Protocol. lees/spelling problemen en dyslexie

Transcriptie

1 Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Basisschool de Bareel Schooljaar

2 Inleiding Definitie van dyslexie: Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. Gezien de definitie van dyslexie is het pas na twee jaar lees- en spellingonderwijs mogelijk om de hardnekkigheid van die problemen aan te tonen en de achterstand die hierdoor is ontstaan. Om te kunnen komen tot de diagnose van dyslexie en de daarbij behorende verklaring hebben wij dit protocol vastgelegd. Kenmerken van (potentiële) dyslectici: (technisch lezen; zie bijlage 1) (spellen; zie bijlage 2) Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 2

3 Basisaanbod technisch leesonderwijs voor alle leerlingen Groep 1/2: - Werkt met de map fonemisch bewustzijn van het CPS. - Werkt met de taallessen uit Schatkist van elk thema gedurende het schooljaar. - Hangen kaartjes bij onderdelen/voorwerpen in de klas. De is rood, het is blauw, woord is zwart. - In de schrijfhoek werken zij met werkbladen en vrije opdrachten. - Elke letter die is aangeboden, komt in het letterraam te hangen. Er hangen plaatjes, tekeningen en/of afbeeldingen van de klank van de aangeboden letter. Kinderen nemen voorwerpen mee. - Er komen woorden bij met die aangeboden klank, maar zonder lidwoord. - Elke aangeboden letter wordt ondersteund met gebaren. - Groep 1 en 2 maken na elk thema een tekening. Deze tekeningen worden bewaard gedurende de kleuterperiode en worden na deze periode meegegeven. De leerkrachten schrijven het verhaal of de woorden van de kinderen erbij of laten het erbij stempelen. - In de hoeken liggen boeken/agenda s/kalenders/blaadjes/tijdschriften enz. Deze materialen prikkelen, motiveren en dagen de kleuters uit m.b.t. beginnende geletterdheid. - Tijdens het werken met de rode bak maken elke week alle leerlingen van groep 2 een werkblad taal. - In alle kleuterlokalen bevinden zich ontwikkelingsmaterialen op het gebied van taalbewustzijn. De leerlingen kunnen hier zelfstandig of onder begeleiding mee spelen/oefenen. Groep 3: - Veilig leren lezen wordt gevolgd zoals beschreven in de handleiding - Veilig en vlot elke dag 5 minuten en op maandag 15 minuten i.v.m. de uitleg - Letters flitsen, elke dag 5 minuten Groep 4/5: - Estafette 4 x per week 45 minuten, uitgevoerd volgens de handleiding. De invuloefeningen uit het werkboek worden geschrapt - Vloeiend en vlot elke dag 5 minuten en op maandag 15 minuten i.v.m. de uitleg - Letters flitsen (gebruik de klankletters van groep 3!) elke dag 5 minuten - 4x per week stillezen 10 minuten en 1x per week 30 minuten stillezen Groep 6: - Vloeiend en vlot elke dag 5 minuten en op maandag 15 minuten i.v.m. de uitleg - Letters flitsen (gebruik de klankletters van groep 3!) elke dag 5 minuten - Stillezen elke dag 30 minuten waarvan 10 minuten zachtjes hardop - 2x per week rondlopen en lln laten voorlezen om voortgang in de gaten te kunnen houden Groep 7/8: - Vloeiend en vlot elke dag 5 minuten en op maandag 15 minuten i.v.m. de uitleg - Stillezen elke dag 30 minuten waarvan 10 minuten zachtjes hardop - 2x per week rondlopen en lln laten voorlezen om voortgang in de gaten te kunnen houden Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 3

