De Gierzwaluw. Broedvogels in de Brettenzone Broedvogelinventarisaties in 2009 Resultaten MUS-project 2008 NR 4 M A A R T

Transcriptie

1 De Gierzwaluw VOGELWERKGROEP AMSTERDAM Broedvogels in de Brettenzone Broedvogelinventarisaties in 00 Resultaten MUS-project 00 NR M A A R T 0 0 J A A R G A N G

2 De Gierzwaluw VOGELWERKGROEP AMSTERDAM Inhoud Activiteiten Sanne Hirschler & Jan van Til Een stad vol vogels: de Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Hanna Hirsch Verenigingsnieuws Hanna Hirsch Broedvogelinventarisaties in 00 Frank van Groen 0 Resultaten MUS-project 00 Ellen de Bruin Broedvogels in de Brettenzone Teun van Dijk 0 Eén, twee,... veel parkieten! Roelant Jonker Opvetten en wegwezen Naturalis & Vogelbescherming Nederland Waarnemingen oktober-december 00 Auke Jansen Uit de tijdschriften John van der Woude Ledenmutaties Colofon FOTO OMSLAG: Waterral, Middelpolder, december 00, Marianne Slot

3 Activiteiten Sanne Hirschler & Jan van Til Lezingen: Locatie: Sporthal Wethouder Verheij, Polderweg 00, Amsterdam-Oost. Er is enige parkeergelegenheid (betaald parkeren tot.00u). Tram halte Pretoriusstraat. Tijd: 0.00u-.0u; bar open.0u. Toegankelijk voor leden en niet-leden. Meer informatie bij Jan van Til, 00-0, Excursies: Vertrek om.00u precies, tenzij anders vermeld. Zorg zelf voor eten, drinken, verrekijker, warme en/of regenkleding. Alleen toegankelijk voor leden van de VWGA. Meld je tijdig aan bij de excursieleider, met name voor auto-excursies. Vragen, suggesties en opmerkingen zijn welkom bij Sanne Hirschler, 0-0, Verzamelpunten: Molen De Gooijer hoek Funenkade-Zeeburgerkade. Stadionplein parkeerplaats tussen de twee FEBO s. Zorgvlied hoofdingang begraafplaats Amsteldijk. Bezoek voor (gewijzigde) activiteiten regelmatig de VWGA-website. Op fietsexcursie in besneeuwd Waterland, januari 00 FOTO: FRANK VAN GROEN Zo maart: Holterberg & IJssel auto-excursie We vertrekken vroeg, zodat we op tijd op de Holterberg aankomen om Korhoenders te zien en te horen. We kunnen ook Wulpen, doortrekkende Beflijsters en andere vogels zien. Na de Korhoenders rijden we door naar de IJssel om daar op zoek te gaan naar watervogels. We zullen vandaag ook lopen dus trek wandelschoenen aan. Mocht je je hebben opgegeven en nog geen reactie terug hebben ontvangen, mail s.v.p. nog een keer naar Mike met in de onderwerpregel Holterberg. Excursieleider: Mike Hirschler, 00-, Verzamelen: Stadionplein. Let op: tijd is gewijzigd:.00u. s ochtends Do april: Algemene Ledenvergadering VWGA De ALV van 00 begint om 0.00u. in Sporthal Wethouder Verheij. Na de vergadering vertelt Mark Kuiper over de vogels van Amstelland. Za april: Vijfhoek & Diemerpark ochtend-fietsexcursie We fietsen door het Diemerpark richting de Vijfhoek. Hier gaan we te voet verder, op zoek naar zang- en watervogels. Excursieleider: Frank van Groen, 00-0, fm.vangroen@kpnmail.nl Verzamelen: Molen De Gooijer Wo april: De aërodynamica van de vogelvlucht lezing Paul Vermeulen Paul Vermeulen is aërodynamicus van beroep en daarnaast vogelaar. De lezing heeft als onderwerp de aërodynamica van de vogelvlucht, met enige nadruk op de vluchtkenmerken die een rol kunnen spelen bij de determinatie. Paul geeft inleidende beelden van soorten vogelvlucht en variaties in vliegen en vertelt over basisaërodynamica van het klapwieken, de rol van gewicht, vleugeloppervlak en vleugelvorm, en over soortspecifieke vluchtkenmerken. Aan de orde komen vragen als: is de vleugelslag diep of oppervlakkig, langzaam of snel? Is de vlucht golvend of recht? Is de vogel aan het bidden of aan het thermiekzweven? De lezing is gericht op de vogelaar, vereist geen aërodynamische kennis en er is voldoende ruimte voor vragen en discussie. Za mei: Big Day VWGA In 00 wordt voor de zevende keer een Big Day georganiseerd. Teams van minimaal twee en maximaal vier personen proberen binnen één etmaal zoveel mogelijk soorten vogels waar te nemen in het werkgebied van de Vogelwerkgroep Amsterdam. Elke soort die minimaal door 0% van de teamleden wordt waargenomen telt mee. Ieder vervoermiddel of combinatie ervan is toegestaan. Zullen het uithoudingsvermogen, de vogel- en terreinkennis van de deelnemers en - niet onbelangrijk - de weersomstandigheden het mogelijk maken het oude record uit 00 van maar liefst soorten te breken? Ook mensen die nooit aan een Big Day hebben deelgenomen worden uitgenodigd dit ornithologisch fenomeen eens mee te maken. Een hele dag vogelen in een toptijd als de eerste helft van mei levert vrijwel gegarandeerd enkele gedenkwaardige waarnemingen op. Verrassend veel soorten verblijven in dit seizoen in en om de stad, zie ook het verslag van de Big Day van 00 in De Gierzwaluw (). Schroom dus niet, formeer een team en meld je aan. Begin mei ontvangt ieder team de spelregels van de Big Day, een checklist van Amsterdam en een De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

4 kaart van het werkgebied van de VWGA. Deze laatste staat ook op de VWGA-website, alsmede een overzicht van alle soorten waargenomen tijdens de vorige Big Days. Na inzameling van de resultaten zal de winnaar van de Big Day 00 bekend worden gemaakt. Teams kunnen zich opgeven bij Frank van Groen, 00-0, Zo mei: Rondehoep, Ouderkerkerplas & Landje van Geijsel ochtend-fietsexcursie We fietsen ten zuiden van Amsterdam om een aantal gebieden te bezoeken. Polder de Rondehoep is een oud veengebied waar van alles te zien is. Ook de Ouderkerkerplas en het Landje van Geijsel kunnen leuke soorten opleveren in het voorjaar. Excursieleider: Rutger Rotscheid, 00-00, Verzamelen: Zorgvlied Zo 0 mei: Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Park Frankendael Zie elders in deze Gierzwaluw. Za juni: Oostvaardersplassen auto-/wandelexcursie We gaan met een boswachter op pad in de Oostvaardersplassen, het grootste moerasgebied van Nederland. We brengen een bezoek aan de aalscholverkolonie en tijdens onze wandeling, die ongeveer, uur duurt, kunnen we allerlei andere watervogels, vele soorten eenden en rietvogels tegenkomen. Zelfs de Zeearend behoort tot de mogelijkheden. Na de begeleide wandeling kunnen we zelf het gebied in gaan. Opgave voor deze excursie is verplicht; er zijn plaatsen. Informatie en opgave: Sanne Hirschler, 0-0, shirschler@hotmail.com Verzamelen: Stadionplein Kosten: afhankelijk van het aantal deelnemers; bij deelnemers pp., excl. benzinekosten. Kijkschermen in het Schinkelbos In het Schinkelbos zijn dit voorjaar twee vogelkijkschermen geplaatst. Eén bevindt zich langs het fietspad rechts bij de laatste waterpartij voor de brug naar de ecologische verbindingszone. Het tweede scherm staat langs het wandelpad dat vanuit het noorden gerekend naar links loopt. De schermen zijn, in overleg met de Commissie Bescherming van de Vogelwerkgroep Amsterdam, geplaatst door Beheer Amsterdamse Bos. Jan van der Ben, 0 maart 00 Een stad vol vogels: de Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Hanna Hirsch Amsterdam heeft vogels veel te bieden. Sommige vogelsoorten zijn in de stad zelfs succesvoller dan daarbuiten. Ze weten zich vaak goed aan te passen. Zo broeden Meerkoeten op nesten van plastic afval, touw en takken en gaan reigers na afloop van de markt kijken wat er te halen valt aan visafval. Het leven van vogels staat echter ook op gespannen voet met het stadse bestaan: stadsuitbreiding gaat vaak ten koste van natuurgebieden en door de goede isolatie van huizen vinden typische stadsvogels als Huismus en Gierzwaluw steeds moeilijker een plek om hun nesten te bouwen. Het drukke verkeer veroorzaakt ook veel slachtoffers onder vogels. Om meer mensen met de onverwacht rijke stadsvogelwereld in contact te brengen, organiseert de Vogelwerkgroep Amsterdam op zondag 0 mei 00 voor de derde keer de Amsterdamse Stadsvogeldag. De Derde Amsterdamse Stadsvogeldag vindt net als de Tweede plaats in Park Frankendael, wederom in samenwerking met Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer. Het is tevens de landelijke Dag van het Park en we vormen een onderdeel van het Bloei Feest. Omdat we kunnen meeliften op de grote organisatie van het stadsdeel hoeven we weinig te doen aan zaken als PR. Huismus Het programma staat nog niet vast, maar zal tegen die tijd bekend worden gemaakt via de website vogelwergroepamsterdam.nl, AVN en andere kanalen in Oost-Watergraafsmeer. In elk geval bevat het programma lezingen, vogelexcursies, een gedichtenroute door het park, een informatiemarkt van milieu- en natuurorganisaties, nestkasten schilderen, uilenballen pluizen en verkoop van de serie ansichtkaarten en speciale uitgaven van De Gierzwaluw (o.a. Park Frankendael Vogelpark en Vogelen in Amsterdam ). Er is een extra excursie op zaterdag mei om.00 uur. Vorig jaar hadden we schitterend weer, er kwamen een paar duizend mensen en het was heel genoeglijk. Lees nog eens het verslag in de vorige Gierzwaluw. FOTO: HANNA HIRSCH, watergraafsmeer, --00 Wie mee wil werken, een kraam wil, of een idee heeft, geef het zo snel mogelijk door aan een van ons: Hanna Hirsch: 00-0 en Sanne Hirschler: 0-0. De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

5 Verenigingsnieuws Hanna Hirsch Op donderdag april vindt de Algemene Ledenvergadering plaats. Ronald Pieters zal worden voorgedragen als lid van het bestuur met als specifieke functie het penningmeesterschap. Inmiddels heeft de kascontrole door Ellen de Bruin en Rob Baars over de jaren 00 en 00 plaatsgevonden. Na afloop van de vergadering geeft Mark Kuiper een lezing over de vogels van Amstelland, met nadruk op de weidevogels van Polder de Rondehoep. Aan de hand van fraaie beelden, kaarten en grafieken worden de recente, soms spectaculaire, ontwikkelingen in de vogelstand van deze bijzondere polder besproken door de kenner van dit gebied bij uitstek. De uitnodiging en de agenda voor de ALV en het jaarverslag van 00 vindt u in de envelop bij deze Gierzwaluw. Ook is een acceptgiro ingesloten voor het overmaken van de contributie voor 00. U kunt ook een machtigingsformulier invullen. Mocht er iets ontbreken, graag even een berichtje naar Roely Bos of naar mij. De voorjaarsfenologielijst is te downloaden via de website: De nieuwe statuten zijn aangenomen. De statutenwijziging is noodzakelijk om bij beschermingsactiviteiten voldoende grondslag te hebben voor eventuele juridische acties. Het bestuur zal ervoor zorgen dat de statuten zo snel mogelijk van kracht worden via een notaris. Er kunnen nog steeds soorten gesponsord worden in de broedvogelatlas van Noord-Holland, die in december 00 uitkomt. Kijk op vogelwerkgroepennh.nl/sponsoring.php. Dit is mijn laatste verenigingsnieuws. Vanaf de komende Algemene Ledenvergadering zal Roely Bos het secretariaat overnemen en ben ik geen lid meer van het bestuur. Het was leuk en leerzaam om lange tijd spin in het web van de Vogelwerkgroep te zijn. Een paar hoogtepunten wil ik noemen: de bereidwilligheid van velen van jullie om op verschillende manieren mee te werken aan de Stadsvogeldagen (excursieleiders, inleiders, fotografen, standwerkers, etc.), al die bijzondere telefoontjes over vogels in nood, mooie uitgaven/boekjes, de vele ontmoetingen en samenwerking met de redactie van De Gierzwaluw. Dank jullie wel daarvoor! Sinds januari ben ik stadsvogeladviseur bij Vogelbescherming Nederland, uiteraard voor de vogels in Amsterdam. Tot slot een voorbeeld van een bijzondere telefoontje: Op mijn antwoordapparaat staat een mevrouw, ze heeft een verzwakte Roerdomp in haar tuin. Ik Roerdomp bel eerst een deskundige (Jip). Dan bel ik die mevrouw: ze heeft twee (!) Roerdompen in de tuin langs de waterkant in het riet, eentje kan zich prima redden, maar de ander niet. Ik vertel haar dat ze niet mag proberen hem te pakken in verband met de grote snavel en gevaar voor haar ogen. Of ze de dierenambulance al heeft gebeld: die komen niet. Ik vertel wat hij eet (muizen, vissen). Haar man roept op de achtergrond: eet hij ook garnalen? Ik zeg ja, probeer maar, en ook kippenvleugeltjes. Heeft ze niet in huis. Dan kijk ik in de ledenlijst en zie dat Rob in dezelfde straat woont. Die staat binnen de kortste keren op de stoep. Snel nog naar de AH voor de kippenvleugeltjes. Na een dagje bijvoeding is de Roerdomp weer opgeknapt en weggevlogen. FOTO: HANNA HIRSCH, middelpolder, --00 De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

6 Broedvogelinventarisaties in 00 Frank van Groen In 00 werden in de Amsterdamse regio in maar liefst gebieden broedvogels geïnventariseerd. De resultaten staan vermeld in Tabel. Voor overzichten van broedvogelinventarisaties in de Amsterdamse regio uit 00 t/m 00 wordt verwezen naar eerder verschenen artikelen in dit blad (Louwe Kooijmans, 00 & 00 en Van Groen, 00 & 00). Ten opzichte van 00 is de Lange Bretten afgevallen als inventarisatiegebied. De Brettenzone en Ruige Riet zijn nieuw in het overzicht. Alle gebieden werden geïnventariseerd volgens de BMP-A methode van SOVON (Van Dijk, 00). In de telgebieden zijn in 00 van vogelsoorten territoria vastgesteld. Uit het overzicht blijkt dat de Merel de talrijkste soort is (). Op twee staat de Winterkoning () en op drie de Kleine Karekiet (). Andere algemene soorten die boven de 00 territoria uitkomen zijn Aalscholver (Botshol), Wilde Eend, Meerkoet, Houtduif, Tjiftjaf, Fitis en Koolmees. Vier soorten komen in alle plots voor als broedvogel: Wilde Eend, Meerkoet, Merel en De Wintertaling is een nieuwe broedvogel voor Amsterdam Koolmees. Zes soorten ontbreken slechts in één plot: Houtduif, Winterkoning, Tjiftjaf, Zwartkop, Pimpelmees en Vink. soorten komen in slechts één plot voor. Gebieden met exclusieve soorten zijn Botshol met twaalf soorten (Lepelaar, Aalscholver, Kokmeeuw, Heilige Ibis, Krooneend, Bruine Kiekendief, Boomvalk, Zwartkopmeeuw, Kleine Mantelmeeuw, Visdief, Bosuil, Grote Karekiet), Lutkemeerpolder met zes soorten (Kleine Plevier, Tureluur, Veldleeuwerik, Boerenzwaluw, Gele Kwikstaart, Ringmus), Oostelijk Havengebied (Gierzwaluw, Huiszwaluw), Westgaarde (Goudhaan, Appelvink), Diemerbos (Wintertaling) en Flevopark (Ransuil). De enige soort die, sinds 00, in 00 voor het eerst in de Amsterdamse regio werd vastgesteld als broedvogel is de Wintertaling (Diemerbos). Soorten die in de jaren 00 t/m 00 wel zijn vastgesteld als broedvogel maar niet in 00 zijn Roerdomp (x Diemerpark), Ooievaar (00 Frankendael), Zomertaling (x), Torenvalk (x), Patrijs (x Lutkemeer), Zwarte Stern (x Botshol), Zwarte Roodstaart (x), Grote Lijster (00 Westgaarde), Zwarte Mees (00 Flevopark) en Goudvink (00). Van deze elf soorten staan er vier op de Rode Lijst: Roerdomp, Zomertaling, Patrijs en Zwarte Stern. Naast de gebieden uit Tabel worden binnen de regio Amsterdam jaarlijks ook dertien plots geïn- FOTO: MARIANNE SLOT, middelpolder, --00 ventariseerd in het kader van het landelijk weidevogelmeetnet van het NEM (Netwerk Ecologische Monitoring) in opdracht van de provincie Noord-Holland. Er wordt gewerkt volgens de BMP-W methode (Teunissen & Van Kleunen, 000). Het NEM-weidevogelmeetnet wordt gecoördineerd door SOVON. Omdat slechts een beperkt aantal soorten wordt geïnventariseerd staan de gegevens van deze plots apart vermeld in Tabel. Het gaat om gebieden in Waterland (), het Ilperveld (), Marken (), de Middelpolder (), de Bovenkerkerpolder () en de Holendrechter- en Bullewijkerpolder (). Naast de verplichte soorten (BMP-W) zijn in deze plots ook Grauwe Gans, Kolgans, Brandgans, Grote Canadese Gans, Nijlgans en Kluut geteld. Alleen de soorten die in 00 daadwerkelijk zijn vastgesteld in één van de dertien plots staan vermeld in de tabel. Het gaat om vijftien soorten. Dit betekent dat Kolgans, Brandgans, Kluut, Tafeleend, Wintertaling, Zomertaling, Wulp, Kemphaan, Watersnip, Kwartelkoning, Kwartel en Patrijs in 00 niet zijn vastgesteld in deze meetnetplots. In 00 werden in de dertien meetnetplots in totaal territoria vastgesteld. Gemiddeld werden in een plot negen soorten vastgesteld. De Kievit is de talrijkste broedvogel in de meetnetplots ( territoria), op de voet gevolgd door de Grutto (). Verder komt alleen de Tureluur boven de 00 territoria uit. Krakeend (0) en Scholekster () zijn relatief talrijk. Van de vijftien vastgestelde soorten komen Grote Canadese Gans, Slobeend, Grutto en Graspieper alleen in de weidevogelmeetnetplots voor en niet in de BMP-plots. De in het totaal onderzochte gebieden kunnen worden beschouwd als een goede dwarsdoorsnede van de Amsterdamse regio op het gebied van broedvogels. Hierbij moet wel worden bedacht dat relatief veel plots in stadsparken en weinig plots in bebouwd gebied liggen, terwijl het laatste juist een groot deel van het oppervlak van de regio beslaat. Grote delen van het stedelijk gebied zijn marginaal biotoop voor veel vogels. Hier komen veel vogelsoorten niet tot broeden en algemene soorten halen hier vaak maar lage dichtheden. Dat van sommige soorten, die elders schaars zijn, daarentegen verassend hoge aantallen kunnen worden vastgesteld in een stedelijk plot bewijzen wel de aantallen van Gierzwaluw (), Huiszwaluw () en Huismus () in het Oostelijke Havengebied. De cijfers uit beide tabellen geven een redelijk compleet beeld van de broedvogelbevolking in de regio Amsterdam in 00, met als enige kanttekening dat het stedelijk gebied onderbelicht is. Dit komt omdat de animo om vrij arbeidsintensieve BMP-inventarisaties in stedelijk gebied uit te voeren vrij laag is. Zelfs in een stedelijke regio als Amsterdam ligt het overgrote deel van de geïnventariseerde plots in parken en in landelijk gebied. Om toch een beter beeld te krijgen van het wel en wee van typische soorten van de stad is SOVON daarom in 00 met MUS (Meetnet Urbane Soorten) begonnen, een methode die veel minder tijd kost. De resultaten van MUS in de Amsterdamse regio zijn eerder besproken in dit blad (De Bruin, 00). Grofweg zijn de onderzochte telgebieden uit Tabel onder te verdelen in drie regio s: de parken, het stedelijk gebied en het landelijk gebied. Zoals te verwachten zijn de plots in het stedelijk gebied soortenarmer ( verschillende soorten, gemiddeld soorten) dan de plots in de parken ( verschillende soorten, gemiddeld soorten) en die het in landelijk gebied ( verschillende 0 De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

7 Tabel. Tabel Resultaten. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse Amsterdamse regio 00 regio (index 00 (index 00=00) 00=00) parken parken stedelijk stedelijk gebied gebied landelijk landelijk gebied gebied Park De Kuil Gebied Gebied Park De Kuil Eendrachtspark Eendrachtspark Erasmuspark Erasmuspark Flevopark Flevopark Park Frankendael Park Frankendael Gerbrandypark Gerbrandypark Hortus & Wertheimpark Hortus & Wertheimpark Oosterpark Oosterpark Rembrandtpark Rembrandtpark Ruige Riet Ruige Riet Westgaarde Westgaarde De Mirandabad De Mirandabad Oostelijk Havengebied Oostelijk Havengebied Polderweggebied Polderweggebied Botshol Botshol Bretttenzone Bretttenzone Diemerbos Diemerbos Diemerpark Diemerpark Lutkemeerpolder Lutkemeerpolder Oeverlanden West Oeverlanden West Bloesempark Bloesempark Kleine Poel Kleine Poel Oeverlanden Zuid Oeverlanden Zuid Totaal Totaal Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Oppervlak Oppervlak (ha) (ha) 0, 0, 0 0,,,, Dodaars Dodaars Fuut Fuut Aalscholver Aalscholver Blauwe Blauwe Reiger Reiger Heilige Heilige Ibis Ibis Lepelaar Lepelaar Knobbelzwaan Knobbelzwaan Grauwe Grauwe Gans Gans Soepgans Soepgans 0 0 Nijlgans Nijlgans Bergeend Bergeend Krakeend Krakeend Wintertaling Wintertaling * * Wilde Wilde Eend Eend x x Soepeend Soepeend x x Muskuseend Muskuseend Krooneend Krooneend Tafeleend Tafeleend Kuifeend Kuifeend Bruine Bruine Kiekendief Kiekendief Havik Havik Sperwer Sperwer Buizerd Buizerd Boomvalk Boomvalk * * Fazant Fazant Waterral Waterral Waterhoen Waterhoen x x 0 0 Meerkoet Meerkoet x x 0 0 Scholekster Scholekster 0 0 Kleine Kleine Plevier Plevier Kievit Kievit Tureluur Tureluur * * Zwartkopmeeuw Kokmeeuw Kokmeeuw Kleine Kleine Mantelmeeuw Mantelmeeuw Visdief Visdief * * Stadsduif Stadsduif Holenduif Holenduif Houtduif Houtduif x x Turkse Turkse Tortel Tortel Halsbandparkiet Halsbandparkiet Grote Grote Alexanderparkiet Koekoek Koekoek * * Bosuil Bosuil Ransuil Ransuil * * Gierzwaluw Gierzwaluw IJsvogel IJsvogel Groene Groene Specht Specht * * Grote Grote Bonte Bonte Specht Specht 0 0

8 Tabel. Tabel Resultaten. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse Amsterdamse regio 00 regio (index 00 (index 00=00) 00=00) parken parken stedelijk stedelijk gebied gebied landelijk landelijk gebied gebied Park De Kuil Gebied Gebied Park De Kuil Eendrachtspark Eendrachtspark Erasmuspark Erasmuspark Flevopark Flevopark Park Frankendael Park Frankendael Gerbrandypark Gerbrandypark Hortus & Wertheimpark Hortus & Wertheimpark Oosterpark Oosterpark Rembrandtpark Rembrandtpark Ruige Riet Ruige Riet Westgaarde Westgaarde De Mirandabad De Mirandabad Oostelijk Havengebied Oostelijk Havengebied Polderweggebied Polderweggebied Botshol Botshol Bretttenzone Bretttenzone Diemerbos Diemerbos Diemerpark Diemerpark Lutkemeerpolder Lutkemeerpolder Oeverlanden West Oeverlanden West Bloesempark Bloesempark Kleine Poel Kleine Poel Oeverlanden Zuid Oeverlanden Zuid Totaal Totaal Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index Veldleeuwerik Oppervlak Veldleeuwerik Oppervlak (ha)* (ha)* 0, 0, 0 0,,,, Boerenzwaluw Dodaars Boerenzwaluw Dodaars * * Huiszwaluw Fuut Huiszwaluw Fuut * * Boompieper Aalscholver Boompieper Aalscholver Gele Blauwe Kwikstaart Gele Blauwe Reiger Kwikstaart Reiger * * Witte Heilige Kwikstaart Witte Heilige Ibis Kwikstaart Ibis Winterkoning Lepelaar Winterkoning Lepelaar x x 0 0 x x Heggenmus Knobbelzwaan Heggenmus Knobbelzwaan x x x x Roodborst Grauwe Roodborst Grauwe Gans Gans x x x x Nachtegaal Soepgans Nachtegaal Soepgans * * Nijlgans Blauwborst Blauwborst Nijlgans Merel Bergeend Merel Bergeend 0 0 x x x x 0 0 Krakeend Zanglijster Zanglijster Krakeend Wintertaling Sprinkhaanzanger Wintertaling * * Wilde Snor * Snor Wilde Eend* Eend x x Soepeend Rietzanger Rietzanger Soepeend x x 0 0 Muskuseend Bosrietzanger Bosrietzanger Muskuseend Krooneend Kleine Kleine Krooneend Karekiet Karekiet x x Tafeleend Grote Grote Tafeleend Karekiet Karekiet * * Kuifeend Spotvogel Spotvogel Kuifeend * * Bruine Braamsluiper Braamsluiper Bruine Kiekendief Kiekendief Havik Grasmus Grasmus Havik 0 0 Sperwer Tuinfluiter Tuinfluiter Sperwer x x Buizerd Zwartkop Zwartkop Buizerd x x Boomvalk Tjiftjaf Tjiftjaf Boomvalk * * x x Fazant Fitis Fitis Fazant x x Waterral Goudhaan Goudhaan Waterral Waterhoen Grauwe Grauwe Waterhoen Vliegenvanger Vliegenvanger * * x x 0 0 Meerkoet Baardman Baardman Meerkoet x x 0 0 Scholekster Staartmees Staartmees Scholekster Kleine Matkop Matkop Kleine Plevier * Plevier * Kievit Pimpelmees Pimpelmees Kievit 0 0x x x x 0 0 x x Tureluur Koolmees Koolmees Tureluur * * x x x x 0 0x x 0 0 x x Zwartkopmeeuw Boomklever Boomklever Kokmeeuw Boomkruiper Boomkruiper Kokmeeuw Kleine Gaai Gaai Kleine Mantelmeeuw Mantelmeeuw Visdief Ekster Ekster Visdief * * Stadsduif Kauw Kauw Stadsduif Holenduif Roek Roek Holenduif Houtduif Zwarte Zwarte Houtduif Kraai Kraai x x Turkse Spreeuw Spreeuw Turkse Tortel Tortel x x Halsbandparkiet Huismus Huismus * * Grote Ringmus Ringmus Grote Alexanderparkiet * * Koekoek Vink Vink Koekoek * * x x Bosuil Groenling Groenling Bosuil 0 0 Ransuil Putter Putter Ransuil * * 0 0 Gierzwaluw Kneu * Kneu Gierzwaluw * IJsvogel Appelvink Appelvink IJsvogel Groene Rietgors Rietgors Groene Specht Specht * * Grote Grote Bonte Aantal Bonte Specht Aantal territoria Specht territoria Aantal Aantal soorten soorten * = Rode Lijst-soort x = wel broedvogel, maar niet geteld

9 soorten, gemiddeld soorten). De plots in het landelijk gebied zijn duidelijk het soortenrijkst. Parken Soorten die in 00 alleen in de parken zijn vastgesteld zijn Muskuseend, Grote Alexanderparkiet, Ransuil (Flevopark), Goudhaan (Westgaarde), Boomklever, Roek en Appelvink (Westgaarde). Stedelijk gebied Soorten die gebonden zijn aan bebouwing worden vooral hier aangetroffen. Het gaat om Stadsduif, Gierzwaluw, Huiszwaluw en Huismus. Alleen Gierzwaluw en Huiszwaluw werden in 00 exclusief in het stedelijk gebied aangetroffen als broedvogel. Met de Huismus lijkt het nu beter te gaan (zie index). Landelijk gebied Maar liefst soorten uit Tabel werden alleen in het landelijk gebied vastgesteld als broedvogel. Leuk is de vestiging van de Boompieper in het Diemerpark. Botshol is nu niet meer het enige plot waar deze soort is vastgesteld in de regio. Met vijftien territoria bereikte de Boompieper in Botshol een recordstand. Exoten Bijna 0% van de vastgestelde soorten kunnen min of meer als exoot worden beschouwd. Het gaat om Heilige Ibis, Soepgans, Nijlgans, Soepeend, Muskuseend, Fazant, Stadsduif, Halsbandparkiet en Grote Alexanderparkiet. Het jaarlijkse voorkomen van de Heilige Ibis in Botshol als broedvogel is vrij uniek. Deze soort broedt vrijwel niet elders in Nederland. Tabel Tabel. Resultaten. Resultaten weidevogelmeetnet Amsterdamse Amsterdamse regio regio (index (index 00=00) 00=00) Ilperveld, Nieuwe Gouw Gebied Gebied Ilperveld, Nieuwe Gouw Ilperveld, Gouwsloot Ilperveld, Gouwsloot Ilperveld, Dorre Ilp Ilperveld, Dorre Ilp Waterland, Belmermeer Waterland, Belmermeer Waterland, Poppendam Waterland, Poppendam Waterland, Barnegat Waterland, Barnegat Waterland, Rijperweg Waterland, Rijperweg Waterland, Broekermeer Waterland, Broekermeer Waterland, Rietbroek Waterland, Rietbroek Marken Marken Holendrechter- en Bullewijkerpolder Holendrechter- en Bullewijkerpolder Middelpolder Amstelveen Middelpolder Amstelveen Bovenkerkerpolder Bovenkerkerpolder Totaal 00 Totaal 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Index 00 Oppervlak Oppervlak (ha) (ha) Knobbelzwaan Knobbelzwaan Grauwe Grauwe Gans Gans Canadese Canadese Gans Gans Nijlgans Nijlgans Bergeend Bergeend Krakeend Krakeend Slobeend Slobeend * * Kuifeend Kuifeend 0 0 Scholekster Scholekster Kievit Kievit Grutto Grutto * * 0 0 Tureluur Tureluur * * Veldleeuwerik Veldleeuwerik * * Graspieper Graspieper * * Gele Kwikstaart Gele Kwikstaart * * Aantal Aantal territoria territoria,,,, 0 0 Aantal Aantal soorten soorten Rode Lijst Van de vastgestelde soorten komen er voor op de Rode Lijst, waarvan er drie alleen in de meetnetplots zijn vastgesteld (Slobeend, Grutto en Graspieper). Van de in totaal 0 vastgestelde soorten broedvogels staat dus ruim procent op de Rode Lijst. Na Grutto () en Tureluur (0) is de Huismus met 0 territoria de talrijkste van deze groep, gevolgd door Huiszwaluw (, Oostelijk Havengebied). Ook de Koekoek ( territoria in tien gebieden) en de Nachtegaal ( territoria in vijf gebieden waarvan in de Brettenzone) doen het goed in de Amsterdamse regio. In de weidevogelmeetnetplots vallen Slobeend (0) en Graspieper () op. De meeste Rode Lijstsoorten komen voor in de Lutkemeerpolder, net als in 00 en 00. In 00 ging het om negen soorten die in het totaal slechts achttien territoria bezetten (Tureluur, Veldleeuwerik, Boerenzwaluw, Gele Kwikstaart, Spotvogel, Grauwe Vliegenvanger, Huismus, Ringmus en Kneu). Ten opzichte van 00 zijn Koekoek en Snor verdwenen als broedvogel in de Lutkemeer. De Spotvogel is terug. Deze soort werd hier voor het laatst in 00 vastgesteld. Verder scoren Botshol en Diemerpark goed met resp. zeven en zes Rode Lijstsoorten; Botshol met Boomvalk, Visdief, Koekoek, Snor, Grote Karekiet, Grauwe Vliegenvanger en Matkop en Diemerpark met Koekoek, Nachtegaal, Snor, Spotvogel, Matkop en Kneu. In de Brettenzone broedden vier Rode Lijstsoorten; Koekoek, Nachtegaal, Matkop en Kneu. Het Flevopark (Koekoek, Ransuil en Groene Specht), Diemerbos (Wintertaling, Koekoek en Matkop) en Westgaarde (Koekoek, Groene Specht en Grauwe Vliegenvanger) herbergen elk drie Rode Lijstsoorten. De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

10 De Graspieper heeft broedparen in het weidevogelmeetnet In de weidevogelmeetnetplots zijn territoria van zes Rode Lijstsoorten vastgesteld; Slobeend (0), Grutto (), Tureluur (0), Veldleeuwerik (), Graspieper () en Gele Kwikstaart (). In vijf van de dertien plots werden vijf Rode Lijstsoorten vastgesteld, en in vijf plots vier. De gebieden met het hoogste aantal territoria van soorten van de Rode Lijst zijn Marken (), vooral dankzij Grutto en Tureluur, en het Oostelijk Havengebied (), dankzij kolonies van Huiszwaluw en Huismus. Van de onderzochte plots komt in acht plots geen enkele Rode Lijstsoort voor (De Kuil, Eendrachtspark, Erasmuspark, Frankendael, Gerbrandypark, Hortus & Wertheimpark, Rembrandtpark en De Mirandabad). Dit zijn allemaal in de stad gelegen parken of parkachtige gebieden waar zelfs de Huismus het laat afweten. Amsterdamse index In het broedvogeloverzicht van 00 (Van Groen, 00) is de Amsterdamse index geïntroduceerd. Hiermee is het mogelijk vast te stellen in hoeverre vogels toe- of afnemen. In eerste instantie is op grond van de gegevens van twaalf gebieden een indexwaarde van de algemenere soorten berekend. Nu zijn van achttien gebieden de broedvogelgegevens uit de jaren 00 t/m 00 bekend. Het gaat om Flevopark, Frankendael, Hortus & Wertheimpark, Oosterpark, Rembrandtpark, Westgaarde, De Mirandabad, Oostelijk Havengebied, Polderweggebied, Botshol, Brettenzone, Diemerbos, Diemerpark, Lutkemeerpolder, Oeverlanden West Amstelveense Poel, Bloesempark, Kleine Poel en Oeverlanden Zuid Amstelveense Poel. De indexwaarden uit Tabel hebben aldus betrekking op de gegevens uit maar liefst achttien gebieden. Omdat de index nu berekend is op basis van gegevens uit meer gebieden kunnen de cijfers verschillen met die in het broedvogeloverzicht van 00. De index is alleen opgesteld voor soorten met in één van de onderzochte jaren minimaal tien territoria in deze achttien gebieden samen. Het jaar 00 is op 00 gesteld (zie tabel). Van soorten FOTO: MARIANNE SLOT, opperwoud, is een indexcijfer berekend. Uit de indexcijfers blijkt dat zowel het totale aantal territoria als het totale aantal vastgestelde soorten stabiel is in de plots. Daarnaast is van twaalf soorten uit de weidevogelmeetnetplots een indexcijfer berekend. De hoogste indexcijfers worden gevonden bij Boompieper (), Lepelaar (), Knobbelzwaan (00), Kuifeend (, weidevogelplots), Grauwe Gans (), Rietzanger () en Grasmus (). Grootste dalers zijn Snor (), Spotvogel (), Veldleeuwerik (0, weidevogelplots)), Kokmeeuw (, afname kolonie Botshol), Kneu () en Spreeuw (). Vier van deze zes soorten zijn Rode Lijstsoorten. Slechts veertien van de in 00 vastgestelde Rode Lijstsoorten kwamen in voldoende mate voor om op te kunnen nemen in de index. Van deze veertien soorten zijn sinds 00 vijf soorten toegenomen (Tureluur, Huiszwaluw, Huismus, Graspieper en Gele Kwikstaart). De meest stabiele soorten over de inventarisatiejaren heen (indexwaarden tussen de en 0) zijn Meerkoet, Zwartkop en Zwarte Kraai. Hoewel in de winter van sprake was van een koudeperiode laat de index van de Winterkoning nauwelijks een afname zien. Naar het zich laat aanzien is de winter van nog strenger. Zo lag er meer en langer sneeuw dan de vorige winter. Zou de Winterkoning in 00 wel een veer moeten laten? Bovenstaand lijstje van stijgers en dalers ziet er anders uit dan het lijstje uit het overzicht van vorig jaar. Naarmate de index over meer jaren berekend wordt, zullen de echte stijgers en dalers zich steeds duidelijker aftekenen. Vogelsoorten waarvan de aantallen aan populatieschommelingen onderhevig zijn, zullen geen duidelijke trend laten zien. Uit de index van de weidevogelmeetnetplots blijkt dat het ook in de Amsterdamse regio slecht gaat met de weidevogels. Dit wordt geïllustreerd door de daling van het totale aantal territoria in de dertien plots met 0% sinds 00. De grootste afname werd geconstateerd voor de Veldleeuwerik (met 0%). Alleen Kuifeend, Tureluur, Graspieper en Gele Kwikstaart namen toe sinds 00. Het zou mooi zijn indien broedvogelgegevens van in dit overzicht nog ontbrekende gebieden beschikbaar komen. In een volgende versie van dit overzicht kan de index dan wellicht berekend worden met gegevens uit meer gebieden. Gebaseerd op meer gegevens zal de Amsterdamse index aan betrouwbaarheid winnen. Tellers die hun gegevens nog niet aan SOVON hebben doorgegeven worden hierbij opgeroepen dat alsnog te doen. De gegevens worden door SOVON gebruikt bij de berekening van landelijke indexen. Voor een aantal (algemenere) soorten is het ook mogelijk regionale indexen of indexen per biotoop te berekenen. Vanwege het feit dat in stedelijk gebied relatief weinig proefvlakken liggen zijn deze gegevens van extra belang. Het beschikbaar zijn van gegevens van een paar plots meer of minder kan het verschil maken tussen het wel of net niet kunnen berekenen van betrouwbare indexen voor de urbane regio. De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

