de Uitlaat personeelsorgaan van de n.v. Koninklijke Paketvaart Maatschappij 12de jaargang no. 11 November 1957 *

Transcriptie

1

2 de Utlaat personeelsorgaan van de n.v. Konnkljke Paketvaart Maatschappj 12de jaargang no. 11 November 1957 * Alle stukken,de Utlaat" betreffende te adresseren aan.: de Redacte van,de Utlaat" p/a n.v. K.P.M. Medan Merdeka Tmur 5 Djakarta =- Op de frontpagna staat de beste foto van de maand: het ms.,sabang" bnnenlggende te Rangoon. Met deze foto wst gezagv. H. Mejer beslag te leggen op de utgeloofde prjs van Rp. 50,-. Op de achterpagna: Parlevnkers te Kolonedale (foto : Frank Bodmer) Druk: n.v. Vsser & Co. Djakarta Tg. P1 ok : een truck zoekt het hogerop. (foto : Wlly van Boggelen)

3 Neuw opledngsschp voor de koopvaardj Men zal zch nog de,nederlander" hernneroo, het wtte, topz elschoene~ getugde, opledngsschp, dat z.ovdt> jaren tussen het Noordereland en de Boompj-es, westeljk van de Maasbruggen, op stroom aan de boe{'t!l heeft gelegen. In de oorlogsjaren s het schp ver haalct en toen de oorlog voorbj was en men het weer naar Rotterdam wldt> Iaten terugkomen, was het op de rver zo druk geword en, dat de,vereenj!ng het OpledngS3chp voor de Handelsvaart", zoals de egenaresse van het schp offceel heet, het maar aan de Spangensekade heeft gemeerd, waar het tot voor kort nog denst deed als -ople dngssc'h p voor. matroza'l ter koop vaardj. Zelen 'ha d het schp toen al net meer en ook de raas waren neer. genomen. In verband met de slechte toestand. van het schp en de n et meer aan de na oodogse esen beantwoordende nrchtng - het schp was al 45 jaren oud -- koet!terde de verengng na de oorlog plannen om een neuw schp te Iaten bouwen. De hoge kosten waren echtej een onoverkomenljk beletsel voor de verwezenljkng daarvan en tensl6tte s een alleszns bevredgetnde oploasng g evonden n de aankoop van de "C. Bosman", e&t van de ve.erponten, waarmede de Nederlandsche Spoor- De neuwe,nederlander". wegen de pabsag ersdenst Enkhuzen Staveren onderhelden. Na gr.on.dge verbouwng hj de frma J. B. de Wt te Rotterdam, waarbj o.a. de machne en de ketel zjn verwjderd, en het nwendge geheel s vertmmerd om het aan zjn bestemmng arun le passen, s het schp herdoopt tot,neder.lander" en werd 'het aan het Prnsenhoofd (Noordereland Noorrl.zjde) gemeer.d, waar bet op 22 J ul jl. fll gehruk s genomen. De neuwe,nederlander" s het derde opledngsschp, dat de verengng sedert 1891 nzet. Bj de ngehruknemng heeft de commandem, de heer A. Rook, gep. opperschpper van de Konnkljke Marne, de er als commandant van het tweede oplcdngsschp 25 jaar delljst op heeft ztten, het commando overgedragen aan zjn opvolger, de heer H. A. Scheuller, Lt. t. Z. der Tweed'e klasse, oudste categorc. Het neuwe schp bedt plaats aan honderd jongens, de naar zee wllt>n, v oor we twee slaapzalen oo twee leslokalen - tevens eetzalen en recreaterumte - en een lt kaal voor praktjkonderwjs dsponbel zjn. Voor de commandeur s er eoo ruhne hut en ook het toezchthoud end personeel s gerefeljk gehusvest...doktershut, zekcnboeg, komhus, eetzalen en pantry zjn naar de esen des tjds ngerrht oo ook. de santare voorzenngen zjn ultra modem. Ze" maanden bljven de pupllen aan hoorcl en n de tjd krjgen zj onder wjs fll spltsen en knopen, roeen en scheepswerk, aanvarngsreglement en navgate. V oor de practsche lessen heeft men de beschkkng over. twee soortcn davts en een lukhoofd. Men rekende voor de eerste cursus, de op I September zou begllfllen, op 60 leer. lngen. De overge plaatsen hleven beschkbaar voor logesrumte ten behoeve van de jongens, de egen opledngeo van enge Rotterdamse rederjen volgde~. Na dt -onderwjs te hehhen gevolgd, worden de jongens als dekjongen op een Nederlands koopvaardjschp geplaatst en wanneer zj na een jaar een goedc IYeoordelng van hun red~rj krjgem, ontvangen zj een getugschrft van de Verengng het Opledngsschp voor de Handelsvaart, mede. ondertekend door de rcderj, ten hewjze dat zj de opledng met goed gevolg hehhen doorlopen. (ut: de.,lloyd Mal") Zo hebben tallozen de oude,,n.ederlander" vele : jaren op stroom bj de Maasbruggen zen lggen. 1 3

