Het raadsel van cultuur

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het raadsel van cultuur"

Damian Kuiper
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het raadsel van cultuur Onderwijs in/over interculturele competenties Baukje Prins Lector Burgerschap en Diversiteit Lezing voor het Kennisfestival THINK De Haagse Hogeschool, 8 november 2012

2 Onderwijs in interculturele communicatie Het aanleren van een transculturele attitude: zich in een ander kunnen verplaatsen zich bewust zijn van eigen normen en waarden inzien dat hun blik bepaald wordt door eigen referentiekader zich bewust zijn van eigen vooroordelen leren om niet direct te oordelen niet bang zijn om vragen te stellen culturele sensitiviteit ontwikkelen diversiteit ervaren als rijkdom kennis verwerven over andere culturen kennis verwerven over geschiedenis van migratie Docenten van de HHs

eigen vooroordelen leren om niet direct te oordelen niet bang zijn om vragen te stellen culturele sensitiviteit ontwikkelen

3 Onderwijs in interculturele communicatie Het bestrijden van hokjes denken: Reduceer mensen niet tot hun nationale cultuur of etniciteit, diversiteit gaat ook over andere verschillen: sekse, leeftijd, vader zijn, opleiding, mensen met een vlekje, stad vs westland, Groninger vs Brabander. Cultuur is niet iets wat er is, maar wat geconstrueerd wordt, pin mensen dus niet vast op hun cultuur Cultuur is iets dat niet veranderd kan worden, heb dus respect voor de cultuur van mensen Docenten van de HHs

stad vs westland, Groninger vs Brabander.

4 Wat is cultuur? Er zijn veel definities: That complex whole which includes knowledge, belief, art, morals, law, custom, and any other capabilities and habits acquired by man as a member of society

5 Wat is cultuur? Er zijn veel beelden: Cultuur is als een ui Cultuur is als een ijsberg Cultuur is als water voor de vissen Cultuur is als zwaartekracht

6 Soorten culturen Fijnmazige-culturen : collectivistisch, traditioneel, impliciete communicatie Grofmazige culturen : individualistisch, modern, expliciete communicatie Middenmazige culturen : menging van beide (Pinto en Pinto 1994) Plato-georiënteerde culturen: passief, respect, meer spiritueel Aristoteles-georiënteerde culturen: actief, vrijheid, meer aards (Azghari 2009) Culturen als waardensystemen (wmemes): Beige overleving - De instinctieve wmeme Rood - macht - De egocentrische wmeme Oranje - succes - De strategische wmeme Geel - synergie - De systemische wmeme, enz. (Beck & Cowan, in Van Endt-Meijling 2007)

Aristoteles-georiënteerde culturen: actief, vrijheid, meer aards (Azghari 2009) Culturen als waardensystemen (wmemes): Beige overleving - De instinctieve

7 Dimensies van culturen 1. Veel vs weinig machtsafstand 2. Individualistisch vs collectivistisch 3. Masculinistisch vs femininiteit 4. Sterke vs zwakke onzekerheidsvermijding 5. Lange vs korte termijn denken Hofstede (2004) Allemaal andersdenkenden

8 Dimensies van culturen 1. Universalisme vs particularisme 2. Individualisme vs communitarisme 3. Neutraal vs emotioneel 4. Specifiek vs diffuus 5. Status verworven vs toegeschreven 6. Lineaire vs synchronische tijdsbeleving 7. Beheersing vs overgave aan de natuur Trompenaars & Hampden-Turner (2011) Riding the Waves of Culture

Specifiek vs diffuus 5. Status verworven vs toegeschreven 6.

9 Landenscores op dimensies van cultuur: Bron: Hofstede

10 Landenscores op een dimensie van cultuur: Bron: Trompenaars & Hampden-Turner

11 Individualisme, vergelijking van landen scores: Volgens Hofstede Volgens Trompenaars & Hampden-Turner VS 91% Australië 90 UK 89 Nederland 80 Frankrijk 71 Israël 54 India 48 Indonesië

12 Onderwijs in interculturele communicatie Interculturele communicatie is interpersoonlijke communicatie Luister naar het verhaal van de ander Durf vragen te stellen Let op non verbale signalen Ga in dialoog met elkaar Investeer in de relatie Ga gevoelige onderwerpen niet uit de weg Docenten van de HHs

vragen te stellen Let op non verbale signalen Ga in dialoog met elkaar

13 Theorieën over communicatie De Gestalttheorie: Hoe maken we contact in het hier-en-nu? elk contact is een intercultureel contact, en elk mens is in zichzelf al multicultureel (Bos 2010) Systeemtheorie: Mensen kunnen alleen begrepen worden als deel van de sociale systemen waar ze deel van uit maken Je kunt niet niet communiceren (Watzlawick e.a.1991) Het TOPOI model: Waar ging het mis in de communicatie? Taal, Ordening, Perspectief, Organisatie, Inzet. Niet culturen, maar mensen praten met elkaar. (Hoffman 2009)

alleen begrepen worden als deel van de sociale systemen waar ze deel van uit maken Je kunt niet niet communiceren (Watzlawick e.

14 De waarde van het relativisme: Het is dubbel: je wil heel graag dat ze die transculturele attitude ontwikkelen, maar als hun eigen visie niet transcultureel is maar wel goed beargumenteerd, dan kan die niet fout zijn. Hoe je omgaat met normativiteit, dat is een worsteling. Een norm kan ook een vertrekpunt zijn waarover je van mening kan verschillen. studenten zouden volop de ruimte moeten krijgen om echt te zeggen wat ze denken, maar dat moet je heel goed begeleiden Docenten van de HHs

Hoe je omgaat met normativiteit, dat is een worsteling.

15 De waarden van het transculturalisme: Respect Openheid Gelijkheid Dialoog Je verplaatsen in de ander Reflexiviteit Culturele sensitiviteit Docenten van de HHs

16 Waarden voor professionals in zorg en welzijn Gezondheid Welzijn Autonomie Zelfredzaamheid Lichamelijke integriteit Zelfrespect Verbondenheid Kortom: universele mensenrechten?

17 Diëtetiek Daar gaat het om: hoe verander je dat eetpatroon in een gezonder dieet, met de producten die iemand gewend is te gebruiken, zodat mensen dat ook lekker vinden.

18 Pedagogiek Hoe opereer je zo dat je wel helder maakt dat wij het niet goed vinden dat je je kind slaat, omdat dat kinderen beschadigt, maar toch op zo n manier dat ouders zich openstellen en op zoek gaan naar de alternatieven.

kinderen beschadigt, maar toch op zo n manier dat ouders

19 Waarden voor managers en ondernemers Klant tevredenheid Omzet Winst Productiviteit Efficiëntie Effectiviteit Status Betrouwbaarheid Loyaliteit van werknemers We are in the business of creating wealth and value, not just for ourselves, but also for those who live in different cultural worlds. (Trompenaars Hampden-Turner 2011: 200)

in the business of creating wealth and value, not just for ourselves, but also for

20 Dimensies van cultuur sluiten elkaar niet uit, maar zijn complementair Verander zelfstandige naamwoorden in werkwoorden: universaliseren, individualiseren, emotionaliseren. In plaats van ismen worden dimensies van cultuur activiteiten Stel waarden niet voor als dingen, maar als golven: ze bewegen van het ene naar het andere uiterste Laat twee waarden met elkaar werken, elkaar faciliteren en versterken: zo ontstaan synergie en virtueuze (ipv vicieuz) cirkels Trompenaars Hampden-Turner 2011

In plaats van ismen worden dimensies van cultuur activiteiten Stel waarden niet voor als dingen, maar als golven: ze

21 Met dank voor jullie aandacht! Baukje Prins Illustratie: Paul Klee, Southern Gardens (1936)

Vergelijkbare documenten

Interculturele communicatie door de publiekswerker

Interculturele communicatie door de publiekswerker kaders en modellen voor de analyse van de eigen praktijk Interact studiedag BKO/RAB/Lasso 15/06/2012 2 types modellen:gericht op Cultureel communicatieve