch onderwijs of cursussen konden volgen. Nu met pensioen. Deelnemers aan de werkweek 35 dit jaar 12 personen. De groepssamenstelling 2014: Gerard Geist aanspreekunt/groepsleider, Cor Leenders, Herman ten Bolscher, Martin Bos, Peter van Oirsouw, Arnold Koestal, Jaap Peeters, Roy Pots, Paul Rasch, Renee van Vliet, Bert en Ron Bleiksloot. Zoals afgesproken was iedereen zondag 24 augustus op tijd ca uur in das Blaue Haus te Gletsch voor de begroeting en het avondeten. Het Blaue Haus bood deze week onderkomen aan de Zwitsers. Ons onderkomen was Hotel Furka Ferienlager te Oberwald. Met 12 personen ruimte genoeg. Twee slaapzalen, de 10 De Tandstaaf

13 snurkers bij de snurkers. Bert heeft de gehele week de ontbijtservice op zich genomen wat m.b.v. de Zwitserse koks prima geregeld werd. Complimenten trouwens voor beide koks en de bediening. Alle dagen prima geregeld zeker als je van pasta gerechten houdt. De donderdagavond hebben we in hotel Furka gegeten. Racletten en net zo lang doorgaan tot de piepers op waren en de kok op brood overging. Daarna zijn we nog met een aantal de pas opgegaan om naar de sterren te kijken. Boven aangekomen was het erg mistig. Volgende keer beter. Zondagavond met zijn allen nog wat gedronken, ondergetekende was die dag 65 jaar geworden. Maandag vroeg uit de veren. We werden door Cor en Arnold voorzien van de benodigde felle oranje kleding daarvoor onze dank en na het ontbijt werden de werkzaamheden doorgenomen. De spoorploeg (Gleisarbeiten) bestond uit Roy, Arnold, Jaap en Martin. De anderen werkzaamheden Vegetation(vrij vertaald plantsoenendienst en waterhuishouding) gingen naar de anderen. De overige acht werden weer opgedeeld in 2 groepen. Groep A bestond uit Herman, Peter en Bert. Groep B bestond uit Cor, Paul (veiligheidschef), Gerard, René en Ron. Groep B ging door naar een hoger gelegen deel om over een paar honderd meter de waterafvoer langs de spoorbaan te verbeteren. Ploeg A ging bij het Blaue Haus direct links af om o.a. aan de keermuur te werken. De maandag begon en eindigde met regen. Als dat maar goed komt deze week. De verwachtingen waren zeer wisselend. Grote verschillen tussen de weerstations. De dinsdag begon ook nog donker met vies miezerig weer. Gelukkig werd het s middags beter en de rest van de week ging de temperatuur wat omhoog, bleef het droog en liet de zon zich regelmatig van zijn goede kant zien. De jassen konden uit. Na begroeting met de Zwitsers op maandag eerst kijken wat het werk inhield en het moet gezegd worden aan duidelijkheid geen gebrek. Ploeg B kon de borst natmaken, wat een rommel. Aan plaggen, stenen, koeienvlaaien en begroeiing geen gebrek. Gewoon beginnen en kijken waar we uitkomen. Ondanks de regen hielden we de moed erin en onderling werd goed samengewerkt. Met hakken, schrapen, scheppen, snoeien en vegen werd het eerste deel van de geul weer in haar oorspronkelijke staat gemaakt. Breed en schoon. Na het eten in Gletsch hebben we de kleren te drogen gehangen en de vermoeidheid was velen aan te zien. Ook de ijzervreters hadden zich niet verveeld. De andere morgen gewekt door gekwaak van een eend, hondengeblaf en wat flitsen. Opstaan, ontbijten en met droge kleren weer aan het werk. Het weer begon regenachtig maar gedurende de middag werd het droog. Weer behoorlijk wat meters gemaakt en na het avondeten ritselde Bert nog even 30 eieren bij Kokki.Terug in Oberwald nog even gewan- Aan opruimwerk geen gebrek dit jaar (foto Peter van Oirsouw) Nummer 3, herfst