4 "Jl;1auJtt te S"'Sa,~are (van onze correspondent) tlza,beth" -fla,tsehauw Vrjdag 4 October j.l. was voor het Sngapore- Agentschap van onze Maatschappj een bjzondere dag. Op de dag n.l. werd het neuwe,mount-elzabeth"-flatgebouw offceel n gebruk genomen. : Om 5 uur 's mddags, nadat een zeventgtal genodgden, waaronder de archtect, de utvoerders alsmede de neuwe bewoners, zch bj de ngang laddm verzamejd, werden zj door de heer Kruyt verwelkomd, waarna onze Drecteur, Mr. L. ter Braake, de specaal voor deze openngsplechtghed lllaar Sngapore was gdmmen, een toespraa'k held. Na dank te hebben gebracht aan de archtect, de heer S. H. Van Stteren, de aannemers en utvoerders, rchtte de heer ter Braake zch specaal tot de aajn.wezge K.P.M.-geznnen. Daarbj realsterde de heer ter Braake zch, dat er. bj velen de vraag naar voren was gekomen of onder de budge omstandgheden de bouw van dt grote project we verantwoord geacht kon wordelll. Hoewel het fet, dat dt enorme gebouw met flats voor 40 geznnen op zcbzelf a bet concrete antwoord daarop s, wlde de beer ter Braake herop verder ngaan, waarbj hj de grote belangen, welke onze Maatschappj n dt deel van de wer.eld beeft, memoreerde al.smede de plaats, de bet Sngapore Agentschap daarn nneemt, daaraan toevoegend dat de Raad van Bestuur en de Drecte zoveel vertrouwen n de toekomst van deze belangen heeft, dat tot de houw van dt gr.ote project werd hesloten. De heer ter Braake, de destjds als Agent Sngapore een belangrjk aandeel heeft gehad n de totjstand'komlllg van dt flatgebouw, hesloot zjn toespraak met het utspreken van de. wens, dat de hudge en toekomstge bewoners steeds gelukkg daarn zullen Ieven. Door het weglllemen van de K.P.M. vlag, onthu.lde Mevrouw ter Braa'ke daarna een gedenksteem. In het bjbehorende kleuterschoollokaaltje bracht de heer ter Braake een heldronk ut op onze Maatschappj, waarna de aanwezgen lllog enge tjd gezellg bjeen bleven. Het ~even-verdepngen hoge neuwe flatgebouw lgt lll het centrum van Sngapore (vlak bj de Orc'hard Road) op een moo begr-oede heuvel, de Mount Elzabeth en de flats heten dan ook,mount Elzabeth"-flats. Bj het ontwerp van dt gebouw heeft de ar.ch- Het Mount Elza/Jeth-flatgebouw met op de voorgrond de toegangsweg en de klcuterschool. teet, evenals dt reeds werd. toegepast hj het K.P.M.jR.I.L. flatgehouw "Dun earn Court", het systeem van twee-verdepngen-flats gevolgd. De slaapkamers en hadkamer lggen hoven de woonkamer en keu:ken. Een serl\jke hnnoo.trap verbndt deze bede delen. Het gehouw bevat 28 twee slaapkamer- en 12 dre slaapkamerflats. Behalve een klen knderzwembad s er op het terren, zoals U herboven al heeft gelezen, een modern schoollokaal voor eeu klenterklasje gehouwd. * Ter gelegenhed van de ngebrukname van het neuwe flatgehouw te Sngapore, stuurde een on21e:r lezers ons de volgende dchterljke ontboezemng: Het Mount Elzabeth Flatgebouw Op een flnke heuvel Staat een neuwe flat Voor 40 KPM -geznnen Is de daar geze.t. Met een oprjlaantje En een round-about, Garages en een schooltje Zj1n. eraau gebouwd. Her en daar wat planten En 'e,cll knderbad, Bovenden 2 lften Nou, we doet je wat. De flats zjn rum en pr.actsch, Aesthetsch zjn ze a, Van de moderne keuken staat ed're husvrouw paf! De k.asten, platjes, kamers, 't Is alles goed "geplanned". Behalve 't allerklenste, Is elk vertrek "befanned". In bad'kamer e1:t1. keuken Een boler voor 't gemak. De huur voor al dt schoons, Me1'kt eder n z'n zak! Vloeren, gangen, trappen Zjn netjes opgedweld. En al1e KPM -er:s Keurg weer "gefled". 't Stond ook we wat slordg 'n Gezn zo her en daar, Maar ou zjn we end'ljk Gezellg bj elkaar. 't Was een hele drukte De verhuzng zo "en masse" Doch nu we eenmaal ztten Is eder n z'n sas. Achter samenwonngswee V oorgoed een punt gezet. Dus daarom: Hep, hep, hep hoezee V oor de Mount Elzabeth flat! R. v. 4