4 Aanbod technisch lezen zorgleerlingen Wat verstaan we onder zorgleerlingen? Zorgleerlingen zijn leerlingen met een IV/V op DMT en/of AVI en leerlingen die in groep 3 achterblijven op de signalering. Deze leerlingen hebben een handelingsplan (4x per jaar). Wanneer er na 3 zorgvuldig opgestelde en correct uitgevoerde handelingsplannen geen of onvoldoende vooruitgang geboekt is door de leerling, dan komt de leerling in aanmerking voor een lees- spellingonderzoek. Uit het lees- spellingonderzoek volgt een advies. Er wordt 12 weken aan het advies gewerkt. Mocht er na deze intensieve en adequaat uitgevoerde remediërende maatregelen alsnog geen vooruitgang zichtbaar zijn, gaan we over tot aanmelding in het groot zorgteam. Het kan ook zijn dat een lln 3x een E scoort op DMT of 3x D op DMT en E op spelling. Dan komt deze leerling in aanmerking voor de vergoede zorg bij de instantie buiten school (bijv. OBD- ONL of Jesri) mits er geen sprake is van co morbiditeit. Ook bij deze lln geldt dat ze er alleen maar voor in aanmerking komen indien er drie gerichte handelingsplannen aanwezig zijn met adequate remediërende hulp. Deze adequate remediërende hulp bestaat uit: Groep 3: - 3x per week 20 minuten Connect - 3x per week veilig en vlot 5 minuten extra oefenen - Thuis voorlezen, huiswerk lezen - Alle zorgleerlingen inventarisatielijst dyslexie invullen Groep 4-8: - 3x per week 20 minuten RALFI/RALFI light - 3x per week 5 minuten extra oefenen met vloeiend en vlot - Thuis voorlezen, huiswerk lezen Borging: 2x per jaar wordt door de bouwcoördinator gevraagd of alles nog gedaan wordt en werk en dit wordt teruggekoppeld naar het MAT. Toetsoverzicht zorgleerlingen: DMT: 4x per jaar afnemen in okt (C), jan (A), mrt (C) en mei (B) AVI : 4x per jaar afnemen in okt (B), jan (A), mrt (A) en mei (B) Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 4

5 Kinderen met een dyslexieverklaring Basisaanbod en remediëring blijft ook voor deze kinderen hetzelfde. Zie hierboven. Wel komen deze kinderen in aanmerking voor compenserende- en dispenserende maatregelen die met ouders, kind en leerkracht zijn besproken, zoals hieronder beschreven. Om de leerprestaties van deze kinderen goed in de gaten te houden, streven wij er naar om 1 keer per jaar een lees-spellingsonderzoek af te nemen en te bespreken met ouders. - Extra ondersteuning op het gebied van lezen en spelling (= basis- en remediërend aanbod). - Extra tijd voor proefwerken en overhoringen, speciaal bij meerkeuzevragen of andere opdrachten die veel lees- en/ of schrijftijd vragen. - Vergroot lettertype; de aanbieding van teksten en opdrachten in een vergroot lettertype kan een positief effect hebben. - Mondeling overhoren, zodat kan worden aangetoond dat de stof wordt beheerst zonder dat de spelling een overheersende rol speelt. - Regeling spellingfouten; het cijfer niet uitsluitend op grond van de spelling vaststellen. Maximeren van het aantal af te trekken punten wegens de spelling. Beoordeel inhoud en spelling los van elkaar. - Voorinstructie begrijpend lezen en complexe taalopdrachten. - Gebruik maken van een computer of laptop met spellingscontrole. - Gebruik van compenserende ICT-materialen (Kurzweil). - Examenregeling; t.z.t. een passende examenregeling treffen (bijv. CITO op de computer maken). - Leerlingen met dyslexie krijgen geen onvoorbereide leesbeurten. - Zaakvakteksten mogen thuis worden voorbereid. - Biebboeken kunnen op moeilijkheidsgraad worden gekozen door het makkelijk lezen symbool en een AVI codering. - De leerling mag alle hulpmiddelen gebruiken die leiden tot minder spelfouten zoals woordenboek, regelkaart, tekstverwerker. - Schrijftaken worden verlicht. (bv minder pagina s) Alle afspraken worden in overleg met ouders gemaakt en er wordt goed gekeken naar wat het individuele kind nodig heeft en wat haalbaar is in de groep. Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 5

