Belangrijke feiten en cijfers

Transcriptie

1 EuropeseUnie Belangrijke feiten en cijfers over Europa en de Europeanen

2 AÁores Afkortingenlijst EU-lidstaten EU-27 staat voor de huidige lidstaten van de Europese Unie EU-25 staat voor de EU zoals tot stand gekomen in 24 EU-15 staat voor de EU vóór de toetredingen van 24 en later BE België BG Bulgarije CZ Tsjechië DK Denemarken DE Duitsland EE Estland IE Ierland EL Griekenland ES Spanje FR Frankrijk IT Italië CY Cyprus LV Letland LT Litouwen HR LU Luxemburg MK HU Hongarije MT Malta NL Nederland ( 1 )Voorlopige code die geen invloed op de definitieve naam van het land heeft, die aan het einde van delopende onderhandelingen in hetkadervan de Verenigde Natieszal worden vastgesteld. RU Madeira Canarias Guadeloupe Martinique Reunion Guyane AT PL PT RO SI SK FI SE UK Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Finland Zweden Verenigd Koninkrijk Kandidaat-lidstaten HR Kroatië MK Voormalige TR Joegoslavische republiek Macedonië ( 1 ) Turkije Andere landen CN China IN India JP Japan RU Rusland US Verenigde Staten De bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie.

3 Belangrijke feiten en cijfers over Europa en de Europeanen

4 Inhoud De Europese Unie Een succesverhaal... 3 De Europese Unie Een familie die zich uitbreidt... 4 Omvang en bevolking... 5 Hoe groot is de EU? Hoeveel mensen wonen in de EU? Europeanen worden steeds ouder Bevolkingsgroei Levenskwaliteit Hoe welvarend zijn Europeanen? Hoe gezond zijn Europeanen? Een eerlijke en zorgzame samenleving Onderwijs, onderzoek en de informatiemaatschappij Onderwijs: investeren in mensen De opleidingen die Europeanen volgen Beter onderwijs betekent meer kans op een baan Informatietechnologie: een essentieel instrument Onderzoek: van groot belang voor de toekomst Europeanen aan het werk Wat voor werk doen mensen? Hoeveel mensen in de EU hebben een baan? De genderkloof Gelijke kansen voor iedereen? Economische activiteiten en handel Hoeveel produceert de EU? Mensen waar voor hun geld bieden Een belangrijke handelsmacht De EU bestrijdt de armoede in de wereld Vervoer, energie en milieu Vervoer over land, over zee en door de lucht Betrouwbare energievoorziening Milieubescherming Samenleven in Europa Gelukkige Europeanen met gedeelde zorgen Praten met de buren Samen studeren Voorstanders of sceptici? Van de voordelen profiteren De kandidaat-lidstaten Grootte enbevolking Hoe welvarend zijn ze? Mensen aan het werk Een goed nabuurschap... 79

5 De Europese Unie Een succesverhaal De Europese Unie heeft geen introductie nodig. In een halve eeuw heeft zij haar burgers politieke stabiliteit en economische voorspoed gebracht. Binnen de EU werd een interne markt zonder binnengrenzen gecreëerd en een gemeenschappelijke munt, de euro, ingevoerd. Een verdeeld continent is weer samengebracht. De Europese Unie is een belangrijke economische macht en loopt in vergelijking met de rest van dewereld voorop bij het verlenen van ontwikkelingshulp aan armere landen. Het aantal lidstaten is gestegen van zes tot zevenentwintig, waardoor de EU momenteel bijna een half miljard inwoners telt. Niet alle Europese landen zijn EU-lidstaten of willen dat zijn, maar de Unie moedigt elk democratisch Europees land aan een aanvraag tot lidmaatschap inte dienen. De EU onderhoudt nauwe envriendschappelijke betrekkingen met al haar buren, zowel in Europa als aan de oostelijke en zuidelijke oevervandemiddellandsezee. Aan dehand van diverse tabellen en grafieken verstrekt deze brochure basisinformatie en cijfers over de Europese Unie en haar lidstaten, waarbij deze lidstaten soms worden vergeleken met andere grote economieën. De landen die heteu-lidmaatschap hebben aangevraagd, zijn in een afzonderlijk onderdeel opgenomen. Ter vereenvoudiging zijn sommige cijfers naar boven afgerond. De afkortingen die voorde landen worden gebruikt,worden uitgelegd op de binnenkant van de voorpagina. De sluitingstermijn voor de gegevensin dezeuitgavewasmei 27. Via het EU-internetportaal (europa.eu) zijn online veel meer gegevens beschikbaaroverde Europese Unie,wathaartaken zijn en watzij voor ubetekent. Ukunt voor statistische gegevens direct naar de website van Eurostat, het Bureau voor de statistiek van deeu (epp.eurostat. ec.europa.eu). Hierkuntuduizenden gegevensgratisraadplegen. Hoewel zeonderling heel verschillendzijn,zetten de EU-lidstaten zich gezamenlijk in voor vrede, democratie, de rechtsstaat en eerbiediging van demensenrechten. Ze streven ernaar deze waarden in Europa en elders te handhaven, welvaart te creëren en te delen en collectief invloed uitte oefenen doorop hetwereldtoneel gezamenlijk op te treden. 3

