De doelstelling van het project Duurzame Energie Noordoostpolder (DE NOP) is de duurzame

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De doelstelling van het project Duurzame Energie Noordoostpolder (DE NOP) is de duurzame"

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Duurzame Energie in de Noordoostpolder (DE NOP) Duurzaamheid voor de glastuinbouwgebieden Luttelgeest en Ens In deze nieuwsbrief brengen wij u op de hoogte van de resultaten uit het project DE in de NOP. U krijgt deze nieuwsbrief omdat u: actief betrokken bent geweest bij het project goed gebruik kan maken van de beschikbare kennis graag betrokken wilt worden bij de verdere uitvoering Daarnaast willen wij graag met u in contact komen / blijven om samen verder te werken aan duurzame energie in de Noordoostpolder! De contactgegevens treft u onderaan deze nieuwsbrief. De doelstelling van het project Duurzame Energie Noordoostpolder (DE NOP) is de duurzame ontwikkeling van het glastuinbouwgebied door middel van het beperken van het gebruik van fossiele brandstoffen in de land- en tuinbouw. De provincie wil graag samenwerkingsprojecten om het doel te halen. Het project bestaat uit vier samenhangende delen die tot stand is gekomen in overleg met glastuinbouwondernemers, vanuit de dringende behoefte tot besparing van het aardgasverbruik. In de glastuinbouw wordt aardgas veelal gebruikt voor verwarming van de kassen. Het CO 2 wat hierbij vrij komt is een belangrijke voedingstof voor de plant. Indien het aardgas wordt vervangen door duurzame aardwarmte vervalt de CO 2 bron. Een alternatieve CO 2 voorziening is een absolute randvoorwaarde voor aardwarmte (deelproject 1 en 2). In de Noordoostpolder zijn veel landbouwbedrijven gevestigd en er is veel aanvoer van mest naar dit gebied. Deze twee aspecten maakt de productie van biogas middels vergisting kansrijk. Door vergisting zal de aanvoer van mest namelijk worden beperkt door de digestaat productie. Het verzamelen van biogas in een biogasleiding, geproduceerd op verschillende bedrijven, biedt kostenvoordelen. Deelproject 1: Toepassen van geothermie en HTO Aardwarmte Ens Uit de geologische haalbaarheidsstudie van 2008 naar toepassen van geothermie en HTO is gebleken dat er in het glastuinbouwgebied Ens geen mogelijkheden zijn voor geothermie wegens het ontbreken van een geschikte laag. Wel is aangegeven dat er op een diepte van circa 750 meter een afzetting is die mogelijkheden heeft voor Hoge Temperatuur Opslag (HTO). Voor het uitvoeren van HTO-projecten is het van belangrijk dat er een warmtebron aanwezig is in het gebied om de opslag te voeden. Omdat er geen aardwarmte bron is, is toepassing van HTO in Ens niet relevant. Als wordt besloten warmte uit de WKK op te slaan dan zou HTO alsnog zinvol kunnen zijn. 1

2 Aardwarmte Luttelgeest De ondergrond van het glastuinbouwgebied Luttelgeest blijkt wel kansrijk voor geothermie. Succesvolle boringen, tot op een diepte van ongeveer meter, kunnen de komende 20 jaar constante warmte van ca. 65 C leveren. Eén aardwarmtedoublet, met een verwacht debiet van 170 m 3 /uur, levert circa 6 MW th aan geothermische energie op, genoeg om circa 15 ha glastuinbouw van voldoende basislast warmte te voorzien. Uit het aanvullend geologisch onderzoek: Masterplan Aardwarmte Luttelgeest en Ens, wat in april 2012 uitgevoerd is door PanTerra, blijkt potentie voor de aanleg van 4 aardwarmtedoubletten (aangeduid met: vdg, Hw, 3 en 4) in het glastuinbouwgebied Luttelgeest en potentie voor nog eens 4 aardwarmtedoubletten (nr. 5, 6, 7 en 8)grenzend aan het glastuinbouwgebied, maar wel passend binnen de opsporingsvergunning aardwarmte Luttelgeest. Afbeelding: Mogelijke doubletverdeling aardwarmte in en rond glastuinbouwgebied Luttelgeest Gezien de hoge investeringskosten voor geothermie is het optimaal benutten van alle beschikbare warmte cruciaal. Het zoveel mogelijk uitkoelen van het retourwater is daarom een goede optie. Warmtepompen of een extra warmtenet in het glastuinbouwbedrijf bieden die mogelijkheden. De resultaten van het onderzoek hebben in Luttelgeest geleid tot een initiatief voor een aanvraag van de Opsporingsvergunning Aardwarmte Luttelgeest. In 2011 hebben Stichting NieuwLand en Energie 2