5 werd door ale partjen goed s pel gelev.e.rd; het puhlek werd van het hepn tot het end n spannng gehoudoo. De vele ah's en oh's, afgewsseld door depe stlte en opklaterende applausjes, bewezen het ntense medeleven der. talrjke supporters. Het geheel had een zeer geanmeerd en gezellg verloop. Tot slot werd door de heer Nehof namoos lbet D.V.N.-team een kort woord gesproken, waama hj de beker a an de heer. J ch, onze voortvarende clubleder, utrekte, de op zjn heurt namelljs onze club dankte en ale aan wezgen utnodgde een drewerf hoera voor de heer Eduard, de zch ook onder de aanwezgen hevond, nt te hrengen, waarmee dt geanmeerde tennsfestjn werd hesloten. Lloyds weer n Polen De heer en mevrouw Mr. L. ter Braake, de archtect de heer S. H. van Stteren en de agent Sngapore, de heer J. Kruyt met echtgenote bj de ter gelegenhed van de openng van het Mount Elzabeth-flatgebouw onthulde r;edenkplaat. SPORTNIEUWS Tenns De n de vorge,utlaat" aangekondgde bekerwedstrjden, georganseerd door de D.V.N. (Dplomateke Vertegenwoordgng der Nederlanden) hebben dus op 28 en 29 September jl. een aanvang genomen. Als eersten traden m het strjdperk D.V.N. versus N.H.B., waarut D.V.N. met een glansrjke 6-0 overwnnng tevoorschjn trad, hermede zch dus een plaats veroverendc n de nader te spelen wnnaars-ronde. De daar.op volgende Zaterdag-Zondag t.w. 5 en6 October had het K.P.M.-team kamp te leveren tegen de Borsumj. De overwnnng met een endstrund van 4-3 werd door ons op het nppertje behaald. Op het nppertje, omdat d e oorspronkejke endstand 3-3 was, geljk op dus, zodat de twee 1e reservstoo t.w. de heren Moertanto (K.P.M.) en Tan (Borsumj) de laatste heslssende partj moesten spelen. Er werd hard gevochten om dt laatste wnstpunt te behalen en dat op vrjwel het heetst van den dag. He1aas moest de hr. Tan het n de derde set opgeven vanwege beenkramp. De utendeljke utslag van 6--4, 5-6, 2-0 voor hr. Moertanto spreekt voor zchzelf. Ons K.P.M.-team heeft zdh aldus ook een plaats veroverd n de wnnaarsronde. Deze laatste ronde om de beker zal dan gespeeld worden op 26 en 27 October a.s. en we tegen D.V.N., tegen we we reeds eer.der zulke prett~e wed.trjden hehhen geepeeld. AI met al een zeer geanmecrde wed strjd en er werd met enthousasme gespeed. Op 26 en 27 October 1.1. s onder grote helangstellng de laatste en beslssende r~mde gespeeld geworden. In deze l"onde wst ons K.P.M.-team n een sere spannende games de zege te hehalen en hermede de gelukkge h eztter te worden. van de,eduardbekex", zo genoemd naar de heer Eduard, de als tenns-enthousast deze wsselheker aan D.V.N. ten geschenke gaf. Met op 'd e eerste dag een endstand van 2-1 n het voordee.l van D.V.N., wst onze K.P.M.-ploeg het op de tweede dag met een utslag van 3-3 tot een geljk spel te hrengen. Ook dtmaal moest dus door de reservsten, en we de heren Gerungau (K.P.M.) en Soesman (D.V.N.), de beslssende strjd geleverd worden. Hulde aan onze heer Ger.ungan, - 'hj s reeds de 5 krusjes gepasseerd- de n een suhlem gespeeld verdedgngs-, en voor zjn tegenstander zeer. utputtend spel n 2 str.aght sets: 6-2, voor ons team de overwn.nng wst te: behalen. Nog een specale vermeldng verdenen ook de bede andere herensngles t.w.: 1e: heretnjsngle : hr. Metzelaar versus hr. Jaooeb 2e: her,ensngle :. hr. Boe.ghem - hr.' Flon Jr.' De le herendouhle was voor onze sterke comhnate Boeghem/J\!.ch een partj. van kat en mus. Onze ' complmenten voor de tennscapacteten van Mr. Boeghem. Over het algemeen Lloyds Regster of Shppng heeft aangekondgd, dat er n October van dt jaar, voor het eerst sedert 1950, weer vertegenwoordgers van Lloyds n Polen 'Zoudoo worden gestatoneerd. Meegedeeld.w erd, dat Lloyds er n toegestemd heeft haar waamemngs werkzaamheden n Polen te hervatten op verzoek van de scheepsbouw-ndustre n Poloo, welke thans beschkt over belangrj'ke nstallates voor scheepsbouw en herstelwerkzaamheden bj de dre: voomaamste werven te Gdansk, Stettn en Gdhyna. De hoofdver.tegoowoordger n Polen wordt de heer E. Tee, de voorheen denst heeft