c:46; "VELDSPORTACCOMODATIES" door G. Du Bois K. Rijniersce v'hjisterie V A N V E R K E E R E N W A T E R S T A A T W3SELMEERPOLDER8 BlBLlOTMCEK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "c:46; "VELDSPORTACCOMODATIES" door G. Du Bois K. Rijniersce v'hjisterie V A N V E R K E E R E N W A T E R S T A A T W3SELMEERPOLDER8 BlBLlOTMCEK"

Transcriptie

1 I BlBLlOTMCEK RWKSDlEhYT VOOR 00 W3SELMEERPOLDER8 I W E R K D O C U M E N T "VELDSPORTACCOMODATIES" door G. Du Bois K. Rijniersce Abw april 1980 c:46; v'hjisterie V A N V E R K E E R E N W A T E R S T A A T S D I E N S T V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S - L E L Y S T A D

2 I. "3 I.. INHOUD 1. INLEIDING " Doe1 van het rapport 1.2. Begripsbepaling 2. HET VEKSCHIJNSEL SPORT 2.1. Geschiedenis 2.2. Sportvormen 2.3. Functies van de sport 2.4. Sportorganisaties 2.5. Toekonstverwachtingen 3. BELEID 3.1. Algemeen 3.2. Particulier initiatief 3.3. Overheid 3.4. Overlegorganen 3.5. Beleid t.a.v. de aanleg en het beheer van accomodaties 4. INRICHTING EN BEHEER VAN VELDSPORTACCOEIODATIES 4.1. Behoeftebepaling 4.2. Situering en ruimtelijke indeling Plaatsbepaling en bestemmingsplannen Inrichtingsaspecten 4.3. Technische aspecten van de velden Technische eisen t.a.v. sportvelden Cultuurtechnische ingrepen 4.4. Inrichtingsaspecten van de gebouwen Aspecten t.a.v. kleedruimten Aspecten t.a.v. kantines 4.5. Onderhoud en beheer Normaal onderhoud Herstelwerkzaamheden 4.6. Verharde en halfverharde oppervlakken Halfverharde oppervlakken Verharde oppervlakken Kunstgras 4.7. Richtlijnen voor accomodaties voor lichamelijk gehandicapten 5. FINANCIELE ASPECTEN VAN VELDSPORTACCOEIODATIES 5.1. Aanlegkosten 5.2. Onderhoudskosten 5.3. Exploitatieopzet 5.4. Mogeli jkheden tot minimalisiring van de kosten LITERATUUR BIJLAGEN

3 1.1. Doe1 van het rapport ECn van de kenmerken van de tegenwoordige maatschappij is de aanzienlijke hoeveelheid vrije tijd. Hoe deze vrije tijd wordt doorgebracht is voor elk persoon verschillend, maar velen hebben gekozen voor de sportbeoefening. Hierdoor neemt het verschijnsel sport in de huidige samenleving een belangrijke plaats in. Zo beoefenden in 1972 in Nederland 2,4 miljoen mensen en in 1979 a1 meer dan 4 miljoen mensen (= 46% van de categorie 6-50 jaar) sport in georganiseerd verband (Landelijk contact; 1979). Door de vele sportbeoefenaars is de vraag naar diverse sportacconmodaties groot. In 1970 bleek er een tekort van 3400 veldsportaccommodaties te zijn, globaal over de volgende categorien te verdelen: (Anonymus, 1970, a) - atletiekbanen en -velden 75 - tennisbanen veldsporten (voetbal, hockey enz.) overige accommodaties Totaal 3400 Veel van deze accommodaties zijn de afgelopen jaren a1 aangelegd (tabel I), maar de vraag is nog steeds groter dan het aanbod, zodat ook in de toekomst nog voorzieningen moeten worden aangelegd. Tabel 1. Aantal accommodaties in 1970 en 1975 wedstrijdvelden oefengelegenheden voetbal tennis korfbal hockey handbal atletiek honkbal Bron: Nederlands Sport Federatie; Technische nededeling nr. 21 De laatste jaren is a1 veel kennis verzameld over de gewenste inrichting en aanleg van sportterreinen en onderzoek is nog steeds gaande. Hierdoor bestaat er veel literatuur op dit gebied, die echter zeer fragmentarisch beschikbaar is. In dit rapport is getracht vanuit de beschikbare literatuur, de gegevens over de veldsportaccommodaties te bundelen. De binnensportaccommodaties en de voorzieningen voor buitensporten, die niet op een veld (gras of (halflverhard) beoefend worden (motorcrossen, watersport e.d.) komen dus niet aan de orde. Door de belangrijke plaats van de sport in de samenleving worden steeds meer mensen (ook beroepshalve) geconfronteerd met dit verschijnsel. Lk een zal middenin de sportwereld zitten, maar anderen

4 zullen er slechts zijdelings nee te maken hebben. Te denken valt hierbij aan bestuurders van sport- en buurtverenigingen, wethouders, planologen, stedebouwkundigen, enz. Voor deze laatsten is dit rapport geschreven; met name voor degenen die te maken hebben met de aanleg en het onderhoud van veldsportaccommodaties. Ook in bet onderwijs zou dit rapport in een behoefte kunnen voorzien. On meer inzicht te krijgen in het fenomeen sport, zal in de eerste drie hoofdstukken worden ingegaan op de sport in het algemeen, terwijl in de daarop volgende hoofdstukken het eigenlijke onderwerp, de veldsportaccommodaties, besproken zullen worden Begripsbepaling Spel en sport zijn twee begrippen die nauw met elkaar in verband staan en waartussen geen scherpe begrenzing mogelijk is. Hierdoor is het noodzakelijk nader op beide begrippen in te gaan. a. Spel Van Dale beschrijft spel als: "een bezigheid die zonder enige praktische doelstelling, alleen om haar zelfs wil tot vermaak of ontspanning wordt verricht". Spel wordt gezien als een fundanentele menselijke behoefte waarover diverse theorieen bestaan: - alleen het levende wezen, dat niet alle energie gebruikt voor het in stand houden van de soort en de strijd om het dagelijks bestaan, gaat spelen (spencer).

5 I...?:w 1 - het spcl van Inens en dier met gezien worden als vooroefening om zich kundigheden eigen te rnaken die voor het latere leven van belang zijn (Groos). - het spel is de afschaduwing van de levenswijzen van onze voorouders; een verkorte herhaling van de levensvormen van de stam (Stanley Hall) '- door lichamelijke als geestelijke verlnoeidheid kont de nens tot spclen. - het spel is afwisseling van de arbeid, knnallsering van drlfta~1 an instincten. - spel bevordert de lichal:~el.ijken geestelijke ontwikkeling en door de licha~nelijke en geestelijke ontwikkeling worden de speelmogelijkheden verruind. Kinderen en dieren spelen vaak instinctmatig. De volwassen mens echter gaat zijn spel bewuster beleven en dit komt onder andere tot uiting in can s ter:;ls :rote re "gena;lkt heid" (Van Toor, 1979). Cr komen afspraken over het doe1 en het hoe van het spel (spelregels, tactiek). Als het spel zich in deze vorm gaat vertonen, gaat men van sport spreken. b. Sport In de voorgaande paragraaf bleek dnt de sport een ontwikkelingsvorm is van het spel (Lat: disporate = zich vermaken, zich vecstrooien). Sport is een rationele benadering van het spel, vaak een objectivering. Maar vooral bij het antct!ititische spel d.w.2. het spel met tegenstanders is het verschil tussen spel en sport zeer moeilijk aan te geven. De sport op zich is een co.nplcx en voelvormig verschijnsel, waardoor het een rnoeilijke zaak is de sport in zijn totaliteit te vangen in 6Sn definitie. [let is we1 mogelijk allerlei kenmerken van de sport op te sommen, lnaar het wezenlijke van de sport kao ~ooeilijk worden aangegeven. Van Dale beschrijft sport als: "ontspanning, die vaardigheid en kracht vordert en tegenwoordig vooral verbonden is met het wedstrijd- of competitie-element". Een andere definitie zou kunnen zijn: Sport is een geheel van lichaams- of geestesoefening tijdens een individueel of collectief spel dat volgens vastgestelde regels verloopt en dat meestal gericht is op het winnen.

6 Naar aanleiding van de verschillende omschrijvingen van sport, die in de literatuur te vinden zijn, onderscheidt de geneente Utrecht (1973) in haar rapport: "Beleidsstrukturen in de sport" de volgende elementen, die kenmerkend zijn voor het verschijnsel sport: - Spelelement Sportbeoefening is enerzijds spel en als zodanig een pretentieloze activiteit, dus niet gericht op het nastreven van enig doe1 gelegen buiten de sfeer van het spel, anderzijds is sport een rationele benadering van het spel en als zodanig een objectivering ervan. De sport is verzakelijkt spel, omdat er gerekend mrdt met meetbare, tastbare en weegbare resultaten. - Prestatie-element Hieronder wordt de wedijver verstaan, waarin de gerichtheid op het berekenen van resultaten tot uiting komt, die zich laten meten in de confrontatie met de ander, de tegenstander hetzij individueel, hitzij in teamverband. Het prestatie-element kan de volgende zes dimensies bevatten: ervaren van eigen en andermans grenzen; nemen van zekere risico's; ervaren en verwerken van nederlaag en overwinning; incasseren van tegenslagen; geconcentreerd bezig zijn en zich richten op een ver verwijderd doel. - Lichamelijke en/of geestelijke inspanning en vaardigheid Er is niet alleen in fundamenteel, maar ook in historisch opzicht sprake van een verwantschap tussen de lichamelijke en/of geestelijke oefening en de sport. Sport eist een zeker niveau van lichamelijk en/of geestelijk kunnen om aan het spel te kunnen deelnemen of aan het prestatie-element inhoud te kunnen geven. - Recreatie-element Sport wordt beoefend, omdat daaraan genoegen ontleend wordt. Dit geldt zowel voor de actieve deelnemer aan het sportgebeuren als voor de toeschouwer bij de sportprestaties, die anderen hem als kijkspel voorschotelen. - Element van institutionalisering Sportbeoehing vraagt om organisatie (bonden, verenigingen), om voorzieningen (velden, zalen) en algemeen aanvaarde spelregels.

