Fusies en splitsingen van VZW s na de wet van 30 1 december 2009

Transcriptie

1 Fusies en splitsingen van VZW s na de wet van 30 1 december 2009 Laetitia DE SMET Advocaat Edition : VDE-legal 1 Promotor: M. Denef 1

2 2

3 Inleiding Without continual growth and progress, such words as improvement, achievement, and success have no meaning Benjamin Franklin Een citaat dat hier perfect van toepassing is. Verenigingen zonder winstoogmerk (VZW s) zijn zoals elke andere rechtspersoon steeds op zoek naar verandering, verbetering, evolutie... soms zelfs door middel van reorganisatie. Onder reorganisatie verstaan we de werking van een organisatie herstructureren op een andere basis dan voorheen in de hoop daarmee op efficiëntere wijze de doelstellingen van de VZW te verwezenlijken. Dergelijke reorganisatie kan verschillende vormen aannemen, m.n. schaalvergroting, schaalverkleining of omvorming. Er zijn zeer uiteenlopende redenen waarom VZW's overgaan tot reorganisatie van hun structuur. Ten eerste kunnen de VZW s bijvoorbeeld kiezen voor schaalvergroting met het oog op een grotere doeltreffendheid. In een relatief klein gebied, kunnen verschillende VZW s een bijna identiek doel nastreven. Door te fusioneren, kunnen de verschillende interne structuren (personeel administratie, beheer...) samensmelten. De VZW s kunnen hun gemeenschappelijke doel dan samen nastreven. Soms worden VZW s zelfs wettelijk verplicht om te fusioneren. De wetgever hoopt hiermee sommige situaties te herstructureren, te harmoniseren, te verbeteren en transparanter in subsidiering en regelgeving te maken. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de organisatie van pleegzorg in Vlaanderen. 2 Bovendien kan fusie ook door externe factoren worden aangemoedigd, zoals de belofte van subsidies of erkenningen, of het verwezenlijken van een groot project. Ten tweede kunnen VZW s kiezen voor schaalverkleining. Zij kunnen hiervoor opteren wanneer verschillende tendensen zich vormen binnen dezelfde VZW, die aanleiding kunnen geven tot volledig verschillende concretiseringen van eenzelfde 2 Decreet van Vlaamse Regering van 29 juni 2012 houdende de organisatie van pleegzorg, B.S., 16 augustus 2012; 3

4 doelstelling. De afsplitsing van een onverenigbare tendens van de anderen kan zich dan opdringen en de enige nuttige oplossing zijn. Een VZW kan de splitsing van haar activiteiten verkiezen teneinde een betere verspreiding van haar risico's te bekomen. Wanneer een nieuw project rijst, kan een VZW deze in het leven roepen in een nieuwe structuur, specifiek voor dit doel opgericht. Hierdoor vermijdt de VZW dat de rest van haar vereniging gevaar loopt bij een eventuele slechte afloop van het nieuw project. Zo kan men garanderen dat het ganse bestaan van de VZW niet bedreigd wordt, in geval van een negatief resultaat. Ten derde kan een VZW beslissen om tot omvorming over te gaan. Een stichting van privaat nut kan zich omvormen in een stichting van openbaar nut om eventueel voor bepaalde subsidieringen in aanmerking te komen of van wettelijke voordelen te kunnen genieten. 3 Indien de VZW merkt dat haar activiteiten hun wettelijke specialiteit steeds vaker overschrijden, kan (en moet ze zelfs) omgevormd worden in een vennootschap met sociaal oogmerk. Omgekeerd kan een vennootschap met sociaal oogmerk beslissen om een deel van haar activiteiten af te schermen en deze zonder enig winstgevend oogmerk uit te baten. 4 De beslissing zelf om te reorganiseren, een fusie of splitsing tot stand te brengen, kan heel wat tijd in beslag nemen. Het is echter niet omdat de beslissing is genomen, dat alles erna vlot zal verlopen. Een dergelijke reorganisatie, fusie of splisting heeft heel wat voeten in de aarde. Fusies en splitsingen van VZW s hebben lange tijd geen wettelijk specifiek kader gekend, terwijl het in de praktijk heel vaak gebeurde en eveneens in de rechtsleer toegelicht werd. In 2009 is de wetgever uiteindelijk toch tussengekomen. 5 Het doel van deze bijdrage is een overzicht te bieden van de bepalingen van deze wet van 30 december 2009, de lacunes en onduidelijkheden te bespreken en enkele knelpunten uit te diepen. In een eerste deel, zullen de historiek en de bepalingen van deze wet worden besproken. In een tweede, deel worden de 3 Artikel 44 van de wet betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, B.S., 1 juli 1921; 4 Artikel 668 en verder W. Venn.; 5 Artikel 43 en verder van de wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen betreffende de Justitie (II), B.S., 15 januari 2010; 4

5 procedure en haar effecten toegelicht. In het derde en laatste deel, worden een aantal struikelblokken uitgediept. Dit werk spitst zich toe op de VZW s. Er zal enkel worden verwezen naar de andere verenigings en/of rechtsvormen, indien deze verschillen van het regime van VZW s. Deel 1: Historiek en bepalingen van de wet van 30 december Achtergrond en totstandkoming a. Achtergrond Zoals reeds vermeld, heeft de Belgische wetgever heel lang geen specifieke regeling voorzien voor fusies en splitsingen van VZW s. Dit was een grote lacune in de wetgeving, gezien het feit dat fusies en splitsingen van VZW s schering en inslag zijn. Bewijs hiervan is dat men in de rechtsleer hierover bijzonder veel kan terugvinden, voornamelijk over de praktische toepassing van de bestaande gemeenrechtelijke bepalingen. Een eerste stroming 6 meent dat er bij fusie van VZW s sprake is van een ontbinding zonder vereffening, net zoals bij vennootschappen. Een tweede stroming 7 stelt dat dit zonder wettelijke basis niet mogelijk is. Het gaat volgens hen over een ontbinding met vereffening. Een derde stroming 8 oordeelt dat het een overdracht van vermogen betreft. Een vierde en laatste stroming 9 verdedigt dat het om een structuurwijziging gaat die geen overdracht van vermogen veronderstelt maar veeleer de continuïteit van de VZW beoogt. 6 J. J. VISEUR, «Les aspects juridiques des fusions d'asbl», in Les fusions d ASBL, Studiedag van 2 februari 1995, Syneco, Brussel, p. 7; 7 P. T KINT, Les ASBL, Brussel, Larcier, p. 81 ; 8 R. TAS, Fusie en splitsingen van VZW s, in De VZW in de praktijk, Brugge, die Keure, 1996, p. 310; 9 T. TILQUIN, Traité des fusions et scissions, Antwerpen, Kluwer, 1993, p. 58 ; 5

