DE BONUMAN (WINTI-PRIESTER)

Transcriptie

1 Keuzeopdracht door een scholier 1750 woorden 12 december keer beoordeeld Vak ANW Wat is winti? Wind Winti is een cultureel erfgoed van de oude surinamers. Het is een deel van de godsdienst van de Creolen. De Creolen zijn 1 van de twee grote bevolkingsgroepen in Suriname. Zij geloven dat God de schepper (Anana) bovennatuurlijke wezens heeft geschapen. De Winti. De Surinamers geloven dat de winti samen met hun voorouders naar Suriname zijn gereisd. De eigenschappen van een Winti zijn erfelijk. Ook is Winti in feite een nieuw religieus systeem, dat in Suriname is ontstaan. Het wordt onderverdeeld in 4 groepen (pantheons) Aarde, Lucht, Water en Bos aan het hoofd van elke Pantheon staat een oppergod. Een ander woord voor bovennatuurlijk wezen is wezen is winti deze goden worden dan ook wel winti genoemd. Men onderscheidt goede en kwade, hogere en lagere bovennatuurlijke wezens. De kwade wezens en de lagere wezens die meer slecht dan goed zijn belagen de mens voortdurend door middel van zwarte magie. (wisi) Iemand die aan zwarte magie doet heet een wisi-man. Deze slechte magie kan alleen door een medicijnman worden bestreden. Deze word ook obia-man of obonoe-man genoemd. Wanneer een van de mensen geteisterd wordt door kwade krachten en de medicijnman te hulp is geroepen stemt de medicijnman eerst de goden gunstig door middel van offers. Vervolgens gebruikt hij goede magie om de zwarte magie te neutraliseren. Ook de Indianen gebruiken deze manier van genezing. DE BONUMAN (WINTI-PRIESTER) Bij Winti genezing zijn er 3 soorten genezers: 1. Lukuman of Ai-man. (Dit is een helderziende die feilloos kan zien wat er met iemand aan de hand is). Wanneer iemand bezeten is door een winti (geest, letterlijk wind) wordt een van de lukumannen (ziener) uit de winkel geraadpleegd. De lukuman stelt na een 'luku' het juiste kruidenmengsel samen, voert eventueel de nodige rituelen uit en geeft advies over het gebruik van de kruiden (o.a. dosering). Daarnaast dient men zich, voor een optimale werking van de kruiden, vaak aan een aantal leefregels te houden (bijv. geen geslachtsgemeenschap gedurende het gebruik van de kruiden). 2. Bonuman of medicijnman. (Dit is een kenner van kruiden en medicijnen en een kenner van de alternatieve geneeskunst) Pagina 1 van 5

2 3. Dresiman. (Hij / zij is degene die belast is met het uitdrijven van boze machten en de mensen geneest). Het is vaak zo dat deze 3 personen samen één persoon zijn, hij bezit dus alle drie de eigenschappen. Bij zo n ritueel zijn er soms ook nog andere personen bij, zoals de Sabiman(wijsheer), de Buskupuman(boodschapper) en de Futuboy(de vertaler). De functie van de Bonuman De functie van de doorsnee Bonuman kun je verdelen in drie gebieden, het medische-, het magische- en het sociale gebied. Hierover nu wat uitleg: 1. Medisch gebied. De Bonuman probeert de angsten weg te nemen en de lichamelijke ziekten te genezen. Hij beschikt over de kennis van de werking van geneeskrachtige kruiden. 2. Magisch gebied. De Bonuman functioneert als religieus leider. Hij is de tussenpersoon tussen mensen en goden. Hij heeft een zeer goede kennis van magische planten. Verder is de Bonuman helderziend(kan magische ziektes voorspellen), en hij heeft kennis van bezweringsmiddelen en magische formules. Hij heeft een priesterlijke functie want hij verricht handelingen in opdracht van de goden. 3. Sociaal gebied. De Bonuman geeft hulp bij sociale problemen. Hij is een vertrouwensfiguur, hij handhaaft de tradities, hij is bewaarder van het culturele patroon en de regels met de tradities. Hoe word je een Bonuman? Je kan niet zomaar een Bonuman worden, je moet eerst een godheid erven of door deze uitverkoren worden. Dit wordt nagegaan via rituelen. Als de goden het goed vinden volgt er een opleiding en een inwijdingsritueel(zoals een kruidenbad).als Bonuman moet je de gedragsregels goed naleven en geen misbruik van de situatie maken, wanneer hij toch één van beide doet zullen de Winti s zich op hem wreken. Bonuman s worden meestal geleid door hoge Winti s die hen in staat stellen te communiceren met de wereld der overledenen. Soms wordt er ook een geest van een voorouder geraadpleegd, deze zullen dan bijvoorbeeld de juiste oorzaak van een ziekte voorspellen. Na de dood van de Bonuman. Als de Bonuman overlijdt, moet de familie een andere Bonuman zoeken. Men zoekt eerst naar iemand in de familie met kennis en ervaring van de familie-magie. Als die niet is gevonden roept men de hulp in van een Bonuman buiten de familie. Hij legt de Winti s uit waarvoor hij gekomen is. Van alle Winti neemt hij een hoopje aarde mee en legt deze op een rijtje. Vervolgens wordt de familie met een kruidenbad gescheiden van deze Winti s. Na het baden neemt hij de aarde mee naar het graf van de overleden Bonuman. De bedoeling van deze ceremonie is, dat de nabestaande van de Bonuman geen last krijgt van de connectie die de overledene had met de Winti s. Pagina 2 van 5

