LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE"

Transcriptie

1

2 LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE Doelgroep: jaar, leerlingen middelbare school, vmbo/havo/vwo/gymnasium Doelstellingen: - Leerlingen activeren om de beeldende kunst in de tentoonstelling op eigen wijze te interpreteren. - Leerlingen worden zich bewust wat voor een effect geluid heeft op hun bewustzijn (intern) en waarneming (extern). - Leerlingen leren de inhoud achter een selectie kunstwerken in de tentoonstelling kennen. - Leerlingen leren beelden en geluiden op eigen wijze te interpreteren en hun bevindingen te verwoorden. Begrippen waarmee wordt gewerkt; - rust & stilte - beeld & geluid - beeld & woorden - ritme & beweging - kleur & sfeer

3 VOOR DE LEERKRACHT PRAKTISCHE INFORMATIE MUSEUMBEZOEK De museumles wordt gegeven bij de tentoonstelling Sounds of Silence in het CODA Museum. De les gaat over stilte en geluid, hoe de kunstenaars deze thema s als uitgangspunt nemen en hoe stilte en geluid van invloed zijn op de interpretatie van kunstwerken. Voor een zelfstandig museumbezoek vragen wij u het bezoek vooraf te reserveren. Tevens biedt CODA de mogelijkheid om extra verdieping te geven aan het museumbezoek door middel van begeleiding door een CODA-docent. Reserveren van zowel een zelfstandig museumbezoek als museumbezoek met begeleiding van een docent kan per via Hetty Bongers: h.bongers@coda-apeldoorn.nl Gelieve het bevestigingsformulier bij aankomst in CODA aan de medewerkers bij de balie te tonen. De leerlingen kunnen hun jassen en tassen kwijt in de garderobe van het museum (deze bevindt zich achter de winkel en voor het auditorium). Neem bij eventuele vertraging direct contact op met CODA en vraag naar de Museumbalie. Huisregels CODA-museumbezoek voor het Onderwijs Kunstvoorwerpen in CODA Museum mogen niet worden aangeraakt, ze zijn kostbaar en uniek. Tijdens de CODA-activiteit mag niet gebeld, gerend, geschreeuwd, gegeten, gedronken of gerookt worden. De leerkracht/begeleider van de klas is verantwoordelijk voor de orde in de groep en het gedrag van de leerlingen, van hem/haar wordt dan ook een actieve rol verwacht. Houd rekening met andere bezoekers in het museum. Foto s maken mag, maar wel zonder flits (dit kan de kunstwerken aantasten). Tips voor het onderwijs Zorg voor voldoende begeleiding en stel de begeleiders op de hoogte van de huisregels. Bepaal van tevoren een mogelijke indeling in groepjes van 4 5 leerlingen. CONTACTPERSONEN CODA Voor inhoudelijke vragen over het museumbezoek kunt u contact opnemen met educator Bauke Liebrand, per b.liebrand@coda-apeldoorn.nl of telefonisch (0)

4 VOOR DE LEERKRACHT AANVULLENDE INFORMATIE TENTOONSTELLING SOUNDS OF SILENCE Stilte is een schaars goed geworden. Geluid is overal; soms gewenst maar vaak ook ongewenst. Mensen worden dagelijks overladen met prikkels die een dwingend beroep doen op alle zintuigen. In een omgeving die bereikbaarheid en beschikbaarheid vereist, is weinig ruimte voor de ervaring van rust en stilte. De tentoonstelling Sounds of Silence in CODA Museum geeft bezoekers de gelegenheid aan het geluid van alledag te ontsnappen en te genieten van de stilte in de hedendaagse beeldende kunst. Sounds of Silence zoomt in op de stem van de stilte waarbij ervaringen van gesublimeerde stilte, serene schoonheid en innerlijke rust elkaar afwisselen. Gastcurator Wim van der Beek maakte in opdracht van CODA directeur Carin Reinders een gevarieerde tentoonstelling met werk van 15 kunstenaars uit binnen- en buitenland. Sounds of Silence openbaart wonderlijke fricties tussen de ervaring van geluid en stilte. Zo kan een schilderij van een voorbij denderende trein of het waarnemen van een explosie die op grote afstand plaatsvindt onverwacht verstilling oproepen. De beleving van overweldigende stilte in de natuur gaat soms gepaard met (natuur)lawaai. De idylle van een waterval brengt ook de ervaring van onophoudelijk kletterend water met zich mee, terwijl de stilte in een ogenschijnlijk rustige leefomgeving plotseling ruw verstoord kan worden door een laagvliegende Boeing 737 of door luidruchtige toeristen die in een schilderij buiten beeld zijn gebleven. De totale afwezigheid van geluid wordt doorgaans ervaren als absolute stilte. In andere gevallen zijn het juist subtiele geluiden die de stilte benadrukken. Ook de ervaring van serene schoonheid en harmonie kan de ervaring van stilte stimuleren. De stem van de stilte is in veel gevallen synoniem voor innerlijke rust. Ervaringen van stilte dienen zich op verschillende niveaus aan. Zo is er de stilte van een leeg interieur waarin een zwijgende familie aan tafel zit zoals de aardappeleters van Vincent van Gogh dat ooit ook deden. Deze installatie van Levi van Veluw is een voorloper van drie nieuwe films die in CODA Museum in première gaan. Interieurstukken storten in slow motion in elkaar zonder geluid te veroorzaken. Op een vergelijkbare manier is het oorverdovende lawaai van een bomexplosie gefilterd uit een tekening van Raquel Maulwurf. In de monumentale tekening Colliding galaxies vertaalt zij de stilte van het universum. In een film van Ruben Bellinkx wordt de mens letterlijk het zwijgen opgelegd. Mannen houden een massief tafelblad tussen hun kaken geklemd, waardoor spreken onmogelijk wordt. De sacrale handeling transformeert de ruimte tot een serene plek waar verrassende camerastandpunten en indringende clair obscur effecten meditatieve momenten garanderen. Bertil Nilsson en Ronald Bal sublimeren de stilte in foto s die een ongebruikelijke verbinding tussen mens en natuur tot stand brengen. Bal verplaatst herinneringen uit ons collectieve geheugen naar een mysterieuze, bosrijke omgeving. Daar komen verhalen uit de klassieke mythologie en het bronzen beeldje van de zeemeermin uit Kopenhagen in een nieuwe context tot leven. Nilsson realiseert een symbiose tussen verschillende artistieke disciplines. Balletdansers gaan in imposante natuurlandschappen interacties aan met pigmenten die verwijzen naar de impact van schilderkunstige handelingen. Rob Sweere, Regula Maria Müller en Truc-Anh zoomen in op de rol en betekenis van wolkenluchten als dragers van stilte. DAANOE en Jan Ros benadrukken de stilte respectievelijk in imposante interieurfoto s en schilderijen van een ingerichte omgeving waarin leegte en de afwezigheid van de mens synoniem zijn voor een geluidloze wereld. Ineke van Harten, Gertjan Scholte-Albers en Sandra Kruisbrink doen hetzelfde, maar zij kiezen voor een landschappelijke context. Van Harten doet dit in abstracte schilderkunst terwijl Scholte-Albers figuratief werkt. In de tekeningen van Sandra Kruisbrink liggen fragiliteit en stilte in elkaars verlengde. Uche Okpa Iroha en Hidenori Mitsue nemen de kijker mee naar Afrikaanse en Aziatische sferen en omgevingen waarin zichtbaar wordt dat stilte in verschillende culturen anders beleefd of gevisualiseerd wordt maar tegelijk een tijdloos en universeel fenomeen is. Sounds of Silence spoort bezoekers aan om de dagelijkse hectiek even te vergeten en los te laten. De tentoonstelling is niet alleen interessant voor liefhebbers van hedendaagse beeldende kunst maar voor iedereen die op zoek is naar onthaasting en innerlijke rust. Sounds of Silence maakt de ervaring van oorverdovende stilte op unieke wijze hoorbaar en zichtbaar.

