Strafbeschikking biedt nieuwe kansen

Transcriptie

1 openbaar ministerie jaargang 14 nummer 2 FEBRUARI 2008 Strafbeschikking biedt nieuwe kansen Hugo Hillenaar, projectleider OM-afdoening (thema) 02 Alle afdoeningsvormen op een rij (schema) CIE-officieren hebben (bijna) niets te verbergen

2 Hoek van Jan OPPORTUUN tijdschrift voor het openbaar ministerie JAARGANG 14 NUMMER 2 FEBRUARI 2008 Opportuun is het personeels- en relatiemagazine van het Openbaar Ministerie. Het blad wordt gratis verstrekt aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het blad verschijnt twaalf keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de inhoud van het blad. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan. Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adreswikkel met de aangebrachte wijzigingen naar het redactieadres, of mail de wijzigingen, onder vermelding van het nummer op de adreswikkel, naar opportuun@om.nl. Redactieadres Afdeling Communicatie, Parket-Generaal, kamer 5.19, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag. Telefoon: Onvergeeflijk De jongen kreeg een straf. Natuurlijk. Hij had zijn daad toch ook ruiterlijk toegegeven. Maar de straf van de rechter was maar de helft van het verhaal. De straf die hem thuis zou wachten. De toorn van zijn kersverse echtgenote. Daar draaide het uiteindelijk om. Het was een zaak als zovele. Ik weet niet eens meer wat hij fout had gedaan. Een kleine kraak gezet, geloof ik. De behandeling op de zitting kabbelde wat voort. De rechter vroeg, de jongen antwoordde. Hij bekende. Ja, het was een domme actie. Nee, hij kon niet precies zeggen waarom hij het had gedaan. Spijt? Uiteraard. En de schade was al vergoed. En toen ging het mis. Heel erg mis. Ik zag de jongeman een beweging inzetten. Wilde hem nog toeroepen: doe het niet! Maar het onvergeeflijke voltrok zich. Onvermijdelijk. Hij draaide zich om, keek naar zijn jonge bruid en sprak: wanneer was dat ook al weer? Op dat moment zag hij zijn fout in. De straf van de rechter nam hij gelaten. Maar hij verliet toch met hangend hoofd en zwaar gemoed de zaal. Jan Hoekman Eindredactie Pieter Vermaas, of p.vermaas@om.nl. Vaste medewerkers Linda Bregman, Linda van Bruggen, Thea van der Geest, Jan-Willem Grimbergen, Jan Hoekman, Willem Hoogendoorn, Josine ten Kate, Koos Spee, Gerard Strijards. Aan dit nummer werkten verder mee Anne Hoeksema, Leo den Hollander, Sjaak Klunder, Manon Nooteboom, projectgroep OM-afdoening, Juriaan Simonis, Gerard Trentelman Foto omslag Onno Kummer Ontwerp Fabrique, Delft Druk Zijlstra Drukwerk, Rijswijk Oplage Uiteindelijk belandden we bij zijn persoonlijke omstandigheden. Het ging eigenlijk heel goed met hem. Hij had werk, een leuke baan. Beviel hem goed. Net verhuisd naar een mooi huis. Druk aan het inrichten. Ook was hij sinds kort getrouwd. Zijn lief zat achter hem in de zaal. Hij was heel blij met haar. Terloops vroeg de rechter wanneer het huwelijk had plaats gevonden.

3 OPPORTUUN Nummer Inhoud 3 We vullen elkaar prima aan De Doeners van de OM-afdoening, pagina 14 Februari 2008 Thema: OM-afdoening Rubrieken Grensverleggend vervolgen 6 Parketten Den Bosch en Den Haag reageren op de Nationale ombudsman die het OM in vorige Opportuun grensverleggend vervolgen verweet. Rijksrecherche 8 Organisaties moeten naïevelingen tegen zichzelf beschermen en er voor zorgen dat hebzuchtigen geen kans krijgen. Rijksrecherche-directeur Harm Trip contra graaiers en goedgelovigen. Tweede Spoor 22 In het tweede spoor van het Versterkingsprogramma staat professionele ambitie centraal. Niets te verbergen 24 Hans Pieters en Dirk van der Bel schreven een boek over informatie en opsporing. Wat buitenstaanders verrast, is hoe transparant het werk van de CIE is. Dubbelinterview. Bejaardenoplichter 28 Met een babbeltruc ontfutselde John de M. tienduizenden euro s bij kwetsbare bejaarden. Officier Ronald Steen en secretaris Elsa de Heer Kloots startten operatie-slechtvalk. In vogelvlucht 12 De OM-afdoening in hoofdlijnen. Strafbeschikkingsofficier 13 Ik wil dat bestraften kunnen leven met hun straf. Dat zegt Meint Geerds, sinds 1 oktober 2007 Landelijk officier van justitie Strafbeschikkingen. De Afdoeners 14 Hard werken, maar ook samen naar de Ierse stamkroeg en een concert van Peter Gabriel. Niemand neemt ons deze ervaring meer af, zeggen de leden van de projectgroep OM-afdoening. Afdoeningsschema 18 De weg kwijt in het woud der transacties, bestuurlijke boetes en strafbeschikkingen? Haal het Grote Afdoeningsschema uit het hart van dit themanummer. OM, reken je niet rijk 20 Een strafrecht- en een bestuursrechtwetenschapper over de kansen van en grenzen aan de strafbeschikking. Het zou kunnen gaan werken. De Hoek van Jan 2 Onvergeeflijk KortOM 4 OMgeslagen 17 Leo den Hollander 27 Topcrimineel Personalia 30 Uitgelicht 32 Nattigheid Verkeer 34 2e etage 34 Gerard Strijards 35 Tante Severa AchterOM 36

4 4 KortOM Belangrijke verandering jeugdstrafrecht Per 1 februari 2008 treedt de Wet Gedragsbeïnvloedende maatregel voor jeugdigen in werking. De belangrijkste wijziging is de invoering van een pedagogische aanpak van langere duur. Leo de Wit, hoofdofficier Amsterdam, sprak tijdens zijn nieuwjaarsspeech over de maatregel. Een jongere die deze maatregel krijgt opgelegd, wordt begeleid en moet aan gedragstrainingen deelnemen. Het doel is tot gedragsverandering te komen en de kans op recidive te verkleinen. De maatregel is een vorm van vrijheidsbeperking, niet vrijheidsontneming. Qua zwaarte bevindt de maatregel zich tussen de voorwaardelijke veroordeling met bijzondere voorwaarden en de taakstraf aan de ene kant. En een plaatsing in een jeugdinrichting aan de andere kant. De eindregie van de gedragsmaatregel ligt bij het Openbaar Ministerie en de feitelijke uitvoering vindt plaats onder coördinatie van de jeugdreclassering. Tekst: Thea van der Geest Fotograaf: Richard Hilgeman Landelijke implementatie GPS gestart in Zutphen Op 1 februari is de landelijke implementatie van GPS gestart in Zutphen. In eerste instantie worden er transactiezaken zonder slachtofferzorg, beslag en rijbewijzen verwerkt in GPS. Gekozen is om in de eerste fase een beperkt aantal overtredingen (aanrijdingen materiële schade) en verkeersmisdrijven (7 WvW94) in GPS te behandelen. De CVOM handelt vanaf 1 februari 2008 de feitgecodeerde 8WVW-zaken die in aanmerking komen voor de OM-strafbeschikking van de parketten Amsterdam en Den Bosch in GPS af. Na 1 februari gaan meer parketten GPS implementeren. De laatste stand van zaken en de planning van de landelijke implementatie zijn te vinden op OMtranet, onder Organisatie > GPS.