14 Het schoonmaken van de goten is niet het mooiste De werk, Tandstaaf maar wel zeer noodzakelijk om wateroverlast te voorkomen (foto Peter van. Oirsouw) deld. De ligging is geweldig,hoge bergkammen, mooie houten huizen en een mooi gerenoveerd station. Bijzonder is de constructie van het verdiepen van de tandraden op de overweg als er geen treinverkeer is, zodat het overige verkeer normaal van de overweg gebruik kan maken. De tunnel lag ook mooi in het landschap. De andere morgen alweer woensdag en na de eend, geblaf van de hond enz. een super ontbijt met gekookte eieren. Weer gewoon buffelen maar wel in een schitterend landschap met veel verkeer als de zon schijnt. Aan motoren en sportauto s geen gebrek. Af en toe kletsen over alles en nog wat en maar weer doorgaan. Werken aan het spoor en maar geen trein zien laat staan een stoomtrein, hoe gek wil je het hebben. Dit moet beter. Gelukkig kwam de andere dag een Diesel langs, veiligheid voor alles dus Paul met tas en borden aan het werk. Na wat communicatie kwam de loc. Niet echt spannend, maar toch het eerste rijdende treintje gespot. Waarom was ik eigenlijk hier?. Zo krijg je toch nooit iets met treintjes. Of is dit nu de wereld van geen idee. De vrijdag werd mijn geduld 6 beloond eindelijk om ca uur kwam dan de Furka express blazend, kreunend en steunend voorbij, wel nadat Paul weer voor de nodige veiligheid had gezorgd. Iedereen maar vooral de toeristen in de trein hadden het zo te zien erg naar hun zin. Om dit zelf mee te maken moet ik toch nog een keer terug!. I.v.m. andere verplichtingen thuis namen we in de middag afscheid van Paul. Ploeg A: Bert, Peter en Herman waren overdag wat onzichtbaar achter de muur. Wel hadden ze het vaak over worteltjes, takjes, beestjes en kleine plantjes welke ze moesten verwijderen. Priegelwerk maar o zo belangrijk om vorstschade te voorkomen. Ploeg A werkte ook af en toe samen met Zwitserse vrijwilligers. Het viel ons wel op dat deze jongens een ander klokje droegen, waarschijnlijk een Zwitsers precisie uurwerk. Regelmatig zaten de boys tussen de middag op een bankje voor het Blaue Haus of laat in de middag op een terras. Was het de serveerster Heidi of genoten ze gewoon van de zon. Maakt niet uit, de doelstellingen en zelfs meer zijn gehaald. De spoorploeg zouden een Duitser, ene Norbert als ploegbaas krijgen die verantwoordelijk was voor de veiligheid en de contacten met Manfred. Maandag na de kennismaking met Norbert vertelde hij dat hij veel ervaring had met spoorwerk bij de DB. Met Arnold en Jaap in de ploeg namen we zelf ook de nodige ervaring mee, hielden we elkaar mooi in evenwicht. On-

15 ze eerste klus om een zogenaamde kattenrug, net voorbij het Lammenviaduct, eruit te halen. Daarna moesten we in de Scheiteltunnel twee keer 6 meter spoorstaaf vervangen. Natuurlijk liep het anders. Na een inspectie s avonds, met René en Cor erbij moest Norbert erkennen dat ook een behoorlijke deuk in het spoor op het Lammenviaduct zat. Die moest er echt uit. Op de foto kun je de kattenrug en de deuk goed zien. Verderop moest ook nog een dwarsligger vervangen worden. Zoals gebruikelijk waren we sneller klaar en deden we het beter dan door Norbert werd verwacht. We hadden het spoor bij de Lammenviaduct zo goed geballast dat Herr Norbert moest erkennen dat na-verdichten met zgn. wackers helemaal niet nodig was. Manfred had het ook bekeken en vertelde dat hij sich sehr hat gefreut. In gewoon Nederlands: Hij was zeer tevreden en wij apetrots. In de tunnel hebben we gewoon twee spoorstaven vervangen. Het doorslijpen door Jaap was spectaculair in het donker; de vonken waren erg goed te zien. (zie foto). Alleen Norbert deed een beetje raar. Dat kwam waarschijnlijk omdat Manfred erbij was en hij was tenslotte ploegbaas. Baas spelen, ons voorschrijven wat en hoe we het moesten doen, niet meer overleggen met elkaar en vooral hop hop hop. Zoiets kan natuurlijk niet bij ons. Jaap hield hem gewoon een paar keer tegen met zijn arm: Afblijven. Soms liepen we gewoon weg en deden de klus op onze manier. Rare jongen, sommige Duitsers. De andere dag deed Norbert weer normaal. Op vrijdag was het afladen in Realp, daarna konden we met de Dampfzug terug. Dat was een mooie afsluiting van onze werkweek. Onderweg zagen we wat onze collega s hadden gedaan aan de waterafvoer. Mooi werk!. Volgend jaar weer!. Nawoord: Geweldige ervaring, serieus, samen dingen doen, elkaar helpen, geinen en houdt iets unieks in stand. Een ieder bedankt. Bergop Het doorslijpen met de stoomloc van spoorstaven betekent levert vooral altijd flink een aanpoten spectaculaire voor de vonkenregen stoker, vanaf op, zeker het balkon als dat van in het een eerste donkere rijtuig tunnel heb gebeurt. je daar goed (foto Martin zicht op Bos) (foto Peter Wiktkop) Nummer 3, herfst