7 "r 2. HET VERSCHIJNSEL SPORT 2.1. Geschiedenis a. Dntwikkelingen tot'het midden van de 19e eeuw Muurschilderingen en archeologische vondsten bewijzen dat reeds in het stenen tijdperk en'ook in het oude Egypte de sport, of althans het spel en de gymnastiek, een rol van betekenis speelde. Zo werd er b.v jaar voor Christus in Perzie a1 een spel gespeeld dat leek op het huidige hockey: een spel met stok en bal (Gantvoort, 1977) In de oudheid bekwaamden de Grieken zich in worstelen, boksen, pankration (een combinatie van worstelen en boksen), lopen en discus- en speerwerpen. Er waren ook competities, waarvan de Olympische Spelen de belangrijkste waren. De motivering voor de sportbeoefening in het oude Griekenland was verschillend (Schagen, 1977). In Sparta had de beoefening een militair karakter, omdat de vrije Spartanen (uitsluitend zij beoefenden sport) numeriek veruit in de minderheid waren t.0.v. de slaven. (kn de macht te behouden was een perfecte lichamelijke conditie vereist. Het doe1 van de Spartaanse sportbeoefening was het verkrijgen en behouden van deze conditie. Dit in tegenstelling tot de opvatting van de Atheners, die de harmonieuze ontwikkeling van geest en lichaam als ideaal zagen. Zo werd er tijdens de opvoeding naast lichaamsoefeningen ruim aandacht besteed aan de geestelijke ontwikkeling. In Athene waren het vooral de beter gesitueerden; die hun kinderen naar priv6 scholen stuurden om ze een dergelijke opvoeding te laten genieten. Door specialisatie van atleten in de richting van de lichamelijke ontwikkeling verwaterde echter het Atheense ideaal.

8 De sportbeoefening bij de Romeinen had aanvankelijk militaire betekenis. Na verloop van tijd hadden de verschillende sociale klassen hun eigen manier van sportbeoefening. Uit de lagere klassen kwamen de militairen voort, die de sportbeoefening op de oude manier voortzetten. De interesse van de hogere klassen ten aanzien van de lichamelijke opvoeding ging meer uit naar gymnastische oefeningen, hygiene en lichaamsverzorging. Van dit laatste getuigen de in het hele Romeinse rijk aangelegde thermische baden. Een derde groep sportlieden wren de beroepsatleten en de gladiatoren, die gelet op de grootte van de Romeinse stadions en arena's veel publiek trokken. foto Romeins stadion 0.i.d. In de Middeleeuwen waren veel vormen van lichaansoefeningen bij het volk in gebruik. De opvoeding lag in handen van de kerk en de ridders. Bij de klerikale vorming waren echter lichamelijke oefeningen niet in het programma opgenomen, hoewel tijdens vrije uren of dagen spelen we1 werd toegestaan. De lichamelijke opvoeding werd echter verzorgd door de ridderstand, zij het voor een kleine elitaire groep n.1. de toekomstige ridderstand (Beyer, Timer en Van Pelt, 1976). Om de plichten van een ridder te kunnen vervullen, moesten de jongens bekwaam zijn in paardrijden, zwemen, worstelen, schermen, boogschieten, jagen, hardlopen, springen, stoten en klimmen. De toernooien van de ridders waren naast een onderlinge competitie ook vermaak voor de volksmenigte. De burgers in de late Middeleeuwen hebben de riddersporten overgenomen en beoefenden deze in aparte ruimten en op speciaal daarvoor aangelegde terreinen. Tijdens de Pliddeleeuwen tolereerde de kerk de sport, maar tijdens de hervorming wendde zij zich geheel af en verwie'rp de sportbeoefening. Deze houding zou tot in de 19e eeuw voortduren. Anderzijds herleefde

9 onder invloed van de humanisten tussen de 14e en 16e eeuw de helangstelling voor het Griekse (Atheense) ideaal: de alzijdig, harmonisch gevormde mens (mens sana in corpore sano). Het is de humanisten echter niet gelukt de licharnelijicc opvoeding voorgoed te introduceren. Toch zijn er' in en na deze periode veel sport- en spelvorrnen van ItaliZ en Frankrijk naar Engeland overgebracht, die pas in het laatst van de vorige eeuw in hun Engelse ontwikkelingsvorm naar het vasteland zijn teruggekeerd. De grote doorbraak ki~a!-~ in iltr periode van het rationalisme in rie 18'' eeuw. Toen werd gepropageerd, dat het natuurlijk, nuttig en versta(1,iiy zou zijn de menselijke gezondheid te bewaren en de behendigheid van het lichaam aan te kweken. Vooral de filantropijnen eisten de bouw van oefenlokalen en de aanstelling van bezoldigde instructeurs. Een van hen, de Duitser Basedow, opende in 1774 een school voor lichamelijke opvoeding, die in principe niet alleen toegankelijk was voor de adel, maar ook voor de lagere sociale klasse (Schagen, 1977). Hierna volgde een reeks soortgelijke scholen. Van Guts Muths zijn de sterkste impulsen uitgegaan voor vernieuwing van de lichamelijke opvoeding. In dit verband moeten de Duitser Jahn en de Brit Arnold nog genoetnd worden. Jahn zag in :I(* dy.n;l;astiek een instru~ner~t van volbsopvoeding en een middel cot verhogirtg van ~,~ili.!::~ir,$ paraatheid, terwijl Arnold de jeugd door :oi.clclel van spiiri: I vcra~itwoor~lelijkheidsbesef en zin voor i i F :tilde apvoe:ircl. j I : : vast r r t a : : I I : : I a d : I i e l? I I I. w J I.: 31-i.ti.2 ~:ol.lt?se?s,::i 1 ciat,le I :,:,-?:I ~~~~i.v,?rsit.f?ite~~ ;::I 7. :t: : )I:: J;.':'::? : 'J I I : : I : i.. ;.. I. i ;;:. I,.>,:).,-.> t : hleef zowel in Engelnnd als daarbuiten een elitaire aangelegenhei?. Vanuit Gngeland, en in mindere mate vanuit Duitsland en ScandinaviB, weril de sportieve gedachte ook over andere landen verbreid. ilelctra volgden zelfs wetten die van de sport, of althans van de gymnastiek, een verplicht leervak maakten. Met uitzondering misschien van Duitsland bleef de beoefening op het continent vtij gering, werden de inspanningen niet gecoordineerd en kon de sport moeilijk de grenzen van het folkloristische verenigingsleven overschrijden. b. Ontwikkelingen tot de tweede wereldoorlog in Nederland In de loop van de lge eeuw kwam de beoefening van de sport in een stroonversnelling. Oorzaken waren o.a. de verschillende levensopvat- tingen in die tijd (Rijsdorp, 1977). - het christelijke deisme, dat religie en rede trachtte te koppelen God werd als oermacht geaccepteerd, maar de gebeurtenissen op aarde waren zuiver natuurlijk te verklaren. De bevordering van de lichamelijke opvoeding was in de vorige eeuw bijna geheel een zaak van theologische geschoolden. - het levensaanvaardende, antidogmatische liberalisme. De invoering van de lichamelijke opvoeding op de Nederlandse school stamt van Thorbecke (5 1860). - het marxistisch socialisme, dat zich niet alleen met de lotsverbetering van de arbeider bezighield, maar ook met het opbouwen van een arbeiderscultuur (o.a. sport).

10 Toch waren er in die tijd ook groepen met bezwaren tegen de sport. De arbeidersjeugd was tegen het aristocratisch karakter van de sport, de rationalisten verwiepen het niet-gericht-zijn van de pure speeldrang, terwijl men in streng calvinistische kringen bang was voor wereldgelijkvormigheid. Een stimulans voor de sportbeoefening was de reglementering omstreeks 1850 in Engeland van een aantal sporten zoals voetbal, hockey en rugby, die in het verleden vanuit Italie en Frankrijk waren gelmporteerd. De terreinafmetingen en het aantal spelers per team werden vastgelegd. Zodoende konden naast de tot die tijd beoefende gymnastiek een aantal veldsporten in competitieverband worden beoefend. Aan het eind van de 19e eeuw werden deze op het vasteland gelntroduceerd. In Frankrijk was de grote stimulator baron Pierre de Coubertin, die tijdens zijn verblijf in Engeland de sport had leren waarderen (Beyer, Timmer en Van Pelt, 1976).?let succes ijverde hij voor een internationale sportorganisatie, want in 1894 kon tijdens een internationaal sportcongres aan de Sorbonne te Parijs de Coubertin de vergadering ertoe bewegen in 1896 opnieuw Olympische Spelen te organiseren. In Nederland werden omstreeks 1880 de gereglementeerde Engelse sportvormen gelntroduceerd door de "vader van de Nederlandse sport" Pim Mulier.

