Beleidsplan begaafde leerlingen

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 1. Doelstelling 2. Doelgroep 3. Screening-signalering 3.1 Screening groep 3.2 Signalering 4. Diagnostiek 5. Leerlingbegeleiding 5.1 Opstellen handelingsplan 5.2 Vervroegde doorstroming 5.3 Compacting en verrijking in groep Compacting in groep Verrijkingsaanbod in groep Randvoorwaarden begeleiding 5.7 Pedagogische begeleiding 5.8 Onderpresteren 6. Evaluatie Bijlagen (zie hiervoor map DHH onder vakgebieden) Groepsplan Toetskalender Compactingsrichtlijnenformulier Beoordelingscriteria verrijkingsmateriaal Overdrachtsformulier verrijkingsmateriaal Maandsamenvatting verrijkingsmateriaal Uitspraken growth mindset versus fixed mindset

2 1. Doelstelling Onze school kiest ervoor om de begeleiding t.a.v. leerlingen die behoefte hebben aan een meer dan gemiddeld leerstofaanbod, vast te leggen in een protocol. Wij willen dat elk kind zich naar vermogen kan ontwikkelen en kan opgroeien. Daarbij gaan wij uit van het eigene van een kind, een gevarieerd aanbod in het lesgeven en de school als veilige werkplaats voor het kind. Er zijn grote verschillen in begaafdheid, tempo en belangstelling bij kinderen. Naast zorg voor kinderen die minder snel kunnen meekomen, moet er ook specifiek aandacht zijn voor de begaafde leerlingen. Om dit streven vorm te geven heeft onze school de keuze gemaakt om te gaan werken binnen de kaders van dit beleidsplan. 2

3 2. Doelgroep Omschrijving doelgroep Intelligente leerlingen: beschikken over de leereigenschappen kenmerkend voor kinderen met een intelligentie op begaafd niveau (IQ ). De persoonskenmerken bij het kind zijn minder optimaal ontwikkeld, waardoor er bij deze leerlingen problemen kunnen zijn in het functioneren. Bij deze leerlingen zijn naast aanpassingen in het leerstofaanbod ook specifieke begeleidingsbehoeften aan de orde. Begaafde leerlingen: beschikken over de leereigenschappen kenmerkend voor kinderen met een intelligentie op begaafd niveau (IQ ). Bij deze leerlingen is er geen sprake van specifieke begeleidingsbehoeften en zijn in principe alleen didactische aanpassingen noodzakelijk. Hoog intelligente leerlingen: beschikken over de leereigenschappen, die kenmerkend zijn voor kinderen met een intelligentie op hoogbegaafd niveau (IQ >130). De persoonskenmerken bij het kind zijn minder optimaal ontwikkeld, waardoor er bij deze leerlingen problemen kunnen zijn in het functioneren. Bij deze leerlingen zijn naast aanpassingen in het leerstofaanbod ook specifieke begeleidingsbehoeften aan de orde. Hoogbegaafde leerlingen: beschikken over de leereigenschappen kenmerkend voor kinderen met een intelligentie op hoogbegaafd niveau (IQ >130). Bij deze leerlingen is er geen sprake van specifieke begeleidingsbehoeften en zijn in principe alleen didactische aanpassingen noodzakelijk. Deze doelgroep wordt in dit beleidsplan samengevat met de naam Plussers waar dit relevant is zullen de afzonderlijke begrippen worden gebruikt. 3 Uitzonderingen: Bij leerlingen die uitblinken op één specifiek vakgebied en waarvan uit onderzoek gebleken is dat ze niet behoren tot de doelgroep, kunnen onderdelen van dit beleidsplan worden ingezet. Bij leerlingen met bijkomende problematiek (zoals een gediagnosticeerde leer- en of gedragsstoornis) wordt individueel bekeken welke maatregelen wenselijk zijn.

4 Leereigenschappen - snel van begrip - maakt grote denk- en leerstappen - beschikt over een goed geheugen - heeft een brede algemene interesse en kennis - beschikt over een groot probleemoplossend vermogen - is in staat verworven kennis toe te passen - is in staat nieuwe kennis te integreren met oude kennis - beschikt over een groot analytisch vermogen 4 Persoonskenmerken - is taalvaardig en kan spelen met taal - komt met creatieve en originele oplossingen - is geestelijk vroeg rijp - houdt van uitdagingen - beschikt over een groot doorzettingsvermogen - is perfectionistisch ingesteld - is veelal een intuïtieve denker - heeft behoefte aan een grote mate van autonomie - beschikt over het vermogen (zelf)reflectie - is sociaal competent

5 3. Screening-signalering 3.1 Screening Doelstelling screening groep Het opsporen van leerlingen die in aanmerking komen voor verder onderzoek. Instrument Wij hanteren voor de groepsscreening binnen onze school de quickscan van het DHH. Doelgroep De quickscan wordt ingevuld voor alle leerlingen van de groep. Tenzij een kind al gediagnosticeerd is. Wanneer? Groep 1: 2x per jaar. - na de 1 e 6 weken. * half oktober voor alle leerlingen die instromen vanaf 1 februari tot de zomervakantie. * half maart voor alle leerlingen die instromen na de zomervakantie tot 1 februari. Groep 3: na afname Cito LVS januari en mei. -tenzij een leerling al gediagnosticeerd is. Groep 5: half oktober. Na de formings weken. Zie toetskalender. 5

