Inhoud Signalering in de palliatieve fase

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud Signalering in de palliatieve fase"

Transcriptie

1 Inhoud Signalering in de palliatieve fase Richtlijn palliatieve sedatie goed gevolgd Uitleg over het Zorgpad Stervensfase Werkboek: Er zijn met al je voelsprieten Open dag hospice Nijkerk Petitie en witboek Palliatieve Zorg aangeboden aan Tweede Kamer Digitale planner mantelzorgers Mantelzorg2.0 Het IKNL blijft palliatieve zorg aan niet-oncologische doelgroepen ondersteunen Visiedocument Spirituele zorg, verbindende schakel in palliatieve zorg Symposium Wat zeg je (niet) rond het levenseinde Vrijwillige palliatieve terminale zorg thuis in Bunschoten Agenda Signalering in de palliatieve fase Verzorgenden verlenen zorg aan mensen in de laatste levensfase. Zij signaleren vaak als eerste een verandering in conditie, ADL of gedrag. Als deze veranderingen goed in kaart worden gebracht, geven verzorgenden daarmee een aanzet tot het verbeteren van de zorg. De instrumenten uit de box Signalering in de palliatieve fase helpen verzorgenden om stapsgewijs zorgproblemen in kaart te brengen en te bespreken; het is een denk- en werkmethode. De box bevat de volgende materialen: map met een stappenplan en signaleringskaarten voor de tien meest voorkomende zorgproblemen: delier, dyspnoe en hoesten, gewichtsverlies en gebrek aan eetlust, klachten van de mond, misselijkheid en braken, obstipatie, pijn, uitdroging en vermoeidheid; map met achtergrondinformatie over deze zorgproblemen (met extra: dementie, palliatieve zorg voor verzorgenden en zorg in de stervensfase); scheurblok met werkbladen (opgezet volgens het het stappenplan), waarmee de communicatie met andere disciplines ondersteund wordt en continuïteit van zorg beter gewaarborgd blijft. De instrumenten heeft het IKNL ontwikkeld samen met inhoudsdeskundigen uit de thuiszorg, hospicezorg, het onderwijs (ROC) en IKNL-consulenten ( palliatieve zorg. Het stappenplan voor het systematisch en gestructureerd werken is gebaseerd op de methodiek Besluitvorming in de palliatieve fase ( De signaleringskaarten zijn gebaseerd op de gerelateerde richtlijnen uit het boek ( Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. De kosten voor de box Signalering in de palliatieve fase zijn 27,50 per exemplaar (exclusief verzendkosten). De box is vanaf september 2011 leverbaar. Je kunt deze nu al wel bestellen. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Birgit Fröhleke / ).

2 Richtlijn palliatieve sedatie goed gevolgd De in 2005 geïntroduceerde KNMG-richtlijn palliatieve sedatie ( artsennet.nl/diensten/knmgpublicaties/knmgpublicatie/knmgrichtlijn-palliatieve-sedatie-2009.htm) wordt door artsen grotendeels gevolgd. Dat blijkt uit onderzoek ( KNMG-richtlijn) van het Erasmus Medisch Centrum, VU Medisch Centrum en het UMC Groningen. Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Het doel is het verlichten van het lijden in noodsituaties in de laatste levensfase. Het verlagen van het bewustzijn van de patiënt is een middel om dat te bereiken. Met palliatieve sedatie kan een patiënt rustig overlijden. Twee belangrijke voorwaarden voor het toepassen van palliatieve sedatie zijn de aanwezigheid van refractaire symptomen en een beperkte levensverwachting van één á twee weken. Refractaire symptomen houdt in dat de patiënt lijdt aan symptomen zoals pijn, dyspnoe of delier, die niet meer met medicijnen te verlichten zijn. De patiënt overlijdt aan de onderliggende aandoening en niet als gevolg van de sedatie. Ondanks het over het algemeen positieve beeld leek de communicatie tussen artsen, patiënten en naasten over continue sedatie aan het levenseinde verbeterd te kunnen worden. Uitwisseling van kennis en ervaring over de toepassing van een ingrijpende interventie als continue sedatie tot aan het overlijden en aandacht voor implementatie van de richtlijn blijven daarom aandachtspunten. Thirza Olden, voorzitter V&VN Palliatieve Verpleegkunde: Verpleegkundigen zijn veelal degenen die palliatieve sedaties uitvoeren. Van belang is een goede deskundigheid van verpleegkundigen. De zorg voor gesedeerde patiënten vereist specifieke kennis en kunde omtrent dosering en werking van gebruikte sedativa en beoordeling van de mate van sedatie. Het verplegen van gesedeerde patiënten en ondersteuning van naasten is ook onderdeel van deze zorg. Uitleg over het Zorgpad Stervensfase Het Zorgpad Stervensfase is enkele jaren geleden vertaald vanuit het Engelse Liverpool Care Pathway for the Dying (LCP), in drie versies: een verpleeghuisversie, een ziekenhuisversie en een thuiszorgversie. Deze worden vanaf eind september ook digitaal beschikbaar. Sindsdien is de belangstelling in Nederland groot om het Zorgpad Stervensfase te implementeren in zorgorganisaties. In deze nieuwsbrief heeft al meerdere keren iets gestaan over wat het Zorgpad Stervensfase is en wat je ermee kunt. Mocht je interesse hebben in het Zorgpad Stervensfase, bespreek dit dan met je leidinggevende. Als er toestemming is van het management, dan kan er in de organisatie een projectleider worden aangewezen, die een tweedaagse training volgt bij het IKNL, locatie Utrecht. Na deze training kan de projectleider gratis begeleiding krijgen van de netwerkcoördinator Greet van der Zweep. Mocht jouw team of organisatie meer informatie willen over het Zorgpad Stervensfase, dan kun je de netwerkcoördinator vragen een presentatie of uitleg te komen geven, via Dit is uiteraard kosteloos. In september start de training voor projectleiders weer. Zodra de data bekend zijn, zullen ze op de site van het Netwerk Palliatieve Zorg Eemland verschijnen. Werkboek: Er zijn met al je voelsprieten Met het werkboek Er zijn met al je voelsprieten, gemaakt door V&VN, kunnen (leerling) helpenden en verzorgenden en ROC-docenten beter omgaan met levensvragen van cliënten. Het werkboek biedt praktische handvatten en tips bij het omgaan met vragen van cliënten, zoals: Heb ik goed geleefd? Heb ik alles gedaan wat ik kon? Mag ik trots zijn? Zorgprofessionals krijgen regelmatig vragen van cliënten over de zin van het leven. Vaak is er geen antwoord op deze vragen. De vragen verdienen wel aandacht of erkenning. Het werkboek biedt praktijkverhalen en werkvormen om het onderwerp te verkennen of juist meer diepgang te geven. Marije Vermaas, projectmedewerker bij Vilans en het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen: Dit werkboek helpt om het domein Mentaal Welbevinden van het zorgleefplan vorm te geven. Daarnaast biedt het hele concrete praktijkvoorbeelden en praktische instrumenten om direct mee aan de slag te gaan.

