All Presentations Diabetische retinopathie Screening op diabetische retinopathie R.O. Schlingemann

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "All Presentations Diabetische retinopathie Screening op diabetische retinopathie R.O. Schlingemann"

Transcriptie

1 All Presentations 26 April, 2001 Diabetische retinopathie Screening op diabetische retinopathie R.O. Schlingemann Oogheelkunde, AMC, Amsterdam Diabetes en het oog-3 stadia Hoornvlies 0-15 jaar: Vroege veranderingen geen klachten Glasvocht Netvlies Na 8-20 jaar: Non-proliferatieve retinopathie Vaatlekkage in de gele vlek slechtziendheid Proliferatieve retinopathie Vaatgroei en littekenvorming blindheid 1

2 All Presentations 26 April, 2001 Vroege veranderingen door diabetes Vaatlekkage in de gele vlek: Diabetisch Macula Oedeem -Verdikking basaalmembraan -Celdood Diabetisch macula oedeem Normale retina Symptomen diabetisch macula oedeem daling van gezichtsscherpte vervormd zien (metamorfopsie) centrale gezichtsvelduitval (centraal scotoom) Vaatgroei: Proliferatieve retinopathie Littekenvorming Behandeling van diabetische retinopathie Laserbehandeling 2

3 Anti-VEGF therapie bij proliferatieve DR Prevalentie van retinopathie en van blindheid en slechtziendheid door diabetes USA 2010: Type 2 diabetes Retinopathie bij 28.5% (non-hispanic blacks 38.8%) Visusbedreigend: 4.4 % (9.3%) Retinopathie in Nederland Saaddine et al 2008 DM DR DME en PDR De Wisconsin studie Scott en Klein 1998 Na 14 jaar diabetes: 12.7 % Slechtziend In Nederland mensen 2.7 % Blind mensen 3

4 Impact van retinopathie op kwaliteit van leven- time trade-off waarden Equivalente aandoeningen Milde DRP (0,5-1,0) 17% Symptomatische HIV Matige angina pectoris Matige DRP (0,1-0,4) 30% Permanente nierdialyse Ernstige DRP(<0,05) Totale Blindheid 35-65% 75% Ernstige angina pectoris Uitgezaaide prostaatkanker met ongecontroleerde pijn Zware beroerte met uitgebreide functionele uitval Risicofactoren DRP Duur van DM Mate van hyperglycaemie Hypertensie Hyperlipidaemie Puberteit Summary Glycemic Control Level I evidence for both types I and II For type I diabetes, DCCT 75% reduction in development of DR after 3 years 50% reduction in progression of existing DR For type II diabetes, UKPDS 20% reduction in risk of DR after 12 years Zwangerschap Summary BP Control Level I evidence for type II diabetes UKPDS found 35% reduction in risk of DR progression 50% reduction in VA worsening by 3 lines BP control more effective than glycemic control in DR Steno-2 Study Effect of Multi-factorial Interventions Gaede P et al. N Engl J Med 2003;348: RCT compare multifactorial intensive & conventional Rx & development of complications in type II diabetes 80 Randomly assigned to conventional treatment, according to national guidelines 80 Intensive treatment Stepwise implementation of behaviour modification and pharmacologic therapy targeted at: (1) hyperglycemia, (2) hypertension, (3) dyslipidemia, (4) microalbuminuria, and (5) use of aspirin Multifactorial approach, 60% reduction in risk of DR 4

