Arbeidsongevallenrapport datum December 2014 status Definitief

Transcriptie

1 Arbeidsongevallenrapport 2014 datum December 2014 status Definitief

2 Colofon Projectnaam Arbeidsongevallenrapport 2014 Projectleider M.C. (Marlou) Smit MSc, Senior Onderzoeker Bijlagen 4 Auteurs M.C. (Marlou) Smit MSc, Senior Onderzoeker L. (Lars) Uijtendaal MSc, Junior Onderzoeker Drs. J (Judith) Hoeben, Onderzoeker Pagina 2 van 125

3 Inhoudsopgave Colofon 2 Voorwoord 5 1 Inleiding 6 2 Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen 7 3 Slachtoffers naar kenmerken Slachtoffers Leeftijd Slachtoffers naar economische sectoren Hoofdsectoren Prioritaire sectoren Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI-code Handhaving Slachtoffers naar overtreding en boeterapport Welke handhavingsinstrumenten zijn ingezet? Welke wetsartikelen zijn overtreden? Ongevalsscenario's en risico's 40 7 Arbeidsongevallen en nationaliteit Inleiding Nederlandse en Nederlandse slachtoffers Slachtofferkenmerken Ernst van de arbeidsongevallen Slachtoffers naar arbeidsverband Slachtoffers naar beroepen en sectoren Slachtoffers naar leeftijdsklasse Begrip van de voertaal Ongevalsscenario s Achterliggende oorzaken ongevalsscenario s Ongevalsscenario s nader besproken Contact met bewegende delen van een machine Aanrijding (van een voetganger) door een voertuig Contact met handgereedschap Vallen van ladder of trapje Conclusies Arbeidsongevallen en leeftijd Inleiding Slachtofferkenmerken Slachtoffers naar arbeidsverband Slachtoffers naar beroepen en sectoren Achterliggende oorzaken per leeftijdscategorie Ongevalsscenario s Contact met bewegende delen van een machine Contact met vallende objecten van kranen/hijswerktuigen Pagina 3 van 125

4 8.4.3 Val van ladder of trapje Val van dak, vloer of platform Samenvatting en conclusie Conclusie en discussie 93 Bijlage 99 Tabel I Slachtoffers van arbeidsongevallen in (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken Tabel II Slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken. 103 Tabel III Slachtoffers van arbeidsongevallen in (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar tweecijferige SBI Tabel IV Slachtoffers van arbeidsongevallen in (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar driecijferige SBI-code Pagina 4 van 125

5 Voorwoord Voor u ligt het Arbeidsongevallenrapport 2014 van de Inspectie SZW. In het rapport is een analyse gedaan van de door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen over verschillende jaren. Dit rapport en andere bronnen van ongevallengegevens worden gebruikt door de Inspectie SZW in het kader van risicoanalyse. Voor het tot stand komen van het rapport bedanken we verschillende mensen: Martijn Mud en Raymond Dijkshoorn van advies- en ingenieursbureau RPS, Marja Schouten, John Samadhan en Arjan van der Lugt van de afdeling Onderzoek & Analyse van de Inspectie SZW, Piet Venema van het Ministerie van SZW en verschillende mensen van de Inspectie SZW. Marlou Smit, Judith Hoeben en Lars Uijtendaal Pagina 5 van 125

6 1 Inleiding In 2013 hebben in Nederland werknemers (1 op de 15 werknemers) te maken gekregen met een arbeidsongeval, waarbij zij lichamelijk letsel of geestelijke schade opliepen. Iets minder dan de helft van de slachtoffers heeft door het ongeval één of meer dagen verzuimd van het werk 1. Voor alle ongevallen geldt dat de werkgever het ongevalsrisico, in het kader van de risico-inventarisatie en evaluatie, moet evalueren en de risicobeperkende maatregelen moet beschrijven. Arbeidsongevallen die geleid hebben tot de dood, blijvend letsel of ziekenhuisopname zijn meldingsplichtig bij de Inspectie SZW. Het gaat dan dus om de ernstiger ongevallen. Dit rapport bevat kerncijfers en analyses van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen. Ongevallen die op het moment van melding naar verwachting meldingsplichtig zijn, worden onderzocht door de Inspectie SZW, behalve in de gevallen waarin een andere dienst het onderzoek doet (zoals bij verkeersongevallen). In hoofdstuk 2 wordt nader toegelicht welke ongevallen worden onderzocht door de Inspectie SZW en die dus de basis vormen voor de cijfers in dit rapport. Dit rapport en andere bronnen van ongevallengegevens worden gebruikt voor producten van de Inspectie SZW in het kader van risicoanalyse. In de periode heeft de Inspectie SZW jaarlijks meer dan ongevallen onderzocht. In het administratieve systeem van de Inspectie SZW wordt informatie opgenomen over de arbeidsongevallen die de Inspectie onderzoekt. Deze informatie geeft inzicht in de sectoren waar deze ongevallen zich voordoen en in de kenmerken van de slachtoffers. In hoofdstuk 3 worden diverse achtergrondkenmerken van slachtoffers beschreven, zoals hun leeftijd, geslacht en de aard van het arbeidsverband. Hoofdstuk 4 beschrijft de sectoren waarin de arbeidsongevallen zich hebben voorgedaan. De Inspectie SZW treedt handhavend op wanneer bij een ongevalsonderzoek blijkt dat sprake is van een causale relatie tussen een overtreding van de arbeidsomstandighedenwet en het ongeval. Hoofdstuk 5 gaat in op de handhaving. In hoofdstuk 6 komen de arbeidsrisico s en ongevalsscenario s aan bod. De hoofdstukken 7 en 8 gaan in op de oorzaken van ongevallen. In hoofdstuk 7 wordt een nadere analyse van oorzaken van ongevallen naar nationaliteit (tussen de Nederlandse en -Nederlandse arbeidskrachten) gedaan en in hoofdstuk 8 naar leeftijd. Een conclusie en discussie staat in hoofdstuk 9. In de bijlage zijn tabellen opgenomen. 1 Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Eén op 15 werknemers heeft arbeidsongeval. CBS-Webmagazine. Pagina 6 van 125