3 Het werkboek is in opdracht van het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen gemaakt door V&VN. Er zijn met al je voelsprieten is te downloaden. Uit onderzoek van het Expertisenetwerk, uitgevoerd door Sting, bleek dat verzorgenden het als hun taak zien om ouderen troost te bieden, te luisteren of op een andere manier te helpen. Dit is een taak die hun cliënt én henzelf persoonlijk raakt. Verzorgenden, ongeacht hun opleidingsniveau, gaven aan dat zij hier graag met elkaar en met andere professionals over willen praten. Zij hebben behoefte aan structurele ondersteuning vanuit de organisatie. Marije Vermaas: Het onderzoek van Sting leverde ons informatie om passende vormen en materialen voor deskundigheidsbevordering te ontwikkelen. Hieruit is het werkboek Er zijn voor de cliënt met al je voelsprieten ontstaan. Meer informatie Het Expertise Netwerk voor Levensvragen en Ouderen zorgt dat ouderen aandacht en ondersteuning krijgen bij hun levensvragen. Aandacht voor levensvragen is onderdeel van goede kwaliteit van zorg voor ouderen. Voor meer informatie over het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen: of neem contact op via Open dag hospice Nijkerk In het kader van de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg wordt er op zaterdag 8 oktober in Hospice Nijkerk aan de Vetkamp 23 een Open Dag gehouden van uur. Het thema van de internationale Dag van de Palliatieve Zorg is dit jaar: Many diseases, many lives, many voices - palliative care for non-communicable conditions (veel ziektes, veel levens, veel stemmen, palliatieve zorg voor chronische zieken). De Open Dag biedt u: een film over het werk in het hospice; een rondleiding in het hospice door vrijwilligers; informatie over opnameprocedure; informatie over vrijwilligerswerk in het hospice. Tevens zijn door de vrijwilligers gemaakte kaarten te koop, de opbrengst daarvan is bestemd voor het hospice. Petitie en witboek Palliatieve Zorg aangeboden aan Tweede Kamer Gespecialiseerde zorgverleners, getrainde vrijwilligers en professionele ondersteuners maken zich sterk voor deskundigheid en verbetering van zorg aan mensen met een ongeneeslijke ziekte. Eind mei overhandigde een kerngroep van organisaties uit de palliatieve zorg een petitie aan over de verdere verbetering van palliatieve zorg in Nederland aan leden van de Tweede Kamer. Gespecialiseerde zorgverleners, getrainde vrijwilligers en professionele ondersteuners maken zich met het aanbieden van een Witboek Palliatieve Zorg sterk voor een duidelijk ketenbeleid in de palliatieve zorg voor ongeneeslijk zieken en hun naasten. Een goed georganiseerde consultatie palliatieve zorg in de eerste en tweede lijn is nodig om mensen 7 dagen in de week 24 uur per dag de op hun situatie afgestemde deskundige palliatieve zorg te kunnen bieden. Doel De petitie en het witboek Palliatieve Zorg hebben tot doel om aan de beleidsmakers in Nederland algemene en specifieke doelstellingen voor de verdere ontwikkeling van de palliatieve zorg voor te stellen. Van hieruit kan de organisatie van de palliatieve zorg verder vorm gegeven worden vanuit een samenhangend ontwikkel- en verbeterprogramma Palliatieve Zorg. Alle initiatieven binnen de palliatieve zorg dienen in een logisch en afgestemd verband geplaatst te worden en van een gestructureerde financiering te worden voorzien. - Petitie palliatieve zorg in Nederland (PDF) - Witboek Palliatieve Zorg in Nederland (PDF)

