Revolutie op het slagveld Robots maken zich onmisbaar
|
|
- Christa Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Revolutie op het slagveld Robots maken zich onmisbaar Menno Steketee Revoluties heten omwentelingen te zijn, tsoenami s van veranderingen die de status quo radicaal veranderen. En toch beginnen revoluties doorgaans sluipenderwijs, onontdekt. Militaire technologie is daarop geen uitzondering. Kijk maar naar het vliegtuig: de generaals keken daar aanvankelijk tegenaan alsof het een aardig bedachte circusattractie was. Het concept van de tank legde het in de meeste militaire breinen, die conservatiever zijn dan gemiddeld, in eerste instantie ook af tegen het vertrouwde systeem paard. Op dit moment vliegen, varen en rijden er in alle conflictzones duizenden drones, unmanned underwater vehicles en grondrobots en er zijn nog veel meer besteld. Dus men mag gerust spreken van een revolutie van militaire robottechnologie. Goliath Deze revolutie maakte echter al evenmin een spectaculaire entree. Sterker, ze had veelvuldige valse starts. Het eerste onbemande vliegtuig, de Kettering bug, een tweedekker met explosieve lading, vloog na de luchtdoop in oktober 1918 snel de vergetelheid in. Het van afstand bestuurbare Duitse tankje Goliath, dat in 1943 de Russische tanks moest opblazen, werkte ook al niet naar behoren. De echte doorbraak kwam in 1982, toen onbemande Israëlische verkenningsvliegtuigjes de Syrische luchtverdediging in Libanon volledig uitschakelden. De vliegende robots Scout en Pioneer cirkelden boven de mobiele Syrische SA-6-luchtdoelbatterijen, en seinden de locaties gewoon door aan de Israëlische lucht- en landmacht. Luchtaanvallen en de langeafstandsartillerie deden de rest. Daarna ging het hard met de gevleugelde robotjes. In de jaren 90 beschikte iedere zichzelf respecterende krijgsmacht over onbemande verkenningsvliegtuigjes. Op dit moment is bij de militaire robottechnologie zelfs aan de hand wat in de biologie een soortenzwerm heet: een extreme diversificatie vanuit één grondmodel. En die zwerm is dus niet beperkt tot het luchtruim; ook op zee en op het land nemen robots menselijke militaire taken over. Dat de gevleugelde verkenningsrobots van tanden werden voorzien, was logisch: ook bemande vliegtuigen evolueerden van onbewapend naar bewapend. Eerst kwamen er vliegtuigen die waren bedoeld om de onbewapende verkenningsvliegtuigen neer te halen. Daarna verschenen jachtvliegtuigen ten tonele die de verkenningsvliegtuigen moesten beschermen tegen de aanvallers. En vandaar was de stap naar hoogvliegende bommenwerpers, gevleugelde tankvernietigers en vliegtuigen die zijn gespecialiseerd in het uitschakelen van luchtverdediging op de grond een vanzelfsprekendheid. Dat gebeurt ook met de onbemande vliegtuigen. Voorbeelden genoeg. Zo vervangt het Pentagon de beroemde U-2 gaandeweg door de onbemande Global Hawk die is volgehangen met sensoren. Ook de bescherming van bases in Irak en Afghanistan wordt deels overgelaten aan verkenningsvliegtuigjes. Bewapende verkenningsvliegtuigen, zoals de Reaper en de Hunter, patrouilleren boven de Iraakse en Afghaanse wegen om de leggers van bermbommen of kopstukken van de tegenstanders aan te vallen met precisiegeleide munitie. Ze worden per communicatiesatelliet bestuurd, door piloten die zich veilig in de VS bevinden. De Reapers en Hunters worden bewapend en de lucht ingestuurd vanaf bases in 1
2 Irak en Afghanistan, waarna de vliegers twee continenten verderop de besturing overnemen. De volgende generatie robotvliegtuigen is in aantocht: bommenwerpers die vanaf vliegdekschepen kunnen vliegen, minuscule insectachtige verkenners die in gebouwen kunnen vliegen, verkenningsvliegtuigen zoals de Vulture, die jarenlang op grote hoogte kunnen blijven cirkelen en bepaalde functies van satellieten overnemen. Straatgevechten In de schaduw van de snel uitdijende soortenzwerm van de gevleugelde robots met militaire functies, begint een vergelijkbare revolutie op de grond en op zee gestalte te krijgen. Ook grond- en zeerobots zijn vooral als onbemande verkenningssystemen begonnen. En net zoals bij verkenningsvliegtuigjes namen ze in eerste instantie taken over die voor mensen te gevaarlijk of te saai zijn, waarna ze worden bewapend. Een voorbeeld hiervan is de Talon, een grondrobot die is uitgerust met een mitrailleur en een granaatwerper. Grondrobots, ook wel Unmanned Ground Vehicles (UGV) geheten, mogen intussen tot de standaarduitrusting van de Amerikaanse troepen worden gerekend. In Irak en Afghanistan rolt een half dozijn verschillende types moeilijk toegankelijke schuilplaatsen van verdachte opstandelingen binnen. Ook worden ze veelvuldig ingezet om bermbommen op te sporen en uit te schakelen. Wanneer ze de stellingen van opstandelingen hebben verkend, kan de aanval worden ingezet. Eén van deze robots, PackBot, was bij wijze van proef al uitgerust met een hagelgeweer. Maar de Talon betekent een grote sprong voorwaarts, aangezien deze is uitgerust met een raketwerper en een machinegeweer. De bestuurder kan de hem draadloos, als in een videospel, met een joystick