Egypte en zijn bewoners

Transcriptie

1 WB hoofdstuk 3, blz. 24 Opdrcht 3 Egypte en zijn bewoners Het Oude Egypte Gebruik de krt Het Oude Egypte op blz. 28 vn je leerboek. Kleur het bouwlnd in de Nijldelt en lngs de oever vn de Nijl groen. Kleur de rest vn Egypte geel en de bluw. Geel is de woestijn. Bluw is wter. b Vul de volgende nmen vn pltsen en gebieden in. Schrijf de nmen vn pltsen in kleine letters (lleen de eerste letter een hoofdletter). Schrijf de nmen vn de gebieden met hoofdletters. NIJLDELTA Rosette Aswn BENEDEN-EGYPTE Gizeh Aboe Simbel BOVEN-EGYPTE Thebe SINAÏ NUBIË c Kijk goed nr de ligging vn de steden en dorpen op de krt. Wr woonden in het Oude Egypte de meeste mensen? d Wrom woonden de meeste Egyptenren op zo n smlle strook grond? B rode Bouwlnd Woestijn B

2 WB hoofdstuk 4, blz. 37 Het Oude Griekenlnd zwrte vn mrmr egeïsche Gebied vn 0 tot 200 meter Gebied boven de 200 meter Opdrcht 4 Het Oude Griekenlnd en zijn poleis Gebruik voor deze opdrcht de krten op de volgende bldzijde en op blz. 42 vn je leerboek. In de geschiedenis vn het Egyptische volk heeft de ntuur een belngrijke rol gespeeld. Dit is ook het gevl in de geschiedenis vn de Grieken. De ntuur in Griekenlnd is echter heel nders dn die in Egypte. Kleur in de krt Het Oude Griekenlnd het gebied vn 0 tot 200 meter (= lglnd): groen. b Zet de volgende nmen op de juiste plts in de krt. Eilnden, gebieden met bergen in hoofdletters, steden in kleine letters. - AEGINA - Athene - DELOS - Delphi - Ephese - Epiduros - Knossos -KOS -KRETA - MACEDONIË - Mrthon - MESSENE - Mycene - Mytilene - Olympi - OLYMPUS - Pergmum - RHODOS - SALAMIS - Sprt -THERA - THERMOPYLAE - THESSALIË - Troje - PELOPONNESUS c d e f g Wr woonden de Grieken? (Kijk nr de ligging vn de steden) Wruit bestond het woongebied vn de Grieken? Op welke mnier konden de Grieken contcten met elkr onderhouden: voorl over lnd of over? Licht je ntwoord toe. De Egyptenren woonden lngs de Nijl en het lnd bestond uit één gebied. In het Oude Griekenlnd ws het woongebied versnipperd. Welke invloed heeft de ntuur gehd op het bestuur vn het lnd? Welke middelen vn bestn wren in Egypte het belngrijkste? Welke middelen vn bestn wren drnst in Griekenlnd belngrijk?

