Actieve informatievoorzieningc

Transcriptie

1 Actieve informatievoorzieningc INT aan : de gemeenteraad kopie aan : van : college van burgemeester en wethouders beh. ambtenaar : M. Niessink portefeuillehouder : P.L.P.S. Hofman datum : 21 januari 2019 kenmerk : Z111066/INT onderwerp : Actieve informatievoorziening herziening afvalstoffenheffing Ja donderdag 28 maart 2019 Wij hebben onszelf tot doel gesteld in 2020 slechts 1 kg restafval per inwoner per week. Dit als aanloop naar een doelstelling om in 2030 maximaal 10 kg restafval per persoon per jaar aan te bieden. Hierin zijn wij goed op weg. De inwoners scheiden steeds beter. Gevolg daarvan is wel dat de afvalinzameling niet meer kostendekkend is. De kosten die de gemeente maakt om de wettelijke zorgtaak op het gebied van afval uit te voeren worden gedekt uit de afvalstoffenheffing. Wij doen dat volgens het diftar systeem. Naast een vastrecht betalen gebruikers een tarief gerelateerd aan de inhoud van de grijze en groene containers en het aantal keren dat ze die voor lediging aanbieden. De gebruiker beïnvloedt zo zelf zijn kosten. Uitgangspunt in Bronckhorst is 100 % kostendekking. Door de goede afvalscheiding maken de verwerkingskosten van het restafval een steeds kleiner deel uit van de totale kosten. Binnen de huidige systematiek dekt de opbrengst van de afvalstoffenheffing de kosten voor afvalinzameling niet. Zowel aan de opbrengst- als kostenkant is een (te) groot verschil ontstaan. In 2018 wijkt de werkelijke opbrengst zelfs zo sterk af van de raming, dat we het tekort niet meer uit de voorziening Afvalstoffenheffing kunnen dekken en ten laste brengen van de algemene reserve Wij willen toe naar een tariefsysteem dat recht doet aan het goede afvalscheidingsgedrag en dat kostendekkend is. Inzamelfrequenties en omgekeerd inzamelen nemen wij in dit proces mee. Om te komen tot een nieuwe systematiek kiezen wij voor een interactief proces met inwoners en uw raad. Hiervoor zetten wij het inwonerspanel Bronckhorst Spreekt in en organiseren wij opinietafels. Tijdens de eerste opinietafel worden de uitkomsten van het inwonerspanel besproken en verder uitgediept. Dit wordt input voor het uitwerken van een aantal senario s. Tijdens de tweede opinietafel worden de senario s gepresenteerd en besproken. Dit met doel de voor- en nadelen in beeld te krijgen. Op basis hiervan wordt een voorstel uitgewerkt. Het Plan van Aanpak hebben wij voor u bijgevoegd. Wij streven ernaar u in de raadsvergadering van juli 2019 een voorstel voor een aangepast tariefsysteem aan te bieden. Pagina 1 van 1

2 Plan van Aanpak Herziening systematiek afvalstoffenheffing Cluster Buiten, januari 2019

3 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten opdracht proces Op 24 november 2016 heeft de gemeenteraad van Bronckhorst het Grondstoffenplan vastgesteld. In dit plan worden stappen gezet om te komen een forse reductie van de hoeveelheid restafval. Voorlopig einddoel is een afvalvrije gemeente in 2030, waarin slechts 10 kilogram restafval per inwoner per jaar overblijft. Met de vaststelling van het plan in 2016 is gekozen voor een stapsgewijze invoering van maatregelen om de tussentijdse doelstelling, 55 kg restafval per inwoner per jaar in 2020, te halen: - Vrijwillig omgekeerd inzamelen; - inzamelen op maat in het buitengebied; - Optimalisering van milieuparkjes; - uitbreiding van het netwerk van ondergrondse restafvalcontainers; - kostendekkend tariefsysteem op basis van de vervuiler betaald, voordelig tarief bij gebruik van ondergronds restafvalcontainer; - Aanpak voedselverspilling. De ingezette maatregelen zijn succesvol. De hoeveelheid restafval is sinds 2013 fors afgenomen. Door goede afvalscheiding bieden onze inwoners de restafval- en gftcontainer steeds minder aan. Daarnaast zamelen wij steeds meer grondstoffen in: Figuur 1 Ontwikkeling hoeveelheden

