Stichting Pensioenfonds Forbo

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Forbo

2 Inhoudsopgave 1 Profiel Voorwoord Algemeen Doel en missie Organisatie Kerncijfers 8 2 Bestuursverslag Bestuurlijke beschouwing Pensioenbeleid Beleggingsbeleid Financieel beleid Herstelplan Pension Fund Governance Risicomanagement Vooruitblik 27 3 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende tot de jaarrekening 32 Herstelplan 43 7 Overige gegevens 60 Gebeurtenissen na balansdatum 60 Informatie over de tussen het fonds en de werkgevers getroffen overeenkomsten betreffende de financiering en de uitvoering. 60 Verklaring betreffende de jaarrekening 66 Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen 67 8 Bijlagen 68 i

3 1 Profiel 1.1 Voorwoord 2011 was qua pensioen een bewogen jaar. Zowel in het algemeen in Nederland, als voor Stichting Pensioenfonds Forbo in het bijzonder. Zo werd er in juni 2011 een Pensioenakkoord gesloten. Maar dat ging wel ten koste van de grootste vakbond (FNV) van Nederland. Ook werd in 2011 de onrust op de financiële markten steeds groter. Niet alleen Griekenland, maar ook Ierland en Portugal moesten voor steun aankloppen bij het Europese steunfonds om hun rente- en aflossingsverplichtingen na te komen. De vlucht naar zekerheid door beleggers nam hierdoor alleen maar toe. De rentetermijnstructuur waartegen alle pensioenfondsen hun verplichtingen moeten waarderen, daalde sterk. Voorjaar 2011 bleek ook dat de kostendekkende premie die Pensioenfonds Forbo nodig heeft om de pensioenregelingen uit te voeren, zich boven het met de deelnemende werkgevers afgesproken maximum bevindt. Als gevolg van de verslechterende financiële positie (dekkingsgraad), wordt het verschil tussen benodigde en beschikbare premie in 2012 nog veel groter. De werkgevers zijn hierover door het bestuur geïnformeerd met het verzoek of sociale partners bereid zijn om extra financiële middelen beschikbaar te stellen. Indien dit namelijk niet gebeurt, wordt conform het reglement de opbouw van de deelnemer beperkt. In het laatste kwartaal van 2011 zette de daling van de rentetermijnstructuur door. Begin januari concludeerde De Nederlandsche Bank (DNB) dat er sprake was van marktverstoring en dat de rentetermijnstructuur vastgesteld diende te worden door deze te middelen over het laatste kwartaal van De dekkingsgraad eind 2011 kwam hierdoor uit op 93%. Zonder de aanpassing van DNB zou de dekkingsgraad uitgekomen zijn op 90%. Eind 2011 maakte de Forbo Group bekend haar activiteiten m.b.t. Industrial Adhesives te gaan verkopen aan H.B. Fuller. Forbo Adhesives Nederland, één van de vier sponsoren van Pensioenfonds Forbo, is onderdeel van de transactie. Begin 2012 maakte de Forbo Group bekend gesprekken aan te gaan voor de mogelijke verkoop van o.m. Forbo Eurocol. Het bestuur is in overleg met de werkgevers voor de mogelijke consequenties hiervan voor de deelnemers en het fonds. 1

4 Het jaarverslag 2011 van Stichting Pensioenfonds Forbo kent een andere opzet en structuur dan voorheen. Vanzelfsprekend zullen veel onderwerpen en elementen terugkomen. Om de leesbaarheid en toegankelijkheid van het jaarverslag te vergroten, heeft het bestuur besloten om de indeling en structuur te wijzigen. Indien u opmerkingen of suggesties heeft om de leesbaarheid verder te vergroten, ontvangen wij deze graag van u. 1.2 Algemeen Stichting Pensioenfonds Forbo, statutair gevestigd te Zaanstad is opgericht op 31 december De laatste statutenwijziging was op 29 april De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie OPF. 1.3 Doel en missie Het fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan de pensioenreglementen, zoals deze gelden voor de aangesloten ondernemingen Forbo Flooring B.V., Forbo-Novilon B.V. Forbo Eurocol B.V. en Forbo Adhesives Nederland B.V. Hiertoe wordt voor deze aangesloten werkgevers, deelnemers en gewezen deelnemers vermogen belegd Integere bedrijfsvoering Het beleid van het fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing. Analyse en beheersing van integriteitrisico s. Voorkomen van belangenverstrengeling. Duurzame beheersing van (financiële) risico s. Eenmaal per drie jaar het uitoeren van een continuïteitanalyse 2