4 Digitale planner mantelzorgers Mantelzorg2.0 De gemeente Utrecht en het UMC Utrecht lanceerden twee nieuwe websites met een digitale agenda voor mantelzorgers: helpjemee.nl/utrecht en helpjemee.nl/umcutrecht. De website biedt een gratis digitale agenda, waarin mantelzorgers zorgtaken kunnen plannen en delen. Via de website is eenvoudig hulp te vragen aan vrienden, familieleden of kennissen. Met het logboek en de notitiepagina s is informatie te vinden of kunnen ervaringen worden uitgewisseld. Tevens biedt de website adressen voor praktische ondersteuning aan mantelzorgers, zodat zij de zorg voor een ander kunnen blijven volhouden. Deze planner is niet specifiek voor de palliatieve zorg, maar kan ook in die fase goed gebruikt worden. Het IKNL blijft palliatieve zorg aan niet-oncologische doelgroepen ondersteunen In januari dit jaar zijn de verschillende Integrale Kankercentra gefuseerd tot één IKNL. In de reorganisatie die nu plaatsvindt, wordt de structuur, taak en functie van IKNL opnieuw bekeken en gedefinieerd. In het veld roept dit soms vragen of onduidelijkheden op. Wat in ieder geval helder is, is dat IKNL naast de taken op oncologisch gebied, de palliatieve zorg blijft ondersteunen. Zowel voor de oncologische palliatieve zorg, als de palliatieve zorg aan nietoncologische patiënten. De ondersteuning die het IKNL biedt aan hulpverleners in de palliatieve zorg beperkt zich niet tot oncologische patiënten. Generalistische zorgverleners in de eerste en tweede lijn en in de verpleeg- en verzorgingshuissector maken immers geen onderscheid in diagnose als zij advies en ondersteuning vragen bij het verlenen van goede palliatieve zorg. Hulpverleners die werkzaam zijn voor niet-oncologische en bijzondere doelgroepen kunnen een beroep doen op de specifieke, aanvullende kennis van de consulenten palliatieve zorg en van IKNL-medewerkers voor hulp bij kwaliteitsprojecten. Richtlijnontwikkeling van niet-oncologische doelgroepen en het project Zorgconsulent zijn enkele voorbeelden van IKNL-activiteiten die zich specifiek richten op de bijzondere doelgroepen. Patiënten en naasten worden door het IKNL niet als primaire doelgroep van hun activiteiten gezien, maar wel als doelgroep waar alles uiteindelijk om draait. Dat betekent dat taken op het gebied van patiëntenvoorlichting die in het verleden door enkele IKC s uitgevoerd werden, overgedragen worden aan andere passende partijen. Netwerkzorg Op Maat De netwerken Eemland, Utrecht stad en Zuid Oost zijn in het voorjaar begonnen met het project NetwerkzorgOpMaat. Dit is een digitaal archief van alle zorgmogelijkheden, richtlijnen en protocollen op het gebied van palliatieve zorg. Het project is enkele jaren geleden opgezet voor de netwerken palliatieve zorg om hen inzicht te geven in hun eigen regio. In de regio vond een inventarisatie plaats van de gebruikte middelen en zorgmogelijkheden. Om dit handzaam weer te geven is een website ontwikkeld: Op deze site staat alle landelijke informatie al weergegeven. In onze netwerken kunnen we nu de regionale informatie aanvullen. Op 21 juni was de eerste inventarisatieronde in het veld, met als thema de palliatieve fase. Aan het eind van het jaar is de landelijke site aangevuld met de regionale informatie en worden zorgverleners in de genoemde netwerken geïnformeerd over de site en wat zij ermee kunnen. Maar ook nu al is de site een waardevolle bron van informatie, met links naar bestaande bronnen, als pallialine en Zorg Kiezen. Plaatje site plaatsen Symposium Wat zeg je (niet) rond het levenseinde Het Netwerk Palliatieve Zorg Eemland organiseert op 12 oktober het symposium Wat zeg je (niet) rond het levenseinde. Centrale thema deze dag is de communicatie die in de palliatieve fase zo ontzettend belangrijk is. Spreker is Christien de Jong, die vanuit het perspectief van omgaan met elkaar haar visie geeft. In een viertal workshops komen zaken aan bod als communicatie met familie, omgaan met gedragsproblemen en communicatie over zingeving. Drie in een pand communiceert op een verrassende wijze met de aanwezigen. Het symposium begint om uur,