6 Basisaanbod spellingonderwijs voor alle leerlingen Groep 1/2: - Werkt met de map fonemisch bewustzijn van het CPS. - Werkt met de taallessen uit Schatkist van elk thema gedurende het schooljaar. - Hangen kaartjes bij onderdelen/voorwerpen in de klas. De is rood, het is blauw, woord is zwart. - In de schrijfhoek werken zij met werkbladen en vrije opdrachten. - Elke letter die is aangeboden, komt in het letterraam te hangen. Er hangen plaatjes, tekeningen en/of afbeeldingen van de klank van de aangeboden letter. Kinderen nemen voorwerpen mee. - Er komen woorden bij met die aangeboden klank, maar zonder lidwoord. - Elke aangeboden letter wordt ondersteund met gebaren. - Groep 1 en 2 maken na elk thema een tekening. Deze tekeningen worden bewaard gedurende de kleuterperiode en worden na deze periode meegegeven. De leerkrachten schrijven het verhaal of de woorden van de kinderen erbij of laten het erbij stempelen. - In de hoeken liggen boeken/agenda s/kalenders/blaadjes/tijdschriften enz. Deze materialen prikkelen, motiveren en dagen de kleuters uit m.b.t. beginnende geletterdheid. - Tijdens het werken met de rode bak maken elke week alle leerlingen van groep 2 een werkblad taal. - In alle kleuterlokalen bevinden zich ontwikkelingsmaterialen op het gebied van taalbewustzijn. De leerlingen kunnen hier zelfstandig of onder begeleiding mee spelen/oefenen. Groep 3: - We gebruiken de methode Veilig leren lezen - De leerkracht gaat zorgvuldig om met het programma van de methode - De leerkracht bekijkt het aanbod en maakt een planning voor het schooljaar, zodat alles aan bod komt (tevens rekening houdend met het tijdig aan bod laten komen van de stof die nodig is voor het maken van de CITO) - Minstens 4 keer per week een 5-woorden dictee (tot kern 7 op letter- of woorddoos, na kern 7 in schrift) * Leerlingen hebben een plek recht voor het smartbord - We oefenen moeilijkere woorden met de hele groep - We hebben de weetwoorden (bv ei/ij) op posters die leerlingen zelf kunnen aanvullen - Inzet computer (software VLL + Gynzy) Groep 4: - We gebruiken de methode Spelling in beeld - De leerkracht gaat zorgvuldig om met het programma van de methode - De leerkracht bekijkt het aanbod en maakt een planning voor het schooljaar, zodat alles aan bod komt (tevens rekening houdend met de inhoud van de vragen van Cito LVS) - De Regelkaarten hangen zichtbaar in de klas - We bieden de regel Letterzetter/Letterrover aan als aanvulling op de methode - Minstens twee keer per week een 5-woorden dictee of een visueel dictee op het smartbord - Dictees vanuit de methode: Een keer per vier weken een signaaldictee, voorafgaand aan het controledictee. Een keer per 4 weken een controledictee. - We geven de uitlegkaarten mee naar huis om thuis te oefenen + woorden van de week + extra woorden, geclusterd per dictee - Tijdens het verhaal schrijven aandacht voor de interpunctie/spelling - We stellen naar aanleiding van het dictee woorden van de week - centraal en maken die zichtbaar in de klas op het whiteboard. Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 6

7 - Inzet computer (Spelling in Beeld/ Ambrasoft / Gynzy) - We gebruiken de kopieerbladen van Spelling in Beeld Groep 5: - We gebruiken de methode Spelling in beeld - De leerkracht gaat zorgvuldig om met het programma van de methode - De leerkracht bekijkt het aanbod en maakt een planning voor het schooljaar, zodat alles aan bod komt (tevens rekening houdend met de inhoud van de vragen van Cito LVS) - De Regelkaarten hangen zichtbaar in de klas - We bieden de regels Letterzetter + letterrover aan, als aanvulling op de methode - Minstens vier keer per week een 5-woorden dictee of een visueel dictee op het smartbord - Dictees vanuit de methode: Een keer per week een oefendictee Een keer per twee weken een signaaldictee Een keer per 4 weken een controledictee (Een keer Bloon met woorden uit het woordpakket, tijdens het signaaldictee) - We geven de uitlegkaarten mee naar huis om te oefenen - Spellingsregel/probleem op het raam, leerlingen kunnen dit zelf met andere woorden aanvullen (1 keer per week) - Tijdens het verhaal schrijven geven we aandacht voor de interpunctie - Inzet software van de methode (elke dag) - Aandacht voor spelling bij andere vakken - Op de computer elke week 1 oefening met Spelling in Beeld - Gebruik aanleren van de