naar voren sturen. Het bereik is ongeveer een kilometer. Als de bestuurder op het beeldscherm van de gewone camera of de nachtzichtapparatuur (waarmee de Talon eveneens is uitgerust) een doel waarneemt, kan hij de trekker overhalen. Volgens de Brits-Amerikaanse producent Foster-Miller hebben schietproeven aangetoond dat de Talon kosten: dollar per stuk nauwkeuriger kan vuren dan een gewone militair, aangezien het onderstel stabieler is dan een lichaam. De Talon lijkt vooral nuttig tijdens notoir bloedige straatgevechten zoals de coalitiestrijdmacht routineus uitvoert tegen opstandelingen in Bagdad, Falloejah en Mosoel. Of de Talon van doorslaggevend militair belang is, valt te bezien: traplopen kan hij niet, of over hoge barricades klimmen. Opstandelingen kunnen zich dus buiten het bereik van robots opstellen, bijvoorbeeld hoog in gebouwen. Ook zijn de sensoren kwetsbaar voor geweervuur. Behalve al dan niet bewapende verkenners, krijgen ook grondrobots met andere functies vorm. Zo is ook een robotvoertuig in de maak dat lichtgewonden van het slagveld kan oppikken en naar de achterhoede vervoeren. Zo is er de Multi-function Utility Logistics Equipment (MULE), een voertuig dat net als zijn naamgever pakezel kan worden ingezet voor bevoorrading van de troepen desnoods onder vuur. MULE heeft wielen, waardoor het apparaat in bijvoorbeeld bergachtig terrein in Afghanistan moeilijk uit de voeten kan. Maar ook daarvoor zijn al prototypes in ontwikkeling. BigDog Een van de spectaculairste daarvan is BigDog. Japanse robotica heet, getuige traplopende tweevoeters en natuurgetrouwe robothondjes, de meest geavanceerde ter wereld te zijn. Maar het Amerikaanse Boston Dynamics heeft zich met de griezelig levensechte BigDog, een viervoeter ter grootte van een pony, minstens op gelijke hoogte gemanoeuvreerd. 1 De sturende hersens van deze BigDog vormt een computer die alle, voor het lopen relevante 2
3 informatie verzamelt, analyseert en doorstuurt naar de poten. Die informatie wordt opgedaan door een reeks sensoren, voor onder andere de druk op de verschillende gewrichten en voor het zien van diepte. Een lasergyro zorgt voor een noodzakelijk referentiepunt bij het klauteren over geaccidenteerd terrein, waardoor BigDog zijn evenwicht kan bewaren. Hoe effectief dit sturingssysteem is, blijkt uit de snelheid waarmee hij reageert wanneer hij uitglijdt over een opgevroren stuk weg, of zelfs actief met een trap uit balans wordt gebracht. Een opgevoerde grasmaaimachine zorgt voor de benodigde elektriciteit en de druk op de hydraulica. Dat het Amerikaanse agentschap voor geavanceerde militaire projecten Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) BigDog financiert, verraadt waarvoor hij wordt ontwikkeld: het vervoeren van voorraden aan de frontlijn. Als muisstille verkenner is hij niet geschikt, daarvoor maakt de motor teveel kabaal. Sonar Het medium waarin de militaire robotrevolutie het traagst op stoom komt, is de maritieme omgeving. Daarvoor zijn technische en operationele redenen te geven. Zo is het erg lastig om onderzeese robots verkenningstaken te laten uitvoeren, aangezien het draadloos aansturen moeilijk is door de ondoordringbaarheid van het water voor elektromagnetische straling. Systemen die de bodem op mijnen moeten afspeuren, moeten daarom hetzij via een kabel opdrachten krijgen, dan wel over een complex besturingssysteem beschikken waarmee ze autonoom kunnen optreden. Een voorbeeld van de laatstgenoemde Unmanned Underwater Vehicles (UUV) is de Remote Environmental Monitoring UnitS (REMUS). REMUS is een soort torpedo met sensoren die intussen door bijna alle westerse marines wordt gebruikt. De Koninklijke Marine onderzoekt de mogelijkheid om de REMUS-onderwaterrobot vanuit onderzeeboten in te zetten. De REMUS is al sinds 2005 in gebruik bij de Duik- en Demonteergroep (DDG). De robot is vooral ontwikkeld om invasiestranden snel te kunnen afzoeken op verborgen mijnen of andere obstakels. De REMUS, die is uitgerust met een elektromotor, kan dit met ingebouwde sonarapparatuur stukken efficiënter dan marineduikers. Bij de proef lag de onderzeeboot op periscoopdiepte, waarna duikers de REMUS uit een van de daartoe gemodificeerde ontsnappingskamers haalden. De robot voerde vervolgens een verkenningsmissie uit, waarna hij naar de onderzeeboot terugkeerde en de duikers het apparaat weer in zijn garage stalden. Begin dit jaar voerde de DDG met de REMUS ook al tests uit in de Rotterdamse haven en in de marinehaven in Den Helder. Daarbij werden de mogelijkheden bestudeerd om de civiele autoriteiten te helpen bij bijvoorbeeld het controleren van kademuren op de aanwezigheid van explosieven, daar mogelijk geplaatst door terroristen. Bij havenbezoeken van buitenlandse marineschepen of van Nederlandse hoogwaardigheidsbekleders is dergelijk onderzoek routine. Piraten Maritieme robots lijken ook een rol te gaan spelen in de strijd tegen de piraterij. Op de marinebeurs Euronaval die een jaar terug in Parijs werd gehouden, presenteerde het Israëlische Elbit Systems bijvoorbeeld de Silver Marlin. De Marlin, aldus de Elbitvertegenwoordiger, wordt bestuurd met behulp van een datalink, die desnoods via een Hermes-robotvliegtuig of via een communicatiesatelliet de verbinding onderhoudt met een commandocentrale. Die kan een continent verderop staan. 3