gedaan n Engeland, Itale, Nederland en Japan. Hj zal te Gdansk gesta toneerd worden en bjgestaan worden door twee Engelse waamemens. De Poolse scheepshouwers hehhen volgens Lloyds reeds plannen voor de houw van,een aantal schepen van de Lloyds Regls1er Class" n 1958 en Daarh\j zjn ~re motortankschepen van dwt en een aantal schepen voor stuk goeduenvoerder. I.Brand In de buurt stond de zaak net al tc best bekend; maar de agent van de brandverzekerng wst dt net en was ten slotte }:Hj, dat hj een neuwe order kon noteren. Op _'dezelfde dag, waarop de eerste' prene b~~aa1d was en de pols bj de ege~aar ber:org4 was, bnndde de zaak.af. : Grond1g en volkomen. De verzekerhgsmaatschappj dacht -:- natuurljk - aan cpzet,. maar zj j(gn nets b.ewjzen en ook het polteonderzo~k.leverde geen resultaten op. Enkete dagen later schreef de verzekerngsmaatschappj een bref aan de polshouder:,mjnheer: Uhebt bj ons een brandverzeke~ng afgesloten. De pols was Maandag j.l. om ten uur 's morgens n uw bezt en uw brand brak pas om half ver ut. Alvorens wj er toe overgaan u de schade te betalen, zouden wj gaarne van u wllen vernemen, waaraan deze vertragng te wjten s". 5

6 Lades Nght Rotary Club Makassar aan board van ons vlaggeschp B :jkans s het tradte geworden, dat jaarljks de Lades Nght van de Rotary Club Maka1s sar gehouden wordt aan hoord van onze,plancus". Utgaande va1n de Rotary-ge,dachte s dat samenkomen van de Rotarans met hun dames (Anns) net aleen maar een feesteljk gebeuren. Het clent n.l. ook om n een genoegeljke sfeer tastbare vorm te geven aan het grote deaal van d.e Rotary om denstbaar te zjn voor elkaar en met elkander verengd te zjl. V oor d e Plancaden was het,.me.d e op grond hervan, een aangename en eervolle taak om namens onze Maatschappj op.de Lades Nght Makassar van Dnsdag 17 September j.l. als gastheren te mogen optreden. Evenals een normale Rotary-avond werd na de ontva~ngst de z.g. Fellowshp gehouden voor het onderlnge contact, waarhj koele dronk en aangeklede horrel wer.d geserveerd. De offcele openng van de avond kwam op het vastgestejde uur door de V oorztter vwn de Rotary Club Makassar. Voor het houden van een causere was dtmaal aangezocht A!lll W arouw, echtgenote van de vce-voorztter Prof. W arouw, de als onderwerp 'koos:,de taak van de Antn n de gemeenschap". Op dudeljke wjze zette spreekster de taak van de hedendaagse husvrouw uteen en gng daarna nog utvoerger n op de doelstellllgen van de Rotar.y, waarbj ze onder meer de nadruk legde op het volgende:,een andere plc'ht van ons als Ann s 1net mnder belangrjk, d.. te leven volgens het Rotary-deaal, het deaa] van het denen en daarom, waar wj ook z jn, n onze egen famlekrng, ll onze Moederkrng, V rouwenkrng of n welke socale groep ook". Tenslotte bracht Ann W arouw haar dank ut aan de Drecte van de K.P.M., de gastheer van de avond Commodore Corsten, offceren en bemannng van de,plancus" voor deze avond. Ut het spontaan applaus bleek wel dudeljk aller nstcmmng met de nteressante causere en tna nog een ~ezell~ samenzju werd deze Makassar-avond op het ss. "Plancus" heendgd. MED ICJ}NEN D e jonge arts, de met zeer veel kenns en betrekkeljk weng ervarng de deur van de unverstet, waar hj zjn opledng volbracht, met een zueht van verlchtng dchtslaat, heeft een aantal utgesproken opvattngen over de wjze waarop de geneeskundge praktjk moet worden utgeoefend. Een daarvan heeft betrekkng op het voorschrjven van geneesmddelen. Bj het utoefenen van de praktjk komt hj bnnen de week tot de ontdekkn~, dat zjn opvattng msschen we just s, maar n eder geval geen ledraad kan zjn voor het handelen. Immers, de jonge dokter heeft geleerd, dat men geneesmddelen alleetn moet voorschrjven nden dat medsch noodzakeljk s. Zodra hj echter deze stellng n praktjk pro0beert te bre!llgen, kr~jgt hj moeljkheden met zjn pa tenten. W wnt voor patenten s snds onheugljke t\den aan zekzjn her slkken van geneesmddelen verbonden. De medejnman nt de grjze oudhed ontle&nde zjn macht V oor een deel