Buitenlands talent blijft weg zonder beurzen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Buitenlands talent blijft weg zonder beurzen"

Transcriptie

1 transfer vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs Buitenlands talent blijft weg zonder beurzen 7 jaargang 21 juli/augustus 2014 visie vsnu en vereniging hogescholen op internationalisering denktank doet verrassende voorstellen voor bevorderen mobiliteit meeneembare studiefinanciering onvoldoende stimulans nederland-promotie in china moet moderner

2 7 transfer Transfer is een onafhankelijk vakblad voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en onderzoek. Transfer is ook online: Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. Verschijnt acht keer per jaar. Redactie Rob Burkhard (hoofdredacteur a.i.), Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke Zandvliet en Ralph Aarnout Aan dit nummer werkten mee Floris Akkerman, Alexandra Branderhorst, Han van der Horst, Charles van Leeuwen, Yvonne van de Meent, Martine Postma, Daphne Riksen, Ellen Touw, Rineke Wisman Beeld Svetlana Balashova, Martijn Beekman/ANP, Reyer Boxem, Philip Driessen, Mellen Gou, Henriëtte Guest, Maarten Hartman, Imago Sportfotodienst/HH, istock, Piroschka van de Wouw/De Beeldredaktie Redactieraad Ries Agterberg (DUB), Sebastiaan den Bak (Neth-ER), Klaartje van Genugten (Fontys), Leonard van der Hout (Hogeschool van Amsterdam), Erwin Ploeger (Unesco-IHE) Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag, tel.: / / fax: rburkhard@nuffic.nl, eheuts@nuffic.nl, azandvliet@nuffic.nl, raarnout@nuffic.nl Abonnementen Transfer is gratis verkrijgbaar. Geïnteresseerden kunnen zich voor een gratis abonnement aanmelden via Adreswijzigingen Abonnees kunnen adreswijzigingen doorgeven via het contactformulier op Vormgeving en lay-out Sabrina Luthjens BNO en Christina Schürmann ( Druk Drukkerij Verloop, Alblasserdam Verleidelijk Het is pas twee jaar geleden dat het Huygensprogramma ten einde kwam, het Nederlandse beurzenprogramma om buitenlands talent naar ons land te halen. Sommige instellingen proberen dat gat op te vullen met eigen beurzenprogramma s, maar de roep om een nationaal beurzenprogramma is nooit verstomd. Sterker, hij neemt weer toe. Zeker nu in de ons omringende landen het aantal beschikbare beurzeninitiatieven eerder groeit dan afneemt, moet Nederland ervoor waken geen achterstand op te lopen. Dat is het beeld dat maar weer eens bevestigd wordt in de internationaliseringsvisie van de VSNU en de Vereniging Hogescholen. Eensgezinder dan ooit tevoren, roepen zij de minister op om vooral werk te maken van een nieuw beurzenprogramma, zodat het Nederlandse hoger onderwijs zich weer serieus kan mengen in de strijd om internationaal talent. The war for talent. Dat talent van buiten de EU door een beurs over de streep kan worden getrokken in ons land te studeren, ligt voor de hand. Het is een krachtig instrument dat de doorslag kan geven. Maar wat zijn de andere overwegingen die meespelen? Welke obstakels zien de talenten die uiteindelijk niet voor Nederland kiezen? We zouden het hen graag direct vragen, maar hoe kun je dat het beste doen? Voor de vraag waarom de meeste Nederlandse studenten niet naar het buitenland gaan, hebben de beleidsmakers van OCW iets nieuws uitgeprobeerd. Zij vroegen een groepje Nederlandse studenten en net afgestudeerden een minidenktank te organiseren rond deze vraag. Niet langer dan een weekend was de denktank samen. Maar des te verfrissender is het om te lezen hoe de verandering van perspectief tot een ander type oplossingen leidde. Het zijn verleidelijke oplossingen en ideeën. Afkomstig van mensen die zeer dicht bij de doelgroep staan. Zou zo n denktank ook werken als je een groep internationale talenten samenbrengt? De praktische haalbaarheid is een uitdaging. Zoveel landen, zoveel verschillen. Maar als het meer zicht geeft op de vraag hoe we buitenlands talent kunnen overhalen in Nederland te studeren, dan is het misschien toch verleidelijk om er nog eens over na te denken. rob burkhard rburkhard@nuffic.nl Overname artikelen Het overnemen en vermenigvuldigen van artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie. Omslag Een buitenlandse student droomt van een studiebeurs. Foto: istock, bewerking Making Waves. Transfer 1, jaargang 22, verschijnt 25 september 2014.

3 inhoud Internationaliseringsvisie Internationalisering is terug op de politieke agenda. Minister Bussemaker kan het document met haar visie erop elk moment naar de Tweede Kamer sturen. In deze Transfer lopen we op die nieuwe visie vooruit. In een interview met de voorzitters van de VSNU en de Vereniging Hogescholen bekijken we het wensenlijstje voor internationalisering dat die twee onlangs gezamenlijk presenteerden (pag ). We gaan nader in op de grootste wens van dat lijstje: een nieuw nationaal beurzenprogramma (pag ). Ten slotte een artikel over zeven jongeren uit de Nationale DenkTank. Zij hebben nagedacht over nieuwe manieren om studentenmobiliteit te stimuleren en komen met verrassende voorstellen (pag ). Gezamenlijke Visie Internationaal 20 Meeneembare beurs is heel impopulair Het leek dé oplossing voor de stagnerende uitgaande mobiliteit: het recht om je studiebeurs mee te nemen wanneer je in het buitenland gaat studeren. Maar de meeneembare beurs is in de zeven jaar dat hij intussen bestaat, bepaald niet het ei van Columbus gebleken. Hoe komt dat? 24 Nederland-promotie in China moet moderner Zeven jaar lang was hij directeur van het Netherlands Education Support Office (Nuffic Neso) in Rusland. Deze zomer verhuist Charles Hoedt naar Beijing, om daar de vestiging in China te gaan leiden. In een interview ontvouwt hij alvast enkele van zijn plannen. En verder 2 Colofon en redactioneel 4 Kort nieuws 13 Opinie: zet niet in op Engels, maar op meertaligheid 17 Column Ellen Touw 23 Aanpakken: internationaliseerders aan het werk 27 Sorry? Pardon! Misverstanden in het buitenland 28 Van Gogh-beurzen: klein maar fijn 30 Gelezen 31 Onbekend terrein: tv-presentator Roos Moggré over het Amerikaanse college-leven zoals in series

4 4 nieuws Foto: Imago Sportfotodienst/HH traditie onder vuur Duitse burschenschaften hebben een heel ander imago dan de Nederlandse studentenverenigingen. De meeste weren vrouwen en bij hun ontgroeningsritueel, de mensur, brengen leden elkaar soms ernstige verwondingen toe. Steeds luider klinkt de kritiek dat de verenigingen niet genoeg doen om zich van rechts-radicale smetten te ontdoen. In juni wilden 250 burschen uit heel Duitsland hun gebruikelijke optocht houden bij nationaal monument de Wartburg, maar daar waren ze niet langer welkom. Bij gebrek aan beter hielden ze een fakkeloptocht bij hun eigen burschenschaftsdenkmal. Communicatieoffensief over MOOC s Er komt meer voorlichting om misverstanden over buitenlandse Massive Open Online Courses (MOOC s) weg te nemen. Die belofte deed minister Bussemaker in reactie op zorgen bij VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg. Hij constateerde dat opleidingen die online colleges van een wereldberoemde professor van MIT of Princeton willen gebruiken, nog veel belemmeringen ervaren. Bussemaker herhaalde dat studiepunten kunnen worden gegeven voor MOOC s na goedkeuring van de examencommissie, zoals dat ook gebeurt bij buitenlandse studieonderdelen. Als voorbeeld noemde zij de Universiteit Leiden die een cursus van Vanderbilt University heeft geïncorporeerd in het onderwijsprogramma, maar zelf examens afneemt. Ook wees de minister op een recente notitie van de NVAO over MOOC s en online onderwijs. Er bestaan vooral belemmeringen in de perceptie, concludeerde zij. Dat erkende Duisenberg, die van de minister een communicatieoffensief verwacht om het gebruik van online onderwijs aan te moedigen. Volgens hem durven examencommissies niet meer zo veel sinds de kwaliteit van opleidingen bij Inholland ter discussie stond. Terwijl het volgen van een MOOC een waanzinnig leerzame ervaring is, aldus Duisenberg, onder andere door de bijbehorende community met studenten van over de hele wereld. Bussemaker toonde zich enthousiast over de MOOC van de Amerikaanse politiek filosoof Michael Sandel waar zij aan deelnam. (AZ)

5 5 Geen Saoedi s meer naar Maastricht Saoedi-Arabië stuurt dit jaar geen nieuwe studenten geneeskunde meer naar Maastricht en zet de samenwerking wellicht volledig stop. De regering in Riyad is ontevreden dat de studenten geen coschappen kunnen lopen in Nederland, maar onder andere in Ierland en de VS worden ondergebracht. Dat meldt het Maastrichtse universiteitsblad Observant. Sinds 2007 stuurt Saoedi-Arabië studenten naar Maastricht en Groningen voor een opleiding tot basisarts. Jaarlijks zouden tachtig studenten in Nederland worden opgeleid, maar die aantallen werden nooit gehaald. Taalproblemen spelen een belangrijke rol. In Groningen kunnen de studenten met veel extra begeleiding deelnemen aan het Nederlandstalige opleidingsprogramma. Maastricht laat de studenten instromen in de Engelstalige opleiding en laat ze een jaar coschappen lopen in het buitenland, aangevuld met een speciale klinische opleiding. Normaal duren coschappen tweeënhalf jaar. Maastricht gelooft niet dat de taalvaardigheid van de studenten goed genoeg kan worden om ze met Nederlandse patiënten te laten werken. De geneeskundefaculteit onderhandelt met Riyad over een andere invulling van de coschappen. Conflicten wil men vermijden, omdat de faculteit ook andere belangen heeft in Saoedi-Arabië, onder meer op het gebied van docentenprofessionalisering. Bovendien is het Maastrichtse curriculum met begeleiding en al verkocht aan een nieuwe medische faculteit in Bukayriah. (RA) Transnationaal onderwijs STAY 51% van de studenten die deelneemt aan een transnationaal hogeronderwijsprogramma studeert helemaal niet in het land van de aanbiedende instelling. Zoveel steunbetuigingen kreeg de petitie Het NIMAR in Rabat moet blijven (zie: Het Nederlands Instituut in Marokko vervult een onmisbare brugfunctie tussen Nederland en Marokko en mag niet verdwijnen, vinden de ondertekenaars. GO 49% van de studenten die deelneemt aan een transnationaal hogeronderwijsprogramma studeert minimaal een semester in het land van de aanbiedende instelling. Nederlandse instellingen mogen alleen een Nederlands diploma afgeven als een student minimaal een kwart van de studietijd in Nederland heeft doorgebracht. In andere landen geldt deze verplichting niet. bron: impacts of transnational education on host countries: academic, cultural, economic and skills impacts and implications of programme and provider mobility (british council/daad)

