De receptie van de muziekblog in de muziekindustrie

Transcriptie

1 KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN FACULTEIT LETTEREN MASTER IN CULTURELE STUDIES De receptie van de muziekblog in de muziekindustrie PROMOTOR: HEIDI PEETERS MASTERPROEF Ingediend door THOMAS VANOOSTHUYSE Leuven

2 ABSTRACT In this dissertation we investigate the relationship between music blogs and four relevant sectors from the music industry. First of all, we selected record labels. As music blogs post about the newest releases, it seems naturally that there is a connection between these two media. As music blogs always try to discover new talent, they usually get in contact with smaller labels. We selected Cascine: an independent label based in New York and London. We had an interview with Sandra Croft, the PR-agent and co-founder. She learned us more about the strategy of this label and emphasized on the importance of the internet and especially music blogs for small indie labels. A second sector we have investigated, are the concert organizers. We selected representatives of two major concert halls in Belgium: Tom Vangheluwe from De Kreun and Kris Mouchaers of Botanique. They both said music blogs are very important to be up to date with the latest trends in music. They are as important as magazines and newspapers and even have advantages: they are faster, easier to use and interactive. They also point out that music blogs are quite important to create a hype for a show and sell more tickets for that concert. We also interviewed musician Mathieu Seynaeve from the bands Jealov and Vuurwerk. These bands have been featured quite a lot on music blogs. It was interesting to ask Seynaeve about the effects from a blog on his carrier. He stated that they are very useful for musicians because they give honest feedback and support at the start of someone s carrier. The last sector we have contacted, is the written press. We selected Subbacultcha!, a magazine that focuses on alternative music and organizes free concerts for members and uses the internet in an explicit way. Kasper-Jan Raeman, the man behind Subbacultcha!, mentions music blogs have an influence on the online content. The magazine focuses on the concerts they organize, but the online media present new artists and music. Blogs are the perfect way to stay up to date To judge the results of our investigation, we have also contacted music bloggers: Jarri Van der Haegen, the person behind the popular music blog Disco Naïveté and Sofie Devriendt, who has an electronic music blog called SSSSSOUND. They both mention that they are experiencing more and more contacts between the music industry and music blogs. They are becoming more and more influencing and popular. Devriendt noticed music blogs are gatekeepers: there is an enormous offer with music overwhelming the internet every day, music blogs help us to select the best music. These musicians can flow to the next level and be noticed by the traditional media who have much more influence on the mainstream audience. Music blogs are on the rise and are becoming much more than an underground website that posts about a new artist. They are getting quite an influence in the music industry and the majority of the people we have interviewed, are supporting a collaboration between the sectors in the music industry and music blogs. Aantal tekens masterproef:

3 DANKWOORD Het maken van deze masterproef zou niet gelukt zijn zonder de hulp van enkele personen. Daarom wil ik hier graag enkele woorden van dankbaarheid meegeven. Eerst en vooral gaat mijn oprechte dank uit naar prof. Heidi Peeters voor de deskundige begeleiding, de verbeteringen en nuttige opmerkingen. Ook mijn professoren van de richting Culturele Studies verdienen mijn dank. Zij begeleidden mij in het uitbreiden van mijn kennis, onderzoeksvaardigheden en interesses. Ook wil ik mijn dank betuigen aan mijn familie en mijn vriendin voor hun onvoorwaardelijke steun en hun interesse, niet alleen voor deze masterproef maar voor alles wat ik onderneem. Een speciaal woord van dank richt ik aan mijn ouders voor de kans die ze me gaven om te studeren, voor de aanmoedigingen tijdens mijn studies, voor hun geduld en voor hun geloof in mij. Ik wil hen, mijn zus en mijn vriendin ook bedanken voor hun beschikbaarheid op elk moment. Daarnaast wil ik ook mijn zus bedanken voor het nalezen van deze paper. Tenslotte wil ik ook de personen bedanken die tijd vrij maakten om mij met mijn onderzoek te helpen en mij te woord te staan. 2

4 INHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 1 INLEIDING... 2 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN OVERZICHT... 9 HOOFDSTUK 2: DE MUZIEKINDUSTRIE HOOFDSTUK 3: ALGEMENE INDRUKKEN HOOFDSTUK 4: RELATIE MUZIEKBLOG EN DE MUZIEKINDUSTRIE HOOFDSTUK 5: TOEKOMSTBEELD CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN BIBLIOGRAFIE BIJLAGES

5 INLEIDING Moreover, the web has implicated itself at every level of culture (Lister, 2009, 185) Deze stelling van Martin Lister uit het werk New Media: a critical introduction vormt een van de uitgangspunten bij het opstellen van deze scriptie. Het internet heeft zich in alle mogelijke delen van onze maatschappij en ons dagelijks leven weten te nestelen en doordringt onze cultuur op elke mogelijke manier. De culturele sector is sinds enige tijd onlosmakelijk verbonden met het internet en zou vandaag de dag maar moeilijk kunnen overleven of voluit functioneren zonder. Zo staan culturele organisaties via het internet in direct contact met andere bedrijven en organisaties die dezelfde verwezenlijkingen nastreven. Mensen contacteren, het laatste nieuws ontdekken alles gebeurt via het wereldwijde web. Traditionele media zoals magazines en radio ondervinden ook steeds meer invloed van het internet: hun publiek maakt steeds vaker de overstap naar de online wereld, waardoor ook zij verplicht zijn te moderniseren en te digitaliseren. Uit de korte enquête die voor deze masterproef werd afgenomen, blijkt deze stelling bij de overgrote meerderheid te kloppen. 1 Om bijvoorbeeld op de hoogte te blijven van de laatste trends in het muzikale landschap gebruiken meer en meer jongeren het internet en kunnen traditionele media zoals de kranten en magazines hen minder bekoren (Keen, 2008, 34). Internet is niet alleen in het dagelijkse leven enorm belangrijk, ook op professioneel vlak is het de standaard geworden, zo ook voor de muziekindustrie in al zijn vormen. Muzieklabels en PR-bedrijven maken gretig gebruik van het web om nieuwe bands op te sporen, om met hun doelpubliek te communiceren over nieuwe aankomende releases, om hun muziek digitaal aan de man te brengen Uit de verkoopscijfers van muziek blijkt dat de digitale markt steeds groeit en toeneemt. Download services are seeing continued strong consumer demand and are expanding their customer base [ ] Digital Music revenues to record companies grew by eight percent globally in 2011 to an estimated US$ 5.2 billion (Digital Music Report 2012, 2012, 6). Ook concertorganisatoren doen er alles aan om online een zo groot mogelijk publiek aan te spreken en op allerlei sites reclame te maken voor aankomende concerten. Ook via sociale media volgen dagelijks meerdere updates van interessante concerten en worden leuke video s gepost om mensen te overhalen een bepaald concert bij te wonen. Daarnaast gebruiken steeds meer traditionele media het internet om hun werk te vervolledigen: kranten en magazines plaatsen hun content ook online en gebruiken sociale media om een interactie te verkrijgen met hun lezers. Ook radio gebruikt het internet om een grotere interactie te bekomen 1 Enquête afgenomen vanaf 22 april tot 6 mei bij 28 personen. Hierbij moet worden vermeld dat de resultaten afkomstig zijn van mensen uit eenzelfde sociale groep. Een correct beeld en overzicht wordt hier dus niet gegeven, maar toch is het interessant deze gegevens weer te geven. 2