6 In de praktijk bestond de procedure vaak uit een aaneenschakeling van rechtshandelingen, juridisch los van elkaar en elk met hun eigen specifieke wettelijke regels. De verschillende fasen kunnen als volgt worden samengevat: o o o De ontbinding van de verschillende inbrengende VZW s Overdracht van het geheel van activa en passiva in een andere, reeds bestaande of te creëren VZW Vereffening van de ontbonden VZW s Zowel praktisch als theoretisch, was deze werkwijze onzeker en bracht ze heel wat problemen met zich mee. Vooral de overdracht van het geheel vermogen was een riskante onderneming. Sommige auteurs 10 stelden voor om een overdracht ten algemene titel van het vermogen tot stand te brengen. Anderen 11 stelden de toepassing van de fusie-regeling van het W. Venn. per analogie voor. Door het betwist karakter van de werkwijze in de rechtsleer, werden deze voorstellen maar weinig toegepast. De VZW s gingen in de praktijk vaak over tot de individuele overdracht van elk actief en passief van de inbrengende VZW s. Elke schuld, elk roerend of onroerend goed, elke overeenkomst, elke werknemer, elke subsidie of erkenning moest individueel en rekening houdend met elk specifiek tegenwerpelijkheidsregime worden overgedragen. Bij kleine VZW s is dit nog denkbaar. Voor grote VZW s was dit een bijna onoverkomelijk obstakel. Het verliep heel traag, was heel ingewikkeld en moest minutieus opgevolgd worden. Gedurende de periode van overdracht van de activa en passiva bevonden de VZW s zich in een rechtsonzekere positie die bleef aanhouden tot realisatie van de operatie. De schuldeisers van de VZW s konden geconfronteerd worden met een sterfhuisconstructie. Dit is het geval wanneer de levensvatbare onderdelen van een VZW overgeheveld worden naar een andere VZW, zodat ze kunnen blijven voortbestaan. De niet-levensvatbare onderdelen, die in de overdragende VZW achterblijven, stellen eigenlijk niets meer voor. 10 P. MULLIEZ, Fusions et scissions d associations sans but lucratif», in De VZW gezien vanuit de praktijk, Brugge, Die Keure, 1998 ; T. TILQUIN, Traité des fusions et scissions, Antwerpen, Kluwer, 1993, n 134 ; 11 T. BOEDTS en M. SCHELLEKENS, Nieuwe regels voor fusies en splitsingen van non-profit entiteiten, 6

7 Net voor de wetswijziging van 2009 werd een belangrijk artikel gepubliceerd. In april 2009 deden M. DEWOLF en P. GOBLET 12 voor het eerst beroep op artikel 770 van het Wetboek van Vennootschappen (W. Venn.) betreffende de overdracht van een algemeenheid of een bedrijfstak om de fusie en splitsing van VZW's op analoge wijze op touw te zetten. Dit werd uiteindelijk de keuze van de wetgever. De rechtsleer vormt het beginpunt en inspiratiebron van de wetswijziging. Het intellectuele vaderschap van de wetswijziging wordt daarom ook vaak aan deze auteurs toegeschreven. De meerderheid van de rechtsleer ging er tot dan toe van uit dat andere rechtspersonen dan artikel 770 W. Venn. voorbehouden was voor de in artikel 670 W. Venn. vermelde vennootschappen. Anderen konden geen toepassing maken van de regeling opgenomen in artikel 770 W. Venn., zoals deze toen bestond, en dit bij gebrek aan uitdrukkelijke wettelijke bepalingen in die zin. Volledig in strijd met deze gangbare opinie, verdedigden DEWOLF en GOBLET dat VZW's de lege lata, voor de wet van 30 december 2009, VZW s beroep konden doen op artikel 770 W. Venn. voor een overdracht van een algemeenheid of een bedrijfstak om niet in het kader van een fusie of een splitsing met een andere VZW. Deze auteurs wijzen erop dat artikel 770 W. Venn. enkel verwijst naar "partijen" bij de notariële akte, en niet naar "vennootschappen". Ter ondersteuning van dit standpunt verwijzen deze auteurs eveneens naar de memorie van toelichting bij artikel van de wet houdende diverse bepalingen van 22 december 2008 (I). 13 Deze memorie deed inderdaad uitschijnen dat ook VZW s gebruik konden maken van de procedure van artikel 770 W.Venn.. Hierdoor meenden DEWOLF en GOBLET dat de toepassing van artikel 770 W. Venn. niet enkel beperkt was tot vennootschappen met rechtspersoonlijkheid beheerst door het W. Venn.. Ook meenden zij dat de term "overdracht ten bezwarende titel" uit artikel 770 W. Venn. de term "inbreng" omvatte, en dus ook de inbreng om niet van het vermogen van een VZW aan een andere VZW. 12 M. DE WOLF en P. GOBLET, «Fusion d ASBL en droit commun et en droit fiscal», in Les dossiers d ASBL Actualités, 2009, nr , p ; 13 Wetsontwerp houdende diverse bepalingen (I), Parl. St. Kamer , nr. 52/1608/001, p ; 7

8 Deze stelling stond haaks tegenover de bepalingen van het W. Venn.. Artikel 670 W. Venn. bakent het toepassingsgebied van Boek XI van het W. Venn. (waaronder artikel 770 W. Venn. valt) af. Dit artikel beperkt ondubbelzinnig de toepasbaarheid van deze bepalingen tot de vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die in het W. Venn. worden geregeld. De bepalingen zijn dus niet van toepassing op vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid en a fortiori ook niet op VZW's. b. Totstandkoming Aan de hierboven uiteengezette procedure werd snel verandering gebracht, naar aanleiding van de geplande fusie van verschillende Belgische universiteiten. Een decreet van 31 maart 2004 van de Franse gemeenschap 14 moedigt de universiteiten aan om te fusioneren met een ander lid van de Academie waartoe ze behoren om zich beter in de Europese context te integreren. De vier instellingen van de Academie van Louvain (UCL, FUSL, FUNDP en FUCAM) hadden besloten om hierop in te gaan en te fusioneren in een enkele entiteit. De gekozen formule was een inbreng van het gehele vermogen van de andere drie partners in de rechtspersoon UCL. De juristen die zich over dit project hebben ontfermd, moesten al snel vaststellen dat de bestaande opties onverenigbaar waren met dit grootschalig project. Een wettelijke hervorming drong zich op. De wil om het snel vooruit te doen gaan, heeft de wetgever aangezet om de wijzigingen door te voeren door middel van amendementen 15 in de wet van 30 december 2009 behoudende diverse bepalingen betreffende Justitie (II) (de artikelen 46 tot 52) Decreet van de Franse gemeenschap van 31 mars 2004 betreffende de organisatie van het hoger onderwijs ter bevordering van de integratie in de Europese ruimte van het hoger onderwijs en betreffende de herfinanciering van de universiteiten, B.S., 18 juin 2004; 15 Amendementen van Mevrouw C. NYSSENS en anderen, neergelegd op 24 november 2009 op de Kamer, Parl. St., Kamer, sessie 52, n 2161/004, p. 1 en 2; 16 Wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen betreffende Justitie (II), B.S., 15 januari 2010; 8

