Zelfmanagement bij kanker

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zelfmanagement bij kanker"

Transcriptie

1 Zelfmanagement bij kanker Presentatie voor de Werkgroep Fysiotherapie & Oncologie Midden- Nederland 6 november 2012 Dr. Marije van der Lee

2 Programma Wat doet het Helen Dowling Instituut (HDI)? Wat biedt het HDI op het gebied van zelf management? Vermoeidheid na kanker: Wat is het? Wat doe je eraan? Wanneer verwijs je? Self efficacy Effect MBCT op vermoeidheid na kanker Internettherapie www mindermoebijkanker Hoe ziet het eruit? Resultaten Toekomstig onderzoek Fitter na Kanker Ruimte voor vragen

3 3 ele

4 Missie van het Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken Door specialistische psychologische zorg (Nu 1000 per jaar), wetenschappelijke onderzoek en scholing

5 Zelfmanagement bij kanker

6 Vermoeidheid na kanker Wat is het? Wat doe je eraan? Wanneer verwijzen?

7 Quizvraag: Het is er plotseling, zonder waarschuwing, en meestal niet als gevolg van een inspanning. Rara wat is dat? A. jeuk B. dromen c. vermoeidheid na kanker

8 Quiz vraag: Is radiotherapie gerelateerd aan meer vermoeidheidsklachten dan chemotherapie?

9 Quiz vraag: De vermoeidheidsklachten zijn vaak al voor aanvang van de behandeling aanwezig.

10 Vermoeidheid na kanker % van genezen verklaarde kankerpatiënten ondervinden chronische vermoeidheid t.o.v. 11% onder gewone bevolking (Gielissen, 2008) Het is een frequente en invaliderende klacht

11 De beleving van vermoeidheid verschilt Ernstige vermoeidheid Niet ernstig vermoeid Lijfelijk Belastend Kwaadmakend Ergerlijk Frustrerend Ontmoedigend Aanhoudend Onverklaarbaar Afmattend Acceptabel Normaal Tijdelijk Lijfelijk Waarschuwend Mentaal Voldoening gevend Ontspannend Aangenaam Belastend

12 Vermoeidheid voor, bij en na kanker is multi-factorieel bepaald

13

14 Vermoeidheid na kanker Wat is het? Een belangrijke subjectieve klacht, die verschillende oorzaken kan hebben

15 Vermoeidheid na kanker Wat doe je eraan?

16 Wat doe je eraan: Bewegen of stilstaan? Gedragsinterventies voor vermoeidheid Bewegen, cognitieve therapie, mindfulness based cognitieve therapie: belangrijk is de self-efficacy!!

17 Wat is self efficacy? Het vertrouwen in de eigen bekwaamheid om met succes invloed uit te oefenen. Voorbeeld: Ik denk dat ik in staat ben om zelf te zorgen voor voldoende lichaamsbeweging. Self efficacy is belangrijke voorwaarde voor zelfmanagement! Bandura, A. Psych Review 1997

18 Vergroten van self -efficacy Laten zien hoe vergelijkbare ptn een positief effect ervaren na het correct en volledig uitvoeren van het programma (modeling) Oefenen met het gewenste gedrag (eigen succeservaring) Verbale overtuiging: positieve bevestiging door hulpverlener of sociale omgeving Fysiologische informatie en feedback (bijv bloeddruk) Het programma systematisch aan te laten bevelen door een (huis)arts Bodenheimer ea Patient self-management of chronic disease in primary care. JAMA. 2002

19 Vermoeidheid na kanker Wat doe je eraan? Self efficacy vergroten

20 Vermoeidheid na kanker Wanneer verwijzen? M. Goedendorp et al. NKCV > 3 maanden

21 Mindfulness Based Cognitieve therapie 1. Ik moet ook altijd alles doen 2. Ik wil dat ze mijn moeheid begrijpen 3. Ik moet alles perfect doen 4. Ik kan weer niks 5. Ik moet weer zijn zoals ik was voor ik ziek was.