3 Welke andere culturen gebruiken geestkrachten? De Karen uit het Noorden van Thailand. Deze mensen geloven dat in alles een geest woont. Volgens het volk van de Karen bevinden geesten zich in huizen, velden, water, rijst, buffels en in bomen. Alle geesten moeten offers krijgen om ze tevreden te houden. Anders worden ze bood en kunnen ze rampen veroorzaken. De Karen geloven ook in taboes. Die taboes kunnen volgens hen ook voor rampen en vloeken zorgen. De Karen geloven dat zij 33 zielen hebben, elk deel van het lichaam heeft er een en de belangrijkste zit achter het. Als een van deze zielen weggaat dan wordt het lichaam ziek en moet er een offer aan de geesten worden gebracht. De Naxi s uit Zuidwest China. De Naxi s hebben al een heel oud geloof en ze vormen oorspronkelijk een matriarchale samenleving. De moeder was heel belangrijk in die cultuur. Er was zelfs geen naamvoor vader alleen voor moeder. De Naxi s geloven dat alles in de natuur geesten bevat. Ze vereren hun grootouders en proberen contacten te leggen tussen de gewone en de geestelijke wereld. De sjamanen zijn hun religieuze leiders. Zij voeren de rituelen uit, hebben contact met de geesten en ze zijn dokters kunstenaars en geleerden. Hun cultuur is sterk beïnvloed door de Bongba religie. De Naxi s geloven in meerdere goden en het is dus is de religie polytheïstisch. Ze hebben ongeveer geschriften van hen gevonden. Er zijn ook geschriften gevonden over het ontstaan van de religie. Hun voorvader Tabu zou hen geholpen hebben uit magische eieren te komen. De Aboriginals uit Australië De aboriginals kwamen ongeveer jaar geleden aan in Australië. Er waren ongeveer er De aboriginals verplaatsen zich alleen maar door Australië om naar religieuze plaatsen te gaan of omdat het voedsel op was in het gebied waar ze waren. Ze zwierven dus niet doelloos rond in Australië. De mannen maakten gereedschappen en waren de jagers. De vrouwen voedden de kinderen op en zorgen voor het eten. Ze verbouwden geen gewassen en fokten ook geen dieren, ze haalden alles van het land af. De aboriginals hebben ook verschillende goden en geesten die hun kunnen helpen maar ook straffen. De goden waren dus heel belangrijk voor hen. Toen de blanken Australië ontdekten werden de aboriginals massaal afgeslacht. Er zijn er nu ongeveer nog Enkele goden en voorwerpen. AISA (Ook wel genoemd: Maisa, Wanaisa ), godin van de Aarde. De naam komt van de Ewe-Fon-stammen in Togo en in Dahomey. Aisa is de hoogste god bij de Creolen van alle goden. Zij komt in de dromen voor als een vrouw die gekleed is in de traditionele Creoolse dracht (koto) in de kleuren van de Papa sneki, de slang met stompe staart, waar zij zich in de natuur bevind. Deze slang heeft dezelfde witte, as-kleurige, lichtbruine en rode vlekken als de python, die in West-Afrika als heilig worden beschouwd. Op het plaatje Pagina 3 van 5

