Werkbladen. bij. Sprekend verleden Basisvorming deel 3 Docentenhandleiding

Transcriptie

1 Werkblden Sprekend verleden Bsisvorming deel 3 Docentenhndleiding bij Leo Dlhuisen Hrld Buskop Roen vn der Geest Sttus: deze voorlopige versie vn de hndleiding bevt lleen de werkblden bij het werkboek

2 NijghVersluys Ericstrt SG Brn Correspondentiedres: Postbus AE Brn Telefoon fdeling voorlichting en verkoop: (035) Telefx: (035) E-mil: Internet: Derde druk, / ISBN / NUGI uitgeverij NijghVersluys bv, Brn, The Netherlnds Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgve mg worden verveelvoudigd, opgeslgen in een geutomtiseerd gegevensbestnd, of openbr gemkt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechnisch, door fotokopieën, opnmen, of enig ndere mnier, zonder voorfgnde schriftelijke toestemming vn de uitgever Voor zover het mken vn kopieën uit deze uitgve is toegestn op grond vn rtikel 16B Auteurswet 1912 j het Besluit vn 20 juni 1974, St b 351, zols gewijzigd bij het Besluit vn 23 ugustus 1985, St b 471 en rtikel 17 Auteurswet 1912, dient men de drvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen n de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen) Voor het overnemen vn (een) gedeelte(n) uit deze uitgve in bloemlezingen, reders en ndere compiltiewerken (rtikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden

3 An de gebruikers vn Sprekend verleden werkboek deel 3 bsisvorming Het werkboek Sprekend verleden deel 3 bevt verwijzingen nr werkblden met extr opdrchten De docent kn deze werkblden n de leerlingen ter beschikking stellen De werkblden worden dn ook opgenomen in de docentenhndleiding bij deel 3, smen met de ntwoorden Om u zo spoedig ls mogelijk in stt te stellen de werkblden en de ntwoorden te gebruiken, mken wij deze beschikbr voorfgnd n de verschijning vn de complete hndleiding Wie lngs de gebruikelijke weg een hndleiding heeft besteld, krijgt de complete hndleiding n verschijning lsnog toegezonden Tot slot mken wij u erop ttent dt de werkblden voor geregistreerde gebruikers ook vi onze website zijn te downloden, in zgn pdf-formt Zie hiervoor wwwnijghversluysnl onderdeel methode-ondersteuning, module downlodbili jnuri 2001 NijghVersluys Inhoud 1 Werkblden (A + B) 2 2 Antwoorden werkblden (A) 77 3 Antwoorden werkblden (B) 153 Toelichting De werkblden (A) zijn opdrchten met invulmogelijkheid, de werkblden (B) zijn opdrchten zonder invulmogelijkheid De ntwoorden werkblden (B) zullen in de definitieve versie vn de hndleiding in de gebruikelijke opmk verschijnen

4

5 Sprekend GESCHIEDENIS BASISVORMING 3 VERLEDEN WERKBLADEN

6 Werkbld 110 hoofdstuk 1, pr 3 r OPDRACHT 10 Roerige dgen in Duitslnd Op dit werkbld vind je drie bronnen over een roerige periode in de geschiedenis vn Duitslnd: eind begin 1933 Bestudeer de bronnen en bentwoord dn de vrgen A Welke prtijen worden in bron 2 ngevllen? B Wie of wt moet de bruid in bron 3 voorstellen? C Wt wil de tekenr met bron 3 zeggen? bron 2: een ffiche Affiche vn de NSDAP bij de verkiezingen in mrt 1933 bron 3: een politieke prent Politieke prent uit februri in het tijdschrift Der Nebelsptter De ondertitel luidde: De vertoning vn de bruid Von Ppen (links) en Hugenberg (rechts) duwen de bruid nr voren Von Hindenburg stt op de chtergrond bron 1: een geschiedschrijver In de Republiek vn Weimr hd de rijkspresident grote mcht Hij werd voor zeven jr rechtstreeks door het volk gekozen, hij kon de rijksknselier benoemen en ontsln, en hij kon de Rijksdg ontbinden Eind 1932 hlden de conservtieve leiders Von Ppen en Hugenberg rijkspresident Von Hindenburg, zelf een conservtieve ntionlist, over Hitler tot rijksknselier te benoemen Op 30 jnuri 1933 instlleerde Von Hindenburg het colitiekbinet onder leiding vn Hitler, dt bestond uit cht conservtieven (onder wie Von Ppen) en drie NSDAP ers (onder wie Hitler) Met goedkeuring vn Von Hindenburg ontbond Hitler op 1 februri de Rijksdg en schreef hij nieuwe verkiezingen uit voor 5 mrt Op 27 februri brk er brnd uit in het gebouw vn de Rijksdg Dr werd de Nederlnder Mrinus vn der Lubbe gerresteerd Hij ws lid vn een communistische groepering en zei ls enige de brnd te hebben gesticht uit protest tegen de regering vn Hitler De nzi s beweerden dt de brnd het begin hd moeten zijn vn een communistische revolutie in Duitslnd In een proces tegen Vn der Lubbe en vier ndere gerresteerde communisten werd geen bewijs geleverd vn een revolutiepoging Wel bleven rrestties volgen vn onder nderen communisten en socilisten Vn der Lubbe werd terechtgesteld Vi een noodwet mkte de regering vn Hitler een einde n de burgerrechten in Duitslnd, zols vrijheid vn meningsuiting, persvrijheid, vrijheid om te vergderen De verkiezingen vn 5 mrt gingen echter gewoon door De nzi s wonnen de verkiezingen vn 5 mrt, communisten en socilisten verloren 2 sprekend verleden 3

7 Werkbld 113 hoofdstuk 1, pr 5 en 6 L OPDRACHT 13 Duitslnd Bestudeer prgrfen 5 en 6 op blz vn je leerboek A Kleur de gebieden die Duitslnd ten gevolge vn de Tweede Wereldoorlog verloren hd, prs Kleur ook het juiste vkje in de legend prs B N de Tweede Wereldoorlog werd Duitslnd verdeeld in vier bezettingszones Kleur de Russische zone rood, de Ameriknse zone bluw, de Engelse zone geel en de Frnse zone groen Geef de vkjes in de legend de juiste kleuren C Schrijf in de Gellieerde bezettingszones brd D Schrijf in de Russische bezettingszone ddr E Welke verndering(en) in de krt noem je een gevolg vn de Tweede Wereldoorlog op korte termijn, welke op lngere termijn? (Zie voor het verschil tussen korte en lnge termijn je leerboek blz 69) NOORDZEE DENEMARKEN OOSTZEE SU NEDERLAND POLEN BELGIË DUITSLAND LUX TSJECHOSLOWAKIJE FRANKRIJK ZWITSERL OOSTENRIJK Duitslnd HONGARIJE Gebieden verloren ten gevolge vn WO II Russische bezettingszone Ameriknse bezettingszone Engelse bezettingszone Frnse bezettingszone sprekend verleden 3 3

8 Werkbld 121 hoofdstuk 1, eenheid OPDRACHT 21 Kwmen de nzi s legl n de mcht? Lees de inleiding op blz 18 vn je leerboek Vertel n het begin vn je verhl of je vindt dt de Mchtigingswet op een legle (wettige) of een illegle (onwettige) mnier is ngenomen Licht je stndpunt toe in je verslg vn wt je hebt meegemkt A Schrijf eerst een verhl ls prlementslid voor het Centrum: De Mchtigingswet is Volgens mij op een mnier Wij hebben met de frctie vn het Centrum uiteindelijk de Mchtigingswet gestemd Met onze stemmen hebben de nzi s de gehld Het is duidelijk dt de nzi s in ons lnd hebben Ze wren overl binnen en buiten het gebouw om hun prlementsleden Bij het nnemen vn de wet zouden de nzi s om Duitslnd uit te hlen wrin het verkeert Het ws een heel dg voor de leden vn onze prtij Moesten we of de wet stemmen? Het is duidelijk dt ons lnd het heeft In het prlement werden we het tot nu toe telkens niet eens Ludwig Ks zei dt de nood verlngt dt Als Duitslnd er weer bovenop wil komen, zl het Centrum moeten gn met de nzi s De nzi s vrgen de mcht Drn zl de weer worden hersteld De regering onder leiding vn Hitler heeft onze prtij bovendien een brief met toegezegd Die brief kwm niet op tijd, mr we verwchten hem snel We hebben toen besloten te stemmen 4 sprekend verleden 3