22 MBCT Bewust worden van automatische patronen door het leren richten van de aandacht, zodat er ruimte komt een ander gedrag te kiezen.

23 Behandeleffect MBCT (95%CI) Interventiegroep 31% klinisch relevant verbeterd t.o.v. 4% in de controlegroep Van der Lee & Garssen, psycho-oncology, 2010 Mindfulnessbased cognitive therapie for fatigue after cancer

24 Module cognities/ disfunctionele gedachten (1) Doel cliënt kan meer helpende en vermoeidheidsverlagende opvattingen hanteren Interventies opsporen disfunctionele cognities oorzaak vermoeidheid (causale attributies) verzet coping stijl: catastroferen negatieve self efficacy

25 Internettherapie Minder Moe Bij Kanker Deelname als 1. Iemand kanker heeft of kanker heeft gehad en minstens een half jaar last heeft van ernstige vermoeidheid. 2. Voor de vermoeidheid geen lichamelijke oorzaak gevonden is die met medicijnen is te behandelen. 3. Iemand gemotiveerd is om dagelijks ongeveer een uur te besteden aan oefeningen en bijhouden logboek. 4. Cliënt 18 jaar of ouder is.

26 Internettherapie Minder Moe Bij Kanker Geen deelname als 1. Er sprake is van een ernstige depressie. 2. Er sprake is van psychotische kenmerken, zoals wanen en hallucinaties. 3. Er op dit moment veel stressoren zijn, zoals een scheiding, verbouwing of verhuizing.

27 Hoe ziet de online training eruit? -alles online van aanmelding tot evaluatie -individueel -9 sessies -wekelijks nieuwe reader, oefeningen (mp3), opdrachten en dagboek -persoonlijke wekelijkse feedback therapeut -elke dag aandachtoefeningen half uur tot drie kwartier -vergoeding via de basisverzekering

28

29

30 Keuze voor online begeleiding 1. prettig om aan problemen te kunnen werken op elk moment van de dag of nacht, in plaats van te moeten wachten op een afspraak waar ik mijn therapeut zie 55 % 2. ik woon ver weg van een instelling die hulp aan kankerpatiënten biedt 29 % 3. ik ben niet of nauwelijks in staat om te reizen 23 %

31 Resultaten 183 eindevaluatie afgerond, waarvan 8 voortijdig gestopt zijn Vermoeidheid neemt significant af (-13) Kwaliteit van leven van 5,3 naar 7,1

32 Resultaten Rapportcijfer : 8,4 98% zou anderen training aanraden 95% zegt dat begeleiding heeft geholpen om beter met de vermoeidheid om te gaan

33 Ik ben minder vaak moe en als ik last heb van vermoeidheid is dit niet meer zo'n allesoverheersende, uitputtende vermoeidheid. Ik doe veel meer, zowel qua werk als in mijn vrije tijd. Ik ben rustiger en meer tevreden. Ik stel minder hoge eisen aan mezelf en probeer meer te genieten van hoe het loopt en heb niet meer torenhoge verwachtingen. De training heeft me opgeleverd dat ik minder moe ben. Dat ik bewuster met de vermoeidheid en de daarbij behorende emoties omga. Meer aandacht aan mezelf schenk.

34 Vermoeidheid na kanker Wat doe je eraan? Vergroot self efficacy (ik kan iets aan mijn vermoeidheid doen) door bewegen of stilstaan

35 Nieuw onderzoek:fitter na Kanker de Onderzoekers Mogelijk gemaakt door Alped Huzes en KWF

36 Onderzoek fitter na kanker Twee e-health interventies in vergelijking met minimale interventie: Mindfulness based cognitive therapy (MBCT) Ambulant activity feedback (AAF) Belangrijke vraag: wat werkt voor wie?