6 6 nieuws De beurs van Jaarlijks komen honderden studenten, promovendi en cursisten uit ontwikkelings landen naar Nederland met een NFP-beurs. Wie zijn zij en wat doen zij? ramiro huayller zuleta (31) masterstudent ict in business, universiteit leiden Foto: Henriëtte Guest Finse universiteiten staken proef met collegegeld Studenten van buiten de EU hoeven komend studiejaar vrijwel nergens in Finland nog collegegeld te betalen. Sinds 2010 konden Finse universiteiten en hogescholen in het kader van een proef zelf bepalen welk bedrag zij aan deze groep in rekening brachten voor Engelstalige opleidingen. Hoewel de proef nog tot eind dit jaar loopt, meldt het Finse centrum voor internationale mobiliteit CIMO dat de meeste deel nemers hebben aangekondigd het collegegeld af te schaffen. De tarieven die niet-eu-studenten betaalden varieerden van tot euro per jaar. Instellingen moesten daar wel beurzen tegenover stellen. Een werkgroep die de proef evalueerde, stelt dat die niet aan alle verwachtingen heeft voldaan. CIMO meldt echter ook dat de regering nog geen besluit heeft genomen over college geld voor studenten van buiten de EU. (AZ) Vrijspraak van studentensmokkel Je bent ICT-manager bij een talen instituut in La Paz, Bolivia. Waarom ben je een master in Leiden gaan doen? De informatietechnologie verandert voordurend en ik wil me graag daarin verder ontwikkelen. Mijn werkgever moedigde me ook aan. Mijn baas, een Nederlandse, adviseerde me deze tweejarige masteropleiding. Ik heb me ook op andere studies georiënteerd want het aanbod is enorm, maar het studieprogramma in Leiden sprak mij het meest aan. De directeur van de European University for Professional Education (EUPE) en drie anderen zijn vrijgesproken van mensensmokkel en oplichting. Dat de instelling studenten aannam die het Engels onvoldoende beheersten om een diploma te kunnen behalen, is volgens de rechtbank niet bewezen. En dat hen moedwillig ten onrechte een gedegen opleiding was voorgespiegeld, evenmin. De directeur van de inmiddels gesloten Haagse instelling werd in 2009 opgepakt, nadat bij een huiszoeking negen studenten uit India waren aangetroffen. Zij hadden ieder zo n euro betaald om te worden toegelaten aan de EUPE. Hoewel zij niet ontevreden waren over hun opleiding daar, oordeelde het openbaar ministerie dat er sprake was van mensensmokkel en oplichting. Volgens de rechtbank is euro geen exceptioneel bedrag voor een jaar collegegeld en zes maanden huisvesting. Bovendien was de EUPE een erkende instelling en had de BBA-opleiding een accreditatie van de NVAO. (AZ) Was het moeilijk om een NFP-beurs te bemachtigen? Engels was het struikelblok. Ik heb drie keer de TOEFL-test gedaan. De tweede keer kwam ik een punt te kort. De universiteit was streng. Al met al heeft me dat twee jaar gekost, maar dat vond ik niet erg. Ik was zo gemotiveerd om deze studie te gaan doen. En het bevalt me erg goed. Het is een heel internationale opleiding. Ik heb mijn netwerk enorm kunnen uitbreiden en heb nu contacten over de hele wereld. In augustus studeer je af. Wat ga je doen als je weer in Bolivia bent? Ik ga weer bij mijn bedrijf aan de slag. Maar ik start ook met twee voormalige studie genoten uit La Paz een makelaars kantoor. Ik ga geen huizen verkopen, maar doe de ICT-kant. Informatietechnologie is veel meer verbonden met de makelaardij dan je zou denken. (EH) Geen Chinezen-quotum in Wageningen Het beperken van het aantal Chinese studenten dat naar Wageningen komt, zoals universiteitsblad Resource suggereerde, is niet aan de orde. Wel bekijkt een werkgroep international classroom van de Wageningse universiteit de gevolgen van de aan wezigheid van verschillende nationaliteiten en hoe die een meerwaarde kunnen vormen bij het onderwijs. Maar volgens woordvoerder Simon Vink van het college van bestuur vormt het huidige aantallen Chinezen geen probleem. Resource had ten onrechte berekend dat de helft van de studenten bij de master Food Safety uit China komt. Bij nader inzien blijkt dat 41 procent te zijn. Vink laat weten dat Levensmiddelentechnologie als geheel met 30 procent het grootste aandeel Chinese studenten heeft. Er ontstaat wellicht een probleem als dat percentage verdubbelt, zegt hij. De werving in China loopt gewoon goed. Als we de mix in de collegezalen willen veranderen, moeten we elders meer en beter werven. (AZ)

7 7 Nieuw taalbeleid RUG volgt wereldwijde trend Engels is verplicht, Nederlands wordt gestimuleerd. Dat is de kern van het nieuwe taalbeleid van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) dat per 1 september ingaat. Intussen blijkt het Engels als instructietaal bezig aan een wereldwijde opmars. Binnen vijf jaar worden alle medewerkers en studenten van de RUG geacht in het Engels te communiceren. Volgens een aantal betrokkenen is daar nog heel wat overtuigingswerk voor nodig want niet alle faculteiten omarmen het Engels als voertaal. Ook het verplichte karakter stuit op weerstand. De reden voor het nieuwe taalbeleid is dat Engels steeds meer de lingua franca wordt binnen de universitaire gemeenschap, aldus collegelid Jan de Jeu in de Universiteitskrant. Ook wil de RUG op deze manier meer internationale studenten trekken. Het aantal Engelstalige opleidingen is daardoor flink toegenomen. Dat het Engels ook als instructietaal wereldwijd een flinke opmars maakt, blijkt uit onderzoek van de British Council waaraan 55 landen deelnamen. In steeds meer landen zijn er lessen in het Engels, bij alle schooltypen. De motieven daarvoor lopen uiteen. Managers zien vooral een zakelijk belang. Zij willen op deze manier Foto: Reyer Boxem Engels is de taal van de toekomst, besluit de RUG bij haar 400-jarig jubileum. meer internationale studenten trekken die forse collegegelden betalen. Ook moet dit leiden tot meer Engelstalige publicaties, waardoor hun instelling stijgt in de rankings. Docenten zijn wat idealistischer ingesteld. Zij zien EMI (Engels als medium van instructie) als een manier om de communicatie en relaties tussen landen te verbeteren. Opmerkelijk is dat veertig procent van de landen aangeeft een duidelijk taalbeleid te voeren, terwijl docenten dit niet kennen. Ondanks de opmars blijkt het Engels als instructietaal een controversieel en gevoelig issue te zijn. Israël, Senegal en Venezuela willen hun eigen taal beschermen. Lessen in het Engels zijn daar verboden. Andere landen vrezen sociale ongelijkheid, omdat niet alle docenten en studenten voldoende Engels beheersen om mee te kunnen komen. Veel respondenten melden dat er onvoldoende gekwalificeerde docenten zijn om Engelstalig onderwijs te kunnen verzorgen. Doel van het onderzoek van de British Council is om de gevolgen van Engels als instructietaal voor doceren, leren en beoordelen nader te verkennen. Het eindrapport verschijnt in november (EH) cv-beurzen redactie 76% of #MOOC participants are male. In college classrooms, 57% of students are female. beurs deadline start studie/onderzoek Mexico 21 aug in 2015 Duitsland, kort onderzoek 1 okt vanaf maart 2015 Duitsland, architectenbeurs 15 okt oktober 2015 freddy weima, directeur Good lecture on #MOOCs by Bill Lawton at #ACA2014. Quoting a vice-chancellor: in 2013, more was written about MOOCs than is actually known Meer informatie op

8 8 nieuws DUO op miljoenenjacht in het buitenland Het actief opsporen van studieschuldenaars in het buitenland kan miljoenen opleveren. Daarom wordt een proefproject van DUO voortgezet. Fraudecontroles worden uitgebreid, maar ook de voorlichting aan studenten wordt verbeterd. Migratie vormt het grootste risico tot fraude met studiefinanciering, aldus minister Bussemaker. Bijvoorbeeld als voormalige studenten die een lening moeten afbetalen geen adreswijziging doorgeven bij verhuizing naar het buitenland. Met gegevens van andere overheidsinstanties kan DUO die opsporen. De minister schat jaarlijks zo n 1,2 miljoen euro kwijt te zijn en minimaal 4 miljoen binnen te halen. Daarnaast ligt fraude op de loer doordat Europese studenten aanspraak maken op meeneembare studiefinanciering als zij of hun ouders in Nederland werken. Migrerend werknemers uit EU-lidstaten komen immers in aanmerking voor dezelfde sociale voorzieningen als anderen in het land waar zij werkzaam zijn. Nu gaat het om zo n buitenlandse studenten. DUO kan de bewijsstukken bij een aanvraag beter controleren, mede op basis van informatie van andere instanties. Bij Nederlandse studenten die studiefinanciering voor een buitenlandse opleiding aanvragen wordt bekeken of zij niet frauderen door de inschrijving aan een instelling te fingeren of door te verzwijgen dat ze studiefinanciering krijgen van het gastland. Verwachte kosten: enkele tonnen per jaar. Verwachte opbrengst: ruim een miljoen. (AZ) Leenstelsel drijft studenten naar buitenland Foto: Martijn Beekman/ANP Minister Bussemaker verdedigt de invoering van het sociaal leenstelsel. Het invoeren van een sociaal leenstelsel kan de mobiliteit van Nederlandse studenten beïnvloeden. Dat denkt Jorien Janssen, voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Het is nu bijna aantrekkelijker om in het buitenland te gaan studeren, zei ze op Nu.nl. De studiekosten in Nederland zijn nu immers al vrij hoog in vergelijking met onder meer België, Duitsland, Zweden en Oostenrijk, aldus Janssen. In die landen betalen studenten geen of veel minder collegegeld. De LSVb-voorzitter deed die uitspraak nadat bekend werd dat minister Bussemaker overeen stemming heeft bereikt met oppositiepartijen D66 en GroenLinks over hervorming van de studie financiering. Wie vanaf september 2015 gaat studeren, krijgt een lening in plaats van een beurs. Het geld dat die maatregel oplevert, wil Bussemaker in verbetering van het hoger onderwijs steken. De Vereniging Hogescholen maakt zich zorgen over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs, omdat veel studenten er door het leenstelsel financieel op achteruit gaan. De VSNU benadrukt daarentegen dat het nieuwe stelsel tot een kwaliteitsimpuls zal leiden. Overigens lijken financiën nauwelijks van invloed op de belangstelling van studenten om over de grens te gaan studeren. Van de mogelijkheid om studiefinanciering mee te nemen naar het buitenland wordt nauwelijks gebruik gemaakt, zo blijkt uit onderzoek. Lees meer op pagina 20. (RA)