7 2 Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op arbeidsongevallen die de Inspectie SZW onderzocht heeft. Verder wordt toegelicht hoe tot de cijfers in dit rapport is gekomen. Volgens artikel 1 van de Arbeidsomstandighedenwet is een arbeidsongeval een aan een werknemer 2 in verband met het verrichten van arbeid overkomen ongewilde, plotselinge gebeurtenis, die schade aan de gezondheid tot vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad en heeft geleid tot ziekteverzuim, of de dood tot vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad. Meldingsplichtig bij de Inspectie SZW zijn die arbeidsongevallen die geleid hebben tot de dood, blijvend letsel of ziekenhuisopname (artikel 9, eerste lid van de Arbowet). Enkel poliklinische behandeling in het ziekenhuis valt hier onder. De Inspectie SZW onderzoekt deze meldingsplichtige arbeidsongevallen. Soms worden arbeidsongevallen onderzocht op basis van artikel 10 van de Arbowet (gevaar voor derden). Bij de intake van een ongevalsmelding wordt beoordeeld of het ongeval door een inspecteur moet worden onderzocht of. In het geval dat een ongeval door een inspecteur moet worden onderzocht, wordt de melding een zaak in het administratieve systeem van de Inspectie SZW en gaat een inspecteur ermee aan de slag. In een deel van deze gevallen blijkt dat in een zaak geen uitgebreid onderzoek nodig is. Een reden voor het verder onderzoeken van een ongeval kan zijn dat het geen meldingsplichtig arbeidsongeval volgens de Arbowet blijkt te zijn (bijvoorbeeld als het slachtoffer volgens de Arbowet geen werknemer is of als er geen sprake is van vermoedelijk blijvend letsel of ziekenhuisopname). Daarnaast worden sommige arbeidsongevallen door een andere dienst (verder) onderzocht. De politie onderzoekt bijvoorbeeld arbeidsongevallen op de openbare weg. Ook ongevallen in de mijnbouw en een deel van de arbeidsongevallen in de zeescheepvaart worden door de Inspectie SZW onderzocht. Er is sprake van een flinke ondermelding van arbeidsongevallen met ziekenhuisopname 3. Naar schatting de helft van alle meldingsplichtige ongevallen wordt gemeld bij de Inspectie SZW 4. Het werkelijke aantal meldingsplichtige arbeidsongevallen is dus groter dan uit deze analyse blijkt. Aan de andere kant zijn er in de cijfers van dit rapport ook -meldingsplichtige ongevallen meegenomen waar een inspecteur een of gedeeltelijk onderzoek heeft gedaan. De meeste ongevallen in dit rapport zijn wel meldingsplichtige ongevallen, echter is het mogelijk om aan te geven hoeveel dit er precies zijn. 2 Een zelfstandige zonder personeel die onder gezag werkt, geldt ook als een werknemer. 3 Popma, J. Werkgerelateerde sterfte in Nederland: een verkenning, Amsterdam, FNV, Damen, M., Wouters, R. & Leidelmeijer, K. (2010). Actieplan Arbeidsveiligheid. Selectie en uitnodiging risicovolle bedrijven. Amsterdam: RIGO, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Pagina 7 van 125

8 Vanuit beleidsmatig oogpunt is besloten om in 2013 sneller ter plaatse te gaan bij een ongeval. Wellicht is daardoor een stijging in het aantal onderzochte arbeidsongevallen te zien, terwijl het feitelijke aantal meldingsplichtige ongevallen is gestegen. Daarnaast kan sinds 1 januari 2013 een boete van maximaal worden opgelegd indien het ongeval of te laat wordt gemeld. Pagina 8 van 125

9 3 Slachtoffers naar kenmerken In het administratieve systeem van de Inspectie SZW worden kenmerken van slachtoffers van onderzochte arbeidsongevallen geregistreerd, zoals leeftijd, geslacht en arbeidsverband. In dit hoofdstuk worden deze verschillende achtergrondkenmerken geanalyseerd. De analyse is uitgevoerd op basis van ongevalszaken die de Inspectie SZW in de jaren 2010 tot en met 2013 heeft afgesloten. Niet in alle gevallen heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden waardoor van alle slachtoffers alle kenmerken bekend zijn. In hoofdstuk 2 is toegelicht welke definitie wordt gehanteerd. Een deel van de ongevallen heeft plaatsgevonden in de jaren voor het jaar waarin de zaak werd afgesloten en een deel in hetzelfde jaar als waarin de zaak werd afgesloten. In tabel I en II in de bijlage staan de cijfers die de basis vormen voor de figuren in dit hoofdstuk. 3.1 Slachtoffers Figuur 1 geeft per jaar het aantal slachtoffers weer in de ongevalsonderzoeken die de Inspectie SZW heeft afgesloten in de periode Tevens is het aantal dodelijke ongevallen weergegeven. Figuur 1 Slachtoffers naar jaar (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Bij de ongevalszaken die zijn afgesloten in 2010 waren Slachtoffers betrokken, waarvan 76 dodelijke. Voor het jaar 2013 ging het om Slachtoffers, waarvan er 74 zijn overleden. In 2013 zijn er meer ongevalszaken afgesloten dan in de jaren 2010, 2011 en Een mogelijke verklaring voor deze Pagina 9 van 125

10 lichte stijging is dat de crisis over het dieptepunt heen is en er dus weer meer uren gewerkt wordt waardoor het aantal ongevallen toeneemt. Bovendien kan sinds 1 januari 2013 een boete van maximaal worden opgelegd indien een meldingsplichtig ongeval of te laat wordt gemeld. Ook is besloten om in 2013 sneller ter plaatse te gaan wanneer een ongeval wordt gemeld. Hierdoor komen meer ongevallen in de cijfers terecht, terwijl in sommige gevallen achteraf blijkt dat het ging om een meldingsplichtig ongeval Leeftijd De slachtoffers van de door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken in de periode zijn in figuur 2 naar leeftijdscategorie onderverdeeld. Te zien is dat het grootste aantal slachtoffers tussen de 45 en 55 jaar is (2.023), gevolgd door de leeftijdscategorie 35 t/m 44 jaar (1.765). Van de slachtoffers waren er 21 jonger dan 15 jaar. Een deel van deze jonge slachtoffers was wellicht aan het werk, maar het kan ook zijn dat zij aan het spelen waren op de arbeidsplaats. Van 633 slachtoffers is de leeftijd onbekend. Figuur 2 Slachtoffers van ongevallen naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) De leeftijdscategorie 45 t/m 54 jaar heeft het hoogste absolute aantal ongevallen. Tegelijkertijd is dit de leeftijdscategorie waarin het meest wordt gewerkt (gemeten in arbeidsvolume). Het is goed om te kijken naar het relatieve aantal slachtoffers per leeftijdscategorie. Om dit relatieve aantal te berekenen moeten de absolute aantallen door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen worden afgezet tegen het aantal werknemers in de betreffende leeftijdscategorie. Voor de Pagina 10 van 125