5 1.4 Organisatie De samenstelling van het bestuur is als volgt: Naam Functie Vertegenwoordi ging Lid sinds Einde Zittingsduur H.H. Sieben Voorzitter/ Werkgever 1 mei 2007 Onbepaald Penningmeester D. Uitvlugt- Secretaris Werkgever 7 februari 2012 Onbepaald Manné M.A. Bults Lid Werkgever 1 maart 2009 Onbepaald H. Leferink Lid Werkgever 6 december Onbepaald 2007 G.B.J. Soppe Lid Werknemer 26 maart maart 2014 J. Verbakel Lid Gepensioneerden 6 december december 2014 G.J.F. Mol Lid Werknemer 18 april april 2012 A.D. Keetlaer Lid Werknemer 1 januari januari 2013 Op 15 juni 2011 liep de zittingstermijn van de heer Mooij af. De heer Mooij heeft aangegeven zich niet opnieuw beschikbaar te stellen voor een volgende termijn. Het bestuur dankt de heer Mooij voor zijn jarenlange betrokkenheid bij het fonds. Binnen de kiesgroep Gepensioneerden hebben twee personen zich kandidaat gesteld voor de bestuurszetel, waaronder de heer J. Verbakel. Beide kandidaten hebben een assessment afgelegd teneinde vast te stellen of de kandidaten voldoen aan het voor de bestuursfunctie vastgestelde profiel. Gebleken is dat de heer Verbakel beter voldeed aan de functie-eisen dan de andere kandidaat. Het bestuur heeft met de andere kandidaat besproken dat de heer Verbakel de voorkeur van het bestuur genoot. Daarop heeft de andere kandidaat zich teruggetrokken en is de heer Verbakel voorgedragen aan DNB. DNB heeft vervolgens de voorgenomen benoeming goedgekeurd. De heer Verbakel is per 6 december 2011 officieel benoemd tot bestuurslid. In de loop van het derde kwartaal heeft de heer Gordijn de organisatie Forbo Flooring B.V. verlaten. De werkgever Forbo Flooring B.V. heeft het bestuur geïnformeerd mevrouw D. Uitvlugt-Manné voor te dragen als opvolger van de heer Gordijn. Ook mevrouw Uitvlugt-Manné heeft de benodigde assessment afgelegd en op basis daarvan en haar reeds jarenlange betrokkenheid bij Pensioenfonds Forbo als bestuurssecretaresse heeft het bestuur besloten haar voor te dragen bij DNB als bestuurslid. Begin februari 2012 heeft DNB de voordracht goedgekeurd. Het bestuur van het fonds heeft de dagelijkse uitvoering van een aantal werkzaamheden uitbesteed aan meerdere uitvoeringsorganisaties. Deze 3

6 werkzaamheden betreffen vermogensbeheer en pensioenadministratie. Uitgangspunt is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van het fonds wordt gevormd door de voorzitter/penningmeester, voorzitter van de beleggingscommissie en twee overige bestuursleden. Alle operationele besluiten worden voorgelegd aan ten minste één medebestuurslid. Het bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het fonds, overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) Beleggingscommissie Na de overdracht van het vermogensbeheer naar een externe partij heeft het bestuur een beleggingscommissie opgericht met als mandaat het monitoren van de vermogensbeheerder, het voeren van een beleggingsbeleid ten opzichte van de strategische benchmark en het beleggingsjaarplan en het jaarlijks opstellen van een beleggingsplan. De commissie is samengesteld uit leden van het bestuur met een stemverhouding conform het bestuursreglement. De beleggingscommissie heeft de vrijheid zich te laten adviseren door externe deskundigen, niet zijnde bestuursleden; deze hebben geen stemrecht Communicatiecommissie De communicatiecommissie bestaat uit een delegatie van het bestuur en is als zodanig paritair samengesteld. De communicatiecommissie heeft de vrijheid om zich te laten adviseren door deskundigen, niet zijnde bestuursleden. Adviserende activiteiten die leiden tot budgettaire uitgaven groter dan EUR dienen door het bestuur te worden goedgekeurd. De communicatiecommissie is belast met de voorbereiding en advisering van het beleid met betrekking tot de communicatie en stelt daartoe jaarlijks een communicatieplan op, dat ter goedkeuring wordt aangeboden aan het bestuur Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan is op 6 december 2007 ingesteld. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 6 leden. In het verantwoordingsorgaan 4