5 LESPROGRAMMA SOUNDS OF SILENCE - CODA MUSEUM LESOPBOUW 1. Lessuggesties voor het museumbezoek: voorbereiding en kennismaking met het onderwerp (2 4 uur) 2. Tijdens het museumbezoek: verdieping (1 uur) 3. Lessuggesties na het museumbezoek: verwerking en evaluatie (45 min 1 uur) VOORBEREIDING OP DE MUSEUMLES (2 4 uur) LESSUGGESTIES Geluiden in een film ondersteunen de beelden. Zonder geluiden en muziek zijn beelden vlak of juist multi-interpretabel. Geluiden helpen als het ware om het verhaal te vertellen. Ze wijzen de kijker op een sfeer of een gebeurtenis die vaak uit de beelden alleen niet af te leiden is. Anderzijds verwacht de kijker bepaalde muziek en geluiden bij bepaalde beelden. Films kunnen met die verwachtingen spelen en de kijker op het verkeerde been zetten. Leerlingen bekijken werk van kunstenaars die spelen met de conventies van geluid en stilte. Wat doen zij met deze begrippen? Daarna gaan de leerlingen aan de slag met beeld en geluid. Om te kijken wat de effecten zijn van geluid bij beeld. Wanneer geluid zorgt voor stilte of wanneer stilte juist oorverdovend of ongemakkelijk kan werken. Mash-up Mary Met deze opdracht experimenteren de leerlingen met beeld en geluid. Zo ontdekken de leerlingen hoe beeld een andere betekenis kan krijgen door er verschillende geluiden bij te plaatsen. Bij de officiële trailer van Mary Poppins hoor je een vrolijk musical liedje. Hierdoor interpreteer je de film direct als vrolijk. Bekijk hier de officiële trailer van Mary Poppins: In het volgende filmpje zie je dezelfde trailer. Alleen nu met andere muziek eronder. Hierdoor krijgt Mary Poppins ineens een totaal andere betekenis. Bekijk hier opnieuw de trailer van Mary Poppins: Op welke manier zorgt het geluid ervoor dat je Mary Poppins als eng en spannend ervaart? Opdracht: Zoek een trailer van een film die je leuk vindt. Zet er een ander soort geluid onder, waardoor net als bij de voorbeelden van Mary Poppins het beeld een totaal andere betekenis krijgt. Je mag ook knippen en plakken in het beeld, zodat de beelden goed op de muziek getimed zijn. Om films of geluiden van YouTube of te halen kun je het volgende programma gebruiken: Levi van Veluw Origin of the beginning