4 Diftar Diftar in bronckhorst Ontwikkeling kosten opdracht proces Ook ten opzichte van gemeenten in dezelfde stedelijkheidsklasse D doet de gemeente Bronckhorst het goed: De kosten voor de afvalstoffenheffing dekken wij uit de afvalstoffenheffing. Wij doen doet volgens het diftar systeem. Naast een vastrecht betalen gebruikers een tarief gerelateerd aan de inhoud van de grijze en groene containers en het aantal keren dat ze die voor lediging aanbieden. De gebruiker beïnvloedt zo zelf zijn kosten. Doordat onze inwoners steeds minder restafval aanbieden, dalen de inkomsten uit het variabel tarief restafval. In 2018 wijkt de werkelijke opbrengst zelfs zo sterk af van de raming dat we het tekort niet meer uit de reserve Afvalstoffenheffing kunnen dekken. De reserve is leeg. De kosten van de afvalinzameling dalen niet evenredig snel. Uitgangspunt blijft een kostendekkend tariefsysteem. Diftar is daarom aan herziening toe. Wij willen een aangepast tariefsysteem op 1 januari 2020 in laten gaan. figuur 2: prestaties afvalinzameling vergelijkbare gemeenten

5 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten opdracht proces Diftar De kosten voor de afvalinzameling en afvalverwerking worden gedekt uit de afvalstoffenheffing. Bij toepassing van het solidariteitsprincipe, zoals tot aan het eind van de twintigste eeuw in alle Nederlandse gemeenten werd toegepast, wordt het totaal van de inzamelen verwerkingskosten gedeeld door het aantal huishoudens in een gemeente. Elk huishouden betaald hetzelfde bedrag. Diftar is voortgekomen uit vraagtekens die in de politiek werden gezet bij dit solidariteitsbeginsel. De heffing volgens Diftar wordt voor een deel berekend volgens het principe 'de vervuiler betaalt'. Bij Diftar wordt, net als bijvoorbeeld bij elektriciteit en drinkwater, afgerekend op basis van een vastrecht en het werkelijke gebruik van een huishouden. (bron Wikipedia) Bij Diftar betalen betalen inwoners een vast bedrag per jaar om de vaste kosten voor de afvalinzameling te dekken. De vaste kosten veranderen niet door daling van de hoeveelheid afval. Daarnaast betalen inwoners een variabel bedrag afhankelijk van het afvalaanbod. Direct variabel zijn de verwerkingskosten van het afval en een deel van de inzamelkosten. Het variabele tarief is afhankelijk van het aantal ledigingen of het aantal storingen in de ondergrondse restafvalcontainer. Voor de overige, herbruikbare, fracties (o.a. papier, plastic, blik en drankenkartons, glas, textiel) betalen onze inwoners geen afzonderlijk tarief. De kosten en opbrengsten voor deze fracties zijn verwerkt in het variabele deel van het restafval. Huidige situatie in Nederland Ruim een derde van de Nederlandse gemeenten hanteert Diftar. Sinds de introductie begin jaren negentig is dit aantal gestaag gegroeid. Nadat in de beginjaren met name kleine landelijke gemeenten Diftar invoerden, zijn in de afgelopen 5 jaar ook steeds meer grote gemeenten overgegaan. Gemeenten met Diftar hebben vaak aantoonbaar betere afvalprestaties dan gemeenten met een vast tarief: het systeem zorgt voor meer afvalscheiding en een lagere hoeveelheid restafval. De lagere verwerkingskosten zorgen verder meestal voor lagere beheerkosten van het afval en leiden daarmee gemiddeld tot een lagere afvalstoffenheffing. Hiervan profiteren uiteraard de burgers die hun afval goed scheiden, want inwoners die dit niet doen betalen meer Het systeem Bij de keuze voor Diftar zijn twee verschillende varianten mogelijk: - Een tarief dat sterk gericht is op vermindering van de hoeveelheid restafval. De afvalstoffenheffing is gebaseerd op een relatief laag vast- en een relatief hoog variabel tarief. Voordeel van deze variant is een hoge financiële prikkel om het afval te scheiden - Een tarief systeem waarbij de verhouding tussen het vastrecht en het variabel tarief ongeveer gelijk is. Bij deze variant is de financiële prikkel om afval te scheiden lager. De verhouding tussen het vaste en variabele deel kan een gemeente zelf bepalen. Veelal wordt als stelregel gekozen om de vaste kosten te dekken uit het vaste tarief en de variabele kosten uit het variabele tarief. De risico's op onderdekking van de vaste kosten zijn daarmee beperkt. De variabele kosten dalen door een lager afvalaanbod en worden verrekend in het variabel deel van het afvalstoffentarief. Bij het bepalen van de tariefverhoudingen dienen deze effecten vooraf zorgvuldig ingeschat te worden.