9 2. Bepalingen van de wet van 30 december 2009 De wijzigingen van de wet van 30 december 2009 vallen uiteen in twee onderdelen: Ten eerste, werd artikel 670 W. Venn. gewijzigd, zodat voortaan elke rechtspersoon gebruik kan maken van het regime van artikel 770 W. Venn. voor de overdracht van een algemeenheid of een bedrijfstak. Ten tweede, werd in de VZW-wet 17 een nieuw artikel 58 opgenomen, dat bepaalt hoe men het regime van artikel 770 W. Venn. specifiek moet toepassen bij een inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak door een VZW. De regelingen ingevoerd door de wet van 30 december 2009 strekken er slechts toe de rechtszekerheid te verhogen voor de overgang van het vermogen bij fusie en splitsing van VZW's. Het creëert geen volwaardig fusierecht voor VZW s dat gelijkloopt met het wettelijk regime van fusies en splitsingen van vennootschappen. De minimalistische oplossing wordt wellicht verklaard door de urgentie van de transactie die aan de oorsprong ligt van de wetswijziging. 18 De gemeenrechtelijke procedure i.e. de procedure die geen gebruik maakt van de regeling van artikel 770 W. Venn. wordt verder niet meer besproken, behalve wanneer er expliciet naar wordt verwezen. a. Wijziging van het W. Venn. Een tweede alinea werd ingevoerd in artikel 670 van het W. Venn.. In dit nieuwe lid wordt afgeweken van het beginsel van de eerste alinea en wordt het volgende gesteld: naar analogie is artikel 770 echter van toepassing op elke, al dan niet bij dit Wetboek bedoelde rechtspersoon die expliciet kiest voor de toepassing ervan in de bij dit artikel bedoelde vormen 17 Wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, B.S., 1 juli 1921; 18 T. BOEDTS en H. VAN DENHOUWE, «Fusies en splitsingen van verenigingen en stichtingen na de wet van 30 december 2009», T.R.V., 2010, p. 645; 9

10 De uitbreiding van het toepassingsgebied van artikel 770 W. Venn. door artikel 670 W. Venn. maakt van deze bepaling een soort catch all regeling. Een overgang van rechtswege en ten algemene titel kan voortaan gebruikt worden bij herstructureringen van rechtspersonen die geen vennootschappen met rechtspersoonlijkheid zoals geregeld door het W. Venn. zijn. Deze wetswijziging heeft niet enkel weerslag op VZW s die het doelwit waren van de wetswijziging, maak ook op andere rechtspersonen. a.1. Artikel 770 W. Venn. De concrete invulling van de expansie van het toepassingsgebied van artikel 770 W. Venn. wordt betwist. Artikel 770 W. Venn. werd in 1995 ingevoerd om een continuïteitsregime te creëren voor overdrachten ten bezwarende titel waarbij de vergoeding uit andere elementen bestond dan uit aandelen van de verkrijger. Ook was het de bedoeling om verrichtingen te vatten die niet onder artikel 759 W. Venn. vallen, meer bepaald een normale koop-verkoop (vergoeding in geld), een ruil (vergoeding in andere goederen, of aandelen van een andere vennootschap dan de verkrijger zelf) of een overdracht om niet. 19 Wordt de overdracht daarentegen volledig vergoed in aandelen, dan is er sprake van een inbreng van een algemeenheid of een bedrijfstak in een vennootschap. In dit geval is artikel 759 W. Venn. van toepassing en niet artikel 770 W. Venn. Sommige auteurs 20 willen deze traditionele opvatting door middel van de 19 K. SELLESLAGS, Inbreng en overdracht van algemeenheid en bedrijfstak, Gent, Larcier, 2004, p ; J.P. BLUMBERG, "Het nieuwe regime inzake inbreng en overdracht van bedrijfstak en van algemeenheid", Not. Fisc. M., 1995/8, p. 12; P. ERNST en J. VERSTRAELEN, Reorganisatie van vennootschappen -fusies, (partiële) splitsing, inbreng van bedrijfstak of van algemeenheid, Ced-Samson, 2008, p ; 20 M. DE WOLF en P. GOBLET, "Fusions d'asbl en droit commun et en droit fiscal", in Les dossiers d ASBL Actualités, 2009, nr , p. 6 ; 10

11 wetswijziging van 30 december 2009 uitbreiden. Ze gaan ervan uit dat de term "overdracht ten bezwarende titel" uit artikel 770 W. Venn. niet alleen een overdracht van algemeenheid of een bedrijfstak voor een som geld (koop-verkoop) of andere goederen (ruil) omvat, maar ook een overdracht van een algemeenheid of een bedrijfstak in ruil voor aandelen van de overnemende vennootschap. Artikel 770 W.Venn. wordt als het ware als de lex generalis voor overdrachten ten bezwarende titel beschouwd, met inbegrip van overdrachten ten bezwarende titel waarbij de vergoeding bestaat uit aandelen van de overnemende vennootschappen. Titel III van het W. Venn. (Inbrengen van algemeenheid of bedrijfstak waaronder artikel 770 W. Venn.) zou dan slechts de lex specialis zijn, met name indien de overdracht ten bezwarende titel vergoed wordt in aandelen en plaatsvindt tussen vennootschappen. Op grond van deze ruime lezing zou een VZW een inbreng (ten bezwarende titel) kunnen verrichten in een vennootschap met sociaal oogmerk. Met toepassing van artikel 770 W. Venn., zou deze verrichting onderworpen kunnen worden aan het regime van artikel 760 tot 762 en 764 tot 767 W. Venn.. Meerdere auteurs kunnen zich in deze interpretatie terugvinden, al dan niet wat meer genuanceerd. 21 Andere auteurs maken strengere voorbehoud bij deze lezing. 22 Volgens hen wijst niets erop dat de wetgever, met de wet van 30 december 2009, de draagwijdte van het begrip "overdracht ten bezwarende titel" in de zin van artikel 770 W. Venn. heeft willen wijzigen of uitbreiden. Artikel 670, tweede 21 M. COIPEL, "La modification législative du 30 décembre 2009 : origines, méthode et portée", in Les dossiers d'asbl Actualités, 2010/nr. 9, Luik, Edi.pro, 2010, p. 44; M. DAVAGLE et M. DEWOLF, "A qui une ASBL peut-elle faire apport gratuit de l'universalité des ses biens ou d'une branche d'activités sans faire un usage abusif de la législation?" in Les dossiers d'asbl Actualités, 2010/nr. 9, Luik, Edi.pro, 2010, p. 181; P. GOBLET P. GOBLET, «Les restructurations juridiques d ASBL sous un régime de neutralité fiscale pour l application des impôts sur les revenus», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 171 ; 22 T. BOEDTS en H. VAN DENHOUWE, «Fusies en splitsingen van verenigingen en stichtingen na de wet van 30 december 2009», T.R.V., 2010, p. 649; 11