5 DUS Goede regulatie van glucose, bloeddruk en vetten Vroege interventie na stellen van diagnose SCREENING OP DIABETISCHE RETINOPATHIE Door oogarts In de oogartspraktijk door fundusfotografie Door optometrist Fundusfotografie bij huisartsenlab of opticien Beoordeling door oogarts Optometrist Getrainde grader Examination Examination Dilating the eye Tropicamide 1% Onset mins, duration 4-6 h Side effects: blurred vision, light sensitvity Safety: must not drive for 6 h The effect of pupil dilation with tropicamide on vision and driving simulator performance. Potamitis, T., et al. Eye Jun;14 (3A):302-6 Dilating the eye Tropicamide 1% Mydriasis and glaucoma: exploding the myth. A systematic review. Pandit RJ, Taylor R. Diabet Med Oct;17(10):693-9 Risk of inducing acute glaucoma following tropicamide alone close is to zero, no case being identified Contraindications: Acute head injury/coma Acute or intermittent angle-closure glaucoma (but NOT chronic open-angle glaucoma) Probably anyone at high risk for above (eg. Older asian lady, severely far-sighted person) Type 1 diabetes: 5 jaar na diagnose Type 2 diabetes: zo spoedig mogelijk, geen leeftijdgrens Geen retinopathie en geen risicofactoren, screening om de twee jaar Risicofactoren Ongunstige glycemische instelling Hypertensie Diabetesduur meer dan 10 jaar Abdominale obesitas, Negroïde of Hindoestaanse afkomst Microalbuminurie of proteïnurie Pas op bij zwangerschap en snelle verbetering van het HbA1c Bij elke vorm van DR naar oogarts verwijzen Agardh et al Type 2 DM foto screening, geen retinopathie Leeftijd 60 ± 12 jaar Diabetesduur 6 ± 6 jaar HbA1c 6.4 ± 1.5 % 1371 personen follow-up bij 3 jaar: 28% mild of moderate DR 0 % proliferatieve DR 1 patient visusdaling door macula oedeem 5

6 Conclusies Diabetische retinopathie Diverse stadia, diverse mechanismen Rol van groeifactoren zoals VEGF Behandeling door oogarts met laser en anti-vegf Belangrijke rol van hyperglycaemie en bloeddruk Preventie Diabetesverpleegkundige Huisarts Internist Screening erg belangrijk Bij afwijkingen verwijzing naar oogarts Bij geen afwijkingen screening om de 2 jaar Onvoldoende gegevens die leeftijdsgrens onderbouwen 6

28-12-2011 WELKE OOGHEELKUNDIGE PROBLEMEN BIJ DM?? WIE BESCHIKT OP POLI/ZH OVER FUNDUSCAMERA? Welke oogheelkundige problemen kunnen optreden bij DM?

28-12-2011 WELKE OOGHEELKUNDIGE PROBLEMEN BIJ DM?? WIE BESCHIKT OP POLI/ZH OVER FUNDUSCAMERA? Welke oogheelkundige problemen kunnen optreden bij DM? VRAAG: WELKE OOGHEELKUNDIGE PROBLEMEN BIJ DM?? Welke oogheelkundige problemen kunnen optreden bij DM? Cataract Maculadegeneratie Glaucoom Diabetische Retinopathie (DR) VRAAG WIE BESCHIKT OP POLI/ZH OVER

Nadere informatie

Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011

Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2 Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Diabetische retinopathie Microvasculaire pathologie van de retina. Teken van andere microvasculaire

Nadere informatie

Samenvatting Richtlijnen Diabetische Retinopathie

Samenvatting Richtlijnen Diabetische Retinopathie Samenvatting Richtlijnen Diabetische Retinopathie Indeling diabetische retinopathie (DR) Indeling Afwijkingen Niet-proliferatieve DR (NPDR): Geringe NPDR alleen MA en/of bloedinkjes Matige NPDR enkele

Nadere informatie

Samenvatting Evidence based Richtlijnen Diabetische Retinopathie

Samenvatting Evidence based Richtlijnen Diabetische Retinopathie Samenvatting Evidence based Richtlijnen Diabetische Retinopathie Definities Biomicroscopie binoculair onderzoek van het netvlies met behulp van een spleetlamp en een funduscontactglas of een andere lens

Nadere informatie

Diabetische Oogziekten

Diabetische Oogziekten Diabetische Oogziekten F. Hageman, Oogarts OPSIS oogziekenhuis Amstelveen Den Burg DIABETES MELLITUS GLUCOSE Bloedglucosespiegel : Maat voor hoeveelheid glucose opgelost in het bloed. Wordt uitgedrukt

Nadere informatie

Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen

Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) kunnen hiervan in veel delen van hun lichaam complicaties ondervinden. De ogen - en vooral de netvliezen - kunnen