11 berekening van het aantal werknemers is uitgegaan van het arbeidsvolume. Dit is de hoeveelheid arbeid in arbeidsjaren en bestaat uit voltijd- en deeltijdbanen. Daarbij worden de deeltijdbanen naar rato geteld; twee halve deeltijdbanen zijn samen één voltijdbaan. Cijfers over het arbeidsvolume in 2012 (voorlopige cijfers) per leeftijdscategorie zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Enkel de werknemers, uitzendkrachten en stagiairs - de derden 5, zelfstandigen, meewerkende gezinsleden en leerlingen - vallen bij het CBS onder het begrip arbeidsvolume. Om die reden zijn voor de berekening van het aantal ongevallen per arbeidsjaren ook alleen de ongevallen meegenomen waarbij een werknemer, uitzendkracht of stagiair het slachtoffer was 6. In figuur 3 zijn de slachtoffers voor verschillende leeftijdscategorieën weergegeven per arbeidsjaren. Figuur 3 Slachtoffers van ongevallen per arbeidsjaren van werknemers, uitzendkrachten en stagiairs naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde, ) 5 Derden die werknemer zijn bij een ander bedrijf en voor hun werk als derde aanwezig waren bij het bedrijf waar het ongeval plaatsvond en slachtoffer werden, zouden voor een zuivere vergelijking wel meegenomen moeten worden. Het is echter mogelijk om de groep derden onder te verdelen in deze mensen en de rest. De hele groep derden is daarom buiten beschouwing gelaten. In totaal 2% van alle slachtoffers is derde. Het gaat relatief gezien om een groot aantal. 6 De volgende aantallen slachtoffers (werknemers, uitzendkracht en stagiair) bleven over voor de verschillende leeftijdscategorieën in de periode 2010 tot en met 2013: 15 t/m 24 jaar: t/m 34 jaar: t/m 44 jaar: t/m 54 jaar: t/m 64 jaar: jaar en ouder: 55 Voor deze aantallen is een jaargemiddelde berekend door te delen door vier. Vervolgens is het jaargemiddelde gerelateerd aan het arbeidsvolume. Pagina 11 van 125

12 Voor de leeftijdscategorie 25 tot en met 34 jaar is het aantal door de Inspectie onderzochte arbeidsongevallen per arbeidsjaren het kleinst. Het aantal ongevallen per arbeidsjaren is het grootst voor de leeftijdscategorie 15 tot en met 24 jaar. Dit scheelt veel van het aantal ongevallen per arbeidsjaren voor de overige leeftijdscategorieën. Uit gegevens van het CBS en TNO blijkt dat voor het totaal aantal arbeidsongevallen (inclusief de meldingsplichtige) eveneens geldt dat werknemers tot 25 jaar vaker te maken krijgen met een arbeidsongeval dan werknemers van 25 jaar of ouder. In 2013 hebben jongeren 1,5 keer zo vaak een arbeidsongeval met letsel opgelopen (8,2% van de werknemers). Echter, verzuim na een arbeidsongeval kwam minder vaak voor bij werknemers tot 25 jaar 7. Een verschil met het arbeidsongevallenrapport 2013 is dat de 65-plussers oververtegenwoordigd zijn in het aantal ongevallen per arbeidsjaren. Voor de leeftijdscategorie 65-plussers is het aantal arbeidsongevallen per arbeidsjaren gedaald; in het ongevallenrapport 2013 waren er gemiddeld 41 ongevallen per arbeidsjaren. Tevens is op te merken dat het aantal slachtoffers van ongevallen per arbeidsjaren voor de andere leeftijdscategorieën vanaf 25 jaar licht is gedaald. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat door een administratieve verandering de ongevallencijfers over 2009 (die meegenomen zijn in het arbeidsongevallenrapport 2013, maar in het huidige rapport) hoger uitvallen dan de jaren daarna. Tegelijkertijd is voor de leeftijdscategorieën vanaf 45 jaar een stijging zichtbaar van het arbeidsvolume in 2012, ten opzichte van het arbeidsvolume dat was gebruikt in het arbeidsongevallenrapport Voor de 65-plussers is deze stijging relatief sterk, namelijk 24% (van arbeidsjaren in 2010 naar in 2012). In figuur 4 en 5 zijn de dodelijke slachtoffers weergegeven naar leeftijd. In figuur 4 is te zien dat de meeste dodelijke slachtoffers vallen binnen de leeftijdscategorie 45 tot en met 54 jaar, gevolgd door de categorie 35 tot en met 44 jaar. In figuur 5 zijn de relatieve aantallen dodelijke slachtoffers - per arbeidsjaren - weergegeven naar leeftijd. Uit die figuur is af te lezen dat arbeidskrachten van 65 jaar en ouder relatief vaak slachtoffer worden van een (door de Inspectie SZW onderzocht) dodelijk arbeidsongeval. In figuur 4 is echter te zien dat het absoluut gezien slechts om een klein aantal ongevallen gaat. 7 Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Eén op 15 werknemers heeft arbeidsongeval. CBS-Webmagazine. 8 In het vorige rapport is uitgegaan van een oudere definitie van het CBS, op basis waarvan het arbeidsvolume van 65-plussers in was. Pagina 12 van 125

13 Figuur 4 Slachtoffers van dodelijke ongevallen naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Figuur 5 Slachtoffers van dodelijke ongevallen per arbeidsjaren van werknemers, uitzendkrachten en stagiairs naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde ) De meeste slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen zijn man; in de periode 2010 tot en met 2013 was 87% van de slachtoffers van het mannelijke geslacht. 8% van de slachtoffers was vrouw en in 5% van de gevallen stond het geslacht geregistreerd in het administratieve systeem van de Inspectie (figuur 6). Als alleen gekeken wordt naar de dodelijke slachtoffers dan is Pagina 13 van 125