6 met hun luisteraars. Zo laat Studio Brussel bijvoorbeeld dagelijks een musicbattle op Facebook los waarbij hun volgers kunnen beslissen welk nummer op het einde van een programma wordt gespeeld. Het internet wordt dus omarmd door de vele spelers van de muziekindustrie, maar ook het omgekeerde is merkbaar: het internet probeert ook de muziek te omarmen en zelf een nieuw onderdeel uit te maken van de muziekindustrie. Met de opkomst van het web en het verschuiven van ons leven naar een digitale omgeving, verschuift ook de verkoop van muziek mee. Met het succes van mp3-bestanden komt ook de online verkoop van muziek in de lift te zitten: dat wordt elk jaar succesvoller (Belgen kochten vorig jaar bijna 20 miljoen muziekdragers, 2012). Mensen moeten niet meer naar een winkel lopen om een cd te kopen; dit kan gewoon met enkele muisklikken op het internet. Vaak is het ook goedkoper om online muziek aan te schaffen en kan het onmiddellijk op een mp3-speler gezet worden en overal mee naartoe genomen worden. Daarnaast is het ook mogelijk dat ene nummer dat je graag hoort te selecteren en dit te kopen, zonder de volledige cd te moeten aanschaffen. Het internet lijkt ook de nieuwe plaats te zijn waar bands ontdekt worden. Door hun muziek (al dan niet gratis) aan te bieden op verschillende sites hopen ze een doorbraak te forceren en zichzelf in de aandacht te werken. Particulieren ontdekken vaak nieuwe muziek via steeds populairder wordende muziekblogs. Dit is een online fenomeen waarop dagelijks nieuwe posts verschijnen waarin nieuwe nummers of talentvolle artiesten worden aangeprezen. Het recente verschijnsel van de muziekblog zullen we verder onderzoeken in deze verhandeling. Meer bepaald zullen we nagaan hoe verschillende instanties uit de muziekindustrie tegenover dit fenomeen staan: hoe zien platenlabels, artiesten, concertorganisatoren, muziekjournalisten de muziekblog en wat is hun mening hierover. Deze visies worden afgetoetst met de meningen van enkele muziekbloggers om zo een samenhangend overzicht te krijgen en een kritisch onderzoek samen te stellen. De muziekindustrie zit in een belangrijke overgangsfase, onder meer door de invloed van het internet, en evolueert voortdurend. Door de tussenkomst van het internet en de mentaliteit van de samenleving waarin alles snel moet gaan is er ook veel verandering merkbaar in dit alles. Het aantal blogs zal bijvoorbeeld dagelijks enorm toenemen en tegelijkertijd zullen er ook heel wat blogs verloren gaan of uitsterven doordat de maker zijn interesse hierin verliest (State of the Blogosphere 2011, 2012; Dean, 2010, 63). Door die snelheid en ook het actuele karakter van het onderwerp, is er weinig relevante informatie over de muziekblog verschenen. Er zijn heel wat artikels te vinden uit kranten, magazines en dergelijke maar echte wetenschappelijke literatuur is hier niet over te vinden. Daarom is het moeilijk een onderzoek op poten te zetten dat louter gebaseerd is op literatuur. Het is dus nodig dat dit een explorerend onderzoek wordt, waarbij wij zelf heel wat nieuwe informatie proberen aan te geven en de bestaande literatuur aanvullen met onze eigen bevindingen. Dit zal 3

7 vooral gebeuren aan de hand van interviews met degenen die er het dichtst bij betrokken zijn. Daarnaast werd ook een korte enquête afgenomen bij een dertigtal personen. Er werden hen enkele algemene vragen gesteld die ons kunnen helpen een beter beeld te vormen van de verwachtingen, eisen en het gedrag van de lezers van dit soort blogs. Afbakenen van het onderwerp Deze masterproef beslaat een heel ruim onderwerp: de muziekindustrie beslaat de hele wereld, duizenden genres en kan in korte tijd heel wat veranderingen doormaken. Daarom is het nodig dit allemaal goed en duidelijk af te bakenen. Zo kiezen we voornamelijk om met Europese blogs te werken, en in het bijzonder met Belgische. De meeste geïnterviewden komen immers voornamelijk in aanraking met Belgische blogs. Onze keuze baseerden we op een uitzending van de radiozender Studio Brussel, waarbij vier Belgische bloggers werden uitgenodigd voor een kort interview (De Beste Belgische Bloggers, 2012). Opmerkelijk is echter wel dat het aantal kwalitatieve blogs in België miniem is. Daarom zullen in eerdere studies rond dit onderwerp een aantal dezelfde bloggers aan bod komen zoals in onze interviews. Maar aangezien deze telkens een ander onderwerp aansneden van dit recente onderwerp, vormt dit geen probleem. Daarnaast werden de volgende sectoren geselecteerd: muzieklabels en PR, muzikanten, concertorganisatoren en de traditionele geschreven media. Voor het thema van deze masterproef is het belangrijk dat deze traditionele media gerelateerd zijn met muziek. Zo is de inbreng van kranten miniem: meestal worden er slechts eenmaal per week enkele pagina s aan muziek gewijd. Daarom is het interessanter om andere media te selecteren. Zoals Kris Mouschears aangaf in een interview zijn kranten niet de meest interessante media voor de muziekindustrie. Hoewel er heel wat mensen deze lezen, is het nooit zeker hoeveel personen de muzieksectie effectief raadplegen. Wanneer de focus gaat liggen op een magazine dat helemaal gericht is op muziek, spreken ze een specifiek publiek aan dat volledig uit potentiële klanten bestaat (Kris Mouschaers, interview, 18 april 2012). Zo werd aangegeven dat het bekende en kwalitatieve muziekmagazine OOR gemiddeld maar exemplaren verkoopt per kwartaal (Instituur voor Media Auditing, 2012) 2 en dat dit getal bij kranten veel hoger ligt. Toch is het interessanter volgens Kris Mousschaer om als instituut uit de muziekindustrie mensen aan te spreken via magazines als OOR om zo een echt specifiek en gegarandeerd geïnteresseerd publiek aan te spreken. Daarom viel onze keuze bij het selecteren van de media op een gespecialiseerd muziekmagazine. 2 Vergelijkbaar met het Engelstalige populaire muziekmagazine NME, dat zo n exemplaren verkoopt per kwartaal. ( 4