9 9 Vooral studenten positief over U-Multirank instelling(en) punten is dat gegevens uit verschil- weer op indi- lende landen niet met elkaar te verge- catoren binnen lijken zijn. De meeste Amerikaanse en een of meer van Engelse universiteiten in U-Multirank die aspecten. hebben evenmin informatie verstrekt, Ook kunnen stelt The Chronicle of Higher Education vergelijkingen vast. Het instrument baseert zich bij worden die instellingen alleen op openbare Foto: Europese Commissie Eurocommissaris Vassiliou verwacht veel van de vergelijkingssite. gemaakt voor vooralsnog drie vakgebieden. Het nieuwe instrument gegevens. Engelse politici adviseerden de Europese Commissie twee jaar geleden geen geld meer te steken in het ontwikkelen van U-Multirank. Door hoger- omvat gege- onderwijsminister Willets werd het De lancering van U-Multirank, het vens van 850 hogeronderwijsinstel- instrument weggezet als een poging instrument waarmee de gebruiker lingen uit 70 landen, waarvan de om de Europese universiteiten beter universiteiten en hogescholen op meerderheid Europees (62 procent). te laten scoren dan in de conventionele verschillende aspecten met elkaar kan Maar ook Noord-Amerika, Azië, rankings. Verschillende universiteiten vergelijken, heeft geleid tot uiteen- Oceanië, Latijns-Amerika en Afrika uit Engeland en Amerika, maar ook lopende reacties. Studentenorganisaties zijn vertegenwoordigd. U-Multirank LERU-leden staan daar steevast in verwelkomen het door sommige beroemt zich erop dat het een breder de top. universiteiten en Engelse politici spectrum bestrijkt dan de 400 tot Studentenorganisaties zoals de bekritiseerde U-Multirank. 500 universiteiten in de bekende European Students Union (ESU) en Waar in de traditionele rankings onder- rankings als die van Shanghai en European Student Network zijn wel zoek een zwaarwegende factor is, Times Higher Education. Zo komen er positief. ESU was betrokken bij de kunnen gebruikers van U-Multirank ook Nederlandse hogescholen in voor. ontwikkeling van U-Multirank, dat zelf kiezen over welke aspecten zij Maar niet alle 850 universiteiten en ook het commentaar van meer willen weten. Dat kan bijvoor- hogescholen hebben informatie aange- studenten meeweegt. beeld ook onderwijs, internationale leverd. Zo willen leden van de League De Europese Commissie heeft oriëntatie of kennisoverdracht zijn. of European Research Universities 2 miljoen euro uitgetrokken voor U-Multirank geeft met een letter vari- (LERU), waaronder de universiteiten U-Multirank van 2013 tot 2015 met ërend van A (zeer goed) tot E (zwak) van Leiden en Utrecht, niet meewerken de optie die periode met twee jaar de prestatie van de geselecteerde aan U-Multirank. Een van hun kritiek- te verlengen. (AZ) agenda datum organisator evenement locatie meer informatie aug EAIR Higher Education Diversity and Excellence for Society Duisburg- Essen sep CB4LLP Capacity building for Lifelong Learning Programme International conference Athene index.php/materials-services/ events/conference sep EAIE Annual conference: Stepping into a new era Praag conference/prague.html okt NABC en Africa Study Centre Africa works! Leiden events/26/africa-works-2014

10 10 interview martin paul (vsnu) en wim boomkamp (vh): Foto s: Henriëtte Guest Nederland raakt achterop met internationalisering

11 11 Internationalisering is terug van weggeweest in politiek Den Haag. De universiteiten en hogescholen springen daar meteen op in. Nog voordat minister Bussemaker haar internationaliseringsvisie naar de Tweede Kamer stuurde, presenteerden de VSNU en de Vereniging Hogescholen een gezamenlijk wensenlijstje. Met stip bovenaan: de terugkeer van een beurzenprogramma voor internationaal talent. Het kan verkeren. Toen Martin Paul drie jaar geleden aantrad als collegevoorzitter van de Universiteit Maastricht stond internationalisering in een kwade reuk. Er was veel discussie over het grote aantal Duitse studenten. Dat zou alleen maar geld kosten. Maar inmiddels is het tij gekeerd. In Den Haag kan weer gewoon gepraat worden over het stimuleren van de studentenmobiliteit. Minister Bussemaker kondigde eind vorig jaar aan nog voor de zomer haar visie op internationalisering in het hoger onderwijs naar de Tweede Kamer te zullen sturen. Ze nodigde de hogescholen en universiteiten uit om mee te denken. De VSNU-stuurgroep internationaal en de bestuurscommissie internationalisering van de Vereniging Hogescholen gingen samen aan de slag. Begin mei presenteerden de twee voorzitters, Martin Paul en Wim Boomkamp in het dagelijks leven bestuursvoorzitter van Saxion Hogescholen hun gezamenlijke visie. Tamelijk uniek, want universiteiten en hogescholen botsten de afgelopen jaren regelmatig als het om internationalisering ging. Bijvoorbeeld over de titulatuur van hbo-afgestudeerden. Maar bij het opstellen van deze notitie ware er volgens Paul nul problemen. We waren het over alle punten eens, omdat we hetzelfde willen. Offshore onderwijs Wat willen de universiteiten en hogescholen? Boomkamp: Heel abstract: wij vinden dat Nederland achterop raakt als het om internationalisering van het onderwijs gaat. Wil je de economische structuur versterken, dan is het belangrijk dat je internationalisering verder aanzet. Die achterstand wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door de wettelijke beperkingen die de ontwikkeling van transnationaal of offshore onderwijs in de weg zit. Amerikaanse, Britse en Australische Wim Boomkamp (Vereniging Hogescholen): Er zijn nog te veel studenten die niet naar het buitenland gaan universiteiten stampen in Azië en het Midden-Oosten in hoog tempo campussen uit de grond, terwijl buitenlandse nevenvestigingen voor Nederlandse instellingen onbegaanbaar terrein zijn. Want universiteiten en hogescholen mogen alleen een Nederlands diploma afgeven als een student minimaal een kwart van de studietijd hier heeft doorgebracht. Een ander pijnpunt is dat uitwisselingsstudenten geen Nederlands diploma kunnen krijgen, omdat de instellingen met gesloten beurzen opereren en de student dus geen collegegeld betaalt. En dan het beurzenprogramma, vervolgt Boomkamp vol vuur. Dat hébben we niet. Naast alle punten op het gebied van wet- en regelgeving staan Nederlandse beurzen voor internationaal toptalent prominent op het wensenlijstje van de universiteiten en hogescholen. Het hoeft niet meteen een terugkeer te zijn van het riante Huygensprogramma, met een jaarlijks budget van 7 miljoen euro voor een paar honderd beurzen, zegt de bestuurder van Saxion. Liever een wat lager bedrag voor een grotere groep. Boomkamp en Paul hebben goede hoop dat minister Bussemaker deze wens honoreert. Universiteiten en hogescholen hebben al aangeboden het bedrag dat zij beschikbaar stelt voor beurzen te matchen. Ze zijn dus bereid zelf te investeren in een beurzenprogramma en hopen dat er vanuit het bedrijfsleven ook een financiële bijdrage komt. Vergemakkelijken De VSNU en Vereniging van Hogescholen leggen dus niet alleen een wensenlijstje bij de overheid neer. Boomkamp: Het is én-én. Wij verplichten onszelf om internationalisering te versterken, door bijvoorbeeld de uitgaande mobiliteit te stimuleren. Er zijn nog veel te weinig studenten die naar het buitenland gaan. Hoewel Paul dat evenmin een goede zaak

