it Haven-pypke _:u :.~. :... ::'" ~.~~... ~;;... '-:1:-:- ~",:".. :.+~. .. ::':. ;... '" . '-::--, ~. " 1'''''':''. .:.1 "". '~"'J.. _ -:;;" ~.

Transcriptie

1 r 1...,,, ::':. ;.... '" I..,".:.1 "". '~"'J.. _ "',,!.,'. '-:1:-:- ~",:".. :.+~... ~..i...:... '.~ = _:u :.~. :... ::'" ~.~~... ~;;... ~--,,:: ~~~I,:I' ':.: :;;" ~.-'. '-::--, ~. " 1'''''':''. 0"''':'' _...;... it Haven-pypke

2 een snel-in-elkaar zet-zit-element hubo Een zelfbouw zit-element monteert U zonder moeite in een handomdraai. Zo'n zit-element zit-element beslaat uit: sloeldekje, zonder kuisen 2 voor- en 2 achterpoten, zll-element 7 tussenslijlen, met geel rugleuning. 14 schroeven, kussen 1 inbus-montage sleutel of met en 1 flacon lijm. bruin kussen een tafel méér is nooit weg.. Zelfs mei twee linkerhanden kunl U deze tafel zelf monteren. Alle benodigde onderdelen zillen in het pakket. Past prachlig bij onze zit-elementen. Het blad van 62 x 54 cm is van praktisch, wit kunststof. Altijd tientallen guldens voordeliger!! Schrans Leeuwarden. tel:

3 I T H A VEN P Y P K E dorpsblad voor Wijtgaard R:c:DAKTIE: H.Nota (eindredaktie) Buorren 28 Wijtgaard tel Joz.B.Roorda Buorren 46 Wijtgaard tel mej.a.bijlsma Meekeshof 18 Wijtgaard tel I I~D:E:1J~RKERS: J.Mulder,T.Hoekstra-Smeding en T.Haringsma (bezorging) 8e jaargang no maqrt 1978 J A A R VER G A DER I N G VER.:2i: T IGING "DOARPSBILHfG IfYTGAERD" o.p vri jdag 31 maart a.s. Is-avonds 8 uur precies in Café Hoekstra te Wijt gaard. A GEN D A 1) Opening door de voorzitter 2) Ingekomen stukken 3) notulen 4) Jaarverslag van de sekretaris 5) Jaarverslag van de penningmeester 6) Verslag kaskommissie 7) Bestuursverkiezing: Aftredend de heren G.A.Jongbloed en M.C.Reitsma, beiden zijn niet herkiesbaar. Het bestuur stelt kandidaat de heten S. Turkstra en Kl. Hellinga. Namen tegenkandidaten dienen 2 dagen voor de ver gadering bekend te zijn bij één der bestuursleden van Doarpsbilang. ) Bespreking verkeerssituatie in de dorpen Wijtgaard, Roordahuizum en Irnsum. 9) Toelichting bouwplan ten noorden Fopma's reed. (Eventuele gegadigden voor een bejaardenwoning gelieven zich v66r of op d.e vergadering aan te melden bij één der bestuursleden. 0) Aansluiting Centraal Antenne Systeem.1) Rondvraag 12) Sluitin~ oegang uitsluitend leden. Ook dames hartelijk welkom. Enige kennisgeving. Het bestuur.

4 - 2 DAT HET BE 'lal RD NAG BLIJV"'EN ~e leven in ee~ snel verancerde tijd; wat het in-onzi jeugd nog deed of jaar onze ouders in hun tijd warm voor liepen en gestalte gaven door het opricl ten van een vereni'ging 9 bond, club of partij; er is ",einin' meer van over. Sommige verenigingen hebben een taai leven en floreren 9 wel veran ert en/of gefuseerd 9 tot vandaag de dag. Velen zijn echter in de historie verdwenen~ g troffen dool de tijd waarin voor haar ie~n plaat meer ~as. Wel eerst een.lege plek achterlatend 9 vooral voor h TI die er zo nauwebetra ken varen, maar toch ~a kte all s zo zachtjes aan in 't vergeetboek. Dat is ja. ~~ en wij menen daaraan iets te moeten doen. Door elke vereniging wor n alle han elingen 9 activiteiten 9 besluiten enz. s h iftelijk vastgelegd in notulen 9 verslagen, Ie elijsten, jaar- en kaso er~ichten. Het ter ziele gaan van e ereniging heeft mees~al een slepend verloop en vaak werd niet een een o_he~iingsvergaderin Gaal. De aanwezige bescheiden z llen eerst nog wel met zorg door de oud-secretaris TI penningme ter '<Torden bewaard, zolang die er nog zijn; maar wat gebeurt er dan? Ook bij verhuizing i Q 'e ~ ns groot d t er pape"a sen verloren ga n. ~e hopen echter lat er ~ich hier en aar nog ad.inistratieve bes heiden va. ens zo lev nde organisaties onder de Havenpypke lezers ~evinden en zij deze zo ogelijk aan ons door willen g ven. Als we nu even nagaan welke verenigingen in de loo der tijd v rdhenen, dan zijn at~ U Hocht 9 Set Tro h (zang), Iaria-ve:reniging, -{(rui ver ond- 9 Sobriëtas 9 IC. Ir.G., K.A,E., Krite Wijtgaard fan tt oomsk Fry k Bour~ K,V. (pol.part.), Ar bestuur 9 11issie-naaikranö9 Oude merke Kommissies. Mogelijk is deze lij,t nog onvolledig, maar eens.maakten zij deel uit van onze dorpsgeme.nschap. Maar ook van de nu nog bestaande ve"enigingen is het heel wel denkbaar dat administratieve bescheiden zich up plaatsen bevincen waar ze niet thuis hare en waarvan het huidige bestuur geen weet heeft. Hoe "emakkeli jk gebeurt het bi j bes tuur á eengen dat elangri j ke bescheiden niet meer worden over edragen en zo gemak