7 zijn de deelnemers, de pensioengerechtigden en de werkgever in gelijke aantallen vertegenwoordigd. De belangrijkste taken zijn te oordelen over het handelen van het bestuur, het door het bestuur uitgevoerde beleid alsmede over de beleidskeuzes van het bestuur voor de toekomst. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan het recht advies uit te brengen over: Het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden; Het wijzigen van het beleid ten aanzien van het verantwoordingsorgaan; De vorm, inrichting en samenstelling van het intern toezicht; Het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; Het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid; Het waarborgen van interne beheersing. Na het vertrek van de heer F. van der Velde uit het Verantwoordingsorgaan eind 2010, is de heer R.J. Gelauff als zijn vervanger toegetreden tot het Verantwoordingsorgaan. Voor het verslag over 2011 van het Verantwoordingsorgaan wordt verwezen naar paragraaf Intern toezicht Het bestuur draagt zorg voor de organisatie van een transparant intern toezicht met betrekking tot het functioneren van (het bestuur van) het pensioenfonds. Een door het bestuur bij schriftelijk besluit aan te stellen visitatiecommissie is belast met de uitvoering van het intern toezicht. De visitatiecommissie beoordeelt en rapporteert minimaal één keer per drie jaar vóór een door het bestuur aan te geven tijdstip schriftelijk aan het bestuur ten aanzien van: a. de beleids- en bestuursprocedures en processen en de checks en balances van het pensioenfonds; b. de wijze waarop het pensioenfonds wordt aangestuurd; c. de wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn. 5

8 In 2010 heeft Het Vak-VC Pensioenfonds Forbo gevisiteerd. De visitatiecommissie bestond uit drie leden, welke door het bestuur geselecteerd zijn op basis van hun ervaring en expertise. Door middel van deze selectie werd gewaarborgd dat voldoende expertise van alle onderwerpen in de visitatiecommissie aanwezig was. De commissie heeft vooraf documenten opgevraagd en bestudeerd. Vervolgens heeft zij met het voltallige bestuur gesproken alsmede met een delegatie van de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Van deze bijeenkomsten heeft de commissie een rapport gemaakt, welke zij besproken heeft met eveneens het voltallige bestuur. Vervolgens is het rapport definitief gemaakt. In haar verslag heeft de commissie een aantal opmerkingen gemaakt, welke door het bestuur zijn overgenomen en zijn afgehandeld. In 2013 zal Pensioenfonds Forbo opnieuw een visitatiecommissie aanstellen Deelnemersraad De deelnemersraad is samengesteld uit deelnemers en gepensioneerden en vergadert minimaal tweemaal per jaar samen met het bestuur. Bij belangrijke wijzigingen, zoals omschreven in de ABTN en het reglement van de deelnemersraad, vraagt het bestuur advies aan de deelnemersraad. De deelnemersraad publiceert separaat een jaarverslag. Dit is te downloaden via de website van Stichting Pensioenfonds Forbo. Om de toekomstige kwaliteit van het bestuur te waarborgen, heeft het bestuur de deelnemersraad verzocht om uit haar midden potentiële bestuursleden aan te wijzen. Vanzelfsprekend dient ieder beoogd nieuw bestuurslid te voldoen aan de bij deze functie horende functie-eisen en functieprofiel. Maar potentiële bestuursleden kunnen tijdens het lidmaatschap van de deelnemersraad de benodigde opleidingen al volgen zodat gewaarborgd wordt dat voldaan wordt aan de deskundigheidseis voor bestuursleden Uitvoeringsorganisatie AZL N.V. is de uitvoeringsorganisatie voor wat betreft de werkzaamheden op het gebied van pensioenadministratie. MN is als fiduciair vermogensbeheerder aangesteld. Beide uitvoeringsorganisaties verstrekken zowel Service Level Agreement rapportages als SAS 70/ISAE rapportages. In 2008 is de overeenkomst met AZL N.V. verlengd voor opnieuw een periode van 5 jaar (eindigend derhalve op 31 december 2013). De overeenkomst met MN is aangegaan voor onbepaalde tijd. 6

