Nederlandse economie in zicht

Transcriptie

1 Nederlandse economie in zicht Economisch Bureau Nederland Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 ECB stuurt koers euro omlaag USD/EUR Internationale onrust tempert vertrouwen De Nederlandse economie heeft de weg omhoog weer gevonden. Het BBP groeide in het tweede kwartaal met,5% ten opzichte van het voorgaande kwartaal, na een krimp van,4% in het eerste kwartaal. De groei van de economie is vooral te danken aan de uitvoer. Deze profiteert van de conjunctuuropleving in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De omvangrijke en onorthodoxe stimuleringsmaatregelen uit het verleden beginnen daar hun vruchten af te werpen. In Europa zijn de beleidsmakers tot dusver terughoudender geweest met onconventionele maatregelen. Mede daardoor komt het economisch herstel aan deze kant van de oceaan minder vlot van de grond. De ECB voert nu verstrekkende maatregelen door om de economische activiteit alsnog aan te zwengelen. Daarbij roept het wel de hulp in van de lidstaten. Die moeten meer vaart maken met hervormen. In reactie op de maatregelen van de ECB is de euro verzwakt ten opzichte van de dollar. De lagere waardering van de euro zal de prijzen van de uit het buitenland ingevoerde goederen en diensten opstuwen en daarmee de inflatie aanwakkeren. De sterk gedaalde inflatie zal daarnaast worden aangejaagd door het voorziene herstel van de binnenlandse vraag. Wij houden rekening met een verdere toename van de investeringen. Zo worden de investeringen aangemoedigd door het herstel van de woningmarkt. Ook de vooruitzichten voor de consumptie verbeteren langzaam. Hoewel het sentiment door de internationale spanningen een deuk heeft opgelopen, is het consumentenvertrouwen aanmerkelijk verbeterd. Het herstel op de woningmarkt en de voorzichtige verbetering op de arbeidsmarkt spelen hierin een rol. Wij gaan ervan uit dat escalatie in Oost-Europa uitblijft en dat het vertrouwen geen duurzame schade van de politieke spanningen ondervindt. De geplande lastenverlichtingen zullen het vertrouwen bovendien extra ondersteunen. Op Prinsjesdag komt er meer duidelijkheid over de regeringsplannen voor komend jaar.

2 2 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 Nederlandse economie Philip Bokeloh Economie veert op na tijdelijke dip De Nederlandse economie heeft de weg omhoog weer gevonden. Het BBP groeide in het tweede kwartaal met,5%, na een krimp van,4% in het eerste kwartaal. Bij nader inzien viel de inzinking in het eerste kwartaal mee. Volgens eerdere ramingen bedroeg de dip nog,6%. Op jaarbasis is het groeitempo nog bescheiden. Vergeleken met het tweede kwartaal van vorig jaar is de economie slechts met,9% in omvang toegenomen. De groei van de economie is vooral te danken aan de uitvoer. De stijging van de uitvoer hangt samen met de lichte toename van de wereldhandel. Nederland kan daar optimaal van profiteren. De recente achtste plaats op de ranglijst van het World Economic Forum (WEF) bevestigt onze concurrentiekracht. De voorzichtige toename van de handel is vooral toe te schrijven aan de conjunctuuropleving in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De omvangrijke en onconventionele economische stimuleringsmaatregelen uit het verleden beginnen daar hun vruchten af te werpen. Koersdaling euro In Europa hebben de beleidsmakers zich terughoudender opgesteld, gehinderd door het gebrekkig functionerend politiek beslissingskader. Zodoende komt het economische herstel in Europa minder vlot van de grond. De Europese Centrale Bank (ECB) voert nu verstrekkende aanpassingen door om de economische activiteit alsnog aan te