5 - 3 kelijk verloren gaan. Het is al eens gebeurt dat een actief secretaris oude notulen wist te achterhalen die gewoon mee waren verhuisd naar een andere plaats! Al deze documenten van verd enen, zowel als van be~ staande verenigingen zouden wij centraal bijeen willen brengen. Hoe dit alles te realiseren moet nog wel wat vaste gestalte krijgen. Hierover hopen wij t.z.t. na dere mededelingen te doen. Natuurlijk zijn suggesties van onze lezers(essen) over een z.g. centraal dorps archief, van harte welkom. Hierbij aansluitend kan worden vermeldt dat het oud ste archief van ons dorp n.l. dat van de Katholieke Parochie-gemeenschap vanaf 1631 ondergebracht is bij het Rijks-Archief te Leeuwarden. Hier is het goed be waart en iedere belangstellende kan er inzage krijgen. Mogen wij voor bovenstaande uw aandacht vragen, in het bijzonder old-oestuursleden kunnen hier een wel kome bijdrage leveren. Namens de redaktie; J. Roorc1a. UITBREIDInG REDAKTIE In verband met het vertrek van ons rec1aktielic1 Arent van der Sluis na2,r IJeeuwarden, behoeft het rec12jctieteam enige uitbreiding. Onze gedachten gaan uit naar een jonger iemand die voor ons de sport- en jeugdzaken wil gaan coördineren. Van Arent waren we gewend regelmatig een bijdrage te ontvangen over de Jeugdraad. Het zal in zijn nie~lvle woonplaats allicht moeilijker worden goed in kontakt te blijven, al blijft Arent zijn werkzaamheden in de Jeugdraad uitoefenen. Voor zijn bijdragen aan "lt HavenpYIJke" 1,üllen 'de vanaf deze plaats Arent hartelijk ank zeggen. Bovendien missen ".re nu onze "Friese ta2,1" correctai'.!.1anneer er onder de jongeren (mnl. of vrl.) iemand is die er voor voelt, of wanneer u iemand kent die misschien geschikt kan zijn, laat het ons dan even weten. Alleen met elkaar kan het "HaveEPypke" goed gevuld verschijnen en boveedien is het nog leuk werk ook. Redaktie.

6 - 4 S'I'LND GEK 0 'I E lij Aan de iloardein no. 1 h b n zich gevestigd Tjeerd en Gerbrich Jongblocd-Jellema. VER TH 0 K KEN Arent van der SI is is vertrokken r aar Lee' _\'Tarden 5 de la Reijstraat ~O. Zijn otlde \ioning ilan de Buorr(m 59 zal.wrûen etfgebrokell. GEB 0 REn Op 4 januari jl. is :cboren ené, zoon van DoeLo en Cella Vü;ser-Jorna v""n Tjisse.a :;;8 felic1 t2-ties. IJ: U i! ";:; LIJ IC Op 20 januari jl. zljn gotrou\'td Tjeerd Aan Jongbloed van de Noardein en Ger rieh Jellema v n Scharno 'pou t m. Op 3 maart jl. zijn getrouwd Heloen C. Hockstra 5 Buorren 22 G. Theo van dor Jerf van st. 1'i olaasgo., Zij aaan,onen 0) Hillobuorron 17a te. arg-. Beide echtparen van harte gelukgo1enst. Ti TI U TI: LIJ K S J U TI I L E A Sjoerd cn Hiltje Hulder-Ter- stra, Fop!a t reed 18 waren op 6 ja~uari jl. 30 j ar ~e~rouwd. it feit is in huiselijke (ring herdacht. Alsnog proficiat. o VER 1 EDE N 20 Januari jl. ovc_leed onze oud-dorpsgenote nevr. Agnes Schaafsma-IJedema, vrouw van Piet 0chaafsma te Sneek. Zij werd 80 jaar. Op 1 felruari jl. overleed op de leeîtijd van 78 jaar onze dorpsgenoo L Doeke He stra, Buorren 19 en echtgenoot van W. Hemstra-Boersma. Onze deelneming ga~t uit naqr de nabestaanden.