5 OPPORTUUN Nummer KortOM 5 YouTube als opsporingsmiddel YouTube als opsporingsmiddel. Die mogelijkheid werd op 17 januari besproken door het dagelijks bestuur van de Landelijke selectiecommissie opsporingsberichtgeving (LSO). Hoofdofficier Diederik Greive, voorzitter van de LSO, constateerde dat de website YouTube in korte tijd zeer populair is geworden als het gaat om opsporingsberichtgeving. Verschillende korpsen hebben daar al berichten geplaatst of zijn van plan dit te gaan doen. Of YouTube daadwerkelijk een mogelijkheid kan bieden voor de opsporing zal worden onderzocht door de selectiecommissie. De regiefunctie van het Openbaar Ministerie moet worden gewaarborgd, meent Greive. TOM voor Sietze Tempel Bij zijn afscheid als hoofdadvocaatgeneraal van ressortsparket Leeuwarden ontving Sietze Tempel een TOM-beeldje uit handen van procureur-generaal Rieke Samson-Geerlings. Sietze heeft een leven lang het OM gediend, niet alleen het noorden, maar het héle OM. Voor landelijke taken was hij altijd te porren, zei Samson in haar toespraak bij Tempels afscheid. Het noorden heeft vaak bewezen dat bepaalde concepten werkten, die andere parketten nog niet aandurfden. Dat is zeker ook aan Sietze Tempel te danken. Daarbij wees de PG op diens functie als plaatsvervangend hoofdofficier in Assen en de laatste acht jaar als hoofdadvocaat-generaal in Leeuwarden. Kenmerkend was de nuchterheid waarmee hij dat steeds gedaan heeft. Zorgvuldig, integer, maar ook buitengewoon betrokken. Betrokken bij de strijd tegen onrecht en onveiligheid, en ook intens betrokken bij het wel en wee van zijn eigen mensen. Dat alles doet hij zonder bombarie: Doch dyn plicht en lit de lju mar rabje, ofwel doe je plicht en laat de mensen maar kletsen. Sietze, dat lijkt me bij uitstek jouw motto. Tempel (61) begon in 1974 als raio. In 1980 begon hij als substituut-officier in Groningen, waar hij van 1981 tot 1986 als arrondissementsofficier werkte. Voordat hij in 1994 plaatsvervangend hoofdofficier in Assen werd, werkte hij als arrondissementsofficier eerste klasse in Middelburg en Assen. Werkbezoek aan Bossche veiligheidshuis Drie PG s kwamen op werkbezoek in Den Bosch om het project Veiligheid begint bij voorkomen, dat deel uitmaakt van het kabinetsprogramma, in de praktijk te zien. Veiligheidshuizen spelen een belangrijke rol bij de realisering van het programma. Het OM in Den Bosch participeert in vier veiligheidshuizen. Op 8 januari stond het werkbezoek op de agenda. Drie PG s en vertegenwoordigers van het ministerie van Justitie, Binnenlandse Zaken en de VNG namen kennis van de Bossche situatie. Ook het lokale bestuur en maatschappelijke organisaties waren aanwezig. Het Bossche veiligheidshuis kent twee unieke eigenschappen. Een geautomatiseerd doelgroepensysteem (personenindex - PIX) zorgt voor een goede informatievoorziening en uitwisseling voor de casusoverleggen. Daarnaast is gekozen om niet onder één dak met elkaar samen te werken, maar in een virtuele vorm. Men komt slechts bij elkaar voor het voeren van het casusoverleg. Tijdens het werkbezoek werd voor de aanwezigen een real life casus nagespeeld, om daarna zelf aan een volgende casus deel te nemen. Er ontspon zich een levendige discussie die een aantal knelpunten/dilemma s bloot legde. Zo werd de menselijke factor gemist en vond men dat er te veel nadruk lag op repressie en te weinig op preventie. PG Han Moraal constateerde dat er dikwijls een tekort is aan doorzettingsmacht aan de zorgkant. De zorgsector stelde overigens dat hun caseload een snelle opvolging ( spring er maar op ), hoe menselijk wenselijk ook, in de weg staat. Tekenend is dat Bureau Jeugdzorg ook niet telkens kan deelnemen aan dit overleg door een tekort aan menskracht. Tips? Heeft u tips voor de rubriek KortOM? Neem contact op met de redactie via p.vermaas@om.nl of

6 6 Grensverleggend vervolgen? Reacties op de column van de Nationale ombudsman in vorig nummer. In zijn column in de vorige Opportuun (nummer 1 pagina 19) besteedt Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer aandacht aan de zaak van de Nederlandse vrouw uit Boxtel die enige weken in voorarrest heeft doorgebracht op verdenking van het plegen van een illegale abortus op een levensvatbare foetus van ruim 27 weken oud. Hij refereert aan de visie van oppositiepartijen in de Tweede Kamer die het stuitend vonden dat de vrouw vast zat en de commotie die hierover in de media is ontstaan. Hij merkt op dat die publieke onrust naar zijn mening een indicator vormt voor de behoorlijkheidsvraag die kennelijk met deze grensverleggende vervolging verbonden is. Ik stel voorop dat ik het opmerkelijk vind dat de Nationale ombudsman zich bij het formuleren van zijn mening over een individuele strafzaak (nota bene een strafzaak die zich nog in de fase van het opsporingsonderzoek bevindt) laat leiden door informatie die hij kennelijk uit de media verneemt. Zo schrijft hij dat zowel in Spanje als in Nederland abortus na de 22 e week niet meer is toegestaan. Het voert in het kader van deze reactie te ver om de ingewikkelde Spaanse abortuswetgeving te beschrijven, maar de bewering dat in Spanje abortus na de 22 e week niet meer is toegestaan is - zonder verdere nuancering - niet correct. Belangrijker vind ik de - apert onjuiste - stelling van de heer Brenninkmeijer dat de keuze voor vervolging van de Nederlandse vrouw kennelijk is ingegeven door het feit dat de Spaanse arts en de Spaanse kliniek buiten het bereik van de Nederlandse Justitie liggen. Op 12 december 2007 heeft het OM in Den Bosch in een uitgebreid persbericht uitleg gegeven over deze zaak. Aan de inhoud van dit persbericht is door de serieuze media de nodige aandacht geschonken. Hieruit blijkt dat het strafrechtelijk onderzoek is gestart naar aanleiding van de verklaring van de vader van het kindje. De vader was er namelijk kort daarvoor achtergekomen dat zijn vriendin niet meer zwanger was en dat het verhaal dat zij hem vertelde, namelijk dat zij in het ziekenhuis bevallen was van hun doodgeboren kindje, niet kon kloppen. De vader vroeg de politie letterlijk om hulp omdat hij wilde weten waar zijn kindje was. Omdat zijn kindje levensvatbaar was, kon het immers nog in leven zijn en als het niet meer leefde, wilde hij de mogelijkheid hebben om zijn kindje te kunnen zien en te begraven. Wat had OM anders moeten doen in deze situatie dan een strafrechtelijk onderzoek instellen? Als het OM een dergelijke melding krijgt, heeft het de taak én de verantwoordelijkheid een adequaat opsporingsonderzoek uit te voeren. Er zou ook en terecht publieke onrust ontstaan als het OM niets zou doen. In het belang van het onderzoek heeft de vrouw enige weken in voorarrest gezeten. Zodra het onderzoeksbelang dit toeliet, is de voorlopige hechtenis van de vrouw geschorst. Het is mij als zaaksofficier opgevallen dat vanaf het moment dat de media de beschikking kreeg over het uitgebreide persbericht, er in de media geen sprake meer was van wat de heer Brenninkmeijer in zijn column publieke onrust noemt. Kennelijk is het handelen van politie en OM in de fase van het opsporingsonderzoek voor veel mensen niet onbegrijpelijk. De Nationale ombudsman stelt dat nog nooit een vrouw is vervolgd wegens het plegen van een abortus op haar eigen lichaam en dat het wellicht niet behoorlijk is om een vrouw hiervoor te gaan vervolgen, zonder dat een vooraankondiging door het OM is gedaan van het (gewijzigd) vervolgingsbeleid. Hij verliest hierbij uit het oog dat het in deze strafzaak gaat om de abortus van een levensvatbare foetus. Uit cijfers van het parket-generaal blijkt dat het Openbaar Ministerie in het verleden verschillende malen vrouwen heeft vervolgd voor kindermoord en kinderdoodslag en dat hiervoor ook meermalen gevangenisstraffen zijn opgelegd. De wetgever heeft de artikelen van kindermoord en kinderdoodslag ook toepasbaar verklaard op het doden van een foetus die in staat is buiten het moederlichaam in leven te blijven. Het is dus nog maar de vraag of het bereik van de strafwet in deze zaak zo onvoorspelbaar is als door de heer Brenninckmeijer wordt gesteld. Daarnaast kan zeker niet worden gesteld dat er in Nederland een vervolgingsbeleid is (geweest) waarbij vrouwen die levensvatbare foetussen laten aborteren niet zouden worden vervolgd. Een gewijzigd vervolgingsbeleid zoals door de heer Brenninkmeijer geschetst zou immers betekenen dat het Openbaar Ministerie eerder bij vergelijkbare zaken ervoor gekozen heeft níet te vervolgen, en er nu voor zou kiezen dit wél te doen. Van een dergelijk - gewijzigd - vervolgingsbeleid is naar mijn oordeel geen sprake. Zoals gezegd bevindt de strafzaak tegen de Nederlandse vrouw zich nog in de fase van het opsporingsonderzoek. In dit onderzoek wordt zowel belastend als ontlastend bewijs betrokken. In deze zaak zal de beslissing óf de vrouw verder zal worden vervolgd nog worden genomen. Mocht het OM tot deze beslissing komen, dan zal deze beslissing uiteraard pas worden genomen na zeer zorgvuldige afweging. Mariska Wijnbelt, officier van justitie parket Den Bosch