11 Foto van Pim Mulier of van sportbeoefening omstreeks 1910 Met name van atletiek, voetbal, hockey, schaatsen en cricket heeft hij in belnngrij'xe mate de ontwikkeling gestimuleerd. In 1889 richtte hij de N.V.B. op, in 1890 legde hij als eerste de elfstedentocht af, in 1908 werd op zijn initiatief de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding opgericht. De organisatie van vierdaagse wandelmarsen berustte bij hem als secretaris. Verenigingen werden opgericht en spoedig daarna de overkoepelende organisaties. (Tabel 2) Het Nederlands Olympisch ComitE (NOC) werd in 1912 opgericht en was in de eerste helft van de 2oe eeuw een van de belang-rijkste pijlers van de Nederlandse sport. Tabel 2. Diverse veldsporten met jaren waarin eerste vereniging, resp. eerste bond werd opgericht. tak van sport tijdstip van eerste oprichting bond organisatievorm Cricket Voe t bal Atletiek Rugby Tennis Handbal Hockey Korf bal Honkbal Softbal K.N.C.B K.N.V.B K.N.A.U N.R.B K.N.L.T.B N.H.V K.N.H.B K.N.K.V K.N.B.B. N.S.B. 1912)~97~ 1951)

12 Sport werd, zeker tot de Eerste Wereldoorlog, relatief meer beoefend door de beter gesitueerden. Oorzaken waren 0.a. de geaardheid door de opvoeding, waardoor gemakkelijker iets nieuws geaccepteerd werd, de gfotere hoeveelheid vrije tijd en de rui~nere financiele middelen, waarover deze groep beschikte. De geografische beperkte contacten zorgden ervoor dat de sportbeoefening geen grote vlucht nam en hoofdzakelijk beperkt bleef tot het Westen van het land. Het elitaire karakter van de sport werd nog verstevigd doordat de sport veel werd beoefend door studenten, toen vrijwel allen afkomstig uit de hogere sociale milieus. Toch heeft deze groep de beoefening van een aantal sporten sterk gestimuleerd 0.a. het roeien. Na de Eerste Wereldoorlog nam het aantal sportbeoefenaars toe. Als belangrijkste factoren, die hierbij van invloed zijn geweest, kunnen worden genoemd (SPIJK, 1964): - de toeneming van de vrije tijd voor de massa van de Nederlandse bevolking door de invoering van de Arbeidswet in de stijging van de welvaart, die financiele mogelijkheden bood voor bepaalde vormen van vrijetijdsbesteding buitenshuis. - de voortschrijdende politteke en maatschappelijke democratisering, die er onderneer toe leidde dat sommige vormen van vrijetijdsbesteding, die aanvankelijk voornamelijk tot de welgestelden beperkt bleven, nu in bredere kring ingang vonden. - de rationalisering en mechanisering van het arbeidsproces, waardoor de mens afleiding en zgn. plaatsvervangende belevingen ging zoeken. De genoemde factoren geven echter nog geen afdoende verklaring voor het feit dat juist de sportbeoefening in deze periode zo is toegenomen. Hiervoor zijn de volgende factoren specifiek van belang: - de behoefte aan lichaamsbeweging, die groter werd naarmate de lichamelijke activiteit tijdens de arbeid en in het verkeer afnam. - de ontwikkeling van de co~nmunicatiemiddelen en de betere verkeersmogelijkheden, waardoor sommige ook op sportgebied achtergebleven gebieden ontsloten werden. de toenemende sportuitwisseling in groter verband. de emancipatie van de vrouw in de sportwereld. - de wijziging in de aanvankelijk overwegend negatieve houding van de protestant-christelijke zijde tegenover de sport, waardoor ook het aantal sportbeoefenaars bij dit volksdeel aanzienlijk toenam. - de groei van de buitenkerkelijkheid. Een relatief hoog percentage onkerkelijken was lid van een sportvereniging (PIETERSEN, 1961). Ondanks a1 deze factoren is de groei van de sportbeoefening tot 1945 zeer geleidelijk geweest. Hiervoor waren de volgende factoren van belang (GANTVOOKT, 1977): - geen steun van overheidswege. De sportbeoefening was afhankelijk van het particuliere initiatief. - milieugebondenheid: de integratie van de lagere sociale klassen en de elitaire sportwereld verliep moeizamer dan de hierboven genoemde factoren misschien doen vermoeden (men voelde zich er niet thuis). - slechte accornmodatoes. Hoewel in de loop van deze periode de sportaccommodaties kwalitief steeds beter werden., kon over het algemeen toch niet gesproken worden van in goede staat verkerende velden. Aan het begin van deze eeuw noesten voor aanvang van de wedstrijden zelfs vaak de grazende koeien van het speelveld worden verwijderd.

13 c. Enkele ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog De belangrijkste kenmerken van de sportontwikkeling in de periode na de Tweede Wereldoorlog zijn: sterke groei van het aantal sportbeoefenaren (zie tabel 3) toeneming van de overheidsbemoeiing met de sport gedeeltelijke professionalisering van de sport - toenemende variatie van sporten en vorrn van sportbeoefening. In het hiernavolgende zullen enkele van deze kenmerken nader uitgewerkt worden Toeneming aantal sportbeoefenaren Bet aantal sportbeoefenaren is in deze periode zowel relatief als absoluut toegenomen. Tabel 3. Ontwikkeling van het aantal georganiseerde sportbeoefenaars in Nederland, periode atletiek gymnastiek handbal hockey korfbal tennis voetbal volleybal bevolking 10,3 miljoen 13,9 miljoen 1,3 (Bron: C.B.S.) De belangrijkste oorzaken van deze groei zijn: a. de sterke groei van de bevolking. Deze factor is echter van minder belang dan men op het eerste gezicht zou vermoeden. De bevolking nam tussen 1945 en 1975 met ongeveer de helft toe (van 9 naar 13,6 miljoen) terwijl het aantal sporters zich in dezelfde periode meer dan verdrievoudigde (van 10% van de bevolking naar bijna 30%). b. toene~ning welvaart en welzijn. Door de welvaartgroei is het voor de lagere sociale klassen financieel mogelijk geworden om meer sport te bedrijven. Was tennis eerst een dure "eliteu-sport, tegenwoordig is het de op GSn na meest beoefende veldsport in Nederland. Naarmate de welvaart in de jaren vijftlg en zestig toenam, nam ook de behoefte aan welzijn toe. Sport en welzijn hangen nauw samen (RIJSDORP, 1977). Enerzijds is welzijn bevorderlijk voor de sport, doordat vorm en spreiding van de sportbeoefening een afspiegeling is van de ruinte die het welzijn in de samenleving inneemt. Hoe meer welzijn, des te meer mogelijkheden voor de sportbeoefening.

14 Anderzijds kan sport bevorderlijk zijn voor het welzijn, omdat de instelling van gezonde levensgewoonten erdoor gepropageerd kan worden. De rol van de sport t.a.v. het welzijn komt in het kort neer op de volgende punten: - sport kan de volksgezondheid ten goede komen, - sport kan een persoonsactiverende rol spelen, - sport kan een socialiserende werking hebben, - sport kan een redresserende en kanaliserende werking hebben daar waar de maatschappij de persoon niet weet op te vangen, - sport kan een zuivere recreatieve functie hebben; c. verdere vervaging van de sociale verschillen. Door de hierboven genoemde stijging van het inkomen van de lagere sociale klassen en door de democratiseringsprocessen van de laatste decennia is de integratie in de sport van de lagere bevolkingsgroepen sterk gestimuleerd. Een voorbeeld is de studentenwereld. Deze is minder elitair geworden en iedereen, die de capaciteiten daarvoor heeft kan studeren. Dit heeft tot gevolg dat de studentenaantallen sterk zijn toegenomen en samen met het feit dat door deze groep relatief veel aan sport wordt gedaan geeft dit een grote toename aan sportbeoefenaren. De laatste jaren zijn onder invloed hiervan veel studentensportaccommodaties aangelegd; d. toeneming mobiliteit: Door de welvaartsgroei is ook de mobiliteit toegenomen (het aantal personenauto's is sinds 1945 toegenomen vaa tot 4 miljoen!). Hierdoor is men niet meer direct aangewezen op sportvoorzieningen in de buurt, maar kunnen ook sporten bedreven worden op terreinen verder weg, zoals kunstijsbanen en watersportgebieden. Een duidelijk voorbeeld van de laatste jaren is het windsurfen, waarbij de surfplank op het dak van de auto wordt meegenomen. Foto van auto met surfplank

15 '. e. de huidige arbeidsomstandigheden: Deze worden 0.a. gekenmerkt door minder lichaamsbeweging, meestal een tekort aan buitenlucht en een hoger werktempo. Vooral dit laatste aspect geeft spanningen die om ontlading vragen. Door de negatieve invloed van deze factoren op de arbeidsprestatie hebben veel bedrijven daarop ingespeeld. Hieruit is de bedrijfssport ontstaan. Deze kan varieren van het instellen van pauze-gymnastiek (5 10 min) tijdens het werk tot het ter beschikking stellen van accommodaties, spelmateriaal en kader en het oprichten van een bedrijfssportvereniging; f. meer aandacht voor de sport op school: Op scholen staat wat sport betreft de lichamelijke opvoeding centraal. Deze kan twee functies hebben, afhankelijk van de functie die men de school toedicht n.1. - een bijdrage te leveren in de hulp aan de leerling, op weg naar zijn volwassenheid, - het voorbereiden tot een vitaal en motorisch adequate vrijetijdsbesteding ("vrijetijdsopvoeding"). Naast de lichamelijke opvoeding bestaat de schoolsport. Schoolsport is sportbeoefening in schoolverband en draagt kenmerken van de school en van de sport. Deze sportvorm vereist stringentere voor- schriften dan de spel- of gymnastiekles en het gaat mede om het winnen. Er kunnen wedstriiden worden eeoraaniseerd tussen klassen of leerlingen en de leerlingen kunnen schoolvaardigheidsdiploma's halen. Ook kan de schoolsport gericht zijn op kennismaking met takken van sport, die niet in het schoolprogramma voorkomen; g. Naast de groep, bestaande uit valide mensen van ca. 10 tot 50 jaar wordt de sport tegenwoordig ook steeds meer bedreven door andere groepen,b.v. : - bejaarden. Door de sport worden bewegingsarmoede en ook isolement tegengaan, het speelse weer in hun leefpatroon gehtroduceerd, het contact met andere weer op gang gebracht en een zinvolle besteding van de vrije tijd aangeleerd (GEMEENTE ZOETERMEER 1975), - gehandicapten, waarbij de sport dient om de bewegingsarmoede te bestrijden en het vertrouwen in eigen mogelijkheden te stimuleren.