3 Combinatie Luttelgeest (ECL) een gezamenlijke opsporingsvergunning Aardwarmte Luttelgeest aangevraagd bij het ministerie van EL&I. Door onverwachte bijvangst van olie en gas tijdens het boren en produceren van aardwarmte, een verhoogde kans op seismiciteit 1 en gebrekkige kennis van mijnbouwkundiqe processen en regelgeving bij operators (vergunninghouders) heeft SodM besloten om de aangevraagde vergunning nog niet te verlenen. De eis is dat nieuwe aardwarmteoperators worden getoetst volgens het staande beleid, dat ook gebruikt wordt voor de toetsing van olie-, gasen zoutoperators. Resultaat Één bedrijf zal namens het gebied optreden als operator, met erkenning van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), om de al aangevraagde opsporingsvergunning aardwarmte Luttelgeest vergund te krijgen. Gezien de complexiteit voor het verkrijgen van een opsporingsvergunning en de samenhang tussen de aardwarmte doubletten (masterplan) is het voor het gebied van groot belang dat de ervaringen van de eerste aardwarmteboring zoveel mogelijk worden gedeeld. Twee glasgroententuinders in het glastuinbouwgebied Luttelgeest zijn concreet bezig met toepassing van aardwarmte en hebben daarvoor een aanvraag Stimulering Duurzame energie (SDE) Geothermie ingediend. Deelproject 2: Duurzame(re) groen CO 2 De glastuinbouw in Nederland zet jaarrond hoogwaardige producten af. Het realiseren van een optimaal kasklimaat is een complex gebeuren van acties en installaties die gezamenlijk en gelijktijdig worden ingezet om het gewenste resultaat te bereiken. Eén van de aspecten die de transitie naar verdere efficiëntie in energiegebruik bemoeilijkt, is dat bij toepassing van duurzame energiealternatieven (bijvoorbeeld bij het gebruik van aardwarmte of biomassa) geen of moeilijk te betrekken CO 2 beschikbaar komt. Tuinders zijn derhalve op zoek naar een duurzaam alternatief voor CO 2 geproduceerd uit niet fossiele brandstoffen. Glastuinders hebben aangegeven groen CO 2 belangrijk te vinden enerzijds om de overstap naar duurzame warmte te kunnen maken, maar anderzijds ook om een duurzaam alternatief te hebben op de huidige CO 2 voorziening. Een kans in de Noordoostpolder is om groen CO 2 te produceren bij de opwaardering van biogas. Vier biogasproducenten hebben aangegeven samen de haalbaarheid na te gaan van de realisatie van een biogasleiding, opwaardering van biogas en afzet van groen gas. Bij de opwaarderingstap van biogas naar groen gas komt groen CO 2 vrij. Omdat de afzet van groen CO 2 alleen bij een groot projectaanpak economisch rendabel kan zijn, zal RINGG hierbij het initiatief nemen. Resultaat De bedrijven hebben een grote behoefte aan (aanvullende, groene) CO 2. Echter de urgentie om er gezamenlijk aan te werken ontbreekt (op korte termijn). De belangrijkste achterliggende oorzaken hiervoor zijn: 1 Seismiciteit: Ook wel seismische activiteit genoemd is een maat voor de veelvuldigheid en hevigheid waarmee op een bepaalde plaats aardbevingen voorkomen 3

4 1) concurrerende eigen CO 2 productie vanuit de WKK, 2) het ontbreken van de CO 2 emissie rechten en/of een te lage prijs hiervoor en 3) de nog achterblijvende aardwarmte initiatieven. Indien bovengenoemde omstandigheden veranderen wordt collectieve (groen) CO 2 levering aan de Noordoostpolder interessant. Vervolgonderzoek is nodig in samenwerking met tuinders, gemeente Noordoostpolder, Provincie Flevoland en een potentiële exploitant. Van belang is om vanuit de totale CO 2 vraag vanuit het gebied te zoeken naar de beste financiële en duurzame oplossing. Een mogelijkheid is om kleinschalig te starten met CO2 levering vanuit een centraal punt aan bijvoorbeeld naar de aardwarmte bedrijven in het glastuinbouwgebied Luttelgeest. Indien overeenstemming gevonden kan worden over het concept is er een reële kans voor de glastuinbouw om op korte termijn een externe groen CO2 levering te realiseren. In het bijzonder voor de aardwarmte bedrijven is dit zeer gewenst. Deelproject 3: Directe biogaslevering vanuit een co-vergistingsinstallatie Het gebruik van biogas in de glastuinbouw is nauwelijks van de grond gekomen. Dit is bevreemdend omdat zowel de warmte als de elektriciteit vanuit een Bio-WKK op een glastuinbouwbedrijf erg goed kunnen worden benut. Als de Bio-WKK wordt uitgelegd op de zomerbehoefte kan bijna alle warmte worden gebruikt. Bijna nergens kan zo n hoge efficiency worden gevonden. Op dit moment vindt al levering van warmte plaats tussen een biogasproducent (Peters Biogas) en een glastuinder in het glastuinbouwgebied Luttelgeest. De warmte van een vergistinginstallatie wordt geleverd aan de buurman potplantentuinder aan de overkant van de weg. Rechtstreekse levering van biogas aan een tuinder, op wiens terrein een Bio-WKK kan komen te staan, is een andere mogelijkheid om de verduurzaming van de glastuinbouw in de Noordoostpolder te stimuleren. Voor het glasgroenten tuinbouwbedrijf in Luttelgeest is onderzocht wat een covergistingsinstallatie, met een omvang van ton (mest en biomassa producten) doorvoer per jaar, kan betekenen voor duurzaamheid en economie. De warmte van een Bio-WKK kan dan zorgen voor 10-20% van de warmtebehoefte van het glastuinbouwbedrijf. Resultaat Technisch en ruimtelijk is een co-vergistingsinstallatie op een glastuinbouwbedrijf mogelijk. De belangrijkste argumenten dat het niet gerealiseerd wordt zijn: 1) de capaciteit: een co-vergistingsinstallatie, met een omvang van ton doorvoer, produceert maar 5 mln. m 3 biogas (2 mln. m 3 aardgas) per jaar. Deze productie ervaren de glastuinbouwondernemers als klein, gezien hun huidige aardgasverbruik. Met deze 5 mln. m 3 biogas kan alleen het basis verbruik worden ingevuld; 2) de investering: de ondernemers zien de investering van 7,4 miljoen als hoog mede gezien het rendement en de onzekerheden (vergunningen en SDE); 3) productie en afvoer digistaat: de bedrijfsactiviteiten van een co-vergistinginstallatie, met meststromen en aanvoer van coproducten en afvoer van digestaat passen niet op/bij glasgroenten tuinbouwbedrijf. Ze hebben er ook geen management voor. Het past veel beter als agrarische nevenactiviteit voor veebedrijven en akkerbouwbedrijven. Oplossingsrichting is om vanuit een collectief te werken aan een biogasleiding waarbij de tuinders primair afnemer zijn van groen CO2 en mogelijk toeleverancier van biomassa (zie deelproject 4). 4