6 Levi van Veluw Origin of the beginning Hier zie je een kamer waarin vijf personen aan tafel zitten. De personen zijn de kunstenaar Levi van Veluw, zijn vader, moeder, broer en zus. De kamer is uitgevoerd als een levensgrote installatie (4 m x 2,5 m x 2,5 m), waarin alles, inclusief de familieleden zelf, is bedekt met donkerbruine houten blokken. Op het eerste gezicht zit iedereen rustig aan tafel, het beeld van een perfecte familie-eenheid. Toch is deze groep geplaatst in een onherkenbare, abstracte omgeving, ver buiten de werkelijkheid. Met het vage licht en de donkere kleur maakt dit werk een benauwende, sombere indruk, waardoor er een gevoel van eenzaamheid ontstaat. De ongemakkelijke stilte en donkere kleur suggereren ook onderliggende spanningen en emoties. De eindeloze herhaling van houten blokken staat voor Levi van Veluws pogingen om controle te krijgen over zijn eigen positie binnen de familie. Deze video-installatie is te bewonderen tijdens de tentoonstelling in CODA. Bij deze film is geen geluid te horen. Dit was een bewuste keuze van de kunstenaar. Hierdoor ontstaat een ongemakkelijke stilte. Op die manier zorgt het weglaten van geluid juist voor een geluidsbeleving. De ongemakkelijke stilte en donkere kleur suggereren onderliggende spanningen en emoties. Opdracht: - Zoek een geluid die jij vindt passen bij de film van Levi van Veluw. Zo kun je de film heel droevig of juist heel spannend maken. - Bespreek klassikaal of in groepjes de resultaten van iedereen. Met name het verschil in de keuzes van muziek voor de film van Levi van Veluw zijn interessant om te bespreken. Waarom kiest een leerling voor een droevig muziekstuk? En waarom iemand anders juist voor een spannend muziekstuk? Wat maakt het spannend? Welk verhaal gaat er achter het beeld schuil met een spannend muziekstuk? Is het een totaal ander verhaal met een droevig muziekstuk? - Bespreek nu de bovenstaande inhoud van het kunstwerk zoals de kunstenaar het omschrijft. - Levi van Veluw gebruikt de stilte eigenlijk als muziek. Om de ongemakkelijkheid weer te geven en om te laten ervaren hoe het is om aan een keukentafel te zitten waar nooit echt wordt gepraat. Is stilte ook een vorm van geluid? Waarom is stilte wel of geen geluid?

7 MUSEUMLES in CODA (60 min.) Benodigde materialen: CODA: - CODA-oordopjes - 1 opdrachtenblad museumles + 1 potlood per leerling Leerlingen: - min. 1 MP3-speler met muziek per 2 leerlingen - 1 Camera of smartphone met camera per 4 of 5 leerlingen - 1 timer of horloge per 4 of 5 leerlingen Controleer of je alles bij je hebt; mobiel of mp3 speler met je lievelingsmuziek en oordopjes/ koptelefoon, mobiel met camera of een fotocamera. Stuur de foto s van jullie Silent Sky Project of van je kunstwerk met titel, naam, school en klas naar onderwijs@coda-apeldoorn.nl Start van de museumles: De klas wordt opgesplitst in groepjes van 4 of 5 leerlingen. Jullie gaan zelfstandig aan de slag met de opdrachten in de tentoonstelling. Lees elke opdracht eerst goed door. Het is handig om niet allemaal bij hetzelfde kunstwerk te starten. Bespreek van te voren met elkaar wie bij welke opdracht gaat beginnen. Hou bij het wisselen naar een volgende opdracht rekening met elkaar. Opdracht 1: Silence! (15 minuten) Een stilte-ervaring door je gehoor uit te schakelen. Maar is het echt zo stil als je gehoor niet meer werkt? Hoe ervaar je een kunstwerk als het helemaal stil is? Met deze enige echte CODA-oordopjes ga je de uitdaging aan. 1. Een werk kiezen Kies met je groepje één van de kunstwerken uit de tentoonstelling. Doe dit in overleg. Beargumenteer waarom jij voor een bepaald kunstwerk kiest. - Vind je het mooi? - Waarom vind je het mooi? - En wat is er mooi aan? Denk aan kleur, vorm, compositie, formaat, plaatsing in de ruimte. - Of vind je het juist lelijk? - Kan iets wat je lelijk vindt ook goed zijn? Omdat de lelijkheid die het oproept iets vertelt? - Wat vertelt het dan? - Zou je het kopen? En hoeveel geld zou je er dan voor over hebben?. Stel je wilt een nieuwe woonkamer en een nieuwe bank kost 1000 euro, hoeveel zou dan een kunstwerk wat jij mooi vindt waard mogen zijn?

8 2. Een werk bekijken met en zonder oordopjes Nu splits je jullie groepje in tweeën. De ene helft doet oordopjes in en de andere helft niet. Vervolgens ga je voor het kunstwerk staan. Eén van je groepsgenoten zet een timer aan op 3 minuten. Nu ga je net zo lang naar het kunstwerk kijken tot de timer afgaat. Probeer je zo goed mogelijk op het kunstwerk te focussen. De een kan dat goed doordat hij er een verhaal bij verzint. De ander door bijvoorbeeld te zoeken naar alle kleuren die in het werk zitten. Vervolgens wissel je om. Nu doen de andere leerlingen oordopjes in en jij niet. Hoor je jouw gedachtes beter met of zonder oordopjes? Wanneer kon je langer naar het werk kijken? Met of zonder oordopjes? Vond je het werk beter/ slechter/ of hetzelfde met of zonder oordopjes? Wat hoorde je toen je oordopjes in had? Wat hoorde je toen je geen oordopjes in had? 3. Uitwisseling van ervaring met je groepje Vervolgens zoek je samen een plek waar je even lekker kan gaan zitten. Wissel elkaars ervaringen uit. Verschilt dit van elkaar en wat is er dan verschillend? Hoe denk je dat dit komt? 4. Een drukke plek ervaren zonder geluid. Dit is een opdracht die je zelf moet doen. Bijvoorbeeld als je in de bus zit op terugweg. Of in de aula op school. Doe dit NIET als je zelf deelneemt aan het verkeer. Maar je kunt wel bijvoorbeeld op een bankje gaan zitten bij een drukke bushalte. Hoe ervaar je de drukte nu? Is het rustiger dan normaal of juist niet? Zie je andere dingen dan anders? Als je in de aula zit, zie je dan ineens hoeveel leerlingen dezelfde schoenen aan hebben? En was je dat ook opgevallen als je afgeleid was door alle geluiden? Opdracht 2: Silent Sky Project (20 minuten) De kunstenaar Rob Sweere verzamelt zoveel mogelijk mensen om naar de hemel te staren. Op een plek van belangrijke gebeurtenis komen zoveel mogelijk mensen bij elkaar om naar de lucht te kijken. Voor een half uur is iedereen stil om de hemel te bewonderen. Hierdoor probeert de kunstenaar een innerlijke bewustwording uit te lokken. Alleen jij met jouw gedachten en de hemel. Dit wordt op een prachtige wijze geregistreerd en opgenomen in het repertoire van de kunstenaar. Hiervan zie je een aantal foto s hangen in de tentoonstelling. Bekijk dit eerst. Als het druk is bij de plek doe je eerst de opdracht en bekijk je daarna de foto s. Zorg dat er per groepje iemand is met een fotocamera of smartphone die een foto kan maken. 1. Wie kent de gigantische internet hype Planking? Als warming-up starten jullie hiermee. Zoek een plek in het museum waar je kan gaan liggen. Om eerst even te oefenen om een plank te zijn. Doe dit net als bij de echte hype met je gezicht richting de grond. 2. Maak nu een foto van jullie Planking-actie. Zoek een toffe plek in het museum waar je dit met je groepje kan doen. Maar laat de kunstwerken met rust! Je kan bijvoorbeeld op de trap gaan