16 De hier genoemde groepen vragen een speciale benadering, methodiek en sfeer, waardoor een deskundige leiding zeer gewenst is. Bewegen voor ouderen en gehandicapten vraagt naast de deskundige begeleiding een pakket aan extra voorzieningen zoals onder meer betere bereikbaarheid, verhoogde temperatuur en extra verwarmd zwemwater; h. de invloed van de massamedia: Was er voor de oorlog in de dagbladen alleen op de achterpagina plaats voor de sport, tegenwoordig zijn dit, zeker op maandag, meerdere pagina's. Ook de invoering van de televisie heeft ervoor gezorgd dat het publiek meer geinformeerd wordt over de sport (bijna alle olnroepen hebben een eigen sportprogramma). Door het brengen van sport in de huiskamer wordt de interesse voor de sportbeoefening aangewakkerd en is de stap naar actieve sportbeoefening vlugger gezet, zeker niet in de laatste plaats door bewuste stimulering tot sportbeoefening Toeneming... van de overheidsbemoeiing met de seort --- Voor de Tweede Wereldoorlog was de bemoeiing met de sport bijna geheel in particuliere handen. De overheidszorg bepaalde zich in hoofdzaak tot het handhaven van de openbare orde bij sportevenementen. Maar door de sterke groei van het aantal sportbeoefenaren na de oorlog ging de overheid zich meer met de sport bemoeien. De vraag naar sportaccomodaties werd steeds groter waardoor de overheid de particuliere sector de helpende hand bood d.m.v. subisdies (de eerste rijkssubsidieregeling t.b.v. de sport stamt uit 1955). Ook kwam de overheid steeds meer tot het inzicht dat sport wezenlijk bijdraagt tot het welzijn en de gezondheid van de bevolking, gebieden waarop de overheid initiatieven moet ontplooien. Een overheidsbeleid t.a.v. de sport is dan noodzakelijk geworden. In hoofdstuk 3 zal nader op het overheidsbeleid warden ingegaan. Gedeeltelijk-professionalisering van de seort --- In perioden waarin veel belangstelling voor sport bestaat, is er steeds een groep zgn. beroepssporters, die zich in hun levensonderhoud voorzien d.m.v. de sportbeoefening. Dit bestond a1 in de Griekse en Romeinse tijd en naarmate de sportbeoefening in de 2Oe eeuw toeneemt, zien we dit fenomeen terugkeren (7.0 werd in Nederland in 1954 het betaalde voetbal ingevoerd). Betaalde sport en beroepssport zijn niet hetzelfde. Er wordt van betaalde sport gesproken als de sportman een geldelijke vergoeding krijgt voor zijn sportprestaties. Een beroepssporter krijgt een dusdanige beloning voor zijn sportprestaties, dat hij ermee in zijn levensbehoeften kan voorzien. Amateurs worden per definitie niet betaald, maar topsporters in de amateurssector krijgen vaak gratis materiaal en een zeer hoge reiskostenvergoeding, zodat hier eigenlijk van een verkapte vorm van betaalde sport kan worden gesproken. De invoering van de betaalde sport heeft ook consequenties voor de Olympische Spelen, omdat aarl deze Spelen alleen amateurs mee kunnen doen. De sterkste speler van een land, die vaak betaalde sporters zijn kunnen hierdoor van deelneming uitgesloten zijn. De amateursbepalingen van het Internationale Olympisch Comit6 zijn daaron tegenwoordig in discussie.

17 ,. '. I, Een ander facet van de sportprofessionalisering is de sponsoring van Foto van shirtreclame een club door een commerciele instelling. Hierbij stelt de sponsor (fabriek, verzekeringsmaatschappij e.d.) een geldbedrag ter beschikking aan de club in ruil voor het bekend maken van de bedrijfsnaam door b.v. shirtreclame Toeneming -- seelverruwing en agressie Door de hierboven geschetste rol van het geld bij de huidige sportbeoefening, maar ook door b.v. het binnendringen van politiek in de sport kan de sportiviteit uitgehold en de spelverruwing in de hand gewerkt worden. Niet alleen door de hier genoemde zgn. externe factoren, maar ook interne factoren kunnen oorzaak zijn van spelverruwing. Als de bewustheid, waarmee het spel door de speler benaderd wordt, toeneemt, kan de speler met de spelregels tactisch gaan manipuleren (RIJSDORP 1977). In het ernstigste geval kan een opzettelijke overtreding, die zich rechtstreeks tegen het lichaam van de tegenstander richt (b.v. het onderuit schoppen in het voetbal) meer voordeel brengen dan dat men zich aan de geest en de regels van het spel houdt. Dat spelverruwing agressie in de hand werkt is onvermijdelijk en de laatste tijd zien we dan ook dat naarmate de "noodzaak" van het winnen groter wordt, de agressie toeneemt. Een andere oorzaak van de toenemende agressie in de sport is de toeneming van de agresssie in de hele maatschappij. In dit verband kan sport als spiegel van de samenleving gezien worden. Ook buiten het veld neemt de agressie toe. Dit wordt mede veroorzaakt door de agressie op het veld, waarbij een supporter zich vereenzelvigt met een speler of een team en het agressief gedrag overneemt. Agressie op de tribunes komt het meest voor bij jongeren tussen 12 en 20 jaar.

18 De agressie van de supporters stelt hoge eisen aan de accommodatie. De zitplaatsen b.v. moeten niet vernield kunnen worden en indien dit toch voorkomt gemakkelijk te vernieuwen. Een ander voorbeeld is de (bij het betaalde voetbal verplichte) afscheiding van een paar meter hoog tussen publiek en spelers Sportvormen Zoals a1 in de inleiding is aangegeven, bestaat de sport uit verschillende elementen. Het is zeer moeilijk duidelijk de relaties aan te geven tussen deze elementen, aangezien bij elke vorm van sport de accenten op deze elementen anders liggen. Aij onderscheid in sportvormen kan het best worden uitgegaan van drie criteria (GEMEENTE UTRECHT, 1973): - naar organisatiegraad - naar prestatiehierarchie - naar activiteitenpatroon a. Sportvormen naar organisatiegraad Bij de relatie tussen sportbeoefening en zijn organisatiegraad kan het volgende onderscheid gemaakt worden: a.1. de sportbeoefening via lidmaatschap van een sportvereniging Als lid van een vereniging heeft men de meeste kans om regelmatig sport te beoefenen op een daarvoor geschikte accommodatie en volgens de officizle, algemeen aanvaarde regels. Voor sommige sporten, met name de teamsporten, is het lidmaatschap van een vereniging vaak de enige mogelijkheid om ze te beoefenen. Gesteld kan worden dat het de

19 v. sportvereniging is die de maatschappelijke behoefte aan sport kanaliseert. Sport zonder verenigingsverband is echter ook denkbaar. Zo beoefende in 1972 van alle Nederlanders tussen 15 en 50 jaar 6% uitsluitend binnen, 53% uitsluitend buiten en 16% zowel binnen als buiten verenigingsverband (MANDERS en KROPMAN; 1974). T.a.v. deze percentages is er nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen (figuur I). Bron:Manders en Kropman (1974) Figuur 1.0rganisatiegraad van de sportbeoefening per geslacht in percentages van totaal landelijke bevolking tussen 15 en 50 jaar. a.2. De sportbeoefening in "informeel" verband Deze vorm van sportbeoefening betreft b.v. het trimmen in trimgroepjes, sporten in gezinsverband en de "vrije" vormen van sportbeoefening zoals op instuiven e.d. Opvallend is hierbij dat de oudere gelegenheidssporters hoofdzakelijk sport bedrijven binnen gezinsverband, terwijl de jongere gelegenheidssporters meer in groepjes zonder familieleden sporten (MANDERS en KROPMAN; 1974).