6 Schema DHH Groep Instrument Vervolgtraject Groep 1 Quickscan of signalering DHH Signalering of diagnostiek DHH Groep 2 Signalering DHH Diagnostiek DHH Groep 3 Quickscan of signalering DHH Signalering of diagnostiek DHH Groep 4 Signalering DHH Diagnostiek DHH Groep 5 Quickscan of signalering DHH Signalering of diagnostiek DHH Groep 6 Signaal Diagnostiek DHH 6 Groep 7 Signaal Diagnostiek DHH Groep 8 Signaal Diagnostiek DHH Verantwoordelijkheid Leerkrachten van de groepen zijn verantwoordelijk voor het invullen van de quickscan. Voor duo leerkrachten geldt het volgende: Leerlingen verdelen en de scan invullen. 3.2 Signalering Uitgangspunten en doelstelling Wij vinden het belangrijk om begaafde leerlingen zo vroeg mogelijk te signaleren, de nadruk van de signalering ligt dan ook op groep 1-2. Door leerlingen in een vroegtijdig stadium op te sporen kan er vanaf het begin worden ingespeeld op de mogelijkheden van deze leerlingen en kunnen eventuele problemen zoveel mogelijk voorkomen worden.

7 Doelstelling van de module signalering is het opsporen van leerlingen die in aanmerking komen voor verder onderzoek. Quickscan geeft aan wanneer je door moet gaan met de signalering van een leerling. Instrument Wij hanteren voor de signalering van begaafde leerlingen binnen onze school de module signalering van het DHH. De module signalering bestaat uit de volgende onderdelen: algemene indruk leerkracht algemene indruk ouders signaleringslijst leerkracht signaleringslijst ouders huidige didactische gegevens overige bronnen Notabene: in de module signalering zijn alle onderdelen zijn verplicht. Toelichting op onderdeel didactische gegevens: Groep 1-2: De leerkracht maakt een inschatting van het ontwikkelingsniveau van de leerling op de verschillende ontwikkelingsgebieden. Leerkrachten die minimaal 5 jaar ervaring hebben in een groep 1/ 2. Of leerkrachten die op KLOS hebben gedaan. Kunnen deze module invullen aan de hand van hun eigen inschatting. Bij twijfel het OVM en leerlijnen ParnasSys als naslagwerk erbij gebruiken. Overige leerkrachten maken gebruik van het OVM en Zien. Cito gegevens worden niet gebruikt in deze fase. Groep 3-8: De leerkracht noteert de resultaten van de laatst afgenomen toetsen van het leerlingvolgsysteem (LVS). technisch lezen (AVI en DMT) taalvaardigheden (Woordenschat en eigen beoordeling van de leerkracht). spelling begrijpend luisteren (groep 3 en M4) Begrijpend lezen (groep E4 tot M8) rekenen/wiskunde wereldoriëntatie (eigen beoordeling van de leerkracht) 7 Zie bijlage score 1+ Voor de leerstofgebieden waar geen toetsen voor worden afgenomen of waarvan er nog geen resultaten bekend zijn (bijvoorbeeld groep 3), geeft de leerkracht een inschatting van het niveau van de leerling op grond van prestaties van de leerling op de methode gebonden toetsen.

8 Hierbij wordt de volgende beoordeling gehanteerd: IV/V zwak tot zeer zwak III gemiddeld II bovengemiddeld I goed I+ zeer goed Wanneer door naar signalering? Na de quickscan Na een eenzijdig signaal van: - ouders - leerkracht - didactische gegevens of ontwikkelingsniveau. - en de leerling. In de volgende gevallen wordt de module signalering overgeslagen en gaat u rechtstreeks naar de module diagnostiek: bij duidelijk vermoeden begaafdheid bij eerdere vervroegde doorstroming bij het vermoeden van onderpresteren of bijkomende problematiek Verantwoordelijkheid Wie start de procedure op? De leerkracht. Tijdens de groepsbespreking met de IB-er geeft de leerkracht aan welke lijsten en er voor welke leerlingen zijn ingevuld. Wie verzamelt en verwerkt de gegevens? De leerkracht. Wie interpreteert de gegevens? De leerkracht en de IB-er. Vanaf dit punt hebben we te maken met een leerling die evt. extra zorg nodig heeft. Verslaglegging In Parnassys maak je een verwijzing naar het DHH waar de gegevens opgeslagen blijven. Ook al ga je niet door naar de diagnostiek. 8 Communicatie met ouders Ouders krijgen een standaardmail (zie bijlage) waarin wordt aangegeven waarom de signalering wordt opgestart, welke gegevens van ouders nodig zijn en welke terugkoppeling er plaatsvindt naar ouders. De afronding van de signaleringsprocedure wordt met ouders besproken door middel van een gesprek. We combineren dit gesprek met een opstart van de diagnostiek of juist niet.