8 Opbouw De structuur van deze verhandeling is opgebouwd in twee grote delen. Het eerst luik is theoretisch van aard, waarbij alle begrippen die in deze masterproef aan bod zullen komen, kort worden besproken. Zo wordt er eerst dieper ingegaan op de historiek en betekenis van het concept weblog, om vervolgens dieper in te gaan op het concept van de muziekblog. Naast een historisch overzicht worden er verder enkele voorbeelden gegeven van vooraanstaande muziekblogs. Het tweede deel van deze masterproef zal vooral een empirisch luik zijn waarbij de focus ligt op het werkelijke onderwerp. Het tweede hoofdstuk zal een kort overzicht geven van de verschillende aspecten van de muziekindustrie. Zo zullen we hier de personen van recordlabels, concertorganisatoren, professionele journalisten, bloggers en muzikanten die we interviewden, voorstellen en verklaren waarom hun ervaringen en meningen onontbeerlijk waren voor dit onderzoek. Daarna volgt een hoofdstuk waarin de eerste onderzoeksresultaten worden weergegeven. Hoe definiëren de vele personen een muziekblog, wat maakt een muziekblog voor hen interessant en kwalitatief?... Het is een soort essentiële inleiding op de werkelijke interviews, maar nodig om te weten waarover de mensen in kwestie juist spreken en om te kijken of hun opvattingen overeenkomen met het theoretische eerste hoofdstuk van deze scriptie. In het vierde hoofdstuk komt dan het eigenlijke onderzoek aan bod in functie van de muziekindustrie. De verschillende geselecteerde sectoren en hun vertegenwoordigers krijgen het woord en vertellen hoe muziekblogs al dan niet worden geïntegreerd in hun job. Natuurlijk is het moeilijk om te zeggen dat deze personen voor hun hele sector spreken maar door zorgvuldig en doordacht deze mensen te selecteren, proberen we een zo neutraal mogelijk beeld te creëren. Daarbij wordt telkens het belang en de relaties met muziekblogs en hun specifieke sector belicht. Het laatste hoofdstuk focust zich op de toekomst van de muziekblog. Hiervoor werd aan de experts en de geënquêteerden gevraagd hoe zij het toekomstbeeld van de muziekblog zien. Zal het uitgroeien tot een van de belangrijkste kanalen om op de hoogte te blijven van de muziektrends en zal het de traditionele media vervangen of blijft het een underground fenomeen? Vervolgens wordt een conclusie van ons onderzoek geformuleerd en proberen we de meest opzienbarende uitspraken en besluiten weer te geven. Bronnen De voornaamste bronnen waarmee we de onderzoeksvragen willen oplossen, zijn in de eerste plaats de interviews die werden afgenomen met de verschillende experts, omdat deze personen informatie uit eigen ervaring en van de eerste hand kunnen aanreiken. Zo komt er geen eenvormige mening naar voren, maar ligt de taak bij onszelf om de antwoorden te wikken, te interpreteren en te 5

9 verwerken. Daarnaast werd er ook een enquête afgenomen bij 28 lezers van blogs waarin we naar hun ervaringen en inzichten rond muziekblogs peilden. De meningen van de lezers kunnen bijdragen aan een beter en meer gedocumenteerd beeld. Toch mogen deze resultaten niet worden overschat, aangezien de deelnemers hiervan allemaal tot dezelfde sociale groep behoren en dus geen volledig overzicht kunnen schenken. Toch is het interessant om deze cijfers met andere gelijkaardige studies te vergelijken en zo onze resultaten op correctheid en relevantie te controleren. Ten slotte werd er natuurlijk ook secundaire literatuur geraadpleegd voor deze masterproef om een goed beeld te krijgen van de geschiedenis van weblogs en werden ook heel wat losse interviews en artikels doorgenomen die over het fenomeen van de muziekblog handelen. Zo worden beweringen en antwoorden uit de afgenomen interviews afgetast met hetgeen ander onderzoek heeft uitgewezen. De interpretatie van de onderzoeksresultaten zullen we met deze informatie aanvullen om een volledig beeld te kunnen vormen van onze studie. Op het vlak van wetenschappelijk onderzoek naar de muziekblog kunnen enkele studies worden aangehaald. Doordat dit echter een redelijk recent fenomeen is, kan er geen uitgebreide lijst van literatuur worden aangehaald. Toch vormen Muziekblogs van Yves Frateur uit 2009 en Mp3 Blogs: a silver bullet for the Music industry or a smoking gun for copyright infrigement door Andrew Goldstone een interessante basis voor dit onderzoek. In deze eerste verhandeling wordt de invloed van de muziekblog op de programmering van Studio Brussel onderzocht. De tweede studie onderzoekt de relatie van de muziekblog en recordlabels, met een nadruk op het copyright probleem. Daarnaast is ook de studie van Patrick O Donnell en Steven McClung een interessant startpunt voor verder onderzoek. Hierin wordt het belang van de mp3-blog bestudeerd en zijn gevolgen op de verkoop van muziek. Een tweede studie die essentieel is in verband met de muziekverkoop en waarbij de muziekblog aan bod komt, is The Long Tail van Chris Anderson. Ten slotte verschijnen er in heel wat magazines, kranten en op heel wat websites artikels waarin muziekblogs worden besproken en waarbij deze vaak aan een nieuw publiek worden voorgesteld. Vaak zijn dit case-studies waarbij een of meerdere blogs worden voorgesteld. Zo zijn voor België onder meer enkele artikels aan te halen die in De Standaard verschenen en is er op radiozender Studio Brussel ook al heel wat aandacht aan het medium geschonken (Studio Brussel, interview 3 mei 2011; Studio Brussel, interview 18 april 2011). Veel meer wetenschappelijke literatuur is er te vinden over de weblog in het algemeen. Zo is het recente werk Blog Theory: feedback and capture in the circuits of drive van Jodi Dean aan te halen. Ook We ve got blog: how weblogs are changing our culture van Rebecca Blood mag hier worden vermeld. In dit werk verzamelde Blood heel wat uiteenlopende artikels die allerlei aspecten van de weblog aankaarten. Naast enkele artikels die de geschiedenis van de blog onderzoeken, komen ook 6