3 WB hoofdstuk 4, blz. 39 De Perzische Oorlogen Griekse poleis die de knt vn de Perzen kozen Neutrle Griekse poleis Griekse poleis die tegen de Perzen vochten Perzische rijk Therm thsos Ainos Aknthos Hellespont Lris egeïsche Thermopyle euboe Eretri Srdes Mrthon slmis Athene ikri Nxos Sprt kos Perzische overwinning Griekse overwinning Grens Perzische rijk rhodos Opdrcht 12 De Perzische Oorlogen In de 6 de eeuw voor Chr. ontstond in het Midden-Oosten een groot Perzisch rijk. In het begin vn de 5 de eeuw hd het rijk zich uitgebreid tot vlk bij de Griekse poleis. Kleur in de krt het deel dt in 490 voor Chr. tot het Perzische rijk behoorde lichtprs. b Kleur in de krt De Perzische Oorlogen het grondgebied vn de Griekse poleis die zich tegen de Perzen verzetten ornje. c Kleur het grondgebied vn de poleis die neutrl bleven geel. d Kleur het grondgebied vn de poleis die de knt vn de Perzen kozen groen. e De Perzen wilden ook Griekenlnd veroveren. In 490 voor Chr. gingen de Perzen voor het eerst in de nvl. Vnuit Klein-Azië vielen ze de Grieken n. Lees de onderstnde tekst en teken de route vn deze nvl op de krt De Perzische Oorlogen. De Perzische koning Drius viel de Grieken met een vloot over n. Zijn vloot voer ten noorden vn het eilnd Rhodos, ten zuiden vn het eilnd Kos nr de plts Nxos (op het eilnd Nxos). Bij Eretri werd slg geleverd met de Grieken. Vervolgens ging Drius bij Mrthon n lnd, mr dr werden zijn soldten door de Grieken verslgen. f In 480 volgde een tweede nvl vn de Perzen. Lees de onderstnde tekst en teken de route vn deze nvl op de krt De Perzische Oorlogen. Vn een ntl pltsen stt lleen de zwrte stip op de krt. De route vn het Perzische leger liep ook lngs deze pltsen. Het leger vn de Perzische koning Xerxes trok vnuit Srdes nr de Hellespont. Dr hd de Perzische vloot zich intussen verzmeld. Het leger stk de Hellespont over en trok verder over lnd nr Ainos. En verder nr Therm. Het leger en de vloot hielden zoveel mogelijk contct met elkr. De vloot voer lngs de kust, ten noorden vn het eilnd Thsos, nr Aknthos. Dr hd Xerxes tevoren een knl lten grven, wr de schepen nu doorheen voeren. Bij Therm kwmen de vloot en het leger weer bij elkr. Mr toen splitsten het leger en de vloot zich. Het leger trok door het binnenlnd nr Lris. En verder nr Thermopyle. Bij Thermopyle volgde de beroemde veldslg tegen de Grieken. Drn trok het leger nr Slmis. Elf dgen n het leger vertrok de vloot uit Therm en voer nr een klein eilndje ten noorden vn Euboe. Hier vond een slg met de Grieken plts. N deze slg, die door de Perzen werd gewonnen, splitste de vloot zich. Een gedeelte ging ten westen vn Euboe lngs de kust nr Slmis. Het ndere gedeelte ten oosten vn Euboe. Bij Slmis volgde een grote slg, die door de Grieken werd gewonnen. Het Perzische leger trok zich toen terug.

4 WB hoofdstuk 4, blz. 42 Opdrcht 19 De verbreiding vn de Griekse cultuur Mk bij deze opdrcht gebruik vn de krt op blz. 64 vn je leerboek. De cultuur vn het Oude Griekenlnd is door Grieken en nderen over een groot gebied verbreid. De tijd vn de Griekse oudheid is llng voorbij. Mr de denkbeelden en kunstvoorwerpen uit die tijd hebben ook nu nog invloed. En niet lleen in het Middellndse Zeegebied, mr in het grootste deel vn de wereld. Voor het eerst vond de verbreiding vn de Griekse cultuur plts in de periode vn de kolonistie ( voor Chr.). Kleur deze eerste verbreiding vn de Griekse cultuur groen. b De tweede grote verbreiding vond plts onder Alexnder de Grote. - De tocht vn Alexnder de Grote is (vnf Pell) met een stippellijn op de krt ngegeven. Kleur deze stippellijn rood. - Kleur het gebied wr Alexnder de Grote de Griekse cultuur verbreidde lichtgroen. - Welke tegenwoordige lnden werden door Alexnder de Grote heleml of voor een deel veroverd? Kijk in een tls. De verbreiding vn de Griekse cultuur noord Ms Rijn Donu Po Tiber Donu zw Pell Srdes Grieks moederlnd Door Grieken gekoloniseerd gebied Rijk vn Alexnder de Grote Tocht vn het leger vn Alexnder de Grote Route vn de vloot vn Alexnder de Grote Veldslgen tussen Grieken en Perzen N

5 kspische zwrte Indus Gordium Gugmel Issus Tigris Tyrus Eufrt Bbylon Sus Persepolis Alexndrië Jeruzlem perzische golf indische ocen Nijl