9 De overeenkomst is opzegbaar per einde van een kwartaal, met een opzegtermijn van 3 maanden voor het fonds en 12 maanden voor MN. Begin 2012 is de overeenkomst met MN volledig herzien. Zo zijn de in 2011 nieuw onderhandelde fee-afspraken binnen de overeenkomst geïntegreerd evenals de in 2010 hernieuwde SLA Compliance officer Naar aanleiding van een opmerking door de visitatiecommissie, is besloten om een Compliance officer buiten de kring van het bestuur te benoemen. De heer Dirkx (directeur HRM bij Forbo Flooring B.V.) is bereid gevonden om deze rol op zich te nemen en is inmiddels benoemd tot Compliance officer binnen Pensioenfonds Forbo Externe ondersteuning Het fonds wordt bijgestaan door externe deskundigen voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn, door de externe adviserende actuaris en een gespecialiseerde ALM-adviseur. Daarnaast maakt het fonds gebruik van andere partijen, afhankelijk van het onderwerp. 7

10 1.5 Kerncijfers Aantal werkgevers Aantal verzekerden Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Reglementvariabelen (in %) Indexatie inactieven per 1 januari - 0,2-1,5 1,3 Niet gegeven indexatie 1,4 0,2 2,5 Pensioenuitvoering (EUR 1 mln) Feitelijke premie 8,3 7,8 9,1 7,6 6,8 Kostendekkende premie 9,5 7,9 10,5 6,8 6,7 Pensioenuitvoeringskosten 0,4 0,5 0,4 0,3 0,4 Uitkeringen 7,3 7,1 6,9 6,5 5,9 Vermogenssituatie en solvabiliteit (EUR 1 mln) Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad (in %) Vereiste dekkingsgraad (in %) Beleggingen (EUR 1 mln) Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Beleggingsperformance (in %) Beleggingsrendement 9,8 5,3 11,6-14,1 0,1 8

11 2 Bestuursverslag 2.1 Bestuurlijke beschouwing Marktontwikkelingen in 2011: Financiële markten gedreven door eurocrisis Het jaar 2011 begon in een positieve sfeer en de economische groeivoorspellingen waren relatief gunstig. Als gevolg van de Arabische lente alsmede de tsunami en nucleaire ramp in het Japanse Fukushima liep echter in het voorjaar de olieprijs op. In een situatie waarin de werkloosheid hoog is en de lonen amper stijgen, staan hogere energie- en brandstofkosten gelijk aan een belastingverhoging. Bovendien liet de ECB zich door de - door de hogere olieprijs - oplopende inflatie verleiden tot het verhogen van de rente, daar waar de economie juist aanhoudende stimulering behoefde. Hierdoor vielen de economische groei(verwachtingen) terug. Minder florissante groeivooruitzichten verhoogden al snel de zorg over de schuldsituatie van veel EMU-landen. Aanhoudende zorgen over solvabiliteit Griekenland Niemand kon in 2011 om de problemen van Griekenland heen. De lethargie van politici om tot oplossingen te komen zorgde voor steeds heftigere reacties van de financiële markten. Achtereenvolgende Europese toppen creëerden een reputatie van te weinig, te laat ingrijpen. In de zomer bereikte men een compromis waarbij naast extra hulp van de overheden, de particuliere sector moest meebetalen aan de oplossing voor Griekenland. Beleggers op de financiële markten bestempelden dat al snel als een halfbakken compromis en dreven de rentes ook in de andere mediterrane landen in het najaar steeds verder omhoog. Italië, Spanje en zelfs Frankrijk en de Franse banken kwamen onder vuur te liggen. Het verschil tussen Franse en Duitse staatsrentes liep op tot 2%, niveaus die sinds begin jaren negentig niet meer gezien waren. De financiële markten verdreven niet alleen Berlusconi van het regeringspluche, ze dwongen ook politici verder te gaan met stevige maatregelen dan ooit tevoren. Deze maatregelen werden echter in de financiële markten niet met groot enthousiasme ontvangen. Veelal ontbraken de cruciale details. Kortom, de zorgen over de solvabiliteit van Griekenland en de terugvallende economische groei leidden ertoe dat de fiscale situatie van alle eurolanden onder de loep werd genomen. Zoektocht naar veiligheid De performance van (bijna) alle beleggingscategorieën werd in 2011 gedomineerd door de macro-economische risico s die voortkomen uit de eurocrisis. Ten eerste presteerden veilige beleggingscategorieën beter dan 9