Nadere informatie

RTA Diabetes en Oogartsen

RTA Diabetes en Oogartsen RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande

Nadere informatie

Oogzorg bij diabetes

Oogzorg bij diabetes Oogzorg bij diabetes Oogzorg bij DM Wat doet een oogarts en optometrist tijdens een oogonderzoek bij diabeten? Menco Bijnen, optometrist Waartoe dient het onderzoek? Nulmeting Vastleggen wel/geen DRP In

Nadere informatie

RTA Diabetes en Oogartsen

RTA Diabetes en Oogartsen RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie PATIËNTEN INFORMATIE Oogaandoening Diabetische retinopathie 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over oogafwijkingen die kunnen voorkomen bij suikerziekte

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog Suikerziekte en het oog Deze folder is tot stand gekomen onder redactie van de commissie Patiëntenvoorlichting van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) 2014. (www.oogheelkunde.org) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog DIENST OOGZIEKTEN Campus Brugge Stafleden Dr. Dewachter Anne Dr. Pollet Luc Dr. Lafaut Bart Dr. Vandelanotte Sylvie Geconsulteerde artsen Dr. Miroir Claire Dr. Kempeneers Anne t: 050 45 23 40 f: 050 45

Nadere informatie

Diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie Diabetes en het oog U bent bij de oogarts geweest omdat u diabetes (suikerziekte) heeft. Diabetes kan leiden tot afwijkingen in het netvlies. Dit heet diabetische retinopathie. Als deze afwijkingen niet

Nadere informatie

Diabetes en het oog. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Diabetes en het oog. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Diabetes en het oog Informatie voor patiënten F0327-3415 mei 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie

PATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie PATIËNTEN INFORMATIE Oogaandoening Diabetische retinopathie 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over oogafwijkingen die kunnen voorkomen bij suikerziekte

Nadere informatie

SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE)

SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE) SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE) 1096 Wat is diabetische retinopathie? Diabetische retinopathie is een complicatie van suikerziekte (diabetes), waarbij veranderingen optreden in de bloedvaten

Nadere informatie

Richtlijn Diabetische retinopathie: screening, diagnostiek en behandeling (herziening)

Richtlijn Diabetische retinopathie: screening, diagnostiek en behandeling (herziening) voor de praktijk Richtlijn Diabetische retinopathie: screening, diagnostiek en behandeling (herziening) B.C.P.Polak, W.W.Hartstra, P.J.Ringens en R.J.P.M.Scholten* De herziene evidence-based richtlijn

Nadere informatie

Diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie Diabetische retinopathie Inleiding Een van de meest frequent voorkomende afwijkingen bij diabetes is de aantasting van het netvlies van de ogen, retinopathie genoemd. Retinopathie is een vorm van aantasting

Nadere informatie

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog Suikerziekte en het oog Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over suikerziekte en de mogelijke gevolgen voor uw ogen. Suikerziekte en het oog Ten gevolge van

Nadere informatie

vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar

vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar Scoop op vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar Kwaliteitsfunctionaris Zorggroep Haaglanden Verandermodel 4 camerabewegingen uitzoomen huisartsen in zorggroepen voor zorg bij chronische

Nadere informatie

Diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Locatie Purmerend/Volendam Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt

Nadere informatie

OOGZIEKTEN Campus Brugge

OOGZIEKTEN Campus Brugge OOGZIEKTEN Campus Brugge Inleiding stafleden : dr. Sophie DE CRAENE cornea refractieve heelkunde dr. Patricia DELBEKE kinderoogheelkunde prematurenretinopathie dr. Anne KEMPENEERS algemene oogheelkunde

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog Suikerziekte en het oog Als gevolg van suikerziekte (diabetes mellitus) kunnen beschadigingen optreden binnen in het oog. Men noemt dit: diabetische retinopathie : afwijkingen aan het netvlies als gevolg

Nadere informatie

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met

Nadere informatie

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte

Nadere informatie

Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een

Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een Behandeling met Avastin injecties Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een behandeling met Avastin injecties. Om een zorgvuldige afweging te maken, is een goede voorlichting