14 het percentage mannelijke slachtoffers nog groter, namelijk 96% (zie figuur 7). Voor alleen het jaar 2013 is het percentage dodelijke mannelijke slachtoffers zelfs nog hoger. Afgerond 99% van de dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen waarvan de zaak is afgerond in 2013 was man. Figuur 6 Slachtoffers van ongevallen naar geslacht (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Figuur 7 Slachtoffers van dodelijke ongevallen naar geslacht (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Figuur 8 geeft de slachtoffers, het totaal en het aantal dodelijke, naar arbeidsverband weer. Het grootste deel (74%) van de slachtoffers van arbeidsongevallen die door de Inspectie SZW zijn onderzocht is werknemer. Een relatief groot percentage (15%) is uitzendkracht. Echter, de gehanteerde definitie van uitzendkracht is ruimer dan bijvoorbeeld die van het CBS, waardoor onder Pagina 14 van 125

15 andere ook een deel van de gedetacheerden tot uitzendkrachten kunnen worden gerekend. Voor de dodelijke slachtoffers liggen de percentages iets lager, respectievelijk 69% en 10%. Van het totaal aantal slachtoffers is 4% zelfstandige. Van de dodelijke slachtoffers is 9% zelfstandige. Bij de cijfers over zelfstandigen is het van belang dat de Arbeidsomstandighedenwet een arbeidsongeval definieert als een ongeval dat een werknemer overkomt (in hoofdstuk 2 staat de exacte definitie van een arbeidsongeval). Hierbij geldt een zelfstandige zonder personeel die onder gezag werkt ook als een werknemer. Maar een deel van de ongevallen die een zelfstandige overkomt, zullen in deze cijfers zitten, omdat voor deze ongevallen de meldingsplicht geldt. Ook derden, bijvoorbeeld een klant van het bedrijf of een werknemer van een ander bedrijf, kunnen slachtoffer worden van een ernstig ongeval. Deze ongevallen zijn in alle gevallen meldingsplichtig, maar als ze wel (gedeeltelijk) zijn onderzocht door de Inspectie zijn ze wel in de cijfers van dit rapport meegenomen (zoals reeds uitgelegd in hoofdstuk 2). 2% van het totaal aantal slachtoffers was een derde (6% van het aantal dodelijke slachtoffers). Eveneens 2% was leerling/student en 1% was stagiair. Figuur 8 Slachtoffers van ongevallen naar arbeidsverband (in procenten, door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Pagina 15 van 125

16 Pagina 16 van 125

17 4 Slachtoffers naar economische sectoren In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de slachtoffers van ongevallen in verschillende sectoren. Daarbij worden de volgende indelingen naar sectoren gehanteerd: Hoofdsectoren; Prioritaire sectoren, daaronder worden de sectoren verstaan zoals deze door de Inspectie SZW tot en met 2013 werden gehanteerd bij de sectoraanpakken op arbeidsomstandigheden; Sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code. Om een beeld te krijgen in welke sectoren relatief veel (door de Inspectie SZW onderzochte) arbeidsongevallen voorkomen, worden de aantallen slachtoffers per banen van werknemers berekend. Van de vestigingen van bedrijven waar ongevallen zijn onderzocht, is de sector bekend op basis van de SBI-code 9 van deze vestigingen. De SBI-code wordt gebruikt voor de indeling van bedrijven naar economische activiteit. Op basis van de SBI-code kunnen bedrijven in verschillende mate van detail worden ingedeeld. In dit hoofdstuk wordt op twee cijfers nauwkeurig de SBI-code weergegeven van de bedrijven waar ongevallen zijn onderzocht. Daar kan vervolgens het aantal banen van werknemers in de betreffende subsector aan worden gerelateerd. Zodoende worden alleen de absolute aantallen ongevallen in dit hoofdstuk weergegeven, maar ook de relatieve aantallen ongevallen. Hierbij moet wel in gedachten worden gehouden dat lang alle meldingsplichtige arbeidsongevallen worden gemeld bij de Inspectie SZW, en dat als de mate van melding van deze ongevallen verschilt tussen sectoren, sectoren ten onrechte gunstiger of ongunstiger naar voren komen in dit hoofdstuk. Daarnaast is als maat voor de omvang van de sectoren het aantal banen van werknemers gekozen, maar dit sluit exact aan op de ongevallen die de Inspectie SZW onderzoekt (zelfstandigen die onder gezag werken onderzoekt de Inspectie bijvoorbeeld ook, en uitzendkrachten kunnen wel slachtoffer worden in een sector maar hun baan is bij een uitzendbureau). 9 Voor de arbeidsongevallen afgesloten in 2013 wordt de SBI-code gehanteerd zoals deze in februari 2014 in het administratieve systeem van de Inspectie SZW is opgenomen. Voor de arbeidsongevallen die zijn afgesloten in 2010 tot en met 2012 wordt de SBI-code gehanteerd zoals die in april 2013 in het administratieve systeem van de Inspectie SZW stond. Dit kan voor een deel van de gevallen afwijken van de SBI-code van een bedrijf op het moment dat het ongeval plaatsvond. Pagina 17 van 125

18 4.1 Hoofdsectoren Het aantal slachtoffers van ongevallen - inclusief de dodelijke slachtoffers - is weergegeven naar hoofdsectoren in tabel 1. In tabel I in de bijlage is de procentuele verdeling van slachtoffers naar hoofdsectoren te vinden. Cijfers over de dodelijke slachtoffers naar hoofdsectoren worden weergegeven in tabel II in de bijlage. In de laatste kolom van tabel 1 is het gemiddeld aantal slachtoffers van ongevallen die in de periode zijn afgesloten gerelateerd aan het aantal banen van werknemers per december Het aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen per banen wordt verder in het rapport de ongevalsfrequentie genoemd. Tabel 1 Slachtoffers van ongevallen naar hoofdsectoren (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Hoofdsector banen* Gemiddeld per banen A Landbouw, bosbouw en visserij B Delfstoffenwinning C Industrie D Energievoorziening E Waterleidingbedrijven en afvalbeheer F Bouwnijverheid G Handel H Vervoer en opslag I Horeca J Informatie en communicatie K Financiële dienstverlening L Verhuur en handel van onroerend goed M Specialistische zakelijke diensten N Verhuur en overige zakelijke diensten O Openbaar bestuur en overheidsdiensten P Onderwijs Q Gezondheids- en welzijnszorg Pagina 18 van 125