aan het krudenaftreksel waarvan hj aleen de.gamenste.ung kende. En zoals hj als het ware een deel van zjn persoonljkhed va het medcjo aan de patent 6 overdroeg, zo ontlenen op dt ogenblk vele drankjes, poeders en pllen hun werkzaamhed voor een belangrjk deel aan het fet, dat ze door de dokter zjn v oorgeschreve!ll, dus aan het vaak onbewuste vertrouwen, dat de patent n zjn dokter stelt. Een groot aantal stoomssen n de gezondhed geneest ook zonder dat men er medcjlllen voor nneemt. Dat wl net zeggen, dat we met l. ou de Palngboer van menng moeten zjn, dat het allemaal altjd wel vanzelf zal overgaan, zodat het geen z1n heeft de hulp van de dokter n te roe pen, want. ook dat s onjulst. Tegen hv. tuberculose, longontstekng, andere ontstekngspmcessen en stofwsselngsstoornssen heschkken we over zeer werkzame mddeletn, de geen dokter z o u kunnen, laat staan zou wllen, mssen. W aar het echter n e e rste nstante om gaat s om het vast- stellen van de aard van de zekte. Zodra deze vaststaat kan een znvolle behandelng.w orden ngesteld. Daarbj zal mengmaal kunnen worden volstaan met het geven van een leefregel e!l1 kunnen de medcjnen achterwege bljven. V ele van de zekte.n de wj door.maken, moet het lchaam op egen kracht utvechtetn. Soms ku!llllen we daar.bj helpen door het nnemen van medcamenten. Meestal s het voldoende de vechtlust en de kracht van het lchaam zo groot mogeljk te maken. Soms moeten we daartoe 111aar bed, soms moeten we beslst net naar bed. De ene keer s het beslst noodzakeljk bepaa1de d'ngen net en andere wd te eten, meestal s het voldoetnde een goed samengestejd.e normale gevareerde VoOedng te gehruken. Er s alle reden om vertrouwen te hebben n een aantal medcamenten. Het s echter OIIljust een te groot vertrouwen n ale geneesmddelen te hebben. Dat weft ::tameljk twee he langrjke bezwaren. Door een te groot vertrouwen krjgt men n de eer~te plaats de negllg alle hel bj zekte van medcamenten te verwachten, terwjl uet of net voldoende wordt beseft, dat een van de belangrjkste bjdragen, de de mens zelf tot zjn gezondhed kan leveren, een gezonde levenswjze s. Goed samengesteld voedsel, voldoende nachtru<st, znvolle vrjetjd8hestedng, zoveel mogeljk frsse Iucht en een opgewekt humeur dragetn bj tot een goede g ~zondhed en tot een spoed'g herstel bj zekte. We men en.w el eens teveel dat gezondhed bj de do0kter of bj de apotheker te koop s, terwjl wj ons lot n dt opzcht voor een groo deel n egen hand hehben. Ret tweede hezwaar van een te groot vertrouwen n tabletten, pllen en drankjes s dat men zelf gaat dokteren zodra er e en gernge stoorns hestaat. Hoof dpju wordt dan drect bestrcd:e n met een tabletje, een verstop. png met een pl, pjn n de buk met em poeder en hoesten met een drankje. Soms s dat gevaarljk elll ml!estal s het overhodg. Als emand met wat boofdpjn een uurtje gaat lggen, s het meestal over en als de hoofdpjn Ianger dan een dag duurt of steeds weer terugkeert, s een nauwkeurg onderzoek noodzakeljk. Onschuldge vormen van verstoppng kunnt: n vrjwel altjd door een goede voedngswjze worden. hersteld. Plotselng optredende ve11stoppng mag noot op egen gelege!llhed worden behandeld~ vooral net als de gepaard gaat met pjn n de huk. Het onder de omstandgheden zelf dokteren s levensgevaarljk. Pjn n de buk s altjd rede!ll om het adves van een

7 Pasar Ikan (Djakarta) (foto: Dr. A. F. van Heerde) dokter te vr.agen. W at hoesten n aanslutng aan een ver'koudhed verdwjnt meestal vanzelf als het roken een paar dagen wordt g estaakt. Als het net ee!il week na het begn verdwenen s, moet men zch laten onderzoeken. Met zelf dokteren moet men zeer voorzchtg zjn. Naar mjn menng s het aleen geoorloofd wanneer de aard van de aandoenng reeds eerder door de dokter s vastgesteld en deze net emstg s. In ale andere gevalen moet het rsco, dat s verbonden aan het op egen gelegenhed slkken van geneesmddelen, worden vermeden. G. C. Soeters, arts I ~ Hoe groter de hnderns, des te ~ - eervoller haar ut de weg te. I rumen.,. İ MOLIERE? ~ ' 7 I İ