12 12 vindt, heeft hij wel een idee hoe dat komt. Studenten blijven graag hier omdat het onderwijs zo fantastisch is. Wij zijn natuurlijk veel studentgerichter dan universiteiten in andere landen. Ga maar naar Berlijn, waar ik vandaan kom, en probeer daar maar eens een studenten servicecentrum te vinden. Wat de Maastrichtse collegevoorzitter betreft gaat iedere student naar het buitenland. De beste manier om dat voor elkaar te krijgen is volgens hem door een buitenlandverblijf op te nemen in het curriculum en goede afspraken te maken met partnerinstellingen. Zoals Maastricht bijvoorbeeld heeft gedaan met het Worldwide Universities Network (WUN), waaraan zeventien universiteiten verspreid over vijf continenten deelnemen. We plannen zelfs een WUN-paspoort dat de uitwisseling vergemakkelijkt. Een student hoeft in ieder geval geen energie te steken in het regelen van een studentenpasje van de plaatselijke universiteit. Vergemakkelijken, vergemakkelijken, vergemakkelijken is het devies. Paul is niet bang dat het effect van de buitenlandervaring minder wordt als de student in een gespreid bedje terechtkomt. Of er nu meer of minder bureaucratie is, er blijft een uitdaging voor de student. Bovendien is het vaak niet de bureaucratie in het studieland waar de studenten op vastlopen, maar de bureaucratie in eigen land. Die vormt een obstakel waardoor veel studenten afhaken. Boomkamp vindt dat de hogeschool of universiteit zeker niet alles moet regelen voor de student. Maar met een zorgvuldige keuze voor partners wordt wel de kwaliteit van het buitenlandverblijf geborgd, vindt hij. Als universiteiten en hogescholen hun curricula afstemmen met een select aantal buitenlandse partners, kunnen studenten niet meer helemaal zelf uitmaken naar welke instelling ze gaan. Dat is een nadeel, erkennen de VSNU en Vereniging Hogescholen in hun visie. Daar staat tegenover dat er een einde komt aan onduidelijkheid over de erkenning van studiepunten. De vrees voor studievertraging die veel studenten weerhoudt van een buitenlands studieverblijf, kan daarmee worden weggenomen. Maar het vraagt wel dat we met veel buitenlandse instellingen samenwerken. Binnen Europa en buiten Europa, constateert Boomkamp. Geen prestatieafspraken Hoewel de gezamenlijke notitie rept van indicatoren voor internationalisering die samen met de Nuffic ontwikkeld moeten worden, zien Paul en Boomkamp niets in het vastleggen van streefcijfers of het maken Martin Paul (VSNU): Vergemakkelijken, vergemakkelijken, vergemakkelijken is het devies van prestatieafspraken. Ze zijn ervan overtuigd dat zowel de universiteiten als de hogescholen zich toch wel zullen inspannen, vanuit een intrinsieke motivatie. Paul verwacht veel van het delen van best practices, zoals al gebeurt binnen Make it in the Netherlands dat is gericht op het binden van buitenlands talent. Bovendien hoeven niet alle instellingen hetzelfde te doen, benadrukt Paul. Een instelling mag ook zeggen: internationalisering is voor ons geen thema. Het gaat om maatwerk en differentiatie. De internationaliseringsactiviteiten moeten aansluiten bij het profiel van een instelling. Dat staat ook duidelijk in de notitie, voegt Boomkamp er aan toe. De Saxion-voorzitter is overigens wel van mening dat geen enkele hogeschool zich helemaal aan internationalisering kan onttrekken. Hoger onderwijs en onderzoek is per definitie internationaal georiënteerd. Maar als het om inkomende en uitgaande mobiliteit gaat ligt dat bij een pabo toch anders dan bij een opleiding international business. De grootste uitdaging is niet het verhogen van de mobiliteit, maar internationalisering verweven in onderwijs en onderzoek, vindt Boomkamp. Ik heb wat overdreven gezegd: het moet geen dingetje zijn dat je erbij doet. Zo van: o ja, we moeten ook nog iets met internationalisering. Het moet een integraal onderdeel zijn van het curriculum. En dat hoeft niet altijd vakinhoudelijk te zijn. Het kan ook gaan om aandacht voor culturele verschillen, awareness, zodat de student als vanzelf geïnteresseerd raakt in wat er over de grens gebeurt. Zichtbaarheid De branding van Nederland kennisland kan een stuk beter, vinden de koepels. Bijvoorbeeld door bij handelsmissies aan te sluiten bij de algemene Holland branding. De zichtbaarheid van Nederland in het buitenland, tussen het geweld van al die andere landen, vraagt meer focus en aandacht, zegt Boomkamp. Wij zijn echt een heel klein landje. Als Nederlandse regio s in het buitenland afzonder lijk gaan werven, moet er wel die Make it in the Netherlands-strik omheen. In de gezamenlijke inzet van de universiteiten en hogescholen zijn nog veel meer wensen te vinden. Van Engelstalige bewegwijzering tot aan open access van wetenschappelijke publicaties. Het stuk bevat ook een gespreksagenda, zodat het niet bij het indienen van een wensenlijstje zal blijven. Martin Paul: De nota is niet het eind van de discussie, maar het begin van het werk. ralph aarnout en annelieke zandvliet

13 13 opinie Zet niet in op Engels alleen, maar op meertaligheid Niet slechts buitenlandse, ook Nederlandse studenten zijn erbij gebaat als Engels de opleidingstaal wordt aan Nederlandse instellingen. Maar alléén Engels praten is niet de oplossing, vindt Charles van Leeuwen. De afgelopen jaren is het Engels op veel plaatsen in het hoger onderwijs als opleidingstaal ingevoerd. Niet alleen omdat beleidsmakers en bestuurders dat een goed idee vonden. Toen wij Een meertalige aanpak is de meest realistische voorbereiding op de meertalige werkelijkheid waarin de meeste studenten terecht zullen komen genomen. We moeten af van het idee dat deze tijdelijke omschakeling naar de moedertaal een zwaktebod is. Het is juist een verrijkend element. Maar ik ga ook verder. Als ik in staat in Maastricht een paar jaar geleden ben een taal te lezen, dan mogen Engelstalige programma s gingen studenten in die taal een scriptie aanbieden, bleken die vaak meer in inleveren. Dat kan natuurlijk niet in trek dan de Nederlandstalige varianten. ook minder op het scherp van de snede alle talen, en ik begrijp dat sommige Oók bij Nederlandse studenten. Het gevoerd; studenten sturen eerder aan collega s zich afvragen of je dan niet leek hen leuk, interessant en beter voor op compromissen en nemen vaker een ongelijke situatie creëert voor hun carrière. De knop werd omgezet middenposities in. Maar misschien wel studenten uit verschillende landen. en van de ene op de andere dag het belangrijkste argument voor een Maar volgens mij is zo n meertalige moesten docenten en studenten zich in meertalige aanpak is dat het grootste aanpak de meest realistische voorbe- het Engels zien te redden. English only deel van de studenten uiteindelijk in reiding op de meertalige werkelijkheid werd de mantra. een meertalige omgeving gaat werken. waarin de meeste studenten terecht Een paar jaar verder is het tijd om kant- Dan moeten ze ook in hun moeder- zullen komen. Ook daarin zullen zij tekeningen te plaatsen bij zo n al te taal of een andere taal iets kunnen met hun eigen en andere talen moeten eenzijdige invoering van het Engels. bespreken, analyseren of schrijven. omgaan. Ik merk dat studenten dat Als je het Engels als opleidingstaal In mijn lessen laat ik studenten vaak heel goed begrijpen en hun reacties gaat hanteren, moet je je didacti- even terugvallen op hun eigen taal. zijn zeer positief. Beyond English only sche aanpak aanpassen. Full immer- Vooral in werkgroepen werkt code lijkt mij dan ook een betere mantra dan sion is een erg globale aanpak met switching goed. Het levert humor, English only. weinig aandacht voor de individuele betrokkenheid en een diepere leer- student. Er is weinig monitoring van ervaring op. Studenten hebben de charles van leeuwen Foto: Philip Driessen taalvaardigheid en bovendien is het aantal contacturen meestal laag. Zo stagneert het Engels van de student. Discussies in het Engels worden vaak theorie in het Engels gehoord, en vervolgens moeten zij er in hun eigen taal over discussiëren. Dat betekent dat ze de lesstof écht tot zich hebben Charles van Leeuwen is docent aan de Faculty of Arts and Social Sciences van Maastricht University.

14 14 achtergrond hoger onderwijs roept om nationaal beurzenprogramma Wel of geen beurs kunn of breaker Nederland prijst zich uit de markt als er niet snel een nieuw nationaal beurzenprogramma voor buitenlandse studenten komt. Dat stellen de Vereniging Hogescholen en de VSNU in hun gezamenlijke internationaliseringsvisie. Terwijl Nederland het Huygensprogramma in 2012 wegbezuinigde, werden in de ons omringende landen juist beurzenprogramma s ingevoerd of uitgebreid. Beurzenprogramma nodig voor aantrekken buitenlandse studenten. Zo luidde de kop van het pers bericht waarmee de universiteitenvereniging VSNU en de Vereniging Hogescholen eind mei hun gezamenlijke internationaliseringsvisie de wereld in stuurden. Die kopkeuze geeft meteen aan hoe belangrijk het hoger onderwijs zo n beurzen programma vindt. In de war for talent is het een sterk competitief voordeel om een stevig beurzen programma te hebben, schrijven de koepels. De grootste talenten laten hun keuze immers mede afhangen van de financiële mogelijkheden die hun worden geboden. Het ontbreken van een nationaal beurzenprogramma sinds Huygens ruim twee jaar geleden werd wegbezuinigd, noemen de twee een groot manco voor het aantrekken van buitenlandse studenten. Dat vindt ook Marlies Overbeek, adviseur international marketing and international relations van de Universiteit Twente en bestuurslid bij Dhenim, het netwerk voor internationale marketing in het Nederlandse hoger onderwijs. Naast voorlichtingsbeurzen in het buitenland, online campagnes en de persoonlijke netwerken van hoogleraren en docenten, zijn studiebeurzen een belangrijk wervingsinstrument, stelt zij. Zonder beurzen programma heeft Nederland weinig slagkracht in de internationale war for talent Statussymbool Het Huygens Scholarship Programme keerde per jaar voor 7 miljoen euro aan beurzen uit aan buitenlands talent voor een studie in Nederland. Om dat gat te dichten, hebben veel instellingen sinds 2012 eigen scholarships ingesteld. In het geval van de Universiteit Twente (UT) gaat het om enkele tientallen beurzen per studiejaar, van maximaal euro. Overbeek: De scholarshippagina is een van de meest bezochte pagina s van onze website. Het International Office en onze hoogleraren krijgen ook veel vragen over beurzen. Wel of geen beurs kunnen krijgen is een deal maker of breaker: zonder beurs kunnen veel niet-eu-studenten het domweg niet betalen om in Nederland te studeren. In sommige gevallen speelt er ook nog iets anders mee. Een beurs is voor veel buitenlandse studenten ook een statussymbool. Studenten uit India bij voorbeeld zien het als erkenning van eerdere studieresultaten, voor hen is het een award. Overigens ben je er volgens Overbeek nog niet met alleen het aanbieden van een beurs. De hoogte daarvan speelt ook een rol. Het is een heel competitief proces. Studenten die van meer universiteiten een aanbod krijgen, kunnen kiezen. Ik heb meegemaakt dat iemand voor een andere universiteit koos, omdat de beurs daar 50 euro per maand hoger was. Als je excellente studenten wilt aantrekken, bepaalt