9 liggen. Zorg hierbij voor een mooie vorm waarin je als groep gaat liggen. In het voorbeeld hierboven hebben de deelnemers een soort kruis gemaakt. Denk daarbij ook aan de omgeving waarin jullie liggen. Stel je ligt bij de trap. Dan kun je met de traptreden mee gaan liggen om een mooi symmetrisch beeld te maken. Maar je kan ook juist schuin over de trap gaan liggen zodat je lichaam een kruis maakt met de traptreden. Zorg er ook voor dat de foto goed genomen kan worden. Bijvoorbeeld vanaf boven. Zo kan iemand bovenop de trap gaan staan om een foto te nemen. 3. Nu gaan jullie het Silent Sky Project doen. Dit lijkt een beetje op de opdracht hiervoor. Jullie zoeken samen een mooie plek in het museum uit waarvan je ook een goede foto van (schuin) bovenaf kan maken. Je bepaalt samen wie de foto gaat maken. Hij/ zij legt jullie in een mooie vorm (compositie) neer. Daarna gaan jullie op je rug liggen. Vervolgens zet de fotograaf van jullie groepje een timer op 2 minuten. Jullie staren naar de hemel, of het plafond. En proberen te denken aan de plek waar je nu bent. Je ligt op de koude grond in een museum. Probeer je in te leven alsof jij de vloer van het museum bent. Hoeveel mensen zouden er al over je heen zijn gelopen? Wat voor een schoenen hadden ze aan? Van die puntige hakschoenen? Of zou er ook iemand met van die warme dierenpantoffels naar het museum zijn geweest? Wat voor mensen waren dat? Wat kwamen ze doen? Als je met één van die mensen in de trein zat, waar zou hij/ zij dan heen gaan? Ondertussen maakt de fotograaf een aantal foto s, van meerdere aanzichten. Als de timer is afgegaan, deel je je ervaringen met elkaar en kies je de mooiste foto uit. Dit herhaal je totdat iedereen een foto en compositie heeft gemaakt. Deze kun je opsturen naar educatie@coda-apeldoorn.nl OPDRACHT 3: Swingend door CODA (10 minuten) Bij deze opdracht ga je alleen de tentoonstellingsruimte in met je lievelingsmuziek aan op je oordopjes/ koptelefoon. Schrijf eerst de naam en artiest van je lied op. Naam van de artiest: Naam van het lied: Stel jij bent zelf de muzikant van de muziek die je op hebt staan en je bent op zoek naar een mooie voorkant voor je CD-hoes. Je mag van je manager kiezen uit één van de werken uit deze tentoonstelling. Welk werk zou het zijn? Loop de tentoonstelling rond en kies één kunstwerk uit. Schrijf de naam van de kunstenaar en de titel van het kunstwerk op: Naam van de kunstenaar: Titel van het kunstwerk: Leg kort uit waarom het kunstwerk bij jouw muziek past. Denk hierbij aan ritme, beweging, kleur en sfeer van het kunstwerk. Het kunstwerk past bij de muziek omdat

10 Maak met je mobiel een foto van het kunstwerk. Maak de foto zonder flits; dit kan het kunstwerk aantasten! Zet je liedje weer aan en loop opnieuw door de tentoonstellingsruimte. Zoek nu naar een kunstwerk wat je helemaal NIET bij jouw muziek vindt passen. Ga voor het kunstwerk staan. Schrijf de naam van de kunstenaar en de titel van dat kunstwerk op: Naam van de kunstenaar: Titel van het kunstwerk: Leg kort uit waarom het kunstwerk NIET bij jouw muziek past. Denk hierbij aan ritme, beweging, kleur en sfeer van het kunstwerk. Het kunstwerk past NIET bij de muziek omdat Maak met je mobiel een foto van het kunstwerk. Maak de foto zonder flits; dit kan het kunstwerk aantasten. Wat zijn de grootste verschillen tussen het kunstwerk wat wel bij jouw muziek past en het kunstwerk wat niet bij jouw muziek past. Denk daarbij weer aan de bovengenoemde begrippen. OPDRACHT 4: Zes Woorden Verhaal Schrijven (15 minuten) Ga in de tentoonstelling op zoek naar de werken van Raquel Maulwurf. In de houtskooltekeningen van Raquel Maulwurf zijn grootse onderwerpen te zien. Onderwerpen en situaties waar we misschien niet elke dag bij stilstaan of over nadenken. Een oorverdovend lawaai door een enorme bomexplosie of de onwaarschijnlijke stilte in de oneindigheid van het universum. De tekeningen kunnen je een idee geven van hoe je deze geluiden, of juist de stilte, zou kunnen ervaren. Geen geluiden van alledag, dat is een ding dat zeker is.