8 Op weg naar }!} et was medo September 1912 dat k, werkzaam op het Hoofdkantoor te Djakarta, werd aangewezen om de met verlof naar Europa gaande Agent der KPM te Gorontalo,. tj deljk te vervangen. Aangezen er haast bj was en mjn vrouw mj op dat moment wegens zekte net kon vergezellen, vertrok k met mjn zoon van 3 jaar per ss.,van Cloon" onder commando van gezagvoerder Arnolds en de latere chef N au tsche Denst, de heer Van der Meyden als 1e stuurman, van Tandjong Prok. De res gng va verschlle:qde kust~ plaatsen, Surabaa, Makassar, Balkpapan, enz. naar de noordkust van Celebes. N a een res van ca. 12 dagen let de,van Cloon" op een namddag het anker vallen ter rede van K wandang. Het troosteloze landschap dat daar voor ons lag was Noord-Celebes en de bedoelng was dat k van Kwandang te paard de oversteek door het gebergte naar Gorontalo zou maken. Nadat het schp 2 maal had gefloten, werd de scheepsvlet te watergelaten en de voor. Gorontalo bestemde hrevenpost, evenals schrjver dezes, daarn geladen en onder de zorgen van de 2de stuurman naar het strand gebracht, waarmede echter nog een half uur stevg roeen gemoed was. Daar stonden wj dan n de blubber. De kampong Kwandang bestond ut een paar nhee.mse wonngen en een twee- Het oude ss.,van Cloon" te Gorontalo... mun standplaats A.D De vroegere socetet,wlhdmna" te Gorontalo. persoon.s pasanggrahan, welks mandoer mj op het strand met een,selamat datang" verwelkomde. Hoe prmtef alles ook. was, de ver zorgng voor de ene nacht was voldoende en k hernner mj er een goede naehtrust te hebben genoten. Volgens het ~gemaakte,plan de campagne zouden er de volgende morgen om 6 uur twee bergpaardjes klaar staan, een voor de gds en een voor mj, de post volgde met twee pcolpaarden. Met een doss optmsme en wat fantase, voelde k mj als een 2de handse Hannbal voor zjn tocht over de Alpen. Preces op tjd verscheen de gds met de paarden en, also het mjn dageljkse wer'k was, werp k mj n het zadel. De tocht zou 6 uur duren en daar het door vrj zwaar bergterren gng, was de ondememng net zo eenvoudg. De Indonessche gds zou als Ieder voorop gaan, maar het gng mj al spoedg te langzaam en k na.m dan ook gauw de Iedng over, maar... dat zou me geen tweede keer gebeuren. Door de kron kelende weg door het mooe gebergte was er al spoedg van de gds nets meer te zen. Plotselng begon mjn rossnant echter kuren te vertonen en wegerde nog een voet te verzetten. De reden daarvoor werd mj al heel gauw dudeljk. Op enge tentallen meters v66r mj stond nameljk een met grote gekromde slachttanden gewapende bab roe::~ah (wld zwjn). Nu had k deze knapen noot eerder ~J;ezen, maar k wst we dat zj gevaarljk waren. Er hleef mj dan ook maar ecn weg open... Met rechts het hoog opgaande gehergte, lnks een dep ravjn, v66r mj dat voorwereldljke monster en onder mj een schchtg paard was een beslut spoedg genomen. GelU'k.k.g kon k mj:1 paard op het smalle bergpad nog rechtsom keerd laten maken en toen gng het n galop terug naar de achtergebleven 8

9 Hotel, Veldberg" (met petroleumverlchtng) te Gorontalo. gds. Ik vertelde hem wat mj was overkomen en gezamenljk gng het toen verder en over em ander ets Iastger bergpad berekten wj n!l. rum 7 uren rjden, maar zonder verdere avonturen, het meer van Lomhotoe. Daar stond door de goede zorgen van de Agent te Gorontao een handy op mj te wachten en na nog twee uur rjden herekte k mjn neuwe standplaats. Nu zult U zch msschen afvragen:,waar hlee uw zoon?" Wel, evenals men overal heredwllge mensen vndt, was dat ook toen het geval. Aan boord van de,van Cloon" waren nl. een paar dames en een van hen nam mjn zoon onder haar hoede, verzorgde hem te Menado tot het schp van de Sangren Talaudelanden we derom te Menado terugkeerde en Ieverde hem toen weer aan gezagvoerder Arnolds a. Rum 14 dagen na mjn aankomst te Kwandanu arrveerde de,van Cloon" met mjn "zoon te Gorontalo. Ik geloo we dat het tegenwoordg ets eenvoudger gaat om als Agent der K.P.M. zjn standplaats te