Nadere informatie

Retinopathie. S. Verhoeven

Retinopathie. S. Verhoeven Retinopathie S. Verhoeven Casus 1 Controle Patiënt A heeft DM type 2 en een zgn. proliferatieve retinopathie vlg. de brief van de oogarts. Mevrouw is 1 jaar geleden door de oogarts gezien en weet niet

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog Suikerziekte en het oog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over de mogelijke gevolgen voor

Nadere informatie

Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte

Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte (Diabetische Retinopathie) Mensen zien. Mensen laten zien. Wat is diabetische retinopathie? Eén van de meest voorkomende complicaties bij suikerziekte is beschadiging

Nadere informatie

DIABETISCHE RETINOPATHIE

DIABETISCHE RETINOPATHIE DIABETISCHE RETINOPATHIE RICHTLIJNEN SCREENING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING Maart 2006 Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) is de opdrachtgever voor het ontwikkelen van deze Herziene Richtlijn

Nadere informatie

Algemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie

Algemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie Algemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie Disclaimer No Conflicts of Interest Member of the Committee for Medicinal Products for Human Use

Nadere informatie

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer

Nadere informatie

Oogafwijkingen door diabetes

Oogafwijkingen door diabetes Oogafwijkingen door diabetes Een van de mogelijke complicaties bij diabetes is het optreden van beschadigingen in het oog. Het gaat hierbij om de bloedvaten in het netvlies. Deze oogafwijkingen door diabetes

Nadere informatie

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,

Nadere informatie

Verdiepingscursus, 5 november 2013, Urmond Fundusproject Meditta en fundusfoto s beoordelen. Docenten en medewerkers:

Verdiepingscursus, 5 november 2013, Urmond Fundusproject Meditta en fundusfoto s beoordelen. Docenten en medewerkers: 1 Verdiepingscursus, 5 november 2013, Urmond Fundusproject Meditta en fundusfoto s beoordelen 2 Docenten en medewerkers: Yvonne van Leeuwen, Universitair hoofddocent Wilma Brassé, docent vaardigheden STOOHN

Nadere informatie

Diabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde

Diabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt niet direct het zien aangetast,

Nadere informatie

Diabetessymposium 18 november 2014 Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling

Diabetessymposium 18 november 2014 Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling Diabetessymposium 18 november 2014 Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling Eline Van Craeyveld Medical Science Liaison Ophthalmology Novartis Disclaimer This presentation is intended

Nadere informatie

Diabetische retinopathie; schade aan het netvlies door suikerziekte

Diabetische retinopathie; schade aan het netvlies door suikerziekte Afdeling: Onderwerp: Oogheelkunde ; schade aan het netvlies door suikerziekte 1 Diabetische Retinopathie (DRP) Diabetes Mellitus (DM) is een stofwisselingsstoornis waarbij de suiker (glucose) spiegels

Nadere informatie

Richtlijn Diabetische retinopathie

Richtlijn Diabetische retinopathie Richtlijn Diabetische retinopathie Richtlijn Diabetische retinopathie Screening, diagnostiek en behandeling Colofon Diabetische retinopathie Screening, diagnostiek en behandeling ISBN-10: 90-8523-125-6

Nadere informatie

PATIENTEN INFORMATIE BRIEF, Avastin / Lucentis therapie, februari 2010 Oogheelkunde MCA

PATIENTEN INFORMATIE BRIEF, Avastin / Lucentis therapie, februari 2010 Oogheelkunde MCA 1 PATIENTEN INFORMATIE BRIEF, Avastin / Lucentis therapie, februari 2010 Oogheelkunde MCA 1. Aard en doel van de behandeling U bent geadviseerd een behandeling met Avastin of Lucentis te ondergaan voor

Nadere informatie

Laserbehandeling van het oog. Poli Oogheelkunde

Laserbehandeling van het oog. Poli Oogheelkunde 00 Laserbehandeling van het oog Poli Oogheelkunde Wat is laser? Een laser kunt u beschouwen als een soort speciale gloeilamp. Maar dan een gloeilamp die een heel dunne, felle en zuivere lichtstraal uitzendt.