zwengelen. Maar ECBpresident Mario Draghi kan het niet alleen af. Hij roept de lidstaten op om structurele hervormingen door te voeren en, indien mogelijk, de begrotingsteugels te laten vieren. In reactie op de maatregelen van de ECB zijn de aandelenbeurzen gestegen, is de rente gedaald en de koers van de euro gezakt. De zwakkere euro zal de uitvoer naar verwachting aanjagen. Daarnaast zal het via hogere invoerprijzen de inflatie aanwakkeren. De inflatie in de eurozone is door een combinatie van lage voedselprijzen en een sterke euro ruim onder de 2%-streefwaarde van de ECB gedoken. In augustus stond de geharmoniseerde prijsindex van de eurozone slechts,3% hoger dan vorig jaar. Voor Nederlands gold hetzelfde cijfer. De belangrijkste oorzaak van de lage inflatie in Nederland is de zwakke vraag. Zo liggen de consumptie en de overheidsbestedingen min of meer op hetzelfde niveau als vorig jaar. Volgens onze prognose zal de binnenlandse vraag geleidelijk een grotere bijdrage aan de groei leveren. Wij houden rekening met een verdere toename van de investeringsgroei. Deze aanname is onder andere gestoeld op Wereldhandel trekt voorzichtig aan % joj, 12-mnd gemiddelde Wereldhandel Nederland scoort opnieuw goed op WEF-concurrentielijst Index Rank Land Score 1 Zwitserland Singapore Verenigde Staten Finland Duitsland Japan HongKong Nederland Verenigd Koninkrijk Zweden 5.41 Bron: WEF Global Competitiveness Report Koers euro daalt door interventies ECB USD/EUR USD/EUR

3 3 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 de trendmatige verbetering van het producentenvertrouwen. In juli bereikte deze indicator het hoogste niveau in drie jaar tijd om vervolgens in augustus iets terug te zakken onder invloed van de internationale politieke spanningen. steun voor producentenvertrouwen Het sinds 212 bijna steeds toegenomen optimisme bij bedrijven vloeit voort uit de verbeterde orderpositie. Om in de verwachte toename van de vraag te kunnen voorzien zullen bedrijven meer moeten investeren. Dat de investeringen in het tweede kwartaal toch teleurstelden, was vooral te wijten aan de bouw. De investeringen in deze sector vielen in het tweede kwartaal terug. Maar dit was waarschijnlijk een incident. De weersomstandigheden waren in het eerste kwartaal van het jaar bijzonder gunstig, waardoor werkzaamheden naar voren zijn geschoven. De bouwactiviteit zal in het derde kwartaal waarschijnlijk weer aantrekken. Een aanwijzing hiervoor vormen de orderportefeuilles van architecten. Die raken sinds de tweede helft van vorig jaar iets beter gevuld. De gunstiger vooruitzichten voor de bouwactiviteit hangen nauw samen met het herstel van de woningmarkt. Sinds de tweede helft van 213 stijgt het aantal woningtransacties. In de eerste zeven maanden van dit jaar zijn al 77. woningen verkocht. Dat is het hoogste aantal over deze periode sinds 28. Daarnaast zitten ook de huizenprijzen in de lift. In juli lag het prijspeil bijna 2% boven het niveau van dezelfde maand een jaar geleden. Na de lange periode van prijsdalingen acht een groeiende groep mensen het een geschikt moment om een huis te kopen. De historisch lage hypotheekrente en de tot eind 214 geldende schenkingsregeling vormen een extra stimulans om tot aankoop over te gaan. Bedrijven zijn optimistischer over de toekomst Index Producentenvertrouwen Bron:CBS Woningverkopen op hoogste niveau sinds 28 Cumulatief aantal verkopen jan feb mrt apr mei jun jul 28 Gemiddelde Bron: Kadaster Vertrouwensherstel gezinnen... Nu het tij op de huizenmarkt keert, vormt de eigen woning minder een bron van onzekerheid voor gezinnen. In lijn met de verbetering van de marktindicator van Vereniging Eigen Huis is ook het algehele consumentenvertrouwen het afgelopen jaar gestegen. Consumenten zijn beter te spreken over de economie. Ook zijn zij minder somber over hun eigen financiële situatie en staan zij minder afwijzend tegenover de aankoop van duurzame goederen. Het consumentenvertrouwen krijgt behalve van de woningmarkt ook steun van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De werkloosheid is sinds februari met een half procentpunt gedaald tot 6,8%. Eerder daalde de werkloosheid omdat werkzoekenden zich terugtrokken van de arbeidsmarkt. Ontmoedigd door het gebrek aan banen stelden velen zich niet langer beschikbaar voor werk. Dat is niet langer het geval. Momenteel daalt de werkloosheid omdat het aantal vacatures stijgt en meer mensen een baan vinden. Met name in de bouw is een kentering waar te nemen. Eerste tekenen van verbetering op arbeidsmarkt Bron: CBS Aantal werklozen als % beroepsbevolking Werkloosheid

4 4 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 afgeremd door internationale spanningen Hier staat tegenover dat het consumentenvertrouwen een lichte deuk heeft opgelopen. De crisis in Oekraïne en de chaotische situatie in het Midden-Oosten leiden tot onzekerheid. Een aanhoudende verslechtering van de situatie zou het sentiment verder kunnen aantasten. Berekeningen van het CPB wijzen uit dat escalatie van de situatie in Oekraïne mogelijk een half procentpunt van het BBP kan afschaven. Vooralsnog gaan wij er echter van uit dat escalatie uitblijft en dat het vertrouwen geen duurzame schade ondervindt. Dit neemt niet weg dat de Nederlandse economie wel degelijk last ondervindt van de spanningen. Volgens het CBS vertegenwoordigen de goederen die Rusland uit Nederland boycot een waarde van EUR 5 mln. Omdat Nederland hiervoor zelf voor EUR 2 mln aan goederen moet invoeren, bedraagt het verlies naar verwachting EUR 3 mln. Twee derde hiervan wordt gedragen door de landbouw en de voedingsmiddelenindustrie. Een derde van het verlies komt voor rekening van toeleverende bedrijven en de transportsector. Verder rijzen er twijfels over het streven van Nederland om het gasknooppunt van Europa te worden. Russisch gas speelt daarbij een sleutelrol. Maar Europa wil de afhankelijkheid van energie uit Rusland naar aanleiding van de recente politieke spanningen juist verminderen. Het is op zoek naar alternatieve energieleveranciers. Daarnaast verkent het de mogelijkheden om de economie te verduurzamen door energie schoon op te wekken en het energieverbruik te verminderen. Meer budget voor defensie Als gevolg van de oorlogsdreiging raken de Europese overheden ervan overtuigd dat zij meer geld moeten reserveren voor defensie. De spanningen maken duidelijk dat de internationale vrede niet gratis is. De defensie-uitgaven zijn sinds de val van de muur sterk teruggeschroefd. De bezuinigingen zijn met de financiële crisis in een stroomversnelling gekomen. Afgezet tegen het BBP beslaan de defensie-uitgaven in Nederland minder dan 1½%. Dat is ruim onder het 2%-norm die in NAVO-verband is afgesproken. Om deze norm te halen zou de defensiebegroting met omstreeks EUR 4 mld omhoog moeten. Een substantiële verhoging van de defensiebegroting zit er voorlopig niet in, al hebben coalitiepartijen VVD en PvdA en oppositiepartijen D66, CU en SGP in de onderhandelingen over de begroting van 215 afgesproken EUR 1 mln minder op defensie te bezuinigen. Den Haag gebruikt de begrotingsmeevallers liever voor doeleinden met een groter politiek draagvlak. Zo is er afgesproken EUR 4 mln minder te bezuinigen op de langdurige zorg. Verder is er ruimte gevonden om de lastendruk met EUR 1 mld te verlichten door het belastingtarief op de eerste schijf te verlagen. Politieke onrust tempert groeiend optimisme consumenten Index Consumentenvertrouwen Bron: CBS Afhankelijkheid van handel met Rusland is relatief beperkt % totale invoer & uitvoer, 12 mnd gemiddelde Invoer uit Rusland Uitvoer naar Rusland Kerncijfers Nederlandse economie % mutaties BBP Particuliere consumptie Overheidsconsumptie Investeringen Uitvoer Invoer Consumentenprijzen (CPI) Lonen niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 6,4 8,3 8,7 8,4 Idem internationale definitie 5,3 6, ,6 Lopende rekening (% BBP) 8,9 1,2 9,8 1, Saldo overheid (% BBP) -4, -2,3-2,7-2,1 Herziene cijfers zijn gecursiveerd, Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

5 5 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 APPENDIX 1, TABEL MACRO-INDICATOREN Kerncijfers Nederlandse economie r 215r Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP 1,7-1,6 -,7,6 -,4,5,5 1,5 Particuliere consumptie,2-1,5-1,6,5 -,7,2 -,5,5 Overheidsconsumptie -, ,2 -,5,9 -,2 -,2 -,2 Investeringen 5,6-6, -3,9 3,7-1,7-3,1 2, 4, Uitvoer goederen & diensten 4,6 3,2 2,2,4 1,1,6 3, 4,4 Invoer goederen & diensten 3,7 2,8 1,,9 1,2-1,1 2,8 4,5 Consumentenprijzen (CPI - % j-o-j) 2,5 2,8 2, ,1 1, 1, (aug) 1. 1,5 Lonen (part, sector, % j-o-j) 1,4 1,6 1,2 1, 1, 1,1 1,4 (aug) 1,2 1,6 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 5,4 6,4 8,3 8,4 8,7 8,5 8,2 (jul) 8,5 8,2 idem internationale definitie 4,4 5,3 6,7 7, 7,2 7, 6,7 (jul) 6.9 6,6 Producentenvertrouwen (ultimo) -1,3-5,6,1,1 1,1,7, (aug) Consumentenvertrouwen (ultimo) (aug) Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Kerncijfers internationale economie r 215r Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP eurozone 1,6 -,6 -,4,3,2,,9 1,7 BBP Duitsland 3,7,6,2,5,7 -,2 1,7 2,2 BBP Verenigde Staten 1,6 2,3 2,2,9 -,5 1, 2,2 3,8 Niveaus USD per EUR (ultimo) 1,29 1,32 1,38 1,38 1,38 1,37 1,32 (aug) 1,28 1,2 Korte rente eurozone (%, 3m-euribor, ultimo) 1,4,2,3,3,3,3,2 (aug),, Lange rente, 1jr Bund (%, Duitsland, ultimo) 1,8 1,3 1,9 1,9 1,6 1,3,9 (aug) 1, 1,6 Lange rente, Nederland (%,1jr staats, ultimo) 2,2 1,5 2,2 2,2 1,7 1,5 1,1 (aug) 1,2 1,8 Olieprijs Brent (USD/barrel, gemiddelde) 111,4 111,7 18,7 19,4 18,3 19,7 11,6 (aug) 15 1 Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

6 6 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 APPENDIX 2, TABEL MESO-INDICATOREN APPENDIX 2. TABEL MESO-INDICATOREN Kerncijfers Nederlandse economie naar sector r 215r Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal Algemeen PMI (ultimo,index > 5 = groei) 46,2 49,6 57, 57, 53,7 52,3 51,7 (aug) Bedrijfsfaillissementen (totaal uitgesproken) 6,866 8,339 9,429 2,232 2, (jul) Index Wereldhandel, ultimo 128,4 128,2 133,9 133,9 132, Agrifood Omzet v oedings- en genotmiddelenind. (% j-o-j) ,1 (jul) Productie v oedings- en genotmidd.ind. (% j-o-j) 1,6-2,4 3, ,6 (jul) Ex port voedings- en genotmiddelen (% j-o-j) 7,5 3,7 6,8 3,8 3,7 1.8 Producentenprijzen v oedingsmidd. (% j-o-j; ult) 1,1 3, 1,3-1, ,4 (jul) Bouw en onroerend goed Omzet bouw ex cl. projectontw. (% j-o-j) 4,3-6,9-4,4 1,1 4,7-2.4 Verleende nieuw bouw vergunningen ( mld) 12,1 8,6 6,5 2, Bouw productie (v olumes, % j-o-j) 4,3-8,4-4,5, Aantal maanden productie in portefeuille 6,2 5,6 5,3 5,3 5.8 Aantal w oningtransacties 12, ,261 11,49 35,968 28,963 34, (jul) Prijs koopw oningen (% j-o-j) -2,4-6,5-6,6-4,3-1, ,9 (jul) Detailhandel Retail v erkopen (w aarde, % j-o-j),7-1,2-2,1-1,6 -, Retailprijs (% j-o-j) 2,1 2, 1,8,1 -, Omzet supermarkten (% j-o-j) 2,1 3, 2,1,5 -, Autoverkopen (x1) 555,8 52,4 416,8 115,7 17, Industrie Dagproductie (% j-o-j) 3,3 -,7-1,1 1, ,7 (jul) 3 3,5 Bezettingsgraad (%) 79,6 77,9 78,4 78,4 (okt) 79,6 (jan) 8,2 (apr) 79,7 (jul) Orders in maanden w erk, ultimo* 3,2 3,2 3,3 3, ,5 3,5 (aug) Oordeel v oorraden, ultimo* (saldo in %) 2,3 4,7 1,2 1,2 2,3 3,1 2, (aug) Technologie, Media & Technologie Omzet telecommunicatie (% j-o-j) -,7-1,9-4,1-4, Omzet reclamebureaus (% j-o-j) -4,5-5,8-4,1, Omzet IT dienstv erlening (% j-o-j) 3,2-3,2 -,7 3, Transport & Logistiek Omzet Transport & Logistiek (% j-o-j) 4,3 3,1,7 1, Baltic Dry Index (ultimo) 1, ,277 2,277 1, (sep) Goederenv erv oer Schiphol (tonnen x 1) 1,523 1,483 1, (t/m dec) 366 (t/m mrt) 81 (t/m jun) 938 (t/m jul) Sentiment transport (ultimo) -28,9-12,8-3,8 19, (aug) Zakelijke dienstverlening Oordeel omzet 3-mnds, ultimo* -1, -14,4-4,4-4,4 15,3 -,5 8,7 (aug) Aantal uitzenduren ABU (% j-o-j) (per.13) 4 (per.2) 9 (per 8) Omzet ABU (% j-o-j) (per.13) 4 (per.2) 8 (per 8) * saldo positieveen negatieve antwoorden (%) Ramingen:ABNAMRO Economisch Bureau Nederland

7 7 Nederlandse economie in zicht - Internationale onrust tempert vertrouwen 11 september 214 Overige publicaties van ABN AMRO Economisch Bureau: Nederlandse Economie in zicht verschijnt elke maand en gaat in op macro- en meso-economische ontwikkelingen. Overige periodieke publicaties van het Economisch Bureau zijn onder meer: Macro Weekly Visie op rente en euro Macro Visie EM Visie Sector Monitoren Visie op Sectoren Woningmarktmonitor Quarterly Commodity Outlook Wekelijkse publicatie over actuele mondiale ontwikkelingen op het terrein van macro-economie en financiële markten. De publicatie komt uit in het Nederlands en het Engels. Maandelijkse update over renteontwikkelingen in de eurozone en Nederland en de koers van de euro. Kwartaalpublicatie over conjuncturele ontwikkeling in industrielanden en opkomende markten. Tevens worden prognoses gegeven van onder meer BBP-groei, inflatie, werkloosheid en begrotingstekort. (Oók Engelstalig.) Kwartaalpublicatie over opkomende economieën. (Oók Engelstalig.) Rapport met sector specifieke economische ontwikkelingen. Op dit moment zijn er zeven Sector Monitoren: Agrifood, Bouw, Industrie, Retail, TMT (Technologie, Media & Telecommunicatie), Transport & Logistiek en Zakelijke dienstverlening. Jaarlijkse sectorupdate waarin Sector & Commodity Research zijn visie geeft op brancheontwikkelingen en omzetverwachtingen. In de VoS 214 worden 11 sectoren en 76 branches besproken in factsheets van twee pagina s. In mei is de VoS 214 gepubliceerd. Kwartaalpublicatie over ontwikkelingen op de Nederlandse woningmarkt. Kwartaalrapport dat de prijsvooruitzichten voor grondstoffen weergeeft voor zowel de korte (drie maanden) als de lange termijn (t/m 216). Ingegaan wordt op prijzen van energie, metalen en agrarische grondstoffen. Een korte samenvatting verschijnt ook in het Nederlands. Lees meer over het Economisch Bureau op: Dit document is samengesteld door ABN AMRO, Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie en sectoren, ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie, Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld, Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen, U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is, Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie, De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien, Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels, Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen, De waarde van beleggingen kan fluctueren, In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst, ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen, Alle rechten voorbehouden,