16 Najaarsbijeenkomst 2014 Bezoek aan NedTrain Haarlem Jeroen Wolff en Henk Huisman Menig spoorliefhebber in Nederland weet dat 2014 een bijzonder jaar is in de Nederlandse spoorgeschiedenis. De eerste trein van Haarlem naar Amsterdam reed in 1839, vandaar dat vanwege de 175e verjaardag van de spoorwegen in Nederland grote festiviteiten in het gehele land gepland staan om dit jubileum uitgebreid te vieren! En ook de najaarsbijeenkomst van de VFB Sectie Nederland stond dit jaar in het teken van één van deze festiviteiten: we bezochten de open dag van de Nedtrain werkplaats in Haarlem. Gelegen aan de rand van de stad, op de plaats waar in 1839 het eerste station van Haarlem stond, vindt in Haarlem het groot onderhoud aan het materieel der Nederlandse Spoorwegen plaats. Complete (mid-life) revisies en moderniseringen van diverse materieelsoorten worden hier doorgevoerd evenals herstellingen van grotere schades. Voor de komende jaren staat revisie van de eerste serie VIRMmaterieel op de rol, in het verleden zijn o.a. ICM (Koploper) en DDAR/DDZ (dubbeldeks materieel) in Haarlem grondig onder handen genomen. Op zaterdag 20 september verzamelden ongeveer 25 leden van onze sectie zich bij de ingang van het werkplaatsterrein. Het terrein was uitstekend ingericht en alle interessante hallen waren opengesteld en voorzien van vele vormen van uitleg, zoals tableaus, filmpresentaties en natuurlijk talloze medewerkers die met gepaste trots vertelden over hun bedrijf en wat daar allemaal gebeurt. Na een korte introductie van onze nieuwe voorzitter Peter Steenmeijer ging het richting het eerste onderdeel van de werkplaats: de draaistellen-revisiehal. In deze hal worden o.a. wielstellen afgedraaid totdat zij wederom het juiste conische profiel hebben voor een comfortabele rit en vrij zijn van vlakke plaatjes op de loopvlakken. Het is zeer indrukwekkend om te zien hoe men omgaat met het optillen, omkeren, testen en balanceren van draaistellen en wielstellen. Talloze kraanbanen en kantelmechanismen verzorgen al deze bewegingen. Via een groot opslagterrein, waar enkele honderden van deze wielstellen stonden opgeslagen, ging het naar de indrukwek- 14 De Tandstaaf

17 kende spuitcabines waar treinstellen met zeer moderne technieken van een nieuwe laklaag worden voorzien. Indrukwekkend is het verplaatsen van complete rijtuigen over de afdelingen ombouw en spuiterij via luchtkussenunits. Met een ingenieus kantelsysteem kunnen te reviseren draaistellen in elke gewenste positie worden gezet. Naast NS materieel heeft Nedtrain Haarlem onlangs ook de opdracht verkregen diverse treinstellen van de Norges Statsbaner (oftewel de Noorse Staatsspoorwegen) type NSB BM 73a compleet te reviseren (mid-life revision). Ook van deze serie was een restauratierijtuig in Haarlem te bezichtigen. Een groot verschil met de Nederlandse treinstellen is de bijna complete uitvoering in RVS om de strenge winters in Noorwegen te kunnen trotseren en de kantelbaktechniek om ervoor te zorgen dat op trajecten met vele bogen de snelheid niet aanzienlijk hoeft te worden gereduceerd. Na deze treinstellen van de Norges Statsbaner te hebben bewonderd werd het tijd voor de grote balzaal van Nedtrain Haarlem. Deze immens grote ruimte doet inderdaad aan een balzaal denken, temeer daar tijdens ons bezoek een treinstel Mat Met behulp van blokkendoos Jaap uit 1924 werd een demonstratie gegeven van het luchtkussensysteem waarmee de rijtuigen worden verplaatst. Nummer 3, herfst