12 lid W. Venn. breidt het toepassingsgebied van Boek XI van het W. Venn. uit voor het regime inzake overdrachten van een algemeenheid of een bedrijfstak (artikel 770 W. Venn.). Artikel 670, tweede lid W. Venn. bevat geen enkele verwijzing naar het regime voor inbreng van een algemeenheid of van een bedrijfstak (artikel W. Venn.). Ook de definities van de begrippen "inbreng van een algemeenheid" en "inbreng van een bedrijfstak" uit artikel 678 en 679 W.Venn. blijven ongewijzigd. De begrippen van inbreng beperken deze verrichtingen tot transacties tussen vennootschappen met rechtspersoonlijkheid geregeld door het W. Venn.. Artikel 770 verwijst trouwens enkel naar de artikelen 760 tot 762 en 764 tot 767 W.Venn. en niet naar artikel 759 W.Venn. dat de inbreng van een algemeenheid of een bedrijfstak omschrijft. Een duidelijk en eenduidig antwoord uit de rechtsleer is er niet. De gekozen draagwijdte en het toepassingsgebied gegeven aan artikel 770 W. Venn. heeft ook implicaties op de verschillende operaties die aan VZW s kunnen worden aangeboden, al dan niet in interactie met vennootschappen. Deze worden verder uitgediept in dit werk. 23 a.2. Uitdrukkelijke keuze Beroep doen op artikel 770 W. Venn. is facultatief. Men moet uitdrukkelijk het gebruik ervan vermelden, zowel in het fusievoorstel als in de uiteindelijke fusieactie. 24 De nieuwe procedure vervangt de bestaande gemeenrechterlijke procedure, die kort werd uiteengezet in de historiek, niet. Er kan nog steeds beroep worden gedaan op de gemeenrechtelijke procedure om fusies of splitsingen te reorganiseren. Rechtspersonen zijn vrij om al dan niet beroep te doen op de procedure van artikel 770 W. Venn.. Dat geldt ook voor de inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak tussen VZW s die binnen het toepassingsgebied van artikel 58 VZW-wet vallen. De overwegingen die ertoe kunnen leiden om geen gebruik te maken van het regime van artikel 770 W. Venn. kunnen van velerlei aard zijn: Deel 3, punt 7 ; 24 Artikel 770 W. Venn. ; 25 K. SELLESLAGS, Inbreng en overdracht van algemeenheid en bedrijfstak, Larcier, Gent, 2004, p. 44; 12

13 o De noodzaak om de ingebrachte vermogensbestanddelen te kunnen kwalificeren als een algemeenheid of een bedrijfstak, het feit dat een inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak alle aan de algemeenheid of de bedrijfstak verbonden activa en passiva moeten overgaan, kunnen het regime ongeschikt maken voor transacties waarbij de partijen welbepaalde activa of passiva willen uitsluiten uit de transactie ( Cherry Picking ). o De procedure van artikel 770 W. Venn. is doorgaans omslachtiger, complexer en brengt bijkomende kosten met zich mee ( onder meer notariskosten). o De verplichte wachttermijn van zes weken tussen de neerlegging van het voorstel tot overdracht en de overdracht als dusdanig kan een dringende transactie in de weg staan. o Voor kleine VZW s zal artikel 770 W. Venn. geen toegevoegde waarde bieden, gezien de betrokken rechtspersonen weinig vermogensbestanddelen hebben die moeilijk individueel overdraagbaar zijn. o Partijen kunnen verkiezen om de regels voor de toebedeling van vermogensbestanddelen bij onduidelijkheid van het voorstel tot overdracht, 26 de mogelijkheid voor schuldeisers om een zekerheid te eisen, 27 of de hoofdelijke aansprakelijkheid voor zekere en opeisbare schulden 28 te vermijden. o Etc. b. Wijziging van de VZW-wet b.1. Expliciete link met het W. Venn. voor een inbreng om niet door een VZW Naast de wijziging van artikel 670 W. Venn., voegt artikel 52 van de wet van 30 december 2009 een nieuw artikel 58 aan de VZW-wet toe, waarvan de eerste 26 Artikel 764 W. Venn.; 27 Artikel 766 W. Venn.; 28 Artikel 767 W. Venn.; 13

14 alinea een link maakt met het W. Venn.: Ingeval een beroep wordt gedaan op de mogelijkheid vervat in artikel 670, tweede lid, van het Wetboek van vennootschappen, zijn artikel 770 van hetzelfde Wetboek en de artikelen waarnaar het verwijst, op overeenkomstige wijze van toepassing op de inbreng om niet van een algemeenheid of van een bedrijfstak, door een vereniging zonder winstoogmerk, een stichting van openbaar nut, een private stichting, een internationale vereniging zonder winstoogmerk of een van de instellingen of verenigingen als bedoeld in artikel 61, tweede lid, ten voordele van een rechtspersoon die tot een van de voormelde categorieën behoort Deze eerste alinea van artikel 58 VZW-wet bevestigt dat het uitoefenen van de opties van artikel 670, al. 2, W. Venn. als gevolg heeft dat de bepaling van artikel 770 W. Venn. en de artikelen waarnaar het verwijst van toepassing zijn op de inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak voor de vormen van rechtspersonen die zij opsomt. De wetgever heeft niet enkel de toepassing van artikel 670 W. Venn. bevestigd, maar ook de tekst van het W. Venn. aangepast aan de regeling voor de VZW s. Artikel 58 VZW-wet fungeert als een verplichte gids die verduidelijkingen 29 brengt voor de toepassing naar analogie van artikel 770 W. Venn. en de artikelen waarnaar het verwijst. Deze techniek heeft een dubbel voordeel: het vermijdt de uitbreiding van een juridische tekst en het maakt het mogelijk om wijzigingen aan de originele teksten waarnaar wordt verwezen ook automatisch toepasselijk te maken op het nieuw gecreëerd regime. 30 Daarentegen is het nadeel hiervan dat wanneer de wijzigingen geregeld gebeuren, de lezing tot de nodige kopzorgen kan leiden. Twee teksten moeten 29 Amendement van Mevrouw C. NYSSENS en anderen, neergelegd op 24 november 2009 op de Kamer, Parl. St., Kamer, sessie 52, n 2161/004, p. 6; 30 M. COIPEL, «La modification législative du 30 décembre 2009 : origines, méthode et portée», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, Edi.pro, 2010, p. 40 ; 14