19 Hoofdsector banen* Gemiddeld per banen R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening T Huishoudens als werkgever ?? Sector onbekend Totaal Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW en gegevens van het CBS, beide bewerkt door de Inspectie SZW. *De banen zijn per december 2012 (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek ( voorlopige cijfers). De totale ongevalsfrequentie van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen van alle sectoren gezamenlijk bedraagt 27. Ten opzichte van het arbeidsongevallenrapport 2013 is dit cijfer nagenoeg hetzelfde. Tussen de verschillende hoofdsectoren zijn grote verschillen te zien in absolute en relatieve aantallen ongevallen. De sectoren met gemiddeld over de periode de meeste slachtoffers zijn: de industrie (29%), de bouwnijverheid (24%), handel (12%) en vervoer en opslag (9%) (zie tabel I in de bijlage). In het kader hieronder worden drie voorbeelden gegeven van ongevallen in de industrie. Bij de laatste speelden mogelijk ook ergonomische aspecten een rol. Dodelijk bekneld tijdens verhelpen storing Een grote machine was onvoldoende beveiligd en zo kon het gebeuren dat een werknemer zich in één van de vele gevaarlijke zones begaf om een storing te verhelpen. De machine was voorafgaand aan de werkzaamheden uitgeschakeld en druk- en spanningsloos gemaakt. Met het wegnemen van de storing begon het systeem weer in beweging te komen waardoor de werknemer dodelijk bekneld kwam tussen machinedelen. Bekneld tijdens storing verhelpen Een complex samenstel van machines trad regelmatig in storing. Een van de dienstdoende werknemers besloot het geïntegreerde productiesysteem uit te schakelen en de hem bekende storing snel te verhelpen. De werknemer was op een gegeven moment meer zichtbaar vanaf de centrale bedieningsplaats. Een svermoedende collega schakelde de machine in waardoor de werknemer met zijn hand bekneld raakte tussen machinedelen. De werknemer had de werkschakelaar geborgd tegen ongewild inschakelen. Er was geen procedure in werking om dergelijke storingswerkzaamheden veilig te kunnen doen. Voorafgaand Pagina 19 van 125

20 aan het inschakelen van het samenstel was geen automatisch akoestisch of lichtsignaal aanwezig om personen te waarschuwen voor de startende machines. Ongeval in een slachterij In een slachterij stonden de (deels ingeleende) werknemers van de uitbeenlijn te dicht naast elkaar. Mede door de eentonigheid van de werkzaamheden zonder taakroulatie, de repetitieve bewegingen en te korte pauzes (vermoeidheid?) heeft een ongeval plaatsgevonden, waarbij het mes van een uitbener de onderarm van de naast hem werkende collega raakte en een diepe vleeswond veroorzaakte. De collega droeg weliswaar een metalen veiligheidshandschoen, maar zijn onderarm was onbeschermd. Wanneer alleen gekeken wordt naar het jaar 2013 is hetzelfde beeld te zien. Deze percentages verschillen of nauwelijks met de cijfers uit het arbeidsongevallenrapport Ditzelfde geldt voor de ongevalsfrequentie per banen van werknemers. Wanneer gekeken wordt naar de ongevalsfrequentie blijkt dat de hoofdsectoren waterleidingbedrijven en afvalbeheer en bouwnijverheid de hoogste ongevalsfrequentie hebben, namelijk beide 138 slachtoffers van ongevallen per banen van werknemers. Een voorbeeld van een ongeval dat kenmerkend is voor de sector bouwnijverheid wordt gegeven in onderstaand kader. Werknemer valt van "steiger" Een werknemer van een kitbedrijf is bezig om een aantal kozijnen af te kitten. Om bedrijfstechnische reden kon dat direct aansluiten aan het plaatsen van de kozijnen. De kozijnen zijn vanaf een compleet en correct gebouwde steiger geplaatst. Ten tijde van het ongeval was van de steiger die voor het gebouw stond een deel van de werkvloer verwijderd. Op de bouwplaats was een chronisch tekort aan vloerelementen van de systeemsteiger. Daardoor hadden de steigerbouwers de helft van de werkvloeren die werden gebruikt verwijderd. Het deels verwijderen van de werkvloer was bij de leiding van de bouwplaats bekend. De steiger was zodanig gemarkeerd dat gebruik is toegestaan. De werknemer van het kitbedrijf heeft zich voor aanvang van de werkzaamheden bij de bouwplaatsleiding gemeld. Door de uitvoerder is hem aangegeven welke ramen nog afgekit moesten worden. De werknemer is verteld dat de werkvloeren van de steiger incompleet waren. Hem is ook verteld welke maatregelen hij moest nemen voordat hij de steiger mag betreden. Toen de kitter zag dat de steiger incompleet was is hij toch op de steiger gaan werken. Hij verklaarde later: Een halve werkvloer op een steiger komt zo vaak voor dat ik het meer vreemd vind. Tijdens het uitvoeren van de kitwerkzaamheden moest de werknemer reiken om de kitplaats te naderen. Tijdens dat reiken verloor hij zijn evenwicht en viel ongeveer 3 meter naar beneden. Tijdens Pagina 20 van 125