6 WB hoofdstuk 5, blz. 50 Opdrcht 3 Itlië in de tijd vn de Romeinen Voordt Rome het Middellndse Zeegebied veroverde, wren de Etrusken het belngrijkste volk in Itlië. Ook de Grieken en Crthgers hdden in delen vn Itlië kolonies gesticht. b Kleur op de krt het gebied vn de Etrusken rood, dt vn de Grieken groen en dt vn de Crthgers geel. Kleur ook de hokjes in de legend in de juiste kleur. Schrijf de volgende nmen, die in Sprekend verleden worden genoemd, in de krt voluit. Wij hebben de beginletters ngegeven. Gebruik de krten op blz. 68 en 71 vn je leerboek. - de steden Rome, Crthgo, Brundisium, Mutin, Metpontum, Cpu, Pompeji, Cnne, Actium (kuststrook) - de vulkn Vesuvius - de eilnden Sicilië, Corsic en Srdinië - het gebied Epirus - de rivieren Tiber en Po. Itlië in de tijd vn de Romeinen P Etrusken M Grieken Crthgers Romeinen 500 voor Chr. T C R dritische S tyrrheense C C V P M B E A C S

7 WB hoofdstuk 5, blz. 51 krt 2 uitbreiding romeinse rijk De uitbreiding vn het Romeinse rijk Ms Rijn Romeinse rijk 275 voor Chr. Grens Romeinse rijk 58 voor Chr. Grens Romeinse rijk 14 n Chr. Grens Romeinse rijk 117 Tijdelijk Romeins gebied Tiber zwrte Tigris Eufrt Opdrcht 4 (CD-5-4) De uitbreiding vn het Romeinse rijk Mk, ls het mogelijk is, deze opdrcht op de cd-rom en niet in dit werkboek. Gebruik de krt in je leerboek op blz. 71. Gebruik een tls, ls je tegenwoordige lnden wilt opzoeken. b c d Kleur het grondgebied vn het Romeinse rijk in 275 voor Chr. groen. Kijk op de krt Itlië in de tijd vn de Romeinen (blz. 50 vn dit werkboek). Welke gebieden hebben de Romeinen in de periode 500 voor Chr. tot 275 voor Chr. in Itlië veroverd? Kleur de uitbreiding vn het Romeinse rijk in de periode 275 voor Chr. tot 58 voor Chr. lichtrood. Welke (gebieden in) tegenwoordige lnden hebben de Romeinen in de periode 275 voor Chr. tot 58 voor Chr. veroverd? Nijl rode e Kleur de uitbreiding vn het Romeinse rijk in de periode 58 voor Chr. tot 14 n Chr. ornje. f Welke twee beroemde Romeinen (zie fbeeldingen hieronder) hebben in deze periode het Romeinse grondgebied sterk uitgebreid? g Welke tegenwoordige lnden hebben de Romeinen in de periode 58 voor Chr n Chr. geheel of gedeeltelijk veroverd? h Kleur de uitbreiding vn het Romeinse rijk in de periode 14 tot 117 geel. i Welke tegenwoordige lnden hebben de Romeinen in de periode n Chr. geheel of gedeeltelijk veroverd? j Kleur de gebieden die de Romeinen tijdelijk veroverd hebben lichtprs. k In welke lnden werden door de Romeinen tijdelijk gebieden veroverd?

8 WB hoofdstuk 5, blz. 56 De Romeinen in Nederlnd fort of legerkmp dorp of std tempel bdhuis vill/herenboerderij mfitheter museum in onze tijd met Romeinse voorwerpen grens Romeinse rijk in Nederlnd Leeuwrden Assen noord Velsen Amsterdm Ketelhven Vlkenburg Leiden s Grvenhge Voorburg Rijswijk Zwmmerdm Woerden Utrecht Wijk bij Duurstede Elst Nijmegen s Hertogenbosch Domburg Ardenburg Hoogeloon Nuth-Vsrde Mstricht Heerlen Kerkrde Voerendl Opdrcht 18 Lees eerst de tekst in je leerboek, blz. 82. Romeinen in Nederlnd Vn de Romeinen zijn in ons lnd ruïnes vn gebouwen overgebleven. Wt bouwden de Romeinen in Nederlnd? En wr? Dt kun je in deze opdrcht ngn. Ook welke Romeinse ruïnes of muse met Romeinse voorwerpen bij jou in de buurt zijn te zien. c d e Welke overblijfselen vn gebouwen liggen het dichtst bij de plts wr je woont? Heb je zelf wel eens overblijfselen vn Romeinse gebouwen gezien? Zo j, wr en wt voor overblijfselen wren het? Welke twee muse met Romeinse voorwerpen liggen het dichtst bij de plts wr je woont? b Kleur het deel vn Nederlnd dt de Romeinen hebben veroverd. Ntuurlijk weet je wr je woont. Woon je in een gebied dt vroeger door de Romeinen is bezet? Overblijfselen vn Romeinse gebouwen. - In welke pltsen lgen forten of legerkmpen? Kleur de tekentjes bruin. - In welke pltsen lgen Romeinse dorpen of steden? Kleur de cirkeltjes zwrt. - In welke pltsen lgen Romeinse tempels? Lt de tekentjes wit. - In welke pltsen lgen bdhuizen? Kleur de tekentjes bluw. - In welke pltsen lgen vill s of herenboerderijen? Kleur de tekentjes groen. - In welke plts lg een mfitheter? Kleur het tekentje rood.

