Stichting Pensioenfonds Achmea Jaarverslag 2011 MIJN PENSIOEN? GOED GEREGELD!

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Achmea Jaarverslag 2011 MIJN PENSIOEN? GOED GEREGELD!

2 Inhoudsopgave Bestuursverslag Voorwoord 6 2. Karakteristieken van het fonds Profiel Kerncijfers Bestuur en organisatie 8 3. Verslag van het bestuur Inleiding Bestuursvergaderingen Pensioenakkoord Uitbesteding Uitvoeringsovereenkomsten Waardeoverdracht Toeslagverlening Extern toezicht Deskundigheidsbevordering Naleving wet- en regelgeving Compliance Aanpassing regels voor herverzekerde pensioenfondsen Communicatie Ontwikkeling aantal verzekerden Pensioenparagraaf Financiële paragraaf Actuariële paragraaf Beleggingsparagraaf Risicoparagraaf Toekomstparagraaf Verslagen Verslag van het verantwoordingsorgaan Reactie van het bestuur op het verslag van het verantwoordingsorgaan Verslag van de raad van toezicht Reactie bestuur op het verslag van de Raad van Toezicht 36 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Toelichting behorende bij de jaarrekening Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de staat van baten en lasten over Overige gegevens Bestemming resultaat Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 60 Bijlagen Regelingen Verklaring pensioenterminologie 66 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011

3 Bestuursverslag 2011 Bestuursverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011

4 1. Voorwoord Hiermee presenteren wij het jaarverslag over het jaar 2011 van Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA). Met dit verslag geven wij u een beeld van de financiële positie ultimo 2011 van het fonds en de ontwikkelingen in Ook 2011 stond in het teken van de gevolgen die samenhangen met de financieel-economische crisis. Veel pensioenfondsen hebben een herstelplan moeten opstellen en hebben moeten nadenken over het mogelijk korten van aanspraken en rechten. Voor het Pensioenfonds Achmea is dit niet aan de orde. Om de aanspraken zoveel mogelijk te beschermen, zijn deze bij Achmea Pensioen- en Levensverzekeringen N.V. verzekerd. Daarnaast is met de werkgever Achmea afgesproken dat deze extra financiële middelen aan het fonds ter beschikking stelt, indien dit noodzakelijk is. Uiteindelijk heeft het fonds in 2011 het boekjaar met een negatief resultaat van 36,5 mln. afgesloten. Dit resultaat is samengesteld uit een negatief resultaat uit hoofde van herverzekering van 71,1 mln., een aanvullende storting door de werkgever van 33,1 mln. en positieve overige resultaten ad 1,5 mln. Het verlies uit hoofde van herverzekering wordt voornamelijk veroorzaakt door het achterblijven van het rendement op de beleggingen binnen het gesepareerde depot ten opzichte van de toename van de verplichtingen. Ondanks het bovenstaande en ondanks het feit dat een crisis als deze ook voor het pensioenfonds merkbaar is, is het Pensioenfonds Achmea nog steeds een relatief gezond en solide fonds. Het fonds heeft in 2011 met een aantal belangrijke ontwikkelingen te maken gehad. Allereerst betreft dit het pensioenakkoord. Het kabinet is in juni 2011 met sociale partners het pensioenakkoord overeengekomen. Door de val van het kabinet Rutte kwam het pensioenakkoord op losse schroeven te staan. In mei 2012 is er een nieuwe, belangrijke stap gezet in de discussie over het toekomstbestendig maken van het pensioenstelsel. Een ander in 2011 actueel onderwerp betrof de wettelijke regels voor governance en medezeggenschap voor pensioenfondsen, die integraal moeten worden herzien om te kunnen voldoen aan de eisen die voortvloeien uit de huidige ontwikkelingen op pensioengebied. Het fonds volgt de ontwikkelingen in deze landelijke dossiers op de voet en is met stakeholders in gesprek over de mogelijke gevolgen. Het fonds heeft in 2011 een stevige stap vooruit gezet in het risicomanagement. Het risicobeleid van het fonds is beschreven, er is een inventarisatie gemaakt van de risico s en de beheersmaatregelen, een plan van aanpak is gemaakt en het beleid is geïmplementeerd. Binnen het pensioenbureau is een risicomanager aangesteld. 2. Karakteristieken van het pensioenfonds 2.1 Profiel Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA), statutair gevestigd te Utrecht, hierna aan te duiden als de stichting of het fonds is ontstaan op 1 juni De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer De stichting is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij de Pensioenfederatie. Het fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan de pensioenreglementen, die een weerslag vormen van de pensioenovereenkomsten die de aangesloten ondernemingen (Achmea Interne Diensten N.V. en InShared B.V.) zijn aangegaan met hun werknemers. De laatste statutenwijziging was op 15 maart Kerncijfers ( x 1.000) 2009 Aandeel herverzekeraar in technische voorzieningen Reserves Dekkingsgraad (voor kredietafslag) 104,8% 107,3% 105,7% Bijdrage werkgever en werknemers Uitgekeerde pensioenen Herverzekeringspremies en koopsommen 1) Aantallen 2009 Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden 2) Arbeidsongeschiktheidspensioen Totaal Bestuursverslag 2011 Op het gebied van de beleggingen is met het vaststellen van beleggingsbeginselen (ook wel investment believes genoemd) een belangrijke basis voor beleidsvorming en risicomanagement ten aanzien van de beleggingen gelegd. Het fonds hecht veel belang aan goede communicatie met alle belanghebbenden. Dit is een speerpunt voor het fonds. SPA heeft heel duidelijk de ambitie om voorop te willen lopen, innovatief te willen zijn. Daarom willen wij bijblijven op het gebied van nieuwe communicatiemiddelen. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan sociale media en financiële planning. Dit is in 2011 opgenomen in het beleid en zal in 2012 worden uitgevoerd. Werkgevers 3) Toeslagverlening per 1 januari 2009 Opgebouwde pensioenaanspraken van actieven 1,25% 1,00% 3,25% Ingegane pensioenen en pensioenaanspraken van gewezen 1,38% 0,40% 1,32% deelnemers 4) Dit verslag bevat de uitkomsten van het financieel beheer en de actuariële analyse van het resultaat. In het verslag zijn naast de financiële aangelegenheden ook andere onderwerpen beschreven, die de aandacht van het bestuur vroegen. Wij spreken een woord van dank uit aan iedereen, die in het verslagjaar voor het fonds werkzaam is geweest. Apeldoorn, 21 juni 2012 Namens het bestuur van Stichting Pensioenfonds Achmea J.R.P. van den Brink, voorzitter A.M. de Graaf, secretaris Toelichting 1) De toeslagkoopsommen per 1 januari van enig boekjaar worden in dat boekjaar verwerkt. 2) Is exclusief gepensioneerden met een arbeidsongeschiktheidspensioen. 3) InShared is met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2009 een aangesloten onderneming. 4) De toeslagverlening van ingegane pensioenen en pensioenaanspraken van gewezen deelnemers is voorwaardelijk; er is geen recht op toeslag en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagverlening zal plaatsvinden. Voor een deel van de populatie gelden voor 2010 en 2011 afwijkende percentages (in verband met een andere referteperiode): 2010: 0,10%; 2011: 1,35%. 6 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

5 2.3 Bestuur en Organisatie Bestuurssamenstelling Het bestuur van het fonds bestaat uit tien bestuursleden. Vijf leden worden aangewezen door de werkgevers en vijf bestuursleden worden benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (COR), casu quo de pensioengerechtigden, op basis van verkiezingen. Zowel actieve deelnemers als pensioengerechtigden komen in aanmerking voor de benoeming tot werknemersbestuurslid. Daarnaast kent het fonds vier plaatsvervangende bestuursleden, twee van werknemerszijde en twee van de zijde van de pensioengerechtigden. Deze bestuursleden worden eveneens benoemd op basis van verkiezingen. Het bestuur stelt de verhouding vast tussen de bestuursleden namens de actieve deelnemers en de pensioengerechtigden. Deze samenstelling is sinds de fusie drie namens de actieve deelnemers en twee namens de pensioengerechtigden. Eén van de leden die door de werkgevers is benoemd, wordt als voorzitter aangewezen. De door de COR en de pensioengerechtigden benoemde bestuurleden kiezen uit hun midden een plaatsvervangend voorzitter. Deze is in functie als secretaris. ingenomen en in de functie die vacant kwam tweede plaatsvervangend bestuurslid is de heer Roos benoemd. In de functie van werknemersbestuurslid die is vrijgevallen als gevolg van het aftreden van mevrouw Weterings is - op basis van de uitslag van de verkiezingen - voorzien door de benoeming van mevrouw Pásztor. In de vacature van plaatsvervangend bestuurslid van de zijde van de pensioengerechtigden die ontstond door het aftreden van mevrouw Sieders, is voorzien door de benoeming van mevrouw Hoogteijling. Door de centrale ondernemingsraad zijn verkiezingen gehouden voor het invullen van de zetel aan de zijde van de werknemers. Het bestuur van het fonds heeft verkiezingen georganiseerd voor het invullen van de zetel aan de zijde van de pensioengerechtigde deelnemers. Wij zijn de afgetreden bestuursleden veel dank verschuldigd voor de werkzaamheden die zij voor het fonds en zijn rechtsvoorgangers hebben verricht. Wij danken de ondernemingsraad voor de bereidwilligheid om voor het fonds een verkiezing te organiseren. Bestuursverslag 2011 De zittingsduur van bestuursleden bedraagt volgens de statuten vier jaar. Het bestuur heeft een rooster van aftreden opgesteld om de continuïteit met betrekking tot de opgebouwde kennis te waarborgen. Eind 2011 bestond het bestuur van het fonds uit de volgende personen: Naam Functie Vertegenwoordiging Lid sinds Datum aftreden Dhr. J.R.P. van den Brink Voorzitter Werkgevers 1 juni juni 2013 Dhr. M.J.J. Creemers Bestuurslid Werkgevers 1 juni juni 2013 Dhr. M. Friedel 1e Plv. bestuurslid Werknemers 27 januari juli 2014 Dhr. A.M. de Graaf Secretaris Werknemers 1 juni juli 2013 Mw. A.W. Hoogteijling 1e Plv. bestuurslid Pensioengerechtigden 8 december december 2015 Dhr. G.N. Koelemeij *) Bestuurslid Werkgevers 1 juni juni 2013 Dhr. W.A. Roos 2e Plv. bestuurslid Werknemers 31 oktober oktober 2015 Mw. S. Spek Bestuurslid Werkgevers 5 december december 2015 Dhr. C.J. Spruyt **) Bestuurslid Pensioengerechtigden 1 juni juli 2012 Dhr. W.A. Stegink Bestuurslid Werknemers 1 juni juli 2012 Dhr. J.M.M. van Tuyl Bestuurslid Pensioengerechtigden 1 juni juli 2013 Dhr. G.C.M. Warmerdam Bestuurslid Werkgevers 23 augustus augustus 2015 Vacature ***) Bestuurslid Werknemers n.v.t. n.v.t. Vacature 2e Plv. bestuurslid Pensioengerechtigden n.v.t. n.v.t. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur wordt gevormd door de voorzitter en de secretaris van het fonds. Het dagelijks bestuur bestaat uit de heren J.R.P. van den Brink en A.M. de Graaf. Het dagelijks bestuur is belast met de dagelijkse leiding van het fonds. Organen Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor Goed Pensioenfondsbestuur heeft het bestuur de hiernavolgende organen ingesteld. Verantwoordingsorgaan Het fonds kent een verantwoordingsorgaan, waarin de actieve deelnemers, de gewezen deelnemers, de pensioengerechtigden en de werkgevers zijn vertegenwoordigd. Het verantwoordingsorgaan oordeelt over het handelen door het bestuur, over het uitgevoerde beleid door het bestuur, de gemaakte beleidskeuzes voor de toekomst en oordeelt of de belangenbehartiging op evenwichtige wijze heeft plaatsgevonden. Verder heeft het verantwoordingsorgaan ten aanzien van bepaalde onderwerpen een recht van advies. Van werknemerszijde is de heer R.F.H.M. van Schaik op 1 juni 2011 afgetreden wegens zijn vertrek bij Achmea. De vacature die als gevolg van zijn vertrek is ontstaan, is ingevuld door de benoeming van de heer M.P. Starreveld. De heer Starreveld was tot die datum plaatsvervangend lid van het orgaan. Dit betekent dat de functie van plaatsvervangend lid vacant is geworden. Wij danken de heer Van Schaik voor de werkzaamheden die hij voor het fonds heeft verricht. Aan het eind van het verslagjaar was het verantwoordingsorgaan als volgt samengesteld: *) de heer Koelemeij is per 29 februari 2012 afgetreden als bestuurder als gevolg van het feit dat hij per die datum het dienstverband met Achmea heeft beëindigd. Er is in deze vacature voorzien door de benoeming van de heer G.T.J. Meulenbroek per 20 juni **) Vanwege gewijzigde getalsverhoudingen tussen pensioengerechtigden en actieve deelnemers is deze zetel per 1 juli 2012 ingevuld door de actieve deelnemers. ***) Op 12 januari 2012 is in de vacature voorzien door de benoeming van mevrouw Pásztor. Vacatures Binnen het bestuur zijn in het verslagjaar vacatures ontstaan door het vertrek van een vijftal bestuursleden, twee van werkgeverszijde en drie van werknemerszijde. Van werkgeverzijde zijn de heren Veldt en Heijndijk afgetreden. De heer Veldt is op 30 april 2011 afgetreden als gevolg van een wisseling van functie binnen Achmea. Deze functie bleek niet verenigbaar met de functie van bestuurslid van het fonds. Dit geldt ook voor de heer Heijndijk. Ook hij heeft een andere functie binnen Achmea aanvaard, die niet verenigbaar was met de functie van bestuurslid van het fonds en is op 30 november 2011 afgetreden. In hun opvolging is voorzien door de benoeming van de heer Warmerdam en mevrouw Spek. Van werknemerszijde is de heer Menger op 30 juni 2011 afgetreden wegens het aanvaarden van een functie buiten Achmea. Op dezelfde datum zijn de dames Weterings en Sieders afgetreden, conform het rooster van aftreden. De heer Menger was tweede plaatsvervangend bestuurslid. De heer Friedel heeft thans de functie van eerste plaatsvervangend bestuurslid Naam Functie Vertegenwoordiging Dhr. W.H.J. van Benthem Lid Werknemers Dhr. R.A. van de Graaf Voorzitter Werkgevers Dhr. J. de Jong Lid Pensioengerechtigden Dhr. P. de Lange Plaatsvervangend lid Pensioengerechtigden Mw. E. Lundgren Lid Gewezen deelnemers Dhr. M.P. Starreveld Lid Werknemers Dhr. E. Valk Lid Werkgevers Vacature Plaatsvervangend lid Werknemers Deelnemersraad De deelnemersraad van het fonds bestaat uit 10 leden. De zittingsduur bedraagt vier jaar. De deelnemers en pensioengerechtigden zijn op basis van hun onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De deelnemersraad adviseert het bestuur van het fonds gevraagd of ongevraagd over aangelegenheden die het pensioenfonds betreffen. Het is de taak van de deelnemersraad om te adviseren over de in de statuten en het reglement deelnemersraad als zodanig benoemde onderwerpen. (zie volgende pagina voor de samenstelling van de deelnemersraad) 8 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