15 15 en krijgen is deal maker Beurzenprogramma s in andere landen In België keurde de Vlaamse regering in september 2013 het actieplan Brains on the move goed. Met ingang van het collegejaar komen jaarlijks ongeveer honderd beurzen van euro beschikbaar voor excellente buitenlandse studenten. Denemarken maakte onlangs het actieplan Denmark an attractive study destination openbaar. Dit plan bevat een beurzenprogramma voor masteropleidingen in vakgebieden waar vraag naar is op de Deense arbeidsmarkt en waarin Denemarken internationaal sterk is. Het beurzenstelsel is, volgens de website University World News, bedoeld voor 60 tot 65 studenten van buiten de Europese Unie en start komend collegejaar. De uitverkorenen ontvangen bijna euro per maand. Studenten betalen in Denemarken geen collegegeld. Duitsland kent sinds 2011 het Deutschland Stipendium, een bedrag van 300 euro per maand voor excellente studenten. Dit bedrag wordt voor de helft betaald door de federale overheid, de andere helft betaalt een bedrijf, stichting of individuele sponsor. Meer dan studenten maken van deze regeling gebruik. Daarnaast bieden instellingen en andere organisaties aanvullende beurzen aan. Overigens betalen studenten in Duitsland vrijwel nergens collegegeld. de markt de hoogte van een scholarship. Behalve het ontbreken van een nationaal beurzenprogramma zijn er nog meer zaken die Nederland op achterstand zetten vergeleken bij andere Europese landen. Zo zijn er goedkopere bestemmingen, zoals Duitsland waar doorgaans geen collegegeld wordt gevraagd en de Scandinavische landen. Angelsaksische landen, zoals de Verenigde Staten en Australië, zijn ook gewild door hun grote budgetten voor beurzen of tuition wavers (vrijstelling van collegegeld). De concurrentie met die landen is het grootst, daarna komt het Europese continent, zegt Overbeek. Opmerkelijk Daar staat tegenover dat Nederland het grootste Engelstalige onderwijsaanbod heeft van het Europese vasteland. Daarom is het heel opmerkelijk dat een land als Frankrijk ons voorbijstreeft als het gaat om inkomende studentenmobiliteit, vindt Overbeek. Volgens haar komt dat deels doordat landen als

16 16 Frankrijk heeft sinds 1999 het Eiffel excellence scholarship programme voor engineering sciences en exacte studierichtingen, economie en management, rechten en politieke wetenschappen. Voor masterstudenten bedraagt de beurs maandelijks euro plus reiskosten, PhD-studenten ontvangen euro per maand. Het Verenigd Koninkrijk kwam in 2013 met de International Education strategy. Daarin wordt een uitbreiding van het aantal Chevening scholarships aangekondigd. Deze beurzen zijn bedoeld voor universitaire masteropleidingen voor outstanding scholars with leadership potential. In aanmerking komen studenten uit 118 landen (met uitzondering van de VS en de EU) met minimaal twee jaar werkervaring. Jaarlijks worden ongeveer zeshonderd Cheveningbeurzen uitgereikt. De beurs dekt collegegeld, kosten van levensonderhoud en reiskosten. Het beurzenprogramma bestaat sinds (DR) Frankrijk en Duitsland al heel lang actief werven in het buitenland en daardoor wereldwijd bekend zijn als studiebestemming, maar zeker ook doordat de landen om ons heen wel nationale beurzenprogramma s hebben of die aan het opzetten zijn. Een van die landen is België. Voor het volgen van een volledige opleiding in Vlaanderen waren er tot voor kort alleen enkele bilaterale akkoorden. Vorig jaar gaf de Vlaamse regering echter haar goedkeuring aan het actieplan Brains on the move. Dit plan omvat, naast maatregelen om Vlaamse studenten de grens over te krijgen, ook een beurzenstelsel voor inkomende buitenlandse topstudenten dat in 2015 ingaat. Volgens Magalie Soenen, beleidsmedewerker internationalisering bij het Vlaamse ministerie van Onderwijs gaat het om ongeveer honderd beurzen van euro per jaar voor het volgen van bacheloren masteropleidingen. Zulke studenten zijn waardevol voor het hoger onderwijs in Vlaanderen, vertelt Soenen. Zij brengen kennis en expertise in en versterken het internationale karakter van opleidingen en disciplines. Vaak stromen zij na afloop van hun studie hier door naar een bedrijf of kiezen voor een promotieonderzoek, al dan niet gezamenlijk met een buitenlandse partnerinstelling. En wanneer zij teruggaan naar hun eigen land zijn het ideale ambassadeurs voor samenwerking met Vlaamse onderzoekers en bedrijven. Netvlies Die woorden doen sterk denken aan het vorig jaar gepresenteerde actieplan Make it in the Netherlands. Ook dat heeft als doel om internationale studenten aan te trekken en ze na hun opleiding voor de arbeidsmarkt te behouden of bij ons land te blijven betrekken. In tegenstelling tot het Vlaamse Brains on the Move kent het Nederlandse actieplan echter geen nationaal beurzenprogramma. De VSNU en de Vereniging Hogescholen dringen er nu samen bij minister Bussemaker op aan dat dit er alsnog komt. Bussemaker zou het moeten opnemen in haar internationaliseringsvisie voor het hoger onderwijs, die ze nog voor de zomer naar de Tweede Kamer stuurt. Het Huygensprogramma was een heel geschikt middel om Engelstalig onderwijs in Nederland te profileren bij excellente buitenlandse studenten, zegt ook Marlies Overbeek van de Universiteit Twente. Nederland staat niet bepaald op hun netvlies. Studenten moeten eerst geïnteresseerd raken in Nederland als studieland, voordat zij een studie aan een bepaalde universiteit of hogeschool overwegen. Een nationaal beurzenprogramma voor high potentials heeft een grote wervende kracht, dat krijg je als individuele instelling niet voor elkaar. Zolang zo n programma ontbreekt, heeft Nederland volgens haar weinig slagkracht in de internationale war for talent. daphne riksen

17 17 column Academische vrijheid op het tweede plan In Nederland koesteren we terecht onze academische vrijheid. Het is de kurk waarop ons hoger onderwijs drijft. Het verschaft docenten en wetenschappers de vrijheid om onderwijs te geven en onderzoek te doen en om bij het uitoefenen van hun functie hun mening te uiten. Academische vrijheid creëert een kweekbodem voor nieuwe ideeën en is een absolute voorwaarde voor goed onderwijs en onderzoek. Een universiteit of hogeschool moet zijn onafhankelijkheid kunnen bewaren onder invloed van politieke, religieuze of economische krachten van buitenaf. Opmerkelijk is dat bij het aangaan van internationale samenwerkingsrelaties de nadruk op academische vrijheid nogal eens op het tweede plan raakt. Neem Brunei, een land dat de laatste tijd regelmatig delegaties langs stuurt om samenwerkingsovereenkomsten te sluiten. Brunei is een steenrijk oliestaatje ter grootte van de provincie Friesland, met ongeveer half zoveel inwoners. De exploitatie van de olie- en gasvelden levert kennelijk zo veel op dat de absolute monarch sultan Hassanal Bolkiah vijfduizend ellen naam touw Foto: Henriëtte Guest peperdure auto s in zijn garage heeft staan en niemand er belasting hoeft te betalen. Gezondheidszorg en onderwijs zijn gratis. In Brunei wordt overspel, met name door vrouwen, bestraft met steniging. Diefstal kost je een hand en wie stiekem een biertje drinkt, loopt kans op een portie zweepslagen. Er is geen vrijheid van pers, meningsuiting, bijeenkomst of lidmaatschap. Hoe zou het er staan met de academische vrijheid? En dan China, waar vijfentwintig jaar geleden de grootste vreedzame studenten demonstratie in de geschiedenis bloedig uiteen werd geslagen door het Chinese leger. Honderden jonge mensen kwamen om. Minstens net zo veel mensen zijn verdwenen of zitten tot op de dag van vandaag in de gevangenis. China is een land met weinig rechtszekerheid, waar zo ongeveer alle mensenrechten met voeten worden getreden. Politieke dissidenten schrijvers, journalisten, bloggers maar ook eigenwijze wetenschappers worden gemarteld, zonder proces naar een werkkamp gestuurd of opgesloten in een psychiatrische inrichting. Volgens mij is er in Nederland geen universiteit of hogeschool zónder Chinese partners. Maar ook dicht bij huis zijn benepen denkers. Het was op de Jagielloniona University in Krakau (gesticht in 1364) in het keurig democratische Polen dat José Manuel Barroso een eredoctoraat misliep vanwege zijn commitment to gender equality. Dat betekent weinig meer dan dat hij tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Commissie streefde naar gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Een gevaarlijke ideologie, verantwoordelijk voor pedofilie en homoseksualiteit en waarschijnlijk ook voor Oostenrijkse songfestivalzangeressen met baarden, aldus een deel van de wetenschappelijke staf in Krakau. Exit doctor Barroso. En dat op een universiteit met als motto Plus ratio quam vis. Ofwel: Laat de rede zegevieren over macht. Ellen Touw is beleidsmedewerker internationalisering bij de TU Delft.

