SPIEGELINFORMATIE SCEN 2016

Transcriptie

1 SPIEGELINFORMATIE SCEN 2016 KNMG September 2017

2 INHOUD 1. INLEIDING AANTAL CONSULTATIES & INFORMATIE EN ADVIESVRAGEN IN Aantal consultaties in (Nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Consultaties binnen instellingen Aantal informatie- en adviesvragen DE PATIENT Leeftijd en geslacht patiënt bij laatst uitgevoerde consultatie Verblijf patiënt laatst uitgevoerde consultatie Hoofddiagnose laatst uitgevoerde consultatie Situaties van toepassing op de patiënt CONSULTATIE Specialisme consultvrager (laatste consultatie) Besluit/voornemen consultvrager (laatste consultatie) Reden verzoek tot euthanasie (laatste consultatie) Oordeel SCEN-arts (laatste consultatie) Percentage uitgevoerde euthanasie ( laatste consultatie) Mate waarin de casus als ingewikkeld is ervaren door de SCEN-arts TIJDSINVESTERING CONSULTATIES REGIONALE OUTPUT Respons, aantal consultaties, informatie- en adviesvragen Spreiding totaal aantal consultaties per SCEN-arts (Nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Oordeel SCEN-arts (laatste consultatie) Redenen (nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen (laatste consultatie)

3 1. INLEIDING In deze rapportage treft u de resultaten aan van de schriftelijke inventarisatie die de KNMG in 2017 heeft gehouden onder de SCEN-artsen. Door middel van een vragenlijst zijn alle SCEN-artsen bevraagd over uitgevoerde consultaties en beantwoorde informatie- en adviesvragen in het jaar Voor het genereren van inhoudelijke informatie over uitgevoerde SCEN-consultaties en vragen betreffende informatie en advies is in de vragenlijst uitgegaan van de laatst uitgevoerde consultatie en de laatst ontvangen vraag voor informatie en advies in Dit is vergelijkbaar met de wijze waarop de spiegelinformatie is gevraagd in eerdere jaren, met uitzondering van. In is gevraagd naar de meest ingewikkelde consultatie uit. Daarom worden, ter vergelijking met de cijfers van 2016, alleen de cijfers van 2012 t/m 2014 getoond. De vragenlijst is verzonden naar alle op 31 december 2016 geregistreerde SCEN-artsen en naar de SCEN-artsen waarvan in de loop van 2016 de registratie eindigde, in totaal 709 artsen. 542 van de 709 aangeschreven artsen hebben de lijst geretourneerd (76,4 %). 48 respondenten (8,9%) gaven aan dat zij het gehele jaar niet waren ingeroosterd. Redenen hiervoor waren ziekte, privé omstandigheden, werkzaamheden als SCEN-arts gestaakt (maar nog wel ingeschreven in het KNMG-register SCEN-arts) en in het najaar van 2016 opgeleid, maar pas in 2017 opgenomen in het dienstrooster. De spiegelinformatie is gebaseerd op de ingevulde vragenlijsten van 494 (actieve) SCEN-artsen. Van hen waren er drie wel ingeroosterd geweest zonder dat zij consultaties hebben gedaan; daarnaast heeft 1 SCEN-arts geen informatie gegeven over de meest recente consultatie. De analyses met betrekking tot de meest recente consultaties zijn dus gebaseerd op 490 vragenlijsten. Tabel 1.1 Responspercentage Aantal bevraagde SCEN-artsen Aantal vragenlijsten geretourneerd Respons % AANTAL CONSULTATIES & INFORMATIE EN ADVIESVRAGEN IN Aantal consultaties in 2016 In 2016 zijn in totaal 6194 consultaties uitgevoerd door 494 SCEN-artsen. Het gemiddelde aantal consultaties in 2016 per actieve SCEN-arts was 13 met een spreiding van Tabel 2.1 Aantal consultaties Geregistreerde consultaties Respons % Consultaties bij 100% respons* *geschat totaal aantal SCEN-consultaties door extrapolatie van het aantal geregistreerde consultaties naar 100% respons Tabel 2.2. Gemiddelde aantal consultaties per SCEN-arts Geregistreerde Per SCEN-arts consultaties * * spreiding=0-41 3