37

38 Hoe werken ze? Mindfulness Fysieke activiteit (niveau + balans) Slaapkwaliteit Verwachting therapie self-efficacy sense of control over symptoms geloofwaardigheid Therapeutische relatie

39 Vermoeidheid na kanker Wat is het? Wat doe je eraan? Wanneer verwijzen?

40 Vragen?

41 Meer informatie over de bewegingsinterventie in fitter na kanker? Mail: Mijn

Dia 1. Dia 2. Dia 3. E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren. Programma. Missie van het Helen Dowling Instituut

Dia 1. Dia 2. Dia 3. E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren. Programma. Missie van het Helen Dowling Instituut Dia 1 E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren Presentatie voor landelijke bijeenkomst paramedische werkgroep hoofd-hals oncologie Dr. Marije van der Lee 30 januari 2015 Dia

Nadere informatie

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen

Nadere informatie

Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018

Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018 Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten Joyce Vermeer 21 September 2018 Oefening Ga eens met je blik naar binnen Let op de beweging van je adem. Hoe is het eigenlijk

Nadere informatie

1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun

1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun Thea Brouwer 1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun Ervaringsdeskundige kanker en vermoeidheid Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten

Nadere informatie

Op weg naar getrapte zorg voor het chronisch vermoeidheidssyndroom: Een implementatie studie.

Op weg naar getrapte zorg voor het chronisch vermoeidheidssyndroom: Een implementatie studie. Op weg naar getrapte zorg voor het chronisch vermoeidheidssyndroom: Een implementatie studie. Margreet Worm-Smeitink 1, Lotte Bloot 1, Marcia Tummers 1, Saskia van Es 2, Michel Wensing 3, Hans Knoop 1

Nadere informatie

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende

Nadere informatie

Psychologische zorg bij kanker

Psychologische zorg bij kanker Psychologische zorg bij kanker Ik wilde weer de persoon worden voordat ik borstkanker kreeg. Het HDI heeft me hier bij geholpen Greta Gerritsen, diagnose borstkanker Psychologische zorg bij kanker Het

Nadere informatie

prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee

prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee 2 ele Programma Prostaatkanker: gevolgen voor patient en partner Kunnen informatiebijeenkomsten hierbij helpen?

Nadere informatie

Kanker is niet voor watjes

Kanker is niet voor watjes Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten

Nadere informatie

Informatiebrief Versie 2.2-4 maart 2014. Geachte heer/ mevrouw,

Informatiebrief Versie 2.2-4 maart 2014. Geachte heer/ mevrouw, Geachte heer/ mevrouw, Deze brief gaat over de studie getiteld Fitter na kanker onderzoek naar de effectiviteit en werkingsmechanismen van twee verschillende e-therapieën voor chronische vermoeidheid na

Nadere informatie

BeMind studie: Mindfulness bij kanker

BeMind studie: Mindfulness bij kanker BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde

Nadere informatie

Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online?

Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online? Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online? Mecheline van der Linden Afdeling medische oncologie VU medisch centrum 2011 1 Kanker: incidentie en prevalentie Incidentie:

Nadere informatie

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat?

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Hans Knoop Marianne Heins Gijs Bleijenberg CGT leidt tot een afname van klachten % patienten dat geen of duidelijk minder

Nadere informatie

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014 Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)

Nadere informatie

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie

Nadere informatie

Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014

Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Inhoud Rondleiding Over het HDI (missie, visie en aanbod) Kanker: feiten en cijfers

Nadere informatie

Diagnose kanker Professionele hulp bij het omgaan met kanker

Diagnose kanker Professionele hulp bij het omgaan met kanker Diagnose kanker Professionele hulp bij het omgaan met kanker Ik was wanhopig en bang. Het HDI leerde mij beter omgaan met mijn borstkanker. Margit Hulp bij het omgaan met kanker Het hebben van kanker is

Nadere informatie

Oncologie en Fysiotherapie

Oncologie en Fysiotherapie Oncologie en Fysiotherapie Voorprogramma Regionale Ledenvergadering RGF Maasvallei Hub Dautzenberg & Piet Slangen, 19 mei 2010 Wat gebeurt er achter de schermen. Wat gebeurt er voor de schermen. IKL IKL-