9 WB hoofdstuk 5, blz. 60 De verbreiding vn het het christendom tot omstreeks 500 noord oost L M kspische C zwrte R N T C S A J B A Christelijke steden 1 ste en 2 de eeuw Verbreiding christelijke gebieden 3 de -4 de eeuw Verbreiding christelijke gebieden 5 de eeuw rode Opdrcht 22 De verbreiding vn het christendom in het Romeinse rijk b c d e f g - Het christendom verbreidde zich in de eerste twee eeuwen voorl in de steden. Zie de krt op blz. 60. Kleur de stippen vn deze steden groen. - Schrijf de nmen vn belngrijke christelijke steden op. De eerste letter stt l op de krt ngegeven. Zet erchter in welk tegenwoordig lnd de std ligt. Gebruik eventueel een (historische) tls. Kleur de verbreiding vn het christendom in de 3 de en 4 de eeuw licht-ornje. Kleur de verbreiding vn het christendom in de 5 de eeuw geel. Voorl vnf het begin vn de 4 de eeuw verbreidde het christendom zich sterk in het Romeinse rijk. Wrdoor werd deze verbreiding vn het christendom veroorzkt? Voor de bentwoording vn deze vrg kun je gebruik mken vn de tijdblk (blz ) en pr. 8 in je leerboek (blz ). Welke conclusie kun je trekken over de verbreiding vn het christendom in de 5 de eeuw?. Wrdoor werd deze verndering veroorzkt? Voor de bentwoording vn deze vrg kun je gebruik mken vn pr. 8 in je leerboek (blz ). Welke lnden wren in de 5 de eeuw geheel of gedeeltelijk christelijk? Welke verndering op godsdienstig gebied heeft er in een ntl vn de bovengenoemde lnden pltsgevonden?

10 WB hoofdstuk 6, blz. 69 Opdrcht 3 Germnse volken in 476 Germnse volken trokken het Romeinse rijk binnen (blz. 98 leerboek). Zo ontstond in een groot deel vn Europ een lppendeken vn Germnse stten. b c Kleur in de onderstnde krt de grens vn het vroegere Romeinse rijk in 117 rood. Kleur de stten vn de Germnse volken op de krt in. Geef ieder volk een eigen kleur. De nm vn ieder volk stt in het gebied. Welke Germnse volken woonden in de volgende tegenwoordige lnden: Nederlnd, België, Frnkrijk, Duitslnd, Engelnd? Germnse volken in 476 Noren Zweden noord Jutten Denen Angelen/ Sksen Angelen Friezen Sksen Frnken Longobrden Thüringers Alemnnen Rugiërs Sueven Bourgondiërs Ostrogothen Gepiden zwrte Visigothen Vndlen Grenzen Romeinse rijk 117

11 WB hoofdstuk 6, blz. 70 Opdrcht 5 Het rijk vn Krel de Grote Mk gebruik vn de krt op blz. 96 vn je leerboek. b c d e Kleur in de krt hieronder het rijk vn Krel de Grote in 768 groen. Kleur de door Krel de Grote n 768 veroverde gebieden rood. Welke tegenwoordige lnden hebben geheel of gedeeltelijk tot het rijk vn Krel de Grote behoord? De meeste vn de bovengenoemde lnden werken nu met elkr smen. Weet je in welke orgnistie de meeste vn deze lnden smenwerken? (stt niet in je boek!) Vergelijk het rijk vn Krel de Grote met het West-Romeinse rijk (blz. 71 leerboek). Krel de Grote werd de opvolger vn de ltste West-Romeinse keizer genoemd: - Wt is ervoor te zeggen? - Wt is ertegen te zeggen? Het rijk vn Krel de Grote Het rijk vn Krel de Grote in 768 Door Krel de Grote veroverde gebieden Gebieden onder sterke invloed vn Krel de Grote noord Dorestd Rijn Prijs Donu Bsken Pmplon Donu P y r e n e e ë n Ebro Srgoss srcenen (moslims)