11 Bespreek met elkaar wat er te zien is op de tekeningen. Wat is er afgebeeld? Wat zie je? Wat stelt het voor? Benoem met elkaar alle onderdelen van de werken. Als je goed kijkt, kun je ontdekken dat deze beelden gaan over stilte en over geluid. De kunstenares heeft 2 uitersten van geluid naar het papier weten over te brengen. - Kun je omschrijven of benoemen welke uitersten dat zijn? - Kun je de geluiden die in de tekeningen zitten omschrijven? Welk werk spreekt je het meeste aan en waarom? Titel van het kunstwerk: Schrijf 10 woorden op die in je opkomen wanneer je naar dat werk kijkt. Dat kan van alles zijn: omschrijving van de sfeer, onderdelen uit het kunstwerk, waaraan het werk je doet denken, een gevoel dat je van het kunstwerk krijgt. 1:... 2:... 3:... 4:... 5:... 6:... 7:... 8:... 9:... 10:... Zes Woorden Verhaal Als het goed is ben je inmiddels al veel te weten gekomen over de kunstwerken van kunstenares Raquel Maulwurf.

12 Nu ga je aan de hand van deze bevindingen een eigen Zes Woorden Verhaal schrijven bij het werk dat je hebt omschreven met de 10 woorden. Een Zes Woorden Verhaal is een compleet verhaal, verteld in zes woorden. De Nederlandse schrijver Kluun beschrijft het als een soort sudoku voor schrijvers. Schrijven is schrappen in zijn meest extreme vorm. Het gaat verder dan een oneliner of een dichtregel; hij moet mysterieus zijn, iets verhullen, spannend zijn of gewoon heel erg scherp. Voorbeelden van Zes Woorden Verhaal: Ze hoorde de stilte en zweeg. Koortsachtig zocht hij het doosje paracetamol. Ik heb hier geen woorden voor Kaarsen, wijn, muziek, ring en tranen. Je kunt bij het schrijven van jou Zes Woorden Verhaal één of meerdere van jouw opgeschreven woorden gebruiken, maar je mag ook andere woorden toevoegen. Als iedereen uit het groepje er eentje heeft bedacht bespreek je de verhalen met elkaar. Misschien krijg je de smaak te pakken en kun je er een aantal bedenken. Mijn Zes Woorden Verhaal

13 Na het museumbezoek: verwerking en evaluatie (30 min 1 uur) LESSUGGESTIES Evaluatie (15 min.) In het museum heb je kunstwerken gezien rondom de thema s stilte en geluid. Praat met elkaar over de ervaringen tijdens het museumbezoek en wat het meest opvallend was. Gebruik daarvoor onderstaande vragen als basis voor het gesprek. - Wat herinner je je nog van het museumbezoek? - De kunstenaars in de Sounds of Silence tentoonstelling werken met veel verschillende kunstvormen (bijvoorbeeld fotografie, tekeningen, films en geluid). Welke kunstvormen heb je in de tentoonstelling gezien? - Hoe vond je het museumbezoek? - Wat is je het meest bijgebleven? - Welk kunstwerk vond je het mooiste/ bijzonderste/ gekste? - Hoe vond je het om in het museum te zijn? En waarom? - Denk je nu anders na over stilte en geluid? Hoe? - Vind je het belangrijker dat een kunstwerk mooi is of dat er een interessant idee achter zit? - Wat wilde je graag leren van dit museumbezoek? - Is dit gelukt? Verwerking: Recensie schrijven (30 min. - 1 uur) Je hebt vast wel een mening over het museum en de kunstwerken die je hebt gezien. Voor deze opdracht ga je een recensie schrijven. Je mag kiezen of je het in je recensie over één of meerdere kunstwerken hebt, de hele tentoonstelling of juist over het CODA museum als geheel. Let op: geef niet alleen je mening, maar onderbouw deze ook met argumenten. Waarom vind je dat? En vergeet niet uitvoerig te beschrijven wat je gezien hebt! Degene die je recensie leest, was er namelijk niet bij. Tips voor het schrijven van een museum-recensie Tip 1: vermeld de belangrijkste gegevens Bij een museumrecensie vermeld je altijd de naam van het museum en de tentoonstelling. Tip 2: verklap niet teveel Geef je mening. Een recensie is geen samenvatting waarin je alles al verklapt. Het is juist de kunst om zo weinig mogelijk over de inhoud te vertellen, maar de lezer wel nieuwsgierig te maken. Je schrijft wat jij van het museum/ de tentoonstelling vindt, daar draait het om. Tip 3: onderbouw Of je het museum nou compleet waardeloos vond of steengoed: zolang je het niet onderbouwt, komt het niet over. Met: ''Ik vond het museum/ de tentoonstelling niet leuk, omdat het saai was'' kom je niet zo ver. Als je kan onderbouwen waarom je het zo saai vond, kom je een stuk geloofwaardiger over. Bijvoorbeeld: ''ik vond de tentoonstelling saai, omdat mijn voorkeur meer uitgaat naar oudere kunstwerken.'' Tip 4: geef voorbeelden Om je verhaal nog beter te onderbouwen, kun je goed gebruik maken van voorbeelden. Daar verklap je heus niet alles mee, zolang je het maar slim aanpakt. Tip 5: begin goed BAM! Het beste kun je met de deur in huis binnenvallen: als je inleiding spetterend, sprankelend en interessant is, heb je de lezer in de houdgreep. Hij/zij is dan nieuwsgierig en zal je recensie van het begin tot het eind willen uitlezen. Tip 6: wees beknopt Schrijf kort en beknopt. Je kunt drie alinea's lang schrijven over één onderdeeltje van een kunstwerk dat je hebt gezien, maar dat kun je ook in een paar zinnen. Zoals het cliché zegt: kwantiteit is niet altijd kwaliteit. Het is beter om verschillende kanten te belichten.

LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE

LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE Doelgroep: primair onderwijs, groepen 7 + 8 Doelstellingen: - Leerlingen maken kennis met vroegere en hedendaagse kunstenaars die werken met thema s stilte

Nadere informatie

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten In deze handleiding vindt u informatie over het project Museum voor Kleine Kunsten. Dit project bestaat uit de volgende onderdelen;

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik?

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Wie ben jij & wie ben ik? Groep 6 t/m 8 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Wie ben jij & wie

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Minidisco Thema: Wat is er?

Minidisco Thema: Wat is er? Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding De dwergen willen mee met de tijd. Feesten rond een vuur met een gitaar is niet meer interessant. Lichtslangen,

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Presenteren. Oriëntatie

Presenteren. Oriëntatie Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

De Stilte danst Alice

De Stilte danst Alice Lesbrief Alice Als in het boek begint de voorstelling met het boottochtje op de Theems van Lewis Carroll met de drie zusjes Liddell. Wat er daarna gebeurt? De schrijver verandert in een konijn en de achtervolging

Nadere informatie

Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland)

Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland) lesbrief Buurman in de Winter Plan D / Andreas Denk (Nederland) bovenbouw (groep 5 t/m 8) www.stiltefestival.com E info@destilte.nl F facebook.com/ stiltefestival afdeling educatie Nieuwe Huizen 41 4811

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Jij als onderzoeker. Groep 4 t/m 8. mei 2017

Docentenhandleiding. Jij als onderzoeker. Groep 4 t/m 8. mei 2017 Docentenhandleiding Jij als onderzoeker Groep 4 t/m 8 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Jij als onderzoeker. In

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië)

JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië) lesbrief JA BUKA! Trešnja Municipal Theatre (Kroatië) bovenbouw (groep 5 t/m 8) www.stiltefestival.com E info@destilte.nl afdeling educatie Nieuwe Huizen 41 4811 TL Breda +31 (0)76-515 49 84 afdeling techniek

Nadere informatie

VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE

VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE 1 Utrecht, 2015 Beste docent, Wij hopen u en uw groep binnenkort te mogen verwelkomen in het Centraal Museum, waar u met de groep deelneemt aan het programma

Nadere informatie

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken.

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. BEELDENDE KUNST Bezoek aan galerie of atelier Max. 2 personen Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. Wat ga je

Nadere informatie

3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3 Datum: verwerking recensie + extra folders 1 Paraaf docent

3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3 Datum: verwerking recensie + extra folders 1 Paraaf docent CKV CKV Verslag Culturele Activiteit Glow Eindhoven Naam:. Klas:. Foto/ toegang: geldig / ongeldig (ln te vullen door je CKV-docent) verwoording kunstroute en 3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3

Nadere informatie

Werkboek Maatschappelijke stage. Stichting Oude Groninger Kerken

Werkboek Maatschappelijke stage. Stichting Oude Groninger Kerken Werkboek Maatschappelijke stage Stichting Oude Groninger Kerken 2011 Inhoud: Inleiding Wat is de SOGK? Wat ga je doen? Voorbereiding Uitvoering Verwerking Evaluatie Bijlagen p3 p X p X p X p X p X p x

Nadere informatie

Bezoek een bedrijf. Wat kun je en wat weet je na deze lesbrief?

Bezoek een bedrijf. Wat kun je en wat weet je na deze lesbrief? Bezoek een bedrijf! Bezoek een bedrijf Je gaat op bezoek bij een bedrijf dat je zelf mag uitzoeken. Het is de bedoeling dat je bij het bedrijf gaat kijken, vragen stellen en goed oplet wat ze er allemaal

Nadere informatie

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. Eindverslag 86. Extra opdrachten 90. Tips voor op school 94

Inhoud. Inleiding 7. Eindverslag 86. Extra opdrachten 90. Tips voor op school 94 Inhoud Inleiding 7 deel 1 lees- en kijkbio Hoofdstuk 1 Verhalen vertellen 10 Hoofdstuk 2 Zelf verhalen vertellen 12 Hoofdstuk 3 Voorlezen 16 Hoofdstuk 4 Verhalen lezen 18 Hoofdstuk 5 Verhalen in boeken

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs Wordle van respect Duur Materialen een computer met internetverbinding Introductie Op 8 november is het de Dag van Respect. Deze

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie

Nadere informatie

PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T. Versie 2013/2014

PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T. Versie 2013/2014 PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T Versie 2013/2014 Voorwoord Je gaat de komende twee jaar werken aan de boekverslagen. Dit is een voorbereiding op je mondelinge examen in klas vier. Je boekverslagen

Nadere informatie

Lesbrief. Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk

Lesbrief. Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk Lesbrief Traverse (6+) Cie. Arcosm Frankrijk In de geborgenheid van een overvol huis zien we een man, alleen en geheel in beslag genomen door de dagelijkse beslommeringen. Identieke handelingen die hij

