Mag het een petje meer zijn voor de mentor?

Transcriptie

1 Mag het een petje meer zijn voor de mentor? Mentor in aanvangsbegeleiding, KATHO, departement RENO

2 Componenten v/d werkplekleeromgeving

3 Samen opleiden Mentoren zullen het leerkracht-worden mee begeleiden. De overstap naar de beroepspraktijk, die in alle evaluaties als één van de grote knelpunten naar voren komt, zal er zachter door worden. (Vandenbroucke, 5 oktober 2006)

4 Onderwijsbeleid Het is onverantwoord jonge mensen zonder begeleiding en ondersteuning aan hun job te laten beginnen zonder dat zij een voldoende ruime praktijkervaring on-the-job hebben kunnen opdoen. ( ) Na het behalen van het diploma bij het einde van de opleiding kan de afgestudeerde in het beroep stappen, maar bij het begin van de beroepsuitoefening heeft de beginnende leraar recht op aanvangsbegeleiding, waarbij de startende leraar goed wordt begeleid. De aanvangsbegeleiding is bedoeld voor gediplomeerde leraars die minimaal 30 studiepunten stage in hun opleiding hebben gehad. Voor de anderen die dus stage in-service doen in een ingroeibaan, zit de aanvangsbegeleiding dan vervat in de ingroeibaan. (conceptnota Vandenbroucke)

5 Woordvertakkingen Mentor

6 Woordvertakkingen Collega-gericht Mentor Stagiairgericht

7 Woordvertakkingen Collega-gericht Mentorencoach Mentor Mentor-coach in aanvangsbegeleiding Stagiairgericht

8 Woordvertakkingen Collega-gericht Mentorencoach Mentor Mentor-coach in aanvangsbegeleiding Mentor-coach in stagebegeleiding Stagiairgericht Vakmentor (SO, HO) Klasmentor (BaO)

9 Woordvertakkingen Collega-gericht Mentorencoach Mentor Mentor-coach in aanvangsbegeleiding Mentor-coach in stagebegeleiding Stagiairgericht Vakmentor (SO, HO) Klasmentor (BaO)

10 15% van de respondenten zelf nog in de inductiefase!!

11 Globale terugblik op inductieperiode Proberen te fietsen op een fiets met vierkante wielen. ( ) Maar die vierkante wielen slijten af door de wrijving en na een tijdje lijken ze ronder en ronder te worden. Eerste jaar als een valschermsprong zonder te weten waar het touwtje hangt. Eerste jaar als overleven op een onbewoond eiland. Je komt op nieuw, onbekend terrein en je moet je behelpen met je eigen kennis en met mensen en dingen uit je omgeving.

12 Cognities beginnende leraar Relationele aspect speelt grote rol: zal ik aanvaard worden door collega s, leerlingen, kinderen,? Gevoel nog beginnend te zijn en nog veel te moeten leren Gevoel van onzekerheid en nood aan feedback Kwetsbaarheid op micropolitiek vlak Veel belang aan goede schoolsfeer, -cultuur Begeleiding en opvang heeft grote invloed op ingroei in het beroep

13 Taken en rollen van de mentor hierbij? Niet elke leraar kan zomaar mentor worden, maar de mentor wordt geen apart ambt. Men wordt mentor na een bepaalde dienstanciënniteit ( ). Het mentorschap wordt niet hoger verloond, maar kadert binnen de taakdifferentiatie in het lerarenambt. Een mentor dient zelf een actieve leraar te blijven. (conceptnota Vandenbroucke)

14 Opdracht Wat zijn jouw verwachtingen en bekommernissen bij je taak als mentor?

15 Mogelijke spanningsvelden Emotionele begeleiding Professionele begeleiding Informele begeleiding Alles zelf ter hand nemen Eigen behoeften mentor Behoeften beginner Volgen Ondersteunen Formele begeleiding Verwijzen naar anderen Helpers -relatie Verwachtingen school Sturen Uitdagen

16 Een verhaaltje

17 Rollen van de mentor Model Sponsor Acculturator Support Educator

18 Rol 1: model Zelf een goede leerkracht zijn, goed lesgeven, reflecteren, deskundig zijn Voorbeeldgedrag stellen: niet altijd gemakkelijk om dit zichtbaar te maken Starters zouden kunnen nood hebben aan hulp om vast te stellen wat we voordoen. En is mama muis een goed voorbeeld?

19 Rol 2: sponsor Is in de mogelijkheid zijn om dingen te laten gebeuren Je invloed gebruiken om de starter kennis te laten maken met interessante mensen Boeken uitlenen, samen aan iets werken, Is mama muis een goede sponsor?