9 4. Diagnostiek Doelstelling Doelstelling van de diagnostiek: meer duidelijkheid over de mogelijke begaafdheid van de leerling richtlijnen krijgen voor het vervolgtraject gegevens verzamelen voor het opstellen van een handelingsplan Notabene: Het DHH is geen diagnostische test, dus er is geen sprake van een diagnose. Het protocol geeft aan of begaafdheid waarschijnlijk is en is vooral gericht op het geven van richtlijnen voor begeleiding van leerlingen, zowel op didactisch als pedagogisch gebied. Instrument Wij hanteren voor de signalering van begaafde leerlingen binnen onze school de module diagnostiek van het DHH. Inhoud module diagnostiek: huidige didactische gegevens oudervragenlijst leerkrachtvragenlijst doortoetsen leerling-gesprek (groep 1-4) of leerling-vragenlijst (vanaf groep 5) overige bronnen De doortoetsgegevens en de leerling-vragenlijst zijn niet noodzakelijk om conclusies te genereren, maar leveren wel belangrijke gegevens op voor het totaalbeeld. 9 Toelichting op de doortoetsgegevens groep 1-2: In groep 1-2 wordt in de tabel doortoetsen ontwikkelingsniveau van een aantal ontwikkelingsgebieden gevraagd of er sprake is van een voorsprong maanden: er is geen sprake van een voorsprong of de leerling soort goed ten opzichte van leeftijdgenoten; maanden: er is sprake van een redelijke voorsprong ten opzichte van leeftijdgenoten; - meer dan 12 maanden: er is sprake van een duidelijke voorsprong, die ook merkbaar is bij het doortoetsen op de toetsen van het LVS. OVM en leerlijnen ParnasSys biedt ondersteuning bij het bepalen van de ontwikkelingsvoorsprong. Toelichting: Pas wanneer in de tabel doortoetsen ontwikkelingsniveau sprake is van een voorsprong op alle gebieden ( 1 uitzondering mag. Niet meer!) van minimaal 6-12 maanden, is het zinvol om door te toetsen met de toetsen van het leerlingvolgsysteem LOVS. U kunt beginnen met de eerstvolgende toets op het niveau van groep 1-2, scoort de leerling op I-niveau op het niveau van eind groep 2, dan kunt u doortoetsen met de toetsen van midden groep 3. Groep 3-8:

10 Wij toetsen door op de volgende vakgebieden: technisch lezen (AVI en DMT) spelling begrijpend luisteren (groep 3 en M4) begrijpend lezen (groep E4 tot M8) rekenen/wiskunde Belangrijk: Bij de start van het doortoetsen wordt in alle gevallen in ieder geval één keer doorgetoetst, dus ook wanneer op de laatst afgenomen LVS-toets geen I-score is behaald, in verband met het opsporen van onderpresteerders. Daarna geldt de algemene regel dat er niet wordt doorgetoetst wanneer er geen I-score is behaald. Toelichting: Doortoetsen vindt plaats met de beschikbare toetsen van het LVS (liefst zo breed mogelijk doortoetsen), maar in ieder geval op de verplichte onderdelen spelling, begrijpend lezen en rekenen. Bij het doortoetsen wordt in principe begonnen met de eerstvolgende toetsen volgens het toetsschema en er wordt doorgetoetst zolang de leerling op I-niveau scoort. Welke toets wordt afgenomen voor het doortoetsen gebeurt in overleg met de IB-er. Uitzondering: bij het vermoeden van een grote didactische voorsprong kan soms worden besloten toetsen over te slaan bij het doortoetsen, bij de overgeslagen toetsen wordt wel een resultaat ingevuld (een I wanneer de leerling op de volgende toets een I-score behaald). Wanneer een leerling op I-niveau heeft gescoord bij het doortoetsen, maakt hij deze toets opnieuw wanneer deze volgens het toetsschema aan de orde is. Heeft de leerling lager dan I-niveau gescoord, dan wordt de toets meegedaan op het moment dat de desbetreffende toets aan de orde is. De doortoetsgegevens worden vastgelegd in het DHH. In geval van doortoetsen wordt de toets score genoteerd in ParnasSys. 10 Doelgroep Aanleiding om de module diagnostiek te doorlopen: na advies quickscan bij een positief advies na de signaleringsprocedure bij het advies van het DHH om de signalering over te slaan bij twijfelgevallen of wanneer de leerkracht toch redenen ziet om verder te gaan bij leerlingen waarbij vooraf al een duidelijk signaal aanwezig is van begaafdheid bij het vermoeden van bijkomende problematiek bij signalen verderop in schoolloopbaan Wanneer De module diagnostiek kan volgen op de quickscan of de module signalering en dus is er geen vast tijdstip. 1 week na de signalering door gaan met de diagnostiek. Na 1 maand moet de diagnostiek afgerond zijn. Verantwoordelijkheid opstarten van de diagnostiekfase (tijdspad) Leerkracht

11 verzamelen van de gegevens Leerkracht verzamelen van doortoetsgegevens Leerkracht/IB-er wie verwerkt de gegevens Leerkracht/IB-er/Marieke interpreteren van de gegevens Leerkracht/IB-er/ Marieke besluit over het vervolgtraject Leerkracht/ IB-er/Marieke schrijven eindverslag (evt. ouders meegeven) IB-er/Marieke Communicatie met ouders Voordat de leerling wordt ingevoerd in de module diagnostiek van het DHH vindt er altijd eerst een gesprek plaats met ouders. Ouders moeten toestemming geven om de module diagnostiek te doorlopen. De leerkracht heeft samen met de intern begeleider een gesprek met de ouders naar aanleiding van de module diagnostiek. Ouders krijgen een kort eindverslag waarin conclusies en vervolgstappen staan vermeld. Let op: het verslag Conclusies en grafieken uit het DHH is niet bestemd voor ouders. Extern onderzoek In de volgende gevallen kan extern onderzoek wenselijk zijn: er is geen eenduidige conclusie mogelijk op grond van de gegevens uit de module diagnostiek van het DHH bij handelingsverlegenheid. er zijn tegenstrijdige gegevens; bij problemen in functioneren (advies in DHH) bij het vermoeden van onderpresteren, leerstoornissen of ernstige gedragsproblematiek na een negatief advies van het DHH. 11 Procedure aanvraag extern onderzoek Wanneer het niet mogelijk is om het onderzoek door de school te laten plaatsvinden, dan wordt ouders het advies gegeven om extern onderzoek te laten doen. De school zal in dat geval de uitkomsten van het externe onderzoek serieus nemen en haar handelen afstemmen op de uitkomsten van het onderzoek. Adviezen van externe deskundigen worden opgevolgd, voor zover ze niet in strijd zijn met het door de school gevoerde beleid.

12 12

13 5. Leerlingbegeleiding In dit deel van het beleidsplan wordt aangegeven welke begeleidingsmogelijkheden er op onze school zijn voor begaafde leerlingen. 5.1 Opstellen handelingsplan Nadat de module diagnostiek is afgerond, worden de didactische en pedagogische aanpak opgenomen in het groepsplan of wordt een OPP opgesteld. Het OPP wordt opgesteld door de intern begeleider in samenspraak met de leerkracht. Groepsplan De eerste leerlijn behoort tot de basisondersteuning en is opgenomen in het groepsplan. De pedagogische aandachtspunten worden zoveel mogelijk opgenomen in het groepsplan. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het groepsplanformulier dat door de school wordt gebruikt. Voor begaafde leerlingen met een 2 e leerlijn aanpak wordt een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Leerlingen met een 1 e leerlijn aanpak worden beschreven in het groepsplan. Voor de didactische aandachtspunten maken we gebruik van de leertrajectkaart uit het DHH. Voor de pedagogische aanpak maken we gebruik van de begeleidingstrajectkaart uit het DHH. Organisatie in de groep Binnen de basisondersteuning van de 1 zorgroute vallen alle groepen binnen het groepsplan: 1 e leerlijn Uitdagend Basis Intensief 13 Voor leerlingen in de 1 e leerlijn wordt een onderwijsarrangement opgesteld. Deze groep kun je terugvinden op het groepsplan. Gezien onze schoolpopulatie verwachten wij geen of leerlingen die vallen binnen de 2 e leerlijn. Mochten deze leerlingen er wel zijn, dan kiezen wij ervoor om deze mee te laten doen met het onderwijsarrangement uit de 1 e leerlijn. We blijven hier kritisch naar kijken en evalueren jaarlijks of het nodig is om het uit te breiden met een 2 e leerlijn arrangement.

14 Bron: Passend onderwijs voor begaafde leerlingen - S. Drent & E. van Gerven Communicatie met ouders Wanneer er sprake is van en IHP of OPP dan zal dit worden besproken met ouders. Ouders worden tijdens de contactmomenten (kennismakingsgesprek en 10 min gesprekken) en door middel van het rapport op de hoogte gehouden van de voortgang en plaats hun kind in de 1 zorgroute, Vervroegde doorstroming Uitgangspunten In principe is vervroegde doorstroming op ieder moment mogelijk, in overleg wordt bekeken welk moment het meest wenselijk is. Na de fase van diagnostiek wordt voor een aantal leerlingen eerst de adviesprocedure vervroegde doorstroming van het DHH doorlopen. Notabene: voor leerlingen die de adviesprocedure vervroegde doorstroming wordt doorlopen, moet de volledige diagnostiekfase zijn afgerond, inclusief het doortoetsen. Criteria voor het doorlopen adviestraject De adviesprocedure vervroegde doorstroming wordt doorlopen bij een positief advies van het DHH. Verder kan het zinvol zijn om de procedure te doorlopen in de volgende gevallen: De leerling behoort tot de doelgroep van dit protocol, dit komt naar voren uit de fase van diagnostiek of uit extern onderzoek én De leerling heeft een didactische voorsprong (7-12 maanden) op meerdere leerstofgebieden. Groep 1-2:

15 Er moet sprake zijn van een brede ontwikkelingsvoorsprong, dat wil zeggen dat er op alle zes de ontwikkelingsgebieden bij het doortoetsen sprake moet zijn van een voorsprong van minimaal 7-12 maanden (notabene: bij een voorsprong van meer dan 12 maanden wordt de procedure in alle gevallen doorlopen). Groep 3-8: Er moet sprake zijn van een didactische voorsprong van minimaal 7-12 maanden op de onderdelen spelling, begrijpen lezen en rekenen (notabene: bij een voorsprong van meer dan 12 maanden wordt de procedure in alle gevallen doorlopen). Sociaal-emotionele ontwikkeling De school hanteert de volgende instrumenten om de sociaal-emotionele ontwikkeling in kaart te brengen: Groep 1-2: OVM Zien Methode sociaal emotionele ontwikkeling Observatie leerkracht (schriftelijk, concreet en onderbouwd) Leerlijnen ParnasSys Groep 3-8: Zien Methode sociaal emotionele ontwikkeling Observatie leerkracht (schriftelijk, concreet en onderbouwd) Leerlijnen ParnasSys 15 Verder kunnen er extra observaties (sociogram, vragenlijsten Leefstijl) plaatsvinden en kan eventueel extern advies aangevraagd worden. Besluitvorming De leerkracht doorloopt het adviestraject vervroegde doorstroming en bespreekt de uitkomst met de intern begeleider. Daarna vindt een gesprek plaats met de ouders om een definitieve beslissing omtrent de vervroegde doorstroming te nemen. Bij de uiteindelijke besluitvorming zijn ouders, leerkracht, IB-er en ontvangende leerkracht aanwezig De intern begeleider bepaalt het standpunt van de school in overleg met de leerkracht. De directeur heeft uiteindelijk de beslissende stem bij het advies van de school. Wanneer ouders ondanks een positief advies van de school een vervroegde doorstroming niet wenselijk vinden, dan wordt de leerling in principe ingedeeld in de eerste leerlijn. Wij geven als school aan wat we aan kunnen bieden en waar wij als school knelpunten zien. Ouders krijgen van dit gesprek een schriftelijk verslag en moeten dit ondertekenen. Wanneer ouders ondanks een negatief advies van de school (gebaseerd op het doorlopen adviestraject vervroegde doorstroming) wel positief zijn over vervroegde doorstroming, gaan wij als school hier niet in mee. Ouders hebben geen invloed op de didactische maatregelen die de school neemt.

16 Mocht er sprake zijn van een grote didactische voorsprong en de school acht een vervroegde doorstroming niet wenselijk, dan kan in overleg met de intern begeleider besloten worden tot een individueel traject voor de leerling. Vervolgtraject In principe starten leerlingen die vervroegd zijn doorgestroomd na enkele weken weer met een aangepast programma binnen de 1 e leerlijn. Mocht de leerkracht van mening zijn dat een aangepast leerstofaanbod op dat moment nog niet wenselijk is, dan wordt contact opgenomen met de intern begeleider. Evaluatie vervolgtraject: * didactisch; na maximaal 1 jaar moet de leerling weer op niveau 1 of 1+ zitten. * pedagogisch: binnen maximaal 1 jaar moet de leerling weer aansluiting hebben gevonden in de nieuwe groep en op het leerniveau zitten waarop hij/zij in de vorige groep ook zat. 5.3 Groep 1-2: compacting en verrijking Compacting in groep 1-2 We hanteren de uitgangspunten zoals die zijn opgenomen bij de beschrijvende richtlijnen voor compacting in groep 1-2 van het DHH. De belangrijkste punten zijn: Er wordt met de opdrachten en werkjes aangesloten bij het niveau van de leerling. Er worden grotere leerstappen genomen, opdrachten met een gelijke inhoud en/of doelstelling worden zoveel mogelijk vermeden; We gaan er vanuit dat deze kinderen de helft van de opdrachten, tot het doel dat voor ogen is, kunnen overslaan. Per project wordt bekeken welke opdrachten zinvol zijn voor kinderen uit de doelgroep; Bij de methoden die gebruikt worden ter ondersteuning van het onderwijs wordt bekeken welke onderdelen zinvol zijn om mee te laten doen. De stappen groter maken in de leerlijn. Aangeven welke opdrachten wel en welke niet. 16 [Actiepunt: Geef per ontwikkelingsgebied of werkvorm zo concreet mogelijk aan hoe u wilt gaan compacten in groep 1-2] Verrijkingsaanbod in groep 1-2 Vanaf het moment dat duidelijk is dat er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong, wordt gestart met een aanbod van een breed verrijkingsonderwijs. Uitgangspunten van een breed verrijkingsaanbod: Er wordt verrijking aangeboden op zoveel mogelijk verschillende ontwikkelingsgebieden, dus zo breed mogelijk zonder materialen uit groep 3 methodisch aan te gaan bieden; Per project wordt gezocht naar verrijkingsmogelijkheden bij de verschillende onderdelen die aan bod komen; We zorgen voor open opdrachten, waarbij de leerlingen zelfontdekkend kunnen leren. Er wordt verrijkingsmateriaal gezocht die aansluit bij de verschillende manieren van leren die passen bij kinderen in deze leeftijdsfase (spelend leren, handelingsgericht leren, methodisch leren);

17 Er wordt aangesloten bij de diverse werkvormen die gehanteerd worden (kringgesprek, werken met ontwikkelingsmateriaal, spelen in hoeken, methodisch materiaal); Ontwikkelingslijnen worden uitgebreid (hiervoor worden materialen aangeschaft of aanvullende opdrachten ontwikkeld, die geschikt zijn voor kinderen vanaf groep 3). Er wordt ingespeeld op de ontwikkeling op het gebied van lezen en rekenen. Dit bieden we niet methodisch aan. Maar we ontwikkelen opgaven die uitdagend zijn en hierdoor de bovengenoemde vaardigheden verder ontwikkelen [Actiepunt: Geef per onderdeel zo concreet mogelijk aan hoe u het verrijkingsaanbod in groep 1-2 wilt gaan vormgeven] Aan de hand van bovenstaande richtlijnen wordt door de leerkrachten van groep 1-2 een verrijkingsmap samengesteld waarin de diverse verrijkingsmogelijkheden in groep 1-2 worden beschreven. 5.4 Groep 3-8: compacting Uitgangspunten Wij kiezen als school voor het structureel compacten van de reguliere leerstof. Dat wil zeggen dat er voor begaafde leerlingen kant-en-klare leerlijnen beschikbaar zijn, die een selectie maken uit de reguliere leerstof, waarbij rekening wordt gehouden met de leereigenschappen van begaafde leerlingen. Leerlingen worden ingedeeld in een leerlijn en daarmee ligt vast wat ze meedoen van de reguliere leerstof. 17 Doelstelling compacting Het compacten van de reguliere leerstof heeft als doel: leerstof in de reguliere methoden afstemmen op de leerbehoeften van begaafde leerlingen. voorkomen van demotivatie en onderpresteren. tijd vrijmaken voor het werken aan verrijkingsstof (waarbij een beroep wordt gedaan op de specifieke leereigenschappen). hanteren van vaste richtlijnen geeft structuur en houvast aan leerkracht en leerling. Hiermee willen we deze doelgroep léren léren Procedure Compacting vindt plaats aan de hand van de compactingrichtlijnen uit de eerste leerlijn van het DHH. Wij compacten op de volgende vakgebieden: lezen begrijpend lezen vanaf groep 4 taal spelling vanaf groep 4 rekenen zaakvakken

18 De leerkracht geeft op de weektaak (vanaf groep 4) en op de dagtaak (in groep 3 na de kerstvakantie) van de leerling aan wat de leerling mee moet doen van de reguliere methode. En wat het verrijkingsaanbod is. Verantwoordelijkheid De leerkracht is verantwoordelijk voor het compacten van de leerstof. In groep 3/4/5 is de leerkracht verantwoordelijk voor de controle op de gemaakte taken. In groep 6 verschuiven we de verantwoordelijkheid iets meer naar de leerling. Te beginnen bij het vak rekenen. Wanneer de leerling laat zien deze verantwoordelijk aan te kunnen, breiden we dit uit na de overige vakken. In groep 7/8 ligt de verantwoordelijkheid bij de leerlingen. De leerkracht doet steekproefsgewijs een controle op de gemaakte taken. De leerkracht biedt de leerlingen, op een vast moment in de week, de gelegenheid om te reflecteren en feedback te geven op het product en het proces. Dit moment zien we terug op de weektaak van leerling en leerkracht. 18

19 5.5 Groep 3-8: invullen verrijkingsaanbod Uitgangspunten In de tijd die vrijkomt door compacting wordt verrijkingsstof aangeboden. Er wordt in principe niet vooruit gewerkt met de leerstof, tenzij anders is afgesproken in het handelingsplan. Wij kiezen als school voor een school brede invulling van het verrijkingsaanbod. Dat wil zeggen dat we voor de invulling van het structurele gedeelte van de weektaak op het gebied van de reguliere vakgebieden zoveel mogelijk kiezen voor vaste materialen voor leerlingen in de eerste en tweede leerlijn. Een overzicht van deze materialen is opgenomen in bijlage Doelstelling verrijkingsaanbod leerling wordt aangesproken op zijn leereigenschappen (zie bijlage 1). aanleren van werk- en leerstrategieën (begaafde leerlingen ontwikkelen vaak pas werk- en leerstrategieën wanneer er leerstof op niveau wordt aangeboden). leren leren. leerlingen in contact brengen met ontwikkelingsgelijken. stimuleren en aanzetten tot creatief denken. Basisorthotheek De materialen die kunnen worden ingezet voor hoogbegaafde leerlingen zijn te vinden in de in de orthotheek. Voor een overzicht van het materiaal dat op onze school kan worden ingezet als verrijkingsmateriaal, zie bijlage orthotheek 19 Extra verrijkingsmogelijkheden Op dit moment richten wij ons vooral op de 1e leerlijn. Wanneer we merken dat er toch behoefte is aan de 2e leerlijn passen wij deze paragraaf aan. 5.6 Randvoorwaarden begeleiding We gaan er vanuit dat de verrijkingsmaterialen niet vrijblijvend zijn, vandaar dat we het hieronder genoemde hebben vastgelegd. Planning leerstof Groep 1-2: [Actiepunt: Geef aan hoe u de planning van de verrijkingsstof wilt weergeven in groep 1-2] Groep 3-8: Wij kiezen ervoor om leerlingen met een aangepast programma te laten werken met een dag- /weektaak (Groep 3 dagtaak, vanaf groep 4 weektaak) Dit geeft overzicht voor de leerkracht en verhoogt de zelfstandigheid van de leerling. De weektaak wordt opgesteld door de leerkracht, hiervoor wordt voor alle leerkrachten hetzelfde formulier gehanteerd.