Nadere informatie

Behandeling met Avastin injecties

Behandeling met Avastin injecties Behandeling met Avastin injecties Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een behandeling met Avastin injecties. Om een zorgvuldige afweging te maken van uw kant is een goede

Nadere informatie

Diagnostiek van hypercholesterolemie

Diagnostiek van hypercholesterolemie The basics of diabetes Cholesterol + Nieren + Ogen N. Kleefstra Diabetes kenniscentrum UMCG Langerhans Eindhoven, 12-12-13 Diagnostiek van hypercholesterolemie 2 Patiënt 1 Man, diabetes type 2 heeft een

Nadere informatie

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is Veel Kleurig Gezond PARAMARIBO, 48.5 % 1 2 3 4 AMSTERDAM, 47.1 % 19% 14 % 45% 25% 28 % 52 % 11% 55.000 personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is 6 % 1 = onbekend; 2 = onbehandeld; 3

Nadere informatie

Anti-VEGF behandeling door middel van injecties

Anti-VEGF behandeling door middel van injecties Anti-VEGF behandeling door middel van injecties Melden bij de informatiebalie Oogheelkunde alle aandacht De behandeling zal plaatsvinden in het Dagcentrum. U wordt door een gastvrouw of gastheer naar het

Nadere informatie

Laserbehandeling van het oog

Laserbehandeling van het oog Laserbehandeling van het oog Oogheelkundig centrum 1 Uw oogarts heeft met u besproken dat u een laserbehandeling zal ondergaan. In deze folder vindt u alle informatie over de behandeling. Wat is laser?

Nadere informatie

OSS/Arts en voeding. Oktober 2018

OSS/Arts en voeding. Oktober 2018 OSS/Arts en voeding Oktober 2018 een gezondheidszorgsysteem dat alle drie de doelen, gezondheid, kwaliteit van zorg en kosten, kan bewerkstelligen zal er anders uit zien dan één die zich slechts richt

Nadere informatie

Glaucoom. Afdeling Oogheelkunde

Glaucoom. Afdeling Oogheelkunde Glaucoom Afdeling Oogheelkunde Algemeen Glaucoom is een veelvoorkomende aandoening van de oogzenuw die in de meeste gevallen, maar niet altijd, gepaard gaat met een te hoge oogdruk in het oog. De oogzenuw

Nadere informatie

OOGHEELKUNDE. Macula-degeneratie

OOGHEELKUNDE. Macula-degeneratie OOGHEELKUNDE Macula-degeneratie Macula-degeneratie Uw oogarts heeft u verteld dat de gele vlek (=macula) in uw oog door slijtage is aangetast. Deze aandoening wordt ook wel macula-degeneratie genoemd.

Nadere informatie

Avastin injecties in het oog. Poli Oogheelkunde

Avastin injecties in het oog. Poli Oogheelkunde 00 Avastin injecties in het oog Poli Oogheelkunde 1 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de behandeling van uw oogaandoening met Avastin injecties. Om de behandeling die bij u wordt

Nadere informatie

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met Avastin-injecties. In deze folder leest u meer over

Nadere informatie

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en maculaoedeem. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en maculaoedeem. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en maculaoedeem Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld

Nadere informatie

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven.

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Nieuwe standaard DM2 2018 Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Streefwaardes HbA1C Streefwaardes HbA1C Nu ook een ondergrens Leeftijd

Nadere informatie

Dr. A.G. Lieverse (red.) LEIDRAAD DIABETES MELLITUS TYPE 2 glucoseregulatie

Dr. A.G. Lieverse (red.) LEIDRAAD DIABETES MELLITUS TYPE 2 glucoseregulatie Dr. A.G. Lieverse (red.) LEIDRAAD DIABETES MELLITUS TYPE 2 glucoseregulatie Leidraad Diabetes mellitus type 2 glucoseregulatie Leidraad Diabetes mellitus type 2 glucoseregulatie Onder redactie van: Dr.