6 De Europese Unie Een familie die zich uitbreidt De EU werd in de jaren vijftig onder de naam Europese Economische Gemeenschap opgericht door zes landen: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg ennederland. Zij ontwikkelden een nieuwe manier om bijeen te komen en hun gemeenschappelijke belangen te beheren, die in wezen gebaseerd was op economische integratie. In 1973 traden Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk toe, in 1981 volgde Griekenland en in 1986 werden Portugal en Spanje lid. Door de Duitse eenwording in 199 werden ook de Oost-Duitse deelstaten opgenomen. In 1992 werd een nieuw verdrag gesloten, waardoor de instellingen van degemeenschap nieuwe verantwoordelijkheden kregen en nieuwe vormen van samenwerking tussen de regeringen van de lidstaten ontstonden: de Europese Unie was geboren. De EU werd in1995 uitgebreid metfinland,oostenrijk en Zweden. EU-lidstaten Kandidaat-lidstaten In 24 werden Cyprus, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië lid van de EU, in 27 gevolgd door Bulgarije en Roemenië. Verder hebben nog drie landen, Kroatië, Turkije en de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, het EU-lidmaatschapaangevraagd. Europaheeftaltijd onderdakgeboden aanveel verschillende volkeren en culturen. In iedere lidstaat wonen mensen die afkomstig zijn uit andere landen en die doorgaans nauwe historische banden met het gastland hebben. De EU beschouwt etnische en culturele diversiteit als een voordeel en werkt tolerantie, respect en een goede verstandhouding in de hand. 27 4

7 Omvang en bevolking De Europese Unie beslaat minder dan dehelft van de Verenigde Staten,maarheeft5%meerinwoners.De bevolking van de EU is na die van China en India de grootste ter wereld. De geboortecijfers in de EU dalen en de Europeanen leven steeds langer. Deze ontwikkelingen hebben belangrijke gevolgen voorde toekomst. 5

8 Hoe groot is de EU? De Europese Unie heeft een oppervlakte van meer dan 4miljoen km 2.Op dewereldkaart is de EU niet erg groot, maar zij omvat wel 27 landen. De oppervlaktes lopen erg uiteen, met Frankrijk als grootste enmalta als kleinste lidstaat. 1 km ,1 Totale oppervlakte, x 1 km² , 56, 41,3 357, 312,7 34,5 295,1 243,8 23, 2 13,7 111, 93, 91,9 82,5 6 EU-27 FR ES SE DE PL FI IT UK RO EL BG HU PT AT In het cijfer voor Frankrijk zijn de overzeese departementen niet meegerekend. Bron: Eurostat.

9 77,3 68,4 62,7 62,3 49, 43,4 43,1 33,8 3,3 2,1 9,3 2,6,3 CZ IE LT LV SK EE DK NL BE SI CY LU MT 7

10 Miljoen km ,1 Totale oppervlakte, x 1 km² 9,6 9, ,2 3,3 2,4 8 Bronnen: Eurostat, Wereldbank.

11 Hoeveel mensen wonen in de EU? De Europese Unie telt 493 miljoen inwoners nadat van China en van India het hoogste bevolkingscijfer ter wereld. Ten opzichte van dewereldbevolking loopt het percentage van debevolking van deontwikkelde landen terug van 3 %in196 tot 16 %in25. Momenteel wonen vier van devijf bewoners van deze planeet in ontwikkelingslanden. Om dearmere landen te ondersteunen zet de EU zich actief in voor wereldwijde ontwikkeling. De EU is de grootste verstrekker van ontwikkelingshulp ter wereld. Miljoen 1 Bevolking in 25, x1 miljoen 136,3 18,3 493, 295,7 143,4 127, De cijfers voor de EU-27 dateren van 1januari 26, die voor de andere landen van medio 25. Bronnen: Eurostat, Wereldbank, 9