7 OPPORTUUN Nummer Ingezonden 7 De column is een bijzonder genre. Doorgaans mogen columnisten zich van de redacties die hen hebben aangezocht veel permitteren en mede daardoor permitteren columnisten zich dan ook heel veel. De wetten van de verslaggevende journalistiek zijn de op de column niet van toepassing. De column is puur opiniërend. Overdrijving en andere literaire vrijheden zijn toegestaan. In het geval van Alex Brenninkmeijer hebben we te maken met een bijzondere columnist, namelijk iemand die in het dagelijks leven de belangrijke functie van Nationale Ombudsman vervult. Een eerste vraag is of de Nationale Ombudsman zich evenveel kan permitteren als iedere andere columnist. In beginsel moet het antwoord op die vraag natuurlijk bevestigend luiden. Maar het wordt wel riskant als de (kennelijk vooral op mediaberichten gebaseerde) column, zoals in het januarinummer van Opportuun, de vorm aanneemt van een beoordeling van een tweetal overheidsgedragingen. Nog riskanter wordt het wanneer die column de schijn oproept dat het tot het normale takenpakket van de Nationale Ombudsman hoort om vervolgingsbeslissingen van het OM te beoordelen en dat bij een dergelijke beoordeling de (in het strafrecht onbekende) maatstaf zou gelden of de gedraging al dan niet behoorlijk is. Gelet op de kop boven de column zou de lezer zomaar kunnen denken dat Brenninkmeijer hier aan het woord is in zijn hoedanigheid van Nationale Ombudsman. Maar goed, laten we de columnist Brenninkmeijer volgen en doen alsof voor een strafrechtelijke vervolging het behoorlijkheidscriterium geldt van artikel 9:27, eerste lid, Awb. Wat is dat dan voor norm die hij het OM voorhoudt? Wat had het OM anders moeten doen in de zaak tegen de gezinsvoogd van Savanna?. Hij haalt het sine lege -beginsel tevoorschijn en schrijft daarover: Het sine lege heeft niet alleen die betekenis dat de vervolging en veroordeling moeten berusten op een voorafgaande strafbepaling. Ook speelt een rol de behoorlijkheidsvraag of het bereik van de strafwet al dan niet voorspelbaar is. De onbehoorlijkheid zou dan hierin hebben bestaan dat een verdachte, in ons geval de gezinsvoogd van Savanna, met een vervolging is geconfronteerd die afweek van het gangbare vervolgingsbeleid, terwijl die afwijking niet tevoren als zodanig aangekondigd was. Maar: het sine lege (of, zo u wilt, het nulla poena-beginsel) heeft die betekenis niet, althans niet volgens wet, vaste (straf)rechtspraak of heersende doctrine. Brenninkmeijer mag natuurlijk best wensen dat dit ooit anders wordt, maar hij moet niet doen alsof dit nu al zo is. Het door Brenninkmeijer geschetste beeld van een OM dat als een olifant door de porseleinkast van de vervolgingsbeslissingen gaat is niet fair tegenover tegenover ons als nauwst bij de zaak-savanna betrokken OM ers. Het feit dat, in het geval van de vervolging van de gezinsvoogd van Savanna, veel andere gezinsvoogden zich niet konden vinden in de beslissing van het OM om te vervolgen, wil nog niet zeggen dat het OM die beslissing lichtvaardig heeft genomen. Integendeel. Zelden zal door alle betrokkenen binnen het OM zo zorgvuldig een vervolgingsbeslissing zijn afgewogen als in deze zaak. Het feit dat er nog niet eerder een gezinsvoogd was vervolgd betekende niet dat voordien het OM-beleid zou zijn geweest dat gezinsvoogden immuniteit genoten. Dit was eenvoudigweg de eerste zaak waarin de voogd zodanig langdurig op essentiële punten heeft nagelaten te handelen waar zij behoorde te handelen, dat in dit geval na langdurige afweging van alle belangen, inclusief die van de gezinsvoogd, besloten is om een strafrechtelijk traject te volgen. Zoals gezegd, een behoorlijkheidcriterium zoals Brenninkmeijer zich blijkbaar voorstelt, kent het strafrecht niet. Wel is de beslissing om de gezinsvoogd van Savanna te vervolgen, tweemaal voorwerp geweest van een toetsing door de rechter en daarbij zijn nadrukkelijk ook ongeschreven rechtsbeginselen aan bod zijn gekomen. Het verweer van de verdediging dat het OM niet-ontvankelijk zou zijn omdat vervolging strijdig zou zijn geweest met het gelijkheidsbeginsel en het beginsel van een redelijke en billijke belangenafweging, werd door de rechtbank uitgebreid gemotiveerd verworpen. Zo onbehoorlijk is het OM dus blijkbaar niet. We vertrouwen er maar op dat de Nationaal Ombudsman in onderzoeken de zorgvuldigheidslat aanzienlijk hoger legt dan de Nationale Ombudsman als columnist. Ingrid Degeling, Nicole Vogelenzang, officieren van justitie arrondissementsparket Den Haag

8 8 Tegen naïviteit en hebzucht Rijksrecherche-directeur Harm Trip contra graaiers en goedgelovigen Wie beweert dat hij in het gespreide bed van de doorgaans integere Nederlandse overheid is gekomen, vindt de nieuwe Rijksrecherchedirecteur niet aan zijn zijde. Nee, zegt Harm Trip. Als de aandacht afneemt, glijden graaiers en goedgelovigen de gevarenzone in. Want naïviteit en hebzucht is van alle tijden. Obligaat begint hij. Bescheiden. Met inwisselbaar managersjargon over kwaliteitsslagen, meer samenwerken en expertise delen, antwoordt Harm Trip op de (even obligate) vraag over waar de vorig jaar februari begonnen directeur met zijn Rijksrecherche de komende jaren naar toe wil (Zie kader). Maar dan is Trip nog niet terug in de Haagse snackbar. Waarschuwt hij nog niet voor Hyves-gebruik. Leest hij nog niet met stemverheffing, lopend door zijn werkkamer, wetsartikelen voor. Harm Trip: Je krijgt niet zo maar ineens een grote zak met geld toegeschoven. n Obligate start, zo n zin als: Een integere overheid is een voorwaarde voor een democratische rechtsstaat. Ja keurig, geen speld tussen te krijgen. Alleen, de vraag was: Wat is de Harm-Tripfactor in Rijksrecherches kompas naar Maar de directeur, eerder werkzaam bij politie Haaglanden en het KLPD, relativeert. Geen grote woorden over de weg naar Accéntverschuivingen zijn het. Bovendien al door zijn voorganger ingezet. De indruk dat hier een fletse manager spreekt die op-de-winkel-past die toevallig Rijksrecherche heet, verdwijnt echter. Corruptiebestrijding trok Trip al een kwart eeuw geleden. Den Haag, 1982, het is al na twaalven. Harm Trip, dan nog studerend aan de Politieacademie, draait voor het eerst mee met een nachtdienst. Omdat we trek hadden gekregen, besloten we een patatje te halen. Een collega betaalt, met een briefje van tien gulden. Krijgt ie twee briefjes van vijf piek terug! Toen dacht ik: Hé, klopt dat wel? Of ik dat ook hard op zei? Eh, da s een goeie. Ja, volgens mij heb ik toen wel gezegd dat het wisselgeld niet klopte. Toen werd ik me voor het eerst heel bewust van corruptie. Want die meneer van de snackbar deed dat natuurlijk niet omdat hij ons zo aardig vond, hè? Hij deed dat met een reden. Wat in je in zo n geval moet doen? Om het goede wisselgeld vragen. En daarna het geval op het werkoverleg aan de orde stellen. Ja, ik had de patatboer ook direct de cautie kunnen geven, haha, maar ik vind dat je eerst naar binnen moet kijken. Integriteit begint bij jezelf, daarna bij je collega s en je organisatie, en daarna bij de omgeving. Vraag je direct om het goede wisselgeld dan geef je een potentiële omkoper geen kans. Inmiddels is er bij de politie heel veel aandacht voor, weet Trip. Naggen en dalven Trip zegt niet dat het nooit meer gebeurt, maar veel minder dan vroeger. Een integere overheid als voorwaarde voor de rechtstaat, zegt Trip dus. Meer indruk maakt het als Trip zich daarna opricht en het eenvoudig formuleert. Mijn passie? Nederland is een fijne plek om te wonen en dat wil ik graag zo houden. Een integere overheid, zo zag hij bij de KLPD-dienst Internationale Netwerken, is niet vanzelfsprekend. Op dienstreizen in het buitenland, op conferenties en bij Interpol, ging Trip het steeds scherper zien: Hoe plezierig het hier is, ook al is Nederland niet

9 OPPORTUUN Nummer Integriteit 9 ideaal. Dat je hier niet bang hoeft te zijn voor de overheid, dat maakt voor mij mijn functie veel waard. Ik zie wel wat er mis is -en daar leven we bij de Rijksrecherche vanmaar we zijn in staat om onpartijdig onderzoek te doen, tot op het hoogste niveau. Naïviteit en hebzucht. Dát bedoel ik als ik zeg dat ik zie wat er mis is. Naïevelingen hebben niet in de gaten dat anderen misbruik van hen maken. Hebzuchtigen zijn bereid alles, inclusief de integriteit van de overheid, opzij te zetten om te krijgen wat ze willen hebben, terwijl ze het vaak al heel goed hebben. Organisaties moeten de naïevelingen tegen zichzelf beschermen en er voor zorgen dat de hebzuchtigen geen kans krijgen. Van belang is dan dat er een sfeer heerst waarin mensen elkaar op hun gedrag kunnen aanspreken zonder bang te hoeven zijn. Nederland heeft een goede naam, schenkt veel aandacht aan integriteitsbeleid, is een vaste klant in de top van ranglijsten van minst corrupte landen. Het is voor Trip geen reden achterover te leunen. Omdat het van alle tijden is dat er naïevelingen en hebzuchtigen zijn is integriteit geen rustig bezit. Als je je gaat wentelen in genoegzaamheid en de aandacht voor integriteit laat verslappen, ben ik er van overtuigd dat het snel afglijdt. Dus waarschuwt hij de naïevelingen: corruptie ís niet ver weg. Je krijgt als ambtenaar niet zo maar ineens een grote zak met geld toegeschoven; de tactiek van de omkopers is subtieler. Het begint met een kleine kadootje, een flesje wijn die je aangeboden krijgt voor een bijdrage aan een bijeenkomst. Niks mis mee. Tenzij je een Château Petrus uit 1961 krijgt toegeschoven kun je dat aan iedereen uitleggen en ben je nog niet aan het afglijden. Maar dan volgt na de fles het etentje. Breng je een bezoek aan de skybox. En voor je het weet neem je de overbodig geworden lease-auto van iemand over. Voor wie het nog niet in de gaten heeft, dán is een nette zakelijke relatie gekanteld in een corrupt contact. Inzetcriteria Rijksrecherche Ja, er zijn aanwijzingen dat er criminele organisaties zijn die geld opzij zetten om opsporingsfunctionarissen ertoe trachten te bewegen informatie te geven. Of ze corrumperen een ambtenaar door zijn imago te beschadigen. Door geruchten de wereld in te slingeren. En dan kom ik weer bij naïviteit, bij kwetsbaarheid en onbevangenheid. MSN, Hyves, weblogs je kunt er snel informatie en geruchten mee verspreiden. En deze informatie tegelijkertijd manipuleren. Politiemensen of OM ers melden zich soms op een site aan en laten vanuit hun onbevangenheid veel te veel los over hun werk of collega s. Ze lijken zich niet te realiseren dat zo n site niet alleen openstaat voor een beperkt aantal collega s of vrienden, maar dat miljoenen mensen erbij kunnen. Je zult alert moeten zijn, want geruchten over ambtenaren kunnen heel beschadigend zijn. Met diezelfde kennis over communicatie en internet kan Rijksrechercheonderzoek dergelijke valse geruchten overigens ook weer aan het licht brengen. Want iedereen die bijvoorbeeld dingen op het net zet, laat digitale sporen achter. Dus leiden we onze medewerkers goed op Zijn organisatie pakt niet elke zaak op. Capaciteit dwingt de Rijksrecherche tot inzetcriteria (zie kader Inzet Wanneer wordt de Rijksrecherche ingezet? Er zal steeds van geval tot geval over de inzet van de Rijksrecherche worden beslist. Wel gelden de volgende algemene uitgangspunten; 1. De onderzoeken richten zich op (semi-)overheidsfunctionarissen; 2. Het gaat om onderzoeken naar een mogelijk gepleegd misdrijf dat de integriteit van de overheid ernstig kan aantasten; 3. Het betreft gedragingen waarbij het onderzoek daarnaar niet alleen onpartijdig is, maar waarbij zelfs de schijn van partijdigheid moet worden vermeden; 4. De inzet van de Rijksrecherche is gewenst vanwege haar bijzondere expertise of vanwege de delicate verhoudingen die in een zaak een rol spelen. Typische rijksrecherchezaken betreffen aan de functie te relateren verdenkingen van misdrijven, gepleegd door opsporingsambtenaren, functionarissen werkzaam bij het OM en Rechtspraak, en politieke en bestuurlijke ambtsdragers. Andere typische zaken betreffen gevallen van vuurwapengebruik door opsporingsambtenaren met de dood of lichamelijk letsel tot gevolg, overige confrontaties met opsporingsambtenaren met de dood of zwaar lichamelijk letsel tot gevolg, en gevallen waarin aan de zorg van opsporingsambtenaren/het opsporingsapparaat toevertrouwde personen zijn overleden of zwaar lichamelijk letsel hebben opgelopen. De inzetcriteria worden toegelicht in de publicatie Taken en inzet van de Rijksrecherche, te downloaden via > Inzetcriteria Rijksrecherche.