Nadere informatie

PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T. Verwerkingsopdrachten

PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T. Verwerkingsopdrachten PTA BOEKVERSLAGEN 3 e en 4 e klas VMBO B/K/T Verwerkingsopdrachten Naam leerling: Titel van het boek: Naam van de schrijver/schrijfster: Uitgeverij: Jaar van uitgave: Aantal bladzijden: Voorwoord Je gaat

Nadere informatie

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Kinderboekenweekprogramma Docentenhandleiding Wie Groep ben jij & 6 wie t/m ben ik? 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien. Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan

Nadere informatie

Sociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders

Sociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders Sociaal netwerk Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals boeken, tijdschriften, video, audio etc. Zo

Nadere informatie

LESBRIEF POEZIE OVER DE POST. Beste leerkracht,

LESBRIEF POEZIE OVER DE POST. Beste leerkracht, LESBRIEF POEZIE OVER DE POST Beste leerkracht, In deze lesbrief staan de lesopbouw, tips en aanvullende informatie om met de woorden die per post zijn opgestuurd aan de slag te gaan met de leerlingen.

Nadere informatie

2.1 FaVoriete leestips

2.1 FaVoriete leestips Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

maak zelf een filmpje

maak zelf een filmpje maak zelf een filmpje 1 Zelf een filmpje maken is nog nooit zo makkelijk geweest. Iedereen kan een IPAD met camera oppakken en aan de slag gaan. Maar bij het maken van een goed filmpje (dat veel kijkers

Nadere informatie

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Vuurwerk bij Oud en Nieuw. De schrijftaak

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

Tijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam

Tijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam Door Caroline Wisse-Weldam Inleiding Tijdrovers Na een mooie lange zomer is de school weer begonnen. Misschien ben je met een beetje tegenzin gestart, maar hopelijk heb je er zin in. Je ziet van welke

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 1 Utrecht, 2017 Beste docent(e), Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Dit programma speelt zich

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

Docentenhandleiding RADICALLY MINE!

Docentenhandleiding RADICALLY MINE! Docentenhandleiding RADICALLY MINE! Het Van Abbemuseum saai? Vergeet het maar! In het kader van de Radically Mine gaan leerlingen op uiteenlopende manieren aan de slag om een bijdrage te leveren aan dit

Nadere informatie

WORKSHOP CREATIEF SCHRIJVEN: POËZIE

WORKSHOP CREATIEF SCHRIJVEN: POËZIE WORKSHOP CREATIEF SCHRIJVEN: POËZIE TIMING DOELEN STRATEGIE LEERSTOF - LEERINHOUD MEDIA 5 I. SFEERSCHEPPING: een vel en een vel. 1 Opdracht: neem een vel papier. De leerkracht legt uit dat het de volgende

Nadere informatie

Lesbrief. In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur

Lesbrief. In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur Lesbrief In Holland staat een Huis (AL) De Stilte/Huis voor Beeldcultuur In Holland staat een Huis is voor De Stilte en het Huis voor Beeldcultuur niet het oude liedje. In dit huis woont geen heer die

Nadere informatie

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven

Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven 1. Inleiding Deze film voldeed totaal niet aan mijn verwachtingen: de scenes waren langdradig, er zaten grappen in waar ik niet om kon lachen

Nadere informatie

Excursieboekje Handvaardigheid Vmbo 4 (Groningen en Winsum), Havo 4 en 5. Coda Paper-Art & Museum de Fundatie

Excursieboekje Handvaardigheid Vmbo 4 (Groningen en Winsum), Havo 4 en 5. Coda Paper-Art & Museum de Fundatie Excursieboekje Handvaardigheid Vmbo 4 (Groningen en Winsum), Havo 4 en 5. Coda Paper-Art & Museum de Fundatie 20 september 2013 Excursieboekje Coda Paper-Art & Museum de Fundatie In dit boekje vind je

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8 Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open

Nadere informatie

User Centred Development! UCD Werkcollege blok 1 week 3

User Centred Development! UCD Werkcollege blok 1 week 3 User Centred Development! UCD Werkcollege blok 1 week 3 Agenda! Problemen in de supermarkt! Feedback! Design review! Observatie oefening: Wat zit er in mijn tas?! Deel 1: Alleen kijken! Deel 2: Kijken

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

What Remains t/m tussen schoonheid en verval. Educatief programma voor Primair Onderwijs Groep: 5 t/m 8

What Remains t/m tussen schoonheid en verval. Educatief programma voor Primair Onderwijs Groep: 5 t/m 8 lesbrief primair onderwijs What Remains tussen schoonheid en verval 04.09.2016 t/m 22.01.2017 Educatief programma voor Primair Onderwijs Groep: 5 t/m 8 Thema s: burgerschap, milieu, beeldende kunst, filosofie,

Nadere informatie

Lesbrief. Voetstappen Kader Abdolah

Lesbrief. Voetstappen Kader Abdolah Lesbrief Voetstappen Kader Abdolah Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen,

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief.