4 Op een videoscherm was een animatie van de inzet van de Silver Marlin, een slanke grijze speedboat, te volgen. Een rubberboot met terroristen wordt ingehaald door de Marlin, waarna de bestuurder de rubberboot via een luidspreker maant om achter hem aan te varen. De bemanning van de boot antwoordt door het vuur te openen met een AK-47. Dat had ze beter niet kunnen doen, want op de Marlin zit een op afstand bestuurbaar machinegeweer dat, geholpen door een batterij sensoren, het vuur beantwoordt. De terroristenboot ontploft. De Marlin, zegt de verkoper, is bij uitstek geschikt voor de bestrijding van piraten, zoals in Somalië. Een vloot Marlins kan vanaf een moederschip worden aangestuurd. Er wordt hard aan gewerkt om deze functies zoveel mogelijk autonoom te laten verlopen. Dat de robot Silver Marlin samenwerkt met een Hermes-vliegende robot zou misschien wel eens de eerste belangrijke stap kunnen zijn binnen de militaire robotrevolutie: robots die met robots samenwerken. M. Steketee studeerde biologie aan de Universiteit Utrecht en specialiseerde zich als journalist in militair-technische ontwikkelingen. Hij schrijft voor onder meer NRC Handelsblad, Elsevier en Jane s. Noot 1. Woorden schieten tekort om de grote sprong voorwaarts op roboticagebied te beschrijven; het filmpje (op zegt genoeg. Het Beest van Kandahar Het afgelopen jaar zagen verschillende verslaggevers op de vliegbasis van de zuidelijke Afghaanse stad Kandahar een onbemand vliegtuig dat in geen luchtvaartblad voorkwam. Het grootste raadsel aan het revolutionaire toestel, dat het Beest van Kandahar is gedoopt, was dat dit stealth-eigenschappen had: de vliegende vleugel is moeilijk waarneembaar voor radar. Aangezien de Afghaanse Taliban niet over radar beschikken, bespiedt het toestel dus waarschijnlijk iemand anders. Mogelijkheid één: het patrouilleert boven Iran, in voorbereiding op luchtaanvallen op atoominstallaties. Optie twee: het verkent de bases van de Taliban in Pakistan. Dat laatste impliceert dat de NAVO het Pakistaanse leger niet vertrouwt: de Pakistaanse luchtverdedigers zouden hun Taliban-landgenoten kunnen tippen wanneer ze op hun radarschermen een verkenningsvliegtuig zouden zien. Nederlandse robotheli heeft luchtdoop Eind juli had een nieuw type onbemande helikopter zijn Nederlandse luchtdoop. Het gaat om de GC-201 van de Nederlandse producent Geocopter. De proefvlucht betekent een belangrijke stap voor het onderzoeksprogramma Facility for Unmanned Rotorcraft Research (FURORE) van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), dat toepassingen, vluchtprocedures en veiligheidseisen voor robothelikopters moet ontwikkelen. Het was voor het eerst dat een robothelikopter van deze klasse, met een vlieggewicht van ongeveer 100 kilo, in het Nederlandse luchtruim vloog. Volgens Joost Hakkaart, NLRprojectleider, ging het voorheen alleen om uit de hobbysfeer doorontwikkeld spul, tot 25 kilo, dat sporadisch in het Nederlandse luchtruim is te vinden. FURORE bestaat naast de helikopter uit een grondstation met missiecomputers en draadloze datalinks waarmee de robotheli van afstand kan worden bestuurd. Bij de 4
5 proefvlucht bleef de helikopter binnen het zicht van de piloot, maar bij volgende proefvluchten moet de robotheli met behulp van GPS-navigatie autonoom vluchttrajecten afleggen. Wanneer er iets misgaat tijdens de vlucht, bijvoorbeeld dat de robotheli geen contact kan maken met het grondstation, dan moet hij zelf zijn weg terug naar het vertrekpunt kunnen vinden. De technologie en de procedures voor autonome vluchten worden samen met Delft Dynamics verder ontwikkeld. Twee hypermoderne, kleine gasturbines nemen de voortstuwing voor hun rekening. De grote draagcapaciteit van 35 kilo maakt het mogelijk om meer sensoren en aanverwante apparatuur mee te nemen op een missie dan andere robotheli s. Ook de vluchtduur is groter door de grotere brandstofcapaciteit. Deze helikopter, zegt Hakkaart, is meer dan een technology demonstrator, het toestel kan nog dit jaar al voor verschillende taken worden ingezet. De toepassingen worden legio geacht, zowel civiel als militair. De belangrijkste voordelen van onbemande helikopters schuilen, zoals met robotvliegtuigen, in het uitschakelen van de factor mens. Dat scheelt niet alleen kosten, maar een robot heeft ook geen plaspauze nodig en heeft evenmin een eindig concentratievermogen. Robothelikopters hebben daarnaast het voordeel boven hun onbemande gevleugelde tegenhangers dat ze stil kunnen hangen. De meest voor de hand liggende civiele missies zijn grensbewaking, politiesurveillance, het controleren van gaspijpleidingen en visserij-inspectie. Maar er zijn ook tal van militaire taken denkbaar, zoals het opsporen van bermbommen, het bewaken van kampementen in vijandelijk gebied en operaties tegen drugssmokkelaars en piraterij. 5
Lancaster ED470. Wie, wat, waar en hoe?
Lancaster ED470 Wie, wat, waar en hoe? Hier is het toestel neer gekomen en ontploft. Een groot gat kwam in de grond. Wat gaan we doen? Het verhaal Vliegtuigcrash. 23 september 1944 De vliegbasis Skellingthorpe
Nadere informatieinhoud blz. Helikopters 3 1. De geboorte van de helikopter 4 2. De delen van de helikopter 6 3. In de cockpit 7 4. De rotor 8 5.
Helikopters inhoud blz. Helikopters 3 1. De geboorte van de helikopter 4 2. De delen van de helikopter 6 3. In de cockpit 7 4. De rotor 8 5. Het gebruik van helikopters 9 6. Filmpjes 13 Pluskaarten 14
Nadere informatieChr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog
Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in
Nadere informatieVereniging van Oud-Medewerkers s-hertogenbosch Aan de leden van de Vereniging van Oud-Medewerkers datum 4 juli 2016 contactpersoon Corien Blankestein onderwerp Excursie Koninklijke Marine telefoon 088-5256197
Nadere informatieSta mij toe om vanaf nu in het Nederlands te spreken, want mijn Friese woordenschat is helaas wat beperkt.
Toespraak van Commandant der Strijdkrachten, Generaal T.A. Middendorp, ter gelegenheid van de Herinneringsmedaille Vredesoperaties aan het 22 e detachement Air Task Force en Air Point of Debarkation Mirage
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 47 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatiede Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag
> Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl
Nadere informatieDMO\DB\ Vragen VCD aangaande lucht-grondwaarnemingscapaciteit ISAF III.
Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 20 januari 2009 Ons kenmerk Onderwerp
Nadere informatieHand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01
Hand- out Boeing 737 vliegen. Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport 085-210 60 66 pitch- up.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast bij het uitvoeren
Nadere informatieHand- out Boeing 737. hand- out- PU.01
Hand- out Boeing 737 Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport hand- out- PU.01 085-210 60 66 leervandeluchtvaart.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast
Nadere informatievan de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.
Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 23 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieSchriftelijke vragen Van Bommel over de arrestatie van een Afghaanse burger in Kamp Holland en het gebruik van particuliere beveiligingsbedrijven
Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 29 februari 2008 Ons kenmerk D/2008003878
Nadere informatieStraaljagers en politici; geen gelukkige combinatie. Hans Heerkens Faculteit Management & Bestuur
Straaljagers en politici; geen gelukkige combinatie Hans Heerkens Faculteit Management & Bestuur Wat gaan we doen? De opvolging van de F-16 De kandidaten De JSF Is de JSF de beste keuze? Conclusies Ik
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2019 Nr. 57 BRIEF VAN DE MINISTER VAN
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 2216 Vragen van de leden
Nadere informatieTechnologie. Bluetooth gebruiken
Bluetooth is communicatietechnologie die het mogelijk maakt data te versturen en te ontvangen zonder leidingen of kabels. Met de Bluetooth features kun je een draadloze verbinding maken tussen je NXT en
Nadere informatieDRONES Ontwikkelingen regelgeving in Nederland. Hanneke van Traa-Engelman Journée Schadee 13 april 2017
DRONES Ontwikkelingen regelgeving in Nederland Hanneke van Traa-Engelman Journée Schadee 13 april 2017 Door de voortschrijdende technologie blijft het aantal toepassingen waarvoor drones kunnen worden
Nadere informatieDe Grote Robotshow in NEMO, Amsterdam, 4 september 2009. Robots die voor je Vechten
De Grote Robotshow in NEMO, Amsterdam, 4 september 2009. Robots die voor je Vechten Verslag van het debat Door Anouck Vrouwe Sprekers en panelleden Sanne Deurloo, hoofd programmering NEMO (moderator) Martijntje
Nadere informatieVOORPUBLICATIE + WINACTIE: MARCK MCCURLEY - HUNTER KILLER
VOORPUBLICATIE + WINACTIE: MARCK MCCURLEY - HUNTER KILLER Drones zijn niet meer weg te denken uit het moderne leven. Hoewel de elektronische vliegmonsters ons regelmatig voorzien van zieke beelden en stunts,
Nadere informatieWERKBOEK. Lest we Forget
1 WERKBOEK Lest we Forget 2 Lest we Forget Dit is een uitgave van de stichting Aircraft Recovery Groep 1940-1945 Contact: Secretaris Stichting A.R.G. 1940-1945, Dorpsstraat 204H, 1566 AT Assendelft. Website:
Nadere informatieDrones bij Defensie. De stand van zaken ONGERUBRICEERD. DO / AMO / ISR Majoor Boudewijn Roddenhof HOT Projectteam invoering MALE UAS
De stand van zaken DO / AMO / ISR Majoor Boudewijn Roddenhof HOT Projectteam invoering MALE UAS Introductie Majoor-vlieger Boudewijn Roddenhof Sinds 1993 in dienst Defensie Momenteel werkzaam Defensiestaf,
Nadere informatieOORLOG Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet in. Pik een aangrenzend land naar keuze in.
Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet Pik een aangrenzend Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet Pik een aangrenzend Je dreigt je grote leger in te
Nadere informatieHandleiding Quick start
Handleiding Quick start Geachte klant, Hartelijk dank dat u heeft gekozen voor de mobiele telefoon General Mobile Discovery. Deze quick start handleiding is bedoeld om de belangrijkste functies van het
Nadere informatieAan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Betreft: Toestand Midden-Oosten Afgesloten 17.00 uur op 17 oktober
Nadere informatieOnbemand maakt onbemind: consequenties van gebruik van onbemande systemen
Wim Zwijnenburg & Cor Oudes Onbemand maakt onbemind: consequenties van gebruik van onbemande systemen Steeds meer krijgsmachten maken voor hun operaties gebruik van onbemande systemen, zoals robots en
Nadere informatieTERUGBLIK. Elfwegentocht IN DEZE EDITIE:
Nieuwsbrief Vliegbasis Leeuwarden augustus 2018 editie IN DEZE EDITIE: TERUGBLIK: -ELFWEGENTOCHT -OPENING ZONNEPARK KAMP VLIEHORS (VLIELAND) -ONDERHOUDSWERKZAAMHEDEN HOOFDBAAN -ONDERTEKENING CONTRACT AANSCHAF
Nadere informatieMilitaire robots en politierobots zijn
De robot die altijd raak schiet ó mr. dr. ir. lambèr royakkers Militaire robots en politierobots zijn nu nog vooral onbewapende uitvoerders van saaie, gevaarlijke en smerige taken. Ze vergroten op die
Nadere informatieHoofdstuk 2 : nationaal wettelijk kader 1. Aanvraagprocedure vergunning Type vlucht? a) Test vluchten:
Type vlucht? a) Test vluchten: Testen van luchtvaartuigen, nuttige lading, software b) Opleidingsvluchten: Opleiding van afstandspiloot en/of gebruik van nuttige lading c) Demonstratievluchten: Tonen wat
Nadere informatieNaar de golf van Aden met Duncan Vlaar
Naar de golf van Aden met Duncan Vlaar Begin pagina English page Engelum Geschiedenis Dorpsfoto's Kerkklokken Bewoners Dorpsbelang Verenigingen Jeugdclub De oude doos Woningaanbod Sponsors K.v.Sla Raak
Nadere informatieKoninklijke Luchtmacht
Koninklijke Luchtmacht > Retouradres Postbus 8762, 4820 BB Breda Secretariaat COVM Postbus 90004 MPC 55A Keegsdijkje7 3509 AA Utrecht MPC 80 A Postbus 8762 4820 BB Breda Nederland www.luchtmacht.nl Ministerie
Nadere informatieOorlog voeren in de 21ste eeuw: drones 2012/ 5
Oorlog voeren in de 21ste eeuw: drones 2012/ 5 Inhoudsopgave 02 Ten geleide 03 Voorwoord 03 Onbemande systemen: waar gaat het om? 07 Inzet van de onbemande systemen 09 Het effect en de risico s van onbemande
Nadere informatieTaskforce juli 2009, uur: 9 commando s springen in het pikkedonker uit een Canadees
Taskforce 55 6 juli 2009, 20.45 uur: 9 commando s springen in het pikkedonker uit een Canadees C-130 Herculestransportvliegtuig. Pas laat openen ze hun parachutes en zweven boven Kajaki (provincie Helmand)
Nadere informatiewerken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer
Nadere informatieGPS. Global Positioning System, werking en toepassingen. Maarten Mennes Mei 2006.
GPS. Global Positioning System, werking en toepassingen. Maarten Mennes Mei 2006. GPS is de afkorting voor Global Positioning System. In dit werkstuk zal ik uitleggen hoe het systeem werkt en wat je ermee
Nadere informatieDatum 8 mei 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen onbemande vliegtuigen Drones vaker in Nederland worden ingezet als opsporingsmiddel
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 30 806 Onbemande vliegtuigen (UAV) Nr. 10 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieinhoud 1. Wat is een robot? 2. De robotarm 3. Robots in het huishouden 4. Robots in het leger 5. Robots voor onderzoek 6.
Bijzondere robots inhoud 1. Wat is een robot? 3 2. De robotarm 4 3. Robots in het huishouden 5 4. Robots in het leger 6 5. Robots voor onderzoek 8 6. Robots en boeren 9 7. De dokter en robots 11 8. Robot-weetjes
Nadere informatiePERSOONLIJK EINDVERSLAG
PERSOONLIJK EINDVERSLAG Document: Vak: Auteur: Persoonlijk Eindverslag Project Bussiness Skills Rhea Hau Studentnummer: 0850154 email: Groepnaam: 0850154 @ hro.nl illuminated Group Bank Datum: 16 juni
Nadere informatieDrone DJI Phantom 2 vision
Drone DJI Phantom 2 vision De specificaties van de drone De drone bevat een DJI 5200mAh LiPo accu, en heeft een camera van 14 mega pixel, op de drone kan je een gopro plaatsen. Op je smartphone kan je
Nadere informatieDohmen advocaten techneuten, designers en kunstenaars die advocaat geworden zijn
Dohmen advocaten techneuten, designers en kunstenaars die advocaat geworden zijn Juridische aspecten rondom AI Mr. Hub Dohmen twitter: http://twitter.com/hdohmen LinkedIn:http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen
Nadere informatiePANZER GENERAL! WARGAMEREGELS VOOR 1/300 SCHAAL 2DE WERELDOORLOG Alfons Libert
PANZER GENERAL! WARGAMEREGELS VOOR 1/300 SCHAAL 2DE WERELDOORLOG 1999 Alfons Libert 2 Schalen... 3 Modellen... 3 Materiaal... 3 Afstanden... 3 Tijdschaal... 3 Spelvolgorde... 3 Moraal test... 3 Gevechtswaarde...
Nadere informatieSamenvatting van de presentatie BYOD en draadloze ICT in het bèta-onderwijs
VOS instrumenten is van oorsprong groothandel in laboratoriumproducten, opgericht in 1983. Zij leverde aanvankelijk apparatuur en verbruiksgoederen aan brouwerijen en de petrochemische industrie. Al gauw
Nadere informatieUitval Nood Stroom Aggregaat (NSA) op zuiveringsstation Reijerwaard
Uitval Nood Stroom Aggregaat (NSA) op zuiveringsstation Reijerwaard Ridderkerk oktober 2006 Uitval NSA zuiveringsstation Reijerwaard Op zuiveringsstation Reijerwaard in Ridderkerk wordt periodiek het Nood
Nadere informatieDefensie. Wat het NLR doet voor Defensie
Wat het NLR doet voor Defensie OPERATIONELE KENNIS EN ONDERSTEUNING, INTEGRALE AANPAK Defensie Koninklijke Luchtmacht Koninklijke Marine Koninklijke Landmacht Koninklijke Marechaussee Nationaal Lucht-
Nadere informatieKNUFFEL LESPAKKET WAT KAN JOUW DRONE?
KNUFFEL LESPAKKET WAT KAN JOUW DRONE? HEEFT OVER 10 JAAR IEDEREEN EEN DRONE? IS EEN DRONE SLIMMER DAN EEN CAVIA? MOET IEDEREEN EEN DRONE IN DE WINKEL KUNNEN KOPEN? ZIJN ER REGELS NODIG VOOR DRONES? WAT
Nadere informatieAan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Betreft: Toestand Midden-Oosten Afgesloten 17.00 uur op 19 oktober
Nadere informatieDen Haag voor vrede en recht in Afghanistan
Den Haag voor vrede en recht in Afghanistan Den Haag is uniek in de wereld vanwege haar positie als internationale stad van vrede en recht. Den Haag is Legal Capital of the World. De derde VN-stad na New
Nadere informatieinhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8.
In de lucht inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8. In een helikopter 10 9. Een mooie sprong 11 10. Vouw
Nadere informatieOBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C
OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3
Nadere informatieHallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen!
Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Maar om nog eerlijker te zijn, gisteren zag ik er heel
Nadere informatieThema 3 Techniek om ons heen
Naut samenvatting groep 8 Mijn Malmberg Thema 3 Techniek om ons heen Samenvatting Robots Robots zijn vooral geschikt voor saai, zwaar of gevaarlijk werk of voor werk dat mensen niet makkelijk zelf kunnen.
Nadere informatie1. Ouder en beter Inleiding
1. Ouder en beter Inleiding Wat kan er fascinerender zijn dan ons brein? Het produceert de meest fantastische gedachten. Alles wat we weten over werelden zo ver weg als andere zonnestelsels of zo klein
Nadere informatieWerkstuk voor basisschool groep 7 en 8
Werkstuk voor basisschool groep 7 en 8 Wat doet de landmacht? Welke beroepen zijn er? Wat is een missie? Welke soorten missies zijn er? Wat is camoufleren? Welke tanks en wapens heeft de landmacht? Wat
Nadere informatie- Ten slotte berekende Lockheed Martin voor Portugal reeds wat de hard SLEP kost voor de blok 15, carrosserie én uitrusting
Wat is de kost van Soft en Hard SLEP? De Minister van Defensie vroeg vanmiddag uitleg aan de oppositie over de eventuele meerkost om de F16s tot 2029 operationeel en inzetbaar te houden naar aanleiding
Nadere informatieInleiding. Wat is het Vasa schip? Koningshuis Vasa (1523-1654)
Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Inleiding... 3 Wat is het vasa schip?... 3 Koningshuis Vasa (1523-1654)... 3 De bouw van het schip (waarom, wanneer, door wie en hoe)... 4 Waarom, met welk doel?... 4
Nadere informatieDe vluchtelingencrisis: oplossingen en inzichten van kinderen
Door rechtopmigratie op 8 oktober, 2015-00:00 foto, school in Nederland uit 1937 De aanslepende vluchtelingencrisis en de daar bijhorende verklaringen van bepaalde politici heeft niemand onberoerd gelaten.
Nadere informatieRESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D
RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieOnderzeeboot van de toekomst Leerjaar 3, schooljaar
Onderzeeboot van de toekomst Leerjaar 3, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever Wat doet het Ministerie van Defensie? Defensie: je hebt er vast weleens van gehoord, of misschien ken je iemand die er
Nadere informatieRegelmatig hebben meldingen van onbekende objecten in de lucht die bij ons of collega s binnenkomen, betrekking op oranje bollen.
Regelmatig hebben meldingen van onbekende objecten in de lucht die bij ons of collega s binnenkomen, betrekking op oranje bollen. Overal ter wereld worden ze waargenomen, ze bewegen met een bijna constante
Nadere informatieDe deelnemers aan het The Hague Debating Tournament 2111
4 Nooit meer oorlog ó dr. ir. rinie van est ó mr. dr. ir. lambèr royakkers prof. dr. jos van den broek Oorlogje spelen in de virtuele wereld De deelnemers aan het The Hague Debating Tournament 2111 hebben
Nadere informatieHET GEBRUIK VAN ROBOTS
14/11/2011 DE WAERDENBORCH HET GEBRUIK VAN ROBOTS http://www.humanoid.waseda.ac.jp/booklet/kato_2.htmlbron: Job van Ellen Mattis van t Schip Inhoudsopgave Inleiding... 3 Deelvragen... 3 Hoe ging de ontwikkeling
Nadere informatieVliegtuigen. Inleiding. De geschiedenis van het vliegtuig
Vliegtuigen Inleiding Een vliegtuig is een voertuig dat in de lucht vliegt. Een passagiersvliegtuig is een vliegtuig die mensen vervoerd. Een gevechtsvliegtuig is een vliegtuig die oorlog voert. Een gevechtsvliegtuig
Nadere informatieHET LEGER. Waarom heeft. Nederland. Informatie voor scholieren. De Nederlandse krijgsmacht in het kort
HET LEGER Uitgave: Ministerie van Defensie Directie Voorlichting en Communicatie April 2006 www.defensie.nl Informatie voor scholieren De Nederlandse krijgsmacht in het kort In deze folder vertel ik je
Nadere informatieInternet: hoe werkt het?
a Iedereen gebruikt internet. Bijvoorbeeld voor: het zoeken van informatie het zoeken van muziek het versturen van mailtjes. Hoe werkt het Internet eigenlijk? In het filmpje van Schooltv zag je veel computers.
Nadere informatieNaam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem
Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden
Nadere informatieAfghanistan docentenhandleiding
Afghanistan docentenhandleiding Docentenhandleiding Inhoud De situatie in Afghanistan wordt in het nieuws ondergesneeuwd door andere conflicten. Toch gaat daar de strijd voort. Bijna elke week zijn er
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieBij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.
Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral
Nadere informatieVEILIGHEIDS REGLEMENT
versie 8 VEILIGHEIDS REGLEMENT Algemeen: Modelvliegers vallen onder het Basis Veiligheidsreglement Modelvliegsport en de Regeling Modelvliegen van de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat van 2 december
Nadere informatieGravitatiegolven & Technology Transfer
Gravitatiegolven & Technology Transfer Nikhef onderzoekers spelen een leidende rol in het onderzoek naar gravitatiegolven. Deze minuscule rimpelingen in ruimte-tijd vereisen naast complexe data analyse
Nadere informatieNederlanders aan het woord
Nederlanders aan het woord Veteranen en de Nederlandse Veteranendag 2014 Trends, Onderzoek en Statistiek (TOS) Directie Communicatie Documentnummer: TOS-14-066a Belangrijkste inzichten Nederlander hecht
Nadere informatieMissie #1 : Maak een halve draai. 3. Kijk of de status op 'Aantal rotaties Aan' staat 4. Verander de waarde van 'Aantal rotaties' naar 5
Lego Mindstorms Missie #1 : Maak een halve draai Doel : De robot beweegt naar voren, maakt een halve draai (180 graden) en beweegt dan weer terug naar dezelfde plek als waar hij begon. 1. Voeg een nieuw
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieSchooljaar: 2015-2016 TRANSPORT 3.2. Kenmerken / Eigenschappen van Transportmiddelen KLAS 2A 2B 2C 2D 2G. Algemene Techniek Mnr.
TRANSPORT 3.2 Schooljaar: 2015-2016 Kenmerken / Eigenschappen van Transportmiddelen KLAS 2A 2B 2C 2D 2G Algemene Techniek Mnr. Baromeo 3.2. De kenmerken van Transportmiddelen Hiernaast zie je een moderne
Nadere informatieToespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag.
Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Let op: Alleen het gesproken woord geldt! De lancering
Nadere informatieAgrorobotica. De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden
Agrorobotica De belofte voor 2020? 21 januari 2016, Joris IJsselmuiden Farm Technology Group, Wageningen Universiteit joris.ijsselmuiden@wur.nl, 0317 481258 Overzicht Waarom agrorobotica? Nieuwe teeltsystemen
Nadere informatieOp weg naar de ethisch geprogrammeerde gevechtsrobot?
Op weg naar de ethisch geprogrammeerde gevechtsrobot? Kees Homan In de nacht van 3 november 2002 explodeerde in de afgelegen Marib-woestijn van Jemen plotseling een auto die een hooggeplaatste Al-Qaedaleider
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 550 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2017 Nr. 76 BRIEF VAN DE MINISTER VAN
Nadere informatieGerard van der Sangen Zandoerle 9 5507 RJ Zandoerle gem. Veldhoven. Tel: 040-2053515 Mobiel: 06-22291015 info@legervoertuighuren.
Gerard van der Sangen Zandoerle 9 5507 RJ Zandoerle gem. Veldhoven Tel: 040-2053515 Mobiel: 06-22291015 info@legervoertuighuren.nl www.legervoertuighuren.nl Combat Vehicle Reconnaissance Tracked CVR(T)
Nadere informatieAan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Betreft: Toestand Midden-Oosten Afgesloten 17.00 uur op 15 oktober
Nadere informatieDJI Phantom 2 Vision
DJI Phantom 2 Vision Stijn bruggert & Rik bossink 3T4 inhoud 1. Wat zijn de specificaties van DJI Phantom 2 visiom. 2. Hoe bestuur je een DJI Quadcopter. 3. Waar moet je op letten voordat je gaat vliegen
Nadere informatieWat doen wij Wie zijn wij Ons mission statement
AERINSPECT Over Aerinspect Wat doen wij Aerinspect voorziet de industrie van innovatieve inspecties met behulp van drones. Hierdoor kunt u veilige inspecties op visueel en thermisch gebied nauwkeurig uitvoeren
Nadere informatieInhoud blz. 1. Op reis 2. De trekschuit 3. De postkoets 4. De stoomtrein 5. De auto 6. Het vliegtuig 7. Filmpjes Pluskaarten Bronnen en foto s
Op reis Inhoud blz. 1. Op reis 3 2. De trekschuit 4 3. De postkoets 6 4. De stoomtrein 8 5. De auto 10 6. Het vliegtuig 12 7. Filmpjes 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18 1.Op
Nadere informatieWerkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling:
Werkbladen voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film D-Day, Normandy 1944. Een film die je meeneemt naar een beslissend moment in de geschiedenis:
Nadere informatieVCA Nieuwsbrief maart 2017
VCA Nieuwsbrief maart 2017 Naam bedrijf Veteranen Cafe t Hookhoes, Grotestraat-zuid 129, Almelo www.veteranencafealmelo.nl Veteranencafé op dinsdag 14 maart 2017 Contact : vca@veteranen.nl 06-21 666 362
Nadere informatieTIEN KEER NEE TEGEN DE AANSCHAF VAN DE JOINT STRIKE FIGHTER
TIEN KEER NEE TEGEN DE AANSCHAF VAN DE JOINT STRIKE FIGHTER De Joint Strike Fighter is de beoogde opvolger van de F16, het gevechtsvliegtuig dat sinds de jaren 70 het paradepaardje van de luchtmacht is.
Nadere informatieBELEIDSPLAN STICHTING HOOGVLIEGERS
BELEIDSPLAN STICHTING HOOGVLIEGERS (Update 2017-2012) ONZE KERNWAARDEN, MISSIE EN AMBITIE Inleiding Het is ongelofelijk wat vrijwilligers van Stichting Hoogvliegers voor elkaar krijgen. We vliegen met
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 24 maart 2017 Betreft Nazending Kamerbrief
Nadere informatieDrones in Natuuronderzoek
Drones in Natuuronderzoek Rob van de Haterd 13 maart 2014 Onbemande luchtvaartuigen (UAS) De term drone wordt vooral militair gebruikt Officiële term is onbemande luchtvaartuigen, oftewel Unmanned Aircraft
Nadere informatieInformatie over regelgeving en verzekeringen. Oktober 2014. Zicht op drones
Informatie over regelgeving en verzekeringen Oktober 2014 Zicht op drones Waarom deze brochure? Het gebruik van drones neemt snel toe. Brandweer en politie zetten drones bijvoorbeeld in voor inspectie
Nadere informatieBezuinigingen & bezuinigingen
Bezuinigingen & bezuinigingen Menno Steketee Het duurde tot ver in het tweede uur van mijn gastcollege over militaire innovatie op de Koninklijke Militaire Academie in Breda, afgelopen juni, voordat het
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands De Koninklijke Marine
Spreekbeurt Nederlands De Koninklijke Marine Spreekbeurt door een scholier 2760 woorden 7 februari 2006 6,4 879 keer beoordeeld Vak Nederlands De Koninklijke marine 1. Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt
Nadere informatieland van herkomst land van eind bestemming land van bestemming verval datum land van oorsprong waarde ( )
pagina 1 van 5 afgifte nummer SGP CAT goederen omschrijving D/T Verl. V/N U/D T.v.v. eind 01-07-2014 NL0074CDIU0004222 ML6a A10 Deel van een Leopard 2 tank D 2 DUITSLAND NEDERLAND 3764 30-06-2015 01-07-2014
Nadere informatiePersonal Positioning Alarm PPA - Basic. Gebruikshandleiding. Alert Servicesthe Securitas Monitoring Company
Personal Positioning Alarm PPA - Basic Gebruikshandleiding Alert Servicesthe Securitas Monitoring Company Alert Servicesthe Securitas Monitoring Company Algemeen De PPA-Basic (of Personal Positioning Alarm
Nadere informatieUSE CASE Inspectie besloten ruimtes
Project Smart Tooling In de procesindustrie is het zichtbaar dat veel installaties verouderen en dat er steeds strengere regels zijn op het gebied van veiligheid en milieu. Eigenaren van installaties zijn
Nadere informatieHet leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben.
Het leger Thema: Bestaat vrede? Samenleving Nederland De overheid Moeilijkheid; *** Tijd: *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom
Nadere informatieHet Belgische luchttoezicht boven de Noordzee
Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee Twaalf jaar diversifiëring van opdrachten Het Belgische programma voor luchttoezicht boven de Noordzee werd opgestart in 1991. Dit toezicht vanuit de lucht
Nadere informatie1 Operatiecentrum CLSK week
WOENSDAG 15 maart 2017 NR. 10 1 Operatiecentrum CLSK week 11-2017 Pagina 1 van 10 2. Kalender en media-items Pagina 2 van 10 3 Samenvatting social media Topper van de week volg ons op twitter: @Kon_Luchtmacht
Nadere informatie