10 10 Rijksrecherche), opdat de - vaak gevoelige - zaken echt uitgerechercheerd kunnen worden. Maar de Rijksrecherche wordt soms ook buiten de deur gehouden, weet Trip. Met name in gemeenteland, maar ook elders in het openbaar bestuur zie je dat men bij vermeende misstanden vaak eerst een particulier, commercieel werkend onderzoeksbureau inschakelt. Die hebben weliswaar veel financiële expertise, maar ze missen opsporingsbevoegdheden. En dat kan ten koste van de bewijsgaring gaan. Stel dat een particuliere speurder van Deloitte tegen een gemeenteambtenaar zegt: Mag ik uw administratie even inzien? Als de ambtenaar dan nee zegt, heeft de particuliere rechercheur geen strafvordelijke bevoegdheden. Als er stukken thuis worden bewaard door de ambtenaar wordt het nog moeilijker voor de particuliere onderzoeker. Het gevolg kan zijn dat stukken verdwijnen of dat hij zijn verklaring afstemt met andere collega s. Maar als een rijksrechercheur om de administratie vraagt en nee te horen krijgt, kan hij de boel in beslag nemen. Ook kan er een zoeking in de woning of elders plaatsvinden. Ik pleit er dus voor dat voordat een gemeentesecretaris of een secretaris-generaal een beslissing neemt, hij eerst met de Rijksrecherche of met de officier van justitie afstemt. Soms werkt goedbedoelde zorgvuldigheid belemmerend als blijkt dat er echt iets aan de hand is. Is die zorgvuldigheid wel altijd goedbedoeld? Trip kan natuurlijk niet kijken in de hoofden van anderen, maar erkent dat met het instellen van particulier onderzoek inderdaad het strafrecht buiten de deur wordt gehouden. Trip staat op, zet zijn leesbril op het puntje van de neus, en pakt een wetboek. En dáárom zegt de directeur terwijl hij door het wetboek bladert, is het goed om het Wetboek van strafvordering in het oog te houden. Hier, artikel 162, lid 1 Wetboek van strafvordering luidt: Openbare colleges en ambtenaren die in de uitoefening van hun bediening kennis krijgen van een misdrijf met de opsporing waarvan zijn niet zijn belast, zijn verplicht daarvan onverwijld aangifte te doen, met afgifte van de tot de zaak betrekkelijke stukken, aan de officier van justitie of aan een van zijn hulpofficieren. De politie is ver in het oppikken van signalen van klokkenluiders, veegt zaken niet meer onder de tafel. Dat geldt ook voor sommige departementen, zoals het Ministerie van Verkeer en Waterstaat dat relatief veel meldingen van integriteitsschendingen krijgt. V&W, dat vind ik nu juist een mooi voorbeeld van waar het goed gaat. Na de Bouwfraude heeft het departement in een directeur Integriteit aangesteld. Daarmee is aandacht in de ambtelijke top verankerd. Dat er vervolgens veel meldingen komen is juist erg goed. Transparantie moet in de cultuur zitten. Dáár hangt het vanaf of een klokkenluidersregeling werkt. Je kunt het ook op papier Rijksrecherche-doelen op weg naar 2012 doodregelen, hè? Dan tuig je een ondoorzichtige bureaucratie op en stuur je vervolgens een klokkenluider weg omdat die het verkeerde formulier heeft ingevuld. Dan gaat het niet werken. Sommige departementen hebben núl meldingen over integriteitsschendingen en corruptie. Dat zijn nou net degene waarover ik me zorgen maak. Tekst: Pieter Vermaas Hoe zal de Rijksrecherche er in 2012 uit zien? Harm Trip ziet zes doelen. 1. Een kwaliteitsslag. Dan zijn onze mensen nog beter opgeleid, ook als gevolg van het Programma Versterking Opsporing en Vervolging. We vinden dat we onze voorsprong moeten behouden, dus de kwaliteit van het optreden gaat omhoog. 2. Meer samenwerking tussen RR en andere opsporingsdiensten. Omdat we zien dat opsporingsonderzoeken van politie en bijzondere opsporingsdiensten steeds complexer worden. We hebben hun kennis nodig en willen hun onze kennis van bestrijding van corruptie aanbieden. We zijn zelf ook niet groot genoeg om een eigen technische recherche en observatieteam in dienst te hebben. 3. Meer dan nu kijken naar de omkoper. Nu onderzoeken we vooral de ambtenaar die zich misschien heeft laten omkopen. Dat verandert. Immers beide partijen, omkoper en omgekochte, hebben er belang bij hun activiteiten in het verborgene te houden. 4. Meer focus op het openbaar bestuur. Nu heeft grofweg de helft van de Rijksrechercheonderzoeken betrekking op de politie, net als het OM een frontlijnorganisatie die werkt met gevoelige informatie en dicht op criminelen zit. De politie heeft al lang integriteitsbeleid, en kent veel Bureaus Interne Onderzoeken die in staat zijn onpartijdig onderzoek te doen. Het openbaar bestuur kent dat veel minder. Onze indruk - maar we gaan dat nu in kaart brengen - is dat we te weinig meldingen krijgen vanuit gemeenten, provincies en rijk. 5. Advies geven. Als we in een onderzoek stuiten op elementen die het erg makkelijk hebben gemaakt om de verkeerde dingen te doen, geven we advies. Soms tref je aan dat grote aanbestedingen met slechts één handtekening kunnen worden bezegeld. Dat individuen heel zelfstandig kunnen beslissen. Dat er nauwelijks toezicht is, of -als dat er wel is- dat er geen cultuur is waarin je elkaar ergens op kunt aanspreken. Dat is misschien niet relevant voor het strafbare feit, maar wel voor de organisatie. Die adviesfunctie is toch een aparte tak van sport en dat willen we vaker en professioneler gaan doen. Vaak zeggen organisaties: ja die medewerker was een rotte appel, maar de organisatie treft geen blaam. Maar vraag je toch ook maar eens af of de appel niet in een verkeerd mandje heeft gelegen. 6. Capaciteitsuitbreiding. Het College van PG s en de minister willen in het kader van de aanpak van financieel-economische criminaliteit en corruptiebestrijding extra middelen naar OM en Rijksrecherche, zodat er een kwaliteitsverbetering tot stand komt en we kunnen uitbreiden. Dat geeft aan dat integriteitsbestrijding bij dit kabinet op de kaart staat.

11 OPPORTUUN Nummer OM-afdoening 11 Thema De OM-afdoening Deze maand trad de Wet OM-afdoening in werking. Daarmee kan het OM misdrijven waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat en overtredingen zélf bestraffen door een strafbeschikking. Anders dan bij de transactie, strekt de strafbeschikking niet ter voorkoming van vervolging. Met deze afdoeningsvorm kan het OM een zaak vervolgen én bestraffen. Bestraften kunnen alsnog naar de rechter, door -zelf- verzet in te stellen. De Wet OM-afdoening treedt gefaseerd in werking. Sinds 1 februari kan het CJIB namens het OM (parketten Den Bosch en Amsterdam) voor een aantal categorieën rijden onder invloed (artikel 8, WVW94) een strafbeschikking uitvaardigen. Het is de eerste stap. De strafrechter ontlasten, dat is uiteindelijk het doel van de Wet OM-afdoening. Dit themanummer beschrijft onder meer de OMafdoening in vogelvlucht. Biedt een uitneembaar schema voor wie het onderscheid tussen transacties en verschillende soorten beschikkingen nog niet paraat heeft. Maar schenkt uiteraard aandacht voor de Doeners van de OM-afdoening : de leden van de projectgroep die de afgelopen tweeënhalf jaar het OM-concern voorbereidde op de strafbeschikking. En wat vinden wetenschappers eigenlijk van de strafbeschikking (die ook in handen van bestuursorganen komt)? Scharen zij zich achter de OMafdoening. Of doen ze er heel wat aan af? Lees dit, en méér, in dit themanummer.