Nadere informatie

Oogheelkunde Laser bij diabetespatiënten met netvliesafwijkingen

Oogheelkunde Laser bij diabetespatiënten met netvliesafwijkingen Oogheelkunde Laser bij diabetespatiënten met netvliesafwijkingen Inleiding Laser staat voor Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. Met de lasermachine worden lichtstralen van één kleur

Nadere informatie

Avastin injecties in het oog

Avastin injecties in het oog Avastin injecties in het oog Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de behandeling van uw oogaandoening met Avastin injecties. Om de behandeling die bij u wordt voorgesteld beter te begrijpen

Nadere informatie

Suikerziekte en laserbehandeling van het oog

Suikerziekte en laserbehandeling van het oog Oogheelkunde Suikerziekte en laserbehandeling van het oog i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Deze folder is gebaseerd op de folder van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (www.oogheelkunde.org)

Nadere informatie

Anti-VEGF behandeling door middel van injecties

Anti-VEGF behandeling door middel van injecties Anti-VEGF behandeling door middel van injecties Melden bij de informatiebalie Oogheelkunde alle aandacht De behandeling zal plaatsvinden in het Dagcentrum. U wordt door een gastvrouw of gastheer naar het

Nadere informatie

Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem

Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Albert Schweitzer ziekenhuis Polikliniek Oogheelkunde mei 2012 pavo 0642 Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld

Nadere informatie

Epidemiologie en pathofysiologie nierziekten bij diabetes

Epidemiologie en pathofysiologie nierziekten bij diabetes Epidemiologie en pathofysiologie nierziekten bij diabetes Achtergrond Bruce H.R. Wolffenbuttel Afd Endocrinologie UMCG http://www.umcg.net Type 2 diabetes - 85-9% - insuline resistentie - luie ß-cellen,

Nadere informatie

Als uw patiënt ze ziet vliegen..

Als uw patiënt ze ziet vliegen.. Overeindse dagen 2019 Als uw patiënt ze ziet vliegen.. Margriet van der Reis, oogarts CZE Pit Vermeltfoort, oogarts MMC Susan Pruijsen, huisarts VHV Eerst.. een paar Kahoot vragen Maandagmorgen 8.10 uur..

Nadere informatie

Diagnostische technieken door optometristen gehanteerd behoren tot te verzekeren prestaties. De optometrist verricht diagnostiek in de oogheelkundige

Diagnostische technieken door optometristen gehanteerd behoren tot te verzekeren prestaties. De optometrist verricht diagnostiek in de oogheelkundige Onderwerp: Samenvatting: Soort uitspraak: Diagnostische technieken door optometristen gehanteerd behoren tot te verzekeren prestaties De optometrist verricht diagnostiek in de oogheelkundige zorg. Een

Nadere informatie

OOGHEELKUNDE. Suikerziekte in het oog

OOGHEELKUNDE. Suikerziekte in het oog OOGHEELKUNDE Suikerziekte in het oog Suikerziekte in het oog Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van suikerziekte in het oog. Het is goed u te realiseren dat de

Nadere informatie

Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 6 september 2012 Rutger Vernimmen en Martin Brassé

Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 6 september 2012 Rutger Vernimmen en Martin Brassé 1 Serie J2 De diabetische retinopathie Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 6 september 2012 Rutger Vernimmen en Martin Brassé Versie: 2012-04 2 1 Programma - Ingangstoets - Papil afwijkingen

Nadere informatie

Handleiding Biometrist en Grader

Handleiding Biometrist en Grader Sneller betere zorg Handleiding Biometrist en Grader Inleiding Via KSYOS TeleOogheelkunde kunnen fundusfoto s en aanvullende informatie op een veilige manier via internet uitgewisseld worden tussen verschillende

Nadere informatie

Serie J2 De diabetische retinopathie. Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 8 2013 Martin Brassé. Programma.