7 VER H TI I ZIN GEN De familie Aan en Gatske Jongbloed-Bakker is verhuisd van Noardein I naar Brédyk 50. ZIr:;I(TE Uijtgaard wordt de laatste weken geplaagd door een griep en bof epidenie, I aar er werd ook bronchitu3 en longontstelü..g gel eld. Aan allen die op dit moment ziek zijn wen~en w:j van harte beterschap. In het bijzonder evr. J. Galama-Hoogterp e~ mevr. IJ. Hoekstra-Brattinga, d~e beiden in het ziekenhuis zijn 0I,gO".ome". D a TI K B D T TI I G I H G Z N Tige tank oar alle meilibjen, 0 tinken, blommen, pre "ntsje, kaerte~ en.'rieven mei bemoedigjende vur len. Ek d t hat alle ear meivmrke oan us better Hurden. Dette en H:;rnke. Voor de vele attenties die ik tijdens mijn ziekte mocht ontvanger,,aar bove al voor de bijzo. ere hulpverlening, zeg ik U aln langs deze weg hartelijk dank. Henk ~ota. per 1 januari jl.~ Dam.P.Ro k,~tra Julianalaan 69 Leeuwar1en mevr.b.van Balen Herelsiraat 58 Leeu~arden Faro. A. van Balen He iconweg 22b. Leeuwarden mej.h.vliegendehond Tangstraat 14 Wolvega I,'am. J. 13rinks na Haedstrjitte 18 Roordahui~um }jla,8.g. Borger.,1. an Pellicom, tr. 16 Leeuwarden Fa"1.H. Elzinga Bekenstraat 14 Leeuwarden Fam.Th. v.d. Werf Hillebuorren 17a. -larga Dnr.A. v.d. Sluis de la Reijstraat 10 Leemrarden Fam.G. Hoekstra Grente Buorren 19 Wirdum Fam.A. ValliLiS8. Jld Rij 20 Witmarsum Het aantal postabonnee's is met deze stroom nieuwe lezers geste["en van augustus 1977 tot 66 nu in maart 1978L

8 - 6 BOHHQJ1..IERPER STORT neer BIJ 'dijtgaar]) deel ;2 16 december een zwar~e dag voor de Geallieerde Luchtmacht In het vorige artikel word gemold dat de Duitse nacht jagerpiloot majoor Heinz Schnaufer, reeds t~eg gealli eerde vliegtuigen naar banaden had gehaa_d, ])e eerste was een 1anca~ter 111, L.Love van het No. 7 Squadron en de tweede een Lanenster Tl I,',. 1il1io van het No. 101 Squadron. Beide bommenvrorpe s,raron boven 1 romer ne ~rge aald HeiLz SCinaufer blijft in cector Eisbär rondvliegen na zijn juist behaalde 380 o'erwinning. Hij moet in ryichzelf hebben gegrinnikt om het fei t, lc.t hi j die vond alleen op eigen risico mocht otartel - het risico i ' zeker veranhloord ge\toest tot nu toe. En- vrie veet vat er nog meer komt! Hij hoeft niet lang te wachten, want na elig rondvliegen krij t hij tussen Lemmer en folvega weer e n Lancaster in let vizier. Het is inmidd81s half ac' t geworden. De Lancaoter i we reen B.IIl, het serienumm r is JE 545 en h t toestel behoort tot Ua. 49 Squadron, Uo. 5 Group v n R.L. I Bomb.;:r, Co"lmand. De ' sq. droncode is ill on hoewel h_t aantil vliegure onbekend is f is JB 545 nog een nieuwe machine, die sinds 30 october ij No. 9 quadron dienst doet - anderhalve maa cl du. Het toestel moet omstreek zijl gestart van Fiskerton, even ten 00 ten van Lincoln. Cp ~ n na bestaat de bemanr.ing uit Engel en - de uitzond~'.ring is F/Sgt Bed~ J.V. ~ing, e 19-jarige Australische achterschutter. ])e piloot is do 23-jarige.Pilot, Ofi'icer Gordon Lennox Ratcliffe. ])e sergeants EC~'vard Holloway (2)), Wilfred nobert ])ay (20), William Thomas Rees (23) en Albert Edgar Marsland 7ijn respecticy,elijk navigator, bomrichter, radio-teleerafist on boordwerktuigkundige I terv/ijl Flight Ser{~'oant Ricardo Losa, die in Canada is geboren, de iddenbovenschutter is. Geen kans voor Ratcliffe~ een welgemikt salvo van de ])uitse

9 Fa.A.de PUNDYK 7 Tel: Handel in : * MIJNSTEEN (rood en zwart) * ZAI\ID * GRINT * HYDR. SLAKKEN * PUIN * WOUDGROND enz. * BETON TEGELS -radio's -t.v. toestellen -wasmachines -'-gaskachels en andere elektr. huishoudelijke art. VOOR AANKOOP EN REPARATIE NAAR: ~YPJv1A. Buorren 25 - tel: 1608.