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief. Kijkwijzer beeldaspecten Groep 7 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 7 de KunstKabinetsen 7.10 Complementaire kleuren en 7.14 Vogel of kikvors? in groepjes of klassikaal

Nadere informatie

De volgende onderdelen moeten in het verslag worden verwerkt:

De volgende onderdelen moeten in het verslag worden verwerkt: Het maken van een leesverslag in klas 3 en 4 VMBO Basis Voor het examenonderdeel fictie moet je een aantal boeken lezen. Gebruik bij het maken van het leesverslag het schema hieronder. Werk het schema

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

Lesbrief HyperISH. ISH_lesplan.indd 1 18-02-13 11:23

Lesbrief HyperISH. ISH_lesplan.indd 1 18-02-13 11:23 Lesbrief HyperISH I don t even know what I was running for - I guess I just felt like it. Holden Caulfield in The Catcher in the Rye door J.D. Salinger De maatschappij zit vol verwachtingen, de eisen zijn

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Ik in mijn stad. projectdag 1. Wat is de bedoeling? Hoe pak je het aan? Wat is het resultaat? Vooruitblik

Ik in mijn stad. projectdag 1. Wat is de bedoeling? Hoe pak je het aan? Wat is het resultaat? Vooruitblik Ik in mijn stad projectdag 1 Wat is de bedoeling? Vandaag beschrijf je jouw eigen ervaringen in de stad waarin je woont. Vervolgens verdiep je je in kleine groepjes in een wijk, en maak je over deze wijk

Nadere informatie

Dag van Respect & Twinning

Dag van Respect & Twinning Dag van Respect & Twinning In contact met een klas aan de andere kant van de wereld De Dag van Respect heeft in samenwerking met Cordaid Kinderstem, een lesprogramma ontwikkeld om vorm en inhoud te geven

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Lesbrief. Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland

Lesbrief. Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland Lesbrief Vliegende Koe (4+) De Stilte Nederland Spelen is leuk en ernstig tegelijk. Als je er helemaal in opgaat, kan alles. Twee meisjes en een jongen gaan op de vleugels van de verbeelding de strijd

Nadere informatie

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding

Nadere informatie

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift -

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - I Oefenen met observeren 1. Het woordenschilderij A Kijk 60 seconden heel goed

Nadere informatie

De kunst van verleiden

De kunst van verleiden Lesbrieven voor het voortgezet onderwijs bij de tentoonstelling De kunst van het verleiden Carli Hermès 25 jaar topfotograaf Carli Hermès, The Apple 03.11.2013 t/m 26.01.2014 CODA Museum Aanbod voortgezet

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl.

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl. SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het thema vertrouwen

Nadere informatie

BREED EN AVONTUURLIJK KIJKEN! - 3 min.

BREED EN AVONTUURLIJK KIJKEN! - 3 min. HOE WORD IK EEN DETECTIVE? NAAM leerling: KLAS: Docent: Samengewerkt met (naam leerling: Kijk je wel eens naar een detectiveserie? Je ziet dan hoe een detective heel nauwkeurig observeert en onderzoekt

Nadere informatie

Sounds of Silence Oorverdovende stilte in CODA Museum t/m

Sounds of Silence Oorverdovende stilte in CODA Museum t/m Foto: One Body I, 003 (2013) Sounds of Silence Oorverdovende stilte in CODA Museum 14.09.2014 t/m 11.01.2015 Stilte is een schaars goed geworden. Geluid is overal; soms gewenst maar vaak ook ongewenst.

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

Welke meningen over reclame staan tegenover elkaar? Teken een verbindingslijn tussen de 2 zinnen die bij elkaar horen:

Welke meningen over reclame staan tegenover elkaar? Teken een verbindingslijn tussen de 2 zinnen die bij elkaar horen: Welke meningen over reclame staan tegenover elkaar? Teken een verbindingslijn tussen de 2 zinnen die bij elkaar horen: Reclame is cool en gaaf! Reclame geeft nuttige informatie Reclame laat zien hoe het

Nadere informatie

LESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0

LESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0 LESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0 EEN BOEKRECENSIE SCHRIJVEN Inhoud Inleiding... 2 Verwerkingsopdracht 1... 3 Verwerkingsopdracht 2... 5 Bijlage 1: Waarom lezen?... 8 Bijlage 2: Boekenkring vragen van Aidan

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 2 de KunstKabinetles 2.8 Zet ze eens anders neer klassikaal gekregen en uitgevoerd.

Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 2 de KunstKabinetles 2.8 Zet ze eens anders neer klassikaal gekregen en uitgevoerd. De barones Groep 2 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 2 de KunstKabinet 2.8 Zet ze eens anders neer klassikaal gekregen en uitgevoerd. Ze hebben geleerd over de Gouden Eeuw

Nadere informatie

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen De Middeleeuwen kennen verschillende stijlen en uitingsvormen van religieuze thema s Om de leerlingen hier een goed inzicht in te geven en zelf mee aan te slag

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Lesbrief Voorleestekst: Over dertien hectare Vragen: Voorleestekst: Over het thema van de tentoonstelling

Lesbrief Voorleestekst: Over dertien hectare Vragen: Voorleestekst: Over het thema van de tentoonstelling Lesbrief Over dertien hectare dertien hectare organiseert elke twee jaar een tentoonstelling in Heeswijk-Dinther. De eerste was in 2003. De tentoonstelling van de kunstwerken was altijd buiten op een grasveld

Nadere informatie

Shadow Games T42 (Zwitserland)

Shadow Games T42 (Zwitserland) l e s b ri ef Shadow Games T42 (Zwitserland) +31 (0)76-515 49 84 t +31(0)76-513 81 25 stiltefestival techniek@destilte.nl 4811 TL Breda 4811 KB Breda F facebook.com/ +31(0)6-11 62 32 91 Nieuwe Huizen 41

Nadere informatie

primair onderwijs groep 5 t/m 8 Speciaal ontwikkeld voor de Boxtelse scholen Kunst kijken & Kunst maken

primair onderwijs groep 5 t/m 8 Speciaal ontwikkeld voor de Boxtelse scholen Kunst kijken & Kunst maken primair onderwijs groep 5 t/m 8 Speciaal ontwikkeld voor de Boxtelse scholen Kunst kijken & Kunst maken 1 Inhoud Welkom... 3 Kijken, doen en tonen... 4 Museumles: Kunst kijken en Kunst maken... 5 Voorbereiding

Nadere informatie