18 18 achtergrond jonge denktank verzint verrassende mobiliteitsprikkels De kunst van het verleiden Foto: istock & deelnemers DenkTank. Hoe zorgen we ervoor dat meer studenten (een deel van) hun studie in het buitenland gaan volgen? Het ministerie van Onderwijs legde die vraag voor aan alumni van de Nationale DenkTank. Zeven jonge out-of-the-box denkers kwamen met frisse ideeën om twijfelende studenten te verleiden toch naar het buitenland te gaan. Van Look Ahead Course, internationaal inhaalsemester tot KNVB Exchange programma. Het begint op een zonnige vrijdagavond in een vakantiehuisje in s-gravenzande. Zeven jonge mensen komen samen. Wat hen bindt is dat zij in de afgelopen jaren een keer hebben deelgenomen aan de Nationale DenkTank, het initiatief waarbij jaarlijks twintig masterstudenten, pas afgestudeerden en promovendi zich buigen over een actueel maatschappelijke vraagstuk. Wat deze alumni van de Nationale DenkTank ook gemeen hebben, is dat ze allen in het buitenland hebben gestudeerd en daar zeer enthousiast over zijn. Zelf hoeven wij niet overtuigd te worden van het nut van studeren in het buitenland, zegt Dominique Snel, een van de deelnemers. Haar studies politicologie en Europese geschiedenis brachten haar naar Oxford en Parijs. Maar we kennen allemaal mensen die niet in het buitenland willen studeren. Twintig procent van de studenten in het hoger onderwijs doet buitenlandervaring op tijdens de studie. Tachtig procent doet dat niet. Die tachtig procent delen de denktankers spontaan in in categorieën als afhakers, nitwits en onwelwillenden. Het klinkt wat onaardig, lacht Snel. Maar mijn eigen vriendje is bijvoorbeeld een echte nitwit. Een zeer ambitieuze

19 19 student die twee studies heeft afgerond en nu bij een consultancybureau werkt. Maar studeren in het buitenland? Hij is gewoon nooit op het idee gekomen! Door de doelgroep in dergelijke categorieën onder te brengen, lukt het de mini-denktank het probleem op gestructureerde wijze in kaart te brengen. Nieuwsgierigheid Vier factoren hebben een bepalende invloed op de beslissing om wel of niet naar het buitenland te gaan, stellen de deelnemers vast. Financiën en bureaucratie zijn twee voor de hand liggende factoren. Maar ook de omgeving is van doorslaggevende invloed, licht Snel toe. Nieuwsgierigheid naar het buitenland ontstaat al op jonge leeftijd. Een uitwisselingsprogramma op de basisschool kan wonderen doen. Factor vier is erkenning. We voelen intuïtief allemaal wel dat het meerwaarde heeft om in het buitenland te studeren, stelt Snel. Maar hoe wordt die meerwaarde uitgedrukt? Waarom zetten we het niet op onze diploma s? Dat zou studeren in het buitenland een stuk aantrekkelijker maken. Bij elk van de factoren brengt de denktank de voornaamste barrières en de mogelijke oplossingen in kaart. Het hoogtepunt van het weekend was misschien wel het moment dat er zo n honderd post-it blaadjes met oplossingen hingen, vertelt denktanker Laura de Landgraaf. Het wegnemen van barrières is belangrijk, maar nog belangrijker is de motivatie bij studenten om barrières te tackelen. Vanuit die gedachte zijn we tot oplossingen gekomen die twee dingen doen: verleiden en normaliseren. Denkbeeldige buitenlandervaring De Look Ahead Course, een oplossing die in de categorie normaliseren valt, is een van de ideeën die de denktank wat verder heeft uitgewerkt. Studenten volgen binnen het standaard curriculum drie colleges over internationalisering. Om de bijbehorende studiepunten te halen moeten ze zich voorbereiden op een denkbeeldige buitenlandervaring. De Landgraaf is enthousiast over dit idee. Als alle studenten kunnen kennismaken met de voorbereidingen op een buitenlandstudie, dan neemt de angst voor bureaucratische rompslomp af en zien zij dat het best haalbaar is. Ook de internationale corporate master speelt in op het idee van normalisering. Een veel gehoord kritiekpunt, vooral op academische studies, is dat er te weinig aansluiting is op de behoeften van Het wegnemen van mobiliteitsbarrières is belangrijk, maar nog belangrijker is de motivatie bij studenten om barrières te tackelen bedrijven, aldus De Landgraaf. Voor de corporate master stelt de denktank dan ook voor om bedrijven direct te betrekken bij de invulling van het curriculum. Het bedrijf financiert mee en krijgt in ruil daarvoor invloed op het curriculum. De Landgraaf: Bedrijven gaan zich meer betrokken voelen en de instellingen zorgen voor het juiste niveau. Naast de research-master en de reguliere master zou de corporate een prima derde variant zijn. Inhaalsemester Joost van der Veen is beleidsmedewerker hoger onderwijs bij OCW en een van de opdrachtgevers van de denktank. Hij is uitermate tevreden over het resultaat. Beleidsmakers en experts zijn al jaren bezig met deze vraag. Dan is het knap als een groep jonge mensen in zo n korte tijd met een analyse en verrassende oplossingen komt waar we echt iets mee kunnen. Vooral de oplossingen die gericht zijn op het verleiden van nieuwe groepen studenten, spreken Van der Veen aan. Het internationaal inhaalsemester bijvoorbeeld. Studenten met een studieachterstand krijgen de mogelijkheid bij een buitenlandse instelling hun achterstand in te halen en eventueel te combineren met vakantie. De kracht van deze oplossing ligt in de manier waarop mobiliteitbelemmerende gedachten bij nietenthousiaste studenten worden omgedraaid. Van der Veen: Je gaat studeren in het buitenland en in plaats van de achterstand op te lopen waar studenten allemaal zo bang voor zijn, krijgen ze de kans om hun achterstand in te lopen! Hetzelfde geldt voor het KNVB Exchange programma dat studeren in het buitenland combineert met voetbaltrainingen en wedstrijdbezoeken. Eigenlijk is het advies van de denktank om jongeren aan te spreken op hun passie, aldus Van der Veen. Door twijfelende studenten een buitenlands studieprogramma aan te bieden waarvan hun geliefde bezigheid deel uitmaakt, wordt een obstakel ik zal het voetballen missen juist een extra argument om naar het buitenland te gaan. Uiteraard is het concept met de KNVB inwisselbaar voor andere sporten of andere activiteiten, of het nou om hockey gaat of zonne-energieprojecten. Alles wat een nieuwe groep studenten kan verleiden tot studeren in het buitenland. rob burkhard Meer informatie is op te vragen via minidenktank@nationale-denktank.nl.

20 20 achtergrond meeneembare studiefinanciering duwt studenten de grens niet over Beurs meenemen mind suggereert In Europa hebben 1,65 miljoen jongeren er recht op, maar slechts studenten maken er gebruik van. De meeneembare beurs waarmee studenten een studie in het buitenland kunnen volgen, is verrassend impopulair. Ook onder Nederlandse studenten. Hoe komt dat? Transfer gaat op onderzoek uit. Als staatssecretaris van onderwijs maakte hij studiefinanciering meeneembaar; nu zorgt Mark Rutte dat studenten hun hele studie zelf moeten betalen. Foto: Martijn Beekman/ANP

WilWeg Hét startpunt om verder te studeren in het buitenland. 30 November 2017 Inge Schouten

WilWeg Hét startpunt om verder te studeren in het buitenland. 30 November 2017 Inge Schouten WilWeg Hét startpunt om verder te studeren in het buitenland 30 November 2017 Inge Schouten Waarom naar het buitenland Academische uitdaging Persoonlijke groei Voordeel bij het betreden van de arbeidsmarkt

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

GEZOCHT. denkers & doeners. studereninduitsland.nl

GEZOCHT. denkers & doeners. studereninduitsland.nl GEZOCHT denkers & doeners studereninduitsland.nl Weleens gedacht aan studeren in Duitsland? Studeren in Duitsland, nog niet zo veel Nederlanders doen het. Toch heeft Duitsland enorm veel te bieden: aan

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom

Nadere informatie

WilWeg. Ellen Ruifrok

WilWeg. Ellen Ruifrok WilWeg Ellen Ruifrok Waarom naar het buitenland? Academische uitdaging Internationalisering arbeidsmarkt vraagt om nieuwe competenties Brede meerwaarde van buitenlandervaring Persoonlijke ontwikkeling

Nadere informatie

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1 Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus

Nadere informatie

College van Bestuur Lijst Calimero Dagtekening: 17 december 2014 Notitie Studeren in het buitenland

College van Bestuur Lijst Calimero Dagtekening: 17 december 2014 Notitie Studeren in het buitenland Adresgegevens Oude Kijk in t Jatstraat 39 9712 EB GRONINGEN E: contact@lijstcalimero.nl I: www.lijstcalimero.nl KvK Groningen 50004271 ING Bank NV 5061564 Aan: College van Bestuur Van: Lijst Calimero Dagtekening:

Nadere informatie

Tijdens de studie naar het buitenland?

Tijdens de studie naar het buitenland? 28-5-2016 Tijdens de studie naar het buitenland? Faculteit der Letteren, Mobility Office Joyce Snijder-Gelling Janet Caspers Sigrid Hasper Uitwisselingscoördinatoren Laura Dekker Uitwisselingsstudent exchange.out.arts@rug.nl

Nadere informatie

1. Jurriaan Vogel. 2. Mark van Wijgerden. Waarde medestudenten,

1. Jurriaan Vogel. 2. Mark van Wijgerden. Waarde medestudenten, 1. Jurriaan Vogel Als derdejaarsstudent Bedrijfseconomie mag ik dit jaar al namens Student Party ECCO in de faculteitsraad van Tilburg School of Economics and Management plaatsnemen. Hier hebben we al

Nadere informatie

Studeren in Nederland

Studeren in Nederland Studeren in Nederland Annekee de Jager Kaj Temme Nederlandse Ambassade Brussel Leuven, 27 oktober 2015 Inhoud 1. Nederland 2. Waarom studeren in Nederland? 3. Onderwijs in Nederland 4. Nederlandse studentensteden

Nadere informatie

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We

Nadere informatie

FAQ. Holland Scholarship 2016-2017

FAQ. Holland Scholarship 2016-2017 FAQ Holland Scholarship 2016-2017 Inhoud A. Voorwaarden... 4 1. Welke landen nemen deel aan het Holland Scholarship?... 4 2. Komen studenten uit de BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustacius en Saba) en ui

Nadere informatie

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour In deze bijlage zijn feiten en cijfers opgenomen over het hoger onderwijs die illustratief kunnen zijn voor de discussies in de

Nadere informatie

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen?