10 Voor VERVOE R over afstanden, lang of kort (-V~ CU ar transpor ill ~ - Ook ingericht voor VERHUIZINGEN en OPSLAG WIJTGAARD ROORDAHUIZUM tel en 1594 tel Voor bétere haarverzorging KAPSALON "MONIQUE" Meekeshöf 3 - telefoon 1730 Tot in de puntjes verzorgd! I

11 - -r majoor schiet ZlJn Lancaster onverbiddelijk in brand. Ratcliffe en zijn boordwerlt igkundige proberen alles om de brandende machine in de lucht te houden, terwijl men tracht de brand te oven. Als dat niet lukt probeert de piloot de machine nog zo lang onder centrale te houden totdat de bemanning er parachute het toestel kan ve~laten. 'eer he ben de toeschouwers het i-ee, dat de jongens alle tijd hebben om te springen: he~ drama schijnt veel langer te duren dan let zich in werkelijkheid afspeelt. All ~ duurt slechts een paar miluten, maar in die tussentijd, n dat alles is geda~n om de brand te blussen, moeten de bemanningsleden hun parachutes aan_aken, d noodluike~ openen en volgens een vaste volgorde het vliegtuig verlaten. Aan boord kun je niet ~ rken met een aangegespte parachu t~. Daarom liggen de -calschrer e" voor het gri jpen i '})ecia18 r8kken e-_ de e anning helpt lkaar met het aanhaken, terwijl de piloot probe rt, het beschadigde toestel onder cuntrole te houden - anders <omt er gee~,ens uit. e iloot zal als laatste ~prin~en. _ Is het dan nog kan tenminste! Hoewel de emannin o erop is oetraind de ~ac ine zo snel ma elijk te verlaten in geval v n nood - de II emergency drili" vormt eed belangrijk d 'el an hun opleiding! - d "lut de hele procedure toch nog altijd twee à vi r minuten en in die tijd kan van ~lle~ gebeuren. Maar zoals gezegd, voor de toeschouwer schi 'n all' veel langer te duren. R t a~ngeschoten toestel vliégt brandend het noordooste-_ in, tot voorbij Holvega, en draai t dan op een westelijke koers, snel hoogte verliezend. ~en poging t t noodlanding, nu blijkt dat men er niet meer op t' jd uitkomt? Zeer waarschijnlijk. Het laqiende wrak passeert Wolvoga opnie w en slaat dan plotseling te en de grond bij Sonnega, iets meer naar het westen. De /ge overwinning van Major H inz Schnaufer, die nu van ening is, het iets noordelijker te moeten zoeken, in de sector LBwe. Hij gaat dus ric _ting Le~uwarden. Zijn voorraad benzine begint inmiddels aardig ~e ~inderen. Bn over de brandende wr~kken van de neergoschote machines dendert de luc!;, t-.-loot naar Berli jn onveriel elijk voort.

12 - 8 H.t is nu de beurt van d achterhoede om 0 er F~iesland te vlie;gen. Lancaster B.II D8831 wordt in october 1943 toegewezen aan ecn nieuw Canadees squadron, dat nog een vluchten naar de vijand heeft ondernomen op dat mouent. Dit is (Leaside) Royal Canadian Air Force a ron op de basis East Moor 1 iets ten noorden van Yor~. Zoals alle nieuwe Squadrons bes taat ~o. 432 Sqn. uiten kern van ervaren mensen en nieuhelingen 1 die 1!et "vak" ~an de ervaren vli gers moeten leren. O~ 16 december is het Squadron net op rationeel en doen hun la: ca ters mee aan de aanval op Berlijn. Deze avond Hordt DS831 c rlogen door 1e Lt. (~'lying Officor) V. Fi her, een ervaren piloot. De bemanning bestaat deze reis uit acht man, want Fisher''''' b manning moet een nienn:e piloot meeu:men 1 dio ce reis z.al memaken om ervar~ g op to doen voord t hi~ zi'n eigen bemanning zal krijgen. In de regel vinat de be ~nning zoiets helemaal niet leuk, i-'ant het betelwnt d- t e toch al niet te ruine cockpit van de Lan aster, nor al bezet door piloot en oordwerltuigkundige (do~e laatste is de " rechterhard" van de piloot), deze keer x+ra vol wordt. Bovendien he~t het, dat een t eede piloot ongeluk aanbrengt. Haar je doet er.iets alm: opdracht is nu eenmaal opdracht en du gaat d.e verh<::ns1;e "segond dier y" me8. IJie "second dicky" is p/sgt O. Leuis cn of h t bijgeloof y.::.n de bemanning nu gegrond is en Le, is inderdaar ongel kaanbrengt - wo zullen het nooit ~etgn. Een feit is evenwel dat D8831, Den van de achterhoedemachines die met estroom bommenlsrpers over Zuid- en Midden-Friesland trekken, ten noorden van Sne I het pad vlm ftajor Schnaufer en zijn He-11 0 moet ~'rl isen. En Schnaufer schiet Iv'éér ra k. De Canadese Lancaster staat in brand. Het is wel haast zeker, dat net luchtgevecht doden en golv'oncen aan boord van de b ffi.enwerper heeft veroorzaakt en dat Fish r heeft geprobeerd, de zaak aan de rond te zetten omdat e n gedeelte van de bemanning niet in staat was per para hute de machine te verlaten. Hij draaide op een Noor -noordoostelij~e koers en de i woners van Wijtgaard za en de