5 en eindigt rond uur, met aansluitend een hapje en een drankje.. Accreditatie voor artsen wordt aangevraagd. De kosten voor deelname bedragen 35,-- per persoon. Meer informatie staat op de site van het Netwerk Palliatieve Zorg Eemland. Vrijwillige palliatieve terminale zorg thuis in Bunschoten Steeds meer mensen kiezen ervoor om de laatste fase van hun leven thuis door te brengen. Het verzorgen van een ernstig zieke huisgenoot in die moeilijke en emotionele periode kan erg zwaar zijn. Wanneer iemand ongeneeslijk ziek is en graag zolang mogelijk thuis wil blijven, kunnen vrijwilligers gevraagd worden om bij iemand thuis aanwezig te zijn. In januari en februari 2011 heeft een aantal vrijwilligers uit Bunschoten samen met een groep vrijwilligers van het Hospice Nijkerk een cursus gevolgd om ingezet te kunnen worden bij mensen in Bunschoten die in hun laatste levensfase zijn. Daarmee is de VPTZ Bunschoten een feit! De vrijwilligers kunnen ingezet worden bij iedereen die deze vorm van hulp nodig heeft, jong en oud. De vrijwilligers bieden een meerwaarde als de naaste even iets voor zichzelf wil doen of gewoon door er te zijn met een luisterend oor, aandacht en tijd. Nabestaanden zeggen achteraf vaak: Had ik maar eerder een vrijwilliger aangevraagd. Vrijwilligers aanvragen Iedereen kan deze gratis vorm van hulp aanvragen. Voor de hulpverlening moet er wel overleg mogelijk zijn met de thuiszorg en zo nodig de huisarts. Ken jij een patiënt waar mogelijk een vrijwilliger in de palliatieve terminale fase behulpzaam kan zijn? Bespreek het met de patiënt en diens naasten, en meld hem/haar aan bij: De Boei, Centrum voor welzijn en hulpverlening Op de Ree 161 D, Bunschoten tel Spreekuur elke werkdag van uur. Agenda PTMN: Palliatief Team Midden Nederland: 7 x 24 uur bereikbaar voor zorgverleners met vragen en problemen over een patiënt in de palliatieve fase. Bereikbaar via telefooncentrale van het UMCU, telefoonnummer STMN: 7 x 24 uur bereikbaar voor zorgverleners met aanvragen voor thuiszorgtechnologie (infuuspompen etc.).telefoonnummer ve Zorg Eemland Colofon Netwerk Palliatieve Zorg Eemland is een samenwerkingsverband van organisaties die willen werken aan een geïntegreerd en op maat gesneden aanbod van (terminale) palliatieve zorg. De projectgroep bestaat uit afgevaardigden van: Huisartsenvereniging Eemland, Hospice Dôme, Meander Medisch Centrum, Beweging 3.0, Overleg Verpleeg- en Verzorgingshuizen (OVVE), Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ), Symfora en CliëntenBelang Utrecht. Ondersteuning komt vanuit het IKMN. De coördinator van het Netwerk is te bereiken via telefoonnummer of via de mail: greet.vanderzweep@beweging3.nl. Netwerk Palliatieve Zorg Eemland

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase 17 maart 2015 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Karin Willemse Gespecialiseerd wijkverpleegkundige Oncologie & Palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg NHN en

Nadere informatie

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase Utrecht, mei 2011 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Marja de Jong Jeroen Joosten Palliatieve zorg Als genezing van zorgvrager niet meer mogelijk is Gericht op voorkomen

Nadere informatie

Als kinderen niet beter worden, - Palliatieve zorg vanuit verbinding Nieuwe trainingsdata Zorgpad Stervensfase

Als kinderen niet beter worden, - Palliatieve zorg vanuit verbinding Nieuwe trainingsdata Zorgpad Stervensfase Inhoud Herhaling scholing verzorgingshuizen Luisterlijn Als kinderen niet beter worden, - Palliatieve zorg vanuit verbinding Nieuwe trainingsdata Zorgpad Stervensfase Hospice Nijkerk zet vrijwillgers thuis

Nadere informatie

Zicht op goede voorbeelden palliatieve zorg. Jetty Zuidema, senior adviseur palliatieve zorg Kennismarkt, 8 oktober 2015, Nijverdal

Zicht op goede voorbeelden palliatieve zorg. Jetty Zuidema, senior adviseur palliatieve zorg Kennismarkt, 8 oktober 2015, Nijverdal Zicht op goede voorbeelden palliatieve zorg Jetty Zuidema, senior adviseur palliatieve zorg Kennismarkt, 8 oktober 2015, Nijverdal Programma Palliatieve zorg ontwikkelingen Uitdagingen pz binnen VG-sector

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

Inhoud Richtlijn Spirituele Zorg beschikbaar op Pallialine Nieuw Richtlijnenboek

Inhoud Richtlijn Spirituele Zorg beschikbaar op Pallialine Nieuw Richtlijnenboek Inhoud Richtlijn Spirituele Zorg beschikbaar op Pallialine Nieuw Richtlijnenboek Oproep: leden voor de redactieraad gezocht De Boei start VPTZ in Bunschoten Evaluatiesysteem Hospice Nijkerk Jaarplan 2011

Nadere informatie

De zes IKC s worden als zelfstandige rechtspersoon opgeheven. Dat betekent niet dat de activiteiten en contacten in de regio zullen verdwijnen.

De zes IKC s worden als zelfstandige rechtspersoon opgeheven. Dat betekent niet dat de activiteiten en contacten in de regio zullen verdwijnen. Inhoud Nieuw Richtlijnenboek palliatieve zorg Scholing verzorgingshuizen Word vrijwilliger bij Rouw en Welzijn IKC s fuseren tot IKC Nederland Verwenkar in Pieters en Bloklands Praktijkprijs voor stervensbegeleiding

Nadere informatie

HET ZORGPAD STERVENSFASE

HET ZORGPAD STERVENSFASE HET ZORGPAD STERVENSFASE 7 OKTOBER 2015 RHEA STROES ALINA PIETERMAN ZORGPAD STERVENSFASE WEER IETS NIEUWS Zorgpad, meer dan een checklist Volledig patiëntendossier, een checklist én een evaluatie- instrument

Nadere informatie

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname

Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Ernstig zieke mensen voor wie geen genezing meer mogelijk is, willen de laatste fase van hun leven graag thuis doorbrengen in hun eigen vertrouwde omgeving.

