VelÁzquez KUNSTTIJDSCHRIFT VOOR KINDEREN VAN 6 TOT 106

Transcriptie

1 VelÁzquez KUNSTTIJDSCHRIFT VOOR KINDEREN VAN 6 TOT 106

2 Dada wordt gemaakt door Plint Postbus AD Eindhoven tel: plint.nl issn: isbn: Dada verschijnt 4 x per jaar Tarieven in Nederland/België abonnement 25 1 nummer 9,95 Tarieven voor abonnementen in andere landen op aanvraag. Abonnementen Dada verschijnt als kwartaalblad. We merken dat wie Dada eenmaal heeft, het niet meer wil missen dus we verlengen abonnementen automatisch voor de duur van een jaar, tenzij we een maand voor het einde van het abonnement op een briefje krijgen dat dada gemist kan worden. Dat kan op papier en op de post naar het postadres (zie boven) of per naar hallo@plint.nl. En natuurlijk zijn we blij met iedere nieuwe abonnee - kijk op bladzijde 50 of voor het welkomstgeschenk! Geef Dada cadeau Het is ook mogelijk een Dada abonnement cadeau te doen. Zo n abonnement stopt automatisch na een jaar en een groet of felicitatie sturen we graag mee. Dada is een co-productie met de Franse uitgever Éditions Arola. Hoofdredactie Mia Goes, Antoine Ullmann en Christian Nobial. Aan dit nummer werkten mee: Éva Bensard, Sonja de Monchy, Catherine Gimonnet, Louise Heugel, Margje van Hooijdonk, Kiki, Laetitia Le Moine, Max Manz, Émilie Martin-Neute, Fabrice Pellé, Gabriëlle van Rijn, Éloi Rousseau, Clémence Simon. Grafische vormgeving Jeanne Mutrel / Fotografie Ingoprint Gedrukt in Spanje. Rechten ADAGP voor aangesloten leden Éditions Arola, 2015, all rights reserved. Plint, 2015 VELÁZQUEZ W at Leonardo da Vinci is voor Italië en Rembrandt voor Nederland, Dürer voor Duitsland en Delacroix voor Frankrijk, is voor Spanje. Dé Spaanse schilder - de schilder der schilders. was hofschilder van Filips IV, de koning van Spanje, en werkte bijna veertig jaar lang aan het hof. Later werden zijn taken uitgebreid. Naast hofschilder werd hij ook kamerheer en beheerder van de koninklijke kunstcollectie. bepaalde wat er in het paleis aan de muur hing. Hij leefde in Spanje als een god in Frankrijk en ging zelfs af en toe op kunstkoopreis naar Italië. Een baan om jaloers op te worden! Toch had hofschilder zijn ook zijn nadelen. Zo schilderde bijna nooit naakten want koningen en koninginnen laten zich nu eenmaal niet graag in hun blootje vereeuwigen. Een ander groot nadeel is dat het werk van een hofschilder in paleizen hangt - en daar kwam in de tijd van niet iedereen zo maar binnen. Anders dan tegenwoordig, was het paleis niet open voor het publiek - maar weinig mensen kregen zijn werk te zien. Daardoor duurde het lang voordat de erkenning kreeg die hij verdiende. Na de dood van Filips IV raakte zijn werk zelfs even in de vergetelheid. Het zou meer dan tweehonderd jaar duren voor het werd herontdekt. De Franse schilder Manet noemde «de grootste schilder die ooit geleefd heeft». Ook de Spaanse schilder Picasso en de Engels/Ierse schilder Bacon waren grote bewonderaars. Een ander nadeel van hofschilder zijn: je werk komt nauwelijks in de collecties van belangrijke musea in het buitenland terecht. Er zijn een paar schilderijen in Rusland, Schotland, Oostenrijk, Engeland en Amerika maar het meeste werk van hangt toch in het Prado Museum in Madrid. Alleen al daarom moet je binnenkort echt even naar de Hermitage in Amsterdam. Daar hangen tot en met mei 2016 twee schilderijen van uit de collectie van de Hermitage in Sint Petersburg. Dus lees eerst deze DADA en dan hup naar de Hermitage. Kijk vooral goed naar het Portret van graafhertog de Olivares uit Dan snap je meteen waarom de schilder der schilders en de beste schilder die ooit geleefd heeft wordt genoemd. Veel plezier! Mia Goes «SPAANSE MEESTERS UIT DE HERMITAGE» 28 november mei 2016 Spaanse Meesters uit de Hermitage Amstel 51 in Amsterdam Omslag, De hofnar Don Sebastian de Morra (detail), ,5 cm x 82,5 cm. Het Prado, Madrid, Spanje. Illustraties Fabrice Pellé Éditions Arola, de Schilder der schilders 6 een meester in 100 schilderijen door Catherine Gimonnet 10 de prins der schilders door Émilie Martin-Neute 14 wat een portret door Éva Bensard 18 van donker naar licht door Éva Bensard 24 de venus van door Émilie Martin-Neute 26 superstar door Clémence Simon 32 ABC Kunstjes 36 wie is wie? door Sonja de Monchy en verder N kleren maken de prinses! door Louise Heugel 42 spaanse meesters uit de hermitage 44 kleurplaat kleur je eigen spaanse meester 46 kijken, lezen, doen 48 abonneer je nu

3 de Schilder der schilders

4 6 Een meester in 100 schilderijen 7 tegenwoordig is hij de «schilder der schilders» Maar in de zeventiende eeuw was hij vooral de schilder van prinsen. Hoe word je schilder der schilders? een zes stappenplan... Leef in goede tijden Als je schilder der schilders wilt worden, kun je maar het beste op een goed moment geboren worden. Liever niet in tijden van oorlog en bij voorkeur in tijden dat het goed gaat met de economie. In de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw was Spanje een wereldmacht, vergelijkbaar met het Amerika van tegenwoordig. Vanuit de Spaanse stad Sevilla vertrokken iedere dag schepen die de wereld verkenden en veroverden. Al het goud van de Nieuwe Wereld werd naar Spanje gebracht. Daar kon het geld en geluk niet op en uitgerekend daar werd in 1599 geboren. Precies op tijd voor een nieuwe eeuw, een nieuw begin en een nieuwe schilderkunst. Francisco de Zurbaran, Begrafenis van de heilige Bonaventura, x 245 cm. Het Louvre, Parijs, Frankrijk. Caravaggio, De kruisiging van de heilige Andreas, ,5 x 152,7 cm. Cleveland Museum of Art, Cleveland, Amerika. Kies een groot voorbeeld Ook een schilder der schilders moet zich aan iemand optrekken. Voor was dat de Italiaanse schilder Caravaggio ( ). Er was veel kritiek op alle overdadigheid binnen de katholieke kerk. Kritiek die de kerk niet kon negeren. Daarom moest ook de kunst voortaan minder uitbundig, eenvoudiger en krachtiger worden. En dat was precies wat Caravaggio deed. Hiernaast zie je zijn schilderij De kruisiging van de heilige Andreas. Caravaggio schilderde hem niet als een heilige maar meer als een gewone man, die je buurman zou kunnen zijn. Zijn voeten zijn vuil en zijn nek is verkleurd door de zon. Caravaggio dramatiseerde de voorstelling door alleen het meest belangrijke te belichten. Deze nieuwe manier van schilderen zou heel Europa, waaronder ook het Spanje van, veroveren. Kies vrienden met talent uit Hierboven zie je het schilderij Begrafenis van de heilige Bonaventura van Francisco de Zurbaran, de andere grote Spaanse schilder uit de Gouden Eeuw. Zurbaran werd ook wel de Spaanse Caravaggio genoemd. en Zurbaran waren tijdgenoten en vrienden. Op het eerste gezicht is het schilderij over Bonaventura een klassiek schilderij met een heldere en eenvoudige compositie: de heilige vormt een diagonale lijn in het schilderij. Maar Zurbaran voegde er iets moderns aan toe. Kijk maar eens naar het licht: door zijn witte gewaad lijkt het net alsof de heilige Bonaventura licht geeft! Ga in de leer bij een meester ging in de leer bij de Spaanse schilder Pacheco ( ). Hij was klassiek opgeleid en een gerespecteerd man met goede connecties. Altijd mooi meegenomen, als je verder wilt komen in het leven. In het atelier van Pacheco bevond de jonge zich in het hart van alle ontwikkelingen. De Halfbloed op bladzijde 8, een schilderij uit zijn jeugd, laat zien dat bekend was met de stijl van Caravaggio en de stillevens van Hollandse meesters. Het zou de basis voor zijn eigen stijl vormen. Zijn leertijd bij Pacheco bracht nog meer goeds: trouwde in 1618 met Juana, de dochter van Pacheco.

5 8 9 K oester je talent, De sage van Arachne, rond x 289 cm. Het Prado, Madrid, Spanje., De halfbloed, ,9 x 104,2 cm. Chicago, The Art Institute of Chicago, Amerika. M aak je netwerk groot, De overgave van Breda, rond x 367 cm. Het Prado, Madrid, Spanje. voelde er weinig voor om zijn hele leven altaarstukken te blijven schilderen. Gelukkig was dat ook niet nodig want koning Filips IV benoemde hem tot de officiële portretschilder van het Spaanse hof (zie bladzijde 10-13). Hij maakte niet alleen portretten maar schilderde ook bijvoorbeeld De overgave van Breda. Dat gebeurde nadat het Spaanse leger de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog tien maanden had belegerd. Het was een belangrijke overwinning voor Spanje. schilderde geen bloederig gevecht maar koos voor de overhandiging van de sleutel van de stad, als symbool voor de overgave. We zien links de verliezers en rechts de overwinnaars. Uiteindelijk werd 'aposentador de palacio', een van de belangrijkste functies aan het hof. De aposentador had alle sleutels van het paleis en regelde het hofleven tot in de kleinste details. Een grote eer! had veel officiële taken en zijn manier van schilderen was tijdrovend. Alles bij elkaar maakte hij zo'n honderd schilderijen - de meeste daarvan meesterwerken! Hieronder zie je het schilderij De sage van Arachne, een verhaal uit de klassieke oudheid. Athena, de godin van de wijsheid en de kunst, veranderde Arachne in een spin omdat ze weigerde toe te geven dat ze de weefwedstrijd tegen de godin had verloren. Dat verhaal zie je op de achtergrond. De vrouw met de opgeheven arm is Athena die de brutale Arachne straft. Op de voorgrond zien we een weefatelier, maar het schilderij gaat eigenlijk over de schilderkunst zelf. liet in dit schilderij zien wat hij allemaal kon. Kijk maar naar de vrouwen op de voorgrond. Het lukte zelfs om beweging in het spinnenwiel te krijgen: je ziet het wiel draaien. Dat is het fijne aan geniaal zijn: alles lukt! Catherine Gimonnet