11 Hopelijk is dit overzicht een stimulans voor alle tellers om ook in het voorjaar van 00 er weer op uit te trekken en de vaste telgebieden opnieuw te inventariseren. Mensen die ook graag willen deelnemen aan broedvogelinventarisaties kunnen een keer met een ervaren teller meelopen of meedoen aan een cursus om hun veldkennis op niveau te brengen. Vooral de kennis van de zang van de relevante vogelsoorten en gestandaardiseerd werken is essentieel om te komen tot betrouwbare inventarisatieresultaten. De kaart van het werkgebied van de VWGA is te vinden op vogelwerkgroepamsterdam.nl. Correctie gegevens 00 In het artikel Broedvogelinventarisaties in 00 (Van Groen, 00) is een storende fout geslopen in Tabel. Bij soort nummer dient Grutto te staan. Dankwoord De volgende personen, op volgorde van voornaam, hebben in 00 meegewerkt aan de inventarisaties. Aleid Offerhaus (Oeverlanden West, Bloesempark), Ann van Echtelt (Diemerbos), Auke Jansen (Frankendael), Ben Daemen (Flevopark, Oosterpark, Oostelijk Havengebied), Bram Heuseveldt (Oeverlanden Zuid), Cathy Wiersema (Diemerbos), Edial Dekker (Barnegat, Rijperweg, Rietbroek), Erik de Vries (Oeverlanden West, Bloesempark), Frank van Groen (Polderweggebied, Diemerbos, Nieuwe Gouw, Gouwsloot, Dorre Ilp), Henk Breij (Kleine Poel), Hester Schoute (Oosterpark), Jan van Blanken (Westgaarde, Lutkemeerpolder), Jan Hinloopen (Diemerbos), Jan Timmer (Hortus & Wertheimpark), Janneke Dijs (Diemerbos), John van der Woude (Botshol), Lammert van der Veen (Diemerpark), Manuel Segond von Blanchet (Hortus & Wertheimpark), Mark Kuiper (Bovenkerkerpolder, Middelpolder, Holendrechter- en Bullewijkerpolder), Merijn van Leeuwen (Diemerpark), Peter-Paul Boermans (Oeverlanden West, Bloesempark), Petra Snijder (Diemerbos), Philipp Derks (Park De Kuil, Eendrachtspark, Erasmuspark, Gerbrandypark, Ruige Riet), Rob Baars (Diemerpark), Ruud Brouwer (Marken), Silvan Laan (Diemerpark, Broekermeer, Belmermeer, Poppendam), Teun van Dijk (Rembrandtpark, Brettenzone), Wendy Bach Kolling (Oosterpark) en Zweitse Scheeringa (De Mirandabad). Dank gaat ook uit naar de Provincie Noord-Holland voor het beschikbaar stellen van de gegevens van het Weidevogelmeetnet ten behoeve van dit overzicht. Literatuur De Bruin E. 00. MUS-sen in Groot-Amsterdam. De Gierzwaluw jg. (): -. Van Dijk, A.J. 00. Handleiding Broedvogel Monitoring Project (broedvogelinventarisaties in proefvlakken). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Van Groen, F.M. 00. Broedvogelinventarisaties in 00. De Gierzwaluw jg. (): -. Van Groen, F.M. 00. Broedvogelinventarisaties in 00. De Gierzwaluw jg. (): -. Louwe Kooijmans, J. 00. Broedvogelinventarisaties in 00. De Gierzwaluw jg. (): -. Louwe Kooijmans, J. 00. Broedvogelinventarisaties in 00. De Gierzwaluw jg. (): -. Teunissen W.A. & van Kleunen A Weidevogels inventariseren in cultuurland. Handleiding Nationaal Weidevogelmeetnet. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Resultaten MUS-project 00 Ellen de Bruin Dit artikel beschrijft de telresultaten van 00 van het MUS-project in de regio Groot-Amsterdam. MUS, in 00 gestart door SOVON Vogelonderzoek Nederland, staat voor Meetnet Urbane Soorten en heeft als doel het volgen van de aantalsontwikkeling van alle broedvogelsoorten in stedelijke gebieden, het vastleggen van (veranderingen in) de verspreiding ervan en het verzamelen van dichtheidscijfers. Methode De MUS-methode gebruikt punttellingen en is analoog aan de PTT-methode (Punt Transect Tellingen), welke voor wintervogeltellingen wordt gebruikt. De methode, gebaseerd op een postcode, een aantal telpunten en drie telrondes, wordt uitgebreid beschreven bij de resultaten van 00 (De Bruin, 00) en is in 00 niet gewijzigd. De resultaten in Tabel geven het maximum aantal individuen per soort dat per postcodegebied tijdens één ronde is waargenomen, berekend over alle telpunten. Het aantal telpunten varieert van acht tot twaalf per postcodegebed. De aantallen in de tabel zijn omgerekend naar een gelijk aantal telpunten (tien), zodat deze vergelijkbaar worden. Zo ontstaat het zgn. relatieve maximum : het maximum aantal individuen per tien telpunten. Nagekomen gegevens 00 a publicatie van de gegevens van 00 is van postcodegebied 0 de derde telling van 00 binnengekomen, alsmede de telgegevens van postcodegebieden 0, 0 en. Postcode 0 is helaas slechts éénmaal geteld. Door toevoeging van deze gegevens zijn de volgende opmerkingen te maken over de resultaten van 00. Het totaal aantal waargenomen soorten in 00 wijzigt niet door deze toevoegingen en blijft. Wel is uiteraard het absolute aantal individuen gestegen, van naar. De top tien in aantal individuen van 00 wijzigt en is te vinden in Tabel. Door toevoeging van de telling van postcode 0 komt zowel Blauwe Reiger als Meerkoet niet meer voor in alle postcodegebieden. De zin op één postcode na zijn in alle gebieden Wilde Eend, Soepeend, Kokmeeuw, Stadsduif en Kauw geteld komt ook te vervallen. De toevoeging van de gegevens van de postcodegebieden 0 en zorgen ervoor dat de Grutto minder uniek wordt; deze soort komt niet voor in drie maar in zelfs vijf gebieden. De waarneming in postcodegebied 0 zorgt ervoor dat Staartmees in vier gebieden is waargenomen. In de telling van postcodegebied 0 staat een Glanskop ( april 00); deze waarneming neem ik niet mee. Het is heel goed mogelijk dat dit een Koolmees of een Matkop is geweest; immers het voorkomen van Glanskop is vrijwel uitgesloten in de regio. Tot slot: enkele totalen in Tabel van het artikel van 00 wijken af door afrondingsverschillen na het omrekenen naar tien telpunten. In de tabel van 00 is dit euvel voorkomen. 0 De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

12 Tabel. Tabel Maximum. Maximum aantal per aantal soort per per soort postcode per postcode (omgerekend (omgerekend naar tien naar telpunten) tien telpunten) postcode postcode totaal totaal Dodaars Dodaars Fuut Fuut Aalscholver Aalscholver Blauwe Blauwe Reiger Reiger Ooievaar Ooievaar Knobbelzwaan Knobbelzwaan 0 0 Grauwe Grauwe Gans Gans Soepgans Soepgans Brandgans Brandgans Nijlgans Nijlgans Bergeend Bergeend Krakeend Krakeend Wilde Eend Wilde Eend 0 0 Soepeend Soepeend Krooneend Krooneend Kuifeend Kuifeend 0 0 Bruine Kiekendief Bruine Kiekendief Sperwer Sperwer Buizerd Buizerd Torenvalk Torenvalk Slechtvalk* Slechtvalk* Fazant Fazant Waterhoen Waterhoen Meerkoet Meerkoet Scholekster Scholekster 0 0 Kievit Kievit 0 0 Grutto* Grutto* Wulp Wulp Tureluur* Tureluur* Zwartkopmeeuw Zwartkopmeeuw Kokmeeuw Kokmeeuw Stormmeeuw Stormmeeuw Kleine Mantelmeeuw Kleine Mantelmeeuw Zilvermeeuw Zilvermeeuw Grote Mantelmeeuw* Grote Mantelmeeuw* Visdief* Visdief* 0 0 Stadsduif Stadsduif Holenduif Holenduif Houtduif Houtduif Turkse Tortel Turkse Tortel 0 0 Halsbandparkiet Halsbandparkiet Koekoek* Koekoek* Gierzwaluw Gierzwaluw 0 0 IJsvogel IJsvogel Groene Groene Specht* Specht* Grote Bonte Grote Specht Bonte Specht 0 0 Oeverzwaluw Oeverzwaluw Boerenzwaluw* Boerenzwaluw* Huiszwaluw* Huiszwaluw* Boompieper Boompieper Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Winterkoning Resultaten 00 Om gegevens van de regio Groot- Amsterdam te kunnen analyseren zijn die van postcode 000 tot 00 opgevraagd. Er zijn MUS-telgebieden die binnen deze regio vallen (zie Tabel ). Ten opzichte van 00 zijn er vijf postcodegebieden bijgekomen; negen gebieden vielen af, veertien nieuwe kwamen er bij. Dertien gebieden werden zowel in 00 als in 00 geteld. De postcodegebieden 0, 0 en 0 zijn in 00 slechts tweemaal geteld. Doordat sommige soorten in de ene telperiode vaker voorkomen dan in de andere, kan een scheef beeld van deze postcodegebieden ontstaan. In totaal is er een absoluut aantal van individuen geteld, verdeeld over soorten vogels. De top tien van het aantal individuen in 00 staat in Tabel. Van de Kauw zijn net iets meer dan 000 exemplaren geteld. Dit hoge aantal komt met name tot stand in postcodegebieden 0 en in de tweede helft van juni; het betreft hier waarschijnlijk slaapplaatsen of voorverzamelplaatsen. De Halsbandparkiet, vorig jaar nog goed voor individuen, heeft in 00 met een aantal van de top niet meer kunnen bereiken. Nieuw in de top tien is, direct op nummer, de Spreeuw. De top drie postcodegebieden qua aantal soorten: (0) Amstel I: & (0) Holendrecht-zuid: R, S, T- buurt: soorten (0) Indische Buurt-oost, Flevoweg: soorten (0) IJburg Haveneiland: soorten De top drie postcodegebieden qua absoluut aantal individuen (tussen haakjes het relatieve aantal bij omrekening naar tien telpunten): (0) Osdorp-west: 0 individuen () (0) Holendrecht-zuid: R, S, T-buurt: 0 individuen () () Weesp-centrum en -oost, Naardermeer: individuen (relatief ook ) JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

13 IJsvogel IJsvogel Groene Groene Specht* Specht* Tabel. Tabel Maximum Grote Bonte Grote. Specht Bonte Maximum aantal Spechtper aantal soort per per soort postcode per postcode (omgerekend (omgerekend naar tien naar telpunten) tien telpunten) 0 0 Oeverzwaluw Oeverzwaluw Boerenzwaluw* Boerenzwaluw* postcode postcode totaal totaal Huiszwaluw* Huiszwaluw* Dodaars Dodaars Boompieper Boompieper Fuut Fuut Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart Aalscholver Aalscholver Winterkoning Winterkoning Blauwe Blauwe Reiger Reiger Heggenmus Heggenmus Ooievaar Ooievaar Roodborst Roodborst Knobbelzwaan Knobbelzwaan 0 0 Nachtegaal* Nachtegaal* Grauwe Grauwe Gans Gans Blauwborst Blauwborst Soepgans Soepgans Zwarte Roodstaart Zwarte Roodstaart Brandgans Brandgans Merel Merel Nijlgans Nijlgans Zanglijster Zanglijster Bergeend Bergeend Sprinkhaanzanger Sprinkhaanzanger Krakeend Krakeend Snor* Snor* Wilde Eend Wilde Eend 0 0 Rietzanger Rietzanger Soepeend Soepeend Bosrietzanger Bosrietzanger Krooneend Krooneend Kleine Karekiet Kleine Karekiet Kuifeend Kuifeend 0 0 Spotvogel* Spotvogel* Bruine Kiekendief Bruine Kiekendief Sperwer Braamsluiper Braamsluiper Sperwer Buizerd Grasmus Grasmus Buizerd Torenvalk Tuinfluiter Tuinfluiter Torenvalk Slechtvalk* Zwartkop Zwartkop 0 0 Slechtvalk* Tjiftjaf Tjiftjaf Fazant Fazant Fitis Fitis Waterhoen Waterhoen Grauwe Grauwe Meerkoet Vliegenvanger Vliegenvanger 0 0 Meerkoet 0 0 Staartmees Staartmees Scholekster Scholekster 0 Matkop* Matkop* Kievit 0 Kievit 0 Pimpelmees Pimpelmees Grutto* Grutto* Koolmees Koolmees Wulp Wulp Boomklever Boomklever Tureluur* Tureluur* Boomkruiper Boomkruiper Zwartkopmeeuw Zwartkopmeeuw Gaai Gaai Kokmeeuw Kokmeeuw Ekster Ekster Stormmeeuw Stormmeeuw Kleine Kauw Kauw Mantelmeeuw Kleine Mantelmeeuw Zilvermeeuw Roek Roek Zilvermeeuw Grote Zwarte Mantelmeeuw* Kraai Zwarte Kraai Grote Mantelmeeuw* Visdief* Spreeuw Spreeuw Visdief* Stadsduif Huismus* Huismus* Stadsduif Holenduif Ringmus Ringmus Holenduif Houtduif Vink Vink Houtduif Turkse Keep Keep Tortel Turkse Tortel 0 0 Halsbandparkiet Groenling Groenling Halsbandparkiet 0 0 Koekoek* Putter Putter Koekoek* Gierzwaluw Kneu* Kneu* Gierzwaluw 0 0 IJsvogel Rietgors Rietgors IJsvogel Groene totaal Groene totaal Specht* Specht* Grote Bonte Grote Specht Bonte Specht 0 0 Oeverzwaluw aantal soorten aantal soorten Oeverzwaluw 0 0 * Boerenzwaluw* = Rode * Boerenzwaluw* = Lijstsoort Rode Lijstsoort Huiszwaluw* Huiszwaluw* Boompieper Boompieper Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Winterkoning Er zijn vijf soorten waargenomen in alle postcodegebieden: Meerkoet, Houtduif, Koolmees, Ekster en Zwarte Kraai. Drie soorten halen deze kwalificatie net niet: Halsbandparkiet, Merel en Kauw zijn in alle gebieden geteld behalve in postcode 0. Deze soorten zijn blijkbaar nog schaars op IJburg. Maar liefst soorten zijn eenmalig waargenomen: Brandgans (), Bruine Kiekendief, Slechtvalk, Grutto (), Wulp, Tureluur (), Holenduif, Oeverzwaluw (), Boompieper, Blauwborst, Sprinkhaanzanger, Snor, Spotvogel, Braamsluiper, Grauwe Vliegenvanger (), Matkop, Boomklever (), Roek (), Ringmus () en Keep. Het getal tussen haakjes geeft het absoluut aantal exemplaren aan, indien het gaat het om meer dan één exemplaar. De Keep was duidelijk een vogel op trek (0 april 00). Andere niet algemene soorten, die in maximaal drie postcodegebieden zijn waargenomen, zijn Dodaars, Ooievaar, Bergeend, Krooneend, Zwartkopmeeuw, Grote Mantelmeeuw, IJsvogel, Groene Specht, Boerenzwaluw, Nachtegaal, Zwarte Roodstaart, Bosrietzanger, Grasmus, Kneu en Rietgors. Mochten deze broeden in de regio, dan kunnen ze gerekend worden tot de zeldzame broedvogels in het stedelijk gebied. Vergelijking met 00 Het tellen van % aan extra gebieden in 00 leidde grofweg tot % meer individuen en % meer soorten ten opzichte van 00. Tien in 00 getelde soorten werden niet waargenomen in 00: Lepelaar, (Grote) Canadese Gans, Smient, Wintertaling, Slobeend, Tafeleend, Blauwe Kiekendief, Graspieper, Tapuit en Kramsvogel. Zonder uitzondering zijn dit soorten die slechts tijdens één telling in één telgebied werden gezien. Daarentegen werden in 00 veertien nieuwe soorten aan de lijst toegevoegd: Dodaars, Brandgans, Sperwer, Slechtvalk, Grote Mantelmeeuw, IJsvogel, Boompieper, Blauwborst, Sprinkhaanzanger, Snor, Matkop, Roek, Ringmus en Keep. Dit resulteert in een totaal van vijftien Rode Lijstsoorten JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw

14 FOTO: ROBERT HEEMSKERK, weesperzijde, in 00: % van het totaal aantal getelde soorten. In 00 waren deze cijfers resp. zeventien en 0%. Van de meer algemene soorten kan een eerste, voorzichtige vergelijking worden gemaakt, in ieder geval van de gebieden die tweemaal geteld zijn. Dit wordt gedaan door het hanteren van een index voor deze gebieden, te vinden in Tabel. Deze index geeft de toe- of afname aan van het aantal in 00 getelde individuen ten opzichte van dat in 00. Zo betekent een index van een toename van %. Ter vergelijking zijn de indexen uit 00 De IJsvogel is in postcodegebieden waargenomen voor de plots uit het Broedvogel Monitoring Project (Van Groen, 00) er naast gezet. Uit de MUS-gegevens zijn twee indexen te berekenen voor de typische stadssoorten Gierzwaluw en Zwarte Roodstaart, welke in de BMP-plots maar mondjesmaat voorkomen. Tevens zijn Kleine Mantelmeeuw en Zilvermeeuw soorten waarvoor niet eerder een index werd bepaald. Voor de duidelijkheid: de MUS-index zegt meer iets over de aanwezige aantallen in de getelde periodes en minder over het broeden van de soort. De MUS-indexcijfers van Gierzwaluw en Huiszwaluw zijn zorgwekkend; in 00 werden veel minder individuen waargenomen dan in 00. Het monitoren van Gierzwaluwen gebeurt nog te weinig, niet in de laatste plaats vanwege het ontbreken van een eenduidige methode. MUS geeft in ieder geval meer inzicht in de aantallen Gierzwaluwen die aanwezig zijn in de broedtijd. Van Kleine Mantelmeeuw, Zilvermeeuw en Zwarte Roodstaart werden in 00 circa tweemaal zoveel individuen waargenomen dan in 00. Met name van de Zilvermeeuw is deze toename opvallend; deze soort neemt landelijk af als broedvogel. Omdat dakbroeden moeilijk is vast te stellen, is de aantalsontwikkeling van broedparen in de stad echter niet bekend (Kwak & Louwe Kooijmans, 00). Grote Bonte Specht nam ook aanzienlijk toe: van naar 0 exemplaren. Dit komt overeen met de landelijke trend; de soort neemt toe in bossen, maar ook in de steden (Kwak & Louwe Kooijmans, 00). Tabel. Onderzochte postcodegebieden in 00 en 00 postcode Jordaan-noord, Prinsen-, Herenstraat X 0 Plantagebuurt, Oostelijke Eilanden X 0 Zeeburg X X 0 Van der Pekstraat (Noord) X 0 Tuindorp-Oostzaan / Landsmeer X X 0 Kadoelen, Oostzanerwerf X 0 Overtoom X 0 Aalsmeerweg X 00 De Aker X 0 Slotermeer-zuid X 0 Slotervaart X X 0 Nieuw-Sloten X X 0 Geuzenveld, Osdorperweg X 0 Osdorp-oost X X 0 Osdorp-west X 0 Ferdinand Bolstraat (De Pijp) X X 0 Cornelus Krusemanstraat (Zuid) X X 0 Stadionplein X 0 Churchilllaan X 0 IJburg Haveneiland X X 0 Eikenweg, Pretoriusstraat (Oost) X 0 Dapperstraat X 0 Indische Buurt-oost, Flevoweg X 0 Amstel I X X 0 Watergraafsmeer-west: Gooiseweg; Amsteldorp, Wetbuurt X 0 Holendrecht-zuid: R, S, T-buurt X 0 Driemond X X Oud-Diemen, Diemen-centrum X Badhoevedorp, Nieuwe Meer, Schiphol-noord X Amstelveen noordwest (Elsrijk) X Amstelveen noordoost X Amstelveen zuidwest (Keizer Karelpark) X IJburg Steigereiland X X Waver X Weesp-centrum en -oost, Naardermeer X X Weesp-noord X X Tabel. Top tien van 00 en 00; genoemd aantal exemplaren is de sommatie van het maximum (absolute) aantal individuen per postcodegebied, met tussen haakjes het relatief maximum (omgerekend naar tien telpunten) Top tien 00 Top tien 00 Kauw: 00 ex. () Halsbandparkiet: ex. () Spreeuw: 0 ex. () Gierzwaluw: ex. (0) Kokmeeuw: 0 ex. () Kauw: ex. () Merel: ex. () Merel: ex. () Gierzwaluw: ex. () Houtduif: ex. () Houtduif: ex. () Kokmeeuw: ex. () Wilde Eend: 0 ex. () Wilde Eend: ex. () Stadsduif: ex. (0) Meerkoet: 0 ex. () Meerkoet: ex. (0) Stadsduif: ex. () 0 Koolmees: ex. (0) 0 Koolmees: ex. () De Gierzwaluw JAARGANG NR MAART 00 JAARGANG NR MAART 00 De Gierzwaluw