Presenteismeof Absenteisme?

Transcriptie

1 Presenteismeof Absenteisme? Lutgart BRAECKMAN Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent Overzicht 1. Inleiding 2. Definitie presenteisme-absenteisme 3. Meetinstrumenten 4. Prevalentiecijfers 5. Determinanten 6. Relatie presenteisme-absenteisme 7. Gevolgen 8. Aanbevelingen 2 Inleiding: presenteisme Definitie presenteisme Niet in groen boekje Search pubmed: Work absenteeism: 3777 hits Presenteeism: 419 hits ( waarvan 1/5 het laatste jaar) HR-bladen en populaire pers: eerderrecent onder de aandacht 3 4 Table: definitions of Presenteeism (from Johns, 2010) (a) Attending work, as opposed to being absent (Smith, 1970) (b) Exhibiting excellent attendance ( Canfield & Soash, 1955; Stolz, 1993) (c) Working elevated hours, thus putting in face time, even when unfit ( Simpson, 1998; Worral et al.,2000) (d) Being reluctant to work part-time rather than full-time (Sheridan, 2004) (e) Being unhealthy but exhibiting no sickness absenteeism (Kivimäki et al. 2005) 5 (f) Going to work despite feeling unhealthy ( Aronsson, Gustafsson& Dallner, 2000; Dew et al. 2005) (g) Going to work despite feeling unhealthy or experiencing other events that might normally compel absence (e.g. childcare problems) ( Evans, 2004; Johansson & Lundberg, 2004) (h) Reduced productivity at work due to health problems (Turpin et al., 2004) (i) Reduced productivity at work due to health problems or other events that distract one from full productivity (e.g. office politics) (Hummer et al.,2002; Whitehouse, 2005) 6 1

2 Vaststelling Verschillende definities( verschillende types) Ofwel nadruk op gezondheid werknemer Ofwel nadruk op productiviteitsverlies Gevolg Verschillen in % presenteisme Studies niet vergelijkbaar Spreken we wel over hetzelfde? Definitie Presenteisme (presence) Gaanwerkenterwijlje ziekbent, met een productiviteitverlies tot gevolg(present when sick) Absenteisme (absence) Afwezigheid, Ziekteverzuim 7 8 Meetinstrumenten Vragenlijsten Work Limitations Questionnaire (WLQ) Stanford presenteeism scale ( SPS-6) WHO s Health and Work Performance Questionnaire (HPQ) Work Productivity and Activity Impairment Questionnaire (WPAI) Analoog aan definities Focus op gedrag versus focus op gevolg ( productivity loss) Zwart, grijs, wit ziekteverzuim = absenteisme Roos verzuim = presenteisme 9 Veel gebruikte vraag Hoe vaak ging je werken gedurende de laatste 12 maanden, terwijl je ziek was? 10 Presenteisme- prevalentie ESWC (fifth wave-2010): gemiddeld 37.6% (N=43053) Belstress III studie (België, 2004) (N= 2983) Hoe frequent gingje werkenterwijlje ziekwas gedurende het afgelopen jaar? 20% nooit; 30% 1 keer;42% 2 à 5 keer; 8% > 5 keer 57,3% yes (N= 37833) SLOSH study(zweden, 2008) (N= 8304) On howmanytimesandon howmanydaysyouattended work despite illness during last 12 months? 65% minstens 1 keer

3 Determinanten van presenteisme 1. Individuele factoren absenteïsme 2. Bedrijfgerelateerde factoren Gezondheidsprobleem beslissingsproces 3. Maatschappij gerelateerde factoren presenteïsme Determinanten 1. Individuele factoren 1. Gezondheid : fysisch, mentaal, sociaal 2. Socio-demografisch : geslacht, leeftijd, opleiding 3. Persoonlijkheid : neuroticism, commitment Determinanten 2. Bedrijfsgerelateerde factoren 1. Organisatie : verloning, absenteismebeleid, jobonzekerheid 2. Job demands, control, support, vervangbaarheid 3. Maatschappij gerelateerde factoren 1. Werkethos (kloppen van lange dagen) 2. Organisatie gezondheidszorg, sociale zekerheid Motieven voor presenteisme in Belstress studie Indien presenteïsme, voor welke reden? Motieven voor presenteisme in Belstress studie Indien langer dan 1 week afwezig, hoeveel van uw taken moet u terug opnemen bij terugkomst?

4 Belstress studie : predictief effect van presenteisme op langdurig ziekteverzuim(>15d) Relatie presenteisme en absenteisme Cross-sectionele studies: positieve associatie tussen presenteisme en ziekteverzuim ** 1. Aronsson et al. 2000: J Epidemiol Community Health 54 (7): Hansen et al. 2008: Soc Sci Med 67(6): Longitudinale studies: presenteisme predictief voor ziekteverzuim a Retainedcovariates: occupation, depressive symptoms, sick leave during previous year, self rated health, job demands, bmi 1.Janssens et al ; J Occup Health 55(3): : The relation between presenteeism and different types of future sickness absence" *** p<0.001, **p<0.01,*p<0.05 Gevolgen voor het individu Gezondheid Gevolgen voor de collegae Besmettingsgevaar- Gezondheid Effort Recovery theory (Meijman& Mulder, 1998) Rust is nodig na inspanning om zowel fysisch als psychisch te herstellen. Indien onvoldoende: terugkeer naar het initiële evenwicht wordt niet bereikt en meer need for recovery. Analoog Functie ziekteverlof= recuperatie van lichamelijke en psychische klachten ; Bij presenteisme: onvoldoende recuperatie, waardoor gezondheid Gevolgen voor de onderneming Productiviteit en Kosten Noord Amerikaanse school: Suggestie dat kosten gerelateerd aan presenteisme hoger zijn dan die gerelateerd aan absenteïsme Canada: kost zou 3 tot 8X hoger liggen dan deze voor ziekteverzuim Ook in België: groeiende aandacht: vb. uit Trends 2010 Presenteisme blijkt dan een nog groter negatief effect te hebben dan absenteisme. Presenteïime is goed voor 61 pctvan de totale gezondheidsgerelateerde kosten van een bedrijf, gevolgd door medische kosten (28 pct) en absenteisme(10 pct). 24 F. Cocker. Australian family physician 2013; 42: Presenteeism: implications and health risks. 23 4

5 Aanbevelingen voor de praktijk Alert zijn voor te rigide policies tegen ziekteverzuim Ookbijevaluatieeffect van absenteismebeleid, het aspect presenteismemeein rekeningbrengen: dusniet blind starenop absolute cijfersvan ziekteverzuim. Werkorganisatie en werkomstandigheden optimaliseren Vervangbaarheid werknemers: back-up voorzien Gevaar presenteisme in sectoren met hoge jobonzekerheid en sectoren met presenteismecultuur (oa onderwijs, verzorgingssector) In praktijk: gezond evenwicht zodatpresenteisme alsook grijs/zwart verzuim