21 de val heeft hij delen van de onderliggende werkvloer geraakt. In het ziekenhuis is vastgesteld dat de werknemer een dwarslaesie heeft opgelopen en nooit meer zal kunnen lopen. Het kitbedrijf had geen procedure voor hoe te handelen als een werknemer geconfronteerd wordt met incomplete steigers. Hierover had het kitbedrijf ook geen voorlichting en onderricht gegeven. In de RI&E van het kitbedrijf was s opgenomen dat betrekking heeft op de gevaren bij het werken op hoogte. De uitvoerder heeft er even bij stilgestaan dat de steiger waarop gewerkt moest worden incompleet was. De industrie staat op de derde plaats met 80 slachtoffers van ongevallen per banen. Bij de sectoren industrie, specialistische zakelijke diensten, verhuur en overige zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs is wat betreft het absolute aantal slachtoffers van ongevallen een (lichte) stijging in 2013 waar te nemen ten opzichte van de jaren daarvoor. Het aantal ongevallen in de sector energievoorziening is in 2013 ten opzichte van 2010 verviervoudigd. Het gaat echter wel absoluut gezien om een klein aantal ongevallen per jaar (respectievelijk 4, 5, 6 en 16 in de periode ). Acht van de 16 slachtoffers van 2013, waren betrokken bij hetzelfde arbeidsongeval 10. De sectoren bouwnijverheid, horeca en financiële dienstverlening laten juist een daling zien in het aantal slachtoffers van ongevallen voor het jaar 2013 ten opzichte van de periode Echter, dit hoeft per definitie goed nieuws te zijn. Het is namelijk van belang om bij een daling (en tevens bij een stijging) te kijken naar het aantal banen van werknemers in de betreffende sector. Op die manier kan inzicht worden verkregen in welke sectoren de ongevalsfrequentie afneemt, gelijk blijft of juist toeneemt. Wanneer bijvoorbeeld het aantal ongevallen toeneemt, maar daarnaast ook sprake is van een evenredige toename van het aantal banen in de sector, dan blijft de ongevalsfrequentie gelijk. Informatie over het aantal banen van werknemers in de jaren in de sectoren industrie, specialistische zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs is verkregen via de website van het CBS. De ontwikkeling in het aantal banen laat, zoals de ontwikkeling in het aantal ongevallen, een stijging zien. Voor de sectoren industrie, specialistische zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs geldt namelijk dat het aantal banen van werknemers is afgenomen in december 2012 ten opzichte van december 2009 met respectievelijk 3%, 8%, 2% en 4%. Het absolute aantal ongevallen waarvan de zaak is afgesloten in 2013 ten opzichte van 2010 is 10 Dit ongeval heeft in 2012 plaatsgevonden. Het onderzoek is in 2013 afgerond en om deze reden zijn deze slachtoffers toegerekend aan het jaar Pagina 21 van 125

22 daarentegen gestegen met 9%, 33%, 37% en 31%. Het lijkt erop dat de ongevalsfrequenties in deze sectoren dus zijn toegenomen. Het aantal slachtoffers van ongevallen in de bouwnijverheid is met meer dan 11% gedaald in 2013 ten opzichte van Het aantal banen van werknemers is echter ook afgenomen, met 10%. Er lijkt dus wel sprake van een daling van de ongevalsfrequentie in de bouwnijverheid, maar deze is kleiner dan de afname van het absolute aantal slachtoffers doet vermoeden. Het is logisch dat wanneer het aantal banen van werknemers afneemt, de kans op slachtoffers van ongevallen ook afneemt. In de sectoren horeca en financiële dienstverlening is een ander beeld te zien. Het aantal slachtoffers van ongevallen in deze sectoren is gedaald met respectievelijk bijna 40% en 12% in het jaar 2013 ten opzichte van Het aantal banen van werknemers is echter toegenomen met 8% respectievelijk 13% in december 2012 ten opzichte van december De ongevalsfrequenties in deze sectoren lijken dus te zijn afgenomen. Een kanttekening moet gemaakt worden bij de stijging in het aantal slachtoffers van ongevallen in Het is mogelijk dat de lichte stijging in het aantal slachtoffers van ongevallen in 2013 komt doordat de crisis over het dieptepunt heen is en er meer uren worden gewerkt. Andere mogelijke verklaringen zijn de hoge boete die kan worden opgelegd bij of te laat melden of de keuze om in 2013 sneller ter plaatse te gaan wanneer een ongeval wordt gemeld. Hierdoor komen meer ongevallen in de cijfers terecht, terwijl achteraf kan blijken dat er geen sprake is van een meldingsplichtig ongeval. Overigens hoeven de afgesloten ongevalszaken in 2013 te hebben plaatsgevonden in datzelfde jaar, ze kunnen bijvoorbeeld ook in 2012 hebben plaatsgevonden. In tabel 2 is het aantal dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen voor de periode naar arbeidsverband voor de hoofdsectoren weergegeven. De meeste dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen komen voor in de hoofdsectoren bouwnijverheid, industrie en vervoer en opslag. Dit is in overeenstemming met tabel 1 waaruit blijkt dat de grootste aantallen slachtoffers van ongevallen voorkomen in de sectoren industrie, bouwnijverheid, handel en vervoer en opslag. Op de vijfde en zesde plaats in tabel 2 staan de sectoren landbouw, bosbouw en visserij en waterleidingbedrijven en afvalbeheer (met respectievelijk 19 en 12 dodelijke slachtoffers van ongevallen). In een rangorde van alle ongevallen, dus ook de dodelijke, staan deze sectoren lager dan bij de rangordening op basis van dodelijke ongevallen. Wat verder is af te lezen uit tabel 2 is dat relatief veel dodelijke slachtoffers in de bouw uitzendkracht of zelfstandige zijn. Pagina 22 van 125

23 Tabel 2 Dodelijke slachtoffers van ongevallen naar arbeidsverband voor de hoofdsectoren (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Hoofdsector Werknemer * Uitzend -kracht Derde Zelfstandige Meewerkend gezinslid Anders/ onbekend* * Totaal F Bouwnijverheid C Industrie H Vervoer en opslag G Handel A Landbouw, bosbouw en visserij E Waterleidingbedrijven en afvalbeheer Overige sectoren Totaal Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW. * Onder werknemers vallen ook de stagiairs (2 dodelijke slachtoffers) ** Onder anders/onbekend vallen ook de drie dodelijke slachtoffers die leerling of student waren. 4.2 Prioritaire sectoren De Inspectie SZW heeft in de jaren een beperkt aantal sectoren geprioriteerd op basis van informatie over de arbeidsomstandigheden met grote veiligheids- en gezondheidsrisico s. Deze sectoren zijn alleen geprioriteerd naar aanleiding van de ongevallen, maar ook ziekteverzuim en dergelijke tellen mee. Het gaat dus om gezond én veilig werken. In tabel 3 zijn de slachtoffers van ongevallen naar prioritaire sector weergegeven. De cijfers die in de tabel staan, zijn de absolute aantallen slachtoffers, de relatieve cijfers ontbreken omdat de gegevens over banen van werknemers ingedeeld naar prioritaire sector voor alle sectoren via de website van het CBS te verkrijgen zijn. Pagina 23 van 125