20 De leerkracht gebruikt de blokindeling (onderdeel van de compactingrichtlijnen) bij het maken van de weekplanning. Begeleiding leerling -voorbereiding: groep 1 t/m 4: leerkracht zorgt ervoor dat alle benodigde materialen aanwezig zijn om de verrijkingsopdrachten te kunnen doen. Groep 5 t/m 8: de benodigde materialen voor de verrijkingsopdrachten die op maandag moeten worden gedaan liggen klaar. De leerkracht zorgt hiervoor. Voor de rest van de week heeft de leerling de verantwoordelijkheid om te kijken wat er evt. nodig is voor de volgende dag. Onder aan de weektaak staat hiervoor een herinnering.(heb je al gekeken of je morgen nog materialen nodig hebt?) -Instructie: leerlingen uit de 1 e leerlijn kunnen zonder instructie aan het werk. De opdrachten hier zijn vaak zelfontdekkend. De leerkracht geeft zo nodig tips, maar voorkomt een uitgebreide instructie. Kinderen uit de 2 e leerlijn moeten vaak wennen aan de andere vraagstelling. Hiervoor is soms enige instructie nodig. -Begeleiding: De taak van de leerkracht is bij deze groep leerlingen vooral begeleidend. Wanneer deze groep een vraag heeft, begeleidt de leerkracht minimaal. Daarnaast kijkt en vraagt de leerkracht of de juiste werk- en leer strategieën worden gebruikt. (zie ook nakijken werk/feedback). -Nakijken werk/ feedback: Bij het werk van deze groep leerlingen is vaak niet 1 antwoord mogelijk. Dit maakt het nakijken wat complexer. De leerkracht kijkt minimaal 2x per week, van elk vakgebied, het gemaakte werk na. Daarnaast moet de leerkracht elke dag de mogelijkheid bieden om leerlingen feedback te geven op hun gemaakte werk. Minstens 2x per week verplicht. 20 Beoordeling verrijkingswerk Uitgangspunt hierbij is dat het vooral bij verrijkingswerk erg belangrijk is om het leerproces van de leerling te bewaken. Voorbeeld beoordelingscriteria verrijkingsmateriaal. Bij het beoordelen van verrijkingsopdrachten kan gelet worden op de volgende aspecten: 1. Hoe was de inzet van de leerling? 2. Kan de leerling op een zelfstandige manier omgaan met de opdrachten? 3. Is de leerling in staat om zelf tot oplossingsstrategieën te komen? 4. Is de leerling in staat om samen met anderen tot een oplossing te komen (indien van toepassing)? 5. Is het werk binnen de gestelde tijd afgemaakt? 6. Voldoet het eindresultaat aan de verwachtingen? 7. Pakt de leerling eventuele aanwijzingen van de leerkracht goed op? 8. Is de leerling in staat tot zelfreflectie? De leerkracht vat 1 keer per maand kort samen hoe er met het verrijkingsmateriaal is gewerkt. Deze evaluatie is onderdeel van het groepsplan of het ontwikkelingsperspectief.

21 Vermelding op rapport Op het rapport wordt naast een beoordeling voor de reguliere leerstof ook een beoordeling gegeven voor het verrijkingsmateriaal waar de leerling aan gewerkt heeft. Registratie Bij de overgang naar een volgende groep wordt bij de overdracht een formulier ingevuld waarop wordt aangegeven aan welke verrijkingsstof de leerling gewerkt heeft en hoe ver hij gekomen is met de verschillende materialen ( map team vakgebieden/ DHH). Coördinatie De coördinatie van de zorg voor hoogbegaafde leerlingen ligt bij de intern begeleider in samenwerking met de leden van het ondersteuningsteam (Marieke). Vera en Marieke zijn het aanspreekpunt bij vragen rondom de begeleiding en vragen rondom DHH en hoogbegaafdheid. 5.7 Pedagogische begeleiding Uitgangspunten Naast de didactische aanpassingen zijn er begaafde leerlingen die ook behoefte hebben aan begeleiding van de leerkracht, omdat ze problemen hebben in hun functioneren die maken dat ze niet optimaal kunnen profiteren van hun mogelijkheden (= tweesporenbeleid). Het gaat hier niet om gediagnosticeerde problematiek, zoals gedragsproblematiek of leerstoornissen. Wanneer er sprake is van gediagnosticeerde problematiek wordt, eventueel in overleg met een externe deskundige, een individueel handelingsplan opgesteld. 21 Aandachtspunten diagnostiek Bij het vermoeden van begaafdheid en bijkomende problematiek wordt geadviseerd rechtstreeks naar de module diagnostiek te gaan. Via de vragenlijst die door ouders en leerkracht is ingevuld in de diagnostiekfase kan bekeken worden op welke gebieden zich eventueel problemen voordoen. Mocht er onvoldoende duidelijkheid zijn over de aard van de problematiek, dan is verder onderzoek wenselijk. Aandachtspunten begeleiding Voor de begeleiding van leerlingen kunt u gebruik maken van: handelingssuggesties DHH (module leerlingbegeleiding) educatieve behoeften DHH (module leerlingbegeleiding) Leerkracht kan hierin zelfstandig zoeken naar tips. interne middelen (literatuur, tijdschriften, orthotheek) Mocht er na enige tijd geen verbetering optreden in het functioneren van de leerling, dan is het wenselijk om een extern deskundige te raadplegen. Wij brengen deze leerling dan eerst in in het zorgteam van de OPD van Accent.

22 5.8 Onderpresteerders Definitie Een leerling die minder presteert dan van er zijn capaciteiten verwacht mag worden. Mist er geen sprake is van leer-en of gedragsproblematiek Eigenschappen van onderpresteren: Positief: - Begrijpt en onthoudt moeilijke informatie wanneer het wel geïnteresseerd is. - Leest veel of verzamelt in zijn vrije tijd op andere manieren veel informatie. - Presteert significant beter op mondelinge dan op schriftelijke overhoringen. - Kent veel feiten en heeft een grote algemene ontwikkeling. - Komt goed uit de verf bij individueel onderwijs op maat. - Is creatief en heeft een levendige verbeelding. - Ontwikkelt thuis op eigen initiatief allerlei activiteiten. - Heeft een brede belangstelling en vindt het leuk om dingen te onderzoeken. - Is gevoelig. Negatief: - Presteert op school redelijk tot slecht (soms alleen onder het eigen niveau). - Heeft zijn huiswerk niet af of slecht gemaakt. - Is vaak ontevreden over zijn eigen prestatie. - Heeft een hekel aan automatiseren. - Vermijdt nieuwe leeractiviteiten uit angst om te mislukken. - Heeft minderwaardigheidsgevoelens, kan wantrouwend of onverschillig zijn. - Doet niet graag mee aan groepsactiviteiten, heeft het gevoel dat niemand hem mag. - Is minder populair bij leeftijdsgenootjes. Zoekt vrienden onder gelijkgestemden. - Doelen worden door het kind te hoog gekozen zodat falen hieraan geweten kan worden. - Is snel afgeleid en impulsief. - Staat afwijzend of onverschillig tegenover de school. - Wil niet geholpen worden, wil zelfstandig zijn. - Neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn eigen daden of wijt mislukken aan anderen. - Verzet zich tegen autoriteit. 22 (Bron: Nelissen & Span, 1999; als signaleringslijst in bijlage 6, Van Gerven & Drent, 2000) Aandachtspunten signalering en diagnostiek Signalen DHH die duiden op onderpresteren: groot verschil tussen leereigenschappen en persoonskenmerken didactische voorsprong ondanks matige resultaten op huidig niveau (1x doortoetsen) conclusie bij factor onderpresteren

23 Bij leerlingen waarvan het vermoeden bestaat dat ze onderpresteren wordt de signalering overgeslagen en wordt direct de module diagnostiek uit het DHH doorlopen. Mocht er daarna nog onvoldoende duidelijkheid zijn over de begaafdheid van de leerling, dan is extern onderzoek wenselijk. Aandachtspunten begeleiding Bij leerlingen die onderpresteren is het belangrijk om ze ondanks hun huidige prestaties, in te delen in een leerlijn (1 e leerlijn). Daarnaast is de pedagogische begeleiding van deze leerlingen essentieel om een gedragsverandering teweeg te brengen. Reële eisen blijven stellen aan het werk en wat is de consequentie als het niet af is? Wij kiezen bij onderpresteren voor de gedragsmodificatie. Dit is direct en school heeft de regie. Opstellen contract (mondeling of op papier) Vaststellen wederzijdse verwachtingen (b.v. op tijd je werk af en goed, wat verwachten we van elkaar?) Vaststellen consequenties Beloningsysteem Communicatie leerling-leerkracht ( zo gaan we het doen) Mocht bovenstaande aanpak niet voldoende helpend zijn dan kunnen we kiezen voor aanpak noodscenario. Leer time-out Wat motiveert nog wel? Aangepast programma Invoeren reguliere onderdelen Nadruk op juiste communicatie (veel input leerling, je verplaats je in de leerling) 23 Na 3 á 4 weken vindt er een evaluatie plaats en moet er een positieve gedragsverandering zichtbaar zijn. Bij de begeleiding van problemen in het functioneren wordt gebruik gemaakt van: pedagogische handelingssuggesties voor het omgaan met onderpresteren educatieve behoeften (module leerlingbegeleiding DHH)

24 6. Evaluatie Schoolniveau In een schooljaar zijn er 3 groepsbesprekingen waarbij alle leerlingen doorgesproken worden. Zo nodig wordt een leerling besproken in het ondersteuningsteam en later evt. in het zorgteam van de OPD van Accent. Dit beleid staat omschreven in de notitie leerlingenzorg. Ouders Korte termijn Wanneer een OPP is opgesteld wordt dit besproken met de ouders/verzorgers. Na 6-8 weken vindt er een evaluatiegesprek plaats met de ouders en wordt er een nieuw OPP opgesteld. Bij de voorbereiding van dit gesprek wordt het evaluatieformulier korte termijn ouders uit het DHH gebruikt. Dit formulier wordt tevens gebruikt om een verslag van het oudergesprek te maken. Wanneer een OPP naar tevredenheid loopt en er geen grote aanpassingen meer nodig zijn, wordt de evaluatie gekoppeld aan de rapportgesprekken (2x per jaar). Langere termijn Na 4-6 maanden wordt de vragenlijst uit de diagnostiekfase opnieuw ingevuld voor kinderen waar zorgen waren en/of blijven in het functioneren. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de vragenlijsten die zijn opgenomen in module 4 (evaluatie lange termijn met ouders). Op deze manier kan bekeken worden of het OPP ook geleid heeft tot een ander beeld bij ouders en leerkracht. 24 Leerling Korte termijn Het is belangrijk om regelmatig even kort te evalueren met de leerling, zodat de leerkracht zicht houdt op het leerproces van de leerling. De leerkracht kan zelf bepalen hoe hij dit wil vormgeven, hierbij kan gebruik worden gemaakt van de suggesties voor evaluatie op korte termijn met de leerling van het DHH. Langere termijn Vanaf groep 5 laat de leerkracht voorafgaand aan het eerste rapportgesprek (februari) en overgangsrapport gesprek ( juni) de leerling de leerling-vragenlijst invullen die deel uitmaakt van module 4 van het DHH. Bij leerlingen van groep 1 t/m. 4 voert de leerkracht een gesprek met de leerling. Een verslag van dit gesprek wordt opgeslagen in het DHH.