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Welke percepties leven er bij werknemers en studenten omtrent de logistieke sector? Lynn De Bock en Valerie Smid trachten in hun gezamenlijke masterproef

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland

Nadere informatie

Kilometers van hier zijn ze soms mijlen verder

Kilometers van hier zijn ze soms mijlen verder Kilometers van hier zijn ze soms mijlen verder Studie of stage in het buitenland? wilweg.nl Studie of stage in het buitenland? Wil jij je horizon verbreden? Een onvergetelijke tijd beleven? Vrienden hebben

Nadere informatie

ZA4986. Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

ZA4986. Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) ZA4986 Flash Eurobarometer 260 (Students and Higher Education Reform) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FLASH 260 STUDENTS AND HIGHER EDUCATION REFORM Uw locaal interviewernummer Naam plaats

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Onderzoek wijst uit dat 86 procent van de Nederlandse ondernemers

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 32379 1 oktober 2015 Besluit van de Minister van Buitenlandse Zaken van 22 september 2015, nr. DVB/CU-BPZ-329/15, tot

Nadere informatie

Medewerker bureau buitenland

Medewerker bureau buitenland Medewerker bureau buitenland Doel Ontwikkelen en beheren van mobiliteit- en beurzenprogramma s en samenwerkingsverbanden met andere onderwijsinstellingen op het gebied van uitwisseling en/of ontwikkelingssamenwerking,

Nadere informatie

Wat Chinese studenten willen

Wat Chinese studenten willen Wat Chinese studenten willen Kansen en uitdagingen voor het Nederlandse HO in China Charles Hoedt Robert van Kan Kees Kouwenaar 2 Openingsvraag: Bent u tevreden over de bestaande relatie van uw instelling

Nadere informatie

Wat weet jij over het leenstelsel?!

Wat weet jij over het leenstelsel?! Resultaten onderzoek Wat weet jij over het leenstelsel? 13-01-2015 Wat weet jij over het leenstelsel? In 2015 staan er ingrijpende veranderingen voor de deur die de toegankelijkheid van het onderwijs onder

Nadere informatie

Arbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde

Arbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde wo bedrijfskunde Goede managers komen altijd aan de bak, ook in tijden van crisis. Maar nu het herstel tegen lijkt te vallen moet je wel voorbereid zijn op verrassingen. Veel bedrijfskunde-opleidingen

Nadere informatie

Studeren in het buitenland op uitwisseling in 2019/2020

Studeren in het buitenland op uitwisseling in 2019/2020 Studeren in het buitenland op uitwisseling in 2019/2020 Gerdien Ramaker Exchange Coordinator - International Office Faculteit Geesteswetenschappen 16 oktober 2018 International Office - Geesteswetenschappen

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Het hoger onderwijs verandert

Het hoger onderwijs verandert achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen

Nadere informatie

Wel of niet naar het buitenland?

Wel of niet naar het buitenland? Wel of niet naar het buitenland? EEN INVENTARISATIE ANJA VAN DEN BROEK Startmonitor : een tussenjaar Tussenjaar in buitenland? Achtergrond Waarom willen scholieren naar het buitenland? Wat verwachten ze

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

Public Administration Arbeidsmarkt

Public Administration Arbeidsmarkt Public Administration Maar liefst 33 masters staan voor je klaar als je je bachelor politicologie, bestuurskunde of internationale betrekkingen hebt gehaald. Maak daar maar eens een keuze uit. Ga je voor

Nadere informatie

Master in de meertalige communicatie

Master in de meertalige communicatie BRUSSEL t Master in de meertalige communicatie Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Studeren na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat

Studeren na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat Studeren na het HBO stand van zaken 2014-2015 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Studeren na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat

Studeren na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat Studeren na het HBO stand van zaken 2013-2014 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor

Nadere informatie

Voorlichting Econometrie & Operationele Research. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Voorlichting Econometrie & Operationele Research. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Voorlichting Econometrie & Operationele Research Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Vier bacheloropleidingen Bedrijfskunde Econometrie & Operationele Research Economie en Bedrijfseconomie

Nadere informatie

Dienst Studieadvies. PROJECT GO INTERNATIONAL 26 oktober Infosessie: Financiering van je buitenlandse studies

Dienst Studieadvies. PROJECT GO INTERNATIONAL 26 oktober Infosessie: Financiering van je buitenlandse studies Dienst Studieadvies PROJECT GO INTERNATIONAL 26 oktober 2016 Infosessie: Financiering van je buitenlandse studies Inhoud van deze sessie De troeven van een buitenlandse studie De uitdagingen van een buitenlandse

Nadere informatie

Toespraak Opening Academisch Jaar 2008/2009 Door prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, rector magnificus Radboud Universiteit Nijmegen

Toespraak Opening Academisch Jaar 2008/2009 Door prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, rector magnificus Radboud Universiteit Nijmegen Toespraak Opening Academisch Jaar 2008/2009 Door prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, rector magnificus Radboud Universiteit Nijmegen HET GESPROKEN WOORD GELDT Zeer gewaarde gasten, bestuurders, vriendinnen,vrienden

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

DOORSTUDEREN NA HET HBO

DOORSTUDEREN NA HET HBO DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen

Nadere informatie

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden

Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden Informatiebrief wetgeving bepaling hoogte collegegelden In het Hoger Onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk en instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld wordt door de minister vastgesteld

Nadere informatie

In de meeste gevallen moet uw kind een taaltest afleggen. Een vrijstelling hiervan is in sommige gevallen mogelijk, wanneer:

In de meeste gevallen moet uw kind een taaltest afleggen. Een vrijstelling hiervan is in sommige gevallen mogelijk, wanneer: Diplomawaardering Met een diploma dat niet-nederlands is, krijgt uw kind soms moeilijk toegang tot het hoger onderwijs in Nederland. Daarvoor verschillen de onderwijssystemen van de diverse landen te veel.

Nadere informatie

STUDEREN IN HET BUITENLAND

STUDEREN IN HET BUITENLAND STUDEREN IN HET BUITENLAND Waarom studeren in het buitenland? Leuke en leerzame ervaring (van aanmelding tot terugkomst) Je leert je staande houden in een vreemde omgeving Je leert met een ander onderwijssysteem

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks ANNEX Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 21 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks 1. Deelname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) De Nederlandse waarde voor

Nadere informatie

Intentieverklaring. inzake onderwijssamenwerking tussen Nederland en Vlaanderen

Intentieverklaring. inzake onderwijssamenwerking tussen Nederland en Vlaanderen Intentieverklaring van de Nederlandse minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dr. Jet Bussemaker en de Vlaamse minister van Onderwijs en viceministerpresident van de Vlaamse Regering, Hilde Crevits,

Nadere informatie

Studentendecanaat. De Topsportregeling. het gebeurt op windesheim

Studentendecanaat. De Topsportregeling. het gebeurt op windesheim Studentendecanaat De Topsportregeling het gebeurt op windesheim Colofon Deze informatiebrochure is uitgegeven door het Studentendecanaat van Christelijke Hogeschool Windesheim. Redactie: Marketing en Communicatie

Nadere informatie

Procedure Erasmus+ 2015-2016

Procedure Erasmus+ 2015-2016 Procedure Erasmus+ 2015-2016 ons kenmerk Erasmus+ beurzenprogramma contactpersoon Klaartje Gosens datum september 2015 telefoon + 3 1 88 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2015-2016 e-mail internationaloffice@avans.nl

Nadere informatie

Verder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master

Verder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,

Nadere informatie

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017 Universiteit Leiden John Kroes 12 mei 2017 In Leiden en Den Haag Leiden Nederland Amsterdam Den Haag Eerste Universiteit van Nederland Opgericht door Willem van Oranje in 1575 Als beloning voor verzet

Nadere informatie

studenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit.

studenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit. Dames en heren, Graag heet ik u van harte welkom bij de opening van het Academisch Jaar 2013/2014. Met uw aanwezigheid vandaag geeft u nog eens blijk van uw bijzondere verbondenheid aan deze Universiteit,

Nadere informatie

College of Child Development & Education Studeren in het buitenland: Pedagogische Wetenschappen, Onderwijskunde, Lerarenopleiding

College of Child Development & Education Studeren in het buitenland: Pedagogische Wetenschappen, Onderwijskunde, Lerarenopleiding College of Child Development & Education Studeren in het buitenland: Pedagogische Wetenschappen, Onderwijskunde, Lerarenopleiding 14 november 2014 Programma Jelka Driehuis, coördinator Internationalisering

Nadere informatie

creating tomorrow Logistiek en economie Hva techniek

creating tomorrow Logistiek en economie Hva techniek creating tomorrow 2013 2014 Logistiek en economie Hva techniek HVA TECHNIEK Logistiek en Economie 2013-2014 Het muziekfestival staat op de kalender, de artiesten zijn geboekt. Maar hoe komen al die onderdelen

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG..

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Internationaal Beleid IPC 2300 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Naar transparanter hoger onderwijs Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Samenvatting van het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk hoger onderwijs Toegang vanuit [1] Eerste cyclus Tweede

Nadere informatie

Bijlage 1: Vragenlijst factoren en items

Bijlage 1: Vragenlijst factoren en items Bijlage 1: Vragenlijst factoren en items Factoren Alle studenten die zich vooraanmelden via Studielink krijgen een online vragenlijst aangeboden via een link die in de aanmeldingsprocedure van Studielink

Nadere informatie

partnerships met Junior Enterprises in Europa studenten consultants die advies uitbrengen aan bedrijven

partnerships met Junior Enterprises in Europa studenten consultants die advies uitbrengen aan bedrijven UniPartners heeft: 10 vestigingen door heel Nederland 14 partnerships met Junior Enterprises in Europa 70 studenten bestuurders per jaar 300 studenten consultants die advies uitbrengen aan bedrijven 3500

Nadere informatie

Veel gestelde vragen - Studenten

Veel gestelde vragen - Studenten Tegemoetkoming Studiekosten Onderwijsmasters PO Veel gestelde vragen - Studenten Vraag Aanmelding en voorwaarden 1 Wanneer moet ik zijn afgestudeerd aan de pabo om in aanmerking te komen voor de regeling?