10 bloggers zelf aan bod en wordt dit nieuwe medium tegenover de traditionele journalistiek geplaatst. Ook hoe internet de beschaving ondermijnt van Andrew Keen mag in dit overzicht niet ontbreken. Met deze studie geeft hij een kritische kijk op het internet waarin enkele verrassende standpunten kunnen worden uitgehaald. Verder zijn ook studies die handelen over muziek en het internet interessant voor dit onderzoek. Hierbij vormt Music Distribution and the internet van Andrew Sparrow een goede basis, samen met The Future of the music Business: how to succeed with the new digital technologies van Steve Gordon. In deze werken wordt de invloed van het internet op de verkoop van muziek specifiek en de muziekindustrie in het algemeen onderzocht. Tenslotte is het vele onderzoek door Simon Frith rond muziek een goede basis om van te vertrekken. Waarom dit onderwerp gekozen? Dit onderwerp werd gekozen uit de interesse voor de muziekblog. Zelf geloven we volledig in de invloed die muziekblogs hebben. Daarmee wilden we nagaan of deze gedachte een zekere waarheid inhield of dat dit helemaal fout was. Zelf zijn we al meer dan drie jaar een muziekblogger en merken we een stijgende evolutie op waarbij muziekblogs zich steeds meer in de aandacht werken. Daarnaast zien we ook allerlei andere media, waaronder kranten en magazines, steeds meer toenadering zoeken naar blogs: ze nemen bijvoorbeeld delen van hun content over. Zo is er de rubriek in de weekendkrant van De Standaard waarin drie nummers die die week in de blogosfeer opvielen, kort worden voorgesteld aan hun lezers. Daarnaast is er in de weekendkrant van zaterdag 5 mei 2012 een artikel verschenen over de samenwerking van de blog Disco Naïveté en concertzaal Botanique, waarbij ook een kort interview met de blogger Jarri Van der Haegen werd afgenomen(speeten, 2012). Ook radiozenders geven aan dat muziekblogs een belangrijke bron voor hen zijn om op de hoogte te blijven van de laatste trends in het muzikale landschap. Zo heeft Studio Brussel een week lang elke dag een muziekblogger aan het woord gelaten tijdens het programma Select en mocht hij/zij bepalen welke muziek er werd gespeeld (Studio Brussel, interview, 3 mei 2011). 3 Een zekere toenadering van de traditionele media naar de muziekblog is dus zeker en vast aanwezig. Daarnaast is het ook merkbaar dat de traditionele media steeds meer verouderd worden en zichzelf telkens opnieuw horen uit te vinden om de snelheid die het publiek en de maatschappij gewoon zijn, te kunnen blijven volgen. Zo verschijnt de content zodra het mogelijk is online, gebruiken de media alle sociale media om hun lezers te bereiken en wordt de interactiviteit die typerend is voor blogs ook hierbij nagestreefd. Ook bij het publiek is er een kentering merkbaar. 3 Enkele andere (inter)nationale voorbeelden van media-aandacht voor muziekblogs: Studio Brussel, interview, 18 april 2011; Studio Brussel, interview, 22 mei 2012; Speeten, 2009; Debacker, 2006; Touquet, 2005, McNichol, 2009; Humo,

11 Doordat jongeren vandaag de dag met het internet opgegroeid zijn en veel meer een online generatie vormen, is het ook logisch dat ze zich tot het internet richten om op de hoogte te blijven van de laatste trends in het muzikale landschap. Hierbij zal aan de hand van een enquête in het onderzoek worden nagegaan of de muziekliefhebber zich vandaag de dag ook werkelijk tot blogs richten of de voorkeur geven aan andere media zoals radio, geschreven pers, online pers, YouTube, Spotify 8

12 HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN OVERZICHT INTERNET EN DE MUZIEKINDUSTRIE Algemeen wordt vaak aangenomen dat de komst van het internet een negatief gevolg was voor de muziekindustrie. Daarvoor kende de muziekindustrie grote successen en werd er veel geld verdiend met de verkoop van lp s en meer recent cd s (Adermon & Liang, 2012, 2). De opkomst van het internet bracht de mogelijkheid met zich mee om bestanden te delen met andere internetgebruikers: teksten, foto s, maar ook muziek. Vooral de mogelijkheid om grote muziekbestanden te comprimeren en om te zetten in kleinere mp3-bestanden heeft het delen van muziek via het internet vergemakkelijkt en gestimuleerd. De ultieme boost kwam er in juni 1999, toen server Napster ontstond en het delen van muziekbestanden populair werd bij een breed publiek. Zo werd het mogelijk om (muziek)bestanden snel en gemakkelijk via zogenaamde File Sharing Servers te delen en te uploaden (O Donnell & McClung, 2008, 72; Adermon & Liang, 2010, 5). Iedereen die deze link in handen krijgt, kan het bestand in kwestie op zijn computer bewaren. Al snel werden nummers en zelfs volledige albums via Napster over de hele wereld verspreid. Dit alles verloopt natuurlijk op een illegale manier en is dus strafbaar. De International Federation of the Phonographic Industry meldt in zijn Music Piracy Report dat piraterij (dit is het online verkrijgen van bestanden op illegale wijze) de grootste bedreiging is voor de vele industrieën (Music Piracy Report, 2012). Adermon en Liang tonen in hun onderzoek Piracy, Music and Movies: A Natural Experiment met enkele cijfergegevens aan dat dit zeer nadelig was voor de muziekindustrie: Global sales of recorded music fell by 30 percent between 1999 and 2009 whereas [ ] interest groups for both industries [music and movies] claim that illegal file sharing of copyright-protected material, commonly referred to as piracy, damages the economy. (Adermon & Liang, 2012, 2) Meer concreet haalt de Recording Industry Association of America (RIAA) aan dat de muziekindustrie jaarlijks ongeveer 12,5 biljoen dollar misloopt door de muzikale piraterij (RIAA, 2012). Om dit wat duidelijk aan te geven kunnen we stellen dat tegenover elke legaal gedownload nummer, 40 illegaal gedownloade nummers staan (Keen, 2008, ). Dat de muzieksector zich hier niet zomaar bij neerlegt, blijkt uit de vele processen die worden aangespannen tegen File Sharing Servers. Recentelijk begon RIAA, samen met de Amerikaanse overheden en de FBI een aanval op de grootste File Sharing Servers ter wereld. Met succes werd de website MegaUpload offline gehaald. Deze website speelde een grote rol in het verspreiden van allerlei bestanden op illegale wijze; films, tvseries, cd s, games alles kon makkelijk gedownload worden van deze website (Sluiting van 9