20 a.3. De solitaire sportbeoefening Hieronder worden verstaan enerzijds sportactiviteiten die de betrokkene alleen kan verrichten, zoals zwemmen en schaatsen en anderzijds het deelnemen aan georganiseerde sportevenementen zoals wandelmarsen buiten verenigings- of formeel verband. Soms houden dergelijke activiteiten een prestatie-element in. Bovendien kunnen zij veelal beschouwd worden als training voor meer geinstitutionaliseerde vormen van sportbeoefening. b. Sportvormen naar prestatiehierarchie Gelet op de mate waarin aan het prestatie-element in de sport gewicht toegekend dient te worden vallen de volgende vormen te onderscheiden (Figuur 2): - sportieve recreatie - recreatiesport - algemene wedstrijdsport - topsport bollsen. atlctiek. wielrennen basketball. handbat, hockey roeien. kano badminton. Iremen, arnnartieh. rchaalren. bud0 rolleybal, tafeltcnnil. tennis, rolrchastrcn torfbal. schermn, baseball - skien. wandelen, fictrcn paardrijden. golf I CLUB I BOND REGlONdAL ( BOND NATlC\::L -plaatrei ijke per% -land. + qeg. prs -radio. t.".. ror~r~ ~ ~ ~ d ~ per, l i j ~ e Figuur 2.Spanningsveld sport-nederlands karakteristiek (Bron: Gemeente Zoetermeer 1975) b.1. Sportieve recreatie -- 6tnFF"T E -.i Sportieve recreatie is die vorm van recreatie die de sportvorm gebruikt, maar niet in gereglementeerd wedstrijdverband plaatst en waarbij de officiele regels niet altijd in acht worden genomen (MIN. van C.R.M., 1977). Voorbeelden hiervan zijn: wandelen, zwenunen, fietsen, trimmen, badmintonnen in de tuin of volleyballen aan het strand, spelevaren en de onwillekeurige betiteling een "spelletje" (RIJSDORP; 1977). De sportieve recreatie ligt dus meer in de sfeer van het spel

Werkstuk LO Sport en Samenleving

Werkstuk LO Sport en Samenleving Werkstuk LO Sport en Samenleving Werkstuk door een scholier 2074 woorden 29 november 2004 6,3 51 keer beoordeeld Vak LO Inleiding Het doel van het maken van dit werkstuk is om het vak gym voldoende af

Nadere informatie

6,7. Samenvatting door E woorden 25 februari keer beoordeeld 3A. Verschijningsvormen van sport. Ruwe indeling:

6,7. Samenvatting door E woorden 25 februari keer beoordeeld 3A. Verschijningsvormen van sport. Ruwe indeling: Samenvatting door E. 1414 woorden 25 februari 2014 6,7 30 keer beoordeeld Vak Anders 3A. Verschijningsvormen van sport Ruwe indeling: Individuele recreatiesport Recreatiesport in teamverband Topsport en

Nadere informatie

5,7. Werkstuk door een scholier 2404 woorden 24 oktober keer beoordeeld

5,7. Werkstuk door een scholier 2404 woorden 24 oktober keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2404 woorden 24 oktober 2008 5,7 13 keer beoordeeld Vak LO Inleiding Dit werkstuk moet ik maken om lichamelijke opvoeding met een voldoende af te sluiten dit jaar. Ook is het

Nadere informatie

Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten.

Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten. Hoofdstuk 11 Sport 11.1 Inleiding Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan de orde: 11.2

Nadere informatie

COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS - BESLUIT

COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS - BESLUIT COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS - BESLUIT OPSCHRIFT Vergadering van 20 november 2012 nummer: 2012_BW_00366 Onderwerp Raadsmededelingen: Basissporten Sportaccommodatienota 2012-2015 - vormend Beknopte

Nadere informatie

Ook is er de mogelijkheid tijdens de revalidatieperiode in de avonduren kennis te maken met verenigingssport, zoals rolstoelbasketbal en quadrugby.

Ook is er de mogelijkheid tijdens de revalidatieperiode in de avonduren kennis te maken met verenigingssport, zoals rolstoelbasketbal en quadrugby. Sport en Bewegen Inleiding Sport- en bewegingsactiviteiten vormen binnen de revalidatie een wezenlijk onderdeel van het revalidatieprogramma. Naast de individuele fysiotherapie (waarin natuurlijk ook aandacht

Nadere informatie

Sport als cultureel erfgoed. Inventarisatie-onderzoek sportarchieven in Nederland (2000) Stichting de Sportwereld en Diopter

Sport als cultureel erfgoed. Inventarisatie-onderzoek sportarchieven in Nederland (2000) Stichting de Sportwereld en Diopter Wilfred van Buuren Sport als cultureel erfgoed. Inventarisatie-onderzoek sportarchieven in Nederland (2000) Stichting de Sportwereld en Diopter Conclusies: Er worden veel sportarchieven bewaard* Slechte

Nadere informatie

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN Beleidsplan 2016-2020 SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV Slikkerveer is een vereniging. En zoals bij iedere

Nadere informatie

Meer informatie over de Special Olympics is hieronder te vinden, als ook de les aangepast sporten voor de basisscholen.

Meer informatie over de Special Olympics is hieronder te vinden, als ook de les aangepast sporten voor de basisscholen. Lessen aangepast sporten op basisscholen in Achtkarspelen Dit jaar worden in Friesland de Special Olympics nationale spelen georganiseerd. Tijdens dit sportevenement worden er meerdere toernooien georganiseerd

Nadere informatie

SPORT zijn alle georganiseerde bewegingsactiviteiten die gerelateerd zijn aan bepaalde doelen.

SPORT zijn alle georganiseerde bewegingsactiviteiten die gerelateerd zijn aan bepaalde doelen. Samenvatting door J. 1037 woorden 8 februari 2017 6,8 30 keer beoordeeld Vak Methode Bewegen, Sport en Maatschappij Be Sports Minded BEWEGEN zijn alle ongeorganiseerde (niet club/vereniging) bewegingsactiviteiten.

Nadere informatie

Sportdeelname volwassenen 2012

Sportdeelname volwassenen 2012 b In Eindhoven doet ongeveer twee derde deel van de bevolking (15-84 jaar) aan sport. De sportparticipatie ligt op 66%. In 2008 was de sportdeelname 67%. b Sporters voelen zich gezonder dan niet-sporters

Nadere informatie

G-sp rt. Sport voor personen met een handicap: gewoon doen!

G-sp rt. Sport voor personen met een handicap: gewoon doen! G-sp rt Sport voor personen met een handicap: gewoon doen! Alles over G-sport Steunpunt G-Sport Vlaanderen tel. 03 240 62 97 www.gsportvlaanderen.be Psylos vzw Vlaamse federatie voor sport en recreatie

Nadere informatie

Behoeften op het vlak van actieve sportbeoefening bij Nijmegenaren vanaf 50 jaar. meting voorjaar 2003

Behoeften op het vlak van actieve sportbeoefening bij Nijmegenaren vanaf 50 jaar. meting voorjaar 2003 Behoeften op het vlak van actieve sportbeoefening bij Nijmegenaren vanaf 50 jaar meting voorjaar 2003 O&S Nijmegen februari 2004 Inhoudsopgave 1 Samenvatting en conclusies 3 1.1 Inleiding 3 1.2 Sportdeelname

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Ede Gezond leven

Verkiezingsprogramma D66 Ede Gezond leven Gezond leven 1 > Kijk kritisch naar subsidies > Sport vaste prik op school > Richt de wijk sportief in! > Bewegen is besparen D66 heeft een warm hart voor sport in de ruimste zin van het woord. Sport en

Nadere informatie

Stadsenquête Leiden 2005

Stadsenquête Leiden 2005 Hoofdstuk 20. Sport Samenvatting Van de Leidenaren zegt tweederde in de afgelopen 12 maanden te hebben gesport: een kwart van de Leidenaren doet één sport, eenderde twee of drie sporten en 6% zegt zelfs

Nadere informatie

Factsheet Sportparticipatie in Utrecht

Factsheet Sportparticipatie in Utrecht Factsheet Sportparticipatie in Utrecht mei 2015 Overzicht Deze factsheet geeft op hoofdlijnen een beeld van sporten en bewegen in de stad en maakt deel uit van Utrecht Sport, de Utrechtse sportvisie op

Nadere informatie

Versterking. Visie & plan toekomst sportverenigingen in Nederland 2012-2016. Professionalisering Positionering Samenwerking

Versterking. Visie & plan toekomst sportverenigingen in Nederland 2012-2016. Professionalisering Positionering Samenwerking Versterking Visie & plan toekomst sportverenigingen in Nederland Professionalisering Positionering Samenwerking 2012-2016 Samenleving Energie uit het hart van de samenleving Sportverenigingen Brancheorganisatie

Nadere informatie

G-sp rt. Sport voor personen met een handicap: iedereen 100% sporter!

G-sp rt. Sport voor personen met een handicap: iedereen 100% sporter! G-sp rt Sport voor personen met een handicap: iedereen 100% sporter! Alles over G-sport G-Sport Vlaanderen tel. 03 240 62 97 www.gsportvlaanderen.be info@gsportvlaanderen.be Psylos vzw Vlaamse federatie

Nadere informatie

Stadsenquête Leiden 2007

Stadsenquête Leiden 2007 Hoofdstuk 16. Sport Samenvatting Tweederde van de Leidenaren zegt in de afgelopen 12 maanden te hebben gesport. Bijna vier op de tien Leidenaren geeft aan minimaal wekelijks te sporten. Het landelijke

Nadere informatie

Londen 2012! Meer dan 2000 jaar geleden. Gerwin De Decker. Grieken hun goden vereerden. De enige. bewoners waren priesters, die de

Londen 2012! Meer dan 2000 jaar geleden. Gerwin De Decker. Grieken hun goden vereerden. De enige. bewoners waren priesters, die de Gerwin De Decker Sportievelingen zullen zich tijdens de zomervakantie niet vervelen. Want de Olympische Spelen komen er weer aan! Van 27 juli tot en met 12 augustus 2012 zullen alle topatleten van de hele

Nadere informatie

Sport' Omnibus Haarlem Gemeente Haarlem, afdeling Onderzoek en Statistiek

Sport' Omnibus Haarlem Gemeente Haarlem, afdeling Onderzoek en Statistiek Re a ge re n Adre s: nove mbe r 2013 o.e n.s@ha a rle m.nl Grote ma rkt 2 2011 Ha a rle m Gemeente Haarlem, afdeling Onderzoek en Statistiek Omnibus Haarlem 2013 Sport' 1 Twee derde doet regelmatig aan

Nadere informatie

Tabel 25.1b Percentage Leidenaren dat meer dan 12 x per jaar aan sport doet, in % van alle Leidenaren

Tabel 25.1b Percentage Leidenaren dat meer dan 12 x per jaar aan sport doet, in % van alle Leidenaren 25 SPORTDEELNAME De sportdeelname van Leidenaren staat centraal in dit hoofdstuk. Het RSO (Richtlijn Sportdeelname Onderzoek), een landelijk standaardmodel voor onderzoek naar sportdeelname, is als uitgangspunt