4 zie je een offer dat word gegeven aan een god. ANANA, God van de Schepper, wordt door de Creolen ook wel genoemd: Anana Kedoeaman Kedoeampon (God van Hemel en Aarde). Deze namen komen van de stam Fante-Akan die in Ghana leven. Onder Anana staan alle goden die hij heeft geschapen. APOEKOE, Apoeko is een lagere godheid uit het bos-, water- of aarde-pantheon. Hij is de knecht en boodschapper van de hogere goden. De naam komt van het West-Bantoe Mpungu, de Hemelgod die klein van gestalte is. BAKROE, Is een lagere god die de knecht is van hogere goden. Bij sommige stammen is hij de hemelgod Burka.. Apoekoe/Bakroe en Akantamasi vormen een duo, zij zijn vaak in huwelijksverband, want men gelooft dat de bovennatuurlijke wezens onder elkaar huwen. Apoekoe/Bakroe zijn de lagere goden, die kunnen mensen belonen met rijkdom, kinderen enz., maar ook straffen. De straffen variëren van slecht gedrag, openbare dronkenschap tot ergere dingen. Iemand die zwarte magie bedrijft maakt bij voorkeur gebruik van de diensten van een Bakroe of Apoekoe om iemand te beheksen. BOEMBA, Is de hoogste godheid uit het bospantheon. Zijn naam is afkomstig uit het Congogebied. BOSOE, Is de hoogste godheid uit het waterpantheon. Zijn naam is afkomstig uit Ghana, waar hij de zeegod Bonsoe is. FJOFJO, Groep van goden en geesten met het nageslacht. Het gevolg van de fjofjo is een ziekte van bovennatuurlijke aard, die word ook fjofjo wordt genoemd. Men onderscheidt drie soorten: - Kra-fjofjo, waarbij de ziel van een kind gebrouilleerd is met een van de ouders - Jorka-fjofjo, waarbij de vooroudergeesten gebrouilleerd zijn met het nageslacht. - Winti-fjofjo, waarbij de familiegodin Aisa gebrouilleerd is met de afstammelingen van de Afrikaanse voorouder. JORKA, In de Indiaanse geloof betekent het `geest' in het algemeen. Maar in de Creoolse volksreligie staat het voor `geest van een overledene. De jorka kan beschouwd worden als het geheugen van de mens, dat een zelfstandig leven leidt in het dodenrijk. De Creolen geloven dat een geest zeven dagen voor de dood van Pagina 4 van 5

5 die persoon door andere geesten naar de graven wordt gebracht. Deze lijkstoet wordt jorka beri genoemd. KABRA, Zijn de oudste geesten, de stichters van een bloedverwantschapgroep. KROMANTI, Zijn de goden uit het luchtpantheon. Het zijn oorlogsgoden, die als zodanig te maken hebben met de dood. Ze dragen West-Afrikaanse namen. Er zijn verschillende kromantis bijv. de boeskromanti (de kromanti die in het bos wonen) en de watrakromanti (=kromanti die in het water wonen). OBIA, De godheid die de ziekten van de bovennatuurlijkeaard geneest. Het woord betekent genezer, priester. Bij vele volken vindt men het geloof in het bestaan van deze kracht. OBIA-MAN, Is iemand die door een genezergod (Obia)in bezit wordt genomen. OPETE, Hij is de hoogste godheid uit het luchtpantheon. Dat betekent in het Fante-Akan: aasgier TAPOE, Is een amulet of voorwerp met magische kracht, dat de bezitter beschermt tegen onheil, veroorzaakt door zwarte magie. De stenen die je op het plaatje ziet zijn vuur stenen en helpen ook tegen onheil en ziekten. WISI, Is een zwarte magie. Wisi, is afgeleid van het Engelse woord witch of afkomstig van het Fante-Akan: awisi, het wordt gebruikt door een wisi-man, die de boosaardige dingen van een Bakroe, Apoekoe of Jorka manipuleert. Hij is het tegenovergestelde van de Obia-man, die de gevolgen van de zwarte magie wegwast. Pagina 5 van 5