5 Deelproject 4: Biogaslevering via een biogasleiding In aanvulling op Deelproject 3, is gezamenlijke biogasproductie, door meerdere agrariërs in één grote industriële vergistinginstallatie of door het aansluiten van meerdere kleinere vergisters op een biogasleiding, ook mogelijk met voordelen voor de betrokken biogasproducenten. In navolging van het project BIONOF in Friesland, waar verschillende vergisters biogas willen gaan leveren aan een 32 km lange biogasleiding van Holwerd naar Leeuwarden, kan een dergelijk biogasleiding in de Noordoostpolder ook voordelen bieden. Hiermee zou de land- en tuinbouwsector in de regio een economische impuls kunnen krijgen, terwijl zij op die manier ook een bijdrage leveren aan de milieudoelstellingen van de provincie Flevoland. In de Noordoostpolder is biomassa beschikbaar voor energieopwekking, stromen variërend van mest, slib, GFT tot agrarische- en industriële reststromen. In de Noordoostpolder zijn nu drie vergistinginstallaties actief en lopen er vier initiatieven. Veel van het geproduceerde biogas wordt nu in een WKK omgezet in groene stroom en warmte. Voor de productie van een voldoende grote hoeveelheid biogas productie is een biogasleiding een mogelijkheid om al het biogas samen te brengen op een plek waar het biogas wordt opgewaardeerd tot groen gas, dat daarna wordt geïnjecteerd in het aardgasnet. Aangezien het niet zinvol is biogas direct te gebruiken in de glastuinbouw, is uitgegaan van opwaardering biogas tot of groen gas of bio LNG voor gebruik in de mobiliteit. Afbeelding; Het tracé van de biogasleiding te Luttelgeest De benodigde installaties voor opwerken van biogas naar groen gas en invoeden van groen gas in het openbare gasnet vergen dermate hoge investeringen dat het samenbrengen van biogasvolumes van verschillende vergisters via biogashubs schaalvoordelen biedt. Op die manier kunnen mogelijk ook andere biogas stromen als bijvoorbeeld stortgas op een biogasleiding aangesloten worden. 5

6 Resultaat Vier biogasproducenten gaan samenwerken om het initiatief van de biogasleiding verder te brengen. Het initiatief voor de organisatie van dit project ligt bij RINGG. Belangrijkste uitkomst van de workshop over het thema biogasleiding is dat het bedrijfsleven vanuit een platform wil gaan werken om het initiatief van de biogasleiding verder te brengen. Hierbij wordt uitgegaan van een werkgroep biogasleiding in Luttelgeest (Noord) en Urk (Zuid). Een verbinding tussen Urk en Luttelgeest is op korte termijn financieel niet haalbaar. Opstart werkgroep biogasleiding noord en zuid om te komen tot een korte en lange termijn ontwikkelingsstrategie en uitvoeringsplan via RINGG. Van belang is dat in Luttelgeest (Noord) een samenwerking ontstaat tussen het initiatief van HarvestaGG en de agrariërs met bestaande biovergisters. HarvestaGG kan hier een goede centrale rol spelen In Luttelgeest zijn al enkele biogasproducenten actief en er zijn zelfs nieuwe initiatieven. Het bij elkaar brengen van het biogas levert een grote hoeveelheid biogas op. Zelfs zo groot dat er een mogelijkheid bestaat het biogas op te waarderen en te vervloeien naar zogenaamd bio LNG. In deze situatie is geen SDE meer nodig en hoeft ook geen gebruik te worden gemaakt van het aardgasnet. Het vloeibare biomethaan of bio LNG wordt per as naar een LNG tankstation gebracht en daar gebruikt als transport brandstof in de eerste plaats voor trucks en mogelijk zelfs in schepen. De haalbaarheid van een nieuwe bio-vergistinginstallatie is deels afhankelijk van de planologische mogelijkheid en een geschikte locatie voor ontwikkeling. Organisatie van het project Voor het uitvoeren deze werkzaamheden hadden Grontmij en Ekwadraat een projectteam opgesteld, aangevuld met ondersteuning van Panterra en Ringg. De werkzaamheden werden aangestuurd door de projectleiders Kees Everse (Grontmij) en Adri Kuyper (Ekwadraat). Zij werden ondersteund door Lennart van de Burg en Jan Klein Hesselink. Kees Everse was het aanspreekpunt voor de opdrachtgever. (Provincie Flevoland). Voor de verschillende onderdelen van de studie werd inhoudelijke en ervaringsexpertise vanuit Grontmij en/of Ekwadraat en ook PanTerra ingezet. Geert-Jan ten Napel was de opdrachtgever namens de provincie Flevoland. Informatie: - Grontmij: o Kees Everse, tel. nr kees.everse@grontmij.nl o Lennart van der Burg, tel. nr lennart.vanderburg@grontmij.nl - Ekwadraat: o Adri Kuyper, tel. nr akuyper@ekwadraat.com o Jan Klein Hesselink, tel. nr jkhesselink@ekwadraat.com - Provincie Flevoland: o Geert Jan ten Napel, tel. nr geert-jan.ten.napel@flevoland.nl 6

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food

Nadere informatie

Aandeelhoudende gemeenten van Cogas willen

Aandeelhoudende gemeenten van Cogas willen Aandeelhoudende gemeenten van Cogas willen Energie verduurzamen maar: Nationaal landschap leent zich minder voor zonne- en windenergie; Ondergrond minder geschikt voor WKO en geothermie; Inzet hout: beperkt

Nadere informatie

Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden. 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen

Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden. 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen Biowkk in de glastuinbouw Praktijkvoorbeeld BioEnergieBergerden 10 september 2009 Zevenhuizen Presentatie; Jan Willemsen 2004 Doelstelling Initiatiefnemers 2004 Doelstelling Initiatiefnemers Rendement

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa

Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa Jennie van der Kolk, Alterra Helmond, 22-02-13 Nico Verdoes, Livestock Research Inhoud presentatie Wetenschapswinkel

Nadere informatie

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013

Harry Roetert, Stimuland / Provincie. Themadag bio-energie 27 februari 2013 Harry Roetert, Stimuland / Provincie Themadag bio-energie 27 februari 2013 Bio-energieconsulenten: - Sinds 2006, in opdracht van de Provincie Overijssel - Voorlichting, loket voor boeren, bedrijven en

Nadere informatie

Geothermie in de gebouwde omgeving

Geothermie in de gebouwde omgeving Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid

Nadere informatie

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede . 2014 GreenPort NHN, All rights reserved GEOTHERMAL OUTLOOK 2015-2017 Ronald den Boogert AGENDA Waarom nu geothermie? Stand van zaken geothermie in Nederland in 2015 2020 Voorbeelden toekomstige innovaties

Nadere informatie

Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart

Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart Programma Kas als Energiebron Geothermie en Glastuinbouw Partners voor een duurzame toekomst? Nico van Ruiten Amsterdam, 31 maart Inhoud Kenmerken glastuinbouw Introductie Programma Kas als Energiebron

Nadere informatie

Ypenburg 100% duurzame warmte

Ypenburg 100% duurzame warmte Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation

Nadere informatie

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010 Aan het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Asten Afdeling Ruimtelijk Ordening T.a.v. de heer S. Olschewsky Postbus 290 5720 AG Asten Uw kenmerk Ons kenmerk Datum 100486-002-verzoek

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

Aardwarmte voor de tuinbouw in gemeente Lingewaard

Aardwarmte voor de tuinbouw in gemeente Lingewaard Aardwarmte voor de tuinbouw in gemeente Lingewaard Eerste uitwerking van een mogelijke aanpak (concept) Greenport Arnhem-Nijmegen 1. Inleiding Het gebruik en de productie van warmte en elektriciteit is

Nadere informatie

Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard

Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard Gemeente Maasdriel commissie Ruimte 9 januari 2013 Teun Biemond Jan Woertman 1 Inhoud 1. Voorstellen 2.Herstructurering en Duurzaamheid 3.Duurzame

Nadere informatie

Biogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas

Biogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas 1--1 Ongeveer 7 deelnemende organisaties Promotie van optimale benutting van biomassa Kennisoverdracht door workshops, excursies, nieuwsbrief en artikelen in vakbladen Vergelijking opties voor benutting

Nadere informatie

Verkenning mogelijkheden invoeding groengas. Johan Jonkman

Verkenning mogelijkheden invoeding groengas. Johan Jonkman Verkenning mogelijkheden invoeding groengas Johan Jonkman Verkenning mogelijkheden invoedinggroengas op het aardgasnetwerk van NV RENDO In opdracht van: Agentschap NL Ministerie van EL&I Contactpersoon:

Nadere informatie

Verkenning energie en verduurzaming glastuinbouw Limburg. 20 februari 2019

Verkenning energie en verduurzaming glastuinbouw Limburg. 20 februari 2019 Verkenning energie en verduurzaming glastuinbouw Limburg 20 februari 2019 Initiatief en doel Initiatief 2017 LLTB-vakgroep tuinbouw bedekte teelten Ism LLTB en LTO Glaskracht Nederland Visie Klimaatneutrale

Nadere informatie

ESSENT MILIEU Energiek met afval. Biogas seminar Werlte, 22 september 2009

ESSENT MILIEU Energiek met afval. Biogas seminar Werlte, 22 september 2009 ESSENT MILIEU Energiek met afval Biogas seminar Werlte, 22 september 2009 1 Ervaring met en ontwikkeling van Groen Gas productie vanaf 1989 M. Sanders, Energie Manager Essent Milieu 2 Essent Milieu: overzicht

Nadere informatie

Sessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie!

Sessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie! Kennisconferentie Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond Sessie ; Onze nieuwe bron van energie! 1 L. Kramers (TNO) Roelof Migchelsen (Provincie Overijssel) Agenda Wat houdt geothermie in? Even voorstellen:

Nadere informatie

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU 25-11-2010 Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

Ik ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.

Ik ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie. Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Symposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014

Symposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Symposium De Groene Delta van Nijmegen Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Noodzaak tot veranderen 13-10-2014 2 En toen was daar... http://www.energieakkoordser.nl/ https://energiekgelderland.nl/paginas/default.aspx

Nadere informatie

Vereveningsplan Groene Poort

Vereveningsplan Groene Poort Vereveningsplan Groene Poort Vereveningsplan Groene Poort ZLTO 8 april 2010 1 Vereveningsplan Groene Poort Opdrachtgever: De Groene Poort p/a Diaconielaan 27 4443 AN Nisse Opgesteld door: ZLTO Advies Cereshof

Nadere informatie

Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop

Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL 12 september 2017 Egbert Klop Inhoud Het wat van ultradiepe geothermie Het waarom van ultradiepe geothermie voor de industrie Het hoe van het GEO XL-concept

Nadere informatie

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant 1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en

Nadere informatie

Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :

Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum : Bijlage 1 Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :15-01-2019 Stedelijk beleid De Energiestrategie voor Haarlem is bijna klaar. Dit onderzoek geeft de oplossingen

Nadere informatie

25/03/2013. Overzicht

25/03/2013. Overzicht Micro-WKK: basisbegrippen en toepassingsmogelijkheden Tine Stevens, Vlaams Energieagentschap Regiovergadering Provincie West-Vlaanderen 12 en 14/03/2013 2 Warmte-krachtkoppeling (WKK) De gelijktijdige

Nadere informatie

Geothermie als Energiebron

Geothermie als Energiebron Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie

Nadere informatie

Programma Kas als Energiebron

Programma Kas als Energiebron Programma Kas als Energiebron Bio-WKK voor een duurzame glastuinbouw Workshop 10 september 2009 Jan Smits Agenda Productschap Tuinbouw & kengetallen glastuinbouw Convenant Schone en Zuinige Agrosectoren

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Marktontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in

Nadere informatie

Kosten en baten van warmtenetten. Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016

Kosten en baten van warmtenetten. Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016 Kosten en baten van warmtenetten Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016 Warmtenetten: vele soorten en maten Van zeer lage tot zeer hoge temperatuur Van zeer klein tot

Nadere informatie

Geothermie. Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is. 2. Mogelijkheden in de regio Helmond. Flank van de Roerslenk zit onder Helmond

Geothermie. Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is. 2. Mogelijkheden in de regio Helmond. Flank van de Roerslenk zit onder Helmond Geothermie Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is 2. Mogelijkheden in de regio Helmond Flank van de Roerslenk zit onder Helmond Er is veel interesse voor energie met een konstante prijs:

Nadere informatie

Aardwarmteproject in Koekoekspolder (Overijssel)

Aardwarmteproject in Koekoekspolder (Overijssel) Aardwarmteproject in Koekoekspolder (Overijssel) 16 maart 2018 Blue Terra Radboud Vorage Projectdirecteur Greenhouse GeoPower Opzet presentatie Het tuinbouwgebied Koekoekspolder Energie in de tuinbouw

Nadere informatie

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes Green Gas Technology Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar Shared Succes Imtech en Green Gas Technology Imtech is de technologie partner voor bedrijven die biogas willen opwaarderen naar aardgaskwaliteit.

Nadere informatie

Duurzame Greenport Westland Oostland

Duurzame Greenport Westland Oostland 12 oktober 2009 Duurzame Greenport Westland Oostland EFRO programma Doel: Duurzame Greenport (p p p) Greenport Westland Oostland gemeentes Westland, Pijnacker Nootdorp, Lansingerland Kennisinstellingen

Nadere informatie

Energietransitie Glastuinbouw en warmte

Energietransitie Glastuinbouw en warmte Energietransitie Glastuinbouw en warmte Inhoud 1. Inleiding 2. Energietransitie glastuinbouw 3. Warmteclusters 1. Doel 2. Aanpak en gebieden 4. Vragen/ discussie Nationale en internationale doelen ambitie

Nadere informatie

Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig

Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig Conferentie Agro met Energie verbinden, Rotterdam, 10 mei 2011 Jan Smits Toekomst Tuinbouw in de Biobased Economy Achtergrond Wat willen we bereiken Kenniscentrum

Nadere informatie

IMPERFECTIE. ReinhaRD OMARM DE. 7 groei- WieseMann. FaCtORen ECONOMIE. WESTaS OPRICHTER. special. safe-ice zie pagina 25. SuccESVoL MOBILISEREN?

IMPERFECTIE. ReinhaRD OMARM DE. 7 groei- WieseMann. FaCtORen ECONOMIE. WESTaS OPRICHTER. special. safe-ice zie pagina 25. SuccESVoL MOBILISEREN? jaargang elf nummer n ReinhaRD WieseMann OPRICHTER UNPERFEKTHAUS OMARM DE IMPERFECTIE printport en andere innovaties voor de logistieke WESTaS SuccESVoL HEroNTWIKKELEN? KIES VOOR MuLTI- FuNCTIONaLITEIT

Nadere informatie

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie

Nadere informatie

Opsporing en winning van aardwarmte

Opsporing en winning van aardwarmte Opsporing en winning van aardwarmte Aardwarmte in Nederland Principe aardwarmte ardwarmte Soorten aardwarmte normale aardwarmtewinning: doublet T = Tp-Ti Tp=70 C Ti=30 C Soorten aardwarmte Mijnwaterproject

Nadere informatie

ENERGIE BESPAREN EN VERDUURZAMEN IN DE GLASTUINBOUW

ENERGIE BESPAREN EN VERDUURZAMEN IN DE GLASTUINBOUW Besparen en verduurzamen ENERGIE BESPAREN EN VERDUURZAMEN IN DE GLASTUINBOUW Over Kas als Energiebron Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma voor de glastuinbouw met als doel de uitstoot

Nadere informatie

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen BEON Nieuwe Energiedag 2018 Leendert Tamboer Transitie.. niet nieuw maar uitdagingen enorm! Algemeen minder fossiel CO

Nadere informatie

kijk Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle

kijk Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle 13-3-2019 1 Geothermie Proces tot nu toe 6 juni 2018: informatiebijeenkomst omwonenden kansrijk

Nadere informatie

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:

Nadere informatie

15/06/2012. 15/06/2012 Geothermie in Limburg: enkele geologische aspecten Matsen Broothaers WAT IS GEOTHERMIE? 15/06/2012 2 2012, VITO NV

15/06/2012. 15/06/2012 Geothermie in Limburg: enkele geologische aspecten Matsen Broothaers WAT IS GEOTHERMIE? 15/06/2012 2 2012, VITO NV 15/06/2012 Geothermie in Limburg: enkele geologische aspecten Matsen Broothaers WAT IS GEOTHERMIE? 15/06/2012 2 1 WAT IS GEOTHERMIE?» Warmte uit de kern van de Aarde» neemt toe met de diepte» Radioactief

Nadere informatie

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 1 COGEN Vlaanderen Doelstelling:

Nadere informatie

Factsheet Diepe Geothermie

Factsheet Diepe Geothermie Energiesymposium, 16 oktober 2009, Den Haag s.hagedoorn@ecofys.com Factsheet Diepe Geothermie Algemene kenmerken diepe geothermie Geothermie (of aardwarmte) maakt gebruik van de temperatuurtoename met

Nadere informatie

Duurzame warmtenetten

Duurzame warmtenetten Duurzame warmtenetten Groene Huisvesters 22 juni 2017 Jeroen Roos Inhoud 1. Opzet warmtenet 2. Soorten en maten 3. Duurzaamheid 4. Specifiek: een bron: geothermie een concept: Nul-op-de-Meter/-Rekening

Nadere informatie

Bermgras Inzamelstructuur. Innovatief & Ondernemend

Bermgras Inzamelstructuur. Innovatief & Ondernemend Bermgras Inzamelstructuur Innovatief & Ondernemend AGENDA Ondernemerschap en Duurzame samenwerking in Provincie Utrecht Arbor Project Bermgras Inzamelstructuur Waarom? Wat? Hoe? Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein Postbus 19020, 3001 BA Rotterdam Wethouder van Hooijdonk p/a gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht Rotterdam, 24 november 2016 Kenmerk: W&K/MvdB/20161124 Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte

Nadere informatie

Innovatienetwerk Nieuwe Energie Systemen (INES) Kies voor slimme technologie en bespaar energie

Innovatienetwerk Nieuwe Energie Systemen (INES) Kies voor slimme technologie en bespaar energie Innovatienetwerk Nieuwe Energie Systemen (INES) Kies voor slimme technologie en bespaar energie januari 2011 Alle tuinders in Gelderland kunnen besparen Wilt u uw energiekosten verlagen? Door energie te

Nadere informatie

WELLERWAARD. Workshop Wellerwaard 05-12-2011. 5 markten: Woningbouw MKB/Industrie Overheid Landbouw Tuinbouw

WELLERWAARD. Workshop Wellerwaard 05-12-2011. 5 markten: Woningbouw MKB/Industrie Overheid Landbouw Tuinbouw WELLERWAARD Workshop Wellerwaard 05-12-2011 GEOTHERMIE: ADRI KUYPER ISSO, 23-09-2013 Ekwadraat in het kort 3 vestigingen: Leeuwarden Groningen Arnhem Pijlers: - 28 specialisten - Groene parels - Regisseursrol

Nadere informatie

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Drs. Ing. F. Pierie Drs. L.J.M. Heijne Prof. Dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp 6/14/2017 1 6/14/2017 2 Inleiding vergisting Onderdelen in de keten 6/14/2017

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

Monitor klimaatbeleid. Gemeente Hunsum (fictief)

Monitor klimaatbeleid. Gemeente Hunsum (fictief) Inleiding Behaalt uw gemeente de klimaatdoelstellingen? Wilt u weten hoeveel duurzame energie in uw gemeente wordt geproduceerd of energie wordt bespaard? Zoekt u inzicht in welke maatregelen succesvol

Nadere informatie

Duurzame warmte voor de glastuinbouw

Duurzame warmte voor de glastuinbouw Duurzame warmte voor de glastuinbouw De ondernemers aan zet!!.. op zoek naar het gemeenschappelijk eigenbelang Warmte uit geothermie en biomassa Geothermie op 4km diepte Trias Westland BV Biomassa warmte

Nadere informatie

Project omschrijving Groen gas Hub Ameland

Project omschrijving Groen gas Hub Ameland Project omschrijving Groen gas Hub Ameland Vertrouwelijk Datum: 19 maart 2010 Pagina: 1 van 9 1 Introductie Eneco heeft in 2007 een convenant ondertekend, samen met de Gemeente Ameland, Gasterra en de

Nadere informatie

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Jaarplan 2019 - Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Nederlandse glastuinbouwbedrijven dragen in grote mate bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Het komende decennium wordt

Nadere informatie

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:

Nadere informatie

Introductie op proces

Introductie op proces Notitie Amsterdam, 6 april 2017 Afdeling Policy Studies Van Aan Sander Lensink (ECN) Ministerie van Economische Zaken Onderwerp en 2018 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Nadere informatie

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?

Nadere informatie

WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING. Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, 18 november 2015

WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING. Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, 18 november 2015 WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, Inhoud: In het komende half uur: Korte introductie; Rotterdamse haven, Havenbedrijf Rotterdam en pijpleidingen Deltaplan

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Bio-energiecentrales Eindhoven

Bio-energiecentrales Eindhoven Bio-energiecentrales Eindhoven Frans Kastelijn Programmamanager Energie Gemeente Eindhoven December 2014 Inhoudsopgave 1. Algemeen 2. Duurzame energie en activiteiten op lokaal niveau 3. Bio-energie centrales

Nadere informatie

DUTCH SMART THERMAL GRID. Het volledige rapport (eindconcept) en de samenvatting kunnen hier worden gedownload

DUTCH SMART THERMAL GRID. Het volledige rapport (eindconcept) en de samenvatting kunnen hier worden gedownload DUTCH SMART THERMAL GRID Het volledige rapport (eindconcept) en de samenvatting kunnen hier worden gedownload NEDERLAND 2016 Strategie voor de verduurzaming van de warmtevoorziening De Nederlandse energievraag

Nadere informatie

Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Waarom geothermie en waarom het NOPG?

Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Waarom geothermie en waarom het NOPG? Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Breed inzetbare goedkope duurzame energie Waarom geothermie en waarom het NOPG? In geothermie worden meerdere toepassingen onderscheiden

Nadere informatie

Houtige biomassaketen

Houtige biomassaketen Houtige biomassaketen 27 januari 2016, Gilze Rijen Schakelevent RVO: Is houtige biomassateelt voor kleinschalige warmte-opwekking interessant? Ton.van.Korven@zlto.nl Eigen duurzame energieketen Biomassaproductie/Biomassa

Nadere informatie

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040? Klimaatneutraal Beersel 2040? 2013-2014: participatief traject 100 acties voor klimaatplan 2014-2015: inspelen op bestaande initiatieven en acties 2017-2018: Beersel wekt op De zon is van iedereen Zonnelaan

Nadere informatie

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op? Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.

Nadere informatie

Tuinbouw wil efficiënt omgaan met energie

Tuinbouw wil efficiënt omgaan met energie Tuinbouw wil efficiënt omgaan met energie Handelsplatform, marktplaats voor energie in de tuinbouw De glastuinder van nu is een allround manager die van alle markten thuis moet zijn om zijn bedrijf economisch

Nadere informatie

GGT Pilot project Green Goods Texel. Informatie omwonenden 18 september 2018

GGT Pilot project Green Goods Texel. Informatie omwonenden 18 september 2018 GGT Pilot project Green Goods Texel Informatie omwonenden 18 september 2018 Doel van deze bijeenkomst Informatie aan omwonenden over: Plan vergisterinstallatie Bouw vergunning Omgevingsvergunning milieu

Nadere informatie

Duurzame. warmte in uw bedrijf. Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas. Warmte van HVC comfortabel en duurzaam

Duurzame. warmte in uw bedrijf. Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas. Warmte van HVC comfortabel en duurzaam Duurzame warmte in uw bedrijf Tot maar liefst 75% minder CO 2 -uitstoot vergeleken met warmte uit gas Warmte van HVC comfortabel en duurzaam Warmte van HVC: slim, schoon en zorgeloos Als ondernemer moet

Nadere informatie

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum. 25 maart 2017

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE) Groen Gas Burgum. 25 maart 2017 TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum 25 maart 2017 Centrale Bergum: zonnepanelen park Realisatie medio 2017 5 MW Ontwikkeling drijvende zonnepanelen

Nadere informatie

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn Profiel Hydreco Geomec Lange termijn betrokken operator Financiële deelname in projecten Geothermie is corebusiness

Nadere informatie

ARN, uw duurzame innovatieve partner!

ARN, uw duurzame innovatieve partner! ARN, uw duurzame innovatieve partner! WELKOM! 5 maart 2019 ARN als energie- en grondstoffenproducent Aandeelhouders/PPS-structuur Regio Nijmegen 37,5% Regio De Vallei 11,76% Regio Rivierenland 5,88% REMONDIS

Nadere informatie

Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen

Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen Douwe Jan Tilkema directeur Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Definitie van de competentie ondernemerschap Signaleren van kansen in de

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Markt ontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Programma Kas als Energiebron

Programma Kas als Energiebron Programma Kas als Energiebron Co-innovatie in de glastuinbouw KIVI NIRIA jaarcongres 2010 Ir. P. Jan Smits 6 oktober 2010 Inhoud Introductie Kengetallen en energietransitie Convenant Schone en Zuinige

Nadere informatie

Wat is de Gasunie Verkenning 2050?

Wat is de Gasunie Verkenning 2050? Wat is de Gasunie Verkenning 2050? De Verkenning 2050 is Gasunie s visie op een mogelijke route naar een betrouwbare en betaalbare CO 2 -neutrale energievoorziening in Nederland in 2050 De Verkenning laat

Nadere informatie

Energievisie Glastuinbouw Bergerden/Huissen - Angeren

Energievisie Glastuinbouw Bergerden/Huissen - Angeren QuickTime en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven. Energievisie Glastuinbouw Bergerden/Huissen - Angeren Opdrachtgever: Provincie Gelderland & Gemeente Lingewaard Adviesbureau:

Nadere informatie

De ka(n)s voor energie: The Big Picture

De ka(n)s voor energie: The Big Picture De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen

Nadere informatie

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Innovatieve mestverwerking op de boerderij Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op

Nadere informatie

Agromere Serre. Glastuinbouw in de Stad. Beperkingen. Concepten. AVAG ledenvergadering 25 juni 2008 Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw

Agromere Serre. Glastuinbouw in de Stad. Beperkingen. Concepten. AVAG ledenvergadering 25 juni 2008 Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw Agromere Serre AVAG ledenvergadering 25 juni 2008 Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw Met dank aan Marc Ruijs en Bram van der Maas Glastuinbouw in de Stad Beperkingen Ruimte Regels Kansen Meerwaarde

Nadere informatie

MIC / LEI. 15 augustus 2007. Maarten Bouwer

MIC / LEI. 15 augustus 2007. Maarten Bouwer MIC / LEI 15 augustus 2007 Maarten Bouwer inhoud Inleiding BioGast Gasmarkt Wat is BioGast Historie en HHNK project Techniek Vragen en lunch Bezichtiging verwachting fossiel aardgas Groningen heeft nog

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

Duurzame energie. Intergrale projecten, samenwerking en praktijk. door Arno Wurkum

Duurzame energie. Intergrale projecten, samenwerking en praktijk. door Arno Wurkum Duurzame energie Intergrale projecten, samenwerking en praktijk door Arno Wurkum Inhoud Wie is Cogas? Wat doet Cogas Duurzaam? Voorbeelden van intergrale duurzame energieprojecten WKO Biomassa Biogas Opmaat

Nadere informatie

Haalbaarheid van een collectieve energie + CO2 voorziening voor glastuinbouwbedrijven

Haalbaarheid van een collectieve energie + CO2 voorziening voor glastuinbouwbedrijven 05/05/2015 Haalbaarheid van een collectieve energie + CO2 voorziening voor glastuinbouwbedrijven Dries Vos, Mathias Coomans Inhoud 1. Inleiding 2. Aannames 3. Collectieve stookplaats met als warmteproductie:

Nadere informatie

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom Janssen Pharmaceutica Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom 04 mei 2015 1 Janssen Pharmaceutica Janssen in België maakt deel uit van Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson (J&J) Kernactiviteiten

Nadere informatie

Boeren met energie. 11 November 2010

Boeren met energie. 11 November 2010 Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen

Nadere informatie

AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie

AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie INTRODUCTIE AVR TERUGWINNEN VAN ENERGIE EN RESTSTOFFEN 3 AVR VERWERKT DE REST AVR is the largest Energy-from-Waste (EfW) company in the Netherlands with

Nadere informatie

Community of Practice Benutting regionale biomassa Noord Veluwe

Community of Practice Benutting regionale biomassa Noord Veluwe Community of Practice Benutting regionale biomassa Noord Veluwe 1 Inhoud Inleiding Voorstelrondje Voordracht Marie-Therese Tetteroo Warmtevraag en biomassa Thema s voor samenwerking 2 1 Doel Community

Nadere informatie