13 - 9 brandende machine overvliegen en nel hoogto verliezen, om even later tussen Wij aard en Jeidum in hct-irdlmer Tie,dand. teg n ele grond e smakl-en, ".'cwr de L2.ncaster e~plodeerde. In de duiste nis zakten drie valschermen naar ele giond en elrie para uti~ n maakten een harde landing op de Friese -lei; eerste piloot Fisher, tweede piloot Lewis en radio-telegrafist FjSgt tl.a, Brudell. Ze liepen bij d~ landing vc'wondingen op en moeten doo~ il \Voners van i'feidum zijn opgenomen. D - ver'-londingen voorzover bekend gebroken enen e.d. - beletten hun verdere vlucht voor de Duit, ers, waardoor ze er de voorkeur aan ~aren, zich Drol' te geren. De volgende morgen - ra:rden de drie mannen dan ook gaar:re teerel. Inmiq.dels stortte ee. zesde Lanca tel' neer bij Heemkerk-Castricum. Het W;:LS '..reel' een B. 11 C:. \'lcl de. icu\-rste Vi3,n allemaal: _.. t de iieuw-zeclan ~e Piloot Pilo Of_icer J.T. Newton aa e stuurkolom had de ~achin nog aar vier vlieguren ~e.aakt.het wa Dse35 an Squad:ron, ro. 3 Group; I'LA.Fo BOTI- er COIT'.I'land, g ev-n ten zuidoosten va: Ely. ase rel op Fitchford, De vol enele.orgon -roog, 17 deccmb 1.' 1943, kwam het aglicht pas laat - zelf" 'n de gla loze ocrderij, waarvan men had gevree~d dat HcFarlane's 1anca ter er Q bovenop zou v llen. tem eratuur wa er verre van aangenaam. Ha het mei en \'le el het -'lat lichter l)ui ten. Het klo.armaken van het ontbijt in ae kel..1.ken was geen genoegen geweest, want h t keukenve- ster was er met kozijn en al uitge. lagen. In het groeiende morgenlicht zag de boe'in iet' rechtop tegen de heg staan - iets oorzichtigs. Ze keek iets scherper en zei op ongeloric'q toon: "Sjoch dêr nou is - dêr stiet us kokensinster rjucht op en del tsjin1e haoch oan!" Ja, het leok er wel op, maar het was het ni t. Het was het perqpex cockpit Rk van de ontplofte Lancaster, dat daar vrijwel onbeschadigd togen de heg stond... De wc'land n,varen bezaaid,jet vrrak"'tukken van het toestel, dat c mpleet aan kleine snippers scheen te zijn gescheurd. Ook lagen er ~onderden taafbrandbom en - el verderop laeen overblijfselen va_ bemanningsleden. Alles met elkaar schenen er vier lijken te zijn. De Duitsers

14 id ntificeerden de stoffelijke overschotten, die gru 1, elijk verminkt 1traren, als FjLt JI'Ic Farla e, de Canadese piloot; ae ~ngclse sergoants J.E. Clarke (boordwerktuigkundige); L.D. Wilson (navigator) TI E.Z. Jordan (luchtsc~ tter). Meer dan anderhalve maand later werd in de Langesloot nog een toffelijk overschot gevonden. Het wa de ~ngelso SerFe nt Francis R. \eetall, McF~rlaners bomrichter. In totaal vijf doden - wéér de vraag~ zoudcm ae res terende tv/ec man het ondanks all s to~h nog hebb n overleefd? Ju, na 34 jaar, w t n ;E het antwoord: V-Willie had acht man aan boord en drie van hen, één Flyin r Officer en twee Sergeants, zijn n g steeds vermist. De verschrikkelijke kracht van de on ploffing had ook hen tot atomen herleid.. e twee crashe~ bij Lemmer hadden 15 mensenleven' geëist - er "ras niemand levend uitge Ol en. Bij Sonnega vond men de af 'chm ol'jk toegetakeld lijken van Go don Ro.tcliffe en zijn hele b8marmi..g. Ook hier geen ove levend n. Tot grote verontw~~xdi5in~ vo.n de bevolking liet men de lijken van de voor onse vrijheid gevo.llen vlieger' 48 ~ur in d mo dor liggen. Dat ging op bevel van Him Ier, die oen decreet had uitgevaardigd waarin ~erd gezag do.t geo.ll'eerde vlieger. ordinaire moordenaars wo.r n, niet meer tot de mensen ko den worden gerek nd n dus ook niet voor en m~n~wa~rdige behandeling in aanmerking kwamen. De Rcichsf"hr8r S. S 0' misschien Fel do li"ees t gevreesde n::m in DUitslo.nd, bewees hierme dat de Duitsers sp edig geneigd zijn een recent verl den te vergeten, b. het terreur ombardement op Rotterd(~ door de L ~t{affe, het bombardement van dicz lfde Luftwaffe op en Helder cen paar uur nado.t ons land in de eidagen van 1940 z~ch aan de Duitsers had moeten overgeven, de bombardementen op Londen, Covontry, Var chnu en Belgrado. E als allereerste begin het bombardement op Guernica tijdens de Spaanse burgeroorlog - uitgevoerd door Dui~s vliegers... De ho.ndelwij~e met de bij Sonnega offigekomen,vliocers deed de bevolking de ho.at tegen 'e Duitsers nog meer stijgen.