12 WB hoofdstuk 6, blz. 80 Ntionle stten in Europ omstreeks 1500 verenigd koninkrijk koninkrijk zweden koninkrijk schotlnd noorwegen en grootvorstendom moskou denemrken duitse orde oost noord koninkrijk engelnd duitse orde duitse rijk koninkrijk polen grootvorstendom litouwen koninkrijk frnkrijk venetië koninkrijk hongrije koninkrijk portugl koninkrijk spnje Corsic (Duitse rijk) Srdinië (Spns) kerkelijke stt Koninkrijk Npels (Spns) turkse zwrte rijk Sicilië (Spns) Grenzen 2003 Grenzen omstreeks 1500 Kret (Venetins) Cyprus (Venetins) Opdrcht 22 Ntionle stten in Europ omstreeks 1500 b c d Welke lnden hdden n het eind vn de Middeleeuwen l ongeveer de vorm die ze nu hebben? Geef elk vn deze lnden een prte kleur in de krt. Welke lnden wren er toen l wel, mr heel nders gevormd dn nu? Welke lnden kun je in die tijd nog heleml niet ontdekken, omdt ze deel uitmkten vn een of meer ndere lnden? Noem nog vier ndere belngrijke verschillen in vergelijking met onze tijd.

13 WB hoofdstuk 6, blz. 86 Opdrcht 32 Europ en het Midden-Oosten tijdens de Kruistochten De christenen ondernmen in de periode zeven kruistochten. Eén vn de gevolgen vn de Kruistochten ws dt de christenen tijdelijk grondgebied in het Midden-Oosten veroverden. Kleur in de onderstnde krt met behulp vn de krt op blz. 117 vn het leerboek het moslimgebied geel. b Kleur de route vn de Eerste Kruistocht rood. c Vnuit welke pltsen vertrokken de kruisvrders nr het Heilige Lnd? d In welke std in het Midden-Oosten kwmen kruisvrders smen vóórdt zij het gebied vn de moslims binnentrokken? e Deze std heette eerst Byzntium. De Romeinse keizer Constntijn koos in de 4 de eeuw in plts vn Rome de oude Griekse std Byzntium ls nieuwe hoofdstd vn het Romeinse rijk. Hij noemde de std nr zichzelf (324). In 1453 werd de std veroverd door de Turken. Zij vernderden de nm vn de std. Deze nm heeft de std nu nog. Welke? (eventueel opzoeken in de tls) f Kleur de kruisvrdersstten op de krt lichtgroen. g In welke tegenwoordige lnden lgen deze kruisvrdersstten? (gebruik ls dt nodig is een tls) Europ en het Midden-Oosten tijdens de Kruistochten Bouillon Prijs Clermont Toulouse Regensburg zwrte kspische Rome Brindisi Constntinopel Edess Jeruzlem Medin Mekk Eerste Kruistocht Moslimgebied Christelijk gebied Kruisvrdersstten rode

14 WB hoofdstuk 6, blz. 88 De islm in de wereld tlntische ocen middellndse Medin Mekk grote ocen indische ocen Arbisch schiereilnd Gebieden wr de bevolking voor het grootste deel moslim is. Isrël Opdrcht 34 De islm in de wereld De islm heeft tegenwoordig ruim 850 miljoen nhngers. Alleen het christendom heeft meer nhngers. Op de krt is ngegeven in welke lnden de islm een belngrijke rol speelt. In veel lnden is de bevolking voor het grootste deel moslim. In ndere lnden is een grote minderheid vn de bevolking moslim. b c d e f g h Vnuit Medin verbreidde de profeet Mohmmed de islm over het Arbische schiereilnd. Kleur in de krt hierboven het Arbische schiereilnd donkergroen. Kleur ook het blokje in de legend donkergroen. Kleur de gebieden wr de bevolking voor het grootste deel moslim is, lichtgroen. Kleur ook het blokje in de legend lichtgroen. In welke delen vn de wereld is de bevolking voor het grootste deel moslim? In Nederlnd wonen veel moslims. Uit welke lnden zijn de meeste moslims nr Nederlnd gekomen? Zet de nmen vn deze lnden op de krt. Wrom zijn de mensen uit deze lnden nr Nederlnd gekomen? Kleur Isrël op de krt rood. Kleur ook het blokje in de legend rood. Wrom is deze rode plek zo opvllend?