12 12 De Wet OM-afdoening in vogelvlucht De Wet OM-afdoening is een nieuwe wet. Door de invoering van deze wet mag het Openbaar Ministerie voor een aantal veel voorkomende strafbare feiten zélf straffen opleggen. Dit heet dan een strafbeschikking. Voorheen mocht het OM alleen een transactie aanbieden. Nu het OM ook zelf kan straffen, heeft de rechter meer tijd voor zwaardere strafzaken. Dit kan er bijvoorbeeld zo uitzien: de politie geeft een bestuurder een stopbevel en vraagt hem te blazen. Hij blijkt teveel gedronken te hebben. De politie checkt de formaliteiten en de waarborgen en stelt vast dat de bestuurder een strafbaar feit heeft begaan. De politie meldt de bestuurder dat de zaak door justitie zal worden afgedaan. De politie voert de gegevens in het systeem in. Er gaat een bericht van het systeem van de politie naar het systeem van het CJIB Bij een transactie komt het OM in actie als een verdachte het transactievoorstel niet betaalt. Bij de strafbeschikking moet de verdachte, als hij het niet eens is met de strafbeschikking, zèlf in actie komen. Dit doet hij door verzet in te stellen bij het OM. Als de verdachte in verzet gaat, komt de zaak alsnog voor de rechter. Vanaf 1 februari 2008 kan het CJIB namens het OM (parketten Den Bosch en Amsterdam) voor een aantal categorieën rijden onder invloed (artikel 8, WVW94) een strafbeschikking uitvaardigen. Het CJIB controleert de persoonsgegevens en schrijft de zaak in in VIP (Verwijs Index Personen). Het CJIB checkt in JDS (Justitieel Documentatie Systeem) of de persoon een recidivist is. Als dit niet het geval is, stuurt het CJIB namens het OM de strafbeschikking naar de bestrafte. De bestrafte ontvangt de strafbeschikking en besluit te betalen. Hij erkent hierdoor schuld en kan niet meer in verzet gaan. Het CJIB informeert JDS, VIP en de politie over de afloop van de zaak. Uiteindelijk komen alle misdrijven met een maximale strafbedreiging van zes jaar en alle overtredingen voor deze nieuwe manier van afdoen in aanmerking. Met betrekking tot misdrijven zal de zaak over het algemeen op een OM-zitting worden afgedaan. Zodra voor een bepaald soort zaken een strafbeschikking kan worden opgelegd, is een transactie voor zo n zaak voortaan uitgesloten.

13 OPPORTUUN Nummer OM-afdoening 13 Ik wil dat bestraften kunnen leven met hun straf Landelijk strafbeschikkingsofficier Meint Geerds Meint Geerds is sinds 1 oktober 2007 de Landelijk Officier van Justitie Strafbeschikkingen, oftewel: de strafbeschikkingsofficier. Deze officier is verbonden aan het arrondissementsparket Leeuwarden. Een logische plek, aangezien het onderhouden van de relaties met het CJIB een belangrijke taak is. Tot het takenpakket van Geerds behoort verder o.a.: het zorgdragen voor de implementatie van de nieuwe wetgeving, het beoordelen van de door het CJIB aangemaakte vorderingen gijzeling, het onderhouden van contacten met de Rechtspraak, het nemen van beslissingen omtrent het wel of niet voortzetten van executie na gijzeling en het adviseren van het College van procureurs-generaal over de strafbeschikking. Hoe word je strafbeschikkingsofficier? De vacature sprak mij erg aan, dus heb ik gesolliciteerd. Ik hou van nieuwe dingen. Ik ben bijvoorbeeld ook betrokken geweest bij de lancering van de ontnemingswetgeving (pluk-ze). Ook de complexiteit trekt mij. De OM-afdoening lijkt op het eerste gezicht misschien eenvoudig, omdat het om standaardzaken gaat, maar dat is het beslist niet. Uiteindelijk gaat het om alle overtredingen en misdrijven met een maximale gevangenisstraf van zes jaar, dat is nogal wat. Ik ben daarom ook erg blij met de stapsgewijze invoering. Wat vind je eigenlijk van de Wet OM-afdoening? Het is een wens vanuit de politiek. Wat mij betreft had ook de mogelijkheid om transacties aan te bieden uitgebouwd kunnen worden. Maar de wet is een gepasseerd station. Het gaat nu om vindingrijkheid en een goede communicatie met de bestraft. Ik vind dat we ervoor moeten zorgen dat mensen kunnen leven met hun straf: dat ze het eens zijn met de feiten, met het feit dat ze strafbaar zijn en tot slot met de sanctie die wij hen opleggen. In die zin zie ik een bestrafte ook als een gesprekspartner. Als voor iemand een taakstraf nadelige gevolgen heeft voor zijn of haar baan, kijken we naar alternatieven. Net als bij een gewone rechtszaak. Hoe kijk je terug op het project? De Wet OM-afdoening is een van de eerste wetten die zo zorgvuldig is voorbereid. Vroeger moest je bij nieuwe wetgeving vaak zelf proefondervindelijk uitzoeken wat je ermee moest. Nu is er van tevoren één werkwijze vastgesteld, inclusief standaardformulieren en dergelijke. Dat vind ik de sterkte van het project. Je zult zien dat het hierdoor straks in de praktijk allemaal sneller opgepakt wordt. Straks komt ook de bestuurlijke strafbeschikking eraan. Wat verwacht je daarvan? De bestuurlijke strafbeschikking raakt de capaciteit binnen de keten. Het is belangrijk dat er goede afspraken gemaakt worden tussen de afdelingen verwerving en het CJIB. Zonder duidelijke rapportages van het CJIB zit je straks bij de driehoeksoverleggen met gebakken lucht. Wordt het straks allemaal niet te ingewikkeld voor de burger met de OM strafbeschikking, de bestuurlijke strafbeschikking, de bestuurlijke boete Je moet het vergelijken met het spoorwegnet. Dat zit ook ingewikkeld in elkaar met alle wissels en overgangen. Maar als je als reiziger van Groningen naar Den Haag rijdt, merk je daar niets van. In je beleving is dat gewoon één traject. Een burger wordt straks, als hij een overtreding begaat, ook maar met één afdoeningsmodaliteit geconfronteerd en heeft dus geen weet van het hele systeem dat daaronder ligt. Tekst: Manon Nooteboom Een deel van dit interview is eerder verschenen op OMtranet.

14 14 Doeners van de OM-afdoening Hard werken, maar ook samen naar de Ierse stamkroeg en een concert van Peter Gabriel. Niemand neemt ons deze ervaring meer af, zeggen de leden van de projectgroep OM-afdoening. Nieuwe collega s van het OM nemen het stokje over. De huidige projectgroepleden, die er binnenkort mee ophouden, blikken terug op tweeënhalf jaar OM-afdoening. Deze ervaring neemt niemand mij af Hugo Hillenaar, projectleider OM-afdoening Hoe lang ben je betrokken geweest bij de invoering van de Wet OM-afdoening? In juli 2005 werd ik in Praag gebeld door Harm Brouwer. Gezeten in het zonnetje op een fraai terras aan de Moldau, achter een lekker glas wijn, heb ik enthousiast ja gezegd ondanks de waarschuwingen van Harm dat het een zwaar project zou worden. Mijn ja werd vooral ingegeven doordat Harm zei dat het voor het OM een heel belangrijk project was, en uiteraard was ik dus vereerd hiervoor te worden gevraagd. Wat was jouw rol in de projectgroep? Mijn rol was projectleider. Mijn projectteam was al geformeerd en later bleek dat de projectleden elkaar prima aanvulden en al snel een hecht team vormden. Dat is naar mijn mening cruciaal voor het slagen. De dynamiek is groot in een projectteam, er wordt veel van eenieder verwacht en er moet onder druk worden gepresteerd. Dat betekent ook vaak s avonds en in de weekenden doorgaan. Ik vergelijk het altijd met een snelkookpan. Dat kan alleen als de onderlinge band heel goed is en iedereen bereid is veel voor elkaar te doen en eerlijk en duidelijk naar elkaar te zijn. Een soort huwelijk met elkaar. Intensief, maar heel erg leuk. Wat zal je het meest bijblijven van jouw jaren OM-afdoening? Allereerst vond ik het erg leuk om naast mijn baan als plaatsvervangend hoofdofficier, waarin je toch iets meer in een keurslijf zit, één à twee dagen per week in spijkerbroek heel intensief met een klein clubje mensen bezig te zijn om bij te dragen aan een stukje organisatieverandering. We gaan immers als gevolg van dit project het overgrote deel van de kantonzaken onderbrengen bij de CVOM. Hiernaast leverde de complexiteit van dit project wel een permanente uitdaging. Naast genoemde organisatieverandering, zijn we bezig met wet- en regelgeving: veel contacten met het departement; maken van Amvb s en besluiten; aanpassen van vele tientallen regelingen; discussie en congressen over de OM-afdoening naast de bestuurlijke boete, etc. Ook doen we aan opleiding: ontwikkelen van trainingen en cursussen; opleiden OM-ers; een GPS-knoppencursus, etc. Verder de interne communicatie: rondje langs de MT s; presentaties; brieven, etc. En automatisering. Ik weet nog dat ik Ruud Daverschot vroeg of de aanpassing in GPS een probleem zou zijn. Nou dat viel wel mee, zei Ruud, maar al snel bleek hoe dominant automatisering in dit project werd, want niet alleen GPS, maar ook de politie, het CJIB en het departement waren bezig met majeure ICTprojecten en dit kwam allemaal samen in het project OM-afdoening. Daar heb ik erg veel van geleerd. Inmiddels weet ik alles van ketenprocesmodellen, informatieanalyse, regressietesten, GAT, PAT en FAT, issues, patches etc. Sturen op automatisering is een vak apart, ketenautomatisering is helemaal ingewikkeld, daar word je als projectleider erg nederig van. Mijn respect voor Henk van Brummen, die GPS aanstuurt, was al groot, maar is alleen nog maar gestegen. Is er leven na de projectgroep OM-afdoening? Ik zal dit project als ik ermee klaar ben zeker gaan missen. Ik denk dat ik mijn projectgroep nog regelmatig zal zien, want zo n project schept wel een band voor het leven. Gelukkig hoef je binnen het OM echter nooit zorgen te maken over nieuwe uitdagingen om je schouders onder te zetten. Bovendien kan ik mijn hart ophalen in mijn huidige functie. Hoofdofficier van Breda is iedere dag genieten. Er is dus nog wel degelijk een leven na de projectgroep, maar deze ervaring kan niemand me meer afnemen. Heb je nog een advies voor de medewerkers op de parketten die straks met de OM-afdoening te maken krijgen? Organisatorisch is het belangrijk te anticiperen op de zaakstromen die overgaan naar de CVOM. Maak je niet teveel zorgen over inhoudelijke verandering. De OM-afdoening geeft nieuwe kansen en verantwoordelijkheden. Het is belangrijk dat we de verruimde bevoegdheden professioneel invullen en laten zien dat het OM het vertrouwen van de wetgever waarmaakt.