15 Hetzelfde gebeurt tussen Wijtgaard en Weidum; er worden die morgen_vijf lijken gevonden en op last van de Duitsers moesten ze blijven liggen. De stofeelijke overschotten worden gelndentificeerd als zijnde van de Canadese Warrant OfficerFirst Class James Stuart BriegeIl navigator; de Engelse Flight Sergeant Thomas Walker Pragnell, bomrichter; Sergeant Raymond Hughes 1 de Engélse boordwerktuigkundige; de Australische schutter ijarrant Officer Raymond K nn~tl <::'aunders. H t laatste. lachtoffer ie de Canade~e arrant Officer Second Herbert Albert ~~rnerl eveneen een boordschutter. ~a twee dagen worden e lijken weggehaald. Men zou veronderstellen dat ze een lantste ustplaats zouden vinden te Virdum, waar reed~ ee~ ~ngelse piloot, William Robert Fisher, tweede pilo t van een d ar neergekomen \lellington, is begraren. Dit gebeurt niet: de oden van DS831 l'ior en 'egraven te Huizurn. Nog een sterk sta ltje: de ij Wijtgaard/Weidt verongelukte DS831 van Leaside Squadron was sle hts vier nummers lager dan de bij HeeE1skerk/Castric LIJ. veronge 1 kte DS835 van No. 115 Squadron. Beide machine, ge 'ouwd bij Armstrong-Whit'iorth in Baginton n uit erust met Bristol Hercule stermotoren, kulnen 0_ cezelfde dag zijn gereed e~ornen. Ze stortten ook neer op dezelfde dag. De 16e december 1943 was een zwarte dag voor e Engelse en Amerikaanse lueht achten geweest. Alleen al op Friese bodem waren 27 Amerik ne en 28 Engelsen, Canadezen cn Australiärs ~esneuveld. De R.A.F.-nacJtaanval op Berlijn WQS geen overweldigend.ueces. De leider van de raid, Ving Com ander George Leonard Cheshire, een V2.11 I;nGelands beroemste vliegers, deed zijn best het bombardement zo goed mogelijc te doen slagen, maar het weer speelde hem parten.' 6.A.F.-bo menwerpers keerden niet terug. Vier hiervan vielen in FrieslQnd, de andere twee, die in ons land neerstortten, beland en in Noord ;{ollcmd. VQm,rege het beroerd slechte Heer verongelukten er nog twaalf Lancasters bij hun terugkeer in Engeland, waardoor het totale verliespercentage 1 lom tot 6.9% veel te hoog.