13 Megaupload is overwinning, 2012; O Donnel & McClung 2008, 72). Tot voor kort bleven deze maatregelen echter weinig effectief, want het aantal services die illegale content aanbieden op het internet blijft gigantisch. Digitale piraterij via programma s en websites als LimeWire, MegaUpload, RapidShare of BitTorrent blijft een vernielde trend voor de muziekbusiness. Dit zorgt er niet alleen voor dat labels heel wat inkomsten verloren zien gaan, maar ook dat er heel wat mensen hun job verliezen. Zo verloren er vorig jaar in de VS personen hun baan (RIAA, 2012). Sinds enkele maanden worden de websites die illegale content aanbieden steeds sterker aangepakt en verdwijnen ze offline. Ondanks de illegaliteit is het downloaden van muziek een vaak voorkomend fenomeen, vooral bij jongeren en is het haast onmogelijk dit tegen te gaan en de daders te straffen (Hinduja, 2006, 2-3). Om aan te tonen hoe vaak mp3 s via het internet worden opgezocht, raadpleegde Sameer Hinduja voor zijn onderzoek Music Piracy and Crime Theory het jaarverslag van Google en merkte op dat het woord mp3 het tiende meest opgezochte woord was in 2006 (Hinduja, 2006, 3). Wanneer we het rapport van 2011 raadplegen, valt op dat ook hier de term mp3 en verwante zoekopdrachten hoog scoren (Google Trends, 2012). Uit deze populariteit en voorgaande gegevens, kan worden afgeleid dat heel wat mensen gebruik maken van het internet om op (illegale) wijze hun muziekcollectie uit te breiden. Het verspreiden van deze illegale muziekbestanden zorgt er dus voor dat de muziekindustrie heel wat inkomsten misloopt (During, 2010, 130). Doordat mensen hun muziek gemakkelijk en gratis op het internet kunnen krijgen, daalt de verkoop van de cd en kent de muziekindustrie heel wat financiële moeilijkheden. Waar vroeger heel wat inkomsten uit de verkoop van muziek werden gehaald, verschuift dit nu gedeeltelijk naar de verkoop van concerttickets. De opkomst van het internet en de verspreiding van muziek in mp3-formaat heeft dus een negatieve bijwerking gehad voor de muziekindustrie. Maar internet had ook positieve gevolgen voor de muziekindustrie. Ze probeert de negatieve trend om te buigen en mee te gaan met de populariteit van het internet. Dit doen ze onder meer door muziek online te koop aan te bieden (Reilley, 2010, 442). Tegen een lage prijs (lager dan in een cd-winkel) is het mogelijk een volledig album te downloaden zonder het huis te moeten verlaten. Daarnaast is het ook mogelijk één enkel nummer te kopen, wat voordien niet mogelijk was als het nummer geen single was. Een ander voordeel is de ruime keuze: de consument kan zijn selectie maken uit meer dan dertien miljoen nummers. Via platformen als Itunes Store, Beatport, Amazon, Juno Download heeft de muziekliefhebber een enorme keuze. Voor elk mogelijk genre zijn er duizenden nummers beschikbaar, ook in de nichegenres die in de lokale platenzaak vaak weinig aandacht krijgen (Anderson, 2006, 3). Zoals Chris Anderson in The Long Tail aanhaalt the mass market is turning into a mass of niches (Anderson, 2006, 5-6). Steeds meer consumenten hebben minder interesse in de grote hits en gaan op zoek naar 10

14 muziek die volledig bij hun persoonlijke smaak aansluit. If the twentieth-century entertainment industry was about hits, the twenty-first will be equally about niches (Anderson, 2006, 16). Eric Skelton van de muziekblog Fishy Tunes gaat hier in verder en stelt dat jongeren tegenwoordig naar alles luisteren en er geen grenzen tussen genres meer zijn. For a generation of kids who are exposed to everything, genres don t matter. itunes libraries are filled with playlists that jump from Ice Cube to The Beatles, make a left turn at Lana Del Rey, and end up at Kanye West. We don t listen to radio stations. We listen to everything (Skelton, 2012). Op het internet kan de luisteraar muziek in zijn favoriete genre in grote getallen vinden. Zo kan hij zijn favoriete artiesten steunen, maar kan hij zelf ook koopjes doen. Dat dit een goede tegenaanval was, blijkt uit de verkoopcijfers. In 2011 steeg de online verkoop met zes procent en bracht de verkoop van digitale muziek ongeveer 4,6 biljoen dollar op (IFPI Digital Music Report 2011, 2011, 5). Toch blijven heel wat mensen hun favoriete muziek illegaal downloaden omdat ze daarvoor niets hoeven te betalen (Hinduja, 2006, 4). INTERNET ALS PROMOTIEMIDDEL Een andere positief gevolg dat internet voor de muzieksector had, is dat het een extra promotiemiddel werd, naast de traditionele mediakanalen zoals televisie, radio, kranten en tijdschriften. Het heeft nochtans lang geduurd voordat platenlabels het internet omarmden en dit nieuwe kanaal gebruikten als promotiemiddel van hun artiesten (Kris Mouchaers, interview, 18 april 2012; Frith, 2004, 87). Vandaag de dag is dit echter helemaal anders en verleent de muziekindustrie een vooraanstaande rol aan het internet als communicatiemiddel. Het promotiekaal bij uitstek blijft natuurlijk wel de radio, dat nog altijd het grootst mogelijke publiek bereikt, maar steeds meer labels en andere spelers in de muziekindustrie vinden hun weg op het internet. Websites van artiesten, Facebook, Twitter, Google+ en andere sociale media zijn hiervan goede voorbeelden. De artiesten en/of labels kunnen op deze manier rechtstreeks in contact staan met hun doelpubliek en zo op een rechtstreekse manier hun muziek aan de man brengen, met een minimum aan inspanning. Met een statusupdate of een tweet zijn onmiddellijk alle fans op de hoogte van de plannen van de artiest. Naast sociale media, maken steeds meer labels ook gebruik van muziekblogs. De consument heeft snel het internet leren gebruiken om op de hoogte te blijven van de nieuwste evoluties en releases in het muzieklandschap (Reilley, 2010, 442). Het doelpubliek is dus te bereiken via deze muziekblogs, wat de muziekindustrie uiteindelijk ook heeft ingezien waardoor blogs worden opgenomen in de promotiecampagnes van labels. Hierbij gaat het vooral om indie-labels (dit zijn kleinere labels die geen grote artiesten in hun catalogus hebben), maar ook steeds vaker nemen grotere spelers uit de muziekindustrie contact op met muziekblogs (Werde, 2004; Touquet, 2012). Zo was major label Warner Brothers Records de eerste grote speler die contact zocht met blogs en 11