15 steeds naast elkaar worden gehouden: het W. Venn. en de tekst van artikel 58 VZW-wet, waarmee wordt aangegeven wat en hoe het W. Venn. geïnterpreteerd moet worden in geval van een VZW. Dit is waar het voordeel van een gecoördineerde of geconsolideerde tekst terug te vinden is. 15

16 b.2. Het toepassingsgebied van artikel 58 VZW-Wet De regeling opgenomen in artikel 58 VZW-wet is uitsluitend van toepassing op inbrengen om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak. De inbreng werd reeds hierboven onderscheiden van de overdracht. Een inbreng om niet moet ook onderscheiden worden van een schenking. Net zoals dat het geval is bij een schenking, krijgt de inbrenger geen vergoeding voor zijn inbreng om niet en verricht de overnemende VZW geen tegenprestatie voor de inbreng. In tegenstelling tot een schenking, heeft de inbrenger om niet echter niet de intentie om te begiftigen (animus donandi), maar wel om de zaak te bestemmen voor de verwezenlijking van het doel van zowel de inbrengende als van de overnemende VZW. 31 Omdat de inbreng om niet geen schenking is, moet de overnemende VZW de inbreng niet formeel aanvaarden. De instemming moet worden gezien in het licht van de organisatie van heel de procedure van herstructurering. 32 De bepalingen van artikel 58 VZW-wet hebben betrekking op de inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak. Opmerkelijk genoeg bevat de VZW-wet geen eigen definitie van de begrippen algemeenheid of bedrijfstak in een verenigingsrechtelijke context. Naar analogie met artikel 678 W. Venn., kan men de inbreng om niet van een algemeenheid omschrijven als de rechtshandeling waarbij een VZW haar gehele vermogen, zowel de activa als de passiva, om niet overdraagt zonder ontbinding van de inbrengende VZW naar één of meerdere andere VZW s. Naar analogie met artikel 679 W. Venn. kan de inbreng om niet van een bedrijfstak omschreven worden als de rechtshandeling waarbij een VZW een bedrijfstak evenals de daaraan verbonden activa en passiva om niet overdraagt naar een andere VZW. 31 T. BOEDTS en H. VAN DENHOUWE, «Fusies en splitsingen van verenigingen en stichtingen na de wet van 30 december 2009», T.R.V., 2010, p. 654; 32 S. TUYTTEN, Samenwerkingsvormen, fusies en splitsingen in de social profit, Kluwer, 2012, p. 103; 16

17 Onder het begrip bedrijfstak wordt verstaan een geheel dat op technisch en organisatorisch gebied een autonome activiteit uitoefent en op eigen kracht kan werken. 33 Deze vereiste maakt het voorwerp uit van enige controverse in de rechtsleer. Een aantal auteurs meent op basis van een getrouwe lezing van artikel 678 en 679 W. Venn. dat er geen activa of passiva kunnen worden uitgesloten uit de bedrijfstak. Andere auteurs menen dat bepaalde bijkomstige activa en passiva niet hoeven over te gaan, zolang de bedrijfstak maar autonoom kan functioneren, desgevallend, rekening houdend met activa en passiva waarover de overnemende VZW reeds beschikt. Zij weten zich daarin gesteund door een meer soepele interpretatie van het begrip bedrijfstak in de fiscale praktijk. 34 Deel 2: Inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak door een VZW 1. Procedure van W. Venn. samen met artikel 58 VZW-wet a. Voorstel van de inbreng om niet door de raad van bestuur; De officiële procedure start met een voorstel van de raden van bestuur van zowel de inbrengende als de overnemende VZW aan hun respectievelijke algemene vergadering via authentieke akte. 35 De vereiste van het bestaan van een authentieke akte voor de voorstellen van de raden van bestuur is verbazingwekkend, gezien het in het vennootschapsrecht niet verplicht is. VZW's krijgen dus een strengere regeling opgelegd dan vennootschappen. 33 Artikel 680 W. Venn. ; 34 T. BOEDTS en H. VAN DENHOUWE, «Fusies en splitsingen van verenigingen en stichtingen na de wet van 30 december 2009», T.R.V., 2010, p. 655; 35 Artikel 760 1, 1 e lid W. Venn. samen met artikel 770, al. 2 W. Venn.; 17

18 Zowel de raad van bestuur van de inbrengende als van de overnemende VZW moet een dergelijk voorstel opmaken. Uitzondering op deze regel is de eigenlijke fusie of splitsing, waarbij er een nieuwe VZW wordt opgericht. Als de inbreng om niet van de algemeenheid of de bedrijfstak gebeurt bij de oprichting van de nieuwe VZW, moet logischerwijze enkel de raad van bestuur van de inbrengende VZW een voorstel opmaken. 36 De minimale inhoud van het fusievoorstel wordt opgesomd in W. Venn.. 37 Deze wettelijk vereiste minimuminhoud kan aangevuld worden met een deel of gans het raamakkoord dat op voorhand werd onderhandeld. 38 De inhoud kan ook aangevuld worden met andere voorwerpen die de partijen tussen hen wensen vast te leggen, zoals de overgang van bestuursleden, statutaire wijzigingen in de nieuwe VZW, overgang van bodemattesten, Uiterlijk 6 weken voor de inbreng en de algemene vergadering van de inbrengende VZW die over de inbreng zal beslissen, moeten de voorstellen worden neergelegd én bekendgemaakt ter griffie van de rechtbank van Eerste Aanleg van de zetel van de verschillende VZW s. 39 Voorheen, was deze verplichting beperkt tot 6 weken voor de algemene vergadering. Na opeenvolgende wetswijzigingen 40 is het eindresultaat dubbelzinnig. Moet men een minimum van 6 weken van neerlegging en bekendmaking van de voorstellen voor de algemene vergadering respecteren? Of geldt het minimum enkel voor de neerlegging van de voorstellen ter griffie van toepassing? In rechtsleer bestaat hier discussie over. 41 Bij een letterlijke lezing van de nieuwe bepalingen, moet men inderdaad aannemen dat een bekendmaking in het 36 Artikel 760 1, 2 e lid W. Venn.; 37 Artikel W. Venn.; 38 Deel 3 punt 1; 39 Artikel 760, 3, W. Venn., zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 3 VZW-wet; 40 Wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen betreffende Justitie (II), B.S., 15 januari 2010; Wet van 8 januari 2012 tot wijziging van het Wetboek van vennootschappen, B.S., 18 januari 2012; 41 P. VANDENDRIESSCHE en A. HERMANS, Verslaggevings- en documentatieverplichtingen bij fusies en splitsingen anno 2012, R.D.C., 2012, p ; X, Fusie- of splitsingsvoorstel moet men het fusie- of splitsingsvoorstel neerleggen of neerleggen en bekendmaken uiterlijk zes weken voor het houden 18