18 Met de herfst voor de deur is er genoeg werk voor de draaistel-werkplaats van NedTrain. Dit draaistel wacht netjes op zijn beurt. 24 (blokkendoos) zwierig door de ruimte heen en weer danste. Het meest in het oog springende technische snufje van Nedtrain Haarlem (en uniek voor Nederland) is de luchtkussen-techniek waarbij complete bakken van treinstellen op een stalen frame worden bevestigd dat wederom op luchtkussens (hovercrafttechniek) door de ruimte heen en weer bewogen wordt richting de verschillende onderhoudsstations. Deze techniek leidt tot een zeer eenvoudige en spiegelgladde Foto s gezocht! vloer, waar spoorstaven, wissels, bovenleiding en andere spoorse infrastructuur compleet afwezig is. Nadat iedereen ook de Kameel (Directierijtuig NS) had bewonderd kwam aan de zeer interessante middag in de bakermat van het Nederlandse materieelonderhoud een eind. Dank Nedtrain voor het prachtige inkijkje in jullie zeer interessante keuken! Alle foto s Peter Westmijze De redactie van De Tandstaaf is dringend op zoek naar recente en minder recente foto s van onze Strecke en omgeving om ook in de toekomst de Tanstaaf van fraaie foto s te kunnen blijven voorzien. Zo kunt u ons helpen: Foto s ontvangen wij graag via tandstaaf@furkabahn.nl, grotere aantallen via bijvoorbeeld WeTransfer. Foto s niet verkleinen of bewerken in verband met de benodigde kwaliteit Foto s moeten van voldoende tot goede kwaliteit zijn (scherpte, belichting e.d.) 16 De Tandstaaf

19 Sektionstreffen Mannheim Nederlandse en Duitse secties weer bijeen Gerard Geist 18 oktober 2014 zijn vertegenwoordigers van de Duitse en Nederlandse secties vertrokken naar Mannheim voor de jaarlijkse bijeenkomst van de Duitse en Nederlandse secties. Diverse secties hebben verstek laten gaan omdat de Deutsche Bundesbahn staakte. Het centraal bestuur was vertegenwoordigd door Bernd Hillemeyer, de stuwende en sturende kracht achter de Duitse en Nederlandse secties. Het ledenaantal is in Duitsland licht gedaald terwijl het in Nederland gelijk blijft. Verder heeft nog niet iedereen in Duitsland de contributie betaald en dat is in Nederland wel het geval. De DFB heeft sinds afgelopen juni Ernst Künzli als nieuwe voorzitter van de Verwaltungsrat. Helaas heeft deze nog geen agendamogelijkheid gezien om te vergaderen. Gelukkig is er wel een bijeenkomst geweest tussen de voorzitters van de VFB, SFB en de DFB. Het was een gezellige bijeenkomst die niets concreets heeft opgeleverd. Maar dat zal zeker te maken hebben met het verschil van inzicht hoe de DFB het geld wil besteden en hoe de SFB en de VFB daar over denken. De verantwoording hoe de DFB het geld besteed is blijvend een punt van zorg. Het gebeurt nog wel eens dat de DFB de plannen waaraan het geld wordt besteed zonder vooroverleg wijzigt. Dit zal zeker te maken hebben met de dagelijkse realiteit dat er vaak belangrijker dingen zijn om op te pakken. Mogelijk speelt ook verschil van mening wie doet wat mee. De DFB vindt dat de SFB alleen sponsorgeld regelt en de DFB geeft het uit. De SFB moet zich volgens de DFB minder met beleid bemoeien. De Dampfbahn heeft veel geld nodig, geld dat er niet altijd voldoende is. En de grote sponsoren zijn er ook niet veel meer. Er zijn ook andere stichtingen die de grote sponsoren zoeken. Gelukkig ziet de DFB (strategie DFB tot 2020) de zon weer schijnen vanaf Er wordt zelfs rekening gehouden met een bescheiden winst. Dat daarvoor de bijdragen van de sponsoren en de SFB flink voor omhoog moeten zullen we maar even vergeten. Of het dus echt haalbaar is valt te betwijfelen. Het blijft een DFB die langs het randje van de financiële afgrond gaat zoals het al jaarlijks sinds 1993 is. Bezuinigen doet de DFB momenteel op alle fronten. Mensen die vast in dienst zijn gaan minder werken (dus ook minder loon). Souvenirs worden pas op het laatst besteld. Zodat er dan ook geld is doordat het verkocht wordt en de rekening kunnen worden betaald. Er zijn in 2014 rond de 15% (niet officieel cijfer) minder passagiers vervoerd dan Maar daar staat tegenover dat zowel de Matterhorn Gotthard Bahn als de hotels is Obergoms tevreden zijn over het event 100-jarig Brig-Gletsch. Gelukkig zijn er ook leuke aangelegenheden. Iedere sponsor is natuurlijk belangrijk, maar om de grotere sponsoren meer te binden is er afgelopen zomer weer het Gönner-event gehouden met een dagtocht naar de Rigi. Lid van de Gönnergruppe word je als je in een jaar meer dan CHF 2000,-- schenkt. En het is nu al een groep met 200 leden. Minder mooi is de situatie van das Blau Haus. Er hoeft niet veel meer te gebeuren of het dak schijnt in te storten. Kosten voor renovatie zijn meer dan CHF ,--. En daaraan gekoppeld de mening van de DFB dat Realp als uitval- Nummer 3, herfst