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

workshop besluitvorming in de palliatieve fase

workshop besluitvorming in de palliatieve fase workshop besluitvorming in de palliatieve fase Alexander de Graeff, internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice-arts Demeter Marjolein van Meggelen, oncologieverpleegkundige Aveant Consulenten PalliatieTeam

Nadere informatie

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma

Nadere informatie

See mee. Programma Gedicht See me Onbegrepen gedrag en Video Interactie Begeleiding Door Henriëtte Houben. Programma. Video Interventie Ouderenzorg

See mee. Programma Gedicht See me Onbegrepen gedrag en Video Interactie Begeleiding Door Henriëtte Houben. Programma. Video Interventie Ouderenzorg Palliatieve zorg bij mensen met dementie Onbegrepen gedrag 17 november 2016 Bron: gezichten van dementie, www.alzheimervrijwilligers.nl Programma Gedicht See me Onbegrepen gedrag en Video Interactie Begeleiding

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase

Zorgpad Stervensfase Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe

Nadere informatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking

Nadere informatie

Workshop communicatie

Workshop communicatie Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun

Nadere informatie

Op 2 oktober, een week voor de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg, houdt hospice Dôme weer Open Huis.

Op 2 oktober, een week voor de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg, houdt hospice Dôme weer Open Huis. Inhoud Open huis hospice Dôme Vrijwilligster op de Palliatieve Unit van Meander, locatie de Lichtenberg Praten over partnerverlies Nieuwe editie krant Palliatieve zorg, samen zorgen Sedatiekaart Oproep

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word?

Wat als ik niet meer beter word? Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand

Nadere informatie

beslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg

beslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase beslisschijf palliatieve zorg Begin 2006 zijn de VIKC-richtlijnen voor de palliatieve zorg en het zakboekje verschenen. Het IKMN en het UMC Utrecht

Nadere informatie

Uitnodiging. Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland. 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem

Uitnodiging. Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland. 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem Uitnodiging Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem Aan de slag! Kwaliteitsinstrumenten in de Palliatieve Zorg Platform Palliatieve zorg provincie

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

Palliatieve Zorg Haaglanden

Palliatieve Zorg Haaglanden Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden Jaarplan Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden 2012 Inleiding Het Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden (Netwerk PZH) richt zich op het versterken van de samenwerking en

Nadere informatie

Scholingen Najaar 2015

Scholingen Najaar 2015 Scholingen Najaar 2015 verpleegkundigen en verzorgenden Expertisecentrum Palliatieve Zorg Basiscursus Palliatieve Zorg verpleegkundigen De basistraining Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen besteedt

Nadere informatie

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE

Nadere informatie

Inhoud. Redactioneel! Netwerk palliatieve zorg Eemland op twitter

Inhoud. Redactioneel! Netwerk palliatieve zorg Eemland op twitter Inhoud Internationale Dag van de Palliatieve Zorg Leerbericht: Morfine in combinatie met een slechte nierfunctie Verpleegkundigen voortaan permanent aanwezig in Hospice Nijkerk Waar haal jij je kennis

Nadere informatie

Gesprekshulp Palliatieve Zorg

Gesprekshulp Palliatieve Zorg Gesprekshulp Palliatieve Zorg Deze vragenlijst voor het gesprek met het Palliatief Advies Team bestaat uit twee delen. Het invullen kost tussen de 5 en 20 minuten. Pagina 1: Lijst met veel voorkomende

Nadere informatie

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM??? Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?

Nadere informatie

Wanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg en consultatie

Wanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg en consultatie Wanneer genezing niet meer mogelijk is Palliatieve zorg en consultatie Even voorstellen Stichting Sint Annaklooster is een brede zorginstelling in Eindhoven en Helmond. Met een op maat gesneden aanbod

Nadere informatie

Consortiavorming: kader voor samenwerking EPZ - IKNL netwerken palliatieve zorg

Consortiavorming: kader voor samenwerking EPZ - IKNL netwerken palliatieve zorg MEMO Aan: Betreft: consortiavorming en samenwerking EPZ, IKNL en netwerken palliatieve zorg Van: Karin van der Rijt, voorzitter EPZ en Jeroen Hasselaar, projectleider NFU Peter Huijgens, directeur IKNL

Nadere informatie

Inhoud. Beste lezer, Greet van der Zweep Coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Eemland

Inhoud. Beste lezer, Greet van der Zweep Coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Eemland Inhoud Nieuwe structuur Netwerk Palliatieve Zorg Eemland Nieuwe versie Zorgpad Stervensfase Verslag Ik weet (niet) wat ik zeggen moet St. Fibula opgericht Nieuwe magazine: Pal voor u Casus van het palliatieteam

Nadere informatie

Wat te doen als er niets meer aan te doen is? Over palliatieve zorg en ergotherapie

Wat te doen als er niets meer aan te doen is? Over palliatieve zorg en ergotherapie Groeien in leven en sterven Wat te doen als er niets meer aan te doen is? Over palliatieve zorg en ergotherapie Dr. Alexander Verstaen (psycholoog) Centrum PERENNIS Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen

Nadere informatie

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve zorg; alleen stervenden? Sterfte aan chronisch ziekten in 2006 in Nederland BMC Pall Care 2009 8:4

Nadere informatie

Nieuwsflits juni 2014

Nieuwsflits juni 2014 Nieuwsflits juni 2014 Spirituele zorg, hoe kaart je dat aan? Hoewel patiënten aangeven dat ze het erg belangrijk vinden brengen huisartsen spirituele, existentiële, issues weinig in discussie. Dat blijkt

Nadere informatie

COP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong

COP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg Hein Visser, Mira Jong Wie, wat, waar is COP zorg COP zorg: consultteam ondersteunende en palliatief zorg Nurse based team: verpleegkundig specialisten

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word

Wat als ik niet meer beter word Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam

Zorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad

Nadere informatie

Signalering symptomen bij mensen met dementie

Signalering symptomen bij mensen met dementie Signalering symptomen bij mensen met dementie Dinsdag 13 juni 2017 Moniek Pierik, verpleegkundige TMZ Annemiek Poelman, verpleegkundige TMZ Inhoud Signalering in de palliatieve fase Onbegrepen gedrag

Nadere informatie

23-09-14. Zorgconsulent Palliatieve Zorg. van idee, naar pilot, naar project, naar Goed Voorbeeld. - 5 zorginstellingen - 9 zorgconsulenten

23-09-14. Zorgconsulent Palliatieve Zorg. van idee, naar pilot, naar project, naar Goed Voorbeeld. - 5 zorginstellingen - 9 zorgconsulenten } Achtergrondinformatie } De functie Zorgconsulent Palliatieve Zorg Els M.L. Verschuur 1 en Marja Oud 2 1 Associate Lector, Hogeschool Arnhem Nijmegen 2 Zorgconsulent Palliatieve Zorg, Esdégé Reigersdaal

Nadere informatie

Jaarbericht van het Netwerk Palliatieve Zorg Zaanstreek-Waterland

Jaarbericht van het Netwerk Palliatieve Zorg Zaanstreek-Waterland Jaarbericht van het Netwerk Palliatieve Zorg Zaanstreek-Waterland In dit jaarbericht leest u hoe het Netwerk Palliatieve Zorg Zaanstreek- Waterland in 2014 palliatieve zorg onder de aandacht heeft gebracht

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en

Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering

Nadere informatie

\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht

\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht \ Thuiszorg Zorg en hulp bij u thuis BrabantZorg, met aandacht 2 Alle aandacht en zorg bij u thuis \ Thuiszorg Thuis wonen in uw vertrouwde omgeving met alle hulp en zorg die u nodig heeft. BrabantZorg

Nadere informatie

De b-learning is bedoeld voor verzorgenden werkzaam in de thuiszorg of in het verpleeg- of verzorgingshuis.

De b-learning is bedoeld voor verzorgenden werkzaam in de thuiszorg of in het verpleeg- of verzorgingshuis. Blended learning mantelzorg, Doelgroep verzorgenden Docentenhandleiding fysieke bijeenkomst Inleiding Zorgen voor een naaste is een liefdevolle en dankbare taak. Mantelzorg, ook wel informele zorg genoemd,

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Symposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter

Symposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.

Nadere informatie

CONCEPT. Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen. Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg. Definitief, juni 2017

CONCEPT. Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen. Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg. Definitief, juni 2017 CONCEPT Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 2018 Definitief, juni 2017 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen 2018 Duur van

Nadere informatie

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1 Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie Deelnemer 1 Colofoon Deze training is vanuit een subsidie van het innovatiefonds voor zorgverzekeraars door de projectgroep palliatieve terminale zorg ontwikkeld binnen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven

Nadere informatie

ROC Midden Nederland Bedrijfsopleidingen organiseert in samenwerking met de Netwerken Palliatieve Zorg in Midden Nederland een

ROC Midden Nederland Bedrijfsopleidingen organiseert in samenwerking met de Netwerken Palliatieve Zorg in Midden Nederland een ROC Midden Nederland Bedrijfsopleidingen organiseert in samenwerking met de Netwerken Palliatieve Zorg in Midden Nederland een Basiscursus palliatieve zorg voor verpleegkundigen (start 26 maart 2019) Inleiding

Nadere informatie

Projectplan: Inzet van VPTZ vrijwilligers en deskundigheid bij palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

Projectplan: Inzet van VPTZ vrijwilligers en deskundigheid bij palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Projectplan: Inzet van VPTZ vrijwilligers en deskundigheid bij palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Inleiding Mensen met een verstandelijke beperking die ongeneeslijk ziek zijn,

Nadere informatie

Zorg en ondersteuning in de laatste levensfase

Zorg en ondersteuning in de laatste levensfase Carinova Zorg en ondersteuning in de laatste levensfase Vertrouwd dichtbij www.carinova.nl Wat is palliatieve zorg? Speciaal voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en de laatste fase van hun leven doormaken,

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

Activiteitenplan 2012

Activiteitenplan 2012 Activiteitenplan 2012 Inleiding De netwerken palliatieve zorg maken, samen met stichting Agora, IKNL en kenniscentra palliatieve zorg, onderdeel uit van de ondersteuningsstructuur. Ten aanzien van de taken