Serie J2 De diabetische retinopathie. Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 8 2013 Martin Brassé. Programma. Serie J2 De diabetische retinopathie Instructie graders beoordelen fundusfoto s Meditta deel 8 2013 Martin Brassé Versie: 2013-01 1 2 Programma - inleiding - beoordelen foto s fundusproject Ingangstoets:

Nadere informatie

Ontvangen commentaar Richtlijn Diabetische Retinopathie werkgroepen NOG

Ontvangen commentaar Richtlijn Diabetische Retinopathie werkgroepen NOG Ontvangen commentaar Richtlijn Diabetische Retinopathie werkgroepen NOG FB GEVER Pagina- en regelnummer Commentaar VERWERKING COMMENTAAR Algemene inleiding (p. 6-8) Geen commentaar H2 - Verantwoording

Nadere informatie

Injectie in het oog bij macula oedeem. Oogheelkunde

Injectie in het oog bij macula oedeem. Oogheelkunde Injectie in het oog bij macula oedeem Oogheelkunde Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding 3 2. Oorzaken 3 3. Behandeling 3 Gebruik van geneesmiddel Avastin 3 Risico s behandeling 3 4. Vooronderzoek 4 Injectie

Nadere informatie

De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd?

De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? Alle veranderingen in de nieuwe NHG DM2 standaard zijn aangegeven in rood. Streefwaardes HbA1c : Nu met een ondergrens Leeftijd

Nadere informatie

Behandeling van macula oedeem met Avastin

Behandeling van macula oedeem met Avastin Behandeling van macula oedeem met Avastin De oogarts heeft bij u een oogafwijking vastgesteld en heeft in overleg met u besloten om dit te gaan behandelen met Avastin. De meest voorkomende oorzaken om

Nadere informatie

2011 Type 1 diabetes. Centrum :309

2011 Type 1 diabetes. Centrum :309 2011 Type 1 diabetes Centrum :309 Bereikte therapiedoelen benchmarking grafieken % non-smokers % patients with HbA1c

Nadere informatie

Laserbehandeling van het oog

Laserbehandeling van het oog Laserbehandeling van het oog U krijgt binnenkort een laserbehandeling van uw oog. In deze folder krijgt u informatie over: Wat is een laserbehandeling Welke ziekten kunnen met laser worden behandeld Wat

Nadere informatie

Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren

Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen

Nadere informatie

Maculadegeneratie. Oogheelkunde. alle aandacht

Maculadegeneratie. Oogheelkunde. alle aandacht Maculadegeneratie Oogheelkunde alle aandacht Wat is de macula en wat is degeneratie? De macula is het onderdeel in het oog dat ervoor zorgt dat wij kunnen lezen. De macula heet officieel macula lutea (letterlijk:

Nadere informatie

Maculadegeneratie. Oogheelkunde

Maculadegeneratie. Oogheelkunde 1/6 Oogheelkunde Maculadegeneratie Inleiding Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. U kunt het vergelijken met een fototoestel waarbij

Nadere informatie

Netvliesloslating. Poli Oogheelkunde

Netvliesloslating. Poli Oogheelkunde 00 Netvliesloslating Poli Oogheelkunde 1 Inleiding De voorkant van het oog wordt gevormd door het hoornvlies. Hierdoor valt het licht naar binnen. Vervolgens gaat het licht door de pupil (de ronde opening

Nadere informatie

Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie

Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie LUC-09-02/10-6087 - 1 - Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie 3. Droge en natte vorm van maculadegeneratie

Nadere informatie

Informatie. Intravitreale injecties WWW.ELKERLIEK.NL. Bloedvaten Pupil. Lens. Netvlies. Macula. Regenboogvlies (iris)

Informatie. Intravitreale injecties WWW.ELKERLIEK.NL. Bloedvaten Pupil. Lens. Netvlies. Macula. Regenboogvlies (iris) Informatie Intravitreale injecties Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met injecties. In deze folder geven we u informatie over de oogaandoe-ningen Macula

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog Oogheelkunde Suikerziekte en het oog www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl OOG020 / Suikerziekte en het oog / 16-12-2015 2 Suikerziekte en het

Nadere informatie

Laserbehandeling van het oog

Laserbehandeling van het oog Laserbehandeling van het oog U krijgt binnenkort een laserbehandeling van uw oog. In deze folder krijgt u informatie over: Wat is een laserbehandeling Welke ziekten kunnen met laser worden behandeld Wat

Nadere informatie

Tips voor goed zicht en gezonde ogen, ook bij het ouder worden.

Tips voor goed zicht en gezonde ogen, ook bij het ouder worden. Ti d i ht d Tips voor goed zicht en gezonde ogen, ook bij het ouder worden. Programma Waaraan kan ik slechter zien herkennen? Wat zien ik..niet! ( 4 oogziekten) Wat kan ik zelf doen? Waar kan ik naar toe?