Nadere informatie

Achtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling

Achtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van

Nadere informatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve

Nadere informatie

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

anker Oncologische revalidatie Herstel & Balans

anker Oncologische revalidatie Herstel & Balans Fysiotherapie anker en kanker Oncologische revalidatie Herstel & Balans Fysiotherapie anker en kanker Oncologiefysiotherapie is gericht op het behandelen, trainen en begeleiden van mensen met kanker. Het

Nadere informatie

Angst voor terugkeer van kanker. November 2011, VGCT. Coen Völker cvolker@hdi.nl GZpsycholoog & Eerstelijnspsycholoog

Angst voor terugkeer van kanker. November 2011, VGCT. Coen Völker cvolker@hdi.nl GZpsycholoog & Eerstelijnspsycholoog Angst voor terugkeer van kanker November 2011, VGCT Coen Völker cvolker@hdi.nl GZpsycholoog & Eerstelijnspsycholoog programma 1a Casus 1b Diagnostiek van angst voor terugkeer van kanker 1c Behandeling

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Onderzoekskrant. Psycho-oncologische begeleiding bij kanker helpt 01/05/2012

Onderzoekskrant. Psycho-oncologische begeleiding bij kanker helpt 01/05/2012 Onderzoekskrant Psycho-oncologische begeleiding bij kanker helpt 01/05/2012 1 Inleiding Psycho-oncologische begeleiding bij kanker helpt Mensen met kanker ervaren baat bij gespecialiseerde psycho-oncologische

Nadere informatie

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening

Nadere informatie

psychologische (na)zorg bij kanker

psychologische (na)zorg bij kanker psychologische (na)zorg bij kanker voor mensen met kanker en hun naasten Het Ingeborg Douwes Centrum Ook zorgt de ontregeling van het dagelijks leven vaak voor veel stress. Misschien wel het meest moeilijk

Nadere informatie

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands

Nadere informatie

UMC St Radboud. Mindfulness voor vrouwen met borstkanker

UMC St Radboud. Mindfulness voor vrouwen met borstkanker UMC St Radboud Mindfulness voor vrouwen met borstkanker Patiënteninformatie De diagnose borstkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op, niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten.

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting

10 e Post O.N.S. Meeting 10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn Mindfulness en stressreductie in de oncologische zorg 10 e Post O.N.S. meeting Mindfulness Based Stress reduction

Nadere informatie

NAH-poli Heliomare en E-mental health. Mechteld Dijkman, klinisch psycholoog coördinator NAH-poli

NAH-poli Heliomare en E-mental health. Mechteld Dijkman, klinisch psycholoog coördinator NAH-poli NAH-poli Heliomare en E-mental health Mechteld Dijkman, klinisch psycholoog coördinator NAH-poli Opzet workshop Wat doet de NAH-poli Heliomare? E-mental health: waarom en hoe? Ervaringen patiënten Ervaringen

Nadere informatie

Energieverdeling & coaching

Energieverdeling & coaching Energieverdeling & coaching Jantina Kroese, MSc/ Ergotherapeut Ruth Kuiper, maatschappelijk werk nov 2017 Indeling Verwachtingen Brainstorm Theorie Interventies maatschappelijk werk en ergotherapie Meetinstrumenten

Nadere informatie

Vermoeidheid bij MPD

Vermoeidheid bij MPD Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale

Nadere informatie

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID

Nadere informatie

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE

Nadere informatie

Oncologische revalidatie Balans/FIT Revalidatiecentrum Breda

Oncologische revalidatie Balans/FIT Revalidatiecentrum Breda Oncologische revalidatie Balans/FIT Revalidatiecentrum Breda Door betere behandelingen hebben mensen met kanker tegenwoordig een grotere kans op genezing. Toch blijft kanker een ingrijpende ziekte die

Nadere informatie

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische

Nadere informatie

Mindfulness voor mensen met longkanker en naasten

Mindfulness voor mensen met longkanker en naasten Mindfulness voor mensen met longkanker en naasten De diagnose longkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op. Niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten. Uit wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

De mens achter de beroerte

De mens achter de beroerte De mens achter de beroerte Ketenavond Stroke Service Utrecht-UMCU Klaartje Verhoeven, GZ-psycholoog De Hoogstraat Revalidatie. 17 mei 2016 De mens achter de beroerte De ideale patiënt Psychologische factoren

Nadere informatie

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij

Nadere informatie

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum

Nadere informatie

HOUVAST, VOOR ELKAAR EEN ONLINE ZELFHULPCURSUS VOOR PARTNERS VAN KANKERPATIËNTEN. Nadine Köhle, MSc.