Nadere informatie

Omgaan met levensvragen van ouderen. Kwaliteitsstandaard voor de langdurige zorg

Omgaan met levensvragen van ouderen. Kwaliteitsstandaard voor de langdurige zorg Omgaan met levensvragen van ouderen Kwaliteitsstandaard voor de langdurige zorg Omgaan met levensvragen van ouderen Kwaliteitsstandaard voor de langdurige zorg Oudere mensen beoordelen de zorg die ze krijgen

Nadere informatie

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie Palliatieve sedatie Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie De informatie in deze folder is voor patiënten. Natuurlijk is de informatie ook erg nuttig voor

Nadere informatie

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen

Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 20-8-2014 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen Duur van de scholing: 3 dagen Aantal deelnemers

Nadere informatie

Jaarverslag 2010. Netwerk Palliatieve Zorg Zuid Oost Utrecht. April 2011 goedgekeurd door stuurgroep

Jaarverslag 2010. Netwerk Palliatieve Zorg Zuid Oost Utrecht. April 2011 goedgekeurd door stuurgroep Jaarverslag 2010 Netwerk Palliatieve Zorg Zuid Oost Utrecht April 2011 goedgekeurd door stuurgroep Voorwoord Met genoegen leid ik het jaarverslag van ons netwerk Palliatieve Zorg Zuid Oost Utrecht in.

Nadere informatie

Waar vindt terminale zorg plaats? Terminale zorg bij u thuis

Waar vindt terminale zorg plaats? Terminale zorg bij u thuis Terminale Zorg Wanneer u en uw naasten deze folder onder ogen krijgen, heeft u van uw behandelend arts te horen gekregen dat u ongeneeslijk ziek bent en uw levensverwachting beperkt is. De behandeling

Nadere informatie

Project Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie. Minisymposium SKB 19 december 2013

Project Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie. Minisymposium SKB 19 december 2013 Project Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie Minisymposium SKB 19 december 2013 Hoeveel patiënten heeft u nu in behandeling (of verzorgje nu op de afdelingof thuis) waarbij het

Nadere informatie

Vier kernvragen in de palliatieve zorg:

Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase Interne training lesmodule

Zorgpad Stervensfase Interne training lesmodule Zorgpad Stervensfase Interne training lesmodule mei 2018 Zorgpad Stervensfase Dit onderwijsmateriaal is geschreven voor professionals die binnen zorginstellingen (gaan) werken met het kwaliteitsinstrument

Nadere informatie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe

Nadere informatie

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?!

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?! Saskia Teunissen Hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg Oncologieverpleegkundige en gezondheidswetenschapper Julius Centrum UMC Utrecht en Associatie Hospicezorg Nederland Directeur/bestuurder academisch

Nadere informatie

Terminaal ziek. Wat nu?

Terminaal ziek. Wat nu? Terminaal ziek. Wat nu? U heeft van uw (huis)arts te horen gekregen dat u in het laatste stadium van uw leven bent gekomen. Dan volgt al snel de vraag hoe en waar u die laatste fase wilt doorbrengen. Thuis

Nadere informatie

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017

Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van

Nadere informatie

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2012, nr. 2

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2012, nr. 2 Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2012, nr. 2 Nog steeds veel behoefte aan extra scholing levenseindezorg In 2002 is het landelijke Panel

Nadere informatie

Verantwoorde zorg in de palliatieve fase

Verantwoorde zorg in de palliatieve fase Verantwoorde zorg in de palliatieve fase Driekwart van de Nederlanders brengt de laatste fase van zijn leven door in een verpleeg- of verzorgingshuis, of met ondersteuning van thuiszorg. Verantwoorde zorg

Nadere informatie

Genero Invitational Conference 27 maart 2017

Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Frans Baar, Spec Ouderengeneeskunde, Consulent consultatief palliatief team, directeur stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg Ellen Vink, Netwerk coördinator

Nadere informatie

Afdeling longoncologie Hulp bij uw vragen als u ernstig ziek bent

Afdeling longoncologie Hulp bij uw vragen als u ernstig ziek bent Afdeling longoncologie Hulp bij uw vragen als u ernstig ziek bent Voorwoord Deze informatiewaaier is bestemd voor patiënten met longkanker in de palliatieve fase en hun naaste(n). Palliatief betekent dat

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde

Tijdig spreken over het levenseinde Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V.

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V. 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 : Visie op werken met mantelzorgers Hoofdstuk 2 : Wat kunnen mantelzorgers doen bij AYA Thuiszorg? Hoofdstuk 3 : Ondersteuning van mantelzorgers Hoofdstuk 4 : Mantelzorg en

Nadere informatie

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Ilona van der Loos, gespecialiseerd verpleegkundige thuiszorg, consulent PAT Vivent & Sylvia Verhage MANP verpleegkundig specialist intensieve zorg, consulent

Nadere informatie

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve

Nadere informatie

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg 00 Als je weet dat je niet meer beter wordt Palliatieve zorg Het is moeilijk voor u en uw naasten om te horen dat u niet meer beter wordt. Er is geen genezing meer mogelijk voor uw ziekte. Maar er is nog

Nadere informatie

De Zorgmodule Palliatieve Zorg

De Zorgmodule Palliatieve Zorg De Zorgmodule Palliatieve Zorg - wat betekent dit voor de professional en zijn werkveld?- 2e regionale symposium palliatieve zorg s Hertogenbosch, 2 oktober 2014 Drs. Jaap R.G. Gootjes Alg. directeur /

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word...