hereken. N. REGEN Gsteren vroeg belde een man op, de dadeljk ze:,zeg Kees, met dt weer gaan we d'r echt net ut. hoor, en het schjnt n de loop van de dag nog erger te worden. Dus dan V'olgende week maar". Hj was verkeerd verhonden, maar omdat hj de stem had van e.mand d(, ::lat loch noot zou hehhen aangenomen, Ieten we het maar zo, en spraken n prncpe a, dat we mekaar dan aanstaande zondag zouden zen.,tenzj het weer get", ze hj nog waarschuwend.,,nee~ dan net, natuurljk net~, repen we terug.,nou, dag, tot zens".,ja, het heste". We velen terug n bed, en begonnen naar de regen ~& lusteren, Kees was nu waarschjnljk al op, omdat hj net beter wst dan vandaag een gast te zullen krjgen, of msschen we twee, of msschen nog we meer. De man had msschen we ver knderen, en Kees maar wachten hj bet raam.,ze zjn laat", zou hj tegen z'n vrouw zeggen, en z'n vrouw zou antwoorden :,,Ze wachten natuurljk de hu ~f".. De hu! Het wag verrukkeljk de_ etorm te horen aanzwellen. Aan de overkant van de straat soeg een deur dcht - daar stond er waarschjnljk eentje buten. Een man met een paraplu, schrap n de. wnd om dat scherm open te krjgen. Natte voeten. Natte broekspjpen ook, want ne.mand h{)udt oot een parapn voor zjn hroekspjpen. De man van Kees had bet goed geschoten. V er moedeljk was de nou ook naar bed gegaan, met de hele famle weer onder de warme dekens.,,kees ze {)Ok, je heht groot geljk", zou hj tegen z'n vrouw zeggen.,met dat weer komt geen hond de straat op". Maar Kees had nets gezegd. Kees lep nu te jsberen door z'n wonng, en telkens te roepen:,waar bljven ze nou?", en de knde- ren van Kees werden lastg, en zjn vrouw gng maar vast koffe zette:j..,de komen drect hens we", zou ze zeggen. De regen sloeg nu heel hard, also het door de ramen heen moest. Waar zou zo'n Kees nou wonen? In Oost msschen, n zo'n glmmende straat met een goot waar het langs gutste - uthollend water. Of zou de man beneden Kees he ten? Of emand aan de ov"erkant? Waar-o.m zonden we net voor de zekerhed even opbellen. _:_ rle hele regenachtge zondag door edereen voor de zekerhed. even ophellen, en vragen:,neemt u me net kwaljk, maar bent u Kees?. Bent u werkeljk Kees? Nou, dan'komen ze net".,we net?",nou, de man de bj u zou komen".,er zou nemand hj me komen".,0, dan bent u Kees net".,ik hen Kees we". Netes, welles, zou dat dan gaan, en Iangzamerhand velen we n een depe slaap, de tot laat duurde.. '. <ut:_'. Acm- HandoJblad"l Geboorte-aankondgng Een trotse. vader, de als autohandelaar de gehele dag met auto's n de weer was, kondgde de geboorte van een zoon als volgt aan:,gewcht: ver klogram; welbass: dreenvjftg centmeter; lchmstallate: heldere blauwe koplampen met automatsche dm-nrchtmg; chasss: goed utjgebalanceerd, sterke en soepele verng; carrossere: rammel- en knarsvrj ; lak : zalmkleurg ; claxon: hoogfrequente vbrator, het ludst als de benznetank leeg s; model gestroomljnd met mooe rondngen aan voor en achter kant; benznetank: 0,1 lter, centraal gelegen; crculate-systeem: waterkoelng; specale utrustng: velghedsremen, ru tens proeers en velf!l andere :acce!!sores." - De KonnklJ'ke Maatschappj,,De Schel de" te Vlssngen heeft aan een Nederlandse elektrctetsmaatschappj ll!en aaubedng gedaan voor. de leverng van een complete atoomcentrale met een nuttge produkte van klowatt. Deze actvteten bj,de Schelde". op atoomgehed konden ontplood worden n samenwerkng met. de Nuclear PoW!& Plant Company te Knutsford. 1,9