12 De 493 miljoen inwoners van deeu zijn niet gelijkmatig over het continent verspreid: bepaalde landen (en bepaalde regio s) zijn dichter bevolkt dan andere. Een lidstaat met een grote oppervlakte heeft niet noodzakelijkerwijs ook een groot bevolkingsaantal. Miljoen Bevolking van de EU op 1 januari , 8 82,4 6 62,9 6,4 58,8 4 43,8 38,2 2 21,6 16,3 11,1 1,6 1,5 1,3 1,1 9, 1 Bron: Eurostat. EU-27 DE FR UK IT ES PL RO NL EL PT BE CZ HU SE

13 8,3 7,7 5,4 5,4 5,3 4,2 3,4 2,3 2, 1,3,8,5,4 AT BG DK SK FI IE LT LV SI EE CY LU MT Bron: Eurostat. 11

14 Europeanen worden steeds ouder De levensverwachting wordt in de Europese Unie steeds hoger.wie in 196 werd geboren had een levensverwachting van ongeveer 67 jaar(mannen) en 73 jaar(vrouwen). Voor baby s die in 24 werden geboren is de levensverwachting bijna76 jaar voormannen en bijna82voorvrouwen. Ter vergelijking:uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt dat baby s die tussen 2 en 25 werden geboren in Somalië,een van de armste landen ter wereld,een levensverwachting hebben van slechts 46jaar(mannen) en 49 jaar(vrouwen). Levensverwachting bij de geboorte voor mannen en vrouwen in de EU-25 ( ) ,2 72, ,6 75, ,3 77, ,2 79, ,8 81, ,6 81, Bron: Eurostat.

15 In 196 kregen de meeste vrouwen in de EU twee of meer kinderen. Statistisch gezien kreeg een vrouw gemiddeld meer dan 2,5 kinderen. In 24 was het totale vruchtbaarheidscijfer gedaald naar ongeveer 1,5 kind per vrouw. Frankrijk en Ierland hebben het hoogste vruchtbaarheidscijfer met iets minder dan twee kinderen per vrouw. Het laagste cijfer (minder dan 1,25) hebben Tsjechië, Letland, Polen en Slowakije. Doordat er in de EU minder jongeren zijn, neemt het arbeidspotentieel af. Steeds minder werknemers moeten steeds meer gepensioneerden onderhouden, zoals uit deze grafiek blijkt. Er wordt voorspeld dat tegen 225 6,3 %van debevolking ouder dan 8zal zijn. Om het werkende deel van debevolking te vergroten is het nodig dat in Europa meer mensen in de werkende leeftijd een baan aannemen en later met pensioen gaan, dat meer vrouwen aan het werk gaan, dat werknemers nieuwe vaardigheden leren door middel van programma s voor een leven lang leren, en dat gerichte immigratie wordt gestimuleerd. Meer baby s zouden natuurlijk ook uitkomst bieden! % 5 Percentage van de bevolking van de EU-25 dat 8 jaar is of ouder ( ) 4 3,5 3,4 4, 3 2 1,6 1,8 2, 2,2 2,6 3, Bron: Eurostat. 13

16 Bevolkingsgroei Het bevolkingscijfer van Europa stijgt door de combinatie van natuurlijke groei (d.w.z. erworden meer mensen geboren dan ersterven) en nettomigratie (d.w.z. indeeu komen meer mensen wonen dan erweggaan). Tegenwoordig is de totale groei van debevolking van deeu vooral toe te schrijven aan nettomigratie. Zonder immigratie zou het bevolkingscijfer van Duitsland, Griekenland en Italië de laatste jaren zeker zijn gedaald. De immigratie levert de EU broodnodige jonge arbeidskrachten op. Totale bevolkingsgroei (blauwe lijn) en nettomigratie (rode lijn) in de EU-25, per 1 inwoners ( ) 5 4 4, 3,6 4,6 4, 4,8 4,4 5,1 4, ,4 1,8 2,8 2,3 2,1 2, 1,3 1,5 1,4 1,7 1,7 1, 1,2 2,6 2,3 2,1 1,5 3, Bron: Eurostat.