19 Belgisch Staatsblad voortaan eveneens zes weken voor de algemene vergadering moet plaatsvinden. Aangezien elke bekendmaking maximaal binnen de twee weken na de neerlegging moet plaatsvinden, zou de neerlegging voortaan moeten plaatsvinden uiterlijk acht weken voor de datum van de algemene vergadering die over de fusie of splitsing moet besluiten om de nieuwe tekst van het W. Venn. na te leven. Bepaalde notarissen hebben op basis van deze letterlijke lezing zelfs geweigerd om akten van fusie of splitsing te verleiden omwille van het feit dat de voorstellen geen zes weken op voorhand bekendgemaakt waren. Anderen hebben, a contrario, onderlijnd dat de wetswijzigingen de procedure van fusie en splitsing wensten te vereenvoudigen. De wetgever had bijgevolg niet redelijkerwijze kunnen wensen een bijkomende verplichting aan de beroepsbeoefenaars op te leggen. Des te meer daar de laatste handeling waar de VZW s macht over hebben de neerlegging is. Omwille van deze controversen over de toepassing van de nieuwe bepalingen in de praktijk, werd een vraag gesteld aan de Minister van justitie. 42 In haar antwoord heeft de Minister bevestigd dat de beroepsbeoefenaars die de tekst letterlijk interpreteerden het aan het verkeerde eind hadden. Ook uit de voorbereidende werken blijkt geen intentie van de wetgever om de termijn te wijzigen. Hoewel men zich meer en meer naar een aanvaarding van de termijn van 6 weken enkel wat betreft de neerlegging neigt, is er nog steeds geen zekerheid. Daarenboven moeten de leden van de inbrengende VZW minstens één maand voor de algemene vergadering die over deze inbreng zal beslissen, het voorstel ontvangen. 43 Opmerkelijk is dat de wetgever de tussenkomst van een commissaris of accountant niet heeft opgelegd. van de vergaderingen? %20of%20splitsingsvoorstel_0.pdf 42 Vraag en Antwoord, Parl. St., Kamer, , 19 juin 2012, p.10-11; 43 Artikel 761 2, 2 e lid W. Venn.; 19

20 Bij de lezing van artikel 760, 1, 1 e lid W. Venn. samen met artikel 58, 4 VZW-wet, zou men zich kunnen afvragen of elke raad van bestuur een verschillend voorstel moet opstellen of dat men over de mogelijkheid beschikt om een gemeenschappelijk voorstel voor te leggen. De tweede optie lijkt het meest voor de hand liggend. Enerzijds veronderstellen de wettelijke vereiste vermeldingen een samenwerking tussen de raden van bestuur. Anderzijds is artikel 760, 1, al. 1 W. Venn. voor vennootschappen vaak geïnterpreteerd als betrekking hebbende op een enig voorstel. Dit is logischerwijze niet het geval indien de inbreng om niet gebeurt in het kader van de oprichting van een nieuwe overnemende VZW. Het project zal dan eenzijdig opgesteld worden door de raad van bestuur van de inbrengende VZW. 44 Meerdere auteurs stellen voor om het fusievoorstel te laten goedkeuren door een alomvattende algemene vergadering, die de verschillende algemene vergaderingen van de betrokken VZW's bijeenbrengt. 45 Hierdoor worden alle aanwezige of vertegenwoordigde leden op de hoogte gebracht van de situatie en de beoogde positieve invloed van de operatie zowel op economisch als menselijk en sociaal vlak met zich mee kan brengen. Vragen kunnen gesteld en beantwoord worden. Sommige partijen kunnen gerustgesteld worden. Indien men dat wenst, kunnen zelfs veranderingen worden aangebracht. De wettelijk vereiste notariële akte 46 veronderstelt een absolute meerderheid binnen elk van de deelnemende algemene vergaderingen voor de aanvaarding van het fusievoorstel. Indien de verschillende inbrengende of overnemende VZW's beroep doen op een alomvattende vergadering, kunnen de verschillende fusievoorstellen opgenomen worden in eenzelfde authentieke akte. 47 Dit geeft, 44 Art. 760, 1er, al. 2, W. Venn.; 45 P. VANDEN EYNDE, «Modèles pour l'apport à titre gratuit d'universalité d'une ou plusieurs ASBL à une ASBL existante», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 196 ; M. COIPEL et M. DAVAGLE, «le régime juridique de l apport gratuit d universalité ou de branche d activités selon la modification législative de décembre 2009», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 51; 46 Artikel 760 1, 1 e lid W. Venn. samen met artikel 770, al. 2 W. Venn.; 47 P. VANDEN EYNDE, «Modèles pour l'apport à titre gratuit d'universalité d'une ou plusieurs ASBL à une ASBL existante», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 196 ; 20

21 naast het akkoord van allen, een financieel groot voordeel. Dankzij deze formule, worden de beslissingen om een inbreng om niet uit te voeren in hoofde van de inbrengende VZW en de overnemende VZW bijna formaliteiten, behoudens uitzonderingsgevallen. De voorwaarden en modaliteiten van de operatie werden reeds door iedereen in het stadia van fusievoorstel aanvaard. Indien later geen substantiële veranderingen meer ondervonden worden, kunnen de algemene vergaderingen moeilijk de fusie in een later stadium weigeren. Er moet echter opgemerkt worden dat, bij de inbrengende VZW, de inbrengbeslissing niet de gebruikelijke meerderheid zal vereisen. Deze volstaat enkel voor de aanvaarding van het voorstel. Een bijzondere meerderheid van twee derden en een aanwezigheidsquorum van twee derden is vereist. De voorgestelde formule van een alomvattende algemene vergadering heeft het bijkomend voordeel dat niet meer moet worden overgegaan tot bijeenroeping van een algemene vergadering binnen de overnemende VZW voor het aanvaarden van de inbreng om niet. Hoewel de aanvaarding niet door de wet vereist, is deze toch sterk aangeraden. b. Verslag van de raad van bestuur; Naast het fusievoorstel, moeten de raden van bestuur van de inbrengende VZW's een schriftelijk verslag opstellen waarin de inbreng om niet van een algemeenheid wordt toegelicht en verantwoord. 48 Dit verslag dient niet te gebeuren via authentieke akte. Het verslag moet eveneens minstens een maand vóór de algemene vergadering die over de inbreng om niet zal beslissen worden bezorgd aan alle leden. 49 De minimuminhoud van dit verslag is opgesomd het W. Venn.. 50 Naast de verantwoording vanuit een juridisch en economisch oogpunt zoals voor vennootschappen, moet het verslag alsook de operatie verantwoorden in het licht 48 Artikel 761, 2, 1 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 5 VZWwet; 49 Artikel 761, 2, 2 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 6 VZWwet; 50 Artikel 761, 2, 1 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 5 VZWwet; 21