16 - 12 Het betrekking tot de bij ihjtgaard/vjeid eergestorte Lanca~ter gaan we nog even na hoe de bem~nning in een dergelijke bommenwerper was geplaatst: d0 b mrichter hele.aal voor in de rompneus, de piloot en de boord 'vrerktuigl un ige naast elkaar in de cocl-epit. AC_lter ce cockpit had de navigator zijn compartiment en -lak daarachter was de laate val de radio-teie rafist. Een eind verderop, halverfege Je ro.p, zat de rid enboven~ chutter in zijn "mid-l..1pper tlirret" en hele aal aclter e staartvl~ {en bevond zich de staartkoepel Let daarin le st artschutter. De Lalcauter had een enorm lang 1)ommenruiJ en in feite zaten de vi jf e ~rstgenoemde bemannin sleden bovenop ele.omladl g. :/anneer die ontplofte werd meestal zeer weini o of niets van deze vijf man teruggevon en. Ook ~e t{ce overi e e. a ingsleden ove~l efue, et mee tal n'et, doch -an hun stoffelijke overschott n bleef in de m e 'te gevalle wel ieta over. De verliezen aan ancaster waren procentueel het laagst, doch de emanning had niet zoveel _ ns er levend uit te komen. De bemanningen waren bijzonder op de Lancasters gesteld, hoewel ze bekeridsto el als ",ijzonde_ lui ru htige mach'ne". De "La,c" had rima vliegeigens'}a_pen, was zeer solide ge ouwd en h d de reputatie? zijn 'emannin v ilie thuis te rengen. Hoe bram me eruit in ge ral van nooe,? De staart"'ch t ter kon regel~echt uit zij staartkoepel ontsn p_en. Ook kon ffi doo~ de geopende t o&angsdeur in de z'jwand va de "omp naar uiten. Een ander noodluik tevond zich in de bodem van do rompneus. Ei rol.' lieten de meeste bemanningsleden zich vallen. oor een noodlandin~ op zee waren t we noodluik n bovenin de romp aange racht, tenvi jl e--. een het coc1-cpi tdak kon 'derden geopend. In het gelal 1:lijtgaard/'eidum deed zich het ver chijnsel voor dat b ide piloten en de radio-telegrafist konden springen. Hoe kwam het, dat e bomrichter, v66r in de romp en het dicht~t bij het noodluik, er niet levend ui tk\1am? De boordvlerktuigkundige \.,ras eveneens in de coc..~pi t - Hi.'.arOJ. k'la _áj er niet ui t en de pilotell Hel'; De radiotelegrafist moest ei.:;n grotere afstan afleggen naar het noodluik dan de navi ator, die er

17 VEEFOKBEDRIJF G.fOPMA ENZn Fopma's Reed 1 Tel als het om béter fok en gebruiksvee gaat weet U de weg wel te vinden. FOPMA'S VEE STELT U TEVREE VOOR ALLE * VERZEKERINGEN * FINANCIERINGEN * HYPOTHEKEN assurantie adviesburo dr. b. hornstrasingel 4 bergum-fr. - postbus 56 Vrijblijvend advies verkrijgbaar bij: D. VISSER, TJISSEMA 7, WIJTGAARD Tel.: 's-avonds overdag I b.v. I i i

18 voetk/achten?? Maak direct een afspraak! Altijd gratis voet- en schoenadvies Voet- en schoenverzorging SCHAAFSMA Buorren 32 - tel: 1518., vloerbedekking Hoe had u het gehad wil,len hebben? WOL, KATOEN, NYLON of VINYL Vraag vrijblijvend advies. w. JORNA Ook voor: Matrassen, Dekens en Donsdekbedden. Gordijnen, vitrages, tafelkleden. Haedstrjitte 49, Roordahuizum, Tel: GA EENS KIJKEN OF VHAGEN BIJ c. Roekstra Buorren 22 - Wijtgaard, MOGELIJK DAT HET U EEN REIS NAAR DE STAD BESPAART NIET ALLEEN VER F EN BE H A N G HEBBEN WIJ MAAR OOK NOG 0 ROG I ST E RIJ.

19 - 1:3 veel vlugger bij kon zljn. Toch kwam de navigator er niet meer uit en de wireless operator wèl. Verder is het duidelijk, dat Fisher tot het laatst toe de machine in bedwang heeft gehouden om de anderen gelegenheid tot springen te geven. Hijzelf kon er toen ook nog op tijd uitkomen - als laatste man. Hoe kon dit allemaal? Er is maar één antwoord: Major Heinz Schnaufer heeft zijn 40e slachtoffer een zodanjge vuur..,toot meeé.,:egeven dat Briegel, Pragnell, Hughe~, Saunders en Turner meteen dood waren of zodanig gekwetst, dat ze niet meer konden sijringen. 30 J-lancasters cingen --erloren bi.j een aanval, die slechts middelmatig dlaac e en waarvan het weer terecht de schuld kreeg. Het meest tragisch is het verlies van 12 Lancasters, die na de gevaarlijke tocht nog in Eneeland moesten,rerongelukken. Beseffen -\,'e nog, 1Nat al deze Amerikanefi, Engelsen, Iieuw-Zeeianders, Australi~rs en Canadezen oor on~ hetben gedaan en welke ontstellende risico's zij daarbij liepen? Ma'or Heinz Schnaufer overle fde de oorlog met 121 noergeschoten geallieerde machiles op zijn naa.. Later verongelukte hij, naar ik meen, tijdens een autoongeluk. Op de Vliegbasis Leeuwarden a hij de Staffelkapit~n van de 12e Staffel van U.J.G. 1. Hij stond bekend als een correct officier. Overigens moeiten aanzien van Veinrich Himnler's bo,engenoemde decreet '\lorden gezegd 1 dat vele Lufhraffe-mensen er even veront~aardigd over waren als wij en het decreet meermalen saboteerdeno Hier eindigt onze geschiedenis van de "z",rarte c~ag", mi 34 jaar geleden. De meeste bijzonderheden hiervan zijn de chrijver uit eigen onder~oek bekend. De overige werden hem verstrekt door Ats Jeeninga die ontbrekende namen wist te achterhalen. Gaarne dank ik deze vriend voor zijn aandeel. Tevens gaat mijn dank uit naar twee andere vrienden: Gasse Hoekstra uit Wijtg~ardj die mij tot het schrijven van dit artikel inspireerde en bovendien inlichtingen verstrekte, alsmede Wiete H. de Vries uit Wolvega, die nadere bijz6nderheden wist te