24 Tabel 3 Slachtoffers naar prioritaire sectoren arbeidsomstandigheden (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Gemiddeld Totaal per jaar Prioritaire sector ACFKR Afval en milieu dienstverlening Bouw algemeen Bouw GWW Gezondheidszorg Hout, timmer en bouwmaterialen Landbouw Metaal Mobiliteit Onderwijs Openbaar bestuur Sociale werkvoorziening Transport en logistiek Voeding en genot Geen sector Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW. In de sectoren bouw algemeen en metaal komen de hoogste absolute aantallen slachtoffers van ongevallen voor (respectievelijk 376 en 341 in 2013). Dit is tevens in het arbeidsongevallenrapport 2013 geconcludeerd. In de bouw- en metaalsector werken echter veel mensen. De laagste absolute aantallen slachtoffers zijn te vinden in de sectoren sociale werkvoorziening, mobiliteit en onderwijs. In de laatste twee sectoren is het aantal slachtoffers van ongevallen in het jaar 2013 wel gestegen ten opzichte van de voorgaande jaren. Om een beeld te geven van wat voor soort ongevallen in de sector mobiliteit plaatsvinden, is in het kader hier onder een ongeval beknopt weergegeven. Overreden worden door een vorkheftruck Tijdens het verplaatsen van een pallet met gestapelde bakstenen met een vorkheftruck liepen aan weerszijden van de last een geleende werknemer om de stenen tegen afvallen te behoeden. Tijdens het nemen van een bocht wordt de rechtervoet van de links meelopende werknemer overheden door de vorkheftruck. De werknemer valt schuin weg waardoor zijn rechterbeen gecompliceerd op meerdere plaatsen breekt. De situatie was beoordeeld op de risico's. De chauffeur, die de Nederlandse taal machtig was, was opgeleid voor het werken met een heftruck. De last was voorafgaand aan het rijden gestabiliseerd Pagina 24 van 125

25 om het meelopen overbodig te maken. Overigens kan direct de conclusie getrokken worden dat een sector onterecht is geprioriteerd wanneer er weinig ongevallen plaatsvinden. Zoals vermeld, worden prioritaire sectoren ook vastgesteld op basis van andere (risico)indicatoren dan alleen arbeidsongevallen. 4.3 Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI-code In deze paragraaf wordt ingegaan op de 15 sectoren met het hoogste gemiddelde jaarlijks aantal slachtoffers van (door de Inspectie SZW onderzochte) arbeidsongevallen per banen van werknemers. De top 15 is opgesteld op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code en op basis van het gemiddelde aantal ongevallen in de jaren 2012 en Aan de rechterkant van de tabel zijn de cijfers voor de periode weergegeven. In de bijlage (tabel III) staan alle sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code. In de laatste kolom van deze tabel, en van tabel 4, is aangegeven of de sector (deels) onderdeel is van een prioritaire sector 11. Deels betekent dat een deel van de sector onderdeel uitmaakt van een prioritaire sector en een ander deel. Dezelfde sectoren in de top 5, andere volgorde In tabel 4 is te zien dat de sector sanering en overig afvalbeheer (SBI-code 39) het hoogste gemiddelde aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen (625) per banen van werknemers heeft, hoewel het absolute aantal slachtoffers in deze sector hoog is. Deze sector stond in het arbeidsongevallenrapport 2013 (op basis van de ongevallen in de periode 2009 tot en met 2012) ook bovenaan. Wel is er in tabel 4 een daling te zien van het aantal slachtoffers per banen van werknemers (van 706 in 2010/2011 naar 625 in 2012/2013). De sector Vervaardiging van overige -metaalhoudende minerale producten (SBI-code 23) staat net als in het vorige arbeidsongevallenrapport op de derde plaats. De overige sectoren in de top 5 van het hoogste gemiddelde jaarlijks aantal ongevallen per banen van werknemers wisselen ten opzichte van het arbeidsongevallenrapport 2013 van plek ten opzichte van elkaar, maar zijn wel in de top 5 blijven staan (SBI-codes: 24, 41 en ). Voor de sector Vervaardiging van metalen in primaire vorm (SBI-code 24) geldt dat deze twee plaatsen is gestegen, en dat het aantal ongevallen per banen van werknemers is gestegen van 160 in 2010/2011 naar 209 in 2012/ Een sector die in de periode in de sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden als prioritair wordt beschouwd. 12 vanaf 2015 wordt geen actief toezicht meer gehouden in de sector primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk. De keuze om actief toezicht te houden in een sector is op meer gebaseerd dan alleen het aantal arbeidsongevallen. Wel vindt in deze sector nog steeds monitoring plaats. Pagina 25 van 125

26 Twee sectoren uit de top 15 en twee sectoren erin De sectoren vervaardiging van voedingsmiddelen en vervaardiging van producten van rubber en kunststof (SBI-codes 10 en 22) zijn nieuw in de top 15. Deze sectoren staan in de onderste regionen van tabel 4. In het arbeidsongevallenrapport 2013 vielen deze sectoren net buiten de top 15. De sector vervaardiging van overige transportmiddelen (SBI-code 30) stond in de top 15 van het arbeidsongevallenrapport 2013 op een negende plaats met 113 slachtoffers per banen van werknemers. Voor de periode valt deze sector buiten de top 15 (namelijk op plaats 21), met 67 slachtoffers per banen van werknemers. Het aantal slachtoffers van ongevallen is gedaald in 2012 en 2013 ten opzichte van de voorgaande jaren. De sector reparatie en installatie van machines en apparaten (SBI-code 33) staat ook meer in de top 15. In die sector is geen daling te zien in het aantal slachtoffers, maar er is wel een stijging van het aantal banen in 2012 ten opzichte van 2009 (2009 is gebruikt bij de top 15 van het vorige arbeidsongevallenrapport). Overige ontwikkelingen in de top 15 Zoals vermeld is de top 15 in tabel 4 tot stand gekomen op basis van het aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen waarvan de zaak is afgerond in 2012 en Tevens is in de tabel het absolute en relatieve aantal ongevallen in 2010 en 2011 opgenomen. Te zien is dat een lichte stijging heeft plaatsgevonden van het totaal aantal onderzochte arbeidsongevallen per banen van werknemers in ten opzichte van , van 26 naar 27, maar dit verschil is feitelijk kleiner, namelijk naar 0,3, als naar de afgeronde getallen wordt gekeken (26,6 en 26,3). De grootste stijging in het relatieve aantal slachtoffers heeft plaatsgevonden in de sector vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen. Het betreft hier een kleine sector en in absolute zin een klein aantal ongevallen. De sector afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling is gestegen van 128 naar 161 ongevallen per banen van werknemers 13. Zoals hierboven vermeld is de ongevalsfrequentie in de sector vervaardiging van metalen in primaire vorm ook gestegen, van 160 naar 209. De sector in de top 15 met de grootste daling van het aantal ongevallen per banen van werknemers is sanering en overig afvalbeheer (van 706 naar 625). Het gaat om een redelijk klein absoluut aantal ongevallen. Wat betreft het absolute aantal slachtoffers hebben de sectoren vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBI-code 15) en winning van delfstoffen (SBI-code 8) 13 vanaf 2015 wordt geen actief toezicht meer gehouden in de sector afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling. De keuze om actief toezicht te houden in een sector is op meer gebaseerd dan alleen het aantal arbeidsongevallen. Wel vindt in deze sector nog steeds monitoring plaats. Pagina 26 van 125