20 Rol 3: acculturator Introductie in schoolcultuur De starter helpen om een volwaardig lid te worden van de gemeenschap(pen) waar ze deel van uitmaken. En is mama muis een goede acculturator?

21 Rol 4: support De interpersoonlijke hulp bij het emotionele proces van leerkracht worden Een veilige schouder om op te huilen Een luisterend oor En mama muis?

22 Rol 5: educator Reflectiepartner Niet vertellen wat ze al weten, maar helpen verder te gaan. E-ducare: to bring out Terugblikken op wat gebeurde om hieruit te leren De starter helpen te leren uit eigen en andermans ervaringen om zo eigen, geïnformeerde beslissingen te kunnen nemen om hun eigen leren en het leren van leerlingen te ondersteunen Was mama muis een goede educator?

23 Opdracht Zet de 5 rollen in volgorde van belang. Noteer voor elke rol een aantal mogelijke taken. Wat zijn jullie bevindingen bij het maken van de opdracht?

24

25 Profiel van de mentor Taken i.f.v. aanvangsbegeleiding/stagebegeleiding

26 Aanvangsbegeleiding

27 Taken aanvangsbegeleiding Informatie en rondleiding geven bij het eerste contact Lessen bijwonen Begeleiden Evalueren Laat de beginner een kijkje nemen tijdens zijn/haar lessen Verantwoordelijk voor het goed functioneren Geeft zoveel mogelijk informatie (schoolwerkplan, leefregels, ) Houdt functioneringsgesprekken

28 Uit: Samen voor de spiegel

29 Stagebegeleiding

30 Taken stagebegeleiding Informatie en rondleiding geven bij het eerste contact Lessen bijwonen Begeleiden Evalueren Laat de beginner een kijkje nemen tijdens zijn/haar lessen Verantwoordelijk voor het goed functioneren Geeft zoveel mogelijk informatie (schoolwerkplan, leefregels, ) Houdt functioneringsgesprekken

31 Profiel Aan welke kwalificaties moet je voldoen om een goed mentor te zijn? De mentor is een begeleider De mentor heeft kennis van de basiscompetenties De mentor getuigt van ervaring in het onderwijslandschap De mentor is op de hoogte van vernieuwingen op pedagogisch en didactisch vlak De mentor zal voldoende openstaan voor initiatieven van de starter Past dit profiel bij jou als mentor?

32 Aanvangsbegeleiding volgens literatuurstudie Nood aan gepersonaliseerde aanvangsbegeleiding Belang van mogelijkheid tot direct contact tussen coach en beginnende lkr Begeleiding en evalueren geen eenduidig antwoord Beginnende lkr best niet te moeilijke of zware lesopdracht geven, noch hen in moeilijkste klassen zetten Vooral emotionele ondersteuning van essentieel belang Formeel of informeel??

33 Belangrijk Uitnodiging, geen verplichting Niet alles overlaten aan initiatief beginnende lkr Ruimte laten voor persoonlijke toets Eén-één-relatie, maar ook contact met andere beginnende lkr Mentor moet waarden en normen van de school expliciteren en de beginnende lkr introduceren in het team Gedeelde verantwoordelijkheid van alle lkr, niet enkel van mentor!!

34 Mentoring beginning teachers: What we know and what we don t Andrew J. Hobson, Patricia Ashby, Angi Malderez, Peter D. Tomlinson

35 Inhoud artikel Mogelijke voordelen van het begeleiden van beginnende leerkrachten Voordelen voor mentees Voordelen voor mentoren Voordelen voor de school en het onderwijssysteem Mogelijke beperkingen van het begeleiden van beginnende leerkrachten + inspanningen Nadelen voor mentoren Nadelen voor beginnende leerkrachten en onderwijssystemen De voorwaarden voor effectieve mentoring Contextuele ondersteuning voor mentorschap Selectie van mentoren en koppeling aan starters Mentorstrategieën Voorbereiding en ondersteuning van mentoren

36 Voordelen voor starters Ondersteuning van hun professionele ontwikkeling: Verminderd gevoel van isolatie Verhoogd zelfvertrouwen Professionele groei Verbeterde zelfreflectie Moeilijkheden in perspectief plaatsen Meer werktevredenheid Betere organisatie, timemanagement Socialisatie Bewijs voor de directe invloed van mentoring op de ontwikkeling van starters, vooral op vlak van het lesgeven, is beperkt!!