22 van het doel of de doelstellingen van de VZW. Voor een inbreng van een bedrijfstak is dergelijke verslag niet vereist, gelet de raad van bestuur de beslissing om de inbreng uit te voeren zelf kan nemen. c. Beslissing van de algemene vergadering; De buitengewone algemene vergadering van de inbrengende VZW moet beslissen over de inbreng om niet van een algemeenheid, mits welbepaalde aanwezigheids- en meerderheidsquora. 51 Om geldig te kunnen beraadslagen en beslissen moeten twee derden van de leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Wordt niet aan het aanwezigheidsquorum voldaan, dan moet een nieuwe buitengewone algemene vergadering bijeengeroepen worden. Deze tweede buitengewone algemene vergadering mag niet binnen de vijftien dagen volgend op de eerste buitengewone algemene vergadering worden gehouden. Deze tweede algemene vergadering kan geldig beraadslagen, welke het aanwezigheidsquorum ook is. 52 In geval van inbreng om niet van een algemeenheid, is het steeds mogelijk dat de inbrengende VZW besloten heeft om in dezelfde akte over te gaan tot ontbinding van de VZW. Hiervoor zijn nog strengere aanwezigheids- en beslissingsquora opgelegd: de algemene vergadering moet dan twee derden van de leden vertegenwoordigen en de beslissing moet met een meerderheid van vier vijfden worden genomen. 53 Deze wettelijke aanwezigheids- en meerderheidsquora kunnen nog verstrengd worden in de statuten. In dat geval moet het statutaire quorum gevolgd worden. 54 Voor een inbreng om niet van een bedrijfstak is een goedkeuring, zoals hierboven omschreven, niet vereist. De beslissing kan door de raad van bestuur alleen worden genomen. Een dergelijke beslissing behoort tot de residuaire bevoegdheid 51 Artikel 761, 3 W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 7 VZW-wet; 52 Artikel 8, al. 4 VZW-wet; 53 Artikel 8, al. 3 VZW-wet; 54 Artikel 761, 3, 1 e lid W. Venn.; 22

23 van de raad van bestuur, tenzij andere statutaire bepalingen. Zelfs al bepalen noch de wet, noch statuten hieromtrent iets, verdient het toch aanbeveling de inbreng om niet van een bedrijfstak voor te leggen aan de algemene vergadering van de inbrengende VZW. 55 De inbreng om niet van een bedrijfstak kan immers voor een inbrengende VZW een dermate ingrijpende beslissing zijn dat de raad van bestuur er goed aan doet deze voor te leggen aan de algemene vergadering. Daarenboven behoudt de algemene vergadering van de inbrengende VZW nog steeds het laatste woord bij de goedkeuring van de jaarrekening en kwijting van de bestuurders. 56 De algemene vergadering kan, op die basis, de verrichting helemaal in vraag stellen. De beslissing van de buitengewone algemene vergadering (in geval van algemeenheid) desgevallend door de raad van bestuur (in geval van bedrijfstak) moet eveneens vastgesteld worden door middel van een authentieke akte. 57 Het gaat hier om een akte tot vaststelling van de inbreng om niet, te onderscheiden van de beslissing van de beslissing van de buitengewone algemene vergadering (in geval van algemeenheid) desgevallend door de raad van bestuur (in geval van bedrijfstak) op zich. De notaris moet de akte tot vaststelling neerleggen ter griffie van de rechtbank van Eerste Aanleg, alwaar de akte tot vaststelling zal worden toegevoegd in het externe dossier van de VZW. 58 Daarnaast zal de notaris instaan voor de bekendmaking van de akte tot vaststelling in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad. De publicatie gebeurt bij uittreksel. 59 Door de publicatie is de inbreng om niet tegenstelbaar aan derden, zonder bijkomende formaliteiten. De inbreng om niet kan ook al voor de publicatie in de Bijlagen van het Belgisch Staatsblad tegenstelbaar zijn aan derden indien men kan aantonen dat deze derde al eerder kennis had van de inbreng om niet. 60 Zoals reeds eerder aangehaald, moet de inbreng om niet op zich niet worden aanvaard door de algemene vergadering van de overnemende VZW. Is de overnemende VZW hierdoor verplicht om de inbreng om niet over te nemen, 55 S. TUYTTEN, Samenwerkingsvormen, fusies en splitsingen in de social profit, Kluwer, 2012, p. 126; 56 Artikel 4, 4 en 5 VZW-wet; 57 Artikel 762, 1 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 8 VZW-wet; 58 Artikel 762, 2 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 8 VZW-wet; 59 Artikel 762, 2 e lid W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 8 VZW-wet; 60 Artikel 765 W. Venn. zoals aangepast door artikel 58, 2 e lid, 9 VZW-wet; 23

24 zonder enig verzetmogelijkheid? De overdracht van rechtswege vindt plaats vanaf het moment van realisatie van de fusie of splitsing, zowel voor de partijen, als voor de derden, de vragen van tegenwerpelijkheid aan derden zijnde voor het overige specifiek in de wet uiteengezet. 61 Voor de VZW s vindt de realisatie van de fusie of splitsing door inbreng om niet plaats op het moment van beslissing van inbreng om niet door de algemene vergadering van de inbrengende VZW. Vanaf dan zou in principe noch het raad van bestuur, noch de algemene vergadering van de overnemende VZW enige verzetmogelijkheid hebben. Men mag daarom niet uit het oog verliezen dat de raad van bestuur van de overnemende VZW reeds haar principieel akkoord gegeven heeft bij het voorstel van inbreng om niet. 62 De algemene vergadering kan natuurlijk steeds de interne bestuursaansrpakelijkheid van de leden van de raad van bestuur van de overnemende VZW inroepen. Zij kan eveneens kwijting aan de leden van de raad van bestuur of goedkeuring van de jaarrekeningen weigeren. 63 Maar zij zal waarschijnlijk de verrichting op zich en de gevolgen ervan niet meer kunnen vernietigen. d. Sancties en aansprakelijkheid d.1 Sancties bij het niet naleven van de procedure In tegenstelling tot fusies en splitsingen van vennootschappen, bevatten noch het W. Venn. noch de VZW-wet een bijzonder nietigheidsregime voor de inbreng om niet. Geen specifieke sanctie is voorzien indien de operatie uitgevoerd wordt met miskenning van de procedure voorzien in artikelen 770 W. Venn. en de artikelen waarnaar het verwijst. Een eventuele schending van de procedureregels voorgeschreven door artikel 58 VZW-wet samen met 770 W. Venn. resulteert dus niet in de nietigheid van de verrichting. Dat belet niet dat de besluiten van de raden van bestuur en de algemene vergaderingen van de betrokken VZW s op gemeenrechtelijke grondslag voor nietigverklaring in aanmerking kunnen komen. 61 T. TILQUIN, Traité des fusions et scissions, Antwerpen, Kluwer, 1993, p. 280 ; 62 Artikel 760 1, 1 e lid W. Venn. samen met artikel 770, al. 2 W. Venn.; 63 Artikel 4, 4 en 5 VZW-wet; 24

25 De verrichting uitgevoerd met miskenning van de opgelegde procedure zal niet tegenwerpelijk zijn aan derden. Elke belanghebbende derde moet geen rekening houden met een inbreng om niet van een algemeenheid of een bedrijfstak die gebeurt met schending van de voorschriften van artikel 58 VZW-wet samen met de artikelen 760 tot 762 en 764 tot 766 W.Venn.. De rechtsgevolgen die artikel 770 W. Venn. met zich meebrengt kunnen hem niet worden opgeworpen. 64 d.2 Aansprakelijkheid De inbrengende VZW blijft hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden die op de dag van de inbreng om niet zeker en opeisbaar zijn en worden overgedragen aan een overnemende VZW. 65 Deze aansprakelijkheid wordt beperkt tot het actief dat de inbrengende VZW behoudt buiten het ingebracht vermogen. 66 De verantwoording voor de handelingen gesteld door de bestuurders voor de inbreng om niet worden gericht naar de algemene vergadering binnen de inbrengende VZW. Een eventuele aansprakelijkheidsvordering voor fout van de bestuurders van de inbrengende VZW behoort toe aan de inbrengende VZW. 67 Dit is te verklaren door het feit dat er nog steeds geen sprake is van een automatische ontbinding zonder vereffening van de inbrengende VZW bij een fusie of splitingsprocedure van VZW s. Dit is de tegengestelde oplossing als deze voor fusies en splitsingen van vennootschappen. 68 Een analogische toepassing van de regels voor vennootschappen zal wellicht wel nodig zijn, indien de inbrengende VZW na haar inbreng van een algemeenheid beslist om over te gaan tot ontbinding. Bij fusie of splitsing van vennootschappen, stelt de raad van bestuur van de inbrengende vennootschap de nodige rapporten ter verantwoording van haar handelingen op. Deze worden aan de algemene vergadering van de overnemende vennootschap voorgelegd. 64 Artikel 769 W. Venn. ; 65 Artikel 767, 1, 1 e lid W. Venn., samen met artikel 770, al. 2 W. Venn.; 66 Artikel 767, 1, 2 e lid W. Venn. ; 67 P. T KINT, «Quel est le sort de l ASBL qui a fait l apport?», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 137 ; 68 Artikel 704 W. Venn.; 25

26 2. Effecten a. Overdracht van rechtswege van de rechten en plichten? Door toepassing van de procedure van artikel 770 W. Venn. samen met artikel 58 VZW-wet, is een inbreng om niet van een algemeenheid of bedrijfstak van rechtswege overgedragen. Dit geldt voor alle activa en passiva en de daaraan verbonden rechten en plichten. Het voorstel van de raad van bestuur van de inbrengende VZW geeft aan op welke manier de vermogensbestanddelen zullen worden verdeeld onder de overnemende VZW s. Het zou echter kunnen dat in dit voorstel bepaalde vermogensbestanddelen over het hoofd worden gezien. Indien een deel van de activa in het voorstel van inbreng om niet, niet wordt toebedeeld, gaat men eerst na of de tekst van het fusievoorstel geen vermoeden van toebedeling biedt. Indien dit niet het geval is, dan worden de activa, of de waarde ervan, verdeeld over alle betrokken overnemende VZW s. Dit gebeurt naar verhouding van het netto-actief dat ieder van de overnemende VZW s ontvangen heeft, zoals blijkt uit het voorstel van inbreng om niet. 69 Indien een deel van de activa in het voorstel van inbreng om niet, niet wordt toebedeeld, gaat men eerst na of de tekst van het fusievoorstel geen vermoeden van toebedeling biedt. Indien dit niet het geval is, dan zijn, bij inbreng van een bedrijfstak, alle VZW s en, bij inbreng van een algemeenheid, alle overnemende VZW s daarvoor hoofdelijk aansprakelijk. 70 Voor gerechtelijke procedures zal een gedinghervatting met toepassing van artikel 815 e.v. Ger. W. vereist zijn. Hierover kan geen twijfel meer bestaan sinds een arrest van het Hof van Cassatie van 4 januari Onder voorbehoud van de mogelijkheid aangeboden aan schuldeisers van de betrokken VZW's om in bepaalde gevallen een zekerheid te eisen en deze van elk 69 Artikel 764, 1 e lid W. Venn.; 70 Artikel 764, 2 e lid W. Venn.; 71 Cass., 4 januari 2008, N F F, 26

27 belanghebbende derde om de operatie aan hem niet tegenwerpelijk te laten verklaren indien ze de wettelijke voorschriften niet respecteert, kan niemand zich in principe verzetten tegen de overdracht van rechten en plichten. Iedere partij moet er de eventuele gevolgen in zijn persoonlijke situatie uit afleiden. 72 Deze stelling vergt enkele nuancering, bijvoorbeeld wat betreft erkenningen en vergunningen, arbeidsovereenkomsten, of nog overgang van leden en bestuurders van de inbrengende VZW. 73 b. Tegenstelbaarheid erga omnes van de overdracht van rechtswege De echte efficiëntie van de overdracht van rechtswege van de rechten en plichten van een inbrengende VZW veronderstelt dat deze overdracht tegenwerpelijk is aan iedereen en vooral aan de schuldeisers en schuldenaars van zowel de inbrengende als de overnemende VZW. Deze tegenwerpelijkheid komt tot stand op de dag van publicatie van de akte van vaststelling in de Bijlagen van het Belgisch Staatsblad. 74 Voor herinnering, de overdracht kan niet tegenwerpelijk worden geacht indien «de inbreng tot stand is gekomen door schending van de artikels 760 tot 762 en 764 tot 766 W. Venn». 75 Deze niet tegenwerpelijkheid staat de hele operatie niet in de weg en kan niet worden gelijkgesteld met een nietigheid van deze laatste. b.1 Overdracht van onroerende goederen en intellectuele rechten Artikel 683 W. Venn. betreffende de fusie en splitsing van vennootschappen vermeldt uitdrukkelijk uitzonderingsgevallen, zijnde de overdracht van 72 M. COIPEL et M. DAVAGLE, «Le régime juridique de l apport gratuit d universalité ou de branche d activités selon la modification législative de décembre 2009», in Les dossiers d ASBL Actualité 2010/9, Luik, 2010, p. 90; 73 Deel 3, punten 2, 4 en 5; 74 Artikel 762 van het W. Venn.; 75 Artikel 769 W. Venn. ; 27