Nadere informatie

Organisatorische integratie G-Sport binnen de S.V. Koedijk

Organisatorische integratie G-Sport binnen de S.V. Koedijk Organisatorische integratie G-Sport binnen de S.V. Koedijk KOEDIJK IS TROTS OP DE VOORTREFFELIJKE SAMENWERKING MET DE WNK BEDRIJVEN. ZIJ HEBBEN MEDE GEZORGD DAT DE TWEEDE FASE VAN DE INTEGRATIE VAN DE

Nadere informatie

LO-1. Bewegen, Gezondheid en Samenleving

LO-1. Bewegen, Gezondheid en Samenleving LO-1 Bewegen, Gezondheid en Samenleving 1. Waar gaat het over in dit thema en waarom moet je dit leren. De eindtermen binnen het vak LO-1 willen dat je nadenkt over: wat jij wel / niet toelaatbaar vindt

Nadere informatie

Burgerpanel Zeewolde. Resultaten peiling 7: sportbeleving

Burgerpanel Zeewolde. Resultaten peiling 7: sportbeleving Burgerpanel Zeewolde Resultaten peiling 7: sportbeleving oktober 2013 Inleiding Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten van de 7 e peiling met het burgerpanel van Zeewolde. De peiling ging deze keer

Nadere informatie

INFOKAART OUDEREN EN LICHAAMSBEWEGING

INFOKAART OUDEREN EN LICHAAMSBEWEGING INFOKAART OUDEREN EN LICHAAMSBEWEGING Inleiding Lichaamsbeweging kan gezien worden als een relatief goedkope manier om het ontstaan van een aantal belangrijke ziekten, zoals hart- en vaatziekten, ouderdomssuiker,

Nadere informatie

In formeel verband. Grote organisaties over actuele ontwikkelingen op het maatschappelijke middenveld. donderdag 22 mei 14

In formeel verband. Grote organisaties over actuele ontwikkelingen op het maatschappelijke middenveld. donderdag 22 mei 14 In formeel verband Grote organisaties over actuele ontwikkelingen op het maatschappelijke middenveld 1 2 SCP onderzoek Individueel perspectief (Uitstappers en doorzetters, 2014) Organisatorisch perspectief

Nadere informatie

Samen sporten met Mission Olympic De grootste schoolsportcompetitie van Nederland

Samen sporten met Mission Olympic De grootste schoolsportcompetitie van Nederland Samen sporten met Mission Olympic De grootste schoolsportcompetitie van Nederland 14393_brochure mission olympic_a4_v6.indd 1 02-09-11 17:02 Samen sporten met Mission Olympic Sporten is goed voor je gezondheid

Nadere informatie

Met vriendelijke groet, mede namens de volgende deelnemende sportbonden uit het Cluster 50 +,

Met vriendelijke groet, mede namens de volgende deelnemende sportbonden uit het Cluster 50 +, mw. drs. E.I. Schippers, informateur p/a Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA Den Haag Utrecht, 21 april 2017 Geachte mevrouw Schippers, Bij uw inspanningen om de beoogde coalitie te verenigen op doelen

Nadere informatie

Sportexperience. bij asvuvv,

Sportexperience. bij asvuvv, Sportexperience asv UVV bij asvuvv, de bedrijfsdagen van nu! Naast een algemene sportvereniging voor het hele gezin, kunnen ook organisaties voor hun sportieve prestaties bij ons terecht. Bedrijfsuitjes,

Nadere informatie

Onderzoek Sportgedrag

Onderzoek Sportgedrag Onderzoek Sportgedrag Onderzoek Sportgedrag Deze vragenlijst gaat over uw huidige sportgedrag en het sportgedrag in het verleden. Ook als u weinig of geen sportervaring nodigen wij u van harte uit om de

Nadere informatie

De maatschappelijke rol van sport voor ouderen. Notitie voor de (kabinets)beleidsperiode 2017 e.v.

De maatschappelijke rol van sport voor ouderen. Notitie voor de (kabinets)beleidsperiode 2017 e.v. De maatschappelijke rol van sport voor ouderen Notitie voor de (kabinets)beleidsperiode 2017 e.v. Utrecht, april 2017 Inhoud Beleidsuitdaging... 3 Verband tussen ouder worden en eenzaamheid... 4 Incidentie

Nadere informatie

Is een klas een veilige omgeving?

Is een klas een veilige omgeving? Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag

Nadere informatie

Juni Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland

Juni Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland Juni 2016 Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland 1. Algemeen Tot op heden bestaat de gemeentelijke aandacht voor sport hoofdzakelijk uit het zorg dragen voor instandhouding van accommodaties. Tevens is

Nadere informatie

Werkstuk gemaakt door Naomi Buur!

Werkstuk gemaakt door Naomi Buur! Werkstuk gemaakt door Naomi Buur! Hoofdstuk 1: Voorwoord blz. 1 Hoofdstuk 2: Geschiedenis blz. 2 Hoofdstuk 3: Het vervolg van de Spelen blz. 3 Hoofdstuk 4: De moderne Spelen blz. 4 Hoofdstuk 5: Olympische

Nadere informatie

Sport- en beweeg interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2018

Sport- en beweeg interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2018 Naam interventie: Sport-it in de wijk A) Kosten en uren Vul hieronder het aantal uur in dat de lokale professional (aanvrager) kwijt is aan de uitvoer van de sport en beweegactiviteiten. Benoem steeds

Nadere informatie

12 Sportbeleidsstukken

12 Sportbeleidsstukken DC 12 Sportbeleidsstukken 1 Inleiding In dit thema bespreken we het overheidsbeleid ten aanzien van sport. We besteden aandacht aan de sportnota Tijd voor Sport. Het ministerie van VWS heeft in 2011 een

Nadere informatie

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het

Nadere informatie

Antwoorden LO Bewegen en samenleving

Antwoorden LO Bewegen en samenleving Antwoorden LO Bewegen en samenleving Antwoorden door een scholier 1835 woorden 6 maart 2005 5,4 30 keer beoordeeld Vak LO Bewegen en samenleving: Opdrachten: Opdracht 1: Lichamelijke opvoeding werd tot

Nadere informatie

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?

Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948

Nadere informatie

Beleidsplan Twins Sporting Club Oosterhout

Beleidsplan Twins Sporting Club Oosterhout 2013-2017 Beleidsplan Twins Sporting Club Oosterhout BELEIDSPLAN 1. Inleiding Twins is de roepnaam voor de in Oosterhout gevestigde vereniging Twins Sporting Club. Het beleid van Twins is gericht op het

Nadere informatie

Competitie als ondersteuning in de opleiding van een sporter in plaats van een slechte leermeester.

Competitie als ondersteuning in de opleiding van een sporter in plaats van een slechte leermeester. Competitie als ondersteuning in de opleiding van een sporter in plaats van een slechte leermeester. Aangezien het proces van LTAD voor sport evolueert, ontstaan gaandeweg evenveel antwoorden als nieuwe

Nadere informatie

Naar een toekomstbestendige en vitale. Naar een toekomstbestendige en vitale buitensport

Naar een toekomstbestendige en vitale. Naar een toekomstbestendige en vitale buitensport Naar een toekomstbestendige en vitale Naar een toekomstbestendige en vitale buitensport Hoe vitaal zijn de clubs? Wat is de kwaliteit van de accommodaties? Wat zal er veranderen in de toekomst? Zijn huurprijzen

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 Sportiviteit en Respect

Hoofdstuk 6 Sportiviteit en Respect Hoofdstuk 6 Sportiviteit en Respect In hoofdstuk 1 hebben we drie deelgebieden binnen Sportiviteit & Respect onderscheiden, namelijk (1) Fair play, (2) Sportief gedrag en (3) Grijs gebied (zie figuur pagina

Nadere informatie

Frits Avis Er bestaat geen raamwerk voor een sportcarrière

Frits Avis Er bestaat geen raamwerk voor een sportcarrière Frits Avis Er bestaat geen raamwerk voor een sportcarrière Anders dan Natalia Stambulova, volgens wie er zes keerpunten zijn die een sportcarrière kunnen maken of breken, is sportpsycholoog Frits Avis

Nadere informatie

Sponsorplan

Sponsorplan Inhoudsopgave 2. Introductie woord vooraf.2 3. Sponsorpropositie 3 - Kijk op badminton - Kijk op sponsoring - Wat levert het op? 4. Sponsor onderdelen 4 5. Sponsor pakketten..5 6. Contact en contract..

Nadere informatie

Uitvoering van NDD-Beleidsplan 2012-2017 JAARPLAN AFDELING. Wedstrijdzwemmen WEDSTRIJDZWEMMEN WATERPOLO TRIATLON TRIM & RECREATIE BASISZWEMMEN

Uitvoering van NDD-Beleidsplan 2012-2017 JAARPLAN AFDELING. Wedstrijdzwemmen WEDSTRIJDZWEMMEN WATERPOLO TRIATLON TRIM & RECREATIE BASISZWEMMEN JAARPLAN AFDELING Wedstrijdzwemmen WEDSTRIJDZWEMMEN WATERPOLO TRIATLON TRIM & RECREATIE BASISZWEMMEN 1 AFDELING: Wedstrijd zwemmen STELLER: Ed Laar DATUM: 01-09-2013 INLEIDING De Omnizwemvereniging Nieuwe

Nadere informatie

Beleidsregels sport (2005 en verder)

Beleidsregels sport (2005 en verder) (2005 en verder) 1. Beleidsterrein Beleidstaak: Sport Beheerstaken: 530.90 Overige kosten sportbeoefening, functienummer 2. Uitgangspunten van beleid De uitgangspunten ten aanzien van de stimulerende taak

Nadere informatie

KVLV helpt vrouwen over de drempel naar beweging!