20 basis voldoende is ondanks de meerdere ritten over de Furkapass. Dat alles maakt dat we ons niet moeten verbazen dat met het grote gebrek aan geld er voor gekozen wordt om das Blauhaus op te geven als steunpunt. Als iemand er geld voor over heeft, dan is het misschien wel te koop. Kunnen we er altijd nog een Burger King of Mac-Donalds in vestigen. Interessant is wel dat er al plannen en vergunningen waren om het grootschalig te renoveren. Helaas zal het er vermoedelijk niet van komen. De woeste Rhône wordt, als de regering het goedkeurt, binnenkort nabij het Depot in Gletsch ingedamd. Er mag dan maximaal 20 m3 (met een klein stuwmeertje) worden onttrokken waardoor het maar een miezerig beekje wordt. In Oberwald komt dan een energiecentrale. Mooie ideeën zijn er nog steeds. Een wagenremise in Oberwald zou toch wel heel leuk zijn. Om het goedkoop te houden zijn er plannen voor een houten loods. Wel zijn er zorgen over teveel vocht in de loods, wat funest is voor de houten wagons. Anderen zijn dan weer bang dat er dan ook een werkplaats bij moet komen enz. enz. Waar de DFB groot in kan zijn. Een ander idee is het ombouwen van de geschonken benzinewagen naar diesel. Alleen de ombouw kan worden gebruikt en al het andere moet worden vervangen. Verdere onderzoeken volgen en geld, ja dat is er de eerste jaren ook niet voor. Maar je weet maar nooit. De DFB verrast ons wel eens. De Reussohle blijft het grootste probleem en daar gaat het meeste geld met de hoogste prioriteit naar toe. Een mooi idee dat misschien wel wordt verwezenlijkt is het uitbreiden van het aantal ritten in de late namiddag en vroege avond. De bezetting is er overdag al en dan is de uitbreiding de moeite waard om te onderzoeken. Voor volgend jaar is werkweek 35 genoteerd in CH, maar aangekondigd is dat secties niet per definitie ieder jaar daarvan zeker kunnen zijn. Verder wordt de standplaats vanaf volgend jaar vermoedelijk altijd Realp. Vreugdevol was de melding dat het kwartaalblad Dampf an der Furka wordt gemoderniseerd met ingang van het volgende nummer. Het modern gestileerde proefexemplaar heb ik gezien en is gemaakt door.. de dochter van onze Bernd. Een ander succes afgelopen zomer waren de placemats in de restaurants met informatie over de Dampfbahn met een scheurkaart voor het winnen van enkele treinkaartjes. Dit wordt misschien volgend jaar weer herhaald. Belangrijk is het krijgen van adressen. In het Blauhaus in Gletsch moet veel geld worden gestoken om het bewoonbaar te houden. (foto Jeroen Wolff) 18 De Tandstaaf