37 Voordelen voor de mentor Impact op de professionele én persoonlijke ontwikkeling Leren door zelfreflectie en reflectie op eigen functioneren Leren van de starters Leren uit vormingen en trainingen Leren vanuit gesprekken met anderen over leren en lesgeven, over starters, Voelen zich minder geïsoleerd als leerkracht Tevredenheid vanuit de impact op de mentees Versterking van de identiteit als leerkracht Hulp bij carrièreplanning

38 Voordelen voor school en onderwijssysteem Invloed op mentee en mentor kan leiden tot voordelen voor de leerlingen en de school weinig bewijs Wel bewijs voor hogere retentie en stabiliteit Verhoogde samenwerking in schoolteam

39 Nadelen/beperkingen voor mentoren Mogelijke nadelen of gevaren van mentoring: 1. Verhoogde en soms onhoudbare werklast, door de combinatie van begeleiden en lesgeven. 2. Gevoelens van onzekerheid, nervositeit, bedreiging en zelfs inadequaatheid wanneer lessen worden bijgewoond door starters of wanneer de mentees met nieuwe ideeën komen. 3. Gevoel geïsoleerd te zijn in de rol.

40 Nadelen en beperkingen voor starters en schoolsysteem 1. Sommige mentoren falen in het voorzien van voldoende emotionele en psychologische steun niet beschikbaar zijn 2. Sommige starters worden niet genoeg uitgedaagd door hun mentoren, bijvoorbeeld doordat ze te weinig autonomie krijgen. 3. Sommige mentoren zien hun rol vooral in termen van het creëren van een veilige plaats voor leren via gissen en missen; of focussen teveel op praktische zaken; m.a.w. er is soms onvoldoende aandacht voor pedagogische zaken of voor het bevorderen van reflectie.

41 De condities voor effectief mentorschap 1. Contextuele ondersteuning Meer succes als er tijd wordt vrijgemaakt voor mentoren; als mentor en mentee kunnen afspreken tijdens de schooldag; als mentoren een financiële beloning krijgen of een andere vorm van erkenning voor hun werk; als er niet al te veel nadruk ligt op opgelegde doelen en agenda s; als er een schoolcultuur is van collegialiteit en een leercultuur; als er buiten mentor-mentee-relatie ook ondersteuning is vanuit andere netwerken; als starters een andere mentor kunnen krijgen als er een weinig productieve relatie is met de mentor;

42 De condities voor effectief mentorschap 2. Selectie van mentoren en koppeling mentor-mentee Goede mentoren zijn effectieve leerkrachten die een goede praktijk kunnen voortonen; moeten door de starters gezien worden als leerkrachten met voldoende ervaring en kennis; moeten hun eigen praktijk publiek willen maken; moeten ondersteunend, bereikbaar, niet-veroordelend en betrouwbaar zijn en over goede luistervaardigheden en de nodige empathie beschikken; moeten mentor willen zijn Een goede mentor-mentee-koppeling houdt rekening met de sterktes en de beperkingen van de starter; betekent dat het klikt op persoonlijk én professioneel vlak; is meer effectief als mentor en mentee hetzelfde vak geven; is minder effectief als de mentor méér is dan een gewone collega

43 De condities voor effectief mentorschap 3. Strategieën van mentoren Mentoring is meest effectief als het beantwoordt aan de noden/behoeften van de starter rekening houden met het leren van volwassenen én met hun huidige fase van professionele ontwikkeling Strategieën die effectief zijn in verschillende contexten: Emotionele én psychologische ondersteuning Tijd maken, regelmatige ontmoetingen voorzien en beschikbaar zijn Een zeker mate van autonomie toestaan Het observeren van lessen als één van de meest gewaardeerde aspecten van het werk van de mentor!! Verzekeren dat de starters voldoende uitgedaagd worden en begeleid worden in reflectie

44 De condities voor effectief mentorschap 4. Voorbereiding en ondersteuning van mentoren Effectief mentorschap veronderstelt een gepast vormingsprogramma voor mentoren, die verder moet gaan dan training suggestie van affinity groups Belang van mentoren te wijzen op geschikt onderzoek ivm mentorschap In feite weinig bewijs over eigenlijke effecten van het volgen van een opleiding

45 Nog veel vraagtekens?? Moeten mentor en mentee starten met gelijkaardige of verschillende pedagogische opvattingen?? Moeten de taak van beoordelen en de ondersteunende taken gescheiden worden? Feiman Nemser (2008): It is not only possible to combine assistance and assessment, but it is impossible to separate them and still take new teachers seriously as learners. Wat is het effect van informele begeleiding?