6 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten opdracht proces Diftar in Bronckhorst Op 1 januari 2013 is Diftar in de gemeente Bronckhorst ingevoerd. Aanleiding was een evaluatie van het gemeentelijke afvalbeleid in Invoering van Diftar was onderdeel van een pakket maatregelen om afvalscheiding te stimuleren en de hoeveelheid restafval te verminderen: - Restafval van 1 * per 2 weken naar 1 * per 4 weken inzamelen - Invoering oranje PMD container - Optimalisering van de oud papier inzameling. - Uitbreiding milieuparkjes In de tabel is ook te zien dat het aantal aanbiedingen van de restafvalcontainer vanaf het moment van invoering van Diftar ook sneller lager wordt dan het aantal waarmee wij hebben geraamd. Het pakket aan maatregelen waartoe in 2011 is besloten is daarmee erg succesvol. We lopen echter tegen de situatie aan dat Diftar in de huidige opzet wellicht niet meer het beste systeem is om afvalscheiding te stimuleren en de kosten voor de inzameling volledig te dekken. Hiervoor zijn nieuwe impulsen en mogelijk ook een nieuw tariefsysteem nodig. Ontwikkeling vanaf invoering Diftar Wij hebben bij de invoering van Diftar gekozen voor de variant hoog variabel tarief. De keuze hiervoor was vooral ingegeven door de wens om de hoeveelheid restafval fors te verminderen. De keuze had effect. Diftar leidde in het eerste jaar gelijk al tot een forse daling van de hoeveelheid restafval. (zie tabel in de inleiding). Vanaf het jaar van invoering ging ook het aantal aanbiedingen van de restafvalcontainer fors omlaag. In 2013 gingen wij nog uit van gemiddeld 15 aanbiedingen per jaar. In 2018 wordt de restafvalcontainer gemiddeld nog maar 4 keer aangeboden. figuur 3 ontwikkeling aantal aanbiedingen rest en gft