HOUVAST, VOOR ELKAAR EEN ONLINE ZELFHULPCURSUS VOOR PARTNERS VAN KANKERPATIËNTEN. Nadine Köhle, MSc. HOUVAST, VOOR ELKAAR EEN ONLINE ZELFHULPCURSUS VOOR PARTNERS VAN KANKERPATIËNTEN Nadine Köhle, MSc. Contactdag Leven met blaas- en nierkanker 11-04-2015 Amersfoort ACHTERGROND Kanker heb je niet alleen!

Nadere informatie

Sportief bewegen na kanker. Kanker

Sportief bewegen na kanker. Kanker Sportief bewegen na kanker Kanker Sportief bewegen na kanker...................................... Bewegen: goed en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is nog

Nadere informatie

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie. Deze mindfulnesstraining wordt op de afdeling

Nadere informatie

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning

Nadere informatie

Duurzame Re-integratie

Duurzame Re-integratie Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

Nadere informatie

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter!

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari 2019 Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Sinzer - Impact Experts Impact strategie Impact rapportage Impact management

Nadere informatie

Appendices. Appendix 1. Content of the program

Appendices. Appendix 1. Content of the program Appendix 1 Appendices Content of the program Session 1 Activity 1: Introduction Identifying common problems (30 min) Activity 2: Workshop overview and responsibilities (10 min) Activity 3: Differences

Nadere informatie

back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker

back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker In deze brochure vindt u een overzicht van de behandelingen die Cancer Care Center biedt om vermoeidheid tijdens en na afloop

Nadere informatie

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen Symposium 30 maart 2012 Pijn, jeuk, vermoeidheid. verschillende klachten, één behandeling? Recente ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van chronische lichamelijke klachten De rol van stress

Nadere informatie

Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan?

Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw Vrije Universiteit Afdeling Klinische Psychologie VUmc / Cancer Center Amsterdam Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde

Nadere informatie

Gewoon moe of toch niet zo gewoon?

Gewoon moe of toch niet zo gewoon? LATER voor LATER Gewoon moe of toch niet zo gewoon? Jacqueline Loonen Guido Haex 31-10-2015 Gewoon moe? Wat is vermoeidheid? Vermoeidheid is een subjectief gevoel. Bij gezonde personen is vermoeidheid

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN

MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN Karlein Schreurs 16 mei 2014 Het gaat redelijk goed. Ik doe weer wat in de tuin en ik help mijn zoon op de boerderij. Maar die pijn, die pijn is niet

Nadere informatie

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts. MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20846 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20846 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20846 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Knittle, Keegan Title: Motivation, self-regulation and physical activity among

Nadere informatie

E-HEALTH IN DE HUISARTSENPRAKTIJK EN BASIS GGZ

E-HEALTH IN DE HUISARTSENPRAKTIJK EN BASIS GGZ E-HEALTH IN DE HUISARTSENPRAKTIJK EN BASIS GGZ PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN, VU & ACADEMISCHE WERKPLAATS DRS. MARCEL DIJKENS, RELATIEMANAGER BASIS GGZ, PREZENS (GGZ INGEEST) 19 JUNI 2014 E-HEALTH IN

Nadere informatie

Steun het Helen Dowling Instituut Help kankerpatiënten en hun naasten

Steun het Helen Dowling Instituut Help kankerpatiënten en hun naasten Steun het Helen Dowling Instituut Help kankerpatiënten en hun naasten Het HDI hielp mij en mijn gezin om te gaan met de ziekte. Want kanker heb je niet alleen. Monique Het Helen Dowling Instituut Kanker

Nadere informatie

24-2-2011. Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen. Diabetes en nierziekte: het toekomstbeeld.