15 WB hoofdstuk 7, blz. 96 Opdrcht 4 Oude rijken buiten Europ Oude rijken in Amerik Gebruik voor het kleuren vn de krt op de volgende bldzijde de krt Oude culturen in de wereld ±2000 voor Chr n Chr. in het leerboek op blz Het rijk vn de Azteken lg in het westen vn Midden-Amerik. Kleur het rijk vn de Azteken groen. Schrijf in het vkje: Azteken. 2 In welke tegenwoordige stten lg het rijk vn de Azteken? 3 Hoe heette hoofdstd vn het Aztekenrijk? 4 Hoe heet deze std tegenwoordig? b 1 Kleur het rijk vn de My s roze. Schrijf in het vkje: My s. 2 In welke tegenwoordige stten lg het rijk vn de My s? 3 Wt wren belngrijke steden vn de My s? c 1 Kleur het rijk vn de Inc s rood. Schrijf in het vkje: Inc s. 2 In welke tegenwoordige stten lg het rijk vn de Inc s? 3 Wt wren belngrijke steden vn de Inc s? Tenochtitln zteken Plenque Oude rijken in Amerik Chichen Itz my s tlntische ocen Oude rijken in Afrik s h r s h e l Timboektoe Kno grote ocen n inc s Cuzco Mchu Picchu d e s Imperium Longo Imperi Mli, Ghn en Songhi Imperium Monompt Zimbbwe Oude rijken in Azië Beijing Mohenjo-dro Indus Hrpp Agr h y m l Gnges y Shi Hung Ling Gele Rivier Hngzhou Jngtse Ming-dynstie Mogolrijk

16 Oude rijken in Afrik Gebruik voor het kleuren vn de krt hieronder de krt Oude culturen in de wereld ±2000 voor Chr n Chr. in het leerboek op blz Kleur het gebied wrbinnen de imperi Ghn, Mli en Songhi lgen, geel. Kleur ook het blokje in de legend. 2 In welke tegenwoordige stten lgen deze koninkrijken? 3 Wt wren belngrijke steden in dit gebied? b 1 Kleur het koninkrijk Ife groen. Zet de nm Ife bij het gebied. 2 In welke tegenwoordige stt lg het koninkrijk Ife? c 1 Kleur het koninkrijk Benin bluw. Zet de nm Benin bij het gebied. 2 In welke tegenwoordige stt lg het koninkrijk Benin? d 1 Kleur het koninkrijk Asnte rood. Zet de nm Asnte bij het gebied. 2 In welke tegenwoordige stt lg het koninkrijk Asnte? e 1 Kleur het imperium Monompt ornje. Kleur ook het blokje in de legend. 2 In welke tegenwoordige stten lg het imperium Monompt? 3 Wt ws een belngrijke std in Monompt? Oude rijken in Azië Gebruik voor het kleuren vn de krt hieronder de krt Oude culturen in de wereld ±2000 voor Chr n Chr. in het leerboek op blz In die krt en in de krt op deze bldzijde zie je de grootste omvng vn het Mogolrijk (1605). Het Mogolrijk ontstond ps n Vóór die tijd wren er l kleinere moslim-rijken in Indi (vnf de 8 ste eeuw). 1 Kleur het Mogolrijk prs. Kleur ook het blokje in de legend. 2 In welke tegenwoordige lnden lg het Mogolrijk?. 3 Wt ws een bekende std in het Mogolrijk? b 1 Kleur het rijk vn de Ming-dynstie lichtrood. 2 In welk tegenwoordige lnd lg het rijk vn de Ming-dynstie? 3 Wt wren belngrijke steden?