6 De samenstelling van de deelnemersraad was ultimo 2011 als volgt: Naam Functie Vertegenwoordiging Mw. K.J.G.M. van Hout Lid Werknemers Dhr. P.W. Baardse Lid Werknemers Dhr. T.J.J. van Dijk Voorzitter Pensioengerechtigden Dhr. B.A. Otten Lid Pensioengerechtigden Dhr. E.J. Boesten *) Lid Werknemers Mw. M.Y.P. van den Hombergh Lid Werknemers Dhr. R.J. de Jong Lid Werknemers Mw. E. Kluin-van Veluwen Lid Werknemers Dhr. W.A. van den Broek Lid Werknemers Dhr. W.J. Spekreyse Lid Werknemers *) de heer Boesten is per 1 mei 2012 aftreden. Intern toezicht Het intern toezicht heeft de vorm van een raad van toezicht. Het is de taak van de raad van toezicht om de beleids- en bestuursprocedures, de beleids- en bestuursprocessen en de beheersingsmaatregelen binnen het fonds, de wijze van aansturing van het fonds en de wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn, te beoordelen. Aan het eind van het verslagjaar bestond de raad van toezicht uit de heren J.P. Nieuwenhuizen, J.C. Hokke en C.A.G. Vernooij. Bestuurlijke commissies Het bestuur heeft een aantal commissies ingesteld die verantwoordelijk zijn voor de beleidsvoorbereiding van de specifieke taakgebieden die het fonds kent en het bestuur hierover adviseert. Eind 2011 kende het fonds de volgende commissies, waarvan de invulling aan het eind van het verslagjaar als volgt was: - Commissie Financiën De heren G.N. Koelemeij (voorzitter), M.J.J. Creemers, M. Friedel, en W.A. Stegink - Commissie wet- en regelgeving: De heren J.M.M. van Tuyl (voorzitter) en W.A. Roos en mevrouw A.W. Hoogteijling - Commissie communicatie: De heer C.J. Spruyt (voorzitter) en de dames A. Pásztor en S. Spek - Commissie beleggingen: De heren W.A Stegink (voorzitter), M.J.J. Creemers en G.C.M. Warmerdam Het fonds kende in het verslagjaar ook een tweetal tijdelijke, dan wel ad hoc commissies / werkgroepen, te weten: - Verkiezingscommissie: De heren J.M.M. van Tuyl (voorzitter) en G.J. Koelemeij - Werkgroep rapportages: De heren A.M. de Graaf (voorzitter), M. Friedel, G.J. Koelemeij, C.J. Spruyt en G.C.M. Warmerdam De (tijdelijke) commissies / werkgroepen worden ondersteund door het pensioenbureau. De commissie communicatie wordt tevens ondersteund door Syntrus Achmea. Herverzekering Het fonds heeft de pensioenverplichtingen met een zogenaamd garantiecontract volledig herverzekerd bij Achmea Pensioenen Levensverzekeringen N.V. De beleggingen zijn ondergebracht in een Gesepareerd Beleggingsdepot met Garantiecontract (GDG). In de Beleggingsparagraaf wordt verslag gedaan van de ontwikkelingen op het gebied van het vermogensbeheer en de ontwikkelingen die zich in het verslagjaar binnen de beleggingsportefeuille hebben voorgedaan. Uitvoeringsorganisatie Het fonds heeft de pensioenadministratie uitbesteed aan Achmea Pensioen- en Levensverzekeringen N.V. (AP&L). Het afgesproken niveau van de dienstverlening is in een Service Level Agreement (SLA) vastgelegd. Compliance officer Het bestuur heeft een compliance officer aangesteld die in algemene zin verantwoordelijk is voor het bewaken van de correcte naleving van de gedragscode door alle betrokkenen. Het bestuur heeft besloten deze functie door Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen LLP te laten uitvoeren. De compliance officer wordt vanuit het pensioenbureau ondersteund. Pensioenbureau Het bestuur wordt ondersteund door het pensioenbureau. Het pensioenbureau van SPA is integraal en volledig verantwoordelijk ten behoeve van het in control zijn van het pensioenfondsbestuur met betrekking tot de governance (beleid, financieel, uitvoering en communicatie), het beheer van het vermogen, het risicomanagement en de uitvoering van de pensioenregeling. Het bureau ondersteunt in die rol het bestuur op proactieve wijze. Daarnaast draagt het pensioenbureau zorg voor de coördinatie van de door het bestuur aan derden opgedragen taken. Desgevraagd dan wel op eigen initiatief adviseert het pensioenbureau het bestuur in alle gevallen waarin het belang van het fonds dit meebrengt. Externe ondersteuning Het fonds wordt bijgestaan door Montae voor actuariële vraagstukken en risicobeheersing op lange termijn. Op het gebied van beleggingen, waaronder het strategisch beleggingsbeleid, wordt het fonds bijgestaan door Sprenkels & Verschuren. Controlerend Accountant Certificerend Actuaris KPMG Accountants N.V. Aon Hewitt W. Teeuwissen RA Drs. A.G.M. den Hartogh AAG Rijnzathe 14 Admiraliteitskade PV De Meern 3063 ED Rotterdam Adviserend actuaris Beleggingsadviseur Montae Sprenkels & Verschuren Actuarissen & Consultants Dr. R. den Hertog AAG Ir. drs. M. Euverman AAG CFA Verrijn Stuartlaan 1F Haaksbergweg EK Rijswijk 1101 BP Amsterdam Compliance officer Verzekeraar en administrateur Holland van Gijzen Advocaten en Notarissen LPP Achmea Pensioen- en Levensverzekeringen N.V. Mr. N.M. Opdam Prins Willem Alexanderlaan 651 Antonio Vivaldistraat NB Apeldoorn 1083 HP Amsterdam Fiduciair management & strategisch advies Pensioenbureau Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Pensioenbureau Stichting Pensioenfonds Achmea Rijnzathe 10 Prins Willem Alexanderlaan BL Utrecht 7311 NB Apeldoorn Bestuursverslag Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

7 3. Verslag van het bestuur 3.1 Inleiding Het bestuur van SPA brengt hierbij verslag uit over de verrichte werkzaamheden, het gevoerde beleid en de pensioenontwikkelingen in het jaar Het doel van het verslag is om informatie te verschaffen over de stand van zaken, de resultaten en wijzigingen in de financiële positie van het fonds. Deze verslaggeving is afgestemd op de Pensioenwet en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving zoals deze over 2011 van toepassing zijn. In 2011 is een aantal activiteiten uitgevoerd die samenhangen met de inrichting en structuur van het fonds. Voorts is, vanwege de financieel-economische situatie, veel aandacht besteed aan de financiële positie van het fonds. Het bestuur heeft voor 2011 een aantal speerpunten benoemd. Dit betreft een vijftal onderwerpen waarop het bestuur zijn bijzondere aandacht heeft gericht. Deze onderwerpen zijn: deskundigheidsbevordering, governance, risicomanagement, communicatie en uitbesteding. Wij gaan elders in dit jaarverslag dieper op deze onderwerpen in. 3.2 Bestuursvergaderingen Het bestuur heeft in het verslagjaar achtmaal vergaderd, te weten op 11 januari, 1 februari, 12 april, 21 juni, 8 en 9 september (heidagen), 11 oktober en 29 november. Het bestuur heeft tweemaal meer vergaderd dan in Deze toename van het aantal vergaderingen hangt samen met het feit dat extra bestuursaandacht werd gevraagd voor de totstandkoming van de herverzekeringsovereenkomst. Jaarlijks organiseert het bestuur van het fonds heidedagen in aanwezigheid van de organen, de adviseurs en medewerkers van het pensioenbureau. Heidagen worden gehouden voor het voeren van strategische en beleidsmatige discussies. Ook tijdens de heidag in het verslagjaar heeft het bestuur zich over een aantal beleidsmatige en strategische onderwerpen gebogen. Onder leiding van een dagvoorzitter heeft het bestuur de (mogelijke) gevolgen van het pensioenakkoord voor het fonds besproken, is een uitleg gegeven over fiduciair pensioenmanagement, zijn de ontwikkelingen op het gebied van governance besproken en heeft een communicatiedeskundige duidelijk gemaakt dat sociale media een grote rol kunnen spelen bij communicatie. Tot slot heeft de verzekeraar een presentatie gegeven over de uitvoering van de pensioenadministratie. zijn beleggingsbeleid. Het actieplan is een concrete vertaling naar activiteiten en maatregelen die het fonds neemt om in de uitvoering van zijn beleid succesvol te kunnen zijn. Het beleggingsbeleid voor 2012 staat in het teken van een aantal belangrijke thema s. Deze thema s zijn: de huidige financiële crisis, het sturen op risico s en een onderzoek naar diversificatiemogelijkheden in de beleggingsportefeuille. Daarnaast zullen, zodra er voldoende duidelijkheid over de uitwerking van het pensioenakkoord is, de gevolgen voor het vermogensbeheer in kaart worden gebracht en zal het beleid daarop, voor zover nodig, worden aangepast. Beleggingsbeginselen Tijdens het verslagjaar heeft het bestuur, op voorstel van de commissie beleggingen, beleggingsbeginselen (ook wel investment believes genoemd) voor het fonds besproken en vastgesteld. Deze bieden een goed referentiepunt bij toekomstige beleggingsbeslissingen. Ook kunnen ze gebruikt worden in de communicatie naar achterban en toezichthouders. Governance beleggingen De beleggingen in het kader van de herverzekeringsovereenkomst zijn juridisch eigendom van de verzekeraar. In de herverzekeringsovereenkomst zijn afspraken gemaakt over de zeggenschap van SPA in het beleggingsbeleid binnen het depot. Tijdens het verslagjaar zijn deze afspraken door het bestuur in kaart gebracht. Statuten en reglementen Bij de fusie tussen het voormalig Pensioenfonds Achmea Personeel en het voormalig Pensioenfonds Interpolis naar het huidige fonds is de toegankelijkheid van het Achmea pensioenreglement 1 voor deelnemers ter sprake geweest. Er is toen afgesproken dit reglement aan te passen naar analogie van het SPI Pensioenreglement 2006B, het pensioenreglement van het voormalig Pensioenfonds Interpolis. De commissie wet- en regelgeving heeft in april van het verslagjaar het pensioenreglement in de nieuwe stijl aan het bestuur voorgelegd. Het bestuur heeft dit reglement vervolgens vastgesteld. Aan de deelnemersraad is om advies gevraagd. Omdat het reglement weliswaar niet inhoudelijk maar wel tekstueel soms substantiële wijzigingen heeft ondergaan, heeft de deelnemersraad deze wijzigingen uitvoerig besproken. Voorts zijn de wijzigingen met het pensioenbureau besproken, waarna nogmaals tekstuele wijzigingen zijn doorgevoerd. Het reglement is opnieuw aan het bestuur ter vaststelling aangeboden. Het bestuur heeft deze aangepaste versie na afloop van het verslagjaar vastgesteld. De deelnemersraad heeft een positief advies over het nieuwe reglement uitgebracht. Bestuursverslag 2011 Tijdens het verslagjaar hebben onder meer de onderstaande onderwerpen op de agenda van de bestuursvergaderingen gestaan. Overigens maken de andere onderdelen van hoofdstuk 3 op reguliere basis ook deel uit van de agenda van het bestuur. Financiële positie en dekkingsgraad Belangrijk punt van aandacht van het bestuur was de financiële positie van het fonds die mede bepaald is door de financieeleconomische crisis. Veel pensioenfondsen zagen zich genoodzaakt, als gevolg van de crisis, een herstelplan op te stellen met daarin opgenomen een aantal maatregelen die er voor moeten zorgen het fondsvermogen te herstellen. Vanwege het feit dat het fonds zijn aanspraken met een zogenaamd garantiecontract volledig heeft herverzekerd, loopt het fonds een gering risico dat het zijn verplichtingen niet kan nakomen. Daardoor was het opstellen van een herstelplan voor het fonds niet aan de orde. De dekkingsgraad bedroeg ultimo ,8%. Dit percentage is inclusief een aanvullende storting door de werkgever van één procentpunt. Risicomanagement Eén van de speerpunten van het bestuur voor 2011 betrof het inrichten van het risicomanagement van het fonds. Het bestuur heeft besloten binnen het pensioenbureau een risicomanager aan te stellen die specifiek met dit onderwerp is belast. In de risicoparagraaf wordt uitgebreid ingegaan op de in het verslagjaar in dit kader uitgevoerde werkzaamheden. Beleggingsplan 2012 Het bestuur heeft, conform het voorstel van de commissie beleggingen, het beleggingsplan voor 2012 en het actieplan van de commissie beleggingen voor 2012 vastgesteld. Het beleggingsplan gaat in op de wijze waarop het fonds invulling geeft aan Voorts zijn de statuten en andere relevante documenten van het fonds tijdens het verslagjaar gewijzigd. De wijzigingen houden verband met de in 2010 besloten mogelijkheid andere werkgevers bij het fonds aan te sluiten. Achmea heeft het fonds verzocht deze mogelijkheid te openen, opdat op alle werknemers dezelfde pensioenregeling van toepassing is. Dit betreft werkgevers van aan Achmea gelieerde ondernemingen. In concreto betreft het hier de aansluiting van InShared B.V. Continuïteitsanalyse In het verslagjaar heeft het bestuur besloten een continuïteitsanalyse uit te laten voeren. In de Pensioenwet is bepaald dat een pensioenfonds voor het beheersen van de financiële positie op lange termijn een continuïteitsanalyse maakt. De continuïteits analyse moet inzicht geven in de ontwikkeling van de financiële positie op lange termijn, welke factoren hierin bepalend zijn, welke financiële risico s er zijn en welke maatregelen eventueel genomen zouden moeten worden, wat de verwachtingen zijn over de toeslagverlening en hoe het fonds zijn sturingsinstrumenten inzet om zijn langetermijnrisico s te beheersen. Daarnaast wordt binnen de continuïteitsanalyse een zogenaamde consistentietoets op de financiering en de verwachte realisatie van de toeslagverlening uitgevoerd. Het pensioenfonds heeft de aanspraken verzekerd met een zogenaamd garantiecontract. Daardoor is een aantal risico s, zoals het moeten korten van pensioenaanspraken, voor het fonds minder van belang. De risico s liggen vooral in de mate waarin de toeslagambitie waargemaakt kan worden. De toeslag is onvoorwaardelijk voor deelnemers die in dienst zijn van een van de werkgevers en deze wordt gefinancierd uit de te betalen premie. De indexatieverwachting voor hen is daarmee gelijk aan 100% en vormt geen risico voor het fonds. De toeslagen voor de gepensioneerden en de gewezen deelnemers zijn grotendeels voorwaardelijk. Uit de continuïteitsanalyse, die is uitgevoerd op basis van de financiële positie van het fonds 12 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