27 beide een klein aantal slachtoffers van ongevallen, gemiddeld twee slachtoffers per jaar. Het aantal slachtoffers van ongevallen per banen van werknemers is redelijk hoog omdat het aantal banen van werknemers in deze sectoren aan de lage kant is. Dit betekent dat het relatieve aantal slachtoffers van ongevallen makkelijk kan fluctueren op basis van toeval. De sector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw heeft met een gemiddelde van 244 per jaar het grootste absolute aantal slachtoffers van ongevallen. De sector groothandel en handelsbemiddeling (SBIcode 46) heeft met gemiddeld 165 slachtoffers van ongevallen per jaar eveneens een vrij hoog aantal slachtoffers in absolute zin (zie bijlage tabel III). Deze laatstgenoemde sector komt echter voor in de top 15 (tabel 4), aangezien het een grote sector betreft met een grote hoeveelheid banen. De ongevalfrequentie (36) is daarom erg hoog. Prioritaire sectoren Zoals gezegd is in de laatste kolom sector prioritair van tabel 4 weergegeven of een sector (deels) onderdeel is van een prioritaire sector. Bijna alle sectoren in de top 15 worden in de huidige sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden als prioritair beschouwd. De sectoren vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren (SBI-code 17), vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBIcode 15) en winning van delfstoffen (geen olie en gas) (SBI-code 08) worden als prioritair beschouwd. Het voorgaande is in lijn met de conclusie uit het arbeidsongevallenrapport De eerste sector (SBI-code 17) wordt gekenmerkt door een gemiddelde van 23 slachtoffers van ongevallen per jaar in de periode Relatief gezien gaat het gemiddeld om 130 ongevallen per jaar per banen. De andere twee sectoren (SBI-code 15 en 08) daarentegen zijn klein te noemen met gemiddeld twee ongevallen per jaar. Beide sectoren stonden op basis van de cijfers over de jaren in het arbeidsongevallenrapport 2013 ook in de top 15. Zoals eerder vermeld is het aantal slachtoffers van ongevallen de enige reden om een sector als prioritair aan te duiden. Pagina 27 van 125

28 Tabel 4 Top 15 sectoren (op basis van eerste twee cijfers van de SBI-code) met hoogste ongevalsfrequentie per banen (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) sector prioritair? Sector (2 cijferige SBI) Totaal aantal Totaal % Gemiddeld aantal per jaar aantal per banen aantal banen* Totaal aantal Totaal % Gemiddeld aantal per jaar aantal per banen aantal banen* 39 Sanering en overig afvalbeheer 20 0% % Vervaardiging van metalen in primaire vorm 83 2% % 33, Vervaardiging van overige metaalhoudende minerale producten 16 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling 38 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling 25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) 17 Vervaardiging van papier, karton en papieren kartonwaren 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw 15 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 88 2% % 42, % % % % % % % % % % 21, % % % % % % Opslag en dienstverlening voor vervoer 166 4% % 84, Vervaardiging van voedingsmiddelen 231 6% % Winning van delfstoffen (geen olie en gas) 4 0% % 1,

29 Sector (2 cijferige SBI) 42 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) sector prioritair? Gemiddeld aantal Gemid- aantal per deld per Totaal Totaal aantal aantal Totaal Totaal aantal aantal aantal % per jaar banen banen* aantal % per jaar banen banen* 106 3% % 58, Totaal % % Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW en gegevens van het CBS, beide bewerkt door de Inspectie SZW. * De banen zijn per december 2012 (voorlopige cijfers) en december Pagina 29 van 125

30 5 Handhaving Bij een onderzoek naar een arbeidsongeval treedt een inspecteur van de Inspectie SZW handhavend op bij constatering van een overtreding. Handhaving wordt in dit arbeidsongevallenrapport breder gezien dan enkel een boete opleggen bij constatering van een overtreding. Voorbeelden van handhavend optreden kunnen ook een waarschuwing of eis zijn. Handhaving betreft alle activiteiten van de Inspectie SZW die erop zijn gericht de naleving van regels te bevorderen. Niet bij alle ongevalszaken heeft een (volledig) ongevalsonderzoek plaatsgevonden. Dit komt bijvoorbeeld doordat het ongeval achteraf meldingsplichtig blijkt of omdat een andere dienst het onderzoek op zich neemt, zoals reeds genoemd de politie bij een verkeersongeval. 5.1 Slachtoffers naar overtreding en boeterapport In figuur 9 is voor de verschillende jaren weergegeven in hoeveel gevallen overtredingen zijn geconstateerd en in hoeveel gevallen boeterapporten zijn opgemaakt. Dit is weergegeven in aantallen slachtoffers van ongevallen. Figuur 9 Slachtoffers naar al dan boeterapport en overtreding in de zaak (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, ) Uit figuur 9 blijkt dat het aantal slachtoffers waarbij in de zaak een overtreding is geconstateerd, sinds het jaar 2010 lichtelijk stijgt. Het aantal zonder overtreding daalt geleidelijk tot 2012, waarna het in 2013 weer licht stijgt. In 2013 zijn bij het onderzoek naar de slachtoffers van ongevallen in gevallen één of meer overtredingen geconstateerd. Bij van deze gevallen is een boeterapport opgemaakt. In onderstaand kader wordt een ongeval beschreven waarvoor een boeterapport is opgemaakt naar aanleiding van een geconstateerde overtreding. In dit specifieke geval is echter geen verwijtbaarheid geconstateerd tijdens het ongevalsonderzoek en om die reden is geen boete opgelegd.