21 (Advertentie) Vakantie-appartement te huur in Braunlage-Hohegeiss Stoom afblazen in de Harz? Stoomliefhebbers opgelet: In Duitsland, op 500 kilometer van Utrecht, ligt de Harz, hèt stroomtrein-walhalla van West Europa!! Wij verhuren in Appartementhotel Panoramic Hohegeiss in de Harz op de 12e etage een gerenoveerd 2½kamerappartement met een schitterend uitzicht over de Harz (groot balkon op het zuiden).panoramic heeft een restaurant, 2 bars, kegel- en bowlingbanen, poolbiljarts, midgetgolf en een 22m1 binnenzwembad met sauna en fitnesruimte. De Harz, een middengebergte en schitterend natuurgebied, heeft toppen tot 1.142m en is daardoor tevens een aantrekkelijk skien langlaufgebied (Braunlage, 13km piste, top op 970m, sneeuwinstallatie). HSB: in de directe omgeving van het appartement (4km) liggen de stations Benneckenstein en Sorge, en op 20 minuten rijden ligt station Drei Annen Hohne. Nieuwsgierig? Ga naar en kies Duitsland > Harz > Hohegeiss. Voor info en reserveringen: Henk Huisman, of info@adviesbureau-huisman.nl Nummer 3, herfst

22 Over Ons - VFB Sectie Nederland Informatie over de vereniging Oprichting De vereniging is opgericht op 12 mei 1990, als onderdeel van de Zwitserse Verein Furka- Bergstrecke (VFB) Missie De Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland zet zich in voor het behoud van de historische Furka-Bergstrecke in Zwitserland. De vereniging De VFB Sectie Nederland is onderdeel van de internationale vereniging VFB. De VFB biedt haar leden op allerlei manieren de gelegenheid om zich actief in te zetten binnen de vereniging en informeert hen via het Nederlandse blad De Tandstaaf, het Zwitserse blad Dampf an der Furka en via internet. Giften Giften voor de Sectie Nederland zijn altijd van harte welkom op rekening NL33 INGB ten name van Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland te Almelo. Kijk voor meer informatie op onze website, Fronarbeit (vrijwilligerswerk) Een belangrijke taak van de vereniging is het onderhoud van de spoorlijn. Hiervoor reizen jaarlijks vele vrijwilligers af naar Zwitserland om zo actief een bijdrage te leveren aan het behoud van de lijn. Ook u kunt meehelpen! Kijk voor meer informatie op onze website, Bestuur Voorzitter Peter Steenmeijer Laan van de Mensenrechten VS Apeldoorn voorzitter@furkabahn.nl Secretaris Henk Huisman Munnikhofsestraat AB Deest tel secretaris@furkabahn.nl Penningmeester en ledenadministratie Gerard Geist Wanschersdwarsweg NS Almelo tel penningmeester@furkabahn.nl ledenadministratie@furkabahn.nl Public Relations Peter Westmijze Keizershof DK Arnhem tel beurs@furkabahn.nl Jeroen Wolff Worringer Straße 7 D Düsseldorf (Duitsland) tel pr@furkabahn.nl Colofon De Tandstaaf Is een uitgave van de VFB Sectie Nederland en verschijnt 4 keer per jaar. Abonnement Een abonnement op de Tandstaaf kost 10,- per kalenderjaar (buiten Nederland 13,50). Samenstelling: Diederik van Nimwegen Jeroen Wolff Eindredactie: Het bestuur Redactieadres: Diederik van Nimwegen Nieuweweg 45D 2132CL Hoofddorp tel tandstaaf@furkabahn.nl Adverteren Mail naar tandstaaf@furkabahn.nl, of neem contact op met Diederik van Nimwegen Lid worden? Als u het werk van de vereniging wilt steunen, kunt u lid worden. Als lid krijgt u altijd als eerste de actuele informatie en krijgt u korting bij diverse sponsoren én bij de DFB in Zwitserland. Ook kunt u als lid de handen uit de mouwen steken tijdens één van de Fronarbeit-weken in Zwitserland en zo bijdragen aan het behoud van de spoorlijn. Het lidmaatschap van de VFB kost u slechts 45,- per kalenderjaar. Een gezinslidmaatschap kost 67,50 (beiden excl. Tandstaaf) Wilt u lid worden, of wilt u meer informatie, dan kunt u contact opnemen met de penningmeester. Weet u iemand met interesse voor treinen of een ontspannende werkweek? Meldt hem of haar dan nu aan!

23 Foto: Peter Witkop

24