4 2.2 (Nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Van het totaal aantal consultaties werd in 12.8% geconstateerd dat niet of nog niet was voldaan aan de zorgvuldigheidseisen. Tabel 2.3 Percentage van totaal aantal consultaties (nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Percentage (nog) niet voldaan Consultaties binnen instellingen Binnen instellingen zijn 1039 (16.8%) consultaties uitgevoerd. Van deze intramurale consultaties werd 21.3% uitgevoerd binnen verpleeghuizen, 21.4% binnen ziekenhuizen, 33.3% binnen hospices, 22.0% binnen verzorgingshuizen en 2.1% in andersoortige instellingen. 14 keer is aangegeven wat voor een instelling dit betrof: 7x begeleid/beschermd wonen, 3x een zorghotel, 2x een palliatieve zorgunit in een verpleeghuis en 1x een GGZ instelling. Tabel 2.4 Aantal consultaties binnen instellingen Aantal Consultaties Aantal Consultaties binnen instellingen Percentage consultaties binnen instellingen Tabel 2.5 Instellingen waar consultaties plaatsvonden 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) (%) 2016 (%) Verpleeghuis Ziekenhuis Hospice Verzorgingshuis Anders * Totaal Aantal informatie- en adviesvragen In 2016 werd in totaal 1065 keer een beroep op de SCEN-artsen gedaan voor informatie en advies. Gemiddeld kregen SCEN-artsen 2.4 informatie- en adviesvragen met een spreiding van Tabel 2.6 Aantal informatie- en adviesvragen en gemiddeld per SCEN-arts Aantal Informatie- en Gemiddeld per SCEN-arts adviesvragen * * ** * niet gevraagd in ** spreiding

5 3. DE PATIENT In de vragenlijst zijn de SCEN-artsen bevraagd over de laatst uitgevoerde consultatie in Vier van deze vragen hadden betrekking op de patiënt die door de SCEN-arts werd bezocht. 3.1 Leeftijd en geslacht patiënt bij laatst uitgevoerde consultatie Bij de laatst uitgevoerde consultaties in 2016 betrof het in 53.8% van de consultaties een mannelijke patiënt en in 46.2% een vrouwelijke patiënt. Van 482 patiënten is de leeftijd bekend. De gemiddelde leeftijd van de mannelijke patiënten was 73 jaar, van de vrouwelijke patiënten 72 jaar. De jongste patiënt was 28 jaar, de oudste 103 jaar. 3.2 Verblijf patiënt laatst uitgevoerde consultatie Bij de laatst uitgevoerde consultatie verbleef 81.2% van de patiënten thuis, 5.7% in een verzorgingshuis, 3.3% in een ziekenhuis, 4.7% in een verpleeghuis, 4.9% in een hospice. In één geval was het ergens anders, namelijk in een resocialisatiehuis GGZ. Tabel 3.1 Verblijf patiënt (laatst uitgevoerde consultatie) 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Thuis Verzorgingshuis Ziekenhuis Verpleeghuis Hospice Anders Totaal * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend. (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie) 3.3 Hoofddiagnose laatst uitgevoerde consultatie Kanker overig werd in de meeste gevallen als hoofddiagnose genoemd (24.0%). Longkanker is daarna de meest genoemde hoofddiagnose (18.2%). Ouderdom / algehele achteruitgang werd in 5,1% genoemd; dementie in 2.9% en een psychiatrisch ziektebeeld in 2.5%. Onder anders werden vijf aandoeningen meer dan 1x genoemd: Parkinson (7x), nierfalen (6x), longfibrose (5x), MSA (3x), progressieve spierziekte (2x). Verder werd 2x vermeld dat er geen hoofddiagnose was. Tabel 3.2 Hoofddiagnose laatst uitgevoerde consultatie Hoofddiagnose 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Longkanker ,2 Dikke darmkanker ,0 Prostaatkanker ,5 Maagkanker ,5 Borstkanker ,3 Pancreaskanker ,7 Kanker overig ,0 CVA ,9 Hartfalen ,1 MS/ALS ,7 COPD ,3 Ouderdom/ algehele ,1 achteruitgang Dementie ,9 Psychiatrisch ziektebeeld ,5 Anders ,4 Totaal * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend. (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie) 5

6 3.4 Situaties van toepassing op de patiënt Bij de laatst uitgevoerde consultaties is in 2016 (voor het eerst) ook gevraagd of er naast de hoofddiagnose een of meer van de volgende situaties van toepassing waren op de patiënt: een (ernstige) somatische aandoening, een psychiatrische aandoening, een stapeling van ouderdomsklachten, dementie, en psychosociale of existentiële problemen. Tabel 3.3 laat zien dat een (ernstige) somatische aandoening het vaakst werd genoemd (62.5%), op afstand gevolgd door een stapeling van ouderdomsklachten (14.7%), psychosociale of existentiële problemen (8.8%), een psychiatrische aandoening (4.4%) en dementie (2.4%). Tabel 3.3 Situaties die naast de hoofddiagnose van toepassing waren op de patiënt % Een (ernstige) somatische aandoening 62.5 Een psychiatrische aandoening 4.4 Een stapeling van ouderdomsklachten 14.7 Dementie 2.4 Psychosociale of existentiële problemen CONSULTATIE 4.1 Specialisme consultvrager (laatste consultatie) Van de laatst uitgevoerde consultaties in 2016 werd 84.3% aangevraagd door huisartsen, 2.0% door medisch specialisten, 3.7% door specialisten ouderengeneeskunde en 10.0% door een arts van de Levenseindekliniek. Van de 48 consultvragers werkzaam bij de levenseindekliniek is van 29 aangegeven welk specialisme zij hebben: 16 huisartsen, 6 medisch specialisten en 7 specialisten ouderengeneeskunde. Tabel 4.1 Specialisme consultvrager (bij laatst uitgevoerd consultatie) 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Huisarts Medisch specialist Specialist ouderen geneeskunde Arts levenseindekliniek** Anders Totaal * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend. (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie) ** Arts Levenseindekliniek is met ingang van 2013 als aparte categorie opgenomen. Door een andere wijze van vraagstelling is het percentage van 2016 niet zonder meer vergelijkbaar met voorgaande jaren. 4.2 Besluit/voornemen consultvrager (laatste consultatie) In 24.6% van alle laatst uitgevoerde consultaties bleek dat de consultvragende arts het verzoek van de patiënt waarschijnlijk wilde inwilligen, in 45.2% had de consultvragende arts besloten het al in te willigen en in 24.6% was aan de patiënt al toegezegd het verzoek in te willigen. Tabel 4.2 Wat was het besluit/voornemen van de consultvrager tijdens het eerste contact? (bij laatst uitgevoerd consultatie) 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Had al toegezegd verzoek in te willigen Had al besloten het in te willigen Wilde het waarschijnlijk inwilligen Twijfelde nog over al dan niet inwilligen Wilde waarschijnlijk niet inwilligen Wilde het zeker niet inwilligen Weet niet Totaal * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend. (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie. 6

7 4.3 Reden verzoek tot euthanasie (laatste consultatie) Als reden van de patiënt voor het verzoek tot euthanasie of hulp bij zelfdoding wordt algehele zwakte/moeheid het meest aangegeven (47.2%). Enkele vaker genoemde redenen onder anders waren: angst voor toekomstig lijden (16x), niet kunnen communiceren (6x), dreiging van complicaties (bijv. dwarslaesie of darmafsluiting; 6x), niet meer kunnen eten of drinken (5x). Tabel 4.3 Wat waren de belangrijkste redenen van de patiënt voor het verzoek tot euthanasie of hulp bij zelfdoding? (bij laatst uitgevoerd consultatie) Meerdere redenen mogelijk (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Ontluistering/verlies van waardigheid Algehele zwakte/moeheid Levensmoeheid Lijden had geen zin meer Lijden zonder zicht op verbetering Pijn Braken Angst om te stikken Invaliditeit Depressie Afhankelijkheid Niet tot last familie/omgeving Benauwdheid Anders, namelijk * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie). 4.4 Oordeel SCEN-arts (laatste consultatie) In 2016 was 83.7% van de SCEN-artsen bij de laatst uitgevoerde consultatie van oordeel dat was voldaan aan de zorgvuldigheidseisen. Indien (nog) niet voldaan was aan de zorgvuldigheidseisen, werd geen ondraaglijk lijden het meest genoemd als reden (77.3%). Tabel 4.4 Wat was het oordeel van de SCEN-arts? (bij laatst uitgevoerd consultatie) 2012 %) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Aan alle zorgvuldigheideisen voldaan Nog niet aan alle zorgvuldigheidseisen voldaan Niet aan de zorgvuldigheidseisen voldaan Totaal * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie.) Tabel 4.5 Om welke redenen vonden de SCEN-artsen dat (nog) niet was voldaan aan de zorgvuldigheidseisen? (bij laatst uitgevoerd consultatie) Meer redenen mogelijk 2012 (%) 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Geen ondraaglijk lijden Geen uitzichtloos lijden Geen vrijwillig verzoek Geen weloverwogen verzoek Andere behandelingsmogelijkheden onvoldoende geprobeerd * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie). In de vragenlijst van 2013 is voor de eerste keer de vraag opgenomen of bij de patiënt van de laatst uitgevoerde consultatie reeds eerder een consultatie had plaatsgevonden, door dezelfde SCEN-arts of door een collega SCEN-arts. Het blijkt dat in 2016 in 8% van de consultaties sprake was van een herhaalde consultatie. 7

8 Tabel 4.6 Had bij deze patiënt al eerder een SCEN-consultatie plaatsgevonden, door u of door een collega SCEN-arts? 2013 (%) 2014 (%) * 2016 (%) Ja Nee Weet niet * Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie). 4.5 Percentage uitgevoerde euthanasie ( laatste consultatie) In 2016 heeft bij 79.3% van de laatst uitgevoerde consultaties de euthanasie of hulp bij zelfdoding plaatsgevonden. Tabel 4.7 Heeft de euthanasie plaatsgevonden? (bij laatst uitgevoerde consultatie) 2012 (%)* 2013 (%) 2014 (%) ** 2016 (%) Ja Nee Weet niet Totaal * Door een fout in de vragenlijst over 2012 zijn de resultaten van dat jaar niet vergelijkbaar met die van de andere jaren. Daarom is het resultaat van 2012 niet opgenomen in de tabel. ** Geen gegevens over laatst uitgevoerde consultatie bekend (in gevraagd naar meest ingewikkelde consultatie). 4.6 Mate waarin de casus als ingewikkeld is ervaren door de SCEN-arts In 2016 is voor het eerst gevraagd in hoeverre de consulent de laatst uitgevoerde consultatie ten aanzien van een aantal aspecten ingewikkeld vond (van 1= helemaal niet ingewikkeld, tot 5=zeer ingewikkeld). In tabel 4.8 is te zien dat in 20.2% van de consultaties een of meer aspecten ingewikkeld werden gevonden. Het beoordelen van de zorgvuldigheidseisen (13.2%) en het contact met of de houding van de patiënt (9.5%) werden het meest als ingewikkeld ervaren. Tabel 4.8 Percentage casus die als ingewikkeld werden ervaren door de SCEN-arts (score 4 en 5)* op 4 verschillende aspecten Per aspect % ingewikkeld Beoordelen zorgvuldigheidseisen 13.2 Contact met/houding van patiënt 9.5 Contact met/houding van naasten 4.3 Contact met/houding van zorgverleners 2.7 Een of meerdere aspecten als ingewikkeld ervaren 20.2 * scores: van 1=helemaal niet ingewikkeld tot 5=zeer ingewikkeld; 8

9 5. TIJDSINVESTERING CONSULTATIES In 2016 zijn extra vragen gesteld over de tijdsinvestering van de verschillende onderdelen van de laatst uitgevoerde consultatie. In tabel 5.1 is te zien dat consultaties in totaal gemiddeld 4 uur en 40 minuten duurden en dat er grote variatie was in tijdsinvestering (tussen 45 minuten en 11 uur). Gemiddeld werd de meeste tijd besteed aan het maken van het consultatieverslag (gemiddelde een uur en 36 minuten), gevolgd door het bezoek aan de patiënt (gemiddeld één uur en 2 minuten). Tabel 5.1 Tijd die de verschillende onderdelen van de consultatie gekost hebben (bij laatst uitgevoerde consultatie). gemiddeld standaard minimum maximum deviatie Het gesprek met de behandelend arts 0:25 0:19 0:00 4:15 Inzien van (een kopie van) het medisch 0:31 0:24 0:00 4:00 dossier Bezoek patiënt 1:02 0:24 0:15 4:30 Reistijd 0:52 0:28 0:00 4:00 Het maken van een consultatieverslag 1:36 0:45 0:15 4:30 Het mondeling toelichten van het 0:14 0:21 0:00 5:00 consultatieverslag aan de behandelend arts Totaal 4:40 1:31 0:45 11:00 Uit tabel 5.2 blijkt dat er een grote variatie is in de mate waarin de consultatie binnen of juist buiten kantooruren plaats vindt. In 41.7% van de consultaties vindt meer dan de helft van de aan de consultatie verbonden werkzaamheden buiten kantooruren plaats. Tabel 5.2 Deel van de consultatie dat buiten kantooruren plaatsvond (bij laatst uitgevoerde consultatie). % 0% buiten kantooruren % buiten kantooruren % buiten kantooruren % buiten kantooruren % buiten kantooruren % buiten kantooruren 11.9 Totaal 100 Tenslotte is nagegaan of in de periode na het afronden van de consultatie nog contact was geweest tussen de SCEN-arts en de consultvragend arts. Dit was het geval in 46.8% van de consultaties. Wanneer dit het geval was kostte dat gemiddeld 23 minuten (spreiding 15 minuten tot 5 uur). Tabel 5.3 Percentage SCEN-artsen die na afronden consultatie contact heeft gehad met consultvragend arts en tijdsduur (bij laatst uitgevoerde consultatie) % min Heeft nog contact gehad na afronden consultatie met consultvragendarts

10 6. REGIONALE OUTPUT Respons, aantal consultaties, informatie- en adviesvragen Respons % Consultaties Consultaties Intramuraal Info en Advies PER SCEN REGIO * 2016 Almere Amstelland Aalsmeer Amsterdam Arnhem Delft en Westland Drenthe Friesland Geld. Vallei, Rivierenland Gooi Eemland NW Vel Groningen Haaglanden Haarlemmermeer , Holland Noord IJmond/M-Kennemerland , Midden Brabant Nieuwe Waterweg Nrd Nijmegen Noord-Brabant NO N- en M -Limburg Oude IJssel Rijnland M-Holland Rotterdam TOTAAL NEDERLAND

11 Vervolg respons, aantal consultaties, informatie- en adviesvragen Respons % Consultaties Consultaties Intramuraal Info en Advies PER SCEN REGIO * 2016 Stedendriehoek Twente Utrecht West-Brabant Zeeland Zuid-Holland Zuid Zuid Kennemerland Zuid Limburg Zuidoost-Brabant Zwolle Flevoland TOTAAL NEDERLAND * niet gevraagd in 11

12 6.2 Spreiding totaal aantal consultaties per SCEN-arts SPREIDING AANTAL CONSULTATIES PER SCEN-ARTS Almere Amstelland Aalsmeer Amsterdam Arnhem Delft en Westland Drenthe Friesland Gelderse Vallei, Rivierenland Gooi Eemland NW Veluwe Groningen Haaglanden Haarlemmermeer Holland Noord IJmond / Midden-Kennemerland Midden-Brabant Nieuwe Waterweg Nrd Nijmegen Noord-Brabant NO Noord- en Midden-Limburg Oude IJssel Rijnland Midden Holland Rotterdam Stedendriehoek Twente Utrecht West-Brabant Zeeland Zuid-Holland Zuid Zuid Kennemerland Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant Zwolle Flevoland TOTAAL NEDERLAND

13 6.3 (Nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Totaal aantal consultaties Aantal (nog) niet voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen Percentage (nog) niet voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen SCEN regio Almere , Amstelland Aalsmeer , Amsterdam , Arnhem , Delft en Westland , Drenthe , Friesland , Geld. Vallei Rivierenland , Gooi Eemland NW Vel , Groningen , Haaglanden , Haarlemmermeer , Holland Noord , IJmond M- Kennemerland , Midden-Brabant , Nieuwe Waterweg Nrd , Nijmegen , Noord-Brabant NO , N en M - Limburg , Oude IJssel , Rijnland Midden Holland , Rotterdam , TOTAAL NEDERLAND ,

14 Vervolg (nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen Totaal aantal consultaties Aantal (nog) niet voldaaan aan alle zorgvuldigh. Eisen Percentage (nog) niet voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen SCEN regio Stedendriehoek , Twente , Utrecht , West-Brabant , Zeeland , Zuid-Holland Zuid , Zuid Kennemerland , Zuid-Limburg , Zuidoost-Brabant , Zwolle Flevoland , TOTAAL NEDERLAND ,

15 6.4 Oordeel SCEN-arts (laatste consultatie) Oordeel LAATSTE consultatie Aantal voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen Aantal NOG NIET voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen Aantal NIET voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen SCEN regio * * * 2016 Almere Amstelland Aalsmeer Amsterdam Arnhem Delft en Westland Drenthe Friesland Geld. Vallei Rivierenland Gooi Eeml./NW Veluwe Groningen Haaglanden Haarlemmermeer Holland Noord IJmond /M Kennemerl Midden-Brabant Nieuwe Waterweg Nrd Nijmegen Noord-Brabant NO N en M - Limburg Oude IJssel Rijnland Midden Holland Rotterdam TOTAAL NEDERLAND * niet gevraagd in 15

16 Vervolg oordeel SCEN-arts (laatste consultatie) Oordeel LAATSTE consultatie Aantal voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen Aantal NOG NIET voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen Aantal NIET voldaan aan alle zorgvuldigh. eisen SCEN regio * * * 2016 Stedendriehoek Twente Utrecht West-Brabant Zeeland Zuid-Holland Zuid Zuid Kennemerland Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant Zwolle Flevoland TOTAAL NEDERLAND * niet gevraagd in 16

17 6.5 Redenen (nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen (laatste consultatie) LAATSTE Consultatie Aantal geen ondraaglijk lijden Aantal geen uitzichtloos lijden Aantal geen vrijwillig verzoek Aantal geen weloverwogen verzoek SCEN regio * * * Aantal behandelings mogelijkheden onvoldoende geprobeerd * * 2016 Almere Amstell. / Aalsmeer Amsterdam Arnhem Delft en Westland Drenthe Friesland Geld. Vall./Rivierenl Gooi Eeml / NW Vel Groningen Haaglanden Haarlemmermeer Holland Noord IJmond M-Kennem Midden-Brabant Nwe Waterweg Nrd Nijmegen Noord-Brabant NO N en M - Limburg Oude IJssel Rijnl. M-. Holland Rotterdam TOTAAL NEDERLAND

18 Vervolg redenen (nog) niet voldaan aan zorgvuldigheidseisen (laatste consultatie) LAATSTE Consultatie Aantal geen ondraaglijk lijden Aantal geen uitzichtloos lijden Aantal geen vrijwillig verzoek Aantal geen weloverwogen verzoek SCEN regio * * * * niet gevraagd in Aantal behandelings mogelijkheden onvoldoende geprobeerd * * 2016 Stedendriehoek Twente Utrecht West-Brabant Zeeland Z-Holland Zuid Zuid Kennemerland Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant Zwolle Flevoland TOTAAL NEDERLAND

19 19