Nadere informatie

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie. Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie. Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Studieloopbaan en Loopbaanorientatie Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Programma - Wat kan er in de opleiding - Hoe kies je? - Loopbaan oriëntatie en Studieloopbaankeuzes, binnen

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020

onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 Procedure Erasmus+ 2014-2020 ons kenmerk Erasmus+ Beurzenprogramma telefoon (088) 525 80 01 onderwerp Procedure Erasmus+ 2014-2020 contactpersoon Klaartje Gosens e-mail internationaloffice@avans.nl van

Nadere informatie

Studiekeuze van Amsterdamse VWO-leerlingen

Studiekeuze van Amsterdamse VWO-leerlingen Studiekeuze van Amsterdamse VWO-leerlingen Foto: FNWI (Interieur), fotograaf Harry van Veenendaal (2012) Projectnummer: 13156 Lotje Cohen MSc Merel van der Wouden MSc drs. Carine van Oosteren drs. Jeroen

Nadere informatie

Trends in onderwijs. Interview met Coen Free

Trends in onderwijs. Interview met Coen Free Trends in onderwijs Interview met Coen Free Welke trends doen er toe? Trends in het onderwijs: welke zijn van belang en welke niet? Waar kan uw onderwijsinstelling haar voordeel mee doen en welke kun je

Nadere informatie

Meer kansen door internationaal basisonderwijs

Meer kansen door internationaal basisonderwijs Meer kansen door internationaal basisonderwijs Initiatiefvoorstel D66, VVD en Groenlinks Oktober 2013 Amsterdam is een wereldstad en de meest internationale stad van het land. De haven, het toerisme, de

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2006 2007 30 933 Wijziging van onder meer de Wet studiefinanciering 2000 in verband met uitbreiding van de mogelijkheid met studiefinanciering in het buitenland

Nadere informatie

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan

Nadere informatie

Studenten bewustmaken van hun studieschuld vrijdag, 09 oktober 2015 13:55

Studenten bewustmaken van hun studieschuld vrijdag, 09 oktober 2015 13:55 Tekst: Nelly Rosa Foto s: Ken Wong Volgens Juliette Chirino-Mendez, hoofd klantcontact van SSC bestaat er een perceptie dat het financieel nadeliger uitpakt als je met Stichting Studiefinanciering Curaçao

Nadere informatie

Resultaten WO-monitor 2013

Resultaten WO-monitor 2013 Resultaten WO-monitor 2013 Samenvatting: De WO-Monitor is een vragenlijst die wordt afgenomen onder recent afgestudeerden (1-1,5 jaar na afstuderen) van de universiteiten in Nederland. De WO-monitor wordt

Nadere informatie

arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo het beeld van het hbo als werkgever onder hoogopgeleide professionals Samenvatting imago-onderzoek

arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo het beeld van het hbo als werkgever onder hoogopgeleide professionals Samenvatting imago-onderzoek arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo het beeld van het hbo als werkgever onder hoogopgeleide professionals Samenvatting imago-onderzoek Zestor is opgericht door sociale partners in het hbo: onderzoeksvraag

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit

Nadere informatie

Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) share your talent. move the world.

Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) share your talent. move the world. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) HBO-bachelor voltijd Startmoment: september 2019 Graad: Bachelor of Education Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas Je hebt een hbo- of universitaire

Nadere informatie

Keuzeonderwijs in het Buitenland Fall 2016 Faculty of Psychology and Neuroscience

Keuzeonderwijs in het Buitenland Fall 2016 Faculty of Psychology and Neuroscience Keuzeonderwijs in het Buitenland Fall 2016 1. Welkom & Introductie FPN/International Relations Office Ms. Merlijne van Overbruggen Head International Relations Office Ms. Ellen Blaauw International Relations

Nadere informatie

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Boost uw carrière Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Introductie Update uw kennis De wereld om ons heen verandert in een steeds hoger tempo. Hoe goed

Nadere informatie

Veel gestelde vragen - Studenten

Veel gestelde vragen - Studenten Tegemoetkoming Studiekosten Onderwijsmasters PO Veel gestelde vragen - Studenten Vraag Aanmelding en voorwaarden 1 Wanneer moet ik zijn afgestudeerd aan de pabo om in aanmerking te komen voor de regeling?

Nadere informatie

Studeren in het buitenland Kirsten Boersma-van Nierop Hilde de Leeuw 26 september 2014

Studeren in het buitenland Kirsten Boersma-van Nierop Hilde de Leeuw 26 september 2014 Studeren in het buitenland Kirsten Boersma-van Nierop Hilde de Leeuw 26 september 2014 Programma voorlichtingsbijeenkomst Voorwaarden en uitwisselingscontracten Kirsten Boersma-van Nierop (BMW) Praktische

Nadere informatie

Mijnheer de Schepen, Mijnheer Christiaens, Mijnheer Hellings, Dames en heren,

Mijnheer de Schepen, Mijnheer Christiaens, Mijnheer Hellings, Dames en heren, TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID Keppel-Seghers 28 maart 2011 Mijnheer de Schepen, Mijnheer

Nadere informatie

Veel gestelde vragen - Studenten

Veel gestelde vragen - Studenten Versie 02-11-2015 Tegemoetkoming Studiekosten Onderwijsmasters PO Veel gestelde vragen - Studenten Vraag Aanmelding en voorwaarden 1 Wanneer moet ik zijn afgestudeerd aan de pabo om in aanmerking te komen

Nadere informatie

KIESWIJZER. De NWS KiesWijzer heeft als doel om haar leden beter te informeren op deze gebieden in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen.

KIESWIJZER. De NWS KiesWijzer heeft als doel om haar leden beter te informeren op deze gebieden in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. NWS KIESWIJZER TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN 2017 NWS KIESWIJZER Stichting Nederlandse Wereldwijde Studenten (NWS) is een netwerk van hoog opgeleide, internationaal georiënteerde Nederlanders die een opleiding

Nadere informatie

Schrijf met meer impact

Schrijf met meer impact Schrijf met meer impact Het volledige trainingsprogramma om met je teksten meer klanten te werven In het Schrijf met meer impact -programma leer je hoe je met jouw eigen schrijfstijl meer ideale klanten

Nadere informatie

JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN

JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN 2015-2016 Inhoudsopgave Voorwoord (pagina 3) Inleiding (pagina 3) Bestuur Jonge Socialisten Arnhem- Nijmegen 2015-2016 (pagina 4) Portefeuilleverdeling (pagina

Nadere informatie

Het Fulbright English Teaching Assistants Program

Het Fulbright English Teaching Assistants Program Het Fulbright English Teaching Assistants Program Het Fulbright Center kan met ingang van het schooljaar 2017-2018 een maximum van tien Amerikaanse afgestudeerden plaatsen op Nederlandse scholen als onderwijsassistent.

Nadere informatie

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 )

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nieuwsbrief Stichting OER Stichting Onderwijs Evaluatie

Nadere informatie

Studiekeuze & studeren Waar begint mijn kind aan?

Studiekeuze & studeren Waar begint mijn kind aan? 1 Studiekeuze & studeren Waar begint mijn kind aan? Hidde de Haas - Studieadviseur Faculteit der Letteren Geschiedenis & IRIO Naomi Schuitema & Vivien van Dongen 2 Rijksuniversiteit Groningen sinds 1614

Nadere informatie

Voorbeeldig onderwijs

Voorbeeldig onderwijs m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen

Nadere informatie

Get out of the building! Studie en stage in het buitenland

Get out of the building! Studie en stage in het buitenland Get out of the building! Studie en stage in het buitenland Programma 10:00 11:00 uur Inleiding / Mattijs Blekemolen Studie in het buitenland / Kim Voogdt Stage in het buitenland / Anne-Marleen Olthof Ruimte

Nadere informatie

Worldwide Alumni Network

Worldwide Alumni Network Worldwide Alumni Network Good practices internationale onderwijs instellingen ISS, UNESCO-IHE, IHS, ITC INTERNATIONAL INSTITUTE FOR GEO-INFORMATION SCIENCE AND EARTH OBSERVATION Deze sessie: Inleiding

Nadere informatie

Leyden Academy. on vitality and ageing. Masteropleiding Vitality and Ageing voor pioniers in de medische zorg van morgen

Leyden Academy. on vitality and ageing. Masteropleiding Vitality and Ageing voor pioniers in de medische zorg van morgen Leyden Academy on vitality and ageing. Masteropleiding Vitality and Ageing voor pioniers in de medische zorg van morgen Nadat de kindersterfte succesvol werd opgelost zijn de ouderen gekomen. Meer dan

Nadere informatie

Academische opleiding leraar basisonderwijs

Academische opleiding leraar basisonderwijs 2015 2016 Academische opleiding leraar basisonderwijs ACADEMISCHE OPLEIDING LERAAR BASISONDERWIJS Vind jij het inspirerend om aan kinderen les te geven? Ben je geïnteresseerd in onderzoek naar verschillen

Nadere informatie

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein Oefening 5 Persoon 1: Annet Kok (moeder) Talent: Prestatiegericht Betrouwbaar Humoristisch Optimistisch Vasthoudend Concreet voorbeeld: Tijdens de hockeywedstrijden Dat ze klaarstaat voor haar vrienden

Nadere informatie

Studeren in 2015-2016. Check je geld! Wat je moet weten over studiekosten. www.wijzeringeldzaken.nl

Studeren in 2015-2016. Check je geld! Wat je moet weten over studiekosten. www.wijzeringeldzaken.nl Studeren in 2015-2016 Check je geld! Wat je moet weten over studiekosten www.wijzeringeldzaken.nl Alles over studeren en geldzaken op een rij: Zorgen over geld, daar zit niemand op te wachten. Zeker niet

Nadere informatie

Vacature: medewerker internationaal secretariaat. Bedrijfsinformatie:

Vacature: medewerker internationaal secretariaat. Bedrijfsinformatie: Vacature: medewerker internationaal secretariaat Bedrijfsinformatie: Het Internationaal Secretariaat (IS) staat onder leiding van Marije Laffeber, Internationaal Secretaris van de PvdA. Het IS draagt zorg

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus

Nadere informatie

LERAREN- OPLEIDINGEN Voorlichtingsbijeenkomst 26 mei 2015

LERAREN- OPLEIDINGEN Voorlichtingsbijeenkomst 26 mei 2015 LERAREN- OPLEIDINGEN Voorlichtingsbijeenkomst 26 mei 2015 Science Education and Communication Leraar vho maatschappijleer en maatschappijwetenschappen PROGRAMMA 3TU M-SEC: eerstegraads lerarenopleidingen

Nadere informatie

Naar een facultair meerjarenplan Opbrengst visiebijeenkomsten

Naar een facultair meerjarenplan Opbrengst visiebijeenkomsten Naar een facultair meerjarenplan 2016-2021 Opbrengst visiebijeenkomsten Het faculteitsbestuur van Geesteswetenschappen heeft eind mei en begin juni visiebijeenkomsten georganiseerd voor respectievelijk

Nadere informatie

Wet- en regelgeving. Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University. Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017

Wet- en regelgeving. Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University. Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017 Wet- en regelgeving Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017 Focus 1. Nieuwe wetgeving 2. Varianten accreditatie 3. Verblijfsvergunningen & visa 4. Toepassing

Nadere informatie