15 OPPORTUUN Nummer De Afdoeners 15 Straks kan ik als officier het resultaat zien Roel Krijtenburg, projectsecretaris OM-afdoening Hoe lang ben je betrokken geweest bij de invoering van de Wet OM-afdoening? Vanaf augustus 2005 heb ik fulltime deel uitgemaakt van de projectgroep. Als parketsecretaris in Lelystad ben ik ook al betrokken geweest bij de lokale invoering van de Wet Taakstraffen, dus dit was een mooi vervolg daarop. Wat was jouw rol in de projectgroep? Ik ben projectsecretaris en daardoor eigenlijk overal bij betrokken. Ik ben lid van de landelijke kerngroep, een overleg met de projectleiders van de betrokken ketenpartners (politie, ZM, CJIB, Ministerie van Justitie, RDW en JustID). Daarnaast ben ik ook betrokken bij de communicatie, opleidingen, ontwikkelen van beleid, etc. Juist die afwisseling tussen alle verschillende deelgebieden maakt het werk zo leuk. Wat zal je het meest bijblijven van jouw jaren OM-afdoening? Dat het erg leuk en leerzaam is om een tijd een project te draaien. Ik kan het iedereen aanbevelen omdat je in een relatief korte tijd heel veel bij kunt leren. Veel vrijheid, veel leuke en afwisselende contacten op de parketten en het Parket-Generaal en met verschillende ketenpartners. Ik denk dat het goed is dat het College heeft besloten een omvangrijke operatie als de OM-afdoening te beleggen bij een fulltime projectgroep. Wat ik ook heb geleerd, is dat automatisering een steeds belangrijkere rol speelt in alle nieuwe ontwikkelingen en dat vier automatiseringsprojecten tegelijk (OM, CJIB, Politie, Ministerie) wel veel is om in één project te laten samenkomen. En wat ik zeker niet zal vergeten zijn de goeie borrels met de projectgroep, eerst op het stationsplein in Amersfoort en daarna in onze Ierse stamkroeg bij het centraal station van Utrecht en de leuke projectuitjes, waarvan het concert van Peter Gabriel absoluut het hoogtepunt was. Is er leven na de projectgroep OM-afdoening? Jazeker! Ik ga per 1 april 2008 in Rotterdam aan de slag als enkelvoudig officier. Een functie die ik mede door mijn ervaringen in de projectgroep met enthousiasme tegemoet zie. Als het een beetje meezit, kan ik straks als officier op de OM- en de verzetszittingen het resultaat zien van tweeënhalf jaar intensieve voorbereidingen. Kan ik gelijk zien of we ons werk een beetje goed hebben gedaan Heb je nog een advies voor de medewerkers op de parketten die straks met de OM-afdoening te maken krijgen? Zorg dat je op tijd bij bent met je kennis. We krijgen als OM een unieke kans om te laten zien dat we professioneel en vakbekwaam zelf de zaken kunnen afdoen. Schrik er niet voor terug, maar neem zelfbewust de goede beslissingen. En ook al verlaten we de projectgroep, we blijven allemaal verbonden aan het OM. Dus als je vragen hebt, kun je ons altijd bellen of mailen. En gelukkig zijn er collega s die het werk van ons in de projectgroep gaan overnemen. We wilden draagvlak bij de praktijkmensen Jack Bekers, beleidsmedewerker Hoe lang ben je betrokken geweest bij de invoering van de Wet OM-afdoening? Ik heb vanaf de start in augustus 2005 deel uitgemaakt van de projectgroep OM-afdoening. We zijn begonnen als projectgroep vanuit het parket Dordrecht, daarna bij Het OM Verandert in Amersfoort en vanaf oktober 2006 huizen we bij de CVOM in Utrecht. Wat was jouw rol in de projectgroep? Ik had en heb binnen de projectgroep nog steeds de automatisering en de werkprocessen in mijn portefeuille, maar als projectgroep zijn we met elkaar ook op alle andere deelterreinen actief. Over alle raakvlakken van de wet brainstormen we regelmatig met elkaar. Voorts hebben we over tal van onderwerpen gezamenlijk diverse workshops gehouden in het land om zodoende raakvlak te behouden met de praktijkmensen en van hen input te krijgen over de uitwerking van de wet. Wat zal je het meest bijblijven van jouw jaren OM-afdoening? Dat het zeer dynamisch en leerzaam werken was met leuke collega s en dat ik veel mensen heb leren kennen, zowel binnen de justitiewereld als binnen de diverse ketenpartners. Maar natuurlijk ook de gezellige borrelavonden en de etentjes die we hebben gehad nadat we samen weer één van vele deadlines hadden gehaald. Is er leven na de projectgroep OM-afdoening? Natuurlijk! Ik ga weer aan de slag met een heel nieuwe uitdaging bij de DVOM-I. Heb je nog een advies voor de medewerkers op de parketten die straks met de OM-afdoening te maken krijgen? Een zaak afdoen met een strafbeschikking vraagt om een andere benadering dan met een transactievoorstel. Bij een strafbeschikking bestraft het OM; bij een transactie doet het OM een voorstel om strafvervolging te voorkomen. Dit vereist nog meer zorgvuldigheid in de afdoening van een strafzaak, zonder iets af te doen aan de zorgvuldigheid die nu al wordt betracht door de OM-medewerkers.

16 16 Geluk gehad met deze eerste OM-baan Tanja de Vette, projectsecretaris beleidsregels / projectgroepmedewerker Hoe lang ben jij betrokken geweest bij de invoering van de Wet OM-afdoening? In september 2005 begon ik als rechtenstudent van de Universiteit van Amsterdam een onderzoeksstage bij het Parket- Generaal naar de gevolgen van deze wet voor het slachtofferbeleid van het OM. Daarvoor ben ik direct ook deels aan de slag gegaan bij de projectgroep. Wat was jouw rol in de projectgroep? Na mijn afstuderen ben ik bij het Parket- Generaal projectsecretaris aanpassing beleidsregels OM-afdoening geworden; ik draag zorg voor het aanpassen van ongeveer negentig beleidsregels. Daarnaast ben ik ook projectgroepmedewerker. Officieel hebben we allemaal onze eigen portefeuille - voor mij beleid - maar in feite houden we ons allemaal met alle onderdelen van het project bezig. Qua persoonlijkheden vullen we elkaar ook prima aan. Roel als de contactlegger- en houder met de ketenpartners, Jack als harde werker die zonder een onvertogen woord de grootste (automatiserings)klussen uitvoert, Michel als geweten dat altijd eerder ingenomen standpunten onderzoekt om tunnelvisie te voorkomen, ik als juridisch puzzelaar en aanjager van onze actiepunten en Hugo als stimulator De ZM is afwachtend Leon Nuijten, projectleider OM-afdoening bij de ZM Wat is jouw rol in het project? Ik ben in de zomer van 2006 begonnen als projectleider voor de zittende magistratuur. Voor die tijd is de ZM wel gekend in het project, maar er was nog weinig overleg. Ik heb geprobeerd zoveel mogelijk mensen bij het project te betrekken en afstemming te zoeken, ook binnen de ZM. en bewaker van the big picture. De ideale combinatie dus. Wat zal je het meest bijblijven van jouw jaren OM-afdoening? Onder andere de ontdekking wat een impact een nieuwe wet kan hebben op een organisatie als het OM. Deze wet heeft alleen bij het OM al een projectgroep tweeënhalf jaar fulltime werk bezorgd. Daarnaast besteden binnen en buiten het OM ook nog vele anderen een deel van hun werkzaamheden aan deze wet. Is er leven na de projectgroep OM-afdoening? Natuurlijk! Ik heb zeer veel geluk gehad met deze eerste baan binnen het OM. Ik heb in sneltreinvaart vele aspecten van het werk leren kennen. De combinatie tussen beleid en praktijk komt goed tot uiting in een project. Wel zou ik nog meer van de praktijk willen meemaken. Heb je nog een advies voor de medewerkers op de parketten die straks met de OM-afdoening te maken krijgen? Hou de voor de Wet OM-afdoening ontwikkelde en aangepaste beleidsregels goed in de gaten. Dan ben je precies op de hoogte van wat deze wet allemaal voor consequenties heeft. Omarm de nieuwe wet Michel Beks, projectmedewerker Een deel van de zaken die eerst door de rechter werden gedaan, komt nu bij het OM te liggen. Wordt er bij de ZM reikhalzend uitgekeken naar 1 februari? Zo zou ik het niet stellen. Het is bekend dat de wet eraan komt en dat de verwachting is dat rechters ontlast gaan worden, maar veel hangt af van hoe de wet straks in de praktijk uitgevoerd gaat worden. De houding bij de ZM is dan eerder te typeren als afwachtend dan als reikhalzend. Het staat in ieder geval wel regelmatig op de agenda van zowel het LOVS (Landelijk Overleg van Voorzitters van de Strafsectoren) als het LOK (Landelijk Overleg van Kantonsectorvoorzitters). Wat verwacht je verder van de wet? Als een bestrafte het niet eens is met zijn strafbeschikking, moet hij zelf in actie komen. Het initiatief ligt dus bij de bestrafte, terwijl bij een transactie het initiatief bij het OM ligt. In die zin wordt de toegang tot de rechter lastiger. Als een bestrafte verzet instelt zal het OM, indien de strafbeschikking wordt gehandhaafd, in een gewone procedure bewijs moeten leveren. De executie kan echter doorgaan indien naar het oordeel van het OM de bestrafte te laat verzet heeft ingesteld (waarover een rechter anders kan oordelen). Ik sluit niet uit dat een advocaat dan aanleiding ziet om naar het Hof van de Rechten van de Mens te stappen. De wetgever tilt hier overigens niet zwaar aan. Hoe lang ben jij betrokken geweest bij de invoering van de Wet OM-afdoening? In juni 2006 werd ik door de parketleiding in Den Bosch benaderd voor dit project. Ik hoefde daar niet zo lang over na te denken. Dat de politiek het OM meer taken toevertrouwt - in tijden dat het OM nogal eens het mikpunt is van selectieve nieuwsgaring - is

17 OPPORTUUN Nummer OMgeslagen 17 een mooi signaal. Voor mij betekent dat dan ook een uitdaging om dat vertrouwen zo goed mogelijk te beantwoorden. Vanaf 1 september 2006 ben ik fulltime bij de projectgroep gekomen. Wat was jouw rol in de projectgroep? Er was wel een formele rolverdeling in de groep. Zo had ik onder andere de portefeuille Opleiding. Maar we waren zo betrokken met elkaars werk dat we ons overal mee bemoeid hebben. Binnen de groep speelde ik vaak een beetje de rol van bedachtzame. Wat zal je het meest bijblijven van jouw jaren OM-afdoening? De magie van een complementaire club zoals deze was. Een volmaakte Roos van Leary die daardoor boven zichzelf uit kon stijgen. Is er leven na de projectgroep OM-afdoening? Ik geloof niet in reïncarnatie. Maar ik krijg mijn wedergeboorte op het parket s-hertogenbosch. Dit project was heel leuk maar ik kan het veldwerk ook niet missen. Ik ben benieuwd hoe snel ik me weer inpas. Maar bij het OM is altijd wat te be-léven. Heb je nog een advies voor de medewerkers op de parketten die straks met de OM-afdoening te maken krijgen? Ja, twee algemene: 1. Omarm de nieuwe wet als een verrijking van je taken. 2. En bedenk dat jouw beslissing over een zaak straks een rechtstreeks gevolg heeft voor bestrafte. Er zit geen rechterlijk filter meer tussen. Samenstelling: Manon Nooteboom OMgeslagen En als je dan vraagt Waarom?, dan krijg je te horen: Op basis van mijn jarenlange ervaring. In feite geven deze gedragsdeskundigen een persoonlijk oordeel dat op geen enkele manier wetenschappelijk te toetsen is. Hoogleraar forensische psychologie Corine de Ruiter hekelt de gedragsdeskundigen van het Pieter Baan Centrum. Volgens De Ruiter werkt het PBC nu met waardeloze klinische oordelen, en laat het nieuwe, gestructuureerde risicotaxatiemethoden onbenut. Blauw, 2 januari 2008 Ik kom nog steeds politiemensen tegen die denken dat je aan de buitenkant kunt zien of iemand liegt of de waarheid spreekt. Opnieuw forensisch psycholoog De Ruiter Blauw Ik geef ook les aan rechters en heb gemerkt dat zij geen kritische denkers zijn. Kijk alleen maar naar hun vonnissen, die zijn vaak slecht onderbouwd en niet te snappen. Wederom De Ruiter Blauw Het stappen is veranderd. Ik ging als student naar de kroeg om met vrienden over van alles en nog wat te praten. Woorden waren de muziek van het uitgaansleven. Ernst Hirsch Ballin schreeuwt boven de stampende basdreunen uit in een Tilburgse discotheek, waar de minister van Justitie, samen met Koninklijke Horeca Nederland, aandacht vraagt voor verboden wapenbezit en agressie in het uitgaansleven. Algemeen Dagblad 14 januari 2008 Het project is mislukt maar de Nederlandse politie heeft er ontzettend veel van geleerd. Directeur Informatie Huub Stiekema van politie Brabant Zuid-Oost over het gestrande, dertig miljoen euro kostende ICT-project Politie Suite Opsporing II, een systeem dat alle rechercheprocessen moest ondersteunen. Blauw, 2 januari 2008 Als het gaat over lopende rechtzaken mag er geen mediatrial ontstaan, een rechtzaak in de media die zich buiten de rechtbank afspeelt. Deken Willem Bekkers van de Nederlandse Orde van Advocaten over OM tv. Hij voegt er in hetzelfde artikel aan toe dat het een goede zaak is dat het OM haar voorlichting verbetert. De Journalist, 10 januari 2008

18 18 Het afdoeningsschema Transactie OM strafbeschikking Strafbeschikking uitge vaardigd door opsporingsambtenaren Bron Strafrecht (art. 74 WvSr) Strafrecht (art. 257a WvSv) Strafrecht (art. 257b WvSv) Mogelijk sinds/vanaf (planning) Terminologie Getransigeerde Bestrafte Bestrafte Feiten Misdrijven waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat en alle overtredingen. Misdrijven waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat en alle overtredingen. Feiten uit het Besluit OM-afdoening (gelijk aan Transactiebesluit 1994). Type sanctie Geldsom, afstand of uitlevering van bepaalde voorwerpen, ontnemen van wederrechtelijk verkregen voordeel, vergoeden schade, leer/werkstraf. Verschillende straffen, maatregelen en aanwijzingen. Voorbeelden: geldboete, taakstraf, ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen, schadevergoedingsmaatregel en gedragsaanwijzing (zoals een stadionverbod). Geldboete tot en met 350 euro. Bevoegd orgaan OM, en organen aan wie deze bevoegdheid is gemandateerd, zoals de politie, RDW of een andere opsporings instantie. OM Opsporingsambtenaar Bevoegde ambtenaren Officieren van justitie, gemandateerde medewerkers van het OM, politieambtenaren, buitengewoon opsporingsambtenaren (boa s). Officieren van justitie, gemandateerde medewerkers van het OM Opsporingsambtenaar Rechtsmiddelen Geen. Bij niet voldoen aan de voorwaarden wordt gedagvaard. Verzet. Wordt ingediend bij OM en door strafrechter behandeld. Daarna volgt de reguliere procedure ter terechtzitting (hoger beroep, cassatie). Verzet. Wordt ingediend bij OM en door strafrechter behandeld. Daarna volgt de reguliere procedure ter terechtzitting (hoger beroep, cassatie). Griffierecht Nee Nee Nee Schorsende werking rechtsmiddel N.v.t. Verzet tegen de strafbeschikking schorst de tenuitvoerlegging of schort deze op. Verzet tegen de strafbeschikking schorst de tenuitvoerlegging of schort deze op. Tenuitvoerlegging door CJIB (Uitvoering taakstraf door Reclassering) CJIB. Ontzegging bevoegdheid besturen motorrijtuig (OBM) door OM. Uitvoering taakstraf door reclassering. CJIB Opbrengst Staatskas of - bij schadevergoeding - het slachtoffer Staatskas of - bij schadevergoeding - het slachtoffer Staatskas Gevolgen voor Justitiële documentatie Wordt opgenomen in de Justitiële documentatie bij overtredingen met een boete van 100 euro of meer en bij misdrijven. Wordt opgenomen in de Justitiële documentatie bij overtredingen met een boete van 100 euro of meer en bij misdrijven. Wordt opgenomen in de Justitiële documentatie bij overtredingen met een boete van 100 euro of meer en bij misdrijven.

19 OPPORTUUN Nummer OM-afdoening 19 Bestuurlijke strafbeschikking Fiscale strafbeschikking Bestuurlijke boete overlast openbare ruimte Wet Mulder (WAHV) Strafrecht (art. 257ba WvSv) Strafrecht (art. 76 AWR) Bestuursrecht Bestuursrecht 2009 (planning) 2009 (planning) Nog vast te stellen 1994 Bestrafte Bestrafte Betrokkene Betrokkene Feiten uit het Besluit OM-afdoening. De bestuurlijke strafbeschikking kan door gemeenten worden ingezet voor APV-overtredingen in het publieke domein en door de waterschappen ter handhaving van de keur. Specifieke bij Belastingwet strafbaar gestelde feiten. Wordt bepaald door de gemeenteraad, binnen grenzen van de Wet bestuurlijke boete en Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB s). Verkeersvoorschriften Nader vast te stellen naar aanleiding van AMvB. Geldboete, afstand of uitlevering van bepaalde voorwerpen, betaling bedrag geschatte voordeel, voldoen aan belastingwet-verplichting. Bestuurlijke boete. Hoogte wordt bepaald door de gemeenteraad, binnen grenzen van de Wet bestuurlijke boete en AMvB s. Administratieve sanctie In AMvB genoemd orgaan Douane en Belastingdienst Het college van burgemeesters en wethouders In AMvB genoemd orgaan Boa s van gemeenten, waterschappen en de in het Transactiebesluit Milieudelicten genoemde organen. Opsporingsambtenaren van de Douane- en Belastingdienst. Boa s Bij AMvB aangewezen ambtenaren Verzet. Wordt ingediend bij OM en door strafrechter behandeld. Daarna volgt de reguliere procedure ter terechtzitting (hoger beroep, cassatie). Verzet. Wordt ingediend bij OM en door strafrechter behandeld. Daarna volgt de reguliere procedure ter terechtzitting (hoger beroep, cassatie). Bezwaar bij gemeente (College van burgemeester en wethouders), beroep bij de bestuursrechter. Bezwaar bij de Officier van justitie en beroep bij de kantonrechter. Nee Nee Nee. Geen kosten bezwaar OvJ, beroep kantonrechter zekerheidsstelling ter hoogte van de boete. Nee. Geen kosten bezwaar OvJ, beroep kantonrechter zekerheidsstelling ter hoogte van de boete. Verzet tegen de strafbeschikking schorst de tenuitvoerlegging of schort deze op. Verzet tegen de strafbeschikking schorst de tenuitvoerlegging of schort deze op. Het bezwaar heeft een schorsende werking. Bij beroep op de bestuursrechter moet eerst zekerheid gesteld worden voor de betaling van de sanctie. Het bezwaar heeft een schorsende werking. Bij beroep op de kantonrechter moet eerst zekerheid gesteld worden voor de betaling van de sanctie. CJIB Douane en Belastingdienst Gemeente. Eventueel na dwangbevel van het college of de burgemeester. CJIB Vergoedingsregeling is nog niet vastgesteld. In de komende periode overlegt het ministerie van Justitie met de betreffende bestuursorganen over de regeling. Staatskas Gemeente Staatskas, met mogelijkheid voor vergoedingsregeling. Wordt opgenomen in de Justitiële documentatie bij overtredingen met een boete van 100 euro of meer en bij misdrijven. Wordt opgenomen in de Justitiële documentatie, bij overtredingen met een boete van 100 euro of meer en bij misdrijven. Nee Nee

20 20 OM, reken je niet rijk Bestuurs- en strafrechtwetenschapper over de mogelijkheden van Hij is hoofddocent strafrecht in Rotterdam. Zij hoogleraar bestuursrecht in Utrecht. Hij geldt als geestelijk vader van de OM-afdoening. Zij wil zijn kindje de strafbeschikking- wel een kans geven. Interview met Arthur Hartmann en Gerdy Jurgens. Over wildgroei, rechtsbescherming en handhavingstekort. Met de Wet OM-afdoening, zegt hoofddocent straf- en procesrecht aan de Erasmus Universiteit Arthur Hartmann, haal je heel veel zaken weg bij de kanton- en politierechter. Eenvoudige zaken en rijden onder invloed, die in feite bijna altijd hamerstukken zijn. Daarnaast heeft de strafbeschikking ook in vergelijking met de huidige transactie meerwaarde, omdat het aantal feiten dat er onder valt verruimd wordt, wat het sanctiearsenaal van het OM ruimere armslag geeft, denk bijvoorbeeld aan de ontzegging van de bevoegdheid tot het besturen van een motorvoertuig ( OBM ). Wie verwacht dat Gerdy Jurgens, hoogleraar bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht, de bestuursrechtelijke hakken in het zand zet, treft een milde opponente. Ja, dat heeft voordelen. Nu er een strafbeschikking komt op terreinen waar men nu nog aan het transigeren is, ben je niet meer zo afhankelijk van de medewerking van de betrokkene. Ben je meteen klaar. De OM-afdoening is op zich zelf ook best een mooi systeem. Beiden weten het: de burger dreigt door de bomen het bos niet meer te zien. Er zijn agenten. Bijzondere opsporingsambtenaren. Lichtblauwe brigades. Toezichthouders. Officieren. Parketsecretarissen. Dat leidt tot politie- en OM-transacties. Strafbeschikkingen (eventueel in handen van bestuurlijke organen). Bestuurlijke boetes. Als de wildgroei alleen maar voor burgers problemen zou opleveren, zou het al erg genoeg zijn. Maar ook de daadwerkelijke handhavers op straat hebben er moeite mee. En juristen. Strafrechtdocent Arthur Hartmann ontwijkt het harde debat, paait Gerdy Jurgens: Binnen het bestuurrecht ben jij één van de weinigen die over de schutting naar ons strafrecht kijkt. En onder strafrechtjuristen is men nog meer in zichzelf gekeerd. Ja, ik ben bang dat dat ook voor OM ers geldt. Je ziet het in de rechtszaal. Als een advocaat met een verweer komt dat zijn cliënt bestuurlijk al gestraft is, dus niet ook nog een keer strafrechtelijk gestraft mag worden, weten officieren daarmee slecht om te gaan. Ook de rechter weet het vaak niet. In een socialezekerheidszaak was er op dit punt twijfel omdat de verdachte al een bestuurlijke boete opgelegd had gekregen. Maar de Hoge Raad oordeelde dat niets een straf in de weg stond omdat de bestuurlijke boete nog niet definitief geworden was. Dat is gezien het standpunt van de wetgever zeer discutabel, hoor. Hartmann pleitte in 2005 al voor snoeiwerk in de wildgroei. In Justitiële Verkenningen (jrg 31, nr 6) bezag hij de komst van zowel de Wet OM-afdoening als van het wetsvoorstel bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte en het (inmiddels ingetrokken) wetsvoorstel bestuurlijke boete fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen. Waarom moeilijk doen, schreef hij. De laatste twee vormen van bestuurlijke boetes moesten maar vervangen worden door de OM-afdoening. Dat ruimt al aardig op, terwijl de Wet OM-afdoening de mogelijkheid gaat bieden om de strafbeschikking óók in handen te stellen van bestuursorganen. Gerdy Jurgens nu: Ik zou daarom zeggen dat we, nu we de OM-afdoening hebben, beter kunnen wachten of misschien wel afzien van het introduceren van bijvoorbeeld bestuurlijke boetes voor overlast in de openbare ruimte of voor fout parkeren en andere lichte verkeersovertredingen (NB: Op 18 december j.l. heeft de Eerste kamer het wetsvoorstel voor introductie van een bestuurlijke boete voor overlast in de openbare ruimte aangenomen en voor fout parkeren en lichte verkeersovertredingen verworpen). In de ontwikkeling van de laatste jaren ziet Gerdy Jurgens overigens ook een strijd tussen bestuur en OM. Daar waar het straffende bestuur de laatste jaren aan landje-pik deed, zou het OM met de OM-afdoening weer wat terrein willen terugwinnen. Maar ik zie nog steeds een grote rol voor de bestuurlijke boete, zegt Jurgens. Het liefst ziet ze eigenlijk een systeem waarin, als er voor bestuurlijke boetes wordt gekozen, het strafrecht ook geheel wordt uitgesloten. En waar dat echt niet kan, dan maar liever de strafbeschikking. Allereerst omdat ze voor een una via systeem is, anders gezegd: dreigende overlap moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Gerdy Jurgens heeft nog twee argumenten pro bestuurlijke boete. Want is de keuze voor de strafbeschikking ten faveure van de bestuurlijke boete niet een trendbreuk, vraagt ze zich af. We willen kleine zaken toch decriminaliseren? Ook De Wijkerslooth, bijvoorbeeld, pleit ervoor de eenvoudige zaken uit het strafrecht te halen. Hartmann is het er niet mee eens. Het is irreëel om van de politieman te verwachten dat die niet zou optreden tegen feiten die ook bestuurlijk kunnen worden afgedaan, dan zou je ook een probleem krijgen. En de symbolische werking van het strafrecht -het stigma van criminalisering- is zeker bij kleine delicten beperkt. Jurgens speelt nog een bestuursrechtelijke troef uit. Haar tweede argument: Waarom schoenen weggooien die prima lopen? Ik zie nog steeds een grote rol voor de bestuurlijke boete, omdat er bij de betreffende bestuursorganen veel specifieke expertise zit. Neem het mededingingsrecht, waar toezichthouder NMA nu kan beboeten. Moet je dat úit het bestuur, en ín het strafrecht willen trekken? Geld elders weghalen om zwaar te investeren in middelen en expertise op terreinen waarop bestuursorganen prima uit de voeten kunnen? Dat moet je dus niet willen, je wint er niets mee. Ook de Voedsel en Waren Autoriteit is bang dat de geboekte winst daarmee zou verdwijnen. Want op dit moment weet die sector: als je van de VWA een procesverbaal krijgt, háng je ook.