15 hen zelfs een mp3-bestand van een nummer gaf om gratis met hun publiek te delen (Gallagher, 2004; O Donnel & McClung, 2008, 76). Voordat er ook maar enige sprake was van deze toenadering, was de relatie tussen bloggers en labels niet vanzelfsprekend. De eerste muziekblogs ontstonden geleidelijk aan in 2002 en bleven lange tijd een underground fenomeen met een beperkt publiek. Het duurde dus een hele tijd voordat blogs in het vizier van de muziekindustrie kwamen. Bovendien hadden de eerste muziekbloggers de gewoonte om in hun posts over nieuwe of gevestigde artiesten telkens een mp3-bestand toe te voegen en dit te delen met hun lezers, zonder toestemming van de artiest of het label. De muziek werd met andere woorden dus op een illegale manier verspreid. Toch had dit weinig juridische gevolgen, aangezien deze blogs toen een marginaal verschijnsel voor een beperkt publiek waren. Nu zijn er nog altijd heel veel blogs die mp3-bestanden op illegale wijze verspreiden maar deze krijgen vaak weinig erkenning. De grote spelers in de blogosfeer zijn muziekblogs die nieuwe nummers op hun website aanbieden als een stream en enkel het nummer als download beschikbaar stellen wanneer het label hiermee akkoord gaat. Vandaag de dag zijn muziekblogs veel sterker aanwezig in de muziekcultuur, waardoor ook labels hier meer aandacht aan besteden. Ze proberen een goede relatie op te bouwen met bloggers en bieden hen vaak exclusieve nummers of video s aan om te posten. Muziekblogs zijn een vorm van gratis promotie en vormen de perfecte manier voor beginnende labels en artiesten om naam en faam te vergaren bij een groter publiek (Werde, 2004). Interessante vraag hierbij is om te onderzoeken of het voor kleine indie-labels een logische en vanzelfsprekende eerste stap is om bloggers te contacteren. Dit zal in het verdere verloop van dit onderzoek aan bod komen. Ook de relatie tussen de grotere labels en blogs zal hierbij aan bod komen. Gaan zij minder snel blogs contacteren? Gaan ze selectief te werk om enkel blogs te bereiken die vaak tienduizenden bezoekers per dag ontvangen en deze proberen te overhalen om iets over hun artiesten te posten? Vaak gaan bloggers echter vaak snobistisch te werk wanneer het grote artiesten betreft. Om hun geloofwaardigheid te behouden, proberen ze juist zoveel mogelijk onbekend maar kwalitatief materiaal te posten en laten ze sneller de grotere namen links liggen. Deze veronderstellingen lijken mij goede onderzoeksvragen voor de latere interviews met bloggers en platenlabels. Is er een vanzelfsprekend contact tussen bloggers en labels? Hoe belangrijk zijn blogs bij de promotie van nieuwe releases? Worden zij meteen ook op de hoogte gebracht van nieuwe projecten, of vormen blogs slechts een aanvulling binnen de bestaande promotiekanalen? Labels gebruiken blogs niet alleen als promotietool, de Artist and Repertoire (A&R) managers gebruiken blogs steeds vaker om nieuw talent te ontdekken. In plaats van zelf op zoek te gaan naar mogelijke nieuwe artiesten, raadplegen ze blogs. In de blogosfeer kan namelijk al snel een hype rond 12

16 een bepaalde artiest ontstaan wanneer een kwalitatieve blog een nieuwe band ontdekt, daarover een post maakt en de band al snel opgevist wordt door heel wat andere blogs. A&R managers zijn er dan vaak heel snel bij en gaan na of de hype genoeg potentieel heeft. De doorbraak van de band The Hysterics illustreert de belangrijke impact van de blogwereld: een auteur van de blog Music For Robots ontdekte de band, schreef er een artikel over op de blog en enkele dagen later werd de band opgepikt door MTV (The Hysterics: the rest of the story, 2012). Ook het succes van acts als Arctic Monkeys en meer recent Lana Del Rey werd mede gerealiseerd door de hype die op het internet werd gecreëerd (Bruno, 2006). Muziekblogs nemen dus een steeds grotere rol op zich in de muziekindustrie, reden genoeg om dit fenomeen te onderzoeken. Hierbij komen allerlei basisaspecten in dit eerste deel aan bod. Vooreerst beginnen we met het definiëren van een weblog in het algemeen en bekijken we de historiek, om vervolgens uit te breiden naar de muziekblog en dit in al zijn aspecten te bespreken. Daarna volgt dan het werkelijke onderzoek waarbij de centrale onderzoeksvraag is hoe de muziekindustrie met muziekblogs omgaat en er tegen aankijkt. Is dit een positieve benadering en zien labels het belang van dit medium in? Wordt de blog steeds populairder? Is de stelling aan te nemen dat bloggers het in de toekomst zullen overnemen van A&R managers of is dit slechts een vage veronderstelling en is de blogosfeer te beperkt en alternatief om dezelfde groep te bereiken als de traditionele media? Deze studie zal dus de invloed en de receptie die muziekblogs genieten in de muziekindustrie onderzoeken en verhelderen. Vooraleer tot het eigenlijke onderzoek over te gaan, is het nodig een duidelijk overzicht en definiëring te geven van enkele begrippen. WEBLOGS Een weblog of blog is een soort virtueel dagboek waar iedereen persoonlijke ideeën en gedachten kan formuleren en die kan delen met zijn lezerspubliek. Daarbij komt de meest recente post op de blog bovenaan te staan zodat het publiek onmiddellijk de laatste update van de auteur kan bekijken (Blood, 2002, ix). Weblogs bevatten echter niet alleen persoonlijke info, het kan ook algemenere of specifiekere thema s behandelen. Zo bestaan er heel wat blogs die de politieke mening van de auteur weergeven, die een verzameling zijn van foto s of waar de nieuwste muziek wordt besproken. Deze gevarieerdheid zet Julian Dibbell er toe aan om in haar artikel Portrait of the blogger as a Young man een blog te vergelijken met een Wunderkammer (Blood, 2002, 73). Blogs kunnen tegenwoordig door iedereen met een computer en een internetverbinding worden aangemaakt. Er is nauwelijks kennis van HTML nodig om een blog op te starten en bij te houden. Wanneer een persoon de blog wil 13