10 Archpel-vaart n het verleden door G. Knjpenga JU[ et was just n de jaren, dat door veel voorkomende scheepsrampen ook n Europa de wen<>eljkhed naar voren kwam,.dat voor de schepen gedplomeerde gezagvoerde11s en stuurleden werden geest. De N.H.M. bjvoorbeeld hegon n 1857 te wegeren schepen te bevraehten van en naar Europa, waarop net, al naar gelang de grootte, een of meerdere gedplomeer.de stuurleden aanwezg waren. Genoemde bepaltllg van het Gou ernement was dus een stmulans om geledeljk tot bekwame scheepsg.ezagvoerders en stuurleden te komen n de Archpelvaart. Voor haar bevrachtngen heeft het evenwel tot 1880 geduurd alvorens zj deze es n de utbestedng van het yervoer van har.e ladngen kon stellen. Het voorstel der. commsse om de zeebreven te verdelen n ver klassen, wcrd kenneljk terzjde gelegd'. In 1858 werden bj Staatablad 134 neuwe bepalngen bekend gemaakt voor de afgfte van zeebreven. Daarn lazen we, dat zeebreven werden verleend aan schepen, de op Europese wjze waren getugd ( ook de stoomschepen waren daaronder begrepen). Deze zeebreven werden utgerekt aan alle ngezetenen zondcr enkel ondersched. Schppers werden gehouden om deze zeebreven te al1en tjde aan boord te hebben, XXVIII teneude ze desverlangd aan de autorteten te kunnen tonen. Bj de aanvragen van een eerste zeebref moesten worden overlegd de acte van egendom of, uden de vaartugen neuw gehouwd waren, de bjlbref Cl'l de meetbref. V er.der moesten worden opgegeven de naam van het schp, de naam van d.e schpper en moest een verklarng van 1ngezeteuschap worden overlegd. 6lechts ngczetenen van het land zelf mochten het bevel voeren. Zeebreven waren 4 jaar geldg; bj aanvraag voor een neuwe, moest de oude worden overlegd. Zeebreven kwamen te verval1en, nden het schp van t:genaar wsselde of :wanneer het schp door ver.tmmerng n grootte of!mort wjzgde of we geheel verloren gn g. Zodoende werden dus alle landaarden op gelj~e wjze behandeld en werd net meer gevraagd dan strkt noodza'keljk was om een waardevol document op te stellen. Ook met de bepalng, dat de zeebref steeds aan boord moest zjn en aan de autorteten desverlangd moest worden getoond, werd e.e.a. gemakkeljker gemaakt. Oorspr.onkeljk was fllameljk voorgeschreven, dat de gezagvoer del1s van partculere vaartugen bj aankomst n een haven of l'ede, verplcht waren bnnen 24 uur hun zeebneven, passen em andere scheeps- (foto : W. G!oeneveldt) Een prauw van de Enggano-elanden. Foto-archef Kon. Inst. v/ d Tropm paperen op het havenkantoor te broogen, alwaar zj tot hun vertrek werdoo aangehouden en een behoorljke acte vnn utklarng kon worden getoond. De explotatecjfers der schepen zagen e1 toed. net bepaald opwekkend ut. Herbj dent evenwel steeds voor ogen te worden gehouden dat, zonder deze schepen n de vaart te hreugen, geen zaken hadden kunnen worden l!;edaan, zodat het rendement feteljk net just te hecjferen s. In 1837 zagen wj bjvoorbeeld voor de bark,sumatra" aan hevaren vrachten opgebracht f (wj hebhen deze getallen overzchteljkhedshalve afgerond, aangezen het ons per slot toch te doen s om een globale ndruk te krjgen- Kn.) Aan preme-assurantes, gages en onkosen werd betaald f , waarhj nog f werd gereserveerd voor gemaakte on'k os ten te Calcutta en terughrengng van het schp van genoemde haven, na door de equpa"'e te zjn afgelopoo. t:> Voor het jaar 1847 vonden we voor dre schepen de volgende getallen:,sumatra" bevaren vrachten... f assurantes, gages, rapanltes... f (klen verles; doch geen afschjvng op het schp), Mercurus" bevaren vrachten... f assurante, gages, reparates... f ,Calypso" bevaren vrachten... f onkosten..... f ontvangen verzekerng v.h. verongelukken op rf f het schp had neuw gekost f In l 850 waren er 2 schepen:, Sumatra" bevaren vrachten f assurante, gages, reparate f afschrjvng f, Mercurus" bevaren vrachten f assurante, gages, reparate... f afschrjvng f Laatstgenosmd schp werd n 1855 te Bandjermasn verkocht oo bracht f op, waarmede men zeer was ngenomen. Toch leverde dt per saldo nog een verles op. Aan hevaren vrachten had het schp de laatste 11ezen n dat jaar gemaakt f 7.500, doch de gages etc. hedroegen f 7.200, aan reparate en scheepshenodgdheden werd utgegeven f , daarhj werd nog f 750,- aan onkosten gemaakt hj de verkoop. Het schp stond nog te hoek voor een waarde van f De,Oosterlng" maakte fll 1855 de eerste res naar Bandjermasn n ballast, kosten f 3.800, de retourvracht aan rottan en gutta percha hracht f op. De twee,de res naar Makassar en Lombok werd hesomd op f 5.600, de kosten bedroegen f en leverde dus.10