12 risicovolle: zo rendeerde Duits staatspapier sterk, terwijl Europese aandelen fors daalden. Ten tweede behaalden Amerikaanse beleggingsmarkten een beter rendement dan Europese. Een opvallende ontwikkeling was ook het verschil tussen de rendementen van staatsobligaties van opkomende landen enerzijds en aandelen van dezelfde landen anderzijds. Blijkbaar geldt de veelbesproken ontkoppeling van opkomende landen wel voor staatspapier, maar niet voor aandelen. Een andere ontwikkeling hield verband met de zoektocht naar veilige havens. Deze leidde tot de unieke situatie dat er op meerdere continenten negatieve nominale rentes werden betaald: van Singapore tot Zwitserland en zelfs in Nederland. Begin december kon de Nederlandse staat tegen -6 basispunten geld lenen. Dat betekende dat beleggers zo bang waren hun hoofdsom te verliezen, dat ze geld toe gaven om er maar zeker van te zijn dat ze het later terugkregen Jaar 2011 in vogelvlucht In 2011 heeft het bestuur zeven maal vergaderd, waarbij 2 maal de deelnemersraad en verantwoordingsorgaan. De frequentie van vergaderen was hoog. Belangrijke onderwerpen betroffen vaststellen van de doelstellingen per commissie voor 2011, vaststelling van de jaarrekening 2010, input en vaststellen beleggingsplan Ook de ontwikkeling van de (kostendekkende) premie en vanzelfsprekend de ontwikkeling van de dekkingsgraad heeft het bestuur ook nauwlettend gevolgd. Daarover is regelmatig overleg gepleegd met de sponsoren. Daarnaast heeft het bestuur in 2011 diverse cursussen en trainingen gevolgd teneinde de bestuurskwaliteit en kennis verder te verhogen Uitdagingen zal naar verwachting net zo uitdagend worden als de vorige jaren. De Europese schuldencrisis is nog niet opgelost en markten reageren volatiel. Voor Pensioenfonds Forbo blijft het zaak hierop gepast te reageren. Het begin februari ingediende update herstelplan bevatte een voorgenomen korting van 4.4% per april 2013 op alle opgebouwde rechten als de situatie in 2012 zich niet voldoende herstelt. De sociale partners van Forbo Flooring en Forbo-Novilon onderhandelen over een nieuwe pensioenregeling, welke gebaseerd is op voorwaardelijk geïndexeerd middelloon. Indien de nieuwe regeling zich volgens internationale verslaggevingsstandaarden (IFRS) als DC- kwalificeert, is de werkgever bereid om een eenmalige storting van 11 miljoen euro te doen, waardoor deze korting van de baan is. Indien sociale partners een akkoord bereiken, zal het bestuur beoordelen of het de nieuwe pensioenregeling kan uitvoeren. Indien dat het geval is, zal in 2012 de 10

13 regeling geïmplementeerd gaan worden, zodat deze vanaf 1 januari 2013 van kracht gaat. De beleggingscommissie zal met een voorstel komen hoe deze extra middelen te investeren. Nadat bestuursleden tientallen vragen hadden ontvangen van werknemers over de nieuwe regeling en communicatie daarover door sociale partijen, heeft de Communicatiecommissie presentaties verzorgd over de financiële situatie van het fonds en de gedane voorstellen. Deze presentaties zijn door ongeveer 500 actieve deelnemers bezocht. De sessies werden positief beoordeeld. Meerdere malen werd gevraagd of het fonds niet bijvoorbeeld jaarlijks deze informatiesessies over de financiële stand van zaken van het fonds kan houden. Het bestuur neemt dit in overweging. Eind 2011 werd bekend gemaakt door de Forbo Group dat het de Industriële activiteiten van haar Bonding divisie heeft verkocht aan H.B. Fuller. Forbo Adhesives Nederland, één van de vier deelnemende werkgevers, is ook onderdeel van de verkoop. Het bestuur is in overleg met de werkgever inzake de consequenties hiervan. Conform de uitvoeringsovereenkomst kan de werkgever of het pensioenfonds deze overeenkomst opzeggen per einde van een kalenderjaar met een opzegtermijn van zes maanden. Daarnaast is tussentijdse opzegging met wederzijds goedvinden mogelijk. Het bestuur zal hier alleen mee akkoord gaan indien vaststaat dat voor de deelnemers van Forbo Adhesives Nederland een goed alternatief is overeengekomen en dat de deelnemers hiermee akkoord zijn gegaan. In februari 2012 maakte de Forbo Group bekend om voor de overige activiteiten van de Bonding divisie, gesprekken met geïnteresseerde kopers aan te gaan. Forbo Eurocol maakt hiervan ook onderdeel uit. Het bestuur wacht de verdere ontwikkelingen af. In 2012 zal ook een nieuwe continuïteitsanalyse uitgevoerd gaan worden. Indien sociale partners overeenstemming bereiken over een nieuwe regeling, zal deze regeling meegenomen worden in de analyse. Daarnaast zal het bestuur de communicatie m.b.t. fondsontwikkelingen in het algemeen en de financiële situatie in het bijzonder onverkort doorzetten. Dit via de inmiddels bekende middelen zoals de website ( en de uitgaven van PensioenNieuws. 11

14 2.2 Pensioenbeleid Het fonds voert de volgende pensioenregelingen uit: 1. Pensioenreglement Pensioenreglement 1976/Basisreglement 3. Pensioenreglement Prepensioenreglement Forbo Flooring 5. Prepensioenreglement Forbo-Novilon 6. Pensioenspaarregeling Forbo Flooring Het Pensioenreglement 1976/Basisreglement is van toepassing op deelnemers geboren voor 1 januari Hetzelfde is van toepassing voor de Prepensioenreglementen van Flooring/Novilon mits deelnemers werkzaam zijn bij een van beide vennootschappen. De kenmerken van het Pensioenreglement 2006 zijn als volgt (karakterisering van de pensioenregeling overeenkomstig artikel 10 van de Pensioenwet): Forbo Flooring en Forbo-Novilon Forbo Eurocol Pensioensysteem Eindloon vast salaris c.q. Eindloon vast salaris geïndexeerd middelloon ploegentoeslag Pensioenleeftijd 65 jaar 65 jaar Pensioengevend salaris 13,5 x maandsalaris 14,04 x maandsalaris (deelnemersjaren tot 1 januari 2008: 12,96 x maandsalaris) Franchise EUR EUR Pensioengrondslag Pensioengevend salaris minus franchise Pensioengevend salaris minus franchise Vakantietoeslag Inbegrepen in pensioengevend salaris Inbegrepen in pensioengevend salaris Opbouwpercentage vast 2,00% per jaar 2,00% per jaar salaris Opbouwpercentage ploegentoeslag 2,25% per jaar N.v.t. Nabestaandenpensioen 50% van het ouderdomspensioen 50% van het ouderdomspensioen Eigen bijdrage 8,5% (Flooring) resp. 8,2% (Novilon) van pensioengrondslag Maximum bijdrage werkgever 12% van som pensioengevende salarissen en ploegentoeslagen 8,3% van pensioengrondslag (tot ,0%) 12% van som pensioengevende salarissen 12

15 2.2.1 Ontwikkeling pensioenpremie Over 2011 bedroeg de benodigde gedempte kostendekkende premie 8.3 mln. De maximaal afgesproken premie uit de uitvoeringsovereenkomsten bedroeg echter 7.5 mln. Er is dus sprake van een premietekort. Deze situatie kan leiden tot een opbouw beperking van de actieve deelnemers over Deze situatie is gemeld bij de sponsoren met het verzoek of zij het premietekort gaan aanvullen. Bij de werkgever Forbo Eurocol is deze situatie voor 2011 inmiddels opgelost en wordt er bijgestort. Bij Forbo Adhesives Nederland is er voor 2011 geen sprake van een premie tekort. Bij de overige partijen lopen er nog onderhandelingen met sociale partners die van invloed kunnen zijn op deze situatie. Gegeven de financiële situatie wordt voor 2012 de kostendekkende premie berekend op basis van de rentetermijnstructuur ultimo 2011 en opslagen. Het premietekort over 2012 is daardoor in 2012 fors hoger dan Toeslagenbeleid Evenals in voorgaande perioden is er sprake van een voorwaardelijk indexatiebeleid. Het indexatiebeleid van het fonds kan als volgt worden verwoord. Het bestuur streeft ernaar de koopkracht van premievrije aanspraken en ingegane pensioenen te handhaven door het jaarlijks verlenen van een toeslag, indien en voor zover hiertoe voldoende middelen aanwezig zijn. Dit houdt in dat het bestuur slechts toeslagen kan verlenen zolang de gekweekte overrente op de voorziening pensioenverplichtingen dit toelaat conform methode D1 uit de toeslagenmatrix. Er is geen recht op toekomstige indexatie. Het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst wordt geïndexeerd. Het fonds heeft geen geld gereserveerd voor toekomstige indexaties. In de premie is ook geen rekening gehouden met indexatie. Het bestuur heeft in de vergadering van 6 december 2011 besloten geen indexatie toe te passen over de premievrije rechten en ingegane uitkeringen per 1 januari Dit conform het indexatiebeleid als verwoord in de algemene bedrijfstechnische nota (ABTN) van het fonds. In het indexatiebeleid is opgenomen dat gedeeltelijke indexatie mogelijk is indien de dekkingsgraad zich tussen 105% en het vereist eigen vermogen bevindt. 13

16 2.3 Beleggingsbeleid Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid van het fonds is gebaseerd op de doelstelling om met de middelen enerzijds de nominale verplichtingen van het fonds zo goed mogelijk te kunnen nakomen en anderzijds extra rendement te behalen om de positie van het fonds te verbeteren en de indexatie ambities te realiseren. Op basis van een in 2010 afgeronde ALM studie is daarom besloten de portefeuille voor een aanzienlijk deel (ca. 65%) in te richten volgens een matching portefeuille die vooral tot doel heeft de door DNB richtlijnen bepaalde marktwaardeverandering van de pensioenuitkeringen bij te houden. In deze matching portefeuille bevinden zich staatsleningen van de zeer goede kwaliteit, onderhandse leningen en een aantal rente swaps. Belangrijkste oogmerk is om de rentegevoeligheid van deze beleggingen gelijk te stellen aan die van de verplichtingen. De overige 35% van de portefeuille wordt de return (of rendement) portefeuille genoemd. Deze bestaat uit meer risicovolle beleggingen, waarmee beoogd wordt op (langere) termijn een hoger rendement te behalen dan de waardeverandering van de nominale verplichtingen. Deze portefeuille bestaat voornamelijk uit aandelen en hoogrentende beleggingen. Meer gedetailleerd ziet de verdeling over de beleggingscategorieën er als volgt uit: Aandelen volwassen markten 25% Aandelen opkomende markten 5% Hoogrentend 5% Totaal returnportefeuille 35% Onderhandse leningen 20% Vastrentend inflatie 20% Vastrentend langlopend 25% Totaal matching portefeuille 65% Ten behoeve van de beoordeling of bovenstaande verhouding past bij de vigerende marktomstandigheden, wordt ook naar het balansrisico gekeken. Deze maatstaf (tracking error) geeft inzicht in de volatiliteit van de dekkingsgraad. Het fonds hanteert momenteel een richtlijn van ca. 10%. 14

17 Door de moeilijke economische omstandigheden en vooral de dalende swap rente is het de afgelopen jaren erg lastig geweest om de waarde van de beleggingen gelijke tred te laten houden met de stijgende pensioenverplichtingen. In paragraaf en wordt daar nader op ingegaan Assetmix De ontwikkeling van de verdeling van de beleggingen over de beleggingscategorieën kan ultimo jaar als volgt worden weergegeven: % % % % % Zakelijke waarden Vastrentende waarden De strategische beleggingsmix, realisatie en benchmarks kunnen als volgt worden samengevat: Strategische allocatie Feitelijke allocatie 31 dec % % EUR 1 mln Matching portefeuille Langlopende staatsobligaties Inflatieobligaties Onderhandse leningen Overige Return portefeuille Hoogrentende bedrijfsobligaties Aandelen volwassen markten Aandelen opkomende markten Totaal

18 In de post overige zijn ondermeer begrepen deposito s (EUR 12 miljoen), bankleningen en overige vorderingen en schulden Beleggingbeleid in 2011 Het beleggingsbeleid dat in 2010 werd gevoerd, werd in 2011 in grote lijnen voortgezet. Wel werden enkele accenten aangebracht. Binnen de aandelenportefeuille werd vanaf het tweede kwartaal een positie in emerging markets opgebouwd, ten koste van de ontwikkelde aandelenmarkten. In diezelfde periode werd binnen de ontwikkelde aandelenportefeuille overgegaan op passief beheer. De emerging market portefeuille wordt actief beheerd, met een defensief accent. Gelet op de outperformance van ca. 3,5% binnen deze categorie in 2011 mag dit beleid vooralsnog geslaagd genoemd worden. Omdat het balansrisico begin 2011 sterk was opgelopen, is in het tweede kwartaal besloten de rente afdekking op te hogen (van 80% tot 100%, gedefinieerd als de duration van de matching portefeuille gedeeld door de duration van de verplichtingen). Dit heeft in een periode van dalende rente aanzienlijk positief bijgedragen aan het beleggingsresultaat. In de laatste maanden van het jaar is de staatsobligatie portefeuille uitsluitend gericht op euro landen met de hoogste kwaliteit. Ook is begonnen met de afbouw van de euro inflatie obligaties omdat de reële rente rond of zelfs onder de 0% is uitgekomen Beleggingsresultaten in 2011 Het fonds behaalde in 2011 een rendement van 9,8%. Een grote bijdrage aan dit rendement kwam van de matching portefeuille, waarvan het rendement 17,7% bedroeg. De nadruk op Duitse en Nederlandse obligaties in de portefeuille én de additionele rente swaps die in het tweede kwartaal werden aangekocht, bleken goede beleggingskeuzes. De onderhandse leningen en de inflatie obligaties leverden binnen de matching portefeuille wel positieve rendementen op, maar rendeerden met bijna 5% duidelijk minder. Binnen de rendement portefeuille werden goede resultaten behaald op de US High Yield portefeuille en in iets mindere mate op de Bank Loans portefeuille. Aandelen hadden een moeilijk jaar, met vooral in het Verre Oosten en de vanaf het tweede kwartaal opgezette emerging market portefeuille aanzienlijk negatieve resultaten. Amerikaanse aandelen behaalden net een positief resultaat. Per saldo was het rendement van de returnportefeuille -4,5%. 16

19 2.3.5 Beleggingsbeleid 2012 Eind 2011 heeft de beleggingscommissie in samenwerking met de fiduciair beheerder de portefeuille samenstelling in het licht van de economische omstandigheden geëvalueerd. Enerzijds moet rekening gehouden worden met een somber economisch klimaat waarin de eurocrisis op kan spelen. Anderzijds wil het fonds gebruik maken van mogelijkheden die de financiële markten lijken te bieden. Binnen de matching portefeuille zal het restant aan inflatie obligaties worden verkocht, nu de reële rente op erg lage niveaus is uitgekomen. De onderhandse leningen die vrijvallen zullen worden herbelegd in een breed gespreide credit portefeuille, waarbij waardebehoud centraal staat. Binnen de returnportefeuille wordt bredere spreiding gezocht over rendementsbronnen. Enerzijds betekent dat een verdere uitbreiding van emerging market aandelen, anderzijds een start met beleggingen in emerging market debt, zowel in harde valuta als locale valuta. Naar eventuele andere mogelijkheden, zoals infrastructurele beleggingen dan wel hedge funds wordt nader onderzoek gedaan. Als richtsnoer voor het balansrisico blijft een tracking error van ca. 10% gehandhaafd. 17

20 2.4 Financieel beleid Verloop dekkingsgraad Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar. Technische voorzieningen Pensioenvermogen Dekkingsgraad EUR 1 mln EUR 1 mln % Stand per 1 januari Beleggingsopbrengsten 20 Bijdragen 8 Uitkeringen -7 Balans per 31 december Vereist eigen vermogen 30 Vereist pensioenvermogen 279 Deze opstelling is inclusief pensioensparen. Het aanwezige pensioenvermogen is lager dan het vereiste eigen pensioenvermogen. De daling van de dekkingsgraad komt met name door een lagere rente ultimo jaar Hierbij moet worden opgemerkt dat DNB de te hanteren rentetermijnstructuur heeft aangepast. Dit had een positief effect op de dekkingsgraad van circa 4%. Het saldo van baten en lasten over de afgelopen jaren kan op hoofdlijnen als volgt worden geanalyseerd: EUR 1 mln EUR 1 mln EUR 1 mln EUR 1 mln EUR 1 mln Renteresultaat Wijziging marktrente Ontwikkeling levensverwachting Indexatie - -1 Overige Marktrente ultimo 2,8% 3,4% 3,9% 3,5% 4,9% 18