8 ultimo 2010 en de veronderstellingen omtrent de beleggingsrendementen en renten, blijkt dat de indexatieverwachting voor de niet-actieven zodanig is, dat de ambitie om deze aanspraken te verhogen in de toekomst in voldoende mate gerealiseerd zal kunnen worden. De analyse is ter kennisneming aan De Nederlandsche Bank aangeboden. De verwachting is wel dat de dekkingsgraad zich in de loop van de periode van 15 jaar die door de continuïteitsanalyse is beschouwd, negatief zal ontwikkelen. Redenen hiervoor zijn: het geven van toeslagen en het feit dat in de te betalen premies geen opslag is begrepen voor de dekkingsgraad. Het bestuur is zich hiervan bewust en heeft hier blijvend aandacht voor, door de financiële uitkomsten periodiek te evalueren. Op grond van een evaluatie in het voorjaar van 2012 heeft het bestuur besloten de continuïteitsanalyse op korte termijn opnieuw uit te voeren. Mandaatregeling Tijdens het verslagjaar is de mandaatregeling van het fonds vastgesteld. In die regeling zijn de bevoegdheden van het dagelijks bestuur en de commissies van het fonds beschreven. Na afloop van het verslagjaar heeft het bestuur de mandaatregeling geëvalueerd. Het bestuur heeft geconstateerd dat de regeling naar behoren heeft gefunctioneerd en dat de commissies goed hebben kunnen werken binnen het mandaat dat zij hebben gekregen. 3.3 Pensioenakkoord Op 30 mei 2012 zond minister Kamp de Hoofdlijnennota herziening financieel toetsingskader pensioenen naar de Tweede Kamer. Daarmee is een belangrijke stap gezet in de discussie over het toekomstbestendig maken van het pensioenstelsel. In de hoofdlijnennota worden de uitgangspunten van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK) uiteengezet. Sociale partners kunnen straks kiezen voor het nieuwe, reële pensioencontract. Maar zij mogen er ook voor kiezen het huidige, nominale pensioencontract voort te zetten. De dekkingsgraad blijft onder beide contracten de graadmeter voor de financiële gezondheid van pensioenfondsen. Wel wordt die anders berekend. Dit kan mogelijk al consequenties hebben voor het vaststellen van de pensioenpremies voor 2013 en voor de maatregelen die fondsen moeten nemen in hun herstelplannen. Minister Kamp legt in zijn begeleidende brief de nadruk op het belang van realistische communicatie naar de deelnemer over de waarde van het pensioen. Meer stabiliteit door middel van een beleidsdekkingsgraad De dekkingsgraad blijft de graadmeter voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds en voor het nemen van eventuele maatregelen. Minister Kamp wil de dekkingsgraad stabiliseren door deze te middelen over een periode van twaalf maanden. Daarnaast stelt hij voor om de rentetermijnstructuur aan te passen door een Ultimate Forward Rate (UFR) te hanteren. Beide maatregelen zorgen ervoor dat de huidige dekkingsgraden van pensioenfondsen omhoog gaan. Mogelijk kunnen deze maatregelen al gebruikt worden in 2013 bij de vaststelling van de pensioenpremies en de maatregelen die volgen uit de herstelplannen. Twee soorten pensioencontracten In de hoofdlijnennota wordt gesproken over twee verschillende soorten pensioencontracten. Het eerste is een nominaal contract. Dat is vergelijkbaar met de huidige pensioencontracten, maar het moet aan strengere eisen voldoen. Zo komen er hogere buffervereisten en strengere indexatie- en premievereisten. Er moet een complete indexatiestaffel komen, waarin de mate van indexatie of nominale korting wordt aangegeven bij een bepaalde dekkingsgraad. Het tweede contract is een reëel contract. In dat contract is indexatie een verplicht onderdeel. Het mogelijk korten van aanspraken en uitkeringen als de markten tegenzitten, vormt een regulier sturingsmiddel van de regeling. De twee soorten contracten en het toezicht daarop in de huidige nota liggen ver uit elkaar. Zo is het aanpassen van aanspraken en uitkeringen aan de stijgende levensverwachting in het reële contract verplicht, terwijl dit in het nominale contract een keuze is. Completere contracten, aandacht voor goede communicatie Sociale partnes die voor een nominaal contract kiezen, moeten aandacht besteden aan het compleet maken van het contract. Daarbij is evenwicht over generaties een belangrijk uitgangspunt. Zo wordt voorgeschreven dat bij nieuwe opbouw de pensioenrichtleeftijd meestijgt met de ontwikkeling van de levensverwachting. Net als bij een overgang naar een reëel contract, kan hierdoor ook bij de keuze voor het voortzetten van een nominaal contract invaarproblematiek ontstaan. Namelijk als het fonds ervoor kiest de pensioenleeftijd van reeds bestaande opbouw mee te laten stijgen met de levensverwachting. Zowel in het nominale als in het reële contract komt veel nadruk te liggen op realistische communicatie naar de deelnemer over de waarde en risico s van het pensioen. Wetsvoorstel komt laat Met de hoofdlijnennota zijn de grote lijnen van het nieuwe Financieel Toetsingskader uitgezet. Na een lange tijd van onduidelijkheid is dat een goede stap vooruit. Minister Kamp komt begin 2013 met een wetsvoorstel voor het FTK. Zodra deze stukken er zijn, komt er meer duidelijkheid. SPA maakt zich zorgen over het tempo van de besluitvorming. Er zijn nog diverse open einden, waardoor sociale partners nog geen goede afweging kunnen maken over een mogelijke overgang naar een ander contract. Als over het wetsvoorstel pas in het voorjaar van 2013 besloten wordt, komen sociale partners en pensioenfondsen in een tijdsklem. Het zal welhaast onmogelijk zijn de besluitvorming tijdig af te ronden en de nieuwe contracten per 1 januari 2014 in te voeren. Invaren kan onder voorwaarden Bij de hoofdlijnennota over de herziening van het financieel toetsingskader pensioenen zat een rapport over het collectief invaren van pensioenaanspraken en pensioenrechten in het reële pensioencontract. In dat rapport wordt uit de doeken gedaan onder welke voorwaarden het collectief invaren van oude pensioenaanspraken en pensioenrechten mogelijk is. Ook de risico s van het invaren komen aan de orde. Invaren bij keuze voor een reëel pensioencontract Als sociale partners straks kiezen voor het nieuwe, reële contract, doet zich de problematiek van het invaren voor. Dat geldt ook als sociale partners de pensioenleeftijd van oude opbouw mee willen laten stijgen met de stijgende levensverwachting. Insteek in het rapport is dat ingeval sociale partners besluiten over te stappen op een reëel pensioencontract, bestaande pensioenaanspraken en -rechten collectief worden ingevaren. Collectief invaren kan onder voorwaarden Kern van het rapport: collectief invaren is in principe juridisch mogelijk. De staat moet dit door gewijzigde wetgeving mogelijk maken, maar de uitvoering en de inkleding van het collectief invaren gebeurt door sociale partners en pensioenfondsbesturen. De minister zal in de pensioenwetgeving wel waarborgen opnemen om dit zogenoemde invaren zorgvuldig te laten gebeuren. Het collectief invaren moet in verschillende stappen gebeuren Het mogelijk maken van het collectief invaren moet in stappen gebeuren. Daarbij spelen verschillende partijen een rol: Om de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten collectief te kunnen invaren in het reële pensioencontract moet allereerst de wetgever de wet- en regelgeving wijzigen. Sociale partners maken de uiteindelijke keuze voor een nominaal of reëel pensioencontract. Alleen bij de laatste keuze speelt het invaren. De daadwerkelijke keuze om in te varen vergt een zorgvuldige afweging van alle betrokken belangen en maatwerk op fondsniveau. Als door sociale partners is besloten tot invaren, moet de pensioenovereenkomst worden gewijzigd. Het pensioenfondsbestuur beslist over het pensioenreglement. Het pensioenfonds dient een eigen kritische afweging te maken of het nieuwe pensioencontract kan worden uitgevoerd en of de bestaande aanspraken en rechten daarin kunnen worden ondergebracht. Bij die afweging moet het fonds de wettelijke eisen betrekken, in het bijzonder de plicht tot evenwichtige belangenafweging. Ten slotte vergt invaren het onderbrengen van de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten onder het nieuwe reële contract door middel van een interne collectieve waardeoverdracht. Hier is weer het pensioenfondsbestuur aan zet. Omschrijving risico s In het rapport komen ook de risico s van het collectief invaren aan de orde voor de Staat, werkgevers, de pensioenfondsen en de toezichthouder. Ook is aangegeven hoe het collectief invaren zodanig kan worden ingericht dat de juridische risico s voor Bestuursverslag Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

9 verschillende betrokken partijen zo beperkt mogelijk zijn. Door de randvoorwaarden die de wetgever stelt, worden die risico s beperkt. Het rapport spreekt niet over de risico s voor de deelnemers. AOW-leeftijd en pensioenleeftijd gaan uit elkaar lopen Minister De Jager stuurde 25 mei de details van het begrotingsakkoord 2013 aan de Tweede Kamer. In die uitwerking staan afspraken over AOW en pensioen die afwijken van de afspraken uit het concept begrotingsakkoord en van het pensioenakkoord. De AOW-leeftijd gaat vanaf 2013 versneld in stappen omhoog. Het fonds verwacht dat de geleidelijk stijgende AOW-leeftijd om flexibele mogelijkheden bij aanvullende pensioenen vraagt, ook omdat de flexibilisering van de AOW vervalt. De overgangsmaatregelen vanuit de overheid voor vutters en lage inkomens zijn zeer beperkt. Begin juni 2012 wordt het wetsvoorstel verwacht, pas dan zijn alle gevolgen meer precies bekend. AOW-leeftijd nog eerder en sneller omhoog De AOW-leeftijd gaat vanaf 2013 met een maand per jaar omhoog, vanaf 2016 met twee maanden en vanaf 2019 met drie maanden. Hierdoor is de AOW-leeftijd al in jaar en al in jaar. Dit is nog een jaar sneller dan in het concept begrotingsakkoord. Het pensioenakkoord verhoogde de AOW-leeftijd in 2020 naar 66 en in 2025 naar 67 jaar. Het AOWpensioen zou ook met 0,6% per jaar worden verhoogd (van 2013 tot en met 2028). Deze extra verhoging gaat niet door. De AOW-partnertoeslag wordt wel verlengd voor de mensen die in november en december jaar worden. Zij zouden anders als gevolg van de eerdere verhoging van de AOW-leeftijd niet meer voor een toeslag in aanmerking komen. Overgangsmaatregelen: voorschot en verlenging partnertoeslag De verhoging van de AOW-leeftijd wordt geleidelijk doorgevoerd om mensen die dicht tegen hun pensioen aan zitten tegemoet te komen. De eerste jaren kunnen mensen op hun 65ste een voorschot op de AOW krijgen om een inkomensgat te overbruggen. Zij moeten dat voorschot wel terugbetalen. Ook kan deze groep eventueel een beroep doen op de bijstand. De werkbonus voor 61-plussers vervalt. En ook de in 2011 afgesproken verlengde IOW-regeling voor mensen met een WW of WIA-uitkering gaat niet door. Al met al is er geen speciale overgangsmaatregel voor mensen die nu een vut- of prepensioenuitkering hebben en wordt het voor laagbetaalden moeilijker om toch op 65 jaar met pensioen te gaan. Meer vraag naar flexibiliteit De fiscale pensioenrichtleeftijd voor aanvullende pensioenen wordt in 2014 verhoogd naar 67 jaar. De fiscaal maximale opbouw wordt met 0,1% verlaagd. De maximale opbouw is dan 2,15% voor middelloonregelingen en 1,9% voor eindloonregelingen. Het duurt daardoor langer om hetzelfde pensioen op te bouwen. Het fonds verwacht dat werknemers de ingang van hun aanvullend pensioen op de voor hen geldende AOW-leeftijd willen laten aansluiten. Dat kan door het pensioen vanaf de pensioenleeftijd van 67 jaar te vervroegen naar de geldende AOW-leeftijd. Het is vreemd dat de mogelijkheid om de AOW flexibel op te nemen vervalt. Juist dat past bij het stimuleren van langer doorwerken. Er moet immers een mogelijkheid zijn om AOW en aanvullend pensioen uit te stellen om zo een eventueel pensioentekort te compenseren. Wetsvoorstel geeft meer duidelijkheid De behandeling in de Eerste Kamer van de verhoging van de AOW- en pensioenleeftijd, is op verzoek van minister Kamp aangehouden. Kamp stuurt begin juni 2012 een nieuw wetsvoorstel aan de Tweede Kamer, waarin de afspraken van het begrotingsakkoord zijn verwerkt. Dan pas kunnen we de gevolgen voor de verschillende groepen beter overzien. 3.4 Uitbesteding Het bestuur heeft in het verslagjaar frequent overleg gevoerd met de verzekeraar - de uitvoeringsorganisatie - over de uitvoering van de dienstverlening overeenkomstig de herverzekeringsovereenkomst en de service level agreement. Ook is periodiek overleg gevoerd met de vermogensbeheerder. Dit overleg vindt plaats in de commissie beleggingen. Herverzekeringsovereenkomst In de herverzekeringsovereenkomst wordt de relatie geregeld tussen de verzekeraar enerzijds en het pensioenfonds anderzijds. In november 2009 is de herverzekeringsovereenkomst op hoofdlijnen getekend. De overeenkomst heeft een looptijd van 5 jaar, van 1 januari 2009 tot en met 31 december Essentieel in de herverzekeringsovereenkomst is dat het fonds de risico s met betrekking tot zijnnominale verplichtingen volledig heeft herverzekerd bij AP&L. Als gevolg daarvan is het vermogen van het fonds ingebracht in een gesepareerd beleggingsdepot bij de verzekeraar. De verzekeraar is juridisch eigenaar van dat beleggingsdepot. Afspraken over het beleggingsbeleid zijn in het contract met de verzekeraar vastgelegd. De verzekeraar garandeert de nominale uitkeringen die uit de verzekerde aanspraken voort komen. Met deze herverzekeringsovereenkomst worden twee belangrijke risico s, het beleggingsrisico en het verzekeringstechnische risico aan de verzekeraar overgedragen. Hiervoor in de plaats loopt het fonds het risico van een faillissement van de verzekeraar. Naast de herverzekering voert AP&L de administratie van het fonds. In 2010 hebben het fonds en AP&L intensieve onderhandelingen gevoerd over de gedetailleerde uitwerking van de herverzekeringsovereenkomst. Over één onderwerp bestond verschil van inzicht, namelijk over de vraag of het buffervermogen (reserve in het beleggingsdepot bij de herverzekeraar) aan het eind van de contractsperiode, ook bij premievrij achterlaten, eigendom is van het fonds. Op 25 mei 2011 is door het bestuur met de verzekeraar hierover overeenstemming bereikt. Het fonds is in deze situatie eigenaar van het buffervermogen. In ruil hiervoor betaalt het fonds aan de verzekeraar jaarlijks een hogere premie voor het langlevenrisico. De definitieve herverzekeringsovereenkomst is vervolgens door het bestuur vastgesteld. In de uitvoeringsovereenkomst is vastgelegd dat genoemde premie door de werkgevers aan het fonds wordt vergoed. Service Level Agreement In het verslagjaar is gewerkt aan het tot stand komen van een service level agreement (SLA) met de verzekeraar. Hiermee wordt een dienstverleningsovereenkomst bedoeld. In deze overeenkomst zijn afspraken gemaakt over de prestatie-indicatoren en kwaliteitseisen van de dienstverlening om deze later te kunnen toetsen. De SLA tussen de verzekeraar en het fonds is na afloop van het verslagjaar tot stand gekomen. Een van de onderdelen van de SLA is de kwaliteit en de snelheid waarmee de verzekeraar rapportages oplevert. Tijdens en na afloop van het verslagjaar zijn hierover goede afspraken gemaakt die hebben geleid tot een versnelling en verbetering van de leesbaarheid van rapportages. 3.5 Uitvoeringsovereenkomsten In de uitvoeringsovereenkomst wordt de relatie geregeld tussen de werkgevers enerzijds en het fonds anderzijds, als uitvoerder van de pensioenregeling van de werkgevers. De uitvoeringsovereenkomst regelt de wederzijdse rechten en verplichtingen en met name de financiële verplichtingen van de werkgevers jegens het fonds. Het fonds heeft deze overeenkomst met de werkgevers, Achmea Interne Diensten N.V. en InShared B.V., gesloten. In de uitvoeringsovereenkomst staat dat de werkgevers zich hebben verbonden aan een solide financiering van het fonds die voldoet aan de in de Pensioenwet gestelde voorwaarden. Gezien de herverzekeringsovereenkomst is in de uitvoeringsovereenkomst opgenomen dat, wanneer de premies en koopsommen in het kader van de herverzekeringsovereenkomst hoger zijn dan de kostendekkende premie, de werkgevers de aan de verzekeraar verschuldigde premie aan het fonds betalen. In andere gevallen wordt de kostendekkende premie aan het fonds betaald. Naast de premiebetaling doen de werkgevers, indien nodig, jaarlijks een aanvullende storting om de dekkingsgraad van het fonds op een afgesproken niveau te brengen. Het streven is daarbij om het fonds in stappen naar een dekkingsgraad van 110% eind 2015 te laten groeien. Ultimo 2011 zou de dekkingsgraad hierbij 106% moeten zijn. Aanvankelijk was de dekkingsgraad eind ,8%. Op grond hiervan heeft het bestuur de werkgever gevraagd om een aanvullende storting. De werkgever heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid die de uitvoeringsovereenkomst biedt om de bijstorting te beperken tot één procentpunt, omdat bijstorting tot 106% een te zwaar beslag zou leggen op de kaspositie van Achmea. Dit betekent dat de dekkingsgraad ultimo 2011 van 103,8% is verhoogd naar 104,8%. Bestuursverslag Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