Nadere informatie

Retinopathie (ROP) bij te vroeg geboren kinderen. Oogheelkunde

Retinopathie (ROP) bij te vroeg geboren kinderen. Oogheelkunde Retinopathie (ROP) bij te vroeg geboren kinderen Oogheelkunde Wat is prematuren retinopathie? Prematuren retinopathie (ROP) is een aandoening die kan ontstaan in het netvlies van te vroeg geboren kinderen.

Nadere informatie

Risicofactoren van glaucoom. Dr F.L. Njoo, oogarts

Risicofactoren van glaucoom. Dr F.L. Njoo, oogarts Risicofactoren van glaucoom Dr F.L. Njoo, oogarts Definitie Chronisch progressieve opticus neuropathie met karakteristieke excavatie van de oogenuw en daarbij behorende uitval van het gezichtsveld Indeling

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

Maculadegeneratie. Oogheelkunde

Maculadegeneratie. Oogheelkunde Oogheelkunde Maculadegeneratie Maculadegeneratie is een oogaandoening waardoor u minder scherp gaat zien. Scherp zien doen we met het centrale deel van het netvlies, dit kleine stukje netvlies heet de

Nadere informatie

Maculadegeneratie. Oogheelkunde

Maculadegeneratie. Oogheelkunde 1/7 Oogheelkunde Maculadegeneratie Inleiding Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. U kunt het vergelijken met een fototoestel waarbij

Nadere informatie

Laserbehandeling van het oog

Laserbehandeling van het oog Laserbehandeling van het oog Oogheelkunde Beter voor elkaar 2 Wat is een laser Het woord laser is de Engelse afkorting van Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. Een laser is te beschouwen

Nadere informatie

Behandeling van macula oedeem met Avastin

Behandeling van macula oedeem met Avastin Oogheelkunde Behandeling van macula oedeem met Avastin i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De oogarts heeft bij u de diagnose macula oedeem gesteld. Dit is een oogziekte waardoor u steeds

Nadere informatie

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011 Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op

Nadere informatie

Richtlijn DME concept NOG. Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen, Dr. A.C. Moll.

Richtlijn DME concept NOG. Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen, Dr. A.C. Moll. Richtlijn DME concept NOG. Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen, Dr. A.C. Moll. Critical Appraisal Diabetisch Macula Oedeem. Auteurs: Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen,

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Beweging

Diabetes Mellitus en Beweging Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën

Nadere informatie

Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn

Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Enkele weetjes Pathofysiologie Preventie Elke dag krijgen

Nadere informatie

Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte (Diabetische Retinopathie)

Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte (Diabetische Retinopathie) Focus.Aandacht.Resultaat. Ogen Meer weten over de locaties en medisch specialisten? De adresgegevens en route beschrijving per kliniek kunt u vinden op www.bergmanclinics.nl. Ook vindt u op de website

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog INFORMATIEFOLDER Suikerziekte en het oog OPSIS Oogziekenhuis Westelijk Halfrond 105 1183 HR Amstelveen Tel.: 088-6649674 www.opsisoogziekenhuis.nl info@opsisoogziekenhuis.nl Door suikerziekte (diabetes

Nadere informatie

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:

Nadere informatie

Maculadegeneratie. Deze brochure geeft u algemene informatie over maculadegeneratie.

Maculadegeneratie. Deze brochure geeft u algemene informatie over maculadegeneratie. Maculadegeneratie Deze brochure geeft u algemene informatie over maculadegeneratie. Wat is maculadegeneratie? Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea,

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

Diabetes Werk(t) veilig. Chris Kant NVAB Kring 20-10-2009

Diabetes Werk(t) veilig. Chris Kant NVAB Kring 20-10-2009 Diabetes Werk(t) veilig Chris Kant NVAB Kring 20-10-2009 Diabetes Werk(t) Veilig Quiz Diabetes samengevat Diabetes en veilig werken Beoordeling veilig werken Diabetes Werk(t) Veilig de Quiz IDF Prevalentie

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie