Risicoanalyse OostvaardersWold Definitieve rapportage

Transcriptie

1 Risicoanalyse OostvaardersWold Definitieve rapportage 18 maart Deloitte Touche Tohmatsu

2 Inhoudsopgave I. Achtergrond OostvaardersWold II. Risicomanagement bij gebiedsontwikkeling III. Inventarisatie risico s OostvaardersWold IV. Inbedding risicomanagement V. Conclusies en aanbevelingen VI Bijlagen Deloitte Touche Tohmatsu

3 Achtergrond project OostvaardersWold 3 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

4 Project Risicoanalyse OostvaardersWold In juli 2008 is door Deloitte een eerste risicoanalyse uitgevoerd voor het OostvaardersWold. Het project bevond zich toen in de planvormingfsase. Inmiddels is het project verschoven van de planvormingsfase naar de realisatiefase, naast deze verschuiving is ook de samenstelling van de projectorganisatie gewijzigd. Deze veranderingen vragen om een hernieuwde risicoanalyse. Tevens is verzocht om aanbevelingen te doen ten aanzien van het risicomanagement. De risicoanalyse is volgens de onderstaande stappen uitgevoerd. 1. Een kick-off bijeenkomst met het projectmanagement 2. Deskresearch van beschikbare relevante documentatie. 3. Een risico workshop met medewerkers van de projectorganisatie (gezien de omvang van de projectorganisatie is de groep opgedeeld in twee groepen van vergelijkbare samenstelling; de werkwijze is bij beide groepen hetzelfde geweest) - De risico workshops zijn gehouden op 2 en 3 februari 2010 (voor de aanwezigen zie bijlage 1) 4. Beheersmaatregelen: Voor de belangrijkste risico's zijn door de projectteamleden en Deloitte beheersmaatregelen geformuleerd. 5. Rapportage inclusief overhandiging risicodossier. 1. Kick-off 2. Deskresearch 3. Risico workshop 4. Beheersmaatregelen 5. Rapportage Inbedding risicomanagement Deloitte Touche Tohmatsu

5 Risicomanagement bij gebiedsontwikkeling visie Deloitte 5 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

6 Risicomanagement bij gebiedsontwikkeling Nadat de doelstellingen van het project zijn vastgesteld worden de risico s geïnventariseerd. Een degelijke inventarisatie van de risico s kost tijd, maar zorgt uiteindelijk voor goede mogelijkheden voor monitoring en sturing. Dit document is een inventarisatie en analyse van de mogelijke risico s voor de realisatie van het OostervaardersWold. Risicomanagement staat niet stil, het is een continu proces. Een risicoanalyse dient daarom met regelmaat herzien en geëvalueerd te worden. Monitoring, het uitvoeren van beheersmaatregelen en de evaluatie daarvan dienen in de projectorganisatie verankerd te worden. Datzelfde geldt voor de periodieke actualisatie van de risico s. De basis van al deze stappen is de inventarisatie van potentiële risico s. Beheersstrategieën voor risicomanagement zijn: vermijden (afwijzen) beheersen (procedures) scheiden (aparte projecten) poolen (samenvoegen) overdragen / uitbesteden samenwerken flexibiliteit inbouwen benutten (van kansen) Risicomanagementcyclus Evalueren van beheersmaatregelen Formuleren van doelstellingen Inventarisatie en analyse van potentiële risico s Actualisatie risicoanalyse Kiezen en uitvoeren van beheersmaatregelen Monitoring Risico s kunnen worden beheerst door Onderzoek (bestemmingsplan, technisch, markt, partijen, financiële haalbaarheid, etc.) Organisatie (systeemeis, procedures, planning & control, rapportages, go/no-go, etc.) Contractvorming (indexering, betalingsregeling, ontbindende voorwaarden, flexibiliteit) Financiële buffer (reserves en voorzieningen, post onvoorzien, etc.) Actualisatie en herijking (jaarlijks, marap etc.) Deloitte Touche Tohmatsu

7 Risico s OostvaardersWold (visie Deloitte) Vanuit deze visie is door Deloitte voorafgaand aan de risico workshops, op basis van deskresearch, de eerdere risico-analyse en vanuit haar expertise, een aantal risico s geformuleerd voor het project OostvaardersWold die zouden kunnen spelen in de realisatiefase. Mogelijke risico s Hardheid van financiële middelen Met de landelijke en de gemeentelijke verkiezingen en bezuinigingen in het vooruitzicht bestaat de mogelijkheid dat toegezegde budgetten ter discussie komen te staan. Milieu - Er zit pyriet en arseen in de beddingen van kreken en waterlopen. Als dit in contact komt met zuurstof en het wateroppervlaktewater, vervuilt dit. Eventuele opgravingen moeten worden afgedekt. Archeologie - Zowel bij de vondst van een scheepswrak als bij de vondst van een steentijdnederzetting bestaat het risico dat het ontwerp moet worden aangepast. Het risico van vertraging verschilt per vondst: bij steentijdvondsten zal in het algemeen meer tijd nodig zijn dan bij een scheepswrak, omdat in dat geval het risico bestaat dat onderzoekers verschillende onderzoeken op de vindplaats willen uitvoeren voordat de vondst weer kan worden afgedekt. Planprocedures Het is belangrijk tijdig klaar te zijn met RO procedures (inpassingsplan, bestemmingsplan) om de uitvoeringsplanning niet in gevaar te brengen. Contractvorming Om de toegezegde budgetten te harden is het belangrijk om met betrokken overheidspartijen de reeds gemaakte afspraken te formaliseren. Organisatie zowel de expertise als de continuïteit van de programma-organisatie, als de aanhaking van de betrokken partners om ambtelijk en bestuurlijk niveau is cruciaal. Tijdens de workshops is gebleken dat, uitgezonderd het risico met betrekking tot milieu dat op grond van onderzoek geen risico meer is, bovenstaande risico s ook door de medewerkers van de projectorganisatie als risico zijn benoemd. In het geheel van de geïnventariseerde risico s van de projectteamleden zijn deze dan ook meegenomen in de algehele afweging en hebben geleid tot een aantal toprisico s die verderop in de rapportage worden weergegeven Deloitte Touche Tohmatsu

8 Inventarisatie risico s OostvaardersWold 8 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

9 Risicoanalyse sessie I Tijdens de risicoworkshop met leden van de projectorganisatie op 2 februari 2010 zijn de onderstaande risico s geïdentificeerd. Voor een uitgebreide beschrijving van de risico s, zie bijlage Grote grazers de grote grazers kunnen niet (op tijd) in gebied 2. Planologische/ juridische procedures juridische en planologische termijnen worden niet gehaald. 3. Ecoducten onduidelijkheid over aanleg ecoducten in termen van tijd en geld (aansluiting andere gebieden) 4. Budget middelen zijn niet of niet tijdig beschikbaar 5. BTW BTW kan niet 100% worden gecompenseerd 6. Bijdrage kiekendiefcompensatie financiële toezegging is niet voldoende/tijdig om gehele foerageergebied in te richten 7. Kostenstaat kostenstaat is niet hard genoeg (overschrijdingen of onvoorziene kosten) 8. Recreatie bijdrage onzekerheid omtrent recreatiebijdrage Almere 9. Aanbesteding omvang van het werk is te groot voor de markt en leidt tot kostenverhogingen 10. Politiek draagvlak onvoldoende politiek draagvlak op landelijk niveau 11. Maatschappelijk draagvlak maatschappelijk draagvlak kan wegvallen 12. Provinciale organisatie te weinig samenwerking tussen provinciale organisatie en projectorganisatie 13. Projectorganisatie gebrek aan uitvoeringskennis en ervaring binnen projectorganisatie. 14. Verwerving niet tijdig verwerven gronden 15. Aaneengesloten verwerving gronden kunnen niet aaneengesloten worden verworven 16. Compensatie kiekendief Financiële toezegging is niet voldoende om het gehele foerageergebied in te richten 17. Planning uitvoeringstermijn in de planning is te krap Deloitte Touche Tohmatsu

10 Risicoanalyse sessie II Tijdens de risicoworkshop met leden van de projectorganisatie op 3 februari 2010 zijn de onderstaande risico s geïdentificeerd. Voor een uitgebreide beschrijving van de risico s, zie bijlage Financiële bijdrage de financiële bijdragen komen niet beschikbaar 2. Externe wet & regelgeving externe wet & regelgeving verandert 3. Verwervingsplanning liquiditeitsplanning sluit niet aan op verwervingsplanning 4. Aanbestedingsrisico s onvoldoende flexibiliteit in de aanbestedingsstukken om in te spelen op de verwervingsplanning 5. Landelijk politiek draagvlak het landelijke politieke draagvlak valt weg 6. Provinciale politieke draagvlak het provinciale politieke draagvlak valt weg 7. Gemeentelijk politiek draagvlak het gemeentelijke politieke draagvlak valt weg 8. Ambtelijke samenwerking de samenwerking tussen de ambtelijke organisaties van de gebiedspartners verloopt niet goed 9. Voorfinanciering de voorfinancieringsbereidheid van de provincie valt tegen 10. Bezuinigingsmaatregelen door bezuinigingsmaatregelen van het Rijk komen budgetten onder druk te staan 11. Edelhert voorafgaand aan de oplevering van het project wordt al getwijfeld over de toegankelijkheid voor het edelhert 12. Aangrenzende percelen eigenaren van aangrenzende percelen vormen belemmering in voortgang project 13. Kleischeuren kleischeuren zorgen ervoor dat het ontwerp niet kan worden gerealiseerd 14. Planning de uitvoeringsplanning sluit niet aan op de realisatie van de grondverwerving 15. Schepen oude schepen in het plangebied zorgen tijdens de uitvoering voor vertraging 16. Archeologische nederzetting het aantreffen van een archeologisch dorp (of de resten daarvan) zorgt voor vertraging 17. Beroeps- en bezwaarprocedures beroeps- en bezwaarprocedures zorgen voor vertraging 18. Onteigeningsprocedures door fout onteigeningsprocedures loopt de verwerving van de gronden vertraging op 19. Tijdigheid financiën financiële bijdragen zijn niet tijdig beschikbaar 20. Draagvlak gebiedspartners het draagvlak bij de gebiedspartners valt weg 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

11 Impact Analyse van de risico s tot een risicokaart Tijdens de risico workshops zijn de benoemde risico s gescoord op twee schalen: 1. De kans dat het risico zich daadwerkelijk voordoet in de komende periode 2. De impact die het risico heeft op het realiseren van de doelstellingen als het risico zich voordoet Belangrijk hierbij is te vermelden dat de risico-inventarisatie nadrukkelijk gericht is op de invloed die een risico heeft op het behalen van de doelstellingen. Als de kans en impact van de risico s tegen elkaar worden afgezet ontstaat een risicokaart zoals hiernaast is weergegeven. De vier velden op de risicokaart hebben een verschillend risicoprofiel: Groot Klein Risicokaart Klein Kans Groot 1. Zowel de kans dat het risico zich voordoet als de impact als het risico zich voordoet is klein. 2. De kans dat het risico zich voordoet is klein, maar als het risico zich voordoet is de impact groot. 3. De kans dat het risico zich voordoet is groot, maar als het risico zich voordoet is de impact klein. 4. Zowel de kans dat het risico zich voordoet als de impact als het risico zich voordoet is groot Deloitte Touche Tohmatsu

12 Impact Risicokaart workshop 2 februari 2010 (indicatieve score op kans en impact door de leden van de projectorganisatie) Groot Klein Klein Kans Groot 1. Grote grazers 2. Planologische/ juridische procedures 3. Ecoducten 4. Budget 5. BTW 6. Compensatie kiekendief 7. Kostenstaat 8. Recreatie bijdrage 9. Aanbesteding 10. Politiek draagvlak 11. Maatschappelijk draagvlak 12. Provinciale organisatie 13. Projectorganisatie 14. Verwerving 15. Aaneengesloten verwerving 16. Compensatie kiekendief 17. Planning 12

13 Impact Risicokaart workshop 3 februari 2010 (indicatieve score op kans en impact door de leden van de projectorganisatie) Groot Klein 15 Klein Kans Groot 1. Financiële bijdrage 2. Externe wet & regelgeving 3. Verwervingsplanning 4. Aanbestedingsrisico s 5. Landelijk politiek draagvlak 6. Provinciale politieke draagvlak 7. Gemeentelijk politiek draagvlak 8. Ambtelijke samenwerking 9. Voorfinanciering 10. Bezuinigingsmaatregelen 11. Edelhert 12. Aangrenzende percelen 13. Kleischeuren 14. Planning 15. Schepen 16. Archeologisch dorp 17. Beroeps- en bezwaarprocedures 18. Onteigeningsprocedures 19. Tijdigheid financiën 20. Draagvlak gebiedspartners 13

14 Impact Impact Prioritering risico s Bij de risico workshops zijn er respectievelijk 7 en 7 risico s geïdentificeerd waarvan volgens de leden van de projectorganisatie OostvaardersWold zowel de kans van plaatsvinden als de impact ervan als groot wordt ingeschat. Het gaat hierbij om de onderstaande risico s per workshop. Workshop 1 Workshop 2 1 Groot Groot Klein Klein Klein Kans Groot Klein Kans Groot Stelling 10: Stelling 4: Stelling 8: Stelling 12: Stelling 17: Stelling 2: Stelling 7: 14 Politiek draagvlak: onvoldoende politiek draagvlak op landelijk niveau Beschikbare middelen: middelen niet tijdig beschikbaar Bijdrage Almere: onzekerheid omtrent recreatiebijdrage Provinciale organisatie: te weinig samenwerking tussen provinciale organisatie en projectorganisatie Uitvoeringstermijn: uitvoeringstermijn in de planning is te krap Juridische/ planologische procedures: juridische en planologische termijnen worden niet gehaald. Kostenstaat: kostenstaat is niet hard genoeg Stelling 1: Stelling 17: Stelling 3: Stelling 5: Stelling 10: Stelling 6: Stelling 14: Financiële bijdrage de financiële bijdragen zijn niet tijdig beschikbaar Beroeps en bezwaar procedures beroeps en bezwaar procedures zorgen voor vertraging Verwervingsplanning liquiditeitsplanning sluit niet aan op verwervingsplanning Landelijk politiek draagvlak het landelijke politieke draagvlak valt weg Bezuinigingsmaatregelen door bezuinigingsmaatregelen van het Rijk komen budgetten onder druk te staan Provinciale politieke draagvlak het provinciale politieke draagvlak valt weg Planning de uitvoeringsplanning sluit niet aan op de realisatie van de grondverwerving

15 Prioritering risico s De geprioriteerde risico s kunnen worden ondergebracht in 4 thema s: Draagvlak, Financiën, Planning en Organisatie. Per thema zijn de hoofdrisico s met betrekking tot dat thema weergegeven. Voor de herleidbaarheid is daarnaast weergegeven welke risico s uit de workshops met een grote kans en impact onder welk thema zijn ingedeeld. Thema s Risico s Stellingen workshop 1 Stellingen workshop 2 1. Bestuurlijk/maatschappelijk/politiek draagvlak 2. Financiën 3. Planning 4. Organisatie Landelijk politiek draagvlak Provinciaal politiek draagvlak Gemeentelijk politiek draagvlak Maatschappelijk draagvlak Financiële bijdrage LNV Provinciale bijdrage Recreatie bijdrage Almere Hardheid kostenstaat Bijdrage kiekendiefcompensatie Uitvoeringstermijn in de planning is te krap Juridische en planologische termijnen worden niet gehaald Verwervingsplanning sluit niet op beschikbare liquide middelen Uitvoeringsplanning sluit niet aan op grondverwerving Te weinig samenwerking tussen projectorganisatie en provinciale organisatie 10 5, 6 4, 8,7 1, 10, 6 2, 17 17, 3, Deloitte heeft ten opzichte van door de medewerkers geprioriteerde risico s een tweetal risico s toegevoegd. Deloitte is van mening dat de kans van voordoen en de impact van de risico s bijdrage kiekendiefcompensatie en maatschappelijk draagvlak groter zijn dan vanuit de projectorganisatie is gescoord. De impact van de vier toprisico s worden op de navolgende pagina s op basis van de GOTIK aspecten verder uitgewerkt Geld Organisatie Tijd Informatie Kwaliteit Risico Verandering ten opzichte van de project begroting Structuur en inrichting (project)organisatie Invloed op doorlooptijd Informatieverstrekking en communicatie Behaalde kwaliteit op de doelstellingen 15

16 1. Bestuurlijk/politiek/maatschappelijk draagvlak Geld Organisatie Tijd Informatie Kwaliteit Landelijk politiek draagvlak Kan door LNV toegezegde budgetten in gevaar brengen. (20% bezuinigingen LNV budget, heeft effect van ca. 50 mln.). Door onduidelijkheden over budget ontstaat onduidelijkheid over wie wat en wanneer moet doen. Door niet of te laat beschikbaar komen van toegezegde gelden kan de planning vertraging oplopen (1 jaar). Doordat informatie vaker moet worden aangepast neemt de betrouwbaarheid van de informatie af. Minder budget kan ten koste gaan van kwaliteit van het ontwerp. Provinciaal politiek draagvlak Op dit moment is de voorfinancieringsbereidheid bij de provincie groot. Bij afnemend draagvlak kan deze bereidheid tot voorfinanciering afnemen. Afnemend draagvlak kan besluitvorming vertragen (1 jaar). Gemeentelijk politiek draagvlak Bij politieke verschuiving als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen kan draagvlak voor OostvaardersWold afnemen, waardoor recreatiebijdrage onder druk komt te staan (impact ca. 30 mln.). Vertrouwensrelatie komt onder druk te staan, waardoor minder afstemming en samenwerking plaats vindt. Maatschappelijk draagvlak Afnemend maatschappelijk draagvlag heeft invloed op zowel landelijk, provinciaal als gemeentelijk draagvlak. 16

17 2. Financiën Geld Organisatie Tijd Informatie Kwaliteit Bijdrage LNV Toegezegde LNV budgetten komen door rijksbezuinigingen niet vrij waardoor een begrotingsprobleem optreed (20% bezuinigingen LNV budget, heeft effect van ca. 50 mln.). Onzekere economische haalbaarheid kan doorwerken op de vaststelling van het inpassingspan. Door zoeken naar aanvullende dekking neemt de doorlooptijd toe. Ambitieniveau zal moeten worden bijgesteld. Minder budget leidt tot een suboptimaal plan. Mogelijk kan niet het gehele OostvaardersWold worden ontwikkeld waardoor doelstelling niet worden gehaald. Provinciale bijdrage Tekort in liquiditeitsbegroting. Door eventueel liquiditeitstekort loopt verwervingsplanning en uitvoeringsplanning vertraging op. Informatievoorziening wordt door derden als niet betrouwbaar beschouwd. Recreatie bijdrage Almere Door wegvallen toegezegde recreatiebijdrage ontstaat een gat in de begroting (ca. 30 mln.). Tekort in budget kan doorlooptijd van project vergroten. Ambitieniveau moet worden bijgesteld, wat ten koste gaat van kwaliteit. Kostenstaat Kosten vallen hoger uit dan begroot / optreden onvoorziene kosten Bijdrage kiekendiefcompensatie Tekort doordat bedrag compensatie niet voldoende is. Spanningen tussen gebiedspartners kan zorgen voor minder efficiënte productie. Door aanpassen inrichting loopt planning uit. 17

18 3. Planning Geld Organisatie Tijd Informatie Kwaliteit Uitvoeringsplanning te krap Gecontracteerde uitvoerders kunnen niet beginnen wat leidt tot kostenclaims. Mogelijk ILG bijdrage in gevaar. Overtollige grond kan niet tijdig worden afgevoerd. Opleveringsdatum van het project wordt uitgesteld. Pogingen tot inlopen op de planning gaat ten kosten van de kwaliteit bij de uitvoering. Juridische en planologische termijnen Uitloop termijnen zorgt voor vertragingen die kostenverhogend werken. Plankosten nemen toe door uitloop procedures. Doorlooptijd planning neem toe. Door uitlopende planning wordt de informatievoorziening door derden als niet betrouwbaar beschouwd. Verwervingsplanning sluit niet aan op liquiditeitsplanning Door niet tijdige beschikbaarheid van financiële middelen ontstaat een liquiditeitstekort, als gevolg waarvan gronden niet tijdig kunnen worden verworven Vertraging in de uitvoering Uitvoeringsplanning sluit niet aan op grondverwerving Gecontracteerde uitvoerders kunnen niet beginnen wat leidt tot kostenclaims. Realisatieplanning wordt niet gehaald. 18

19 4. Organisatie Geld Organisatie Tijd Informatie Kwaliteit Gebrek aan samenwerking tussen projectorganisatie en provinciale organisatie. Vermindert efficiëntie wat leidt tot meer tijdsinzet en daarmee kostenverhogingen. Frustratie onder projectmedewerkers waardoor kansen worden gemist en inzet nodig is voor andere zaken dan het programma OostvaardersWold. Vermindert efficiëntie, wat leidt tot veel extra tijdsinzet van de projectorganisatie. Mogelijke tijdsbesparingen worden gemist. Informatie komt gefragmenteerd beschikbaar. Dit kan leiden tot suboptimale acties. 19

20 Beheersmaatregelen 20 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

21 Beheersmaatregelen: 1. Bestuurlijk/maatschappelijk/politiek draagvlak Risico s Beheersmaatregelen Status Landelijk politiek draagvlak Provinciaal politiek draagvlak Gemeentelijk politiek draagvlak Maatschappelijk draagvlak Tempo houden in het project, om zo besluiten sneller voor te kunnen leggen en momenten voor politieke discussie te minimaliseren. Bereikte milestones laten zien Werken aan een betere integrale beeldvorming (dus niet alleen ecologie/biodiversiteit). Tempo houden in het project, om zo besluiten sneller te laten plaatsvinden en momenten voor politieke discussie te minimaliseren. Bereikte milestones laten zien. Communicatie met belanghebbenden in plangebied Politieke partijen die in de gemeenteraad zijn gekozen goed informeren over OostvaardersWold (bijv. door middel van flyers), om zo beeldvorming positief te beïnvloeden en miscommunicatie te voorkomen. Organiseren van een informatieavond over OostvaardersWold om zo toekomstige bestuurders en raden te informeren en draagvlak onder nieuwe gemeenteraadsleden te creëren. Om het maatschappelijke draagvlak te waarborgen is heldere en eenduidige communicatie over het OostvaardersWold belangrijk. De informatie die verstrekt wordt, dient niet ter discussie te worden gesteld en dus betrouwbaar te zijn. Gestreefd moet worden naar een uniform verhaal naar buiten toe vanuit de projectorganisatie. De media kunnen gebruikt worden om het beeld van het OostvaardersWold juist te houden. Daarvoor moeten persmomenten gecreëerd worden en mogelijkheden hiervoor zijn (bestuurlijke) besluitvormingsmomenten, uitvoeringsmomenten en tekenen van (intentie)overeenkomsten. Door op een juiste wijze gebruik te maken van de media kan een brede doelgroep worden bereikt en de maatschappelijke discussie worden gestuurd. Beheersmaatregel is geïmplementeerd in de organisatie en wordt uitgevoerd Beheersmaatregel is geïmplementeerd, maar wordt nog niet uitgevoerd X Beheersmaatregel is nog niet geïmplementeerd in de organisatie 21

22 Beheersmaatregelen: 2. Financiën Risico s Beheersmaatregelen Status Bijdrage LNV Provinciale bijdrage Recreatie bijdrage Almere Bijdrage kiekendiefcompensatie Bij LNV onder de aandacht brengen dat snel beginnen enorme aanbestedingsvoordelen heeft en daarom snel beschikbaar stellen van budget noodzakelijk is. Vanuit bereikte milestones argumenteren naar het afmaken van het gebied. Start discussie om budgetten op te laten nemen in de programmabegroting Contract zo spoedig mogelijk tekenen (inclusief financiën). Onderzoek of andere gemeenten wellicht geïnteresseerd zijn om hun compensatieplicht voor kiekendief foerageergebied in te lossen in het OostvaardersWold. Aangezien het plangebied toch al wordt ingericht zijn de extra kosten voor extra foerageergebied waarschijnlijk marginaal in vergelijking met de opbrengsten. Ook sponsorschap is een mogelijkheid om de financiering van het OostvaardersWold te verbeteren. Een voor de hand liggend voorbeeld hiervoor zijn bordjes in het OostvaardersWold met een tekst als: Het OostvaardersWold is mede mogelijk gemaakt door Intensiveer de zoektocht naar nieuwe financieringsbronnen (bijv. door oprichting van een boscompensatiefonds). Beheersmaatregel is geïmplementeerd in de organisatie en wordt uitgevoerd Beheersmaatregel is geïmplementeerd, maar wordt nog niet uitgevoerd X Beheersmaatregel is nog niet geïmplementeerd in de organisatie 22

23 Beheersmaatregelen: 3. Planning Risico s Beheersmaatregelen Status Uitvoeringstermijn in de planning is te krap Juridische en planologische termijnen worden niet gehaald Verwervingsplanning sluit niet op beschikbare liquide middelen Uitvoeringsplanning sluit niet aan op grondverwerving Beding flexibiliteit in de te sluiten contracten om zo in te kunnen spelen op eventuele uitloop in de uitvoeringsplanning. Analyseren kritieke pad per beroepsmogelijkheid tot 2014 om zo eventuele uitloop in termijnen in kaart te brengen en te beheersen. Aanvragen van 1 aanlegvergunning voor gehele gebied om zo beroep- en bezwaarmogelijkheden te minimaliseren. Zeer zorgvuldige voorbereiding van de onteigeningsprocedures, zodat de kans op fouten in de technische uitvoering van de onteigening worden geminimaliseerd. Zorg voor uitstekende communicatie met belanghebbenden in de directe omgeving om zo het draagvlak voor het plan zo optimaal mogelijk te houden en het aantal beroep- en bezwaarprocedures te minimaliseren bij de vaststelling van het inpassingsplan. Zorg dat zorgvuldig aandacht wordt besteed aan de zienswijzen die voorafgaand aan de vaststelling van het inpassingsplan worden ingediend om zo het aantal beroep- en bezwaarprocedures te minimaliseren bij de vaststelling van het inpassingsplan. Probeer financiering te zekeren door opname van het budget in het kader van de provincie, en door gronden te gaan activeren op de balans van de provincie. Beding zoveel mogelijk flexibiliteit met betrekking tot uitvoeringstermijnen in de contracten met de uitvoerders. Beheersmaatregel is geïmplementeerd in de organisatie en wordt uitgevoerd Beheersmaatregel is geïmplementeerd, maar wordt nog niet uitgevoerd X Beheersmaatregel is nog niet geïmplementeerd in de organisatie 23

24 Beheersmaatregelen: 4. Organisatie Risico s Gebrek aan samenwerking tussen projectorganisatie en provinciale organisatie en gebrek aan kwaliteit van de provinciale organisatie. Organiseer voor de medewerkers van de provinciale organisatie en de projectorganisatie gezamenlijke lunchbijeenkomsten om communicatie en integratie te bevorderen. Verbeteren van de kwaliteit van de provinciale organisatie tbv samenwerking en afstemming Oostvaarderswold. Beheersmaatregel is geïmplementeerd in de organisatie en wordt uitgevoerd Beheersmaatregel is geïmplementeerd, maar wordt nog niet uitgevoerd X Beheersmaatregel is nog niet geïmplementeerd in de organisatie 24

25 Inbedding risicomanagement 25 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

26 Inbedding risicomanagement in projectorganisatie OostvaardersWold Risicomanagementcyclus Risicomanagement bestaat uit een aantal facetten: a. Het toepassen van de Risicomanagementcyclus, en b. Het opstellen van een Risicomanagement Strategie. a. Risicomanagementcyclus: Risicomanagement is een continu proces waarbij de risicoanalyse, monitoring en beheersmaatregelen met regelmaat herzien en geëvalueerd dient te worden. voor het risicomanagementproces zijn drie cycli te onderscheiden: Tijdgedreven actualisatie: een periodieke actualisatie gekoppeld aan reeds bestaande rapportagemomenten van de projectorganisatie. Evalueren van beheersmaatregelen Formuleren van doelstellingen Inventarisatie en analyse van potentiële risico s Actualisatie risicoanalyse Kiezen en uitvoeren van beheersmaatregelen Monitoring Productgedreven actualisatie: op het moment dat grote milestones gehaald zijn kunnen de risico s geactualiseerd worden. Bij het afronden van een contract of bestemmingsplan kunnen de risico s herijkt worden naar de nieuwe situatie. Fasegedreven actualisatie: bij een afsluiting van een fase kan gekozen worden voor algehele actualisatie. De doelstellingen van het project worden dan herijkt op basis van de nieuwe situatie. Risico s hebben zich voorgedaan, besluiten zijn genomen, ook spelen hele nieuwe risico s een rol in een volgende fase. Bij een faseovergang dient de projectorganisatie langer stil te staan en de risicomanagementcyclus van voor af aan te starten. Deloitte adviseert om een combinatie van tijdgedreven en fasegedreven actualisatie aan te houden. Bij de tijdsgedreven actualisatie gaat om een actualisatie bij de Voorjaarsnota en de Najaarsnota, en wat betreft de fasegedreven actualisatie om een actualisatie bij aanvang van iedere nieuwe fase van het project OostvaardersWold Deloitte Touche Tohmatsu

27 Inbedding risicomanagement in projectorganisatie OostvaardersWold (wie, wat, wanneer en hoe?) b. Risicomanagement Strategie: Voor de ontwikkeling van het OostvaardersWold is een aparte projectorganisatie opgezet. Het is van belang dat risicomanagement binnen deze projectorganisatie en de daaronder vallende besluitvormers een goede positie krijgt. De volgende componenten staan in de risicomanagement Strategie: 1. Het vaststellen van de risicomanagement procedure (wanneer?) 2. De opzet van de organisatie rondom risicomanagement (wie?) 3. Het vaststellen van taken en verantwoordelijkheden binnen de organisatie (wat en hoe?) 1. Risicomanagement procedure (wanneer?) Bepaal de frequentie van de risicomanagement cycli (tijd-, product- en fasegedreven actualisatie): Hoe vaak wordt de risicoanalyse geactualiseerd? En wanneer wordt de gehele risicomanagementcyclus herijkt (bijv. bij faseovergangen)? 2. Opzet organisatie risicomanagement (wie?) Het principe van risicomanagement is een keuze van de centrale organisatie. Het Project Management Team draagt dit beleid uit naar het gehele projectteam. De risicoanalist (beheerder risicodossier) begeleidt en helpt waar nodig bij de centralisatie en communicatie van deze risico s door de organisatie. De risicoanalist is in dit geval de projectleider Organisatie OVW Het Project Management Team legt verantwoording af aan Gedeputeerde Staten en kan eventueel beslissingen aan Gedeputeerde Staten voorleggen. Beheerder risicodossier Organisatie Risicomanagement Gedeputeerde Staten Project Management Team Inhoudelijke ondersteuning (Projectteam) Deloitte Touche Tohmatsu

28 Inbedding risicomanagement in projectorganisatie OostvaardersWold (wie, wat wanneer en hoe?) 3. Vaststellen uitvoering, taken en verantwoordelijkheden binnen de organisatie en per risico Risicoanalist (Beheerder risicodossier): De risicoanalist voor het OostvaardersWold is de Projectleider Organisatie OVW en daarmee tevens de beheerder van het risicodossier (bijvoorbeeld in de vorm van Excel-bestand). De analist faciliteert het Project Management Team door risico s te benoemen en eenduidig te verwoorden. Hij/Zij is de aanjager en bewaker van het dossier, de risico s en de maatregelen. Inhoudelijke verantwoordelijkheid (Project Management Team): wie is verantwoordelijk voor het dossier, wie beslist over het formuleren van risico s en maatregelen? Inhoudelijke ondersteuning (Projectteam) welke inhoudelijke ondersteuning wordt geboden door specialistische expertise op bijvoorbeeld de gebieden planeconomie, recht, planning, projectcontrol, etc. Gedeputeerde Staten: het Project Management Team rapporteert over de resultaten van de risicoanalyse aan Gedeputeerde Staten. Dit zal in dezelfde regelmaat zijn als de risicoanalyse wordt geactualiseerd. Het Project Management Team legt verantwoording af over het gehele dossier en kan essentiële risico s en daarbij behorende maatregelen voorleggen aan Gedeputeerde Staten. Risico-eigenaar: wie is verantwoordelijk voor het beheer van het risico; toezicht en beheersing van alle aspecten van een bepaald toegewezen risico, inclusief de implementatie van de geselecteerde maatregelen. Dit zijn leden van het Project Management Team. Risico-actiehouder: wie wordt aangewezen om een maatregel uit te voeren. Ondersteund en aangestuurd door de risicoeigenaar. Dit kunnen leden van het Project Management Team zijn, maar ook van het Projectteam. Bij het opstellen van de Risicomanagement Strategie moet worden vastgesteld wie de eindverantwoordelijkheid van het risicodossier draagt en de beslissingen neemt Deloitte Touche Tohmatsu

29 Conclusies 29 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

30 Conclusies In juli 2008 is door Deloitte een eerste risicoanalyse uitgevoerd voor het OostvaardersWold. Het project bevond zich toen in de planvormingfase. Inmiddels is het project verschoven van de planvormingfsase naar de realisatiefase, naast deze verschuiving is ook de samenstelling van de projectorganisatie gewijzigd. Deze veranderingen hebben geleid tot een hernieuwde risicoanalyse. Door middel van een risico workshop met de leden van de projectorganisatie zijn de verschillende risico s geïnventariseerd. Deze zijn vervolgens geprioriteerde en ondergebracht in 4 thema s. Per thema zijn de hoofdrisico s met betrekking tot dat thema weergegeven. 1. Bestuurlijk/maatschappelijk/politiek draagvlak Landelijk politiek draagvlak Provinciaal politiek draagvlak Gemeentelijk politiek draagvlak Maatschappelijk draagvlak 2. Financiën Financiële bijdrage LNV Provinciale bijdrage Recreatie bijdrage Almere Hardheid kostenstaat Bijdrage kiekendiefcompensatie 3. Planning Uitvoeringstermijn in de planning is te krap Juridische en planologische termijnen worden niet gehaald Verwervingsplanning sluit niet op beschikbare liquide middelen Uitvoeringsplanning sluit niet aan op grondverwerving 4. Organisatie Te weinig samenwerking tussen projectorganisatie en provinciale organisatie De risico s doen zich voor op de aspecten geld, organisatie, tijd, informatie en kwaliteit. Geld: een toename van de kosten Organisatie : een afname van de medewerkertevredenheid en moraal Tijd: langere doorlooptijd Informatie: interne en externe communicatie Kwaliteit: bereiken van de doelstellingen voor het OostvaardersWold Deloitte Touche Tohmatsu

31 Conclusies Belangrijkste impact van de risico s Toegezegde LNV budgetten komen door rijksbezuinigingen niet vrij waardoor een begrotingsprobleem optreedt (20% bezuinigingen LNV budget, heeft effect van ca. 50 mln.). Door niet of te laat beschikbaar komen van toegezegde gelden kan de planning vertraging oplopen. Bij politieke verschuiving als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen en bezuinigingen kan draagvlak voor OostvaardersWold afnemen, waardoor recreatiebijdrage van Almere onder druk komt te staan (impact ca. 30 mln.). Door niet tijdige beschikbaarheid van financiële middelen ontstaat een liquiditeitstekort, als gevolg waarvan gronden niet tijdig kunnen worden verworven. Frustratie onder projectmedewerkers over beperkte samenwerking tussen projectorganisatie en provinciale organisatie, waardoor kansen worden gemist en inzet nodig is voor andere zaken dan het programma OostvaardersWold. De belangrijkste beheersmaatregelen zijn. Tempo houden in het project, om zo besluiten sneller voor te kunnen leggen en momenten voor politieke discussie te minimaliseren. Politieke partijen die in de gemeenteraad zijn gekozen goed informeren over OostvaardersWold, om zo beeldvorming positief te beïnvloeden en miscommunicatie te voorkomen. Intensiveer de zoektocht naar nieuwe financieringsbronnen Gebruik de media om het beeld van het OostvaardersWold juist te houden. Daarvoor moeten persmomenten gecreëerd worden. Breng bij LNV onder de aandacht dat snel beginnen aanbestedingsvoordelen heeft en daarom snel beschikbaar stellen van budget noodzakelijk is. Probeer financiering te zekeren door opname van het budget in het kader van de provincie, en door gronden te gaan activeren op de balans van de provincie. Organiseer voor de medewerkers van de provinciale organisatie en de projectorganisatie gezamenlijke lunchbijeenkomsten om communicatie en integratie te bevorderen. Inbedding risico management 31 Risicomanagement bestaat uit een aantal facetten. A:Het toepassen van de risicomanagementcyclus. B: Het opstellen van een risicomanagement strategie. Voor de risicomanagement cyclus adviseert Deloitte een combinatie van tijdsgedreven en fasegedreven actualisatie aan te houden. Daarnaast adviseert Deloitte een risicomanagement Strategie op te stellen. Van deze strategie maken onderdeel uit: 1. Het vaststellen van de risicomanagement procedure (wanneer?) 2.De opzet van de organisatie rondom risicomanagement (wie?) 3. Het vaststellen van taken en verantwoordelijkheden binnen de organisatie (wat en hoe?) Deloitte Touche Tohmatsu

32 Bijlagen 32 Risicoanalyse OostvaardersWold 2010 Deloitte Touche Tohmatsu

33 Bijlage 1 Aanwezigen Risico sessies Vanuit de projectorganisatie OostvaardersWold waren de volgende personen aanwezig. Workshop 1 ( ) Workshop 2 ( ) Aart Minnen Rob van der Werff Frits van der Schans Edzart van de Water Kees van der Vaart Obbe de Roos Barend Jan Schrieken Johan van Damme Carolien Visser Herald Heerde Hubert van Renterghem Jeroen Bootsma Dion van de Besselaar Marten Tilstra Jeroen Bootsma Joost Tersteeg Roef Mulder Deloitte Touche Tohmatsu

34 Bijlage 2 Risico s Risico s workshop 1 1. Grote Grazers Een tweede natuurdoel naast de hoofddoelsoort het edelhert is de toelating van de grote grazers uit de Oostvaardersplassen in het gebied. In tijden van schaarste hebben de dieren zo de mogelijkheid om naar andere gebieden te trekken voor voedsel en plekken met meer beschutting. Telkens is er discussie of de grote grazers moeten worden toegelaten in het gebied en zo ja wanneer, in verband met belasting van het nog prille ecologische systeem. Risico: Voor oplevering van het project ontstaat er een discussie over toelating van de grote grazers in het gebied die kan leiden tot afnemend politiek en maatschappelijk draagvlak. 2. Planologische/ juridische procedures De te doorlopen juridische en planologische procedures zijn talrijk. Een van de belangrijkste momenten waarop beroep en bezwaar kan worden ingediend is bij de vaststelling van het inpassingsplan, deze vaststelling staat gepland op 2 december Verwacht wordt dat de beroep en bezwaar makers deze mogelijkheid zeker aan zullen grijpen, omdat dit de eerste mogelijkheid is om bezwaar te maken tegen het plan. Risico: Beroeps- en bezwaarprocedures tegen de ontwikkeling van het OostvaardersWold leiden tot lange procedures, wat gevolgen heeft voor de uitvoeringsplanning. 3. Ecoducten Om de aansluitingen in het gebied en de aansluiting op omliggende gebieden te realiseren moet een groot aantal ecoducten worden aangelegd. Dit maakt ingrepen bij het spoor en de snelweg A6 noodzakelijk. Momenteel is er onduidelijkheid omtrent de planning met betrekking tot de aanleg van de ecoducten over de spoorlijn Almere-Lelystad en de snelweg A6. Daarnaast is onduidelijk of de beschikbare budgetten voor de realisatie van de ecoducten wel toereikend zijn. Risico: De ecoducten kunnen niet of niet tijdig worden gerealiseerd waardoor de projectdoelstellingen in gevaar komen. 4. Budget De budgetten voor de realisatie worden gefinancierd uit verschillende bronnen en zijn voor het merendeel nog niet hard. Daarnaast is nog niet helder op welk tijdstip deze beschikbaar komen. Risico: Door onvoldoende budget of het niet op tijd beschikbaar komen ervan komen de projectdoelstellingen in gevaar 34

35 Risico s workshop 1 5. BTW Om de BTW te compenseren wordt aanspraak gemaakt op het BTW compensatiefonds, er bestaat echter onduidelijkheid of de BTW volledig kan worden gecompenseerd. Risico: BTW kan niet volledig worden gecompenseerd wat gevolgen heeft voor de financiële haalbaarheid van het project 6. Compensatie kiekendief In verband met de verstedelijking van Almere vindt er een verplichte natuurcompensatie plaats in het kader van de Boswet en Natura 2000 in de vorm van een kiekendief foerageergebied en een bosgebied in het OostvaardersWold. Staatsbosbeheer en de gemeente Almere hebben hier met elkaar afspraken over gemaakt en Staatsbosbeheer staat garant voor een bijdrage van 25,9 mln. Dit budget is bedoeld voor de verwerving, inrichting en beheer van het kiekendief foerageergebied. Risico: De financiële toezegging is onvoldoende om de totale opgave voor kiekendiefcompensatie te realiseren. 7. Kostenstaat De kosten die geraamd zijn voor de verwerving, aanleg en het beheer van het OostvaardersWold kunnen hoger uitvallen dan verwacht. Over compensatie van deze mogelijke extra kosten is nog niets vastgelegd. Risico: Door kostenoverschrijdingen zijn budgetten niet toereikend en komt de financiële haalbaarheid van het project ter discussie te staan. 8. Recreatiebijdrage De gemeente Almere draagt ca. 30 mln. bij aan het project OostvaardersWold in de vorm van een recreatie bijdrage. Deze bijdrage wordt geleverd omdat het OostvaardersWold grenst aan Almere en de inwoners het gebied makkelijk en snel in kunnen om daar te recreëren. Risico: De gemeente besluit om de recreatiebijdrage van ca. 30 mln. niet aan het OostvaardersWold te besteden. 9. Aanbesteding Het aantal aan te besteden werken voor het OostvaardersWold is zeer omvangrijk. In geval dat in 1 keer in de markt wordt aanbesteed zal dat de markt verstoren, wat een prijsopdrijvend effect heeft. Risico: Omvang van het project overtreft de beschikbare capaciteit in de directe omgeving en leidt tot kostenverhogingen. 35

36 Risico s workshop Politiek draagvlak Op dit moment is er politiek draagvlak in de landelijke politiek. Het politieke klimaat kan echter wijzigen door incidenten in de omgeving of de aankomende verkiezingen. Hierdoor kan de steun voor de ontwikkeling van het OostvaardersWold wegvallen of een herprioritering van de toegezegde budgetten plaatsvinden. Risico: Het politiek draagvlak valt weg. Gevolg is dat de ontwikkeling van het OostvaardersWold op losse schroeven komt te staan en doelstellingen niet gehaald worden. 11. Maatschappelijk draagvlak Op dit moment is het maatschappelijk draagvlak groot. Dit wordt echter sterk beïnvloed door de media en kan wegvallen door bepaalde incidenten (bijvoorbeeld grote dierensterfte in Oostvaardersplassen, Q koorts). Door een dergelijke calamiteit wordt de beeldvorming beïnvloed wat de heersende opinie beïnvloedt, wat weer gevolgen heeft voor het politieke draagvlak. Risico: Door een calamiteit valt het maatschappelijk draagvlak weg, waardoor het politieke draagvlak afneemt wat weer gevolgen heeft voor de realisatie van de projectdoelstellingen. 12. Provinciale organisatie De projectorganisatie wordt steeds groter, wat meer samenwerking tussen projectorganisatie en de provinciale organisatie noodzakelijk maakt. Risico: De provinciale organisatie laat steken vallen, als gevolg waarvan de projectorganisatie extra tijdsinzet moet plegen op zaken die niet tot de verantwoordelijkheid van de projectorganisatie behoren. Hierdoor komen reguliere werkzaamheden voor het programma OostvaardersWold in het gedrang. 13. Project organisatie Een project als het OostvaardersWold heeft zich nog niet eerder voorgedaan qua omvang en opgave. Uitvoeringskennis en ervaring binnen de projectorganisatie met een dergelijk project is daarom beperkt. Risico: Door onvoldoende ervaring en uitvoeringskennis word minder (kosten) efficiënt gewerkt wat financiële gevolgen heeft. 36

37 Risico s workshop Verwerving gronden Om te kunnen starten met de inrichting van OostvaardersWold moet de provincie beschikken over de gronden. In totaal moeten voor het OostvaardersWold 37 boerenbedrijven worden verworven. Een deel van de bedrijven is reeds verworden en een deel moet nog worden verworven. Door uiteenlopende redenen kan de verwerving van de gronden vertraging oplopen. Risico: de gronden kunnen niet op tijd worden verworven, dit brengt de uitvoeringsplanning in gevaar. 15. Aaneengesloten verwerving Om te kunnen starten met de inrichting van OostvaardersWold moet de provincie beschikken over de gronden. Om het huidige ontwerp te realiseren is het van belang dat de gronden aaneengesloten kunnen worden verworven. Risico: De gronden kunnen niet aaneengesloten worden verworven wat leidt tot vertraging van de inrichting. 16. Bijdrage kiekendiefcompensatie In verband met de verstedelijking van Almere vindt er een verplichte natuurcompensatie plaats in het kader van de Boswet en Natura 2000 in de vorm van een kiekendief foerageergebied en een bosgebied in het OostvaardersWold. Staatsbosbeheer en de gemeente Almere hebben hier met elkaar afspraken over gemaakt en Staatsbosbeheer staat garant voor een bijdrage van 25,9 mln. Dit budget is bedoeld voor de verwerving, inrichting en beheer van het gebied. Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor de realisatie en het beheer, de gemeente Almere blijft verantwoordelijk voor de opgave. Aan welke eisen het kiekendief foerageergebied exact aan moet voldoen is niet volledig helder. Hierdoor bestaat de kans dat wanneer het foerageergebied eenmaal is gerealiseerd deze niet voldoet aan de eisen die aan een foerageergebied worden gesteld. Risico: De uitwerking van het foerageergebied voldoet niet aan de formele eisen voor inrichting van het foerageergebied waardoor de financiële bijdrage, voor de 450 hectare die nog niet is geregeld, onder druk komt te staan. 17. Planning Voor de uitvoering van de werkzaamheden is een planning opgesteld die erg strak is. Risico: De uitvoeringstermijnen in de projectplanning zijn te krap, waardoor de openingsdatum van 2014 in gevaar komt 37

38 Risico s workshop 2 1. Financiën De dekking voor het project wordt gefinancierd uit verschillende bronnen. Niet voor alle financiële middelen zijn harde toezeggingen of deze daadwerkelijk beschikbaar komen. Risico: Door het niet beschikbaar komen van de toegezegde budgetten ontstaat er een liquiditeitstekort waardoor de planning kan uitlopen en de projectdoelstellingen in gevaar komen. 2. Externe wet & regelgeving Bij de realisatie van het project is men afhankelijk van wet- en regelgeving. Wanneer wetten en regelgeving wijzigen, zoals bijvoorbeeld de crisis- en herstelwet of veranderingen in de uitvoering in onteigeningsprocedures, kan dit gevolgen hebben voor de budgetten en de planning. Risico: Door veranderingen in wet- en regelgeving loopt de planning uit of komen toegezegde budgetten ter discussie te staan. 3. Planning Voor de verwerving van de gronden zijn financiële middelen benodigd. Belangrijk hierbij is dat de benodigde liquiditeit aanwezig is om de verworven gronden af te rekenen en de liquiditeitsplanning daarom aansluit bij de verwervingsplanning. Risico: Door de niet tijdige beschikbaarheid van liquide middelen kan de verwervingsplanning niet worden gerealiseerd waardoor de uitvoeringsplanning vertraging oploopt. 4. Aanbesteding Voor de realisatiefase van het project dient een groot aantal projecten te worden aanbesteed. Gezien de omvang van het aantal projecten moet hier tijdig mee gestart worden. De verwerving van de gronden loopt parallel aan dit traject. Noodzakelijk is daarom om in de aanbestedingen voldoende flexibiliteit in te bouwen om in te spelen op eventuele uitloop van de verwervingsplanning. Risico: Door onvoldoende flexibiliteit in de aanbestedingsstukken kan niet worden ingespeeld op wijzigingen in de verwervingsplanning wat kan resulteren in claims van partijen. 38

39 Risico s workshop 2 5. Landelijk politiek draagvlak Op dit moment is er politiek draagvlak in de landelijke politiek. Landelijke politici ondersteunen in meerderheid OostvaardersWold Door een politieke verschuiving kan echter het draagvlak voor de ontwikkeling van het OostvaardersWold wegvallen. Risico: Politiek draagvlak valt weg. Gevolg is dat de ontwikkeling van het OostvaardersWold op losse schroeven komt te staan en doelstellingen niet gehaald worden. 6. Provinciaal politiek draagvlak Het landelijke politieke draagvlak kan wijzigen door incidenten in de omgeving of de aankomende verkiezingen met betrekking tot natuur. Hierdoor kan de provincie worden gekort op zijn budgetten, wat zijn weerslag kan hebben op de toegezegde budgetten voor OostvaardersWold. Risico: Door het wegvallen van het politieke draagvlak bij de provincie komen de projectdoelstellingen van het OostvaardersWold in gevaar. 7. Gemeentelijk politiek draagvlak Het gemeentelijke politieke draagvlak kan wijzigen door incidenten in de omgeving of de aankomende gemeenteraadsverkiezingen met betrekking tot natuur. Risico: Door het wegvallen van het gemeentelijk politiek draagvlak komen de projectdoelstellingen van het OostvaardersWold in gevaar. 8. Ambtelijke samenwerking Voor de realisatie van het project moet er nauw worden samen gewerkt tussen de verschillende ambtelijke organisaties van de betrokken partijen. Indien deze samenwerking niet naar behoren verloopt of de provinciale organisatie niet aan de kwaliteitseisen voldoet, kan dit zorgen voor vertraging in de op te leveren producten. Risico: Door onvoldoende samenwerking tussen de ambtelijke organisatie van de gebiedspartners lopen producten vertraging op. 39

40 Risico s workshop 2 9. Voorfinanciering Het draagvlak voor het project is groot bij de provincie. Daarom is de bereidheid tot voorfinanciering van toegezegde middelen op dit moment erg groot. Indien deze bereidheid afneemt heeft dit gevolgen voor de liquiditeitsplanning en daarmee de uitvoeringsplanning. Vraag is daarnaast in hoeverre de provincie kan voorfinancieren, wanneer er nog geen harde toezeggingen zijn, wat nu het geval is. Risico: Door tegenvallende bereidheid van de provincie om voor te financieren loopt het project vertraging op wat de projectdoelstellingen in gevaar brengt. 10. Bezuinigingsmaatregelen De huidige economische omstandigheden dwingen tot bezuinigingsmaatregelen bij het rijk. Dit kan leiden tot bijstellen van de toegezegde budgetten. Risico: door bezuinigingsmaatregelen van het Rijk komen budgetten onder druk te staan wat de projectdoelstellingen in gevaar brengt. 11. Edelhert De hoofddoelstelling van het project is de realisatie van een robuuste ecologische verbinding met als doelsoort het edelhert. Niet zeker is of het edelhert daadwerkelijk gebruik gaat maken van de ecologische verbinding. Risico: Voorafgaand aan de oplevering van het OostvaardersWold wordt al getwijfeld over de nut en noodzaak van de ecozone voor het edelhert wat het maatschappelijk draagvlak negatief kan beïnvloeden. 12. Aangrenzende percelen De eigenaren van de aangrenzende percelen kunnen een belemmering vormen voor de voortgang van het project, omdat de planten en dieren in OostvaardersWold door hen kunnen worden gezien als een bedreiging voor de aangrenzende akkers. Edelherten kunnen uitbreken en gewassen aanvreten, en onkruid kan neerslaan in de aangrenzende akkers Risico: Eigenaren van aangrenzende percelen kunnen een belemmering vormen voor de voortgang van het project. 40

41 Risico s workshop Kleischeuren Door kleischeuren in de ondergrond van het plangebied kan de waterhuishouding worden verstoord in het gebied. Risico: Kleischeuren in het de ondergrond van het plangebied zorgen voor verstoorde waterhuishouding wat zorgt voor aanpassingen in het ontwerp. 14. Planning Om tijdig te starten met de uitvoering van het project is het noodzakelijk dat men tijdig beschikt over de gronden, indien deze niet tijdig worden verworven, brengt dit de uitvoeringsplanning in gevaar. Risico: De uitvoeringsplanning sluit niet aan op de planning van de grondverwerving wat de opleveringsdatum van het project in gevaar brengt. 15. Archeologische schepen De provincie Flevoland is bezaaid met scheepswrakken die tijdens de drooglegging onder de grond zijn verdwenen. Ook in het OostvaardersWold is het waarschijnlijk dat scheepswrakken worden gevonden. Risico: Scheepswrakken met archeologische waarde worden gevonden tijdens de realisatie van het OostvaardersWold. Gevolgen voor het behalen van de doelstellingen zijn beperkt maar de ontwikkeling wordt vertraagd. 15. Archeologisch nederzetting In Flevoland kunnen mogelijk resten worden gevonden van de archeologische nederzettingen. Ook in het OostvaardersWold bestaat er een mogelijkheid dat men bij de realisatie van het project resten van een oude nederzetting tegenkomt. Risico: Resten van een archeologische nederzetting worden gevonden tijdens de realisatie van het OostvaardersWold. Gevolgen voor het behalen van de doelstellingen zijn omvangrijk waardoor de realisatie wordt vertraagd. 16. Beroeps- en bezwaarprocedures De te doorlopen juridische en planologische procedures zijn talrijk. Indien door beroep of bezwaar de termijnen uitlopen heeft dit invloed op de uitvoeringsplanning. Risico: Beroeps- en bezwaarprocedures tegen de ontwikkeling van het OostvaardersWold leiden tot lange procedures, wat gevolgen heeft voor de uitvoeringsplanning. 41