17 uitbouwen naar zijn eigen voorkeur is het wel handig over enige HTML-kennis te beschikken, maar dit is niet noodzakelijk (Reilley, 2010, 448). Definitie Zoals reeds aangehaald kunnen weblogs snel door iedereen worden aangemaakt en zijn in principe ook kosteloos. Het is een eenvoudige wijze om een eigen website op te starten, zonder over complexe computervaardigheden te moeten beschikken (Richardson, 2009, 17). Dat blogs een populair fenomeen vormen, kan worden aangetoond door de cijfers die Technocrati jaarlijks in zijn State of the Blogosphere aangeeft: er werden er meer dan 152 miljoen de voorbije jaren aangemaakt (State of the Blogosphere 2011, 2012; The Internet 2011 in numbers, 2012). Doordat de auteur telkens de inhoud van zijn weblog aan de hand van zijn eigen interesses opmaakt, bevatten de meeste blogs verschillende contents. Door deze diverse invullingen is het niet makkelijk een eenduidige definiëring op te geven van wat een weblog precies is op inhoudelijk vlak. Heel wat auteurs geven dan ook een uiteenlopende visie wanneer het aankomt op het definiëren van het concept weblogs. Daarom zal ik zelf een passende beschrijving van het concept proberen aan te geven, uiteraard aan de hand van en met behulp van de definities die de experts opgeven. De belangrijkste elementen zal ik uit hun definiëring halen en vervolgens een eenvormige definiëring proberen op te geven. Weblogs, described by one of their creators as the pirate radio stations of the web, are a new, personal, and determinedly non-hostile evolution of the electric community. They are also the freshest example of how people use the Net to make their own radically different new media (Katz, 2002, 17). Dit interessante citaat geeft een aparte kijk op wat een weblog precies is. Een opvallende term is personal, wat wijst dat de inhoud vaak subjectief is. Weblogs zijn websites op het World Wide Web waar regelmatig nieuwe content wordt aan toegevoegd door een blogauteur. Deze content wordt aan de hand van posts aan de website toegevoegd, waarbij de nieuwste data bovenaan de pagina te vinden zijn (Siles, 2011, 738). Blogs onderscheiden zich dus van andere websites door hun formaat (Blood, 2002, ix). Rebecca Blood haalt verder aan dat hedendaagse bloggers het web gebruiken om een soort sociale gemeenschappen te vormen en informatie met elkaar te delen over heel uiteenlopende onderwerpen (Blood, 2002, ix). Deze gedachte van een online gemeenschap wordt nog verder benadrukt doordat blogs vaak gebruik maken van hyperlinks (Siles, 2011, 738). Hierdoor worden ze onderling met elkaar verbonden en vormen dus een gemeenschap. Die interconnectiviteit wordt nog benadrukt doordat de lezers vaak kunnen reageren op iedere post. 14

18 Blogs gaan dikwijls over specifieke onderwerpen waarin de auteur geïnteresseerd is. Hierdoor onthult hij vaak informatie over zijn persoonlijkheid maar zal hij ook gepassioneerd alle informatie verzamelen om een kwalitatieve post op te stellen (Siles, 2011, 745). Daarom worden blogs vaak gezien als een filter, waarin voornamelijk nuttige en correcte informatie wordt gebruikt. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat alle blogs kwalitatief hoogstaand zijn. De kwaliteit is heel variabel aangezien iedereen een blog kan opstarten en kan beweren wat hij wil. Er bestaat dus geen garantie dat de content op de blog correct en betrouwbaar is. Het is dus aangeraden meerdere blogs over een bepaald onderwerp te consulteren en de inhoud met elkaar te vergelijken en op een kritische manier besluiten te trekken. Rebecca Blood sluit de inleiding van haar boek We ve got blog passend af met volgend citaat: Weblogs are the place for daily stories, impassioned reactions, mundane details, and miscellanea. They are as varied as their maintainers, and they are creating a generation of involved impassioned citizens, and articulate, observant human beings (Blood, 2002, xii) Blogosfeer Zoals uit de definitie bleek, zijn weblogs geen losse identiteiten, maar vormen ze eerder een community. Dit wordt de blogosfeer genoemd en wijst op een vorm van gemeenschap waar alle blogs toe behoren (O Donnel & McClung, 2008, 72). Er zijn heel wat mogelijkheden om deze gemeenschap te versterken. Zo kunnen blogs naar elkaar verwijzen door in een post een hyperlink naar een andere blog te plaatsen. Het kan ook rechtstreekser: meer en meer wordt de functie van reposts geïntegreerd in de verschillende blogplatforms. Hierdoor kan een volledige blogpost worden overgenomen met een enkele muisklik. De post verschijnt dan als een citaat met de nodige verwijzingen, waar de auteur ook persoonlijke aanpassingen kan aan toevoegen. Een andere vorm die het creëren van een hechte gemeenschap realiseert, is de blogroll. Dit is een lijst met links (vaak terug te vinden in een kolom aan de rechterkant van een blog) naar andere bloggers (Blogroll, 2012). Vaak gaat het hier om blogs die de auteur zelf vaak bezoekt en waar hij veel van zijn inspiratie opdoet om nieuwe content aan zijn eigen weblog toe te voegen. Een derde mogelijkheid die het community-concept ondersteunt, is de mogelijkheid tot reactie op een post. Onderaan het bericht is het mogelijk om de lezers aan het woord te laten en te laten reageren op de inhoud van het bericht. Zo kunnen discussies worden uitgelokt en wordt de interactiviteit van een blog optimaal benut. Ten slotte zorgt ook de integratie van sociale media voor het uitbouwen van deze blogcommunity. Aan de hand van applicaties zoals Twitter, Facebook, Google+, Last.Fm is het voor de lezers mogelijk om zelf ook deel uit te maken van dit netwerk en een grotere interactie te genereren. 15