24-2-2011. Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen. Diabetes en nierziekte: het toekomstbeeld. Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen Indeling Introductie: Diabetes en Nierfalen, wat vraagt dat van mensen? (JW) Stress en Coping (JK) Een programma om mensen effectiever

Nadere informatie

Workshop Zelfmanagement

Workshop Zelfmanagement Workshop Zelfmanagement Maaike van der Linden, ervaringsdeskundige Josine van Hamersveld, ADF Stichting, Werkgroep Zelfmanagement Depressie Hanke Timmermans, Kwaliteitsinstituut CBO, Zelfmanagementprogramma

Nadere informatie

www.dok018.nl info@dok018.nl Carly van Velzen en Gert Dedel

www.dok018.nl info@dok018.nl Carly van Velzen en Gert Dedel www.dok018.nl info@dok018.nl Do s en Don ts bij funcconele klachten! Welke reacces zijn gewenst bij terugkeer op school. Opdracht Wanneer herken je een jongere met chronische pijn of vermoeidheid? Bedenk

Nadere informatie

1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans

1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans Welzijn 1 1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans 1.1. Wat is Herstel en Balans? Een ingrijpende operatie, vermoeidheid na de bestraling en chemotherapie, weer aan het werk willen maar de

Nadere informatie

E-health depressiepreventie Lekker in je Vel. Maria Naus & Lieke-Peters-Greijn Indigo Brabant

E-health depressiepreventie Lekker in je Vel. Maria Naus & Lieke-Peters-Greijn Indigo Brabant E-health depressiepreventie Lekker in je Vel Maria Naus & Lieke-Peters-Greijn Indigo Brabant STUDIEDAG DEPRESSIEPREVENTIE BIJ ADOLESCENTEN / 27-11-2015 Programma in hoofdlijnen Welkom Doel van de workshop

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij het leren omgaan met lichamelijke klachten

Cognitieve gedragstherapie bij het leren omgaan met lichamelijke klachten Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie, angststoornissen en alcoholverslaving. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren,

Nadere informatie

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water Anja van Onna & Carine Kappeyne van de Coppello Ingeborg Douwes Centrum, Amsterdam Inhoud: Ongeveer 24% volwassen kankerpatiënten hebben schoolgaande

Nadere informatie

Centrum voor Psychotherapie

Centrum voor Psychotherapie Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen

Nadere informatie

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Lekker in je vel Leren omgaan met stress voor kinderen Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Heeft uw kind wel eens last van stress? Voelt uw kind zich wel eens niet lekker en weet u niet

Nadere informatie

van chaos naar eenheid

van chaos naar eenheid van chaos naar eenheid Alles is aanwezig, je moet het alleen op de juiste plek zetten Carel Bakx, huisarts Doesburg Mark van der Wel Henny Peelen Wat gaat er gebeuren? Waarom een nieuw Vasculair Risico

Nadere informatie

"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling

Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets meer Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen

Nadere informatie

Wat het beste bij je past, werkt het best.

Wat het beste bij je past, werkt het best. Wat het beste bij je past, werkt het best. Als pijn je leven dwarszit, dan is pijnrevalidatie het overwegen waard. Het maakt vloeibaar wat vast zit. Zo krijg je energie voor de dingen die je wilt doen.