KVLV helpt vrouwen over de drempel naar beweging! 3 juni 2004 KVLV helpt vrouwen over de drempel naar beweging! IS ER POSITIEF NIEUWS? Recent interuniversitair onderzoek bij 12.000 Vlamingen tussen 10 en 75 jaar doet Minister Marino Keulen besluiten dat

Nadere informatie

Enquete Olhaco Hoogeveen:

Enquete Olhaco Hoogeveen: Enquete Olhaco Hoogeveen: De resultaten zijn: 1) Wat is uw geslacht? 5% 5% Mannen Vrouwen De verhouding van mannen en vrouwen binnen de vereniging is volgends de enquête even groot, dus ook in de realiteit

Nadere informatie

Handbalvereniging HV Delta Sport

Handbalvereniging HV Delta Sport Handbalvereniging HV Delta Sport Sponsorbeleid 2015-2018 1. Algemeen Op 29 juni 1969 is handbalvereniging Delta Sport opgericht, in eerste instantie als handbalafdeling van sportvereniging Delta Sport.

Nadere informatie

KvK 24470061 BTW NL151091264B01 IBAN NL90 RABO 0152 3988 21

KvK 24470061 BTW NL151091264B01 IBAN NL90 RABO 0152 3988 21 Sponsorbrochure Stichting Rotterdam Volleybal Freek van Leeuwenstraat 1 3059 TN Rotterdam KvK 24470061 BTW NL151091264B01 IBAN NL90 RABO 0152 3988 21 www.rotterdamvolleybal.nl info@rotterdamvolleybal.nl

Nadere informatie

Opgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij?

Opgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij? Opgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij? 19 maximumscore 4 een beschrijving van twee moderniseringsprocessen op economisch gebied (per proces 1 scorepunt) 2 het aangeven van het gevolg: vraag naar hogeropgeleide

Nadere informatie

Beleidsplan. IJsclub Zoeterwoude

Beleidsplan. IJsclub Zoeterwoude Beleidsplan IJsclub Zoeterwoude 2018-2021 1 juni 2018 BLADWIJZER 01 bladwijzer - - - blz 2 02 visie blz 3 03 missie - - - blz 4 04 algemene doelstellingen blz 5 05 hoe bereiken we dit? - - - blz 7 06 tijdsplanning

Nadere informatie

Nadere regeling sportverenigingen Berg en Dal 2018

Nadere regeling sportverenigingen Berg en Dal 2018 Nadere regeling sportverenigingen Berg en Dal 2018 Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Berg en Dal; gelet op de Algemene subsidieverordening Welzijn Berg en Dal 2017; besluit vast

Nadere informatie

SPORTUITGAVEN ONDERZOEK

SPORTUITGAVEN ONDERZOEK SPORTUITGAVEN ONDERZOEK Inleiding In de maand oktober heeft het NIBUD in samenwerking met de GPD-bladen en RTL-nieuws een onderzoek gedaan naar de sportuitgaven van consumenten. Het onderzoek is gedaan

Nadere informatie

SIRE. Rapport. "Geef kinderen hun spel terug" Jonneke Heins. C0521b 29 oktober 2007

SIRE. Rapport. Geef kinderen hun spel terug Jonneke Heins. C0521b 29 oktober 2007 Grote Bickersstraat 74 3 KS Amsterdam Postbus 247 AE Amsterdam t 2 522 54 44 f 2 522 53 33 e info@tnsnipo.com www.tnsnipo.com Rapport SIRE "Geef kinderen hun spel terug" Jonneke Heins C52b 29 oktober 27

Nadere informatie

RPAQ. De recente Lichamelijke Activiteit Vragenlijst

RPAQ. De recente Lichamelijke Activiteit Vragenlijst RPAQ Holland_RPAQ Version Number 1.1 updated 21/February/28 RPAQ De recente Lichamelijke Activiteit Vragenlijst Deze vragenlijst is ontworpen om uw lichamelijke activiteit in het dagelijks leven van de

Nadere informatie

Visie. Senior Games 2009 is hiervoor de eerste aanzet en zal als aanjager, motivator dienen voor de broodnodige erkenning.

Visie. Senior Games 2009 is hiervoor de eerste aanzet en zal als aanjager, motivator dienen voor de broodnodige erkenning. Onderzoek Visie Ouderen staan nog midden in de samenleving, zijn kapitaalkrachtig, hebben relatief veel vrije tijd en doen in nog steeds toenemende mate aan sport op oudere leeftijd. Een nieuwe generatie

Nadere informatie

KFC Sparta Petegem onderschrijft:

KFC Sparta Petegem onderschrijft: KFC Sparta Petegem onderschrijft Panathlon verklaring. Deze panathlon verklaring legt heldere gedragsregels vast bij het nastreven van de positieve waarden in de KFC Sparta Petegem onderschrijft: Met het

Nadere informatie

Jongeren winnen veel met sport GERARD DIELESSEN, ALGEMEEN DIRECTEUR NOC*NSF:

Jongeren winnen veel met sport GERARD DIELESSEN, ALGEMEEN DIRECTEUR NOC*NSF: Jongeren winnen veel met sport GERARD DIELESSEN, ALGEMEEN DIRECTEUR NOC*NSF: Met Olympic Moves bereiken en inspireren we jongeren uit het voortgezet onderwijs met de kracht van sport en dragen we actief

Nadere informatie

Jouw club klaar voor de

Jouw club klaar voor de Jouw club klaar voor de toekomst?! Watersportverbond, 6 maart 2019 www.academievoorsportkader.nl De omgeving van clubs verandert, beweegt jouw club mee? Sport in cijfers 74 sportbonden 23.000

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Olympische Spelen Voorwoord Ik hou mijn spreekbeurt over de Olympische Spelen omdat ik altijd naar de Olympische Spelen kijk op tv. Zelf vind ik de winterspelen het leukste, omdat ik de sporten zoals :

Nadere informatie

Burgerijenquête 2005. Sporten en gebruik gemeentelijke sportaccommodaties

Burgerijenquête 2005. Sporten en gebruik gemeentelijke sportaccommodaties Burgerijenquête 2005 Sporten en gebruik gemeentelijke sportaccommodaties Burgerijenquête 2005 Sporten en gebruik gemeentelijke sportaccommodaties De Oosterhoutse Burgerijenquête is een vorm van onderzoek

Nadere informatie

Reglement Special Olympics Belgium. Unified sport. Februari Belgium

Reglement Special Olympics Belgium. Unified sport. Februari Belgium Unified sport Februari 2017 Belgium Special Olympics S reglement On the field we are teammates, off the field we are friends. Special Olympics Unified Sports omvat 3 inclusieve sportmodellen waarbij personen

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond

Nadere informatie

Gedragscode. Inhoudsopgave

Gedragscode. Inhoudsopgave Gedragscode Inhoudsopgave Inleiding... 2 Wat is een gedragscode?... 2 Een gedragscode is geen wet... 3 Gedragscode voor de sport... 3 Richtlijnen voor afspraken binnen een gedragscode... 3 Sporters...

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) onderhoudt middels de organisaties Kerk in Actie (KiA) en ICCO Alliantie contacten met partners in Brazilië. Deze studie verkent de onderhandelingen

Nadere informatie

Olympisch Lespakket 2004

Olympisch Lespakket 2004 Olympisch Lespakket 2004 Verantwoording Doelgroep Het pakket is bedoeld voor alle leerlingen van de basisschool. Doelstellingen Algemene doelstellingen Leerlingen leren over de Olympische Spelen nu en

Nadere informatie

Onderzoeksverslag Behoeftepeiling Sportwijk Nijla n

Onderzoeksverslag Behoeftepeiling Sportwijk Nijla n Onderzoeksverslag Behoeftepeiling Sportwijk Nijla n In dit document vindt u het onderzoeksverslag naar aanleiding van de behoeftepeiling in de wijk Nijlân. Inhoudsopgave Inleiding... Onderzoeksmethode...

Nadere informatie

Nieuwe doelgroepen, Nieuw sportaanbod

Nieuwe doelgroepen, Nieuw sportaanbod Nieuwe doelgroepen, Nieuw sportaanbod Proeftuinen Nieuwe Sportmogelijkheden NOC*NSF Hein Veerman 25 november 2010 Voorstelrondje Naam en club Inhoud workshop Over welke doelgroep(en) wilt u ideeën opdoen?

Nadere informatie

Effectief Actief interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2013 MSI

Effectief Actief interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2013 MSI Beweegpret 55+ aan Zet A) Kosten en uren Vul hieronder het aantal uur in dat de lokale professional (aanvrager) kwijt is aan de uitvoer van de sport en beweegactiviteiten. Benoem steeds de rol van de professional

Nadere informatie

Sport- en beweeg interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2018

Sport- en beweeg interventie beschrijving GB bijlage Menukaart Sportimpuls 2018 Naam interventie: Natuurlijk Bewegen A) Kosten en uren Vul hieronder het aantal uur in dat de lokale professional (aanvrager) kwijt is aan de uitvoer van de sport en beweegactiviteiten. Benoem steeds de

Nadere informatie

Beleidsvisie BCNieuwerkerk

Beleidsvisie BCNieuwerkerk Beleidsvisie BCNieuwerkerk 2017-2022 Missie Visie Beleid BCN 2017.Docx 17-04-2017 1/8 Doel... 3 Leeswijzer... 3 Missie... 3 Visie... 4 Beleid... 5 1. Bestendig:... 5 a. Financieel gezond en betaalbaar...