7 Diftar Diftar in Bronckhorst Kosten Opdracht Proces Afvalstoffenheffing volgens Diftar In de tabel is de ontwikkeling van de hoogte van de afvalstoffenheffing te zien vanaf het jaar van invoering. Door het succes van het nieuwe tariefsysteem bleef de opbrengst van de afvalstoffenheffing in 2013 en 2014 achter ten opzichte van de raming. Dit heeft zowel in 2014 als in 2015 tot een verhoging van het vastrecht ten gunste van het variabel tarief restafval geleid. In de jaren 2015, 2016 en 2017 was het systeem, ondanks het teruglopend aantal aanbiedingen, kostendekkend. Dit werd vooral veroorzaakt door het inzetten van de reserve afvalstoffenheffing en de hoge opbrengsten van de ingezamelde grondstoffen en dan met name het PMD. In 2018 is het systeem niet meer kostendekkend. De oorzaak hiervan ligt niet alleen aan minder aanbiedingen van de restafvalcontainer maar vooral ook aan de ontwikkeling van de kosten van de verwerking en inzameling van de grondstoffen. Bronckhorst in vergelijking met Circulus Berkel gemeenten Vergelijk je de gemiddelde afvalstoffenheffing per aansluiting in Bronckhorst met die van de andere Circulus Berkel gemeenten, dan zit deze op een vergelijkbaar niveau met de andere niet stedelijke gemeenten in het verzorgingsgebied van Circulus Berkel figuur 4 ontwikkeling afvalstoffenheffing gemeente Bronckhorst figuur 5: Afvalstoffenheffing Circulus Berkel gemeenten

8 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten Opdracht Proces Ontwikkeling kosten afvalinzameling Afval inzameling duurder omdat Bronckhorstenaar afval te goed scheidt zou zomaar een kop in de Gelderlander kunnen zijn. De afvalbegroting is een gesloten kring. Minder restafval leidt toch tot minder verwerkingskosten? Helaas is de werkelijkheid anders. Door de goede afvalscheiding maken de verwerkingskosten van het restafval een steeds kleiner deel uit van de totale kosten. Opbouw kosten afvalinzameling De kosten die de gemeente maakt om de wettelijke zorgtaak op het gebied van afval uit te voeren kunnen worden gedekt uit de afvalstoffenheffing. Uitgangspunt in Bronckhorst is 100 % kostendekking. Globaal bestaan de kosten uit vier onderdelen: - Inzamel- en verwerkingskosten afval- en grondstoffen Circulus Berkel, (48 %) - Communicatie- en algemene kosten Circulus Berkel (23 %) - Gemeentelijke kosten (11 %) - BTW (18 %) Inzamel- en verwervingskosten afval- en grondstoffen Dit zijn de kosten die door Circulus Berkel worden gemaakt voor de daadwerkelijke inzameling van het afval en de grondstoffen Communicatie- en algemene kosten Circulus Berkel verzorgt het grootste deel van de communicatie over de afvalinzameling en afvalscheiding. In de algemene kosten zitten o.a. het containermanagement en overhead. Gemeentelijke kosten Ook wij maken kosten die wij kunnen toerekenen aan de afvalstoffenheffing. Zo mogen een deel van de kosten voor straatreiniging en riolering aan de afvalstoffenheffing worden toegerekend. Ook de kosten die we maken om de afvalstoffenheffing te kunnen innen worden toegerekend. Tot slot zijn ook loonkosten en overhead onderdeel van de interne kosten Ontwikkeling kosten Wij zamelen steeds minder restafval in. Daardoor dalen de verwerkingskosten van het restafval. Wel rijdt de vuilniswagen nog steeds 1 keer per 4 weken een ronde door de wijken. Deze kosten blijven. Wij zamelen steeds meer grondstoffen zoals PMD in. Hierdoor stijgen de inzamelings- en verwerkingskosten van de grondstoffen. Door diverse oorzaken (o.a. marktwerking) dalen de opbrengsten van de grondstoffen. Daardoor leveren de grondstoffen per saldo minder op. De communicatie- en informatiseringskosten zijn de laatste twee jaar als gevolg van uitbreiding van de dienstverlening gestegen. Hierbij speelt het toegenomen gebruik van social media een belangrijke rol. Daarnaast heeft CB stappen gezet om de bereikbaarheid van het KCC te verbeteren. figuur 6 en 7 ontwikkeling kosten DVO Circulus Berkel

9 Diftar Diftar in ronckhorst Ontwikkeling kosten opdracht proces Opdracht De opbrengst van de afvalstoffenheffing dekt in 2019 de kosten voor afvalinzameling niet. Door een aantal oorzaken zowel aan de opbrengstals kostenkant is een (te) groot verschil ontstaan. De reserve afvalstoffenheffing is niet toereikend om dit verschil op te vangen. Ontwikkel, in nauwe samenwerking met inwoners en de gemeenteraad, een tariefsysteem dat recht doet aan het goede afvalscheidingsgedrag van de inwoners van Bronckhorst en de kosten 100 % dekt

10 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten Opdracht Proces Proces STAP 1: Bronckhorst Spreekt Februari 2019 Draagvlak voor een nieuwe systematiek van afvalstoffenheffing en eventueel afvalinzameling is essentieel. Veel aandacht gaat uit naar het op een goede manier betrekken van onze inwoners. Wij starten het proces met een vragenlijst voor het digitaal inwonerpanel Bronckhorst Spreekt STAP 2: Opinietafel 1 Maart 2019 De uitkomsten van de onderzoek Bronckhorst Spreekt bespreken wij tijdens een gezamenlijke avond met inwoners en raadsleden. Doel van de STAP opinietafel 2: is het ontwikkelen van een aantal scenario s voor afvalinzameling en tarieven STAP 3: Uitwerken resultaten April 2019 In de maanden mei en juni werken wij de resultaten van Bronckhorst Spreekt en de opinietafel verder uit in scenario s voor de afvalstoffenheffing. Ook wordt gekeken of een andere systematiek van inzamelen tot vermindering van kosten leidt. De scenario s worden in een beleid afstemmend overleg met het college besproken. STAP 4 Opinietafel 2 Mei 2019 Tijdens de tweede opinietafel koppelen wij de uitgewerkte scenario s terug. Opmerkingen en aanvullingen worden verwerkt in een voorstel aan college en raad STAP 5: Vaststelling raad Juli 2019 In juli 2019 besluit de gemeenteraad over de nieuwe systematiek van afvalstoffenheffing

11 Diftar Diftar in Bronckhorst Ontwikkeling kosten Opdracht Proces Tijdspad Dit plan van aanpak moet leiden tot het vaststellen van een kostendekkende afvalstoffenheffing in Om dit mee te kunnen nemen bij de behandeling van de begroting 2020 is tijdige besluitvorming in de gemeenteraad nodig. Wij koersen op behandeling in de raad van juli. Alle inzet is gericht op het halen van deze planning en gelijktijdig inwoners en raad te betrekken in dit proces Projectteam Om te komen tot verschillende scenario s die leiden tot een kostendekkende afvalstoffenheffing vormen wij een tijdelijk projectteam uit clusters binnen de gemeentelijke organisatie en Circulus Berkel. Het projectteam bestaat uit: - Beleidsmedewerker Afval en grondstoffen (projectleider) - Financieel consulent - Beleidsmedewerker planning en control cluster Buiten - Communicatie adviseur - Adviseur gemeenten Circulus Berkel - Financieel controller Circulus Berkel Het hoofd van het cluster Buiten is ambtelijk opdrachtgever van het project. Inzet (middelen) In de komende maanden is beleidscapaciteit nodig voor begeleiding van het proces en het uitwerken van de scenario s. Wij verwachten dit binnen de huidige capaciteit in te kunnen vullen. Het inzetten van het inwonerpanel Bronckhorst Spreekt ramen wij op ca ,00 Hierin is ook de begeleiding van de opinietafels opgenomen. Deze kosten dekken wij uit het reguliere budget afvalinzameling. Communicatie Dit proces leidt mogelijk dat wijzigingen in de inzamelstructuur van het afval en een andere opzet van de afvalstoffenheffing. Het is van essentieel belang hiervoor voldoende draagvlak onder onze inwoners te bereiken. Communicatie over het proces en de uitkomsten speelt een cruciale rol. Naast onze reguliere communicatie middelen doen we dit onder andere door het inzetten van Bronckhorst spreekt en het organiseren van opinietafels.