19 Maar zoals reeds werd aangegeven, is de blogosfeer heel uitgebreid. Technocrati geeft in zijn jaarlijks verslag State of the blogosphere aan dat er meer dan 152 miljoen blogs bestaan. Natuurlijk worden niet alle blogs actief onderhouden. Bepaalde bloggers updaten hun blog dagelijks en zijn er constant mee bezig. Anderen plaatsen een paar posts maar houden het dan al snel voor bekeken. Daardoor zijn er ook heel wat inactieve blogs die bijdragen aan de bestaande overdosis blogs. Het is dus moeilijk om door het bos de bomen te zien. Daarom is het aan te raden de blogrolls van kwalitatieve blogs te raadplegen. Deze bevatten links naar blogs die deze auteurs zelf goed vinden en zo kan je snel een onderscheid maken tussen kwaliteit en pulp. Historisch overzicht Uit het voorgaande blijkt dat weblogs makkelijk aan te maken zijn en dat iedereen dit kan doen, zonder enige kennis van HTML (Richardson, 2009, 17). Dit was natuurlijk niet altijd zo; de eerste weblogs werden aangemaakt door computerprogrammeurs en webdesigners. Er was een grondige kennis nodig om een blog op te richten en deze te onderhouden (Blood, 2002, x). Hoewel er nog niet in termen van bloggen werd gedacht en gesproken, werd de eerste blog opgericht in Het gaat hierbij om de What s New-pagina van Mosiac (Conhaim, 2004, 44). Dit was de eerste populaire grafische webbrowser op het World Wide Web, waar afbeeldingen konden worden geïntegreerd in de tekst. Andere browsers toonden deze in een apart venster. Op deze What s New pagina verschenen regelmatig updates die aan de browser werden toegevoegd (Mosiac, 2012). De Amerikaan Jorn Barger is degene die de term weblog voor het eerst gaat gebruiken in 1997 om zijn persoonlijke website Robotwisdom te categoriseren. Op deze blog verzamelde hij allerlei informatie en websites die hij interessant vond en die hij wou bijhouden op een persoonlijk register. Het registeren of loggen van informatie uit persoonlijke interesse werd geleidelijk aan populair en dit proces kreeg de naam weblogging of blogging. In 2003 werd het woord blog opgenomen in het Oxford English Dictionary (Lyons, 2005, ). Hiermee wordt dus verwezen naar het registeren van het web; het bijhouden van een persoonlijk, elektronisch dagboek waar je interessante content op kan verzamelen (Lyons, 2005, ). De populariteit blijft de eerste jaren echter beperkt, aangezien het nog steeds nodig was over de nodige HTML-kennis te beschikken. Vanaf 1999 ontstond er een langzame groei in het aantal weblogs waardoor het uiteindelijk moeilijk werd een duidelijk overzicht van het aantal bestaande blogs te behouden. Dit kwam door de introductie van eenvoudig bruikbare webapplicaties zoals Pitas en Blogger: een grote HTML kennis was niet langer vereist en het aanmaken en onderhouden van een weblog werd mogelijk voor de meerderheid van de internetgebruikers (Blood, 2012). Dit werd vaak omschreven als push-button publishing en had tot gevolg dat het aantal blogs als paddenstoelen uit de grond schoten; het enige wat in principe nodig was om een eigen blog op te richten was een internetverbinding en een 16

20 computer (Conhaim, 2004, 44). Rebecca Blood haalt toepasselijk aan dat Once literally anyone could made a weblog, literally anyone did. [ ] Just as has made us all writers, weblogs have made all of us publishers (Blood, 2002, x). Naast het aantal blogs is ook het aantal blogproviders gestegen. Online platformen als WordPress en Tumblr zijn hier populaire voorbeelden van. Met een minimum aan gegevens kan een persoonlijke blog binnen de minuut worden aangemaakt. De providers gebruiken een vast formulier en een vaste HTML-code om een basisblog aan te maken, waarna de auteur naar believen en eigen kunnen de blog al dan niet gratis kan aanpassen. De interface van een blog is gebaseerd op een moderne tekstverwerker en is eenvoudig uitgewerkt zodat elke gebruiker een post kan maken. In enkele minuten tijd en met enkele klikken kan de auteur een professioneel ogende blogpost op het World Wide Web plaatsen. Verschillende platforms Zoals hierboven vermeld, zijn er heel wat soorten platforms aanwezig op het World Wide Web om op een eenvoudige manier een blog aan te maken. Deze werken allemaal volgens hetzelfde patroon. Eerst moet de gebruiker enkele gegevens invullen, een adres opgeven en een naam verzinnen voor zijn blog. Daarna wordt de blog aangemaakt volgens een vaste lay-out en krijgt de gebruiker vervolgens de mogelijkheid deze naar eigen smaak aan te passen: kleuren, een banner, de structuur, het lettertype al die elementen zijn met het grootste gemak aanpasbaar door de juiste widgets (applicaties die nieuwe functies aan een blog kunnen toevoegen, zoals een like -button van Facebook) en themes (deze maken het mogelijk de lay-out van een blog aan te passen) te downloaden. De meest gebruikte en relevante platformen om een blog aan te maken worden hier kort besproken: Blogger Blogger is een platform opgericht door Google om het aanmaken van blogs vlot en gemakkelijk te laten verlopen. Deze service werd in augustus 1999 opgericht door Pyra Labs en in 2003 opgekocht door Google. Het is hierbij mogelijk om een blog te maken en deze te integreren met alle mogelijke Google-producten. Verder is het ook mogelijk om een privé-blog aan te maken, waarbij enkel de auteur kan selecteren wie de posts te lezen krijgt. (Blogger About, 2012; Siles, 2011, 749). Tumblr Tumblr is een microblogging system om snel en makkelijk tekst, foto s, muziek etc. te delen. Microbloggen is een vorm van bloggen waarbij de content kleiner is dan bij de traditionele blog. Zo 17