Nadere informatie

Voetbalvisie D.O.S. Kampen

Voetbalvisie D.O.S. Kampen Voetbalvisie D.O.S. Kampen Algemeen: D.O.S. Kampen is een ambitieuze voetbalvereniging waar leden met veel plezier actief of passief bezig zijn met het voetbalspelletje. Deze voetbalvisie gaat over de

Nadere informatie

Exploitatie en beheer van buitensportaccommodaties

Exploitatie en beheer van buitensportaccommodaties Exploitatie en beheer van buitensportaccommodaties Sven Bakker Remco Hoekman FACTSHEET MEI 2013 Factsheet over het onderzoek naar de exploitatie en het beheer van buitensportaccommodaties, in opdracht

Nadere informatie

Almelose Atletiek vereniging Sisu

Almelose Atletiek vereniging Sisu AAV SISU een korte introductie: Graag stellen we u voor aan A.A.V. SISU. Maar waarschijnlijk is dit niet eens nodig want SISU is één van de bekendste atletiek verenigingen van Almelo en omstreken. A.A.V.

Nadere informatie

Sportparticipatie 2012 Tabellenboek

Sportparticipatie 2012 Tabellenboek Sportparticipatie 2012 Tabellenboek Onderzoek & Statistiek April 2013 Wat staat er in het tabellenboek? Het tabellenboek presenteert als eerste de zogenaamde rechte tellingen. Deze tellingen geven de door

Nadere informatie

Inhoud 1. Doelstelling van het statuut Gedragsregels Sancties...3 Overzicht sancties Belediging in woord en gebaar (gericht

Inhoud 1. Doelstelling van het statuut Gedragsregels Sancties...3 Overzicht sancties Belediging in woord en gebaar (gericht Statuut SC Waarde Inhoud 1. Doelstelling van het statuut... 3 2. Gedragsregels... 3 3. Sancties...3 Overzicht sancties...4 1. Belediging in woord en gebaar (gericht tegen de persoon of tegen het gezag)...

Nadere informatie

Werkstuk LO Rugby 6,1. Werkstuk door een scholier 1252 woorden 12 mei keer beoordeeld. Inhoudsopgave

Werkstuk LO Rugby 6,1. Werkstuk door een scholier 1252 woorden 12 mei keer beoordeeld. Inhoudsopgave Werkstuk LO Rugby Werkstuk door een scholier 1252 woorden 12 mei 2004 6,1 199 keer beoordeeld Vak LO Inhoudsopgave 1. Waarom we dit onderwerp hebben gekozen. 2. Het ontstaan van rugby, en de spelregels

Nadere informatie

Topsporttakkenlijst

Topsporttakkenlijst Topsporttakkenlijst 2017-2020 Unaniem advies van de Stuurgroep Topsport, na beraadslaging op 16 november 2016 Inhoudsopgave Wettelijke basis... 3 Objectief van de Vlaamse topsporttakkenlijst... 3 Vastlegging

Nadere informatie

Praktische opdracht LO Fair Play

Praktische opdracht LO Fair Play Praktische opdracht LO Fair Play Praktische-opdracht door een scholier 1971 woorden 12 mei 2003 6,8 84 keer beoordeeld Vak LO Opdracht 1 Opdracht 1.1 a. Geef tenminste 2 verschillende omschrijvingen van

Nadere informatie

Opbouw Presentatie. Missie. Kernwaarden. Do better. Did well. Bewust voortzetten. Projecten richting 2020

Opbouw Presentatie. Missie. Kernwaarden. Do better. Did well. Bewust voortzetten. Projecten richting 2020 Opbouw Presentatie Missie Kernwaarden Norm Gedrag Did well Do better Bewust voortzetten Projecten richting 2020 Missie HV Abcoude is een familieclub waar sportiviteit, prestatie en plezier hand in hand

Nadere informatie

CLUSTERBIJEENKOMST VRIJWILLIGERS

CLUSTERBIJEENKOMST VRIJWILLIGERS CLUSTERBIJEENKOMST VRIJWILLIGERS Maart 2014 Agenda Welkom en inleiding Voorstelronde Mededelingen - G-honkbal op Menukaart Sportimpuls - NK Little League 14-15 juni Vrijwilligers Pauze KNBSB Structuur

Nadere informatie

Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP!

Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP! Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP! Datum: 27-2-2013 Auteur: Herman Pasman, Technisch Jeugd Coördinator Voetbal Voetbal is een complex spel doordat er

Nadere informatie

Sport. Onderzoeksresultaten TIPMooiLaarbeek.nl

Sport. Onderzoeksresultaten TIPMooiLaarbeek.nl Sport Onderzoeksresultaten TIPMooiLaarbeek.nl Ik beoefen geen sport Voetbal Korfbal Tennis Badminton Handboogschieten Judo Dansen Fitness / sportschool Golf Hardlopen Mountainbike Pilates Spinning Tafeltennis

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandse Voetbalbond District West I. Gemeente Bergen: Toekomstige Behoeftebepaling Zeevogels & Egmondia

Koninklijke Nederlandse Voetbalbond District West I. Gemeente Bergen: Toekomstige Behoeftebepaling Zeevogels & Egmondia Koninklijke Nederlandse Voetbalbond District West I Gemeente Bergen: Toekomstige Behoeftebepaling Zeevogels & Egmondia Maart 2011 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1 Achtergrond... 3 1.2 Werkwijze... 3

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

Wij zijn Sport Helden! Zullen wij samen sport aanbieden?

Wij zijn Sport Helden! Zullen wij samen sport aanbieden? Wij zijn Sport Helden! Zullen wij samen sport aanbieden? Na ons gesprek zojuist kunt u in deze bijlage een stukje achtergrond informatie vinden. Mocht u vragen hebben, dan hoor ik dit graag. Veel plezier

Nadere informatie

Rita Verdonk Geen geld voor allochtone verenigingen

Rita Verdonk Geen geld voor allochtone verenigingen Rita Verdonk Geen geld voor allochtone verenigingen Samen met staatssecretaris Clemence Ross van Volksgezondheid, Welzijn en Sport legde minister Rita Verdonk (Vreemdelingenzaken & Integratie) begin 2006

Nadere informatie

activiteiten activiteiten

activiteiten activiteiten Doelgroep Kenmerken Motieven Acties vereniging KNLTB om te gaan of blijven tennissen producten, diensten en Jeugd Basisschool Rood Ontdekken Ontmoeten: vrienden Tenniskids vereniging Tenniskids programma:

Nadere informatie

DE PLANNING AAN TENNISBANEN IN WIJK I EN 2 VAN LELYSTAD

DE PLANNING AAN TENNISBANEN IN WIJK I EN 2 VAN LELYSTAD W E R K D O C U M E N T DE PLANNING AAN TENNISBANEN IN WIJK I EN 2 VAN LELYSTAD 1976-261 Bbr november R I J K S D I E N S T V O O R. D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S L E L Y

Nadere informatie

Veelzijdige. motorische. basisvorming. bij 4 8 jarigen

Veelzijdige. motorische. basisvorming. bij 4 8 jarigen Veelzijdige motorische basisvorming bij 4 8 jarigen Keisers Wim Richtlijnen bij de veelzijdige motorische basisvorming Om in de topsport later een rol van belang te kunnen spelen is het voor een jeugdspeler

Nadere informatie

GET OUT FIT hoe het zit en

GET OUT FIT hoe het zit en Ingezonden stuk Datum: 15 april 2012 Betreft Toelichting op jeugdprogramma Help het wordt druk bij TC Holten! en GET OUT FIT hoe het zit en Appeltaart uitverkocht! en Dubbele combi. De titels van dit stuk

Nadere informatie

Jongerenparticipatie in en door de sport. Niet betrokken, dus vertrokken (Johan Stekelenburg, voorzitter Jeugd in Beweging)

Jongerenparticipatie in en door de sport. Niet betrokken, dus vertrokken (Johan Stekelenburg, voorzitter Jeugd in Beweging) Jongerenparticipatie in en door de sport Niet betrokken, dus vertrokken (Johan Stekelenburg, voorzitter Jeugd in Beweging) Nota Jongerenparticipatie in en door de sport Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs,

Nadere informatie

Wij hebben reeds diverse succesvolle maatschappelijke activiteiten lopen bijvoorbeeld;

Wij hebben reeds diverse succesvolle maatschappelijke activiteiten lopen bijvoorbeeld; Beste Rabobank, Als eerste willen wij u bedanken voor deze unieke mogelijkheid om één van onze wensen en ambities die wij als SportPlus vereniging hebben via deze mogelijkheid waar te kunnen maken. Wij

Nadere informatie

WKV Reflex Vrijwilligersbeleid v

WKV Reflex Vrijwilligersbeleid v WKV Reflex Vrijwilligersbeleid v2016 0.4 1.1 Aanleiding Binnen onze vereniging worden diverse activiteiten verricht. Uiteraard zijn dit hoofdzakelijk korfbalactiviteiten, maar daarnaast maken we ook graag

Nadere informatie

Revalidatie training voor ex-hartpatiënten Sport- en spelgroepen

Revalidatie training voor ex-hartpatiënten Sport- en spelgroepen Revalidatie training voor ex-hartpatiënten Sport- en spelgroepen Inleiding Zonder enige twijfel kunnen we vaststellen dat een hartinfarct of hartaandoening het ó zo gewone leven erg verandert. Echter u

Nadere informatie

Gedragsregels. De Hazenkamp een Fairplay club :

Gedragsregels. De Hazenkamp een Fairplay club : De Hazenkamp een Fairplay club : De Hazenkamp staat bekend in de omgeving als een echte amateur vereniging waarbij de gezelligheid en korfbal plezier op en rond het veld centraal staat. Maar ook bij De

Nadere informatie

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en):

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en): A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en ) Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen

Nadere informatie