Wat als ik niet meer beter word... Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde

Nadere informatie

De nieuwe zorgmedewerker

De nieuwe zorgmedewerker Werkblad De nieuwe zorgmedewerker De zorg verandert in snel tempo. Ook jouw rol als verzorgende of helpende verandert: meer aandacht voor individuele cliënten en hun netwerk. Werken met een zorg-leefplan

Nadere informatie

Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg. Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt!

Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg. Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt! 1 Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt! Ans Verdonschot Beleidsmedewerker IKNL Jopke Kruyt Zorginnovatie en begeleiding PROGRAMMA Waar

Nadere informatie

Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase

Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase Een warm thuis voor mensen in de laatste levensfase Tuinroos in bloei in onze prachtige tuin Hospice Kajan De meeste mensen blijven het liefst tot het eind van hun leven thuis in hun eigen omgeving. Soms

Nadere informatie

Klinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen.

Klinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen. Klinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen. Marc Eyck, kaderhuisarts PZ Florien van Heest, Marleen van Venrooij beide kaderhuisarts en consulent NHG Voorjaarscongres

Nadere informatie

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u de belangrijkste dingen nog eens nalezen. Deze folder is

Nadere informatie

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September

Nadere informatie

vrijwilligerszorg midden-limburg Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit!

vrijwilligerszorg midden-limburg Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! Groene Kruis Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! vrijwilligerszorg midden-limburg Vrijwilligerszorg Er kijkt iemand naar u uit! Heeft u of een van uw naasten een verstandelijke en/of lichamelijke

Nadere informatie

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale

Nadere informatie

WITBOEK Palliatieve Zorg 2011 2020

WITBOEK Palliatieve Zorg 2011 2020 WITBOEK Palliatieve Zorg 2011 2020 De Kerngroep die dit Witboek aanbiedt wordt gevormd door: - Palliactief, dr. S. Teunissen - Prof.dr.K.Vissers, co-voorzitters - AHCH, mw. C. van Tol - VPTZ, mw. J. Fiouw

Nadere informatie

Signalering in de pallia,eve fase. Aansluiting en afstemming. Inleiding signalering in de palliatieve fase

Signalering in de pallia,eve fase. Aansluiting en afstemming. Inleiding signalering in de palliatieve fase Aansluiting en afstemming Signalering in de pallia,eve fase 4 april He*y Kazimier, adviseur pallia4eve zorg IKNL Rommy de Jong, Specialist Ouderengeneeskunde Stappenplan Signaleringskaarten Achtergrondinformatie

Nadere informatie

Beleidsplan. Er zijn. Zorg in de laatste levensfase. VPTZ Kaag en Braassem Beleidsplan 2013 2016

Beleidsplan. Er zijn. Zorg in de laatste levensfase. VPTZ Kaag en Braassem Beleidsplan 2013 2016 Beleidsplan 2013 2016 Er zijn. Zorg in de laatste levensfase Pagina 1 Inleiding Al meer dan 20 jaar wordt door vrijwilligers in onze gemeenschap aanvullende zorg geboden aan mensen in hun laatste levensfase.

Nadere informatie

SAMENVATTING. Samenvatting

SAMENVATTING. Samenvatting SAMENVATTING. 167 Met de komst van verpleegkundigen gespecialiseerd in palliatieve zorg, die naast de huisarts en verpleegkundigen van de thuiszorg, thuiswonende patiënten bezoeken om te zorgen dat patiënten

Nadere informatie

Inhoud. Landelijk nieuws

Inhoud. Landelijk nieuws Inhoud Kennismarkt Palliatieve Zorg Goede Voorbeelden Deel onderzoek of ervaring naar kwaliteit van palliatieve zorg! Nieuw! Platform voor Palliatieve zorg in ziekenhuizen Nieuw op zorgvoorbeter.nl: palliatieve

Nadere informatie

Besluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare

Besluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare Besluitvorming in de palliatieve fase Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare 16-03-17 Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht

Nadere informatie

Jaarverslag 2012 Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland

Jaarverslag 2012 Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland Jaarverslag 2012 Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland W.M. Dudokweg 69 1703 DC Heerhugowaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/noordkennemerland e-mail: p.appeldoorn@zonh.nl

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Doel van de palliatieve sedatie

Doel van de palliatieve sedatie Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.

Nadere informatie

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ)

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) VU Huisarts in opleiding Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) Palliatieve fase en sterfbed heeft wetmatigheden, onafhankelijk van de ziekte Palliatieve zorg is niet ziektegericht, het is mensgericht: Het is

Nadere informatie

Bron: Vilans website januari 2018 en Movisie - website januari 2018

Bron: Vilans website januari 2018 en Movisie -   website januari 2018 Wettelijke kaders en voorzieningen mantelzorgondersteuning Bron: Vilans - https://www.vilans.nl - website januari 2018 en Movisie - https://www.movisie.nl website januari 2018 Vilans is een kenniscentrum

Nadere informatie

Palliatieve zorg: leven tot het einde

Palliatieve zorg: leven tot het einde Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar

Nadere informatie