Nadere informatie

Wat het beste bij je past, werkt het best. Pijnrevalidatie

Wat het beste bij je past, werkt het best. Pijnrevalidatie Pijnrevalidatie Wat het beste bij je past, werkt het best. Als pijn je leven dwarszit, dan is pijnrevalidatie het overwegen waard. Het maakt vloeibaar wat vast zit. Zo krijg je energie voor de dingen die

Nadere informatie

Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012

Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012 Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012 Programma Inleiding Inleefoefening zelfmanagement met nabespreking Rol patiëntenverenigingen

Nadere informatie

Nazorg bij vermoeidheid & kanker

Nazorg bij vermoeidheid & kanker Overzicht Nazorg bij vermoeidheid & kanker Platform Vermoeidheid Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties Datum van publicatie: december 2007 Eerste herziene versie: februari 2009 Downloaden:

Nadere informatie

Wetenschappelijk Onderzoek

Wetenschappelijk Onderzoek Wetenschappelijk Onderzoek Onderzoeker in de Klas Marlies van Nimwegen Radboud Ziekenhuis Nijmegen Wat gaan we doen vandaag Wie is wie Wetenschaps quiz Onderzoek naar vermoeidheid Experiment doen Afsluiting

Nadere informatie

Medewerkerstevredenheidsonderzoek

Medewerkerstevredenheidsonderzoek Medewerkerstevredenheidsonderzoek Dit medewerkerstevredenheidsonderzoek bestaat uit een aantal standaard onderwerpen die vaak gebruikt worden in medewerkerstevredenheidsonderzoeken. Afhankelijk van de

Nadere informatie

Zorgen over leven met CF. Inge Heeres en Annelies Kok Verpleegkundig consulenten CF Erasmusmc-Sophia

Zorgen over leven met CF. Inge Heeres en Annelies Kok Verpleegkundig consulenten CF Erasmusmc-Sophia Zorgen over leven met CF Inge Heeres en Annelies Kok Verpleegkundig consulenten CF Erasmusmc-Sophia CFQ wat is dat? Kwaliteit van leven score lijst voor mensen met CF Vertaling van de Franse versie Voor

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Mindfulness en kanker

Mindfulness en kanker Mindfulness en kanker Else Bisseling 3 oktober 2015 augustus 2014 00 maand 0000 Mindfulness (Kabat-Zinn, 1990; Teasdale, Segal & Williams, 1995) Aandacht geven aan wat we van moment tot moment doen en

Nadere informatie

Zelfmanagement: Van model naar praktijk

Zelfmanagement: Van model naar praktijk Zelfmanagement: Van model naar praktijk Jos van Erp Psycholoog/Programmacoördinator Hart voor Mensen Nederlandse Hartstichting j.v.erp@hartstiching.nl www.hartvoormensen.nl Indeling 1. Ingrediënten 2.

Nadere informatie

EFT-Nijmegen-Sanitas Emotional Freedom Techniques

EFT-Nijmegen-Sanitas Emotional Freedom Techniques Personalia Naam : Straat : Postcode : Woonplaats : Telefoon : Geb datum : E-mail : 1. Wat is je probleemstelling? Symptomen? Klachten? Plaats klachten in volgorde van belangrijkheid. Belangrijkste boven.

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

Oncologie. Herstel & Balans. Afdeling: Onderwerp:

Oncologie. Herstel & Balans. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Oncologie Herstel & Balans Revalidatie bij kanker Door betere behandelingen hebben mensen met kanker tegenwoordig een grotere kans op genezing dan vroeger. Toch blijft kanker een ingrijpende

Nadere informatie

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)

Nadere informatie

Vitaal Garantplan & De Werkwandeling. In 3 maanden een gezonde organisatie. Brochure

Vitaal Garantplan & De Werkwandeling. In 3 maanden een gezonde organisatie. Brochure Vitaal Garantplan & De Werkwandeling In 3 maanden een gezonde organisatie Brochure Het Vitaal Garantplan Stress is de belangrijkste oorzaak van verzuim. Volgens TNO wordt 42% van het werkgerelateerde verzuim

Nadere informatie

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE Uitkomst onderzoek We geven in dit verslag een aantal samenvattende uitkomsten weer van het onderzoek onder de deelnemers die in de periode 2012-2015 hebben deelgenomen aan de zesdaagse Zelfrealisatie.