20 - 14 verstrekien omtrent het neerschiete" van atc iiie's Lancaster. Zonder de hulp van dit drietal. ele, iverse bijzonesrheden achterwege moeten blijven. Tenslotte dient te worden opge! erkt dat de namen van de roiste Britse b manningsleden de cilrijver bekend zijn. Volgens een goede traditie worden namen van vermi_tenalleen genoemd al daartoe een drinbe de aanleid'ng te~ aat. De schrijver leeft gemeend, zich aan die traditie te moeten hou en. c cem,er 1977 Nachrift: Jan J. 7a, der Veer Elah,li~e Hier ij wil ik Jan v.d. r nogmaals bed nk82":' -:ocr zijn "pontane hulp. 1at de v~rdere levensloop - n de Duit e nachtjager-pilo t ~hna fer betreft, ka~ ik vertellen dat deze inderdaad de 0 rlog 1 eeft verleefd, naar in het 'Qar î950 bij en auto- ngelwc in Frankrijk.is omgekolen. 'lacht n er lezers v n "H0t Haven-Pypke" geintere 'eerd z' jn in mee van dergelijke ex'halen, Q n ka _ ik deze van harte t boek aanbevelen over de "Lu toorl 'boven Zuiè-West Friesland ", ook gese_reven doer de heer Jan v.cl. Veer eil lhaar an v rig jaar e t'tieede dl.".lk is yer c eneno N.B. Zie foto's elders in dit lad. Red. ~IEDEDELING ZITTIlTG 'I1\.LTSCR. leric l rer In overleg met ~e Par. Carita In~telling is be'loten: dat, met i,gang van 1978, de zitt'ng van de Maa~schappelijk HerkDter, ai de eerste a nd~.ga ond van de..0. nd, te be~iniicon. De redan is dat er zee~ weinig gebruik van wordt cema kt. Het schijnt dat er weirig Maatsc: appelijke problem n in ons dorp zijl. Dit in tegenstelling met de stad waar de aatschappelijke Dien tverlening het werk eigenlijk niet aankan. Daartij ka! nog dat door het Min. van C.R.M. een vacaturestop is af e

21 - -I', _,./ kondigt, zodat uitbreiding of vervang'idg van het team Maatschapp. Verk(st)ers niet mogelijk is. In feite verandert er niets, Wijtgaard blijft onder de zorg van de f12a,tschappelijke Dienstverlening 1eeu-v'arden gevestigd in de Harlingerstraat 15, tel ; o~en; 8.3~ en uur. MaandagavoDds v~n uur. Caritas Vijtgaard. P.S. Deze mededeling kon wegen plaa,tsgebrek niet J.e I' op ~eno~e~ worded in het januari-nummer. Red. VAN Hovember? st., Iaarten. \Je hoorden ze zingc.=:n, aar zagen nog niets. Tot op het 1~at0t de optocht er aan ki'lam, het ging or. naijr hût ::.aaltje.. Het.ra", :ceuze be~ dacl!t, een optoett en.s lang 1_8 deur. De kinderen waren tevreden, want eer~t een beker voor wat drinken en toen af~a hten wat er alle aal was en uit 'das tot ielers tevredenheid. En het mooiste van de ~vond zal VOOr de jeqg leiders geweest zijn, maar ook voor de 6') plussgi's, I,'cmt elie werden ooj:~ niet vergeten. Waarvoor h~rtelijke dank aan de leiders VdD ele jeugd. Ook hartelijk dank voor het ooie kerststukje, het staat nog steeds op het ka tje. Decembor kwam in ~i ht e natuurlijk Sinterklaas waar altijd zo n~ar uitgezien wordt. En ja, daar kwam ~interkl~as fier op zijn p~ard Wijtg~~rd binnen, voorop het orgel, met veel muziek. Het Z~.12.rte Pic Lon en veel ui t(181en d2,t het een lust was; z waren nog niet moe van het lopen over de daken, w2nt ze huppelden en sprongen dat het een lust was. 12.ter in december no,ar ele 800:3 in \Iirdum. st. ~Hcolaas was te moe om te komen, maar niet getreurd, want de pakjes lagen al te wachteno Sint Nicolaas had ons niet vergeten, want er was voor igdereen een pakje. Op 23 dgcceber hadden we kerstbrood-maaltijd, alles weer in de puntjes verzorgd. Het voorlezen van mevr.v.d.