17 Europaheefteen lange traditie vangastvrijheid en bescherming voormensen die moeten vluchten voor oorlog of vervolging in probleemgebieden overal ter wereld. Het aantal asielzoekers neemt toe in tijden van oorlog, zoals tijdens de Balkanconflicten in het begin van dejaren negentig. Het aantal asielaanvragen in de EU is sindsdien afgenomen en het stond in 25 ophet laagste punt sinds 199. Asielaanvragen in de EU, x 1 (199-25) De cijfers voor zijn voor de EU-15. Bron: Eurostat. 15

18 Levenskwaliteit Een goede levenskwaliteit hangt van een aantal factoren af, onder andere van het beschikken over voldoende geld en een goede gezondheid. Hoe welvarend en gezond zijn Europeanen? Hetantwoordverschiltvanland totland. Om een algemeen beeld te krijgen van demateriële levensstandaardineen bepaald land kunnen wemeten watde totale waarde is van alles wat dit land in een gegeven kalenderjaar produceert (het bruto binnenlands product of bbp) en dat vervolgensdelen doorhetaantalinwoners. Maar wat je voor dezelfde hoeveelheid geld kunt kopen, varieert van land tot land. Omdelevensstandaard van verschillende landen tekunnen vergelijken,moeten werekening houden met dit verschil in koopkracht. We kunnen dit doen door de prijs van een vergelijkbaar en representatief pakket goederen en diensten in elk land teberekenen en doordezeprijsnietin de plaatselijke munteenheid of euro uit tedrukken, maar in een gemeenschappelijke denkbeeldige valutadie wij de koopkrachtstandaard(kks)noemen. Doorde kks te hanteren wordt het verschil in prijsniveaus tussen de landen opgeheven, zodat het vergelijken van het bbp per inwoner uitgedrukt in kks een eerlijk beeld geeft van de levensstandaardindeverschillende EU-lidstaten. 16

19 Hoe welvarend zijn Europeanen? De levensstandaard ineuropa is het laatste decennium aanzienlijk gestegen. Uitgedrukt in kks, waardoor de vergelijking tussen verschillende landen mogelijk wordt, behoort de levensstandaard van deeu tot de hoogste ter wereld. Bbp per inwoner in kks (25) Bronnen: IMF, Eurostat. US JP EU-27 RU CN 17

20 De levensstandaard binnen de EU varieert. Het bbp per inwoner (kks) ishet hoogst in Luxemburg enhet laagst in Bulgarije. De EU streeft ernaar de kloof tussen de arme en rijke lidstaten te verkleinen, de structuur en het concurrentievermogen van deeuropese economie te versterken en meer banen te scheppen, zodat wij allen een betere levenskwaliteit kunnen genieten. Het bbp stijgt op dit moment sneller in de armere lidstaten die sinds 24 tot de EU zijn toegetreden, dan indeandere lidstaten. Bbp per inwoner van de EU-27 in kks (25) Bron: Eurostat. LU IE NL AT DK BE UK SE FI DE FR IT ES EU-27 CY

21 EL SI CZ PT MT HU EE SK LT PL LV RO BG 19

22 De levensstandaard kan ook binnen een lidstaat zelf van regio tot regio verschillen. In bepaalde regio s van deeu bedraagt het bbp per inwoner (in kks), zoals uit de kaart blijkt, minder dan 5%van het gemiddelde van deeu-27. In demeest welvarende regio s ligt dat cijfer 25%hoger dan het gemiddelde van deeu-27. De EU heeft zogenaamde structuurfondsen in het leven geroepen, die ertoe bijdragen deze verschillen uit tevlakken doorde levensstandaard indearmeregebiedenteverbeteren. Ruim 35%van deeu-begroting wordt gebruikt om de economie van deze regio s testimuleren en zo deeu als geheel te versterken. Bbp per inwoner (in kks), in procenten van het gemiddelde voor de EU-27 (24) Canarias (ES) Guadeloupe Martinique Réunion Guyane (FR) Açores (PT) Madeira Minder dan 5% 5-75% 75-9% 9-1% 1-125% 125 %ofmeer Geen gegevens 2 Bron: Europese Commissie.

23 Hoe gezond zijn Europeanen? Hoewel Europeanen langer en gezonder leven, kunnen zij meer doen om zichzelf te beschermen tegen de twee belangrijkste doodsoorzaken: hartziekten en kanker. Het helpt om er een gezonde en actieve levensstijl op na te houden. Roken,onevenwichtige voeding en onvoldoende beweging zijn factoren die hetrisicoopischemische hartziekten verhogen, waarbij door verstopte ofbeschadigde slagaders te weinig bloed naar het hart wordt gevoerd. IndeEU sterven meermannen danvrouwen aandezeziekten en hetdeel vandebevolking daterdoorwordtgetroffen, verschilt sterk van land tot land. In 24 had Hongarije het hoogste sterftecijfer voor kanker zowel voor vrouwen als voor mannen. Frankrijk had voor beide geslachten het laagste sterftecijfer voor ischemische hartziekten. 3 Sterfgevallen door kanker (kwaadaardige gezwellen) en ischemische hartziekten in de EU-25 per 1 inwoners (24) 286, , , 137,3 1 5 Bron: Eurostat. Kanker Ischemische hartziekten 21

24 Lichamelijke oefening is goed voor de gezondheid. Uit een in november 26 gepubliceerde Eurobarometerenquête blijkt dat in een normale week 64 % van deinwoners van deeu aan lichaamsbeweging doet. Bovenaan delijst stond Finland, waar 83 %van deondervraagden verklaarde aan lichaamsbeweging te doen in de vorm van recreatie, sport of vrije tijd. Na de Finnen kwamen de Nederlanders met 79%endeLitouwers met 78%. Het minst actief waren de Portugezen, gevolgd door de Roemenen en de Maltezen. % 7 Percentage van ondervraagden in de EU-27 die niet regelmatig aan lichamelijke oefening doen (26) Bron: Eurobarometer. PT RO MT EL FR HU EE CY PL UK ES IT BE CZ

25 Over het algemeen doen meer mannen dan vrouwen aan sport, en hoe jonger je bent hoe groter de kans dat je fysiek actief bent. Hieronder is het percentage mensen uit elke EU-lidstaat aangegeven dat zegt in een normale week niet aan lichaamsbeweging te doen DK BG SK LU SE LV SI IE AT DE LT NL FI 23

26 Een eerlijke en zorgzame samenleving Aan het Europees sociaal model wordt in verschillende landen anders vorm gegeven, maar alle EU-landen streven ernaar een eerlijke en zorgzame samenleving te zijn. De opbrengst van debelastingen gaat voor een deel naar socialezekerheidsstelsels (zoals pensioen-, gezondheidszorg- en werkloosheidsregelingen) die ontwikkeld werden om kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen. Het bedrag dat aan elke inwoner wordt besteed, varieert van land tot land. Naarmate debevolking vergrijst, moeten de werkenden een steeds groter aantal bejaarde burgers onderhouden. Om te kunnen inspelen op deze trend en de kosten van deverzorgingsstaat binnen de perken te houden, passen de EU-landen hun socialezekerheidsstelsels aan. Het Europees sociaal model moet worden gemoderniseerd, zodat ook toekomstige generaties er nog van kunnen profiteren. 3 Besteding aan vier soorten sociale zekerheid per inwoner in kks, EU-25 (24) , , ,6 387,6 Ouderdom Ziekte/gezondheidszorg Handicap Werkloosheid 24 Bron: Eurostat.

27 Onderwijs, onderzoek en de informatiemaatschappij De EU heeft de ambitie de meest dynamische kenniseconomie ter wereld te worden. Dit betekent dat bijzondere aandacht moet worden besteed aan onderzoek (de bron van nieuwe kennis) en aan onderwijs en opleiding, waardoor de bevolking deze nieuwe kennis kan verwerven. Hetisvan grootbelang datde beroepsbevolking IT-vaardigheden aanleert en dat scholen, ondernemingen en privépersonen gemakkelijker en sneller toegang tot het internet krijgen. Een bloeiende economie heeft mensen nodig die langer blijven werken en hun hele arbeidsleven lang nieuwe vaardigheden aanleren. Een leven lang leren is het parool. Het aantal volwassenen datin de EU aan leeractiviteiten deelneemt,isgestegen tot 9,6 %van demensen tussen 25 en64 jaar in 26. In haar streven naar economisch succes op de wereldmarkt moet de Europese Unie het opnemen tegen traditionele rivalen als Japan endeverenigde Staten en nieuwe rivalen als China en India. 25

28 Onderwijs: investeren in mensen Onderwijs isde sleutel tot succes voorindividuele personen en voorde EU in haargeheel. Hoeveel besteedt elke EU-lidstaat aan onderwijs? %bbp % Totale overheidsuitgaven aan onderwijs in procenten van het bbp (23) ,28 7,47 7,36 6,51 6,6 6,2 5,94 5,91 5,67 5,62 5,61 5,48 5,38 5, DK: postsecundair niet-tertiair onderwijs buiten beschouwing gelaten. FR: de Franse overzeese departementen buiten beschouwing gelaten. PT: bestedingen van lokale overheden buiten beschouwing gelaten. Bron: Eurostat.

29 5,18 5,17 5,7 4,84 4,74 4,71 4,55 4,4 4,38 4,29 4,24 4,24 4,6 3,44 NL: met inbegrip van overheidsuitgaven voor door de overheid gefinancierde privé-instellingen. LU: tertiair onderwijs buiten beschouwing gelaten. 27

30 Onderwijs na de leerplichtige leeftijd vooral opuniversitair niveau isvoor velen de sleutel tot een bevredigende loopbaan envoor Europa onontbeerlijk om over goed opgeleide arbeidskrachten te beschikken. Tegenwoordig heeft de overgrote meerderheid van dejongeren in de EU onderwijs op middelbareschoolniveau of hoger genoten. % Percentage 2- tot 24-jarigen dat ten minste de middelbare school heeft afgemaakt (25) 1 91,8 91,2 91,1 9,5 87,5 87,5 85,9 85,8 84,1 83,4 83,4 82,6 82,6 81, Bron: Eurostat, arbeidskrachtenenquête. SK CZ PL SI SE LT AT IE EL HU FI FR EE BE

31 8,4 79,9 78,2 77,4 77,1 76,5 76, 75,6 73,6 71,5 71,1 61,8 53,7 49, CY LV UK EU-27 DK BG RO NL IT DE LU ES MT PT 29

32 De opleidingen die Europeanen volgen De vrouwen, die een generatie geleden een lager opleidingsniveau hadden dan demannen, hebben hun achterstand ingelopen. In 24 was in de EU bijna 55 %van dejongeren die in het hoger onderwijs afstudeerden vrouwelijk. De opleidingskeuze van deeuropeanen verschilt vaak volgens het geslacht: meer mannen kiezen voor wetenschappen, informatica en ingenieurswetenschappen, terwijl meer vrouwen kiezen voor letteren, menswetenschappen en rechten. Europa heeft goed opgeleide mensen in alle sectoren nodig. Het heeft vooral meer vrouwen met een beroepsloopbaan nodig, en meer wetenschappers (zowel mannen als vrouwen) om essentieel onderzoek te verrichten Afgestudeerden in het hoger onderwijs naar geslacht en studierichting, EU-25 (24) Menswetenschappen Rechten Wetenschappen, Ingenieurswetenschappen en letteren wiskunde en informatica en bouwkunde 3 Bron: Eurostat.

33 Beter onderwijs betekent meer kans op een baan In het algemeen is het werkloosheidsrisico groter naarmate iemand lager geschoold is. Voor wie tertiair onderwijs (bijv. een universitaire studie) heeft afgerond is dat risico minder dan half zo groot als voor iemand die alleen maar lager onderwijs of lager middelbaar onderwijs heeft genoten. % Werkloosheidscijfer naar onderwijsniveau voor 25- tot 64-jarigen, EU-27 (26) 1,3 7,3 Niveau -2: lager middelbaar onderwijs Niveau 3-4: hoger middelbaar onderwijs Niveau 5-6: tertiair onderwijs 4,1 4 2 Niveau -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6 Bron: Eurostat, arbeidskrachtenenquête. 31

34 Informatietechnologie: een essentieel instrument In dehele EU hebben steeds meer ondernemingen en huishoudens een internetaansluiting en wordt steeds vaker online gehandeld, wat de efficiëntie bevordert. In 26 had meer dan 9%van deondernemingen en 49 %van dehuishoudens in de EU-27 internettoegang. Dit cijfer vertoont per lidstaat echter grote verschillen. Bijvoorbeeld had in26 in Nederland 8 %van dehuishoudens toegang tot internet terwijl dit cijfer in Roemenië slechts 14 %was. Een van deprioriteiten van deeu is ervoor tezorgen dat haar burgers over een snelle, betrouwbare internettoegang beschikken en over de vaardigheden om informatietechnologie te hanteren. De digitale kloof tussen de mensen in de verschillende landen en regio s moet worden verkleind. % Percentage huishoudens met internettoegang (26) NL DK SE LU DE FI UK BE SI MT AT IE EE LV Bron: Eurostat, enquête over IT-gebruik.

35 FR IT ES CY PL PT LT HU CZ SK EL BG RO 33

36 Onderzoek: van groot belang voor de toekomst Onderzoek en ontwikkeling (O & O), vooral ophet gebied van nieuwe technologieën, is van groot belang voor het concurrentievermogen en de werkgelegenheid in de toekomst. Een van dedoelstellingen van deeu is om meer in onderzoek te investeren en zo deo & O-uitgaven op gelijke hoogte met die van de Verenigde Staten en Japan te brengen. In 24 besteedde Japan 3,15 %van zijn bruto binnenlands product (bbp) aan O & Oen de VS 2,59 %, terwijl dit voor de EU gemiddeld 1,92 %was. Het cijfer voor de EU laat echter niet zien dat er tussen de lidstaten aanzienlijke verschillen zijn. De cijfers voor 25 tonen aan dat Zweden en Finland al meer uitgeven dan Japan, terwijl andere EU-lidstaten minder dan 1%uitgeven. % Totale O & O-uitgaven in procenten van het bbp (25) 5 4 3,86 3, ,51 2,44 2,43 2,13 1,89 1,78 1,77 1,56 1,45 1,42 1,25 1,12 34 SE FI DE DK AT FR BE NL UK LU SI CZ IE ES Voor België, Italië, Malta, Nederland, Roemenië, Slovenië en het Verenigd Koninkrijk zijn de cijfers voor 24. Voor Griekenland zijn de cijfers voor 23. Bron: Eurostat.

37 1,1,94,94,81,76,63,63,57,57,51,5,4,39 IT HU EE PT LT MT EL LV PL SK BG CY RO 35

38 Europeanen aan het werk Werkgelegenheid en het creëren van meer en betere banen voor haar burgers zijn topprioriteiten van de EU. De Unie moet ook gelijke kansen zien te creëren, zodat iedereen die dat wil ook kan werken. Het doel is om tegen 21 het aantal mensen in de werkende leeftijd met een baan te verhogen tot 7%van de bevolking in de werkende leeftijd. 36

39 Wat voor werk doen mensen? In dejaren vijftig van devorige eeuw werkte meer dan 2 %van demensen in de EU in de landbouw en ongeveer 4 %indeindustrie. Sindsdien is de werkgelegenheid in de landbouw en in de industrie afgenomen,terwijl hetaantalbanen in de dienstensectorexplosief is gestegen. In 24 zorgde de dienstensector voor meer dan twee derde van het aantal banen in de EU-25. Het cijfer voor de landbouw was 5, %envoor de industrie 27,9 %. Recente cijfers tonen aan dat, terwijl de werkgelegenheid in de dienstensector blijft stijgen en in de landbouw blijft dalen, het aantal banen in de industrie relatief stabiel blijft. % Percentage arbeidskrachten werkzaam in de landbouw, de industrie en de dienstensector, EU-27 (1998 en 26) ,7 68,6 Diensten Industrie 4 Landbouw 2 27,5 25, 7,8 6, Bronnen: Eurostat, nationale rekeningen, jaargemiddelde. 37

40 Hoeveel mensen in de EU hebben een baan? In 26 had 64,3 %van demensen in de werkende leeftijd in de EU-27 een baan. Dit percentage was in Denemarken het hoogst en in Polen het laagst. Er zijn ook verschillen tussen mannen en vrouwen wat arbeidsparticipatie betreft. % Arbeidsparticipatiegraad voor 15- tot 64-jarigen (26) ,4 74,3 73,1 71,5 7,2 69,6 69,3 68,6 68,1 67,9 67,2 66,6 66,3 65, DK NL SE UK AT CY FI IE EE PT DE SI LV CZ Bron: Eurostat, arbeidskrachtenenquête.

41 64,8 64,3 63,6 63,6 63, 61, 61, 59,4 58,8 58,6 58,4 57,3 54,8 54,5 ES EU-27 LU LT FR BE EL SK RO BG IT HU MT PL 39

42 Hetisvoorde EU vanwezenlijk belang de werkloosheid aantepakken. Dewerkloosheidscijfers variëren perland en per regio. In 26 was in Nederland en Denemarken de werkloosheid het laagst en in Polen het hoogst. Over het geheel genomen, was in 26 7,9 %van dearbeidskrachten van deeu werkloos, tegenover 4,6 %in de Verenigde Staten. % Werkloosheidspercentage (26) 15 13,8 13,4 1 9,4 9, 8,9 8,5 8,4 8,2 7,7 7,7 7,5 7,3 7,3 7,1 5 4 Bron: Eurostat. PL SK FR BG EL ES DE BE FI PT HU MT RO CZ

43 7, 6,8 6,8 6, 5,9 5,6 5,3 4,8 4,7 4,7 4,4 3,9 3,9 SE IT LV SI EE LT UK AT LU CY IE NL DK 41

44 De genderkloof In alle EU-lidstaten verdienen vrouwen (gemiddeld) minder dan mannen. Dit loonverschil tussen mannen en vrouwen is het grootst in Estland en Cyprus, waar vrouwen in %minder verdienden dan mannen. Dit verschil is het kleinst (6 %) in Malta. Als de EU haar beroepsbevolking wil vergroten, zijn hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden nodig om meer vrouwen aan te trekken op de arbeidsmarkt. Het gemiddelde loonverschil in de EU is tussen 1998 en 25 verkleind van 17%naar 15 %. De EU moet er ook voor zorgen dat zowel mannen als vrouwen langer blijven werken. Zij zet alle zeilen bij om mensen van alle leeftijden te helpen een baan te vinden en die te houden. Dat doet de EU onder meer door deeltijdwerk te stimuleren en obstakels voor het combineren van werk enprivéleven uit de weg te ruimen. % Loonverschil tussen mannen en vrouwen (25) Bron: Eurostat. CY EE SK DE UK FI CZ NL AT DK LV SE BG LT

45 LU ES RO FR HU PL IE PT IT EL SI BE MT 43

46 Gelijke kansen voor iedereen? In deeu hebben in elke leeftijdscategorie meer mannen dan vrouwen een baan. Soms is dit tewijten aan discriminatie op het werk, soms is het toe te schrijven aan persoonlijke keuzes of culturele tradities. % Arbeidsparticipatie per leeftijdsgroep en naar geslacht, EU-27 (26) ,9 7, 6 52,6 4 39,3 33,2 34, Bron: Eurostat, arbeidskrachtenenquête, jaargemiddelde.

47 Economische activiteiten en handel Een van debelangrijkste doelen van deeu is economische vooruitgang. Er is de afgelopen vijftig jaar, en vooral sinds de jaren tachtig, veel werk verzet om de grenzen tussen de nationale economieën van deeu op te heffen en een interne markt tot stand te brengen met vrij verkeer van goederen, personen, kapitaal en diensten. De handel tussen de EU-landen is sterk toegenomen en tegelijkertijd is de EU een belangrijke handelsmacht in de wereld geworden. 45

48 Hoeveel produceert de EU? Het bruto binnenlands product (bbp) van de EU d.w.z. de totale productie van goederen en diensten groeit gestaag. Sinds de toetreding van de nieuwe lidstaten in 24 is het bbp van de EU groter dan dat van de Verenigde Staten. Bbp, x 1 miljard euro (25) miljard euro ,9 1 11, , , , Bronnen: IMF, Eurostat.

49 In alle EU-lidstaten wordt meer dan 6 %van het bbp gegenereerd door de dienstensector (die onder meer het bankwezen, toerisme, vervoer en verzekeringen omvat). De industrie en de landbouw zijn nog belangrijke sectoren, maar hebben de laatste jaren aan economische betekenis ingeboet. Hoewel het bbp van deunie nog steeds stijgt, is de stijging minder snel dan die van deverenigde Staten in de afgelopen jaren, maar wel sneller dan die van Japan. Bbp-groei (percentage verandering ten opzichte van het voorgaande jaar) 5 4, ,7 3,3 3, 2 1,6 2, Bron: Eurostat. 47

50 Mensen waar voor hun geld bieden De interne markt is een van debelangrijkste wapenfeiten van deeu. Zij heeft gezorgd voor meer concurrentie en het wegvallen van deeconomische grenzen in Europa, wat weer heeft geleid tot kwaliteitsverbetering enprijsverlaging van zowel producten als diensten. In een aantal sectoren zijn de prijsverlagingen vrij dramatisch geweest, zoals bij vliegreizen en telecommunicatie. Neem bijvoorbeeld een telefoongesprek van tien minuten naar de Verenigde Staten. De prijs hiervoor is in Nederland tussen 1997 en 25 met 9 %gedaald. Bellers uit Letland hebben minder geluk gehad. 15 De kosten in euro s voor een telefoongesprek van tien minuten naar de VS: standaardtarief voor werkdagen, inclusief belastingen (1997, 25) 1 1,26 11,96 5 7,5 7,41 6,72 3,9 2,38 1,98 1,97 1,23 6,93 7,26 6,78 6,17 5,94 5,95 4,61 3,82 2,93 2,56 2,27 2,12 1,91 1,55,66 4,7 48 BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT De cijfers in de linkerkolom voor de landen die sinds 24 tot de EU zijn toegetreden, zijn voor 2 of 21. Bronnen: Eurostat, Teligen.