Nadere informatie

MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING

MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING IN HET WGC BRUGSE POORT KRISTEL LUYCKX 6 MAART 2014 SOCIETY FOR PSYCHOSOMATIC MEDICINE HET WGC ALS CONTEXT Toegankelijke laagdrempelige gezondheidszorg Integraal

Nadere informatie

3 FASEN MODEL. Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement

3 FASEN MODEL. Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement 3 FASEN MODEL Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement INTRODUCTIE Het aanmoedigen van chronisch zieke patiënten door zorgverleners in het nemen van dagelijkse beslissingen,

Nadere informatie

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Onderzoeksgroep: Prof. Rob Smeets Prof. André Knottnerus Dr. Ivan Huijnen Drs. Nieke Rijnders Dr. Albère Köke

Nadere informatie

Wat is moe? Onderzoek en behandeling voor vermoeidheid na kanker. Primaire uitkomstmaten: Vermoeidheid

Wat is moe? Onderzoek en behandeling voor vermoeidheid na kanker. Primaire uitkomstmaten: Vermoeidheid Onderzoek en behandeling voor na Marlies Peters en Marieke Gielissen Wat is moe? Nijmeegs Kenniscentrum voor Chronische Vermoeidheid, Universitair Medisch Centrum St Radboud Nijmegen Primaire uitkomstmaten:

Nadere informatie

Werkblad Gecommitteerde actie

Werkblad Gecommitteerde actie Werkblad Gecommitteerde actie 1 Een onderdeel van mijn leven dat ik waardeer is Mijn intentie voor dit onderdeel is De gecommitteerde acties die ik wil ondernemen zijn de volgende (zorg ervoor dat je noteert

Nadere informatie

HEADS LARGER THAN HANDS

HEADS LARGER THAN HANDS HEADS LARGER THAN HANDS Op zoek naar meer balans Drs. Annemarije Struik Psycholoog HOE ZIT HET MET JOU?? Quotes uit de praktijk Ik vind het allemaal zo leuk Ik geef dingen niet graag uit handen Als ik

Nadere informatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie 16 juni 2016 Margriet Gordijn, vak therapeut beeldend / hoofd afdeling Creatieve Therapie Eveline

Nadere informatie

Kanker en Werk Begeleiding en Re-integratie Stap.nu in mogelijkheden

Kanker en Werk Begeleiding en Re-integratie Stap.nu in mogelijkheden Kanker en Werk Begeleiding en Re-integratie Stap.nu in mogelijkheden Regionaal Genootschap Fysiotherapie Midden Nederland Zelfmanagement bij kanker De realiteit 100.000 nieuwe diagnoses in 2012 Het aantal

Nadere informatie

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach ONLINE WERKEN AAN VERBETERD ZELFMANAGEMENT VOOR COPD PATIENTEN Chantal Hillebregt Onderzoeker Jan van Es Instituut 1 Toename ziektelast van COPD 3 de plaats ranglijst

Nadere informatie

Positieve Psychologie Interventies

Positieve Psychologie Interventies Positieve Psychologie Interventies PPI bij patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase Melissa Chrispijn AIOS psychiatrie KenBiS Klinisch Wetenschappelijke Vergadering 16 december 2016 Inhoud Achtergrond

Nadere informatie

Workshop Mindfulness. 7 oktober 2016 Verpleegkundig Oncologie Symposium Franca Warmenhoven

Workshop Mindfulness. 7 oktober 2016 Verpleegkundig Oncologie Symposium Franca Warmenhoven ? Workshop Mindfulness 7 oktober 2016 Verpleegkundig Oncologie Symposium Franca Warmenhoven franca@seetrue.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Een pleidooi voor kortdurende interventies met duurzaam effect Willem Fonteijn Medische Psychologie Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Een vorm van cognitieve

Nadere informatie

Let s talk. Trea Broersma psychiater

Let s talk. Trea Broersma psychiater Let s talk about SOLK Trea Broersma psychiater SOLK??? Let s talk about..solk SOLK in de huisartsenpraktijk Lichamelijke klachten zonder somatische oorzaak SOLK en somatisatie Problemen bij SOLK en somatisatie

Nadere informatie