9 Werkbld 121 B Schrijf dn een verhl ls socilistisch prlementslid: De Mchtigingswet is mnier We hebben ls spd uiterrd Op een volstrekt die wet gestemd Het ws vndg een toestnd De nzi s probeerden ons voortdurend onder te zetten Het begon l buiten het gebouw wr we zouden vergderen We moesten tussen rijen om binnen te komen Overl binnen en buiten het gebouw De hdden zij volledig bezet Voor ndere mensen ws geen plts En in de zl hing een Dt lles hoort in een prlementire niet thuis En dn hebben de nzi s lle communistische prlementsleden en cht leden vn onze prtij Ik heb er begrip voor dt chttien nderen vn ons Het is duidelijk dt wij socilisten De nzi s willen met hun wet een einde mken n in Duitslnd Otto Wels heeft een indrukwekkende rede gehouden Hij zei dt een regering behoort te worden En hij zei dt noodzkelijk is Ook sprk hij zijn bewondering uit voor de mensen die door de nzi s worden Dt ws heel moedig vn hem Hij loopt nu ook groot gevr gevngengenomen te worden Als hij verstndig is, Schndlig ws ook de houding vn het Centrum Ks en zijn Centrum hielpen de nzi s n in het prlement Niet te geloven dt zij Duitslnd in hnden willen geven vn een ondemocrtische prtij ls Als ze smen met ons tegen de wet hdden gestemd, hdden de nzi s De nzi s kunnen nu doen lsof zij de in hnden hebben gekregen Al klopt dr ntuurlijk niets vn En wie gelooft dt het lleen mr om gt? De nzi s hebben voorgoed in hnden sprekend verleden 3 5

10 Werkbld 23 hoofdstuk 2, pr 1 OPDRACHT 3 Op zoek nr oorzken vn de Eerste Wereldoorlog A Lees de inleiding vn de benderingswijze op blz 23 vn je leerboek Welke wrde heeft de politieke prent voor iemnd die zoekt nr de oorzken vn de Eerste Wereldoorlog? Welk ntwoord op deze vrg vind jij het best? Wrom? Volgens mij is ntwoord het best Argumenten: De tekening geeft geen informtie over deelnme n de oorlog, lt stn over wrom dt deed Bij de wereldoorlog wren betrokken, mr drover vertelt de tekening De tekening zegt dus Ik kies niet voor 1 of 2, mr geef een eigen ntwoord: triple llintie Duitslnd triple entente Frnkrijk Oostenrijk-Hongrije Itlië Ruslnd Engelnd 1907 B Vul de oorzken en de nleiding vn de Eerste Wereldoorlog in: Oorzken: Anleiding: De Eerste Wereldoorlog 6 sprekend verleden 3

11 Werkbld 23 C G bij elke oorzk n of je kunt uitleggen wrom die oorzk één of meer lnden n de oorlog deed deelnemen De op de Blkn streefden nr Ze werden gesteund door Toen door de moord op Frns Ferdinnd ruzie kreeg met de ndere, koos de knt vn Frnkrijk wilde een revnche voor tegen Drom ging dt lnd deelnemen, toen de zijde vn koos Toen steun vn, omdt beide lnden de oorlog verklrde n Servië, kreeg het hdden Toen Duitslnd en nviel, verklrde een Duitslnd de oorlog, omdt hd met Frnkrijk en werden vermoord door Drdoor kwm in oorlog met sprekend verleden 3 7

12 Werkbld 25 hoofdstuk 2, pr 1 L OPDRACHT 5 De gevolgen vn de Eerste Wereldoorlog Lees op blz 23 vn je leerboek hoe de krt vn Europ vernderde ls gevolg vn de Eerste Wereldoorlog Kijk ook goed nr de krt Europ 1914 op deze bldzijde Gebruik eventueel een (historische) tls Kleur nu de krt Europ n de Eerste Wereldoorlog Het gebied Eupen-Mlmedy is te klein om n te geven op deze krt A Kleur de gebieden (mr zorg dt de grenzen zichtbr blijven!) die Ruslnd door de Eerste Wereldoorlog verloor rood; die Oostenrijk-Hongrije verloor groen; die Duitslnd verloor geel Kleur ook de vkjes vn de legend B Welke stt verloor het minste gebied? ATLANTISCHE OCEAAN Portugl Spnje Nederlnd België Lux MIDDELLANDSE ZEE Noorwegen NOORDZEE Denemrken Groot-Brittnnië en Ierlnd Duitse Rijk Itlië Zweden OOSTZEE Oostenrijk- Hongrije Servië Frnkrijk Zwitserlnd Monte- Negro Roemenië Bulgrije Ruslnd ZWARTE ZEE Turkse Rijk C Door de Eerste Wereldoorlog ontstonden nieuwe stten Welke lnden moesten gebied fstn voor de vorming vn de nieuwe stt (stten)? Polen: Finlnd, Estlnd, Letlnd, Litouwen: Tsjecho-Slowkije: Afrik Europ 1914 Griekenlnd Cyprus Joegoslvië: Gebieden die Ruslnd verloor Gebieden die Oostenrijk-Hongrije verloor Gebieden die Duitslnd verloor Grenzen 1914 Grenzen n WO I Europ n de Eerste Wereldoorlog 8 sprekend verleden 3

13 Werkbld 210 hoofdstuk 2, pr 2 r OPDRACHT 1 0 Oorzken vn de Tweede Wereldoorlog in tekeningen Bekijk de politieke tekeningen en de toelichtingen hieronder A Hoe zg de tekenr vn prent 1 de oorzken vn de (voor hem toekomstige) wereldoorlog? B Hoe ziet de tekenr vn prent 2 de oorzken vn de Tweede Wereldoorlog? C Vergelijk de meningen vn de tekenrs vn prenten 1 en 2 met wt onderzoekers vinden (zie opdrcht 6, F) Wt vlt je op? prent 1 In 1932 tekende de Duitser Pul Weber deze prent bij een boekje wrin werd voorspeld dt de NSDAP de ondergng tegemoet ging Weber mkte in deze tekening gebruik vn het hkenkruis, het teken dt de nzi s voor zichzelf gebruikten prent 2 De tekenr vn deze prent schreef eronder: Niet schuldig sprekend verleden 3 9

14 Werkbld 228 hoofdstuk 2, eenheid OPDRACHT 28 Herdenken of niet? A Lees de inleiding op bldzijde 39 Kies een opvtting en verdedig je keuze Opvtting 1 Opvtting 2 Opvtting 3 Opvtting 4 10 sprekend verleden 3

15 Werkbld 228 Opvtting 5 B Voeg een ndere (je eigen) opvtting toe, ls je niet kunt kiezen sprekend verleden 3 11

16 Werkbld 229 hoofdstuk 2, eenheid OPDRACHT 29 Film en propgnd A Lees de inleiding op blz 40 vn je leerboek Op blz 40 stn vier mnieren om filmpubliek een beplde mening op te dringen Lees telkens één beschrijving vn een film en bentwoord dn de volgende vrg: Welke vn de vier mnieren herken je in één of meer vn de besproken films? Bron 1 Hitlerjongen Quex Mnier : de Hitlerjugend wordt getoond ls voorgesteld ( en de communisten worden ls ) Bron 2 Mrs Miniver Mnier : de zoon vn Mrs Miniver wordt ls voorgesteld (hij geeft ) De Duitse piloot wordt ls voorgesteld (hij geeft niets om ) Bron 3 Csblnc Mnier : de kijkers voelen zich n het slot vn de film verbonden met, die smen en vervolgens verder zullen gn met Bron 4 Missie nr Moskou Mnier : er wordt gegeven: het gt goed in, iedereen in de SU is in de film, terwijl er in werkelijkheid Mnier : er wordt niets gezegd of getoond vn, en vn Bron 5 Reddingsboot Mnier : n het slot vn de film wint het vn onder de hoofdrolspelers en drmee wordt nog net op tijd 12 sprekend verleden 3

17 Werkbld 229 verhinderd dt B In de loop vn de oorlog merkten de regeringen dt propgnd beter met speelfilms kon worden gevoerd dn met journls en ndere films met uthentieke, niet gespeelde, scènes Welke verklringen kun je drvoor bedenken? Mogelijke verklringen: sprekend verleden 3 13

18 Werkbld 35 hoofdstuk 3, pr 2 OPDRACHT 5 De NAVO en het Wrschupct (1) Lees de illustrtieve tekst De NAVO en het Wrschupct op blz 48 vn je leerboek A De NAVO-leden zijn: Doel ws lnge tijd Vnf 1991 heeft dt doel pltsgemkt voor het beschermen vn Drbij gt het voorl om het nleven vn, om en B De leden vn het Wrschupct wren: Doel ws In 1991 werd de militire smenwerking vn de Wrschupctlnden 14 sprekend verleden 3

19 Werkbld 36 hoofdstuk 3, pr 2 L OPDRACHTEN 5 De NAVO en het Wrschupct (2) Lees de illustrtieve tekst De NAVO en het Wrschupct op blz 48 vn je leerboek Lees drn prgrf 4 vn hoofdstuk 3, en zo nodig prgrf 6 vn hoofdstuk 1 A Arceer met rode strepen de lnden die lid wren vn het Wrschupct B Arceer met bluwe strepen de lnden die lid zijn vn de NAVO C Welke lnden die lid wren vn het Wrschupct, behoren nu tot de NAVO (sommige onder een ndere nm)? Huidige grenzen Grenzen in De nvo en het Wrschupct sprekend verleden 3 15

20 Werkbld 38 hoofdstuk 3, pr 2 V OPDRACHT 8 Wrom werd de Berlijnse Muur gebouwd? A Lees de tekst over de Berlijnse Muur op blz 49 vn je leerboek Zoek in een encyclopedie of nder nslgwerk eventueel nog meer gegevens op over de Muur Stel je voor dt het 1962 is Mk een ffiche om op de Berlijnse Muur te plkken Geef drop kernchtig n wt volgens jou het doel vn de Muur is en wt jij ervn vindt Mk je ffiche vnuit het officiële stndpunt vn de regering vn de DDR of vnuit westers stndpunt Eerst moet je goed weten wt je op je ffiche wilt tekenen en schrijven Volg drom deze nwijzingen: Noteer voor jezelf de redenen wrom de Muur is gebouwd B Noteer wt je met je ffiche precies duidelijk wilt mken C Noteer vn welke illustrties je voor je ffiche gebruik wilt mken D Noteer enkele slgzinnen die je misschien kunt gebruiken E Mk nu je ffiche, op een groot vel ppier 16 sprekend verleden 3

21 Werkbld 311 hoofdstuk 3, pr 2 r OPDRACHT 11 Conflicten getekend A Bestudeer de politieke tekening vn Fritz Behrendt op blz 50 vn je leerboek (rechtsboven) 1 Je kunt zien dt het hier om een typisch westerse kijk op de Cub-crisis gt, omdt zijn zin krijgt en moet inbinden 2 Wt zl Chroestsjov vn deze tekening hebben gevonden? Wrom? B Bestudeer de Ameriknse tekening op blz 50 vn je leerboek (onder) en (het bijschrift bij) de krt op blz 51 1 Deze tekening is gemkt n het jr Toen ging een deel vn de Frnse kolonie Indo-Chin heten De gesneuvelde soldt ws een 2 Welk mogelijk ntwoord zou je kunnen bedenken op de vrg vn de Ameriknse soldt? C Bestudeer het ffiche op blz 56, rechtsonder Het is een prodie op een veel bekender ffiche, getiteld I wnt you (for US rmy), uit de Eerste Wereldoorlog Drop wijst dezelfde mn, mr dn nog keurig in pk en met de hoed op zijn hoofd, indringend nr de kijker 1 De gewonde mn stelt het lnd voor Deze mn is een symbool vn zijn lnd en stt bekend ls (US) 2 Welke reden voor dt lnd om zich uit de oorlog terug te trekken komt op dit ffiche nr voren? D Bestudeer de politieke tekening op blz 57 vn je leerboek (linksboven) Wt wilde de tekenr met deze prent zeggen? sprekend verleden 3 17

22 Werkbld 317 hoofdstuk 3, pr 4 OPDRACHT 17 Wie is de schuld vn de Koude Oorlog? A Lees de inleiding vn de benderingswijze op blz 54 Breng de drie visies op de Koude Oorlog in de driedelige tekening onder woorden Met welke gegevens uit hoofdstuk 3 zouden mensen die een vn deze visies hebben, hun visie kunnen verdedigen? Visie 1: De Koude Oorlog is ontstn door optreden vn de De SU richtte in 1919 de Gegevens wrmee deze visie kn worden ondersteund: op, bedoeld om Het vn Stlin en Hitler in 1939, de vn Polen door die twee en de vn de SU op Finlnd zijn voorbeelden vn vóór de Tweede Wereldoorlog De uitbreiding vn in in de jren n de Tweede Wereldoorlog versterkte in het Westen de indruk dt de SU richting wilde oprukken In Azië breidde zich uit In en kwmen n de mcht Het Westen zg hierin de hnd vn De vn (1948) kn ls een dd worden beschouwd West Berlijn werd met bedreigd Het bouwen vn (1961) met toestemming vn de SU leidde ertoe dt tnks tegenover elkr stonden Het pltsen vn door de SU op (1962) leidde bijn tot een oorlog met tussen en Visie 2: De Koude Oorlog is ontstn door optreden vn de Gegevens wrmee deze visie kn worden ondersteund: Al kort n de Russische Revolutie probeerden de de ten vl te brengen De SU voelde zich 18 sprekend verleden 3

23 Werkbld 317 President vn de VS verklrde in 1947 dt de VS zich vnf dt moment zou verzetten (de ) Stlin beschouwde dit ls een en opzichte vn Onder leiding vn trok een VN-leger in 1950 tegen Noord-Kore Deze Korense Oorlog vergrootte tussen en Met de vn een Ameriknse vn Cub en de op de SU, vergrootte Kennedy de kns op een tijdens de Cub-crisis (1962) Omdt hij geloof hechtte n de, zette president vn de VS lles op lles om in Vietnm te Zo kwmen de VS in een tegen het terecht Visie 3: De Koude Oorlog is ontstn door optreden vn Gegevens wrmee deze visie kn worden ondersteund: Het Westen wilde overl in de bevrijde gebieden n de Tweede Wereldoorlog ; Stlin wilde in de door de SU bevrijde of veroverde gebieden Stlin en de westerse leiders hdden weinig Het Westen ging ervn uit dt de SU de hele wereld wilde Stlin meende dt het Westen probeerde de zoveel mogelijk De onenigheid over in hun bezettingszones een vn Duitslnd leidde ertoe dt Oost en West gingen voeren De oprichting vn de en het brchten Oost en West tegenover elkr Oost en West probeerden beiden hun in de rest vn de wereld Drdoor ontstonden overl en soms sprekend verleden 3 19

24 Werkbld 317 B Leid uit je ntwoord op vrg A de volgens jou belngrijkste oorzken vn de Koude Oorlog f Mogelijke ntwoorden: C Vind je dt n één lnd de schuld is te geven vn de Koude Oorlog? Licht je ntwoord toe 20 sprekend verleden 3

25 Werkbld 321 hoofdstuk 3, eenheid OPDRACHT 21 Vietnm in Ameriknse speelfilms Lees de inleiding in je leerboek op blz 58 Schrijf een rtikel over hoe de Vietnmoorlog in de VS in speelfilms wordt verwerkt Gebruik voor je rtikel de informtie in hoofdstuk 3 en in dit werkboek Ook op de website vn NijghVersluys stt meer informtie Bedenk een hoofdvrg en enkele deelvrgen Bestudeer de gegevens en schrijf dn een rtikel A Adviezen voor het schrijven het rtikel Bedenk een titel voor je rtikel B Schrijf een korte inleiding met: de hoofdvrg, bijvoorbeeld: 1 Over welke onderwerpen gn de films? 2 Welke invloed hd het jr wrin een film werd gemkt, op de inhoud ervn? 3 Mogelijke ndere hoofdvrg: wt belngrijk en interessnt is n die hoofdvrg 1 Historische speelfilms zijn een bron Filmmkers lten in hun films vk zien wt men in de smenleving om te kijken welke vindt Drom is het vn de Vietnmoorlog in films Druit kun je fleiden hoe men in de Vietnmoorlog heeft Films zijn net ls boeken een 2 Historische speelfilms zijn een bron Films zeggen vk iets over wrin ze gemkt zijn Dt geldt ook voor de speelfilms over de Vietnmoorlog Toen de Vietnmoorlog nog en een deel vn de Ameriknen die oorlog uitgebeeld dn direct, is die oorlog wellicht vn de oorlog of n verloop vn Op deze mnier kom je te weten hoe filmmkers (en veel ) in de loop der jren over de Vietnmoorlog hebben wr je je gegevens vndn hebt gehld: 3 En hoe ze die hebben sprekend verleden 3 21

26 Werkbld 321 C Bentwoord de hoofdvrg Hieronder stn deelvrgen wrvn je gebruik kunt mken Mogelijke deelvrgen bij hoofdvrg 1: Over welke onderwerpen gn de films? 1 Gn de films over oorlogsgeweld? 2 Gn de films over beslissingen vn Ameriknse en? 3 Gn de films over nog ndere vn soldten in Vietnm dn gevechtshndelingen? 4 Gn de films over de vn in de Ameriknse smenleving? 5 Gn de films over op de oorlog in de? Mogelijke deelvrgen bij de hoofdvrg 2: Welke invloed hd het jr wrin een film werd gemkt, op de inhoud ervn? 1 Hoe komt het dt The Green Berets wel de oorlog gemkt kon worden mr niet? 2 Wrom pst de inhoud vn The Deerhunter en vn Apoclypse Now beter in de jren 3 Hoe komt het dt er in de VS de Vietnmoorlog veel dn Full Metl Jcket en Born on the Fourth of July? over die oorlog zijn gemkt dn terwijl de Vietnmoorlog de Tweede Wereldoorlog over die oorlog, duurde dn de Tweede Wereldoorlog? D Schrijf dn je rtikel Mk vn de vrgen gebruik voor tussenkopjes in je rtikel Mogelijke tussenkopjes bij hoofdvrg 1: Over welke onderwerpen gn de films? Oorlogsgeweld vn krijgsgevngenen in de VS Recties vn het Mogelijke tussenkopjes bij hoofdvrg 2: Welke invloed hd het jr wrin een film werd gemkt, op de inhoud ervn? Steun n de Vietnmoorlog De Vietnmoorlog: en nchtmerrie vn Vietnmveternen E Bedenk ter fsluiting vn je rtikel of je zelf nog ndere specten vn de oorlog en de nsleep ervn kunt bedenken die ndcht in een film wrd zijn Mogelijke ndere specten die ndcht in een film wrd zijn: De en besluitvorming De ervringen vn de Vietnmese De ervringen vn en soldten Het leger n de terugtrekking vn de troepen 22 sprekend verleden 3

27 Werkbld 412 hoofdstuk 4, eenheid OPDRACHT 12 Zijn de mnnen nog steeds de bs? Lees de tekst op blz 70 vn je leerboek tot n bron 1 Kies in overleg met je docent de vorm wrin je je eindverslg presenteert (in je schrift, ls werkstuk, ls spreekbeurt of ls overhed-, wndbordof powerpointpresenttie) A Voorbereiden vn het onderzoek Kies één vn de drie gegeven stndpunten voorlopig ls het jouwe Mijn keuze is stndpunt: B Bedenk vrgen om n te gn of jouw stndpunt het juiste is Geef elke vrg een nummer Mogelijke vrgen bij stndpunt 1: Mogelijke vrgen bij stndpunt 2: Mogelijke vrgen bij stndpunt 3: sprekend verleden 3 23

28 Werkbld 412 C Gebruik niet lleen bronnen in de eenheid G ook in je eigen omgeving n hoe het met het deelnemen vn vrouwen n de politiek zit Schrijf op welke gegevens je zou kunnen rdplegen en hoe je n die gegevens komt Suggesties vn te rdplegen bronnen: iemnd uit je omgeving die lid is vn een politieke prtij; die kn n gegevens komen vn die prtij; pltselijke en regionle krnten die regelmtig informtie geven over pltselijke politiek en wie drin ctief zijn; de gemeentegids die elke gemeente uitbrengt met informtie over bijvoorbeeld de smenstelling vn het gemeentebestuur Mogelijke ndere bronnen: Uitvoeren vn het onderzoek D Welke ntwoorden op de door jou onder B bedchte vrgen kun je vinden in de bronnen? Geef duidelijk n welke ntwoorden je stndpunt ondersteunen en welke in strijd zijn met je stndpunt Verzmel je ntwoorden in een schrift of een ringbnd Afsluiten vn het onderzoek E Vt de resultten smen in een eindverslg Vermeld drin: eerst het stndpunt dt je hebt gekozen, dn welk bewijsmteril je stndpunt ondersteunt, vervolgens welk bewijsmteril je stndpunt ondergrft, ten slotte je definitieve stndpunt: ben je nog steeds hetzelfde stndpunt toegedn? Of ben je vn stndpunt vernderd? Vt kort smen wrom je je stndpunt l dn niet hebt vernderd 24 sprekend verleden 3

29 Werkbld 5 Oude culturen in de niet-westerse wereld hoofdstuk 5 opdrchten 3, 7, 10, 12 OPDRACHT 3 Oude culturen in Ltijns-Amerik (pr 2) A 1 Welke Indinse volken in Ltijns-Amerik zijn het bekendst geworden? 2 Wrdoor? B De kkerbouw vn de Indinen stond op een hoog peil Hoe bewerkten zij het lnd en welke bijzondere producten verbouwden zij? C De smenleving vn de Inc s en Azteken ws goed georgniseerd Licht dit op vijf punten toe D De Indinse smenleving ws gelgd 1 Welke lgen wren er? 2 Op welke mnier kon men in een hogere of lgere lg komen? E Toon met een voorbeeld n dt godsdienst belngrijk ws voor de Indinen OPDRACHT 7 Oude culturen in het Midden-Oosten (pr 3) A In welke opzichten heeft de ntuur de middelen vn bestn bij de oude culturen in het Midden-Oosten beïnvloed? B 1 Op welke mnier heeft de ntuur politieke verdeeldheid in de hnd gewerkt? 2 Op welke mnier ws er op cultureel gebied sprke vn eenheid? C 1 Welke drie grote bevolkingsgroepen leefden in het Midden- Oosten? 2 Wie worden bedoeld met de verzmelnm Arbieren? 3 Wrom worden Turken en Perzen (Irniërs) niet tot de Arbieren gerekend? OPDRACHT 12 Oude culturen in Azië (pr 5) De Indische cultuur A Wruit blijkt in de godsdienst het grote belng vn wter voor mensen in Indi? B Welke middelen vn bestn kende het oude Indi? C Noem de drie belngrijkste kenmerken vn het hindoeïsme D 1 In welke bevolkingslgen is de smenleving volgens het hindoeïsme verdeeld? 2 Hoe kon men in een hogere kste terechtkomen? E 1 Wrdoor ontstond het boeddhisme? 2 Noem de vier belngrijkste kenmerken vn het boeddhisme F Welke gevolgen hd de overheersing vn moslims in Indi vn de 16 de tot de 18 de eeuw? De Chinese cultuur G In welke opzichten hebben de ntuurlijke omstndigheden bijgedrgen tot het ontstn vn één cultuur in Chin? H Welke godsdienstige opvttingen hdden de Chinezen? I 1 Wt wordt bedoeld met een dynstie? 2 Hoe heeft de Ch in-dynstie bijgedrgen n de eenheid vn Chin? J 1 Welke twee belngrijke vernderingen vonden er plts onder de Hn-dynstie? 2 Door welke oorzken kwm de Hn-dynstie ten vl? K 1 Welke middelen vn bestn wren er in het oude Chin? 2 Door welke uitvindingen vergemkkelijkten de Chinezen de hndel? L De Chinezen beïnvloedden ndere volken Noem enkele voorbeelden vn deze invloed M De grootgrondbezitter stond in Chin in hoog nzien Noem hiervoor een mogelijke verklring OPDRACHT 10 Oude culturen in zwrt Afrik (pr 4) A Hoe heeft de ntuur ertoe bijgedrgen dt Afrik dunbevolkt is? B Welke middelen vn bestn wren er in het oude zwrt Afrik? C Wt wordt verstn onder een stm of een volk? D In welke drie groepen kunnen de vele smenlevingen in Afrik worden ingedeeld? Licht elke groep in één tot drie zinnen toe E Welke verdeling vn de godsdiensten bestt er in zwrt Afrik? F Noem twee gemeenschppelijke kenmerken vn de trditionele Afriknse godsdienst sprekend verleden 3 25

30 Werkbld 53 hoofdstuk 5, pr 2 OPDRACHT 3 Oude culturen in Ltijns-Amerik A De bekendste Indinse volken in Ltijns-Amerik zijn, en B De Indinse boeren en het lnd en verbouwden producten, wronder, die in niet voorkwmen C De smenleving vn de Inc s en Azteken ws goed georgniseerd: An het hoofd stond, die ls werd vereerd Onder vorst en zijn rd stonden, dronder regelden de openbre tken Er bestond voor, en moesten goederen leveren en werkzmheden voor de overheid verrichten D De Indinse smenleving ws gelgd: De bovenlg bestond uit,, en Dronder kwmen de en De benedenlg werd gevormd door De Azteken hdden ook nog, meestl Door goede of slechte, voorl tijdens, kon men in een hogere of lgere komen E hdden een grote invloed, omdt de Indinen zich sterk fhnkelijk voelden vn 26 sprekend verleden 3

31 Werkbld 57 hoofdstuk 5, pr 3 OPDRACHT 7 Oude culturen in het Midden-Oosten A In steppen en woestijnen leeft men vn, lngs rivieren en in kustgebieden vn B Er is sprke vn verdeeldheid doordt gebieden vn elkr gescheiden zijn door en Er wonen volken met Alleen brchten door de verbreiding vn meer eenheid op gebied C vormen de grootste bevolkingsgroep Met Arbieren worden bedoeld die spreken De meerderheid is vn geloof De en de hebben eigen culturen sprekend verleden 3 27

32 Werkbld 510 hoofdstuk 5, pr 4 OPDRACHT 10 Oude culturen in zwrt Afrik A Afrik is dunbevolkt ls gevolg vn : een groot deel bestt uit en Onregelmtige veroorzkt en Ook vormen een bedreiging B De meeste Afriknen leefden vn, sommige nomdische volken leefden vn Op beperkte schl werd n gedn C Een stm of een volk is In Afrik bestonden drie groepen smenlevingen: In smenlevingen leefde een volk verspreid over verschillende, die werden bestuurd door Men hoefde geen te betlen In ws de leiding in hnden vn een koning bestuurden voor hem de dorpen in het rijk en inden Voorl de belsting op ws belngrijk ontstonden doordt koninkrijken gebieden vn ndere veroverden D Ongeveer de helft vn de bevolking ten zuiden vn de Shr is nhnger vn de godsdienst, de overigen zijn of Gemeenschppelijke kenmerken vn de trditionele Afriknse godsdienst zijn: het vereren vn, en ; het gebruik mken vn tegen en 28 sprekend verleden 3

33 Werkbld 512 hoofdstuk 5, pr 5 OPDRACHT 12 Oude culturen in Azië A De Indische cultuur 1 De ntuur in Indi bestt uit, en De bevolking is fhnkelijk vn en Het grote belng vn het wter komt ook tot uiting in een ntl gebruiken: vijvers bij, bden, n de oevers vn rivieren 2 Lngs de rivier ontstond, wrmee vn de bevolking zich bezighield In de steden en de dorpen woonden en werkten ook 3 De belngrijkste godsdienst is De belngrijkste kenmerken drvn zijn: Het leven in deze wereld is een Men vereert ltijd het Ene: De ziel wordt opnieuw geboren in een nder lichm: De smenleving is opgebouwd uit, een groep mensen wrbinnen men trouwt De hoogste lg is die vn de Dn volgen de, drn de en dronder de De onderste lg is die vn Door kn men vi in een hogere kste komen 4 Als rectie op scheidde zich f vn het hindoeïsme De belngrijkste kenmerken zijn: Het grootste deel vn ons leven is Lijden wordt veroorzkt door Alleen door zijn verlngens te kn een mens zichzelf bevrijden vn Het hoogst bereikbre is het, de volledige en de vernietiging vn lle Het boeddhisme is bijn geheel uit Indi 5 Vn de 16 de tot de 18 de eeuw bestond in Indi een groot Belngrijke gevolgen vn de overheersing door de moslims wren: sprekend verleden 3 29

34 Werkbld 512 gebieden wr hindoes leefden kwmen onder leiding vn ; er kwmen godsdienstige conflicten tussen en B De Chinese cultuur 1 Chin heeft bijn overl grenzen De ligging vn Chin droeg bij tot een geheel 2 In de dlen vn de rivieren is mogelijk, l bestt er gevr voor 3 De Chinezen geloofden dt er voortdurend contct ws tussen en, vi de Het legt de ndruk op het juiste gedrg In de dorpen bestond ook Onder geleerden en kunstenrs verbreidde zich 4 verenigden lle Chinese stten en stichtten dynstieën Met een dynstie wordt bedoeld Vn de 3 de eeuw voor Chr tot in de 13 de eeuw bestonden chtereenvolgens de -, de -, de - en de -dynstie 5 De middelen vn bestn in Chin wren en De Chinezen hdden contct met lnden in en en Belngrijke uitvindingen wren Exportproducten wren en 30 sprekend verleden 3

35 Werkbld 514 A OPDRACHT 14 A Wt wel, wt niet, en wrom dn wel of niet? (eenheid) Deze opdrcht kun je het beste in groepjes (twee-, drie- of viertllen) uitvoeren en de resultten in de kls bespreken Overleg hierover met je docent Lees de inleiding op blz 81 vn je leerboek en bestudeer de mogelijke criteri A Criteri vststellen Bepl welk criterium of welke criteri je gt gebruiken: één of enkele vn de gegeven criteri: één of enkele gewijzigde criteri; één of enkele door jullie toegevoegd criteri Gekozen criterium of criteri: C Andcht voor het verleden verdelen Als je 100 % ndcht voor het verleden vn de onderstnde gebieden moet verdelen, hoe zou je dt doen? Je kunt een gebied ook 0 % geven Europ % - Nederlnd % - West-Europ % - Midden-Europ % - Ruslnd % Noord-Amerik % - VS % - Cnd % Ocenië Austrliê en Nieuw-Zeelnd % Afrik t z v Shr % - Zuid-Afrik % - Rest Afrik % Midden-Oosten en Noord-Afrik % - Het oude Egypte % - Het moderne Egypte % - Libië/Tunesië/Algerije % - Mrokko % - Mesopotmië % - Plestin/Isrël % - Arbisch schiereilnd % - Turkse rijk-turkije % - Irn % B Andcht verdelen over delen vn de wereld Verdeel volgens de onder A vstgestelde criteri het cirkeldigrm Gebruik de delen vn de wereld die worden genoemd in het cirkeldigrm op blz 81 vn het leerboek Azië % - Chin % - Jpn % - Indi/Pkistn/Bngldesh % - Indonesië % - Rest Azië % Midden- en Zuid-Amerik % - Surinme % - Nederlndse Antillen % - Rest Cribisch gebied % - Ltijns-Amerik % Totl 100 % Wt zijn je belngrijkste rgumenten voor de verdeling vn de procenten over de diverse lnden en gebieden? sprekend verleden 3 31

36 Werkbld 514 B OPDRACHT 14 B Posterpresenttie De niet-westerse wereld (eenheid) Je hebt nu enkele jren met Sprekend verleden gewerkt Voor de niet-westerse wereld is in de kerndoelen voor de Bsisvorming zo goed ls geen ndcht Er zijn veel rgumenten n te voeren om dt onverstndig te vinden De niet-westerse wereld is echter zo omvngrijk dt er op school ltijd mr een beperkt deel behndeld kn worden Wij bieden voor de hoofdstukken 5 tot en met 10 een prte behndeling n in de vorm vn het project Posterpresenttie De niet-westerse wereld In dit project wordt de kls in groepjes leerlingen verdeeld Elk groepje kiest een eigen lnd (probeer de keuze vn de lnden zo goed mogelijk over de werelddelen te spreiden) Door ontwikkelingen in dt lnd te vergelijken met ontwikkelingen elders in de niet-westerse wereld, kun je in korte tijd zicht krijgen op de niet-westerse wereld in het lgemeen HET KIEZEN VAN EEN LAND Je wilt weleens wt nders En wt opdrchten oversln! Dn kun je smen met je lerr en je klsgenoten op de volgende mnier de niet-westerse geschiedenis bestuderen A Je kiest ls groepje een niet-westers lnd, wrover je meer wilt weten An de hnd vn een ntl vrgen g je informtie verzmelen De gegevens die je hebt verzmeld, verwerk je in een poster-presenttie over dt lnd B Bij elk lnd wordt uitgegn vn dezelfde vrgen Enkele vrgen gn over het vergelijken vn jouw lnd met: () de rest vn het werelddeel wrin jouw lnd ligt, (b) ndere werelddelen Voor die vergelijkingen kun je gebruikmken vn de hoofdstukken 5, 6 en 7 vn Sprekend verleden Wnneer je ls lnd kiest voor Indonesië, Surinme of de Nederlndse Antillen, dn kun je gebruik mken vn hoofdstuk 8, 9 of 10 in je leerboek Kies je een nder lnd dn moet je drover informtie verzmelen Die litertuur kun je vinden in een boekenkst thuis of bij fmilie, in een bibliotheek en op het internet Ook in boekhndels en winkels in volkenkundige muse kun je misschien historische informtie over jouw lnd ntreffen Je docent beschikt over litertuursuggesties voor een ntl lnden, wronder over de Lndenreeks (een serie boekjes uitgegeven door KIT, Novib en NCOS) en over het (grtis) tijdschrift Interntionle Smenwerking vn het ministerie vn ontwikkelingssmenwerking VRAGEN VOOR HET VERGELIJKEND ONDERZOEK Hiern volgen vrgen die ls uitgngspunt kunnen worden gebruikt voor de vergelijking vn het door jou of jullie gekozen lnd met de rest vn de wereld Bentwoord eerste de vrgen voor je eigen lnd: de vrgen 1, 4, 7 en 10 Vergelijk deze ntwoorden drn met de gegevens in de hoofdstukken 5 t/m 7 vn het leerboek: de vrgen 2, 3, 5, 6, 8, 9, 11 en 12 Hk 5 Oude culturen in de niet-westerse wereld 1 Wt zijn de kenmerken vn de oude cultuur vn jouw lnd wt betreft de middelen vn bestn; b de bevolking; c de gelgdheid; d de godsdienst; e overige specten vn de cultuur? 2 Vergelijk deze kenmerken met die vn de rest vn jouw werelddeel 3 Vergelijk deze kenmerken met die vn ndere werelddelen Hk 6 Kolonistie vn de niet-westerse wereld 4 Wt vernderde in jouw lnd door de komst vn Europenen: op economisch gebied? b op socil gebied? c op godsdienstig en nder gebied? d op politiek gebied? 5 Vergelijk deze vernderingen met die in de rest vn jouw werelddeel 6 Vergelijk deze vernderingen met die in ndere werelddelen Hk 7 Dekolonistie vn de niet-westerse wereld 7 Welke fctoren bevorderden de dekolonistie in jouw lnd? Zie voor mogelijke fctoren pr 1 8 Vergelijk de dekolonistie vn jouw lnd met die vn ndere lnden in jouw werelddeel: in hoeverre komt de dekolonistie vn jouw lnd overeen met die vn ndere lnden in jouw werelddeel? b in hoeverre verschilt de dekolonistie vn jouw lnd vn die vn ndere lnden in jouw werelddeel? 9 Vergelijk de dekolonistie vn jouw lnd met die vn ndere werelddelen: in hoeverre komt de dekolonistie vn jouw lnd overeen met die vn ndere werelddelen? b in hoeverre verschilt de dekolonistie vn jouw lnd vn die vn ndere werelddelen? 10 Welke problemen zijn er in jouw lnd sinds de onfhnkelijkheid wt betreft conflicten tussen ethnische groepen b het zoeken nr de beste regeringsvorm c de economische situtie (fhnkelijkheid vn een of twee producten, schuldenlst, bevolkingsgroei) 11 Vergelijk de problemen in jouw lnd met die vn ndere lnden in jouw werelddeel 12 Vergelijk de problemen in jouw lnd met die vn ndere werelddelen 32 sprekend verleden 3

37 Werkbld 514 B RAADGEVINGEN VOOR DE POSTERPRESENTATIE DE NIET-WESTERSE WERELD Beeldmteril voor de posters Kopiëren vn fbeeldingen uit Sprekend verleden en ndere boeken G n wr het beste zwrt-wit-kopieerpprt in je omgeving is te vinden en wr je kleurenkopieën kunt lten mken Denk ern dt ook frgmenten vn fbeeldingen kunnen worden genomen en dt die frgmenten met behulp vn het kopieerpprt kunnen worden vergroot Wie over computerpprtuur met scnmogelijkheden en een (kleuren)printer beschikt, kn dit lles thuis regelen Krntenknipsels (uit dg-, week- en mndblden) Dergelijke krntenknipsels kunnen gemkkelijk worden verkregen en doorgns mg er in geknipt worden Als men mr niet te vroeg n het knippen slt Lt ouders, broer of zus de krnt eerst lezen, ls je vrede in de fmilie wilt houden En vrg voor lle zekerheid je ouders of nderen vn wie je de krnten krijgt, tevoren of het kkoord is dt er geknipt wordt in de tijdschriften Als er niet geknipt mg worden, kn worden gekopieerd b Het mken vn de poster Gebruik een groot vel ppier of enkele grote vellen ppier die je lter smenvoegt Die vellen kun je lter, ls ze zijn beschreven en beplkt met beeldmteril, op de wnd vn het lokl bevestigen Je docent geeft de (mximle) omvng vn een poster n Denk goed n hoe je elk vel wilt indelen Verdeel elk vel in vkken Doe dt eerst voorlopig Wnt het kn zijn dt je lter vn gedchten verndert Mr je moet tevoren wel een 'vkkenpln' mken, nders gebruik je voor een bepld onderdeel misschien teveel ruimte en blijft er voor een nder onderdeel te weinig over Ieder vk betreft een bepld onderdeel Bedenk voor elk onderdeel een titel Ontleen die titels n je vrgen Mk een voorlopige keuze vn het beeldmteril Mk nu een voorlopige keuze vn de foto s en de krntenknipsels die je voor je onderdeel wilt gebruiken Met de krntenknipsels kun je op verschillende mnieren omgn We lten dt n je fntsie over In het ene gevl zul je meer knipsels verwerken dn in het ndere Probeer zoveel mogelijk met beelden te zeggen Zorg ervoor, dt de fbeeldingen groot genoeg zijn Iemnd die voor jouw tentoonstelling stt, moet duidelijk kunnen zien wt is fgebeeld Drom zl het misschien nodig zijn beplde foto s of rtikelen te vergroten wilt Drbij kun je vn het volgende sommetje gebruik mken: (1) bepl eerst hoe breed of hoog je de fbeelding wilt hebben; (2) g dn n hoe breed of hoog de fbeelding nu is; (3) deel dn de breedte of hoogte vn (1) door de breedte of hoogte vn (2) Je hebt dn het percentge voor het vergroten, of misschien in enkele gevllen voor het verkleinen, vn je fbeelding e G dn de toelichtingen schrijven, in het kld Als je een posterpresenttie mkt, moet je geen lnge verhlen schrijven Je zult dus misschien een deel vn je ntwoorden korter moeten formuleren en/of moeten kiezen uit wt je eerder opgeschreven hebt Kies in elk gevl de informtie die het best jouw verhl duidelijk mkt Houd drbij de vrgen en wt je wilt lten zien goed in de gten Schrijf bij elke fbeelding in elk gevl: () in het kort wrover die gt (feitelijke gegevens) en (b) wrom je die fbeelding hebt gekozen (ndere uitleg) Houd in gedchten dt sommige fbeeldingen grotendeels voor zichzelf spreken en dt ndere meer toelichting nodig hebben Houd er drbij rekening mee dt de mensen die jouw uitleg lezen, misschien vn niets weten Geef dus niet te weinig informtie Gebruik geen lnge zinnen f G nu de teksten definitief schrijven De titel moet groter geschreven zijn dn de ndere teksten binnen elk vk Alle teksten moeten vn enige fstnd goed te lezen zijn Misschien kun je teksten op een tekstverwerker zetten Op de tekstverwerker of met behulp vn een kopieerpprt kun je teksten vergroten of verkleinen Denk ern dezelfde soort tekst ook dezelfde lettergrootte te geven Nog enkele lgemene opmerkingen ter fsluiting Bij een tentoonstelling is het belngrijk dt lles goed verzorgd is Knip en plk het beeldmteril netjes Probeer er in elk gevl een mooi geheel vn te mken dt ntrekkelijk is om nr te kijken Hng de vellen op eenzelfde ooghoogte op We zijn ervn uitgegn dt de posterpresenttie in een kls wordt opgesteld Het is echter ook mogelijk zo n tentoonstelling elders in school te houden In zo n gevl is er wrschijnlijk meer ruimte dn in een klslokl Dn is er ook voldoende ruimte voor de leerlingen om elkr of nderen rond te leiden Zorg dn dt mensen ook zonder begeleiding de tentoonstelling kunnen volgen c d G n of toevoeging vn een krt of situtieschets gewenst is Bij veel onderwerpen is een situtieschets of een krt gewenst, wrop lle pltsen zijn te vinden die wt betreft jouw lnd n de orde komen G over tot de definitieve selectie vn het beeldmteril en bepl de grootte vn de fbeeldingen Als je de vkken en de fbeeldingen voorlopig hebt vstgesteld, g dn binnen elk vk de ruimte beplen voor de fbeeldingen (foto s, krntenknipsels, tekeningen) en voor de toelichting bij elke fbeelding Als je fbeeldingen wilt vergroten, zoek drvoor dn bij voorkeur een kopieerpprt dt per procent vergroot Dn kun je de fbeelding precies zo groot krijgen ls je sprekend verleden 3 33

38 Werkbld 6 Kolonistie vn de niet-westerse wereld hoofdstuk 6 opdrchten 2, 4, 7, 9 OPDRACHT 2 Wt verndert op economisch gebied (pr 1) A Welke drie vernderingen op economisch gebied wren er in de niet-westerse wereld ls gevolg vn de kolonistie? B De verbindingen in de koloniën: 1 In welke opzichten verbeterden de kolonile overheersers de verbindingen? 2 Wrom verbeterden zij de verbindingen? C Welke vernderingen vonden ls gevolg vn de kolonistie plts in de lndbouw, de hndel en de industrie in de koloniën? D In veel koloniën moest een deel vn de bevolking werken voor de Europenen Geef drvn drie voorbeelden OPDRACHT 4 Wt verndert op socil gebied (pr 2) A Welke drie vernderingen op socil gebied wren er in de nietwesterse wereld ls gevolg vn de kolonistie? B De groei vn de steden in de koloniën: 1 Wrdoor groeiden de steden in ntl en omvng? 2 Wrdoor viel het leven in de std in de prktijk meestl tegen? C Wrdoor werd de verpltsing vn miljoenen mensen veroorzkt? D Wt is een plntge? E Hoe vernderde de smenstelling vn de bevolking: 1 in Amerik? 2 in Afrik? 3 in het Midden-Oosten? 4 in Azië? 5 in Austrlië en Nieuw-Zeelnd? OPDRACHT 9 Wt verndert op politiek gebied (pr 4) A Noem vier vernderingen op politiek gebied ls gevolg vn de kolonistie in de niet-westerse wereld Elke verndering in één zin B Welke politieke gevolgen hd de kolonistie voor de Indinen die de komst vn de Europenen overleefden? C Wrom vernderde er in de 16 de en 17 de eeuw voor de meeste Afriknen en Aziten op politiek gebied weinig? D De Chinese keizers wilden de Europenen geen enkele invloed in hun lnd geven Wnneer werden de Chinezen drtoe gedwongen? En op welke wijze gebeurde dt? E Kolonile rijken en kolonile mogendheden: 1 Welke Europese stten hebben in Azië welke kolonile rijken opgebouwd? 2 Welke Europese stten hdden in Afrik veel kolonil grondgebied? F In sommige koloniën hdden de kolonile heersers een systeem vn direct bestuur ingesteld, in ndere koloniën een systeem vn indirect bestuur Wt is het verschil? G Welke Europese stten gven de voorkeur n direct bestuur, welke n indirect bestuur? H Welke voordelen hd het systeem vn indirect bestuur voor de kolonile heersers? I Wrdoor verkregen de Europenen in de niet-westerse wereld een militir overwicht? OPDRACHT 7 Wt verndert op godsdienstig en nder gebied (pr 3) A In welke mte werd het christelijk geloof verbreid in Ltijns- Amerik? B In welke mte werd het christelijk geloof verbreid in Afrik? C Wrdoor hd het christendom in Afrik minder succes dn de islm? D Wrom hdden missie en zending in Azië weinig succes? E In hoeverre werden ndere uitingen vn de westerse cultuur overgenomen? 34 sprekend verleden 3

39 Werkbld 62 hoofdstuk 6, pr 1 OPDRACHT 2 Wt verndert op economisch gebied A Om en snel over grote fstnden te kunnen vervoeren, wren goede noodzkelijk Deze werden verbeterd door het nleggen vn: voor de in- en uitvoer; en ; en betere (vnf de 20 ste eeuw) Ook profiteerde vn de betere verbindingen B De Europenen voerden in de koloniën nieuwe en in In lle koloniën wren producten vn de industrie te koop Ook ontstond een uitgebreide (, ) C In veel koloniën moest een deel vn de bevolking werken voor de Europenen: mnnen moesten een ntl dgen per jr werken voor ; boeren moesten dn zij zelf wilden of product voor de mrkt; mensen moesten voor Europenen werken om te kunnen betlen Werkbld 64 hoofdstuk 6, pr 2 OPDRACHT 4 Wt verndert op socil gebied A groeiden in ntl en omvng door: de ctiviteiten vn op het gebied vn, en de trek vn nr de ; deze vond plts door gebrek n op het plttelnd vnwege en doordt de grond gebruikt werd voor sprekend verleden 3 35

40 Werkbld 64 de komst vn die zich veel voorstelden vn de in de std Mr in de steden wren lg, slecht en kon lng niet iedereen B Miljoenen mensen werden : Miljoenen Afriknen werden ls nr in Amerik vervoerd Een plntge is N de fschffing vn de slvernij nmen uit de plts in vn de slven Zij werkten niet lleen op de plntges, mr ook in en bij de nleg vn en C De vn de bevolking vernderde: 1 In vernderde de smenstelling vn de bevolking zeer sterk: Het ntl nm f door, en behndeling door Europenen Miljoenen trokken nr en, miljoenen kwmen terecht in, en Contrctrbeiders uit kwmen nr Amerik N de fschffing vn de slvernij kon tussen, en pltsvinden 2 In Afrik vestigden zich weinig, behlve in Lnge tijd stonden zij dr geen toe (prtheid) 3 In het Midden-Oosten vestigden uit de hele wereld zich in, wr zij de stt stichtten Ook beschouwen dt gebied ls hun lnd 4 In Azië emigreerden veel nr 5 In en werd de oorspronkelijke bevolking bijn heleml verdrongen door 36 sprekend verleden 3

41 Werkbld 67 hoofdstuk 6, pr 3 OPDRACHT 7 De verbreiding vn het christelijk geloof Wt verndert op godsdienstig en nder gebied A In bekeerden in de eeuw de meeste Indinen tot het christendom Zij bouwden, en In kwmen de Indinen nuwelijks in nrking met blnken Zij hielden B Vnf de eeuw brchten (ktholiek) en (protestnt) het christendom nr Afrik Zij stichtten en Het christendom hd in Afrik minder succes dn : keurden veel Afriknse gebruiken f, liet die toe bekeerde eerst ; de nderen volgden dn dt voorbeeld; de christenen bekeerden eerst en In Afrik worden vk met elkr gemengd C In Azië hdden de missionrissen en zendelingen succes: de Aziten vonden hun eigen cultuur dn die vn nderen; evenls het christendom hdden Azitische godsdiensten, en Ook ndere uitingen vn de westerse cultuur worden overgenomen Voorl de bewoners vn de steden nmen hielden meer vst n over (zols de ), mr niet llen evenveel Mr nderen, zols eigen,,, Ook wren er velen die hun eigen cultuur en de westerse cultuur, zols op hun werk en thuis Anderen de westerse cultuur, zols sprekend verleden 3 37

42 Werkbld 69 hoofdstuk 6, pr 4 OPDRACHT 9 Wt verndert op politiek gebied A Indinen verjgd, uitgemoord of onderworpen In Amerik verloren de Indinen overl hun In kregen de Indinen rechten ls ze werden Mr zij bleven, die vn tijd tot tijd moesten doen B Fctorijen in Afrik en Azië In de en eeuw vestigden de Europenen lngs de kusten vn Afrik en Azië, met toestemming vn zelf ook vn de vn de Europenen goed gebruiken bij en in Azië konden ze de dr In Afrik profiteerden ze met nburige vorstendommen Door de -oorlog ( ) werd gedwongen voor Europenen open te stellen In de hvens hdden westerlingen hun eigen en C Volken direct of indirect bestuurd In de eeuw ontstonden in Azië de kolonile rijken Brits-Indië (,, ), Nederlnds Oost-Indië ( ) en Frns Indo-Chin (,, ) De belngrijkste kolonile mchten in Afrik wren,, en Frnkrijk, Portugl en België hdden in de koloniën een systeem vn Drin de Europese mchthebbers het bestuur Engelnd en Nederlnd kozen voor het systeem vn Drin hielden toezicht op Dit systeem hd voordelen voor : het ws, wnt er wren weinig nodig; de bevolking kwm minder snel, wnt het leek lsof nog steeds regeerden D Verzet onderdrukt Het overwicht vn de Europenen in de niet-westerse wereld kwm tot stnd doordt: de Europenen betere hdden en onderdrukten; 38 s prekend verleden 3 niet meedeed met opstndige lndgenoten

43 Werkbld 7 Dekolonistie vn de nietwesterse wereld hoofdstuk 7 opdrchten 1, 4, 7, 10, 14, 15 OPDRACHT 1 Fctoren die de dekolonistie bevorderden (pr 1) A Welke drie fctoren bevorderden de dekolonistie? B Wt is dekolonistie? C Leg in enkele zinnen uit hoe ntionlisme ontstond in de koloniën D Welke omstndigheden vn binnenuit droegen bij tot de groei vn ntionlistische bewegingen? E Welke omstndigheden vn buitenf speelden een rol? OPDRACHT 10 Ontstn vn ntionle stten in zwrt-afrik (pr 4) A De meeste Frnse en Engelse koloniën in Afrik verkregen op een vreedzme wijze de onfhnkelijkheid Geef zowel voor de Engelse ls voor de Frnse koloniën een verklring voor de vreedzme ontwikkeling B Geef drie voorbeelden vn (groepen) stten wr de dekolonistie geweldddig verliep Geef bij elk een verklring voor het geweld OPDRACHT 4 Ontstn vn onfhnkelijke stten in Ltijns-Amerik (pr 2) A Welke verschil in ontwikkeling bestond er tussen Ltijns-Amerik en ndere niet-westerse gebieden? B Bijn lle opstnden vn Indinen en slven mislukten Welke opstnd verliep voor de slven succesvol? C Wt zijn multten, mestiezen en creolen? D Uit welke bevolkingslgen bestond Ltijns-Amerik in de kolonile tijd? E Wrdoor werden de creolen geïnspireerd om een vrijheidsstrijd te beginnen? F Wrdoor viel Spns-Amerik uiteen? G Hoe werd Brzilië onfhnkelijk? En hoe werd het een republiek? OPDRACHT 7 Ontstn vn ntionle stten in het Midden-Oosten (pr 3) A Wt nmen de Turkse sultns vnf het einde vn de 18 de eeuw vn West-Europ over? B Welke bedoelingen hdden de sultns drmee? C Door welke oorzken slgden de sultns er niet in hun mcht en de bevoorrechte positie vn de Turken te behouden? D Wrom verloren de Turken n de Eerste Wereldoorlog het grootste deel vn hun rijk? E Met welke drie volken kwm het nieuwe Turkije in botsing? Wrom zijn er nog steeds spnningen tussen Turkije en deze drie volken? F Onder leiding vn wie werd het nieuwe, kleinere, Turkije gemoderniseerd? G Door welke oorzken kwm er niets terecht vn het idel vn een stt wrin lle Arbieren woonden? OPDRACHT 14 Ontstn vn ntionle stten in Azië (pr 5) A Verklr het ontstn vn ntionlisme in Indi B Wt ws in het begin het doel vn de Congres Prtij? C Door welke twee redenen rkte de prtij verdeeld? D 1 Hoe wilde de leider vn de Congres Prtij, Mhtm Gndhi, zelfbestuur voor Indi bereiken? 2 Hoe regeerde de Britse regering drop? 3 Hoe werd drbij het conflict tussen hindoes en moslims opgelost? OPDRACHT 15 Jpn en Chin, twee prte stten (pr 6) A De betrekkingen tussen Jpn en Nederlnd: 1 Wrdoor is een specile bnd tussen Jpn en Nederlnd ontstn? 2 Wrdoor kwm er tijdelijk een einde n die specile bnd? 3 Wrdoor werd de bnd weer hersteld? B In welke opzichten mkte Jpn een ndere ontwikkeling door dn de (meeste) ndere Azitische lnden? C 1 Wrom ws Chin nooit een kolonie? 2 Mr wrom heeft Chin wel llerlei voorrechten n westerse stten moeten toestn (zie blz leerboek)? D Welke twee pogingen heeft Mo Zedong ondernomen om in Chin een communistische smenleving op te bouwen? En hoe liepen deze f? E Welke oplossing zocht Chin drn voor de problemen in de smenleving? sprekend verleden 3 39