10 3.6 Waardeoverdracht Als een werknemer van baan verandert, mag hij zijn pensioen overdragen naar zijn nieuwe pensioenuitvoerder. Dit noemen wij waardeoverdracht. Is de dekkingsgraad van het fonds lager dan 100%, dan mag de pensioenuitvoerder waardeoverdrachten niet zonder meer uitvoeren. Met ingang van 1 februari 2011 is het FTK zo aangepast dat volledig herverzekerde pensioenfondsen bij de waardering van de vordering op de verzekeraar geen rekening meer hoeven te houden met het kredietrisico op die verzekeraar. Als gevolg daarvan kon het fonds met ingang van 1 april van het verslagjaar weer meewerken aan het uitvoeren van individuele waardeoverdrachten. Tevens heeft een tweetal collectieve inkomende waardeoverdrachten plaatsgevonden. Dit betreft overdrachten waarbij de aanspraken naar het Pensioenfonds Achmea zijn overgedragen (Stichting Pensioenfonds APF en de pensioenaanspraken van Prevend die door middel van een collectief contract waren verzekerd). 3.7 Toeslagverlening Het verhogen van pensioenaanspraken en ingegane pensioenen heet toeslagverlening. Toeslagverlening kan alleen als daarvoor voldoende financiële middelen beschikbaar zijn, dan wel als de werkgevers hiervoor een aanvullende koopsom betalen. De Pensioenwet schrijft voor dat een pensioenfonds een consistent toeslagenbeleid voert en in lijn daarmee communiceert. Daarom gebruikt het fonds de verplichte voorwaardelijkheidsverklaring. Daarin wordt het toeslagbeleid verder toegelicht, wordt de ambitie aangegeven die het fonds heeft voor de mate waarin toeslagen worden gegeven en wordt aangegeven hoe toeslagen worden gefinancierd. 3.8 Extern toezicht Autoriteit Financiële Markten De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is de toezichthouder die zich concentreert op het gedragstoezicht op pensioenfondsen en op de communicatie van pensioenfondsen. Het fonds heeft in het verslagjaar deelgenomen aan het onderzoek dat de AFM onder pensioenfondsen heeft gehouden. Pensioenfondsen worden geacht een aantal vragen te beantwoorden over de wijze waarop zij invulling geven aan de wettelijke verplichte informatieverstrekking. De fondsen die aan dit onderzoek hebben deelgenomen, kunnen aan de hand van de uitslag vaststellen in hoeverre zij voldoen aan de wettelijk voorgeschreven regels. Bij een score van 100% voldoet het fonds volledig aan de normen van de pensioenwetgeving. Ook het Pensioenfonds Achmea heeft aan dit onderzoek deelgenomen. De uitslag voor het fonds was 93%. De gemiddelde score voor alle pensioenfondsen bedroeg 88%. De Nederlandsche Bank De Nederlandsche Bank (DNB) houdt toezicht op de naleving door pensioenfondsen en pensioenverzekeraars van de pensioenregelgeving. De Nederlandsche Bank heeft voor de periode haar strategische visie voor het toezicht op financiële instellingen vernieuwd. De speerpunten zijn een aanscherping van het toezichtskader, een sterkere instellingsoverstijgende blik, en meer aandacht voor strategie en bedrijfscultuur van financiële ondernemingen. Ten aanzien van de bedrijfscultuur heeft DNB met behulp van input van externe deskundigen, onder meer vanuit de sector, eind 2009 een beleidsvisie geschreven. In het verslagjaar is voor DNB geen aanleiding geweest een periodiek gesprek te voeren. DNB heeft een aantal (algemene) brieven aan het fonds gestuurd die onder meer samenhangen met het kredietrisico bij herverzekerde pensioenfondsen. Het fonds heeft in het verslagjaar, net als in voorgaande jaren, geen aanwijzing gekregen. Bestuursverslag 2011 Toeslag in 2011 van het fonds De opgebouwde pensioenen van actieve deelnemers worden jaarlijks onvoorwaardelijk conform de algemene salarisontwikkeling van de Achmea-cao verhoogd. Deze toeslag wordt gefinancierd door de werkgevers. Dit is vastgelegd in het pensioenreglement en de uitvoeringsovereenkomsten. Door DNB is in 2011 de beleidsregel Financieel crisisplan pensioenfondsen uitgevaardigd. In een dergelijk crisisplan moet een pensioenfonds uitwerken hoe met een eventuele financiële crisis omgegaan zal worden. In de beleidsregel is voor volledig herverzekerde pensioenfondsen zoals SPA een uitzondering gemaakt. SPA heeft derhalve niet de verplichting een Financieel crisisplan op te stellen. Voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden beslist het bestuur jaarlijks in hoeverre de ingegane pensioenen en de opgebouwde pensioenaanspraken worden verhoogd. Het bestuur streeft naar een toeslag gelijk aan de stijging van het prijsindexcijfer voor de gezinsconsumptie. Deze toeslagverlening is voorwaardelijk want deze is afhankelijk van de middelen van het fonds. Er is geen recht op een toeslag en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst de toeslagverlening plaatsvindt. Een afgebakende groep gewezen deelnemers en pensioengerechtigden van het voormalig Pensioenfonds Interpolis heeft een garantierecht op een toeslag gebaseerd op de afgeleide CBS-consumentenprijsindex, verminderd met 1,5 procentpunt en gemaximeerd op 4%. Het fonds heeft een voorziening voor deze toezegging. Per 1 januari 2011 zijn de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers met een toeslag van 1,25% verhoogd. Met behulp van financiering door de werkgevers is een toeslag verleend aan de pensioengerechtigde deelnemers en gewezen deelnemers van 1,38%, dan wel 1,35%, afhankelijk van de arbeidshistorie binnen de Achmea-organisatie. Toeslag in 2012 van het fonds Per 1 januari 2012 zijn de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers met een toeslag van 2,01% verhoogd. De pensioengerechtigde deelnemers en gewezen deelnemers ontvangen in 2012 geen toeslag omdat de financiële middelen van het fonds ontoereikend zijn om deze toeslag te kunnen financieren. Het fonds heeft de werkgevers een bijdrage gevraagd om de toeslagverlening voor deze groep deelnemers alsnog mogelijk te maken. De werkgever heeft laten weten dit verzoek niet te kunnen honoreren. Op basis van een garantierecht ontvangt een beperkte groep inactieve deelnemers van het voormalig Pensioenfonds Interpolis in 2012 een toeslag van 0,97%. Het fonds heeft hiervoor een voorziening gevormd. Na afloop van het verslagjaar heeft een gesprek met vertegenwoordigers van DNB plaatsgevonden. DNB heeft tijdens dit gesprek ingezoomd op een drietal risico s die zij heeft onderkend. Deze risico s zijn: de functiescheiding met de Achmeaorganisatie, mede door herverzekering bij de eigen werkgever; kent, begrijpt en beheerst het bestuur de risico s binnen het fonds en is er daadwerkelijk sprake van volledige herverzekering? DNB is tot de conclusie gekomen dat het Pensioenfonds Achmea op al deze punten aan de eisen voldoet, een zorgvuldig beleid voert en dat beelden over en weer over risico s overeenkomen. 3.9 Deskundigheidsbevordering Eén van de speerpunten van het fonds in het verslagjaar was het actualiseren van het deskundigheidsplan. Dit is in het verslagjaar gebeurd. Het fonds heeft daarbij rekening gehouden met de eisen die zijn vastgelegd in het plan van aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. Dit zijn: kennis, inzicht en oordeelsvorming. Toetsing van de deskundigheid vindt plaats aan de hand van een aantal aandachtsgebieden, waaronder het besturen van een organisatie, relevante wet- en regelgeving, financiële aspecten en communicatie. Tot nu toe stond de (feitelijke) deskundigheid alsook het toetsen van kennis en inzicht centraal. De ontwikkelingen van de afgelopen tijd hebben echter ook de aandacht gevestigd op het feitelijk handelen en het gedrag van bestuursleden en het (toetsen van de) oordeelsvorming binnen het bestuur. De deskundigheid wordt jaarlijks getoetst (self assessment) voor individuele bestuursleden en voor het bestuur als geheel. De uitkomsten daarvan zijn vastgelegd in de deskundigheidsmatrix. De deskundigheidseisen zijn ook van toepassing op de leden van het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad. Het bestuur heeft de organen over het nieuwe deskundigheidsplan geïnformeerd en hen gestimuleerd na te denken over het organiseren en bewaken van hun eigen deskundigheidsbevordering. 18 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

11 3.10 Naleving wet- en regelgeving Voor zover het bestuur bekend zijn door het fonds geen overtredingen van wet- en regelgeving gepleegd Compliance Jaarlijks wordt door de bestuursleden, de leden van de deelnemersraad, de leden van het verantwoordingsorgaan en de medewerkers van het pensioenbureau een verklaring ondertekend omtrent het naleven van de gedragscode. Dit is ook in het verslagjaar gebeurd. Het bestuur heeft voorts de werking van de gedragscode geëvalueerd. Het bestuur heeft vastgesteld dat sprake is van een goed functionerende gedragscode. Het fonds is bezig met de invoering van een pensioenplanner. Hiermee kunnen op basis van actuele gegevens verschillende pensioenscenario s worden doorgerekend. De pensioenplanner is in de loop van 2012 via de website van het fonds beschikbaar gesteld. Pensioenregister Begin januari 2011 is het pensioenregister van start gegaan. Op de website van het pensioenregister kan elke burger een overzicht krijgen van de door hem of haar opgebouwde en op te bouwen pensioenaanspraken bij pensioenfondsen, pensioenverzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Consumenten, pensioenuitvoerders en de AFM zijn positief over het pensioenregister. Ook het Pensioenfonds Achmea is bij het pensioenregister aangesloten. Bestuursverslag 2011 Tot slot heeft het bestuur een rapport van de compliance officer omtrent de naleving van de gedragscode over het jaar 2011 ontvangen en met haar besproken. De compliance officer heeft vastgesteld dat het bestuur de compliance-aangelegenheden die zich in het jaar hebben voorgedaan, adequaat en efficiënt heeft opgepakt. Zij heeft enkele aandachtspunten aan het bestuur meegegeven. Deze hangen samen met het administratieve vastleggingproces Aanpassing regels voor herverzekerde pensioenfondsen De regels van het FTK voor herverzekerde pensioenfondsen zijn per 1 februari 2011 versoepeld. Deze fondsen, waaronder het Pensioenfonds Achmea, hoeven voor het verzekerde deel geen rekening te houden met het kredietrisico op de verzekeraar bij de berekening van het vereist eigen vermogen en bij de bepaling van de waarde van de vordering van het fonds op de verzekeraar. Gevolg is dat deelnemers dezelfde zekerheid krijgen als deelnemers van direct verzekerde regelingen. Dat neemt niet weg dat het bestuur jaarlijks zelf, in overeenstemming met de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, de kredietwaardigheid van de verzekeraar toetst. Herverzekerde fondsen zijn verder verplicht een minimaal vereist eigen vermogen aan te houden van circa 1%. Dit komt neer op een dekkingsgraad van 101%. Het fonds voldoet hieraan Communicatie Het fonds hecht veel belang aan goede communicatie met alle belanghebbenden. Dit is een speerpunt voor het fonds. De commissie communicatie heeft een communicatiebeleidsplan en een actieplan opgesteld. SPA heeft een website (www. pensioenfondsachmea.nl) en SPA heeft heel duidelijk de ambitie om voorop te willen lopen, innovatief te willen zijn. Daarom wil het bijblijven op het gebied van nieuwe communicatiemiddelen. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan sociale media en financiële planning. Om vast te stellen of het fonds voldoet aan zijn doelstellingen wordt de effectiviteit van de communicatie-inspanningen gemeten. Daartoe organiseert het fonds onder meer klantenpanels. De beleidsvoorbereiding en de uitvoering van het communicatie- en actieplan gebeurt onder aansturing van de commissie communicatie. Begin 2011 heeft SPA een klantpanel voor actieve deelnemers georganiseerd. Naar aanleiding van de resultaten hieruit, is een aantal (verbeter)acties opgestart. In het verslagjaar hebben alle (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden een pensioenoverzicht op basis van de huidige regeling ontvangen. Daarnaast wordt met de deelnemers van het fonds gecommuniceerd. Dit is onder andere gebeurd door middel van de digitale Nieuwsflits en de Nieuwsbrief voor pensioengerechtigden en inactieve deelnemers. In het kader van de ambities van het fonds voorop te willen lopen en te voorzien in een behoefte, heeft het fonds in het afgelopen jaar, in samenwerking met de werkgever en de verzekeraar, op diverse locaties in het land bijeenkomsten georganiseerd voor medewerkers van 55 jaar en ouder. De belangstelling voor de bijeenkomsten onder de titel Regie op werk en pensioen was groot. Toeslagenlabel Het toeslagenlabel is bedoeld om deelnemers snel inzicht te geven in de mate waarin het fonds hun pensioen naar verwachting kan verhogen. Een zeer grote meerderheid van de pensioenuitvoerders vindt het toeslagenlabel echter onbruikbaar. Het label is weinig begrijpelijk voor deelnemers en zorgt voor schijnzekerheid. Ook de AFM liet zich negatief over het label uit. Begin 2011 gaf minister Kamp daarom al aan dat pensioenfondsen zelf de afweging mogen maken of het toeslagenlabel bruikbare informatie biedt of eerder tot verwarring leidt. De AFM zal niet handhavend optreden als een pensioenfonds het toeslagenlabel niet opneemt. Het Pensioenfonds Achmea heeft besloten het label niet te voeren Ontwikkeling aantal verzekerden Hieronder is een overzicht opgenomen van de ontwikkeling van het aantal verzekerden bij het pensioenfonds in Niet pensioengerechtigden Pensioengerechtigden Totaal Deelnemers Gewezen deelnemers Gewezen deelnemers met premievrijstelling Ouderdomspensioen Invaliditeitspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Stand 31 december nieuwe indiensttredingen herindiensttredingen uitdiensttredingen uitgaande waarde overdrachten - ingang pensioenuitkeringen overlijden bereiken einddatum uitkering invalidering revalidering afkoop kleine bedragen bereiken einddatum financiering overige oorzaken Mutaties per saldo Stand 31 december Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

12 3.15 Pensioenparagraaf Pensioenregeling Het fonds stelt zich ten doel het uitkeren van een ouderdomspensioen aan deelnemers en gewezen deelnemers, evenals een partner- en wezenpensioen aan hun nabestaanden. Pensioenaanspraken worden opgebouwd volgens het geïndexeerd middelloonsysteem. De opbouw van de rechten is gebaseerd op een pensioengrondslag, berekend op het pensioengevend salaris minus een franchise. De deelnemerbijdragen worden berekend als een percentage van de pensioengrondslag. Herverzekering Het fonds is een volledig herverzekerd fonds bij AP&L met een gesepareerd beleggingsdepot met garantie (GDG). Premiebeleid Met de aangesloten werkgevers is in de uitvoeringsovereenkomsten overeengekomen dat het pensioenfonds een kostendekkende premie gebaseerd op fondsgrondslagen ontvangt. In die premie worden opslagen opgenomen voor het in stand houden van het minimaal vereist eigen vermogen en de uitvoeringskosten van het fonds. Jaarlijks wordt getoetst of de van de werkgevers te ontvangen premie voldoende hoog is om de premies en koopsommen aan de verzekeraar te kunnen voldoen. Wanneer uit die toets blijkt dat de aan de verzekeraar verschuldigde premie de kostendekkende premie overstijgt, wordt de aan de verzekeraar verschuldigde premie door de werkgevers aan het fonds voldaan. De premies zijn bestemd voor de in het jaar te verwerven pensioenaanspraken en te verzekeren risico s. Naast de hiervoor opgenomen afspraken over de premie voor de jaarlijkse inkoop van pensioenen en kosten van het fonds, is met de werkgevers een aanvullende afspraak gemaakt over het verbeteren van de financiële positie van het pensioenfonds. Deze afspraak houdt in dat de werkgevers aanvullende bijdragen aan het fonds zullen doen om de dekkingsgraad van het fonds in stappen te verbeteren. De streefdekkingsgraad daarbij is 110% ultimo Tot het vorige boekjaar heeft door de autonome groei van de dekkingsgraad in dit kader geen aanvullende storting plaatsgevonden Financiële paragraaf Analyse van het resultaat 2011 De werkgevers dragen de kosten van de pensioenregeling. In de toelichting op de premies (zie punt 9 van de jaarrekening) worden de kosten van de pensioenregeling gespecificeerd. Het negatieve resultaat van het pensioenfonds bedraagt 36,5 mln. Dit resultaat is het gevolg van kosten en baten van het pensioenfonds, die niet voor rekening of ten gunste van de werkgevers komen. Het intrestresultaat van het pensioenfonds bestaat uit het rendement op de algemene reserve. Volgens afspraak worden de uitvoeringskosten van het fonds door de werkgevers vergoed. De bestuurskosten komen voor rekening van het fonds zelf. Het resultaat kan als volgt worden samengevat: Verantwoording resultaat 2009 ( x 1.000) Resultaatdeling uit hoofde van herverzekering Aanvullende storting werkgever n.v.t. n.v.t. Ontvangen interest Beleggingsresultaat risico fonds Bestuurskosten Kredietafslag op vordering herverzekeraar n.v.t Overige baten/lasten Resultaat boekjaar Het resultaat uit hoofde van herverzekering is opgebouwd uit gereserveerde technische resultaten en buffervermogen. Bestuursverslag 2011 Ultimo 2011 zou de dekkingsgraad 106% moeten zijn. Aanvankelijk was de dekkingsgraad eind ,8%. Op grond hiervan heeft het bestuur de werkgever gevraagd om een aanvullende storting. De werkgever heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid die de uitvoeringsovereenkomst biedt om de bijstorting te beperken tot één procentpunt, omdat bijstorting tot 106% een te zwaar beslag zou leggen op de kaspositie van Achmea. Dit betekent dat de dekkingsgraad ultimo 2011 van 103,8% is verhoogd naar 104,8%. Analyse leert dat het negatieve resultaat binnen het GDG de volgende oorzaken kent: de mutatie van de voorziening onvoorwaardelijke indexatie; het negatieve rendement op aandelen; het uitlopen van de creditspreads (de renteverschillen op bedrijfsobligaties); imperfecties in de renteafdekking. Toeslagverlening De opgebouwde pensioenen van actieve deelnemers worden jaarlijks onvoorwaardelijk verhoogd op basis van de algemene salarisontwikkeling in de Achmea-cao. De kosten van deze toeslag worden op basis van de uitvoeringsovereenkomst door de werkgevers betaald. De reserves zijn door onttrekking van het negatieve resultaat 2011 afgenomen tot 159,9 mln. ultimo Per 1 februari 2011 is de afslag kredietrisico niet meer van toepassing. Het bestuur heeft besloten om hiermee in de jaarrekening over 2010 al rekening te houden. Voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden beslist het bestuur jaarlijks of en in hoeverre de ingegane pensioenen en de opgebouwde pensioenaanspraken worden verhoogd door middel van het verlenen van een toeslag. Het bestuur streeft naar een toeslag ter hoogte van de stijging van de afgeleide prijsindex voor de gezinsconsumptie. Deze toeslagverlening is voorwaardelijk en is afhankelijk van de middelen van het fonds. Er is geen recht op een toeslag en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst de toeslagverlening zal plaatsvinden. Er is een groep inactieve deelnemers van het voormalig Pensioenfonds Interpolis met een beperkte garantie op toeslag. Het fonds heeft hiervoor een voorziening gevormd. Inhoud van de pensioenregeling De pensioenovereenkomst is vastgelegd in een pensioenreglement. Het pensioenreglement voldoet aan de bepalingen van de Pensioenwet. In de onderstaande tabel wordt inzicht gegeven in de uitvoeringskosten van het fonds. Uitvoeringskosten 2009 ( x 1.000) Administratiekosten Totaal pensioenuitvoeringskosten Totaal aantal deelnemers ( x 1) Administratiekosten per deelnemer Totaal pensioenuitvoeringskosten per deelnemer Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

13 3.17 Actuariële paragraaf Voor herverzekerde pensioenfondsen gelden eisen, die aan het vermogen van een pensioenfonds worden gesteld, zoals verwoord in het Financieel Toetsingskader (FTK). Dat betekent voor Stichting Pensioenfonds Achmea, dat het fonds aan deze vermogenseisen moet voldoen. Toereikendheidstoets Jaarlijks wordt door het fonds een toereikendheidstoets uitgevoerd. Door middel van de toets wordt vastgesteld of het pensioenfonds over voldoende eigen vermogen beschikt en daarmee voldoet aan de eisen van het bovengenoemde FTK. De certificerend actuaris van het fonds beoordeelt deze toets en geeft hierover een verklaring af, die opgenomen is in de overige gegevens bij de jaarrekening. De toets bestaat uit twee onderdelen: minimaal vereist eigen vermogen en vereist eigen vermogen. Minimaal vereist eigen vermogen In de eerste plaats wordt getoetst of het pensioenfonds voldoet aan de normen voor het minimaal vereist eigen vermogen. Voor volledig herverzekerde pensioenfondsen die de beheerskosten voor vijf jaar of minder hebben vastgelegd, is het minimaal vereist eigen vermogen gelijk aan 25% van de beheerskosten in dat boekjaar. Het minimaal vereist eigen vermogen is vastgesteld conform de door de Pensioenwet bepaalde wijze en bedraagt per 31 december Vereist eigen vermogen Ter dekking van de diverse risico s die een pensioenfonds loopt, dient een vereist eigen vermogen te worden aangehouden. In de risicoparagraaf van dit jaarverslag worden de risico s beschreven en de wijze waarop het pensioenfonds deze risico s beheert. Vanwege het garantiecontract is voor Stichting Pensioenfonds Achmea het aanhouden van een vereist eigen vermogen volgens het FTK niet van toepassing. Het tussen het fonds en de verzekeraar hiervoor afgesproken productenscala bestaat uit: Aandelen; Convertibles; Euro staatsobligaties; Euro bedrijfsobligaties (minimaal investment grade); Hedge-producten (ter dekking van rente- en/of valutarisico). Afwijkingen zijn mogelijk wanneer daar tussen AP&L en SPA overeenstemming over is bereikt. Er is overeengekomen dat AP&L de bestaande invulling van de beleggingsportefeuille voortkomend uit de fusie met SPI (Stichting Pensioenfonds Interpolis) in 2009 accepteert. Daardoor wordt er beperkt afgeweken van bovengenoemd productenscala en wordt er ook belegd in vastgoed en infrastructuur. De herverzekeringsovereenkomst gaat uit van een bepaald maximaal risicobudget dat gebaseerd is op een assetmix van 20% zakelijke waarden en 80% vastrentende waarden en een volledige afdekking van het renterisico op de nominale pensioenaanspraken. Terugblik economie en financiële markten Van landencrisis naar eurocrisis in 2011 Het jaar 2010 was al een turbulent jaar voor beleggers in Europese staatsobligaties, in 2011 was een verdere escalatie van de crisis waarneembaar. Op meerdere momenten werd zelfs betwijfeld of de eurozone zou blijven bestaan. Er vonden diverse topontmoetingen van de Europese regeringsleiders plaats, maar iedere keer bleek dat de genomen besluiten niet tot een definitieve oplossing van de problemen leidden. Griekenland was ook in 2011 een bron van problemen. Door het traag doorvoeren van overeengekomen of opgelegde bezuinigingen en privatiseringen en het feit dat de economie in een diepe recessie belandde, werd bij de sanering van de Griekse overheidsfinanciën weinig concreet resultaat geboekt. Bestuursverslag 2011 Aanwezig eigen vermogen Het aanwezig eigen vermogen van Stichting Pensioenfonds Achmea ultimo 2011 bedraagt Dit aanwezig eigen vermogen bestaat voor uit een beklemde reserve. Dit betreft de bufferreserve in het beleggingsdepot bij de herverzekeraar. Deze bufferreserve is gevormd uit de beleggingswinsten en -verliezen van de afgelopen drie jaar. De bufferreserve is per 31 december 2013 opeisbaar, als het huidige herverzekeringscontract afloopt. Na afloop van het contract komt deze bufferreserve ten gunste van het pensioenfonds. De hoogte van deze beleggingsbuffer kan tot die tijd echter fluctueren, daar deze afhankelijk is van de beleggingswinsten en -verliezen in het beleggingsdepot. Een negatieve bufferreserve per 31 december 2013 komt voor rekening van de herverzekeraar. Oordeel van de certificerend actuaris De certificerend actuaris geeft een oordeel over het vermogen van het pensioenfonds per 31 december Aangezien het aanwezige vermogen van hoger is dan het minimaal vereist eigen vermogen van , bevindt het pensioenfonds zich ultimo 2011 in een situatie van toereikende solvabiliteit. Op basis van deze conclusie is de vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Achmea naar de mening van de certificerend actuaris voldoende Beleggingsparagraaf Algemeen Het fonds heeft zijn pensioenverplichtingen volledig verzekerd bij AP&L. AP&L is daarmee voor 100% de risicodrager voor wat betreft de nominale pensioenverplichtingen. Dit betekent dat AP&L in juridische zin eigenaar is van de beleggingsportefeuille. De afspraken over de beleggingen zijn in de herverzekeringsovereenkomst vastgelegd. Onderdeel van de afspraken is dat in beginsel enkel in een beperkt aantal beleggingscategorieën zal worden belegd. De Europese Centrale Bank (ECB) werd gedwongen de grenzen van haar mandaat af te tasten. Zo ging de ECB over tot het opkopen van perifere staatsleningen tot een bedrag van circa 212 miljard en verschafte daarmee ongekende liquiditeitssteun aan het Europese bankwezen. Om de problemen het hoofd te bieden, werden in diverse landen bezuinigingen aangekondigd en in een snel tempo door het parlementaire proces geloodst. Hierbij was veelal ook sprake van drastische ingrepen in de pensioenstelsels. Dit alles vond plaats tegen de achtergrond van een conjunctuur die in de loop van de tweede helft van het jaar in een snel tempo afkoelde. Dit leidde vooral in Zuid-Europese landen, maar ook in de Verenigde Staten, tot een hoge werkloosheid. De grote onzekerheid over de economie, de euro en de financiële markten leidde er toe dat beleggers hun toevlucht namen tot de minst risicovolle beleggingen. Vooral Duitse staatsleningen fungeerden als vluchthaven, waardoor de Duitse rente tot zeer lage niveaus daalde (voor kortlopende Duitse staatsleningen nagenoeg nihil). De Nederlandse rente volgde, als gebruikelijk, op korte afstand. Gevoerd beleid en resultaat Gedurende 2011 zijn er na het afronden van een ALM-studie en de daarop volgende Portefeuille Constructie-Studie (verfijning van de ALM-beleggingsmix) wijzigingen in de vermogensbeheerportefeuille doorgevoerd. De beleggingsportefeuille is de laatste twee weken van juni aangepast naar de nieuwe normgewichten ingaande 1 juli De belangrijkste wijziging betrof de ophoging van het belang aan bedrijfsobligaties ten koste van staatsobligaties. Hiertoe is het Procyon EMU vastrentende waarden mandaat in lijn gebracht met de gewenste positionering, waarbij voor in totaal 338 miljoen is aangekocht en voor 330 miljoen is verkocht. Deze transitie was eind juni afgerond. Daarnaast is de aandelenportefeuille aangepast naar de nieuwe normportefeuille. De verkoop van een tweetal aandelen call opties en inflatieswaps was al aan het begin van het tweede kwartaal doorgevoerd. Daarnaast werd het belang aan high yield obligaties opgehoogd ten laste van liquide middelen. Conform het voorstel van de fiduciair manager (Syntrus Achmea) heeft het pensioenfonds eind juni besloten de futurespositie vanuit de Dynamische Asset Allocatie (DAA) naar neutraal te brengen (van een 1,5% overweging van Europese aandelen en een onderweging van 1,5% van Europese staatsobligaties). 24 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

14 Het resultaat op de vermogensbeheerportefeuille, exclusief rente- en valutaoverlays en DAA, over 2011 kwam uit op 4,2% en bleef daarmee achter bij het rendement van de benchmark, dat uitkwam op 4,4%. Uitgezonderd de aandelen droegen de overige beleggingscategorieën positief bij aan het behaalde absolute resultaat. Omdat de rente over geheel 2011 verder daalde, nam de rentehedge flink in waarde toe (+15,4%) ter compensatie van de waardestijging van de pensioenverplichtingen. De hedge heeft de stijging van de verplichtingen echter niet geheel kunnen compenseren. Dit is een belangrijke oorzaak van het negatieve resultaat dat het fonds in het boekjaar heeft behaald. Inclusief de rentehedge overlay, de valuta-overlay en DAA kwam het totale rendement uit op 19,2%. Portefeuillewaarde De waarde van de portefeuille en de verdeling van het vermogen over de verschillende beleggingscategorieën aan het einde van het jaar wordt weergegeven in onderstaande tabel: Portefeuillewaarde Marktwaarde x 1 miljoen In procenten Marktwaarde x 1 miljoen In procenten Aandelen 415,2 12,2 423,0 16,0 Vastrentende waarden 2.268,2 66, ,7 71,7 Alternatieve beleggingen 29,9 0,9 24,2 0,9 Vastgoed 69,7 2,1 78,5 3,0 Liquide middelen 59,4 1,7 32,6 1,2 Totaal 2.842,4 83, ,0 92,2 Waarde hedgeportefeuille 557,7 16,4 207,3 7,8 Totaal inclusief hedgeportefeuille 3.400,1 100, ,3 100,0 Rendementen Onderstaande tabel geeft de performance weer, uitgesplitst naar de verschillende categorieën waarin voor het pensioenfonds wordt belegd: Rendementen Portefeuille (in procenten) Benchmark (in procenten) Portefeuille (in procenten) Benchmark (in procenten) Aandelen -4,3-1,7 13,6 12,4 Vastrentende waarden 6,0 5,8 4,4 4,6 Alternatieve beleggingen 8,6 2,6 3,3 5,7 Vastgoed 3,6 2,5 4,0 3,3 Liquide middelen 0,4 0,4-1,3 0,4 Totaal 4,2 4,4 6,0 6,0 Totaal inclusief hedgeportefeuille 19,2 15,9 Aansluiting met de jaarrekening De vermogensverdeling in de tabel onder portefeuillewaarde zoals hiervoor weergegeven wijkt af van de cijfers die u verderop in de jaarrekening zult aantreffen. De indeling van vermogenscategorieën volgens het jaarverslagleggingsrecht (RJ 610) is namelijk anders dan de indeling die wordt gebruikt binnen de beleggingsmandaten. Daarnaast bestaan er waarderingsverschillen tussen de vermogensbeheerder en de custodian. De cijfers van de custodian vormen de basis voor de jaarrekening. ten koste van staatsobligaties, vanwege de interessante renteverschillen (spreads). De rendementsverwachtingen van staatsobligaties uit de Europese kernlanden waren namelijk erg laag, terwijl de risicoverwachtingen voor staatsobligaties uit Europese niet-kernlanden te hoog werden gevonden. Per saldo werd het rendement-risicoprofiel van high yield aantrekkelijker gevonden dan dat van Europese staatsobligaties. Bovengenoemd DAA-beleid heeft in 2011 een positieve bijdrage geleverd aan het totaalresultaat. Aandelen Na twee hersteljaren was 2011 een jaar met twee gezichten, waarbij de balans uiteindelijk negatief doorsloeg. Onder invloed van de staatsschuldcrisis in Europa daalden de aandelenmarkten in deze regio in 2011 sterk (-9,9%). De Aziatische en opkomende markten daalden nog sterker (-17,0% respectievelijk -12,8% in lokale valuta) op basis van negatieve verwachtingen over de wereldwijde economische groei. De Amerikaanse beurs deed het nog het best en steeg in dollars met 1,8%. Omdat de dollar ten opzichte van de euro in waarde steeg, resulteerde dit in een positief resultaat voor Europese beleggers. Het jaar begon behoorlijk goed waarbij de cyclische sectoren, zoals industrie en materialen, het voortouw namen. Het tweede kwartaal verliep vrij vlak, terwijl de onzekerheid over de euro en de tekenen van economische verzwakking in het derde kwartaal uiteindelijk resulteerden in forse koersdalingen. Het vierde kwartaal bracht weer herstel. Uiteindelijk waren het de cyclische sectoren en financiële waarden die over 2011 het meeste terrein verloren, terwijl aandelen met een lager risicoprofiel (bijvoorbeeld consumentengoederen) zich het beste staande wisten te houden. Ook de aandelenportefeuille van het fonds kende bovengenoemde grote spreiding van rendementen. In Europa werd dit jaar slechter gepresteerd dan de benchmark, maar de Amerikaanse aandelenportefeuille presteerde wederom beter dan de benchmark. Het wereldwijde aandelenmandaat bleef behoorlijk achter bij de benchmark vanwege fondsselectie, de totale aandelenportefeuille liet hierdoor over 2011 per saldo een negatief rendement zien van -4,3% versus een benchmarkrendement van -1,7%. Vastrentende waarden Binnen de beleggingsportefeuille was sprake van een grote spreiding in de rendementen. De vastrentende waarden portefeuille bestaat voor het overgrote deel uit staatsobligaties van Duitsland, Nederland en Frankrijk. Juist deze staatsobligaties met de hoogste kredietwaardigheid en de betere bedrijfsobligaties profiteerden van de dalende rente en namen daardoor in waarde toe. De beleggingen in de meer risicovolle high yield obligaties lieten vooral in het 3e kwartaal negatieve rendementen zien, over geheel 2011 was toch sprake van een licht positief rendement voor high yield. Binnen de portefeuille staatsobligaties waren forse bewegingen te zien met extreem grote variaties in de spreads (de renteverschillen) tussen diverse landen. Het hoogtepunt was een verandering van de spread tussen Italië en Duitsland van 1% op één dag. Het beperkte belang in Portugese en Ierse staatsleningen werd in april en mei 2011 geheel afgebouwd. Portugal is vanaf medio 2011 niet langer in de Iboxx-benchmark opgenomen. Gedurende het gehele jaar is er een flinke onderweging ten opzichte van de benchmark in Spaanse en Italiaanse staatsleningen aangehouden. Deze positionering heeft een positieve bijdrage aan het resultaat geleverd. De markt voor betere bedrijfsobligaties werd gekenmerkt door een grote mate van illiquiditeit, volatiliteit en onzekerheid. De alsmaar toenemende bezorgdheid over de financierbaarheid van de overheidstekorten van de verschillende Eurolanden had een ongunstig effect op de door beleggers gestelde rendementseisen. Daardoor daalden in het bijzonder de koersen van obligaties in de financiële sectoren. Bestuursverslag 2011 Dynamische Asset Allocatie De beleggingsportefeuille had aan het begin van het jaar een beperkte overweging op aandelen ten koste van vastrentende waarden. Door de aanhoudende problemen in de financiële sector en de doorgaande afbouw van posities gefinancierd met geleend geld ( deleveraging ), werd in juni besloten de overweging in aandelen terug te draaien en een neutrale positie in te nemen. Vervolgens werd in september een uitbreiding van de positie in hoog renderende (high yield) obligaties doorgevoerd, Binnen high yield presteerden obligaties met een hogere kwaliteit (kredietrating BB) beter dan lagere kwaliteit (kredietrating B en CCC). De high yield portefeuille had een accent naar obligaties van de lagere kwaliteit wat negatief bijdroeg aan het resultaat. Achteraf gezien hadden de onderliggende managers in de high yield pool hoge kwaliteit high yield (rating BB) moeten hebben en een hoge duratie (hoge rentegevoeligheid); dat wil zeggen een zeer defensieve positionering. Hierdoor werd per saldo lager dan de benchmark gepresteerd. In een high yield reviewnotitie is de performance van de pool ten 26 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

15 opzichte van de benchmark en andere high yield managers (peers) toegelicht en uitgebreid besproken met het pensioenfonds. Binnen de high yield pool zal één van de vier onderliggende managers in de loop van 2012 worden vervangen, gezien de teleurstellende resultaten van deze manager. Een search voor een vervangende manager is reeds gestart. De totale vastrentende waarden portefeuille is uitgekomen op een rendement van 6,0 % versus een benchmarkrendement van 5,8%. Alternatieve beleggingen Infrastructuur In 2011 was er sprake van een herstel in de infrastructuurmarkt. Vooral de fondsen die minder afhankelijk waren van de economische groei, deden het relatief goed. Echter, de fondsen die zijn gerelateerd aan economische groei, hadden het in 2011 moeilijk. De vraag naar vermogen binnen de sector infrastructuur nam toe. Per eind 2010 waren er 122 infrastructuurfondsen in de markt op zoek naar 86 USD miljard kapitaal. Per eind 2011 is dit verder gestegen naar 144 fondsen die op zoek waren naar totaal 93 USD miljard. De meeste activiteiten gedurende 2011 vonden plaats in de sectoren energie en transport. Een drukkend effect op de financiering van nieuwe infrastructuurprojecten is het ontbreken van voldoende bankkrediet. Hierdoor worden er minder projecten uitgevoerd dan oorspronkelijk verwacht. Inmiddels zijn meer en meer overheden op zoek naar mogelijkheden om samen met private bedrijven infrastructuurprojecten op te zetten. Dit als uitvloeisel van de opgelopen overheidsschulden. dekkingsgraad. Dit renterisico kan worden verkleind door de rentegevoeligheid van de beleggingen meer in overeenstemming te brengen met de looptijd van de verplichtingen. Het fonds voert dit beleid uit door middel van een rentehedge overlay met renteswaps (naast de vastrentende portefeuille). Over 2011 was sprake van een 100% rentehedge op basis van de nominale kasstromen van de voorziening. De hedge wordt ieder kwartaal aangepast op basis van de geactualiseerde gegevens van de voorziening. Door de afdekking van het renterisico is de dekkingsgraad grotendeels ongevoelig voor rentebewegingen. Over geheel 2011 is de kapitaalmarktrente aanzienlijk gedaald, zo daalde de 10-jaars swaprente van 3,3% naar een dieptepunt van 2,4%. De waarde van de verplichtingen is daardoor toegenomen. Dit heeft een negatief effect op de dekkingsgraad gehad. Door de gedaalde rente is echter ook de waarde van de rentehedge overlay (en van de vastrentende portefeuille) toegenomen wat resulteerde in een positief effect op het rendement van 15,4%. Vooruitblik De financieel-economische vooruitzichten blijven buitengewoon onzeker. De hoge volatiliteit op financiële markten getuigt hiervan. Europa werkt met vallen en opstaan aan een oplossing van de schuldencrisis. Het probleem is dat dit via een uiterst moeizaam proces tot stand komt en dat de afloop met aanzienlijke onzekerheden omgeven blijft. Dit heeft geleid tot een brede vertrouwenscrisis. Aan de Europese conjunctuur is hierdoor grote schade toegebracht. Het realiseren van een keer ten goede is een grote uitdaging en zal eerder een kwestie zijn van één tot drie jaar dan van enkele kwartalen. Bestuursverslag 2011 In 2011 vond binnen de beleggingscategorie infrastructuur een kleine aanpassing plaats in de wijze van waarderen. Tot dan was het gebruikelijk voor in het Verenigd Koninkrijk gevestigde infrastructuurfondsen om te waarderen volgens de algemeen geaccepteerde accountingprincipes van dit land (UK GAAP). Hierbij vindt waardering plaats op kostprijs of lagere marktwaarde. Gezien de standaard in de markt en de aanpassing in 2012 van de UK GAAP naar fair value, is vooruitlopend hierop door de infrastructuurpool besloten om deze posities te herwaarderen naar fair value per jaareinde De infrastructuurportefeuille van het fonds behaalde over het gehele jaar een rendement van 9,4%. Private Equity De private equity portefeuille behaalde een rendement van 5,6%, en deed het daardoor beter dan de benchmark met een rendement van -2,4%. In 2011 was een verdere verbetering in de markt voor private equity waarneembaar. De waarderingen binnen deze beleggingscategorie liepen verder op, vooral door de groei in omzet bij onderliggende bedrijven en verdere afbouw van schulden. Daarnaast verbeterden de waarderingen in lijn met beursgenoteerde bedrijven vooral in de Verenigde Staten. De totale markt voor private equity kampt echter nog altijd met een grote hoeveelheid vermogen dat weliswaar is toegezegd, maar nog niet geïnvesteerd. Naar verwachting zal dit de komende jaren worden weggewerkt via investeringen. Vastgoed De Nederlandse vastgoedmarkt werd in 2011 sterk beïnvloed door de onzekere economische situatie. Per sector: Woningen: in een onzeker economisch klimaat nemen mensen minder snel grote beslissingen. Daarnaast is het waarschijnlijk dat de hypotheekrente-aftrek in de huidige vorm niet op lange termijn zal blijven bestaan. Dit geeft extra onzekerheid. Prijzen en transactievolumes daalden daardoor. In de huurmarkt bleef de bezettingsgraad hoog. Winkels: op A-locaties laten winkels nog steeds een goede bezettingsgraad en stijging in waarde zien. Op B en C-locaties neemt de leegstand toe en is er sprake van waardedalingen. Kantoren: de structurele overcapaciteit zorgt voor aanhoudende druk op de kantorenmarkt. Signalen in de markt laten zien dat het voor sommige partijen goedkoper is om een nieuw kantoor te bouwen dan het huidige huurcontract te verlengen. Dit geeft aan dat er een grote kans is op nog meer afwaardering in de kantorenmarkt. Huren bleven in het algemeen stabiel of stegen iets. Dankzij de huurinkomsten werd in 2011 toch nog een positief rendement gehaald. De vastgoedportefeuille presteerde met 3,6% beter dan de benchmark (2,5%). Rentehedgeportefeuille Beleggingen en pensioenverplichtingen zijn niet in dezelfde mate gevoelig voor rentebewegingen. Daardoor kan de dekkingsgraad sterk meebewegen met rentebewegingen en loopt het fonds een groter risico met betrekking tot de Vooralsnog ontwikkelt de Amerikaanse economie zich conform verwachtingen. Wel bestaat er grote onzekerheid over de vraag of de politiek in dat land in staat is de overheidsfinanciën weer onder controle te krijgen. De snelgroeiende economieën in Azië vertragen momenteel wat, maar zijn naar onze taxatie in staat een zeer scherpe terugval of harde landing af te wenden. De risicopremies op de meer risicovolle beleggingscategorieën, vooral aandelen en high yield obligaties, zijn fors opgelopen. Daarnaast zijn de risicopremies op de minder risicovolle beleggingscategorieën, in het bijzonder Duitse staatsobligaties, juist relatief laag. Uitgaande van een meerjarig aanpassing en groei scenario, met een beperking van de schuldenlast bij overheden en consumenten in de ontwikkelde economieën, betekent dit dat er een groot rendementspotentieel op middellange termijn bestaat voor de risicovolle categorieën. Mocht het risicoscenario van stagnatie zich voltrekken, dan liggen hier echter negatieve rendementen in het verschiet. Verantwoord beleggen Uitgangspunten Het pensioenfonds geeft invulling aan verantwoord beleggen. Als uitgangspunt hanteert het fonds de principes van het Global Compact van de Verenigde Naties. Deze tien principes zijn gerelateerd aan de mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anti corruptie en vinden hun oorsprong in internationaal breed geaccepteerde verdragen zoals de Universele Verklaring inzake de Rechten van de Mens en de conventies van de International Labour Organisation. Het beleid inzake verantwoord beleggen bestaat uit de volgende onderdelen en wordt uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer: Uitsluiten van controversiële wapens; Engagement, aangaan van dialoog met ondernemingen; Corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. Uitsluiting Het pensioenfonds kiest er voor om niet langer te beleggen in ondernemingen die chemische wapens, biologische wapens, anti persoonsmijnen of clusterbommen produceren. De aandelenportefeuilles worden in overeenstemming met deze criteria beheerd. Engagement Het doel van engagement is om ondernemingen waarin door het fonds is belegd, aan te sporen tot beter gedrag en om 28 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

16 aandeelhouderswaarde te creëren. Aan de hand van thema s gaat het pensioenfonds de dialoog aan met ondernemingen. In 2011 stonden twee nieuwe thema s centraal, Global Compact mensenrechtenschendingen en Eco-efficiency in de metaal- en cementsector. Daarnaast lopen er nog engagementzaken op thema s als Global Compact milieuschendingen en Medewerkertevredenheid en gezondheid. Ondernemingen die slecht scoren op deze thema s worden aangespoord om hun gedrag te verbeteren. In het halfjaarverslag Verantwoord Beleggen staan de namen van ondernemingen vermeld waarmee engagementtrajecten zijn opgezet. Corporate governance Corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen vormt een onderdeel van het beleid inzake verantwoord beleggen. SPA belegt wereldwijd in aandelen en heeft er voor gekozen het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen over te dragen aan Syntrus Achmea Vermogensbeheer. Op deze wijze is het fonds in staat wereldwijd te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen van bedrijven waarin wordt belegd. Syntrus Achmea maakt bij het uitoefenen van het stemrecht gebruik van de stemanalyses en stemadviezen van het bureau Institutional Shareholder Services (ISS). ISS houdt rekening met de internationaal geaccepteerde corporate governance codes zoals die van de OECD en International Corporate Governance Netwerk (ICGN). Daarnaast houdt ISS voor iedere afzonderlijke markt rekening met lokale wet- en regelgeving en heersende corporate governance codes. Namens het pensioenfonds werd in 2011 op 635 aandeelhoudersvergaderingen gestemd, waarbij agendapunten de revue passeerden. In 2011 werd in ongeveer 11% van alle agendapunten tegen het management gestemd. Ook dit jaar ging het hier vooral om de benoeming van bestuurders van ondernemingen (niet onafhankelijk waar dit wel geëist of gewenst is) en beloningstructuren (excessief, onvoldoende toegelicht of niet transparant genoeg). Op aandeelhoudersresoluties over milieu-, sociale en governancekwesties werd ook relatief vaak (in meer dan de helft van de gevallen) tegen het management gestemd. Class actions Het pensioenfonds heeft dit jaar niet deelgenomen aan juridische procedures. Wel maakte het fonds in 2011 gebruik van class actions filing. Dit geldt met name voor juridische procedures die in Amerika zijn gevoerd. Indien de uitkomst van de juridische procedure bestaat uit een schadevergoeding, of wanneer het tot een schikking is gekomen waarbij een vergoeding is vast komen te staan, dan kunnen alle beleggers die tot de class behoren hier aanspraak op maken. De schadevergoeding wordt pro rata verdeeld over de beleggers die een claim form hebben ingediend. Hiervoor moet het fonds kenbaar maken dat zij in de betreffende onderneming belegt of belegde. Dit proces wordt automatisch gestart door de bewaarder. De opbrengsten worden automatisch bijgeschreven op de rekening van het pensioenfonds. Beheerkosten van het fonds In april 2011 is het rapport Kosten pensioenfondsen verdienen meer aandacht van AFM verschenen. Hierin wordt gepleit voor een helder en transparant inzicht in de kosten die pensioenfondsen maken, onder andere op het gebied van vermogensbeheer. Het fonds volgt in dit jaarverslag de aanbevelingen uit dit rapport. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de kosten voor vermogensbeheer over 2011, alsmede Kostenoverzicht vermogensbeheer x 1 miljoen In basispunten x 1 miljoen In basispunten Kosten vermogensbeheer 3,651 12,1 3,156 12,8 Kosten rente-overlay 1,915 6,3 1,797 7,3 Kosten Strategisch Pensioen Management *) 2,291 7,5 0,877 3,6 Totaal kosten 7,857 5,830 Gemiddeld vermogen 3.021, ,5 Totaal kosten als % gemiddeld vermogen 0,26% 0,24% Transactiekosten 3,072 10,2 2,222 9,0 Totaal kosten inclusief transactiekosten 10,929 8,052 Gemiddeld vermogen 3.021, ,5 Totaal kosten als % gemiddeld vermogen inclusief transactiekosten *) Inclusief kosten DAA, verantwoord beleggen en depotbank Risicoparagraaf 0,36% 0,33% Een pensioenfonds wordt bij het beheer en de financiering van de pensioenverplichtingen geconfronteerd met allerlei risico s. Het fonds heeft zijn organisatie zodanig ingericht dat een beheerste en integere bedrijfsvoering zo veel mogelijk gewaarborgd is. Een belangrijke pijler in die bedrijfsvoering is het risicomanagement. Met risicomanagement wordt bedoeld: integraal inzicht in de (mogelijke) risico s die het pensioenfonds loopt en de effectiviteit van risicobeheersende maatregelen. In 2011 heeft het bestuur binnen het pensioenbureau een risicomanager aangesteld. Deze is verantwoordelijk voor het risicobeleid van het fonds en is op dat gebied de schakel tussen het pensioenfondsmanagement, het bestuur van het fonds, andere organen (zoals raad van toezicht), de accountant en actuaris, de verzekeraar, de vermogensbeheerders en de toezichthouders (DNB, AFM). De risicomanager rapporteert in beginsel aan de manager van het pensioenbureau en heeft in bijzondere gevallen, dit ter beoordeling aan de risicomanager, een zelfstandige functionele lijn naar het bestuur. Vanuit zijn rol ontwerpt, implementeert en onderhoudt de risicomanager het strategisch risicokader voor SPA. Hij adviseert het management van het pensioenbureau en het bestuur ten aanzien van de risico s binnen en buiten het pensioenfonds. Ten behoeve van het management van het pensioenbureau en het bestuur stelt hij ex-post rapportages op en komt hij, indien nodig, op grond hiervan met voorstellen tot aanpassing en/of verbetering. Bestuursverslag 2011 Voor 2011 zijn de kosten voor vermogensbeheer berekend op 0,26% van het beheerd vermogen. Hierin zijn begrepen de kosten van het vermogensbeheer, alsmede van de custodian (bewaarkosten). De transactiekosten (zowel tussen als binnen beleggingscategorieën) worden geraamd op circa 0,10% van het gemiddeld belegd vermogen. Dit is exclusief transactiekosten voor vastgoed. De kosten moeten worden beoordeeld in relatie tot de gekozen beleggingsmix, de bijbehorende benchmark en het rendement op lange termijn. In 2011 is door het bestuur in verschillende bestuursvergaderingen bij het risicomanagement stilgestaan. Als eerste stap is daarbij het integraal risicobeleid vastgesteld. Dit beleid is gebaseerd op FIRM (het risico- en beheersingsmaatregelenanalysemodel van DNB) en aangepast aan voor het fonds specifieke karakteristieken. Aan de hand van dat risicobeleid is in 2012 een aantal specifieke werkzaamheden uitgevoerd. Dat zijn: een diepgaande analyse van de risico s van het pensioenfonds inclusief een eerste prioritering van de risico s; een diepgaande analyse van de bestaande beheersingsmaatregelen inclusief een analyse van de hiaten in de beheersing; vastleggen van de contouren van de risicobehoefte van SPA (risk apetite); vaststellen van een plan van aanpak voor het risicomanagement in 2012; implementatie van een uniform format voor bestuursnotities waarin op uniforme wijze op risico s en implicaties van beleidsvoorstellen ingegaan wordt. Een belangrijke pijler onder deze zaken is een door het gehele bestuur ingevulde risico-enquête en de analyse en bespreking van de belangrijkste uitkomsten van die enquête door het bestuur. Uitkomst van een en ander is dat is vastgesteld dat de 30 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

17 grootste inherente risico s van financiële aard zijn, zoals het matchingrisico (renterisico), het marktrisico, het kredietrisico en de verzekeringstechnische risico s. Door de herverzekeringsovereenkomst zijn deze risico s voor SPA tot een minimum beperkt. Andere belangrijke risico s liggen op het terrein van uitbesteding en integriteit, doordat nagenoeg alle werkzaamheden van het fonds zijn uitbesteed aan AP&L (verzekering en administratie van het fonds) en Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. (het vermogensbeheer van het beleggingsdepot). Hieronder wordt specifiek op de belangrijkste risico s en beheersingsmaatregelen ingegaan. Daarbij wordt overigens niet de vaste opstelling van het vereist eigen vermogen aangehouden, omdat door de herverzekering er voor SPA geen sprake is van een vereist eigen vermogen. Solvabiliteitsbeheer Een belangrijk onderwerp binnen het risicobeheer is het solvabiliteitsbeheer. Dit ziet toe op de beheersing van het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. Door het karakter van de herverzekeringsovereenkomst (garantiecontract) zijn deze risico s grotendeels verzekerd bij de verzekeraar, AP&L. De solvabiliteit wordt gemeten op basis van algemeen geldende, alsook specifieke normen, die door de wetgever en de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief zou ontwikkelen, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de ondernemingen en de deelnemers moet verhogen, of moet besluiten dat er geen ruimte is voor een eventuele toeslag van opgebouwde pensioenrechten van de inactieve deelnemers. In dit verband is de afspraak op grond waarvan de werkgever, voor zover de solvabiliteitspositie niet autonoom verbetert, in stappen stortingen doet om de solvabiliteit te verhogen, een belangrijke. Inflatierisico De toeslagverlening is beschreven in paragraaf 3.7 van dit verslag. De toeslagen voor de niet actieve deelnemers van SPA zijn voorwaardelijk. Ambitie is het volgen van de prijsinflatie. Financiering van toeslagen vindt plaats vanuit extra rendementen van het pensioenfonds. Wanneer SPA in enig jaar niet zelfstandig aan de (volledige) toeslagambitie kan voldoen, wordt de aangesloten ondernemingen om een aanvullende bijdrage gevraagd. De aangesloten ondernemingen zijn niet verplicht die bijdragen te verlenen. In de hiervoor aangehaalde paragraaf wordt hierop een toelichting gegeven. SPA onderkent het risico dat de pensioenen niet altijd mee kunnen groeien met de inflatie. In 2011 is met behulp van een continuïteitsanalyse dit risico nader in kaart gebracht. Daar wordt in paragraaf 3.2 een toelichting op gegeven. SPA zal dit risico blijven monitoren en periodiek in kaart blijven brengen met een continuïteitsanalyse. Kredietrisico Het fonds heeft te maken met kredietrisico. Dit is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds vorderingen heeft. De belangrijkste tegenpartij van het fonds is de verzekeraar, met wie het fonds een overeenkomst tot verzekering van de pensioenverplichtingen, het premievrijstellingrisico en de arbeidsongeschiktheidsrisico s heeft gesloten. In overleg met zijn accountant beoordeelt het fonds jaarlijks dit risico, ondermeer ter onderbouwing van de vordering op de verzekeraar. Uit deze beoordeling is in 2011 weer geconcludeerd dat de vordering als volwaardig wordt beschouwd. Ook de aangesloten ondernemingen zijn in dit kader een tegenpartij (sponsorrisico). Het fonds bewaakt de betaling van de premienota s en verplichtingen uit de uitvoeringsovereenkomst nauwgezet. Er is in 2011 geen sprake geweest van een premieachterstand. Operationele risico s en risico s van uitbesteding Operationele risico s zijn risico s bij de uitvoering van de regeling vanwege onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico s worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering zijn betrokken. Hierbij wordt aandacht besteed aan interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit van geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Daar het merendeel van de bedrijfsprocessen aan de pensioenuitvoerder AP&L is uitbesteed, worden hoge eisen gesteld aan de monitoring en naleving van de uitbestedingcontracten. Daarop heeft het pensioenfonds zijn eigen organisatie ingericht. Met betrekking tot de beheersing van risico s die samenhangen met de uitbesteding, voert het fonds het volgende beleid: Er moeten voldoende waarborgen aanwezig zijn voor een beheerste en integere bedrijfsvoering. Het bestuur ziet er daarom op toe dat er adequate rapportages door de contractspartijen worden opgeleverd. Het fonds besteedt niet uit: - taken en werkzaamheden van personen die het dagelijks beleid bepalen, daaronder mede verstaan het vaststellen van het beleid en het afleggen van verantwoording over het gevoerde beleid; - werkzaamheden waarvan uitbesteding de verantwoordelijkheid van het fonds voor de organisatie en beheersing van bedrijfsprocessen en het toezicht daarop kan ondermijnen. Het fonds draagt zorg voor de uitwerking en implementatie van beleid in organisatorische en administratieve procedures en maatregelen, waaronder: - een risicoanalyse; - een besluitvormingsprocedure ten aanzien van voorgenomen nieuwe of gewijzigde uitbesteding; - vastlegging van de afspraken met de verzekeraar in een schriftelijke Service Level Agreement (SLA); - het periodiek toetsen van de SLA-afspraken door middel van rapportages; - de controle op de uitbestede bedrijfsprocessen. Het door het bestuur ingestelde pensioenbureau heeft onder meer als taak het toetsen of de uitvoering conform de gemaakte afspraken en doelstellingen verloopt Toekomstparagraaf Het bestuur heeft twee toekomstdoelen gedefinieerd: SPA wil voor alle stakeholders het beste pensioenfonds zijn; SPA wil zichtbaar bijdragen aan het verbeteren van het imago van het pensioen. Daarbij is SPA onafhankelijk, daadkrachtig en deskundig. Het bestuur heeft voor 2012 een viertal speerpunten geformuleerd waarop het zijn aandacht wil richten: Pensioenakkoord Het jaar 2012 zal in het teken staan van de verdere uitwerking naar een vorm van praktische toepasbaarheid. Hoewel het primaat op de inhoud van de toezegging alsmede de hoogte van de kosten bij CAO-partijen ligt, zal ook het bestuur zich moeten buigen over de gevolgen en de implementatie. Gegeven de impact van deze stelselherziening mag verwacht worden dat nagenoeg alle aspecten van de uitvoering worden geraakt. Het doel in 2012 is om tot een visie te komen, deze te delen met de werkgevers, de vakorganisaties en de Centrale Ondernemingsraad en na het onderhandelingsresultaat te komen tot een verantwoorde invoering. Vooralsnog is de verwachting dat de invoering pas in 2013 haar beslag zal krijgen. Governance Door de veranderende visie op pensioenfondsen (van hoeder van een arbeidsvoorwaarde naar het managen van een financiële instelling) zal ook de governance wijzigen. Binnen het bestuur is de gedachtevorming hierover reeds gaande. Het doel in 2012 is om de bestuursvisie op de governance, alsmede de wettelijke wijzigingen op dit punt, door te voeren binnen het fonds. Transparantie Door de kredietcrisis en de Eurocrisis staat het vertrouwen in pensioenfondsen onder druk. Dat valt samen met een veranderende visie op pensioenfondsen en een veranderend wetgevings- en toezichtskader (onder andere nieuw ftk). Om het in SPA gestelde vertrouwen naar alle stakeholders te behouden is het zaak om transparantie van handelen te laten zien. Het doel van 2012 is om het in 2011 ingezette risicobeleid te continueren en verder te verstevigen en transparant te zijn naar stakeholders over de risico s en de wijze waarop SPA deze risico s beheerst. Communicatie Door de wijzigingen als gevolg van het pensioenakkoord, wetgeving en toezicht zal het voor onze (gewezen) deelnemers en gepensioneerden nog lastiger worden om het onderwerp pensioen en de risico s goed te begrijpen. Het doel voor 2012 is om voor onze doelgroepen de gevolgen van alle wijzigingen voor hun pensioen inzichtelijk te maken. Apeldoorn, 21 juni 2012 Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Achmea 32 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

18 4. Verslagen 4.1 Verslag van het verantwoordingsorgaan In dit verslag geeft het verantwoordingsorgaan, ingevolge artikel 7 eerste lid van het reglement verantwoordingsorgaan, na afloop van het verslagjaar 2011 een oordeel over het handelen van het bestuur, over het door het bestuur uitgevoerde beleid en over de beleidskeuzes voor de toekomst. Naast hetgeen het verantwoordingsorgaan zelf heeft waargenomen is dit oordeel tot stand gekomen aan de hand van het concept jaarverslag v. 3.0 en de concept jaarrekening d.d. 7 juni 2012 en andere informatie, waaronder highlight-rapportages verstrekt vanuit Stichting Pensioenfonds Achmea. Ook is informatie verkregen uit een gesprek met de commissie financiën, de certificerend accountant en de certificerend actuaris op 8 mei Overleggen Het verantwoordingsorgaan (VO) is in 2011 driemaal bijeen geweest. Daarnaast heeft zij in 2011 een tweetal maal overleg gehad met het (dagelijks) bestuur van Stichting Pensioenfonds Achmea. Het verantwoordingsorgaan stelt prijs op het overleg met het bestuur. Het verantwoordingsorgaan heeft voorts deelgenomen aan de heidag op 8 september 2011 welke door het bestuur met haar organen werd georganiseerd. Het verantwoordingsorgaan heeft de heidag als zeer waardevol ervaren. Samenstelling Per 1 juni 2011 is de heer R.F.H.M. van Schaik afgetreden uit het verantwoordingsorgaan wegens het uit dienst treden bij Achmea. De heer M.P. Starreveld kon per die datum als plaatsvervanger van werknemerszijde in de ontstane vacature voorzien. Het verantwoordingsorgaan dankt de heer Van Schaik voor de bijdrage die hij aan het verantwoordingsorgaan heeft geleverd. Adviezen In het verslagjaar heeft het verantwoordingsorgaan een tweetal adviezen uitgebracht aan het bestuur. Er werd een positief advies uitgebracht over een wijziging van het reglement verantwoordingsorgaan om de aansluiting van een tweede aangesloten werkgever bij het fonds mogelijk te maken. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan advies gegeven betreffende het in 2011 ontvangen beleidsplan communicatie en het communicatieplan. Het verantwoordingsorgaan heeft vastgesteld dat een aantal suggesties betreffende de communicatieplannen door het bestuur zijn overgenomen. Informatie In de overleggen van het verantwoordingsorgaan met het bestuur en het pensioenbureau heeft het verantwoordingsorgaan aandacht gevraagd voor de aanlevering van informatie om haar taak naar behoren te kunnen uitvoeren. Dit heeft geleid tot een sterke verbetering in het voorzien in de informatiebehoefte. Zo verkrijgt het verantwoordingsorgaan ondermeer informatie via dashboardrapportages en zogenaamde highlights. Daarnaast is het voor het verantwoordingsorgaan mogelijk om detailinformatie te raadplegen. Handelen van het bestuur en beleidskeuzes Het verantwoordingsorgaan beoordeelt het handelen van het bestuur over het algemeen als adequaat. Het bestuur is deskundig en neemt de besluiten zorgvuldig. Vastgesteld kan worden dat een adequate bestuurscyclus in werking is: er wordt gewerkt met beleidsplannen, een omzetting ervan in actieplannen en een toetsing ervan op de voortgang. Met betrekking tot de concept herverzekeringsovereenkomst heeft het verantwoordingsorgaan vastgesteld dat er in het verslagjaar overeenkomst is bereikt over de definitieve tekst van de herverzekeringsovereenkomst en de uitvoeringsovereenkomst. Het verantwoordingsorgaan heeft in het verslagjaar desgevraagd een uitgebreide toelichting gekregen op de gemaakte keuze met betrekking tot de wijze van pensioenuitvoering (onderbrengen van de pensioenen via het pensioenfonds bij een verzekeraar). Het verantwoordingsorgaan heeft daarbij ondermeer documenten mogen inzien en heeft op grond van de verkregen informatie geoordeeld dat een keuze is gemaakt die goed is te verantwoorden. Op het einde van 2013 loopt de herverzekeringsovereenkomst af; het verantwoordingsorgaan beveelt het bestuur aan zich tijdig te oriënteren op de situatie na 2013, zodat tijdig opnieuw goede afspraken zullen zijn gemaakt. Een punt van aandacht is de beheersing door SPA van de pensioenuitvoering door de herverzekeraar: naar het verantwoordingsorgaan heeft begrepen wordt van de herverzekeraar nog geen ISAE3402 verklaring ontvangen. Naar de mening van het verantwoordingsorgaan is hier voor het bestuur verbetering mogelijk om het in control zijn door het bestuur te verbeteren. Met betrekking tot de communicatie door SPA aan haar deelnemers adviseert het verantwoordingsorgaan te zorgen dat de juiste verwachtingen (blijven) bestaan. Gezien de turbulentie op de financiële markten en de politieke ontwikkelingen aangaande de pensioenen adviseert het verantwoordingsorgaan prudentie in de communicatie naar de deelnemers; het is de vraag of later op uitingen als Je opgebouwde aanspraken zijn niet in gevaar terug gekomen zou moeten worden en daarmee de vraag of hiermee wordt bijgedragen aan de juiste verwachting bij de deelnemers. Het verantwoordingsorgaan heeft het bestuur gevraagd om een overzicht van de beleidskeuzes voor de toekomst. Op deze wijze acht het verantwoordingsorgaan zich het beste in staat om achteraf te kunnen beoordelen waarom het bestuur heeft gehandeld zoals het heeft gehandeld. Dit overzicht heeft het verantwoordingsorgaan ontvangen; het verantwoordingsorgaan heeft vastgesteld dat voor 2011 doelstellingen waren geformuleerd op het terrein van deskundigheid, governance, risicomanagement, communicatie en uitbesteding. Deze doelstelling waren ook geconcretiseerd en het verantwoordingsorgaan heeft kunnen vaststellen dat aan de gestelde doelen in belangrijke mate uitvoering is gegeven. Wel blijft het verantwoordingsorgaan het bestuur vragen haar actief te blijven informeren over de realisatie van de doelstellingen. Financieel resultaat In het oog springt het negatieve financiële resultaat over het boekjaar 2011, met daarbij een forse impact op de reserves van het fonds. Dit resultaat is in belangrijke mate terug te voeren op het resultaat in het boekjaar binnen het gesepareerde depot, waarbinnen de beleggingen in het depot minder hard stegen dan de verplichtingen. Het verantwoordingsorgaan beveelt het bestuur aan goed onderzoek te doen naar de oorzaken van dit negatieve resultaat (en ook de mogelijkheden van de schommelingen van jaar op jaar) om aan de hand van de bereikte conclusies mogelijke verbeteringen te kunnen treffen betreffende de voorspelbaarheid en robuustheid ervan. Apeldoorn, 21 juni 2012 Stichting Pensioenfonds Achmea Het verantwoordingsorgaan 4.2 Reactie van het bestuur op het verslag van het verantwoordingsorgaan Het bestuur dankt het verantwoordingsorgaan voor zijn heldere verslag. Ook het bestuur kijkt terug op een jaar waarin de samenwerking met het verantwoordingsorgaan is verstevigd. Het bestuur is daarbij verheugd dat zijn inspanningen om de overall performance van het fonds te verbeteren door het verantwoordingsorgaan zijn onderkend en dat wij in gezamenlijkheid op zoek zijn naar mogelijkheden om het nog beter te doen. Het geconstateerde met betrekking tot het financiële resultaat wordt door het bestuur onderschreven. Het bestuur is reeds gestart met het onderzoek naar de oorzaken en zal daarover een terugkoppeling aan het verantwoordingsorgaan verzorgen. 4.3 Verslag van de raad van toezicht In 2011 heeft de raad van toezicht (RvT) tweemaal overleg gehad met het dagelijks bestuur (DB), daarnaast is de RvT vier keer bijeen geweest. Ten slotte heeft de RvT deelgenomen aan de Heidedag in september Het overleg in 2011 is constructief verlopen: adviezen worden serieus overwogen en de aanbevelingen in het rapport van de RvT over 2010 zijn in 2011 grotendeels opgepakt en daarbij worden gestaag resultaten geboekt. Voor 2012 is besloten het overleg tussen (dagelijks) bestuur en RvT verder te intensiveren. De RvT spreekt daarbij de wens uit dat het bestuur de RvT ook meer als sparringpartner zal gebruiken. 34 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag

19 De RvT stelt vast dat het bestuur in 2011 beleidsplannen formuleert, deze omzet in actieplannen en deze plannen op voortgang volgt. In november is vastgesteld, op basis van een rapportage van het pensioenbureau, dat de meeste beleidsvoornemens zijn gerealiseerd. Daarnaast zijn nieuwe beleidsvoornemens en speerpunten voor 2012 vastgesteld. In 2011 is tot tweemaal toe bij aanvang van een bestuursvergadering geconcludeerd dat het quorum niet aanwezig was. Dit bevordert een goed bestuurlijk overleg niet. Afgezien van dit punt heeft de wijze van aansturing van het fonds zich in positieve zin ontwikkeld; met name door duidelijke mandaten voor de commissies en verbeterde rapportages. De rapportage van de verzekeraar blijft daarbij overigens achter en zal in 2012 sneller en op een hoger niveau geleverd moeten worden. De RvT heeft inmiddels begrepen, dat de verzekeraar eind 2011 een flinke vooruitgang in de kwaliteit van zijn rapportage gerealiseerd heeft. Al met al geeft het bestuur steeds professioneler inhoud aan haar verantwoordelijkheid. Wel is de RvT van mening, dat de lange doorlooptijd van sommige activiteiten en daarmee het trage tempo van besluitvorming een belangrijk aandachtspunt voor het bestuur moet zijn. Jaarrekening 2011 Het risicomanagement binnen het fonds is in 2011 vorm gegeven. De RvT juicht dit toe. Het fonds heeft op dit vlak belangrijke stappen gezet. Uiteraard is er ruimte voor verbetering. De RvT reikt in zijn rapport daarvoor een aantal suggesties aan. In 2011 is ook een continuïteitsanalyse uitgevoerd. De RvT concludeert dat dit traject op een zorgvuldige en deskundige wijze is doorlopen.als risico op langere termijn ziet de RvT het handhaven van de pensioenregeling op het huidige niveau. Het pensioenakkoord en wat dit voor de deelnemer kan betekenen vraagt om een zekere terughoudendheid in de communicatie over de pensioentoezegging. In dat verband vraagt de RvT nadrukkelijk aandacht bij het bestuur, of uitingen vanuit SPA in de nieuwsbrief in termen van De pensioenen bij SPA zijn niet in gevaar en Je opgebouwde aanspraken zijn niet in gevaar bijdragen aan het scheppen van een juist en realistisch toekomstbeeld (lees: verwachting) bij de deelnemers. Jaarrekening 2011 Samenvattend komt de RvT tot het oordeel dat in 2011 goede stappen voorwaarts zijn gezet was nog het jaar dat in hoge mate in het teken stond van de samenvoeging van de twee fondsen. In 2011 is veel op zijn plek gekomen. Met de voornemens van het bestuur voor 2012 en met het overnemen van een aantal aanbevelingen van de RvT kan in 2012 een verdere stap gezet worden naar het realiseren van de doelstelling het beste pensioenfonds te zijn. 4.4 Reactie bestuur op het verslag van de raad van toezicht Het bestuur dankt de raad van toezicht voor zijn heldere en evenwichtige verslag. Het bestuur kijkt terug op een jaar waarin de samenwerking met de raad op positieve wijze is geïntensiveerd en verdiept. Het bestuur is daarbij verheugd dat zijn inspanningen om de overall performance van het fonds te verbeteren door de raad zijn onderkend en op deze wijze worden gewaardeerd. De geconstateerde problemen met betrekking tot de aanwezigheid van voldoende bestuursleden voor de besluitvorming wordt door het bestuur ondervangen. Hiervoor is statutair de mogelijkheid geopend om ook aan werkgeverszijde plaatsvervangende bestuursleden te laten toetreden tot het bestuur. Hierdoor wordt het draagvlak verbreed en additionele kennis toegevoegd. In 2012 zullen de benoemingen worden geëffectueerd. De overige adviezen van de raad zijn door het bestuur besproken en van acties en een tijdlijn voor realisatie voorzien. Dit is met de raad gedeeld. Het bestuur heeft met de raad afspraken gemaakt over de wijze waarop gezamenlijk inhoud kan worden gegeven aan de rol van sparringpartner. 36 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011

20 1. Balans per 31 december 2011 (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Activa Passiva 31 december december 2010 ( x 1.000) Beleggingen voor risico pensioenfonds (1) Vastgoed Overige beleggingen Aandeel herverzekeraar in de technische voorzieningen (2) Aandeel herverzekeraar in de technische voorzieningen Langlopende vordering (3) Vorderingen en overlopende activa (4) Vorderingen op werkgever inzake premies Vorderingen op werkgever inzake aanvullende storting Beleggingsdebiteuren Overlopende activa Liquide middelen (5) december december 2010 ( x 1.000) Stichtingskapitaal en reserves (6) Algemene reserve Beklemde reserve Technische voorzieningen (7) Voorziening pensioenverplichtingen Overige technische voorzieningen Overige schulden en overlopende pasiva (8) Jaarrekening Nominale dekkingsgraad (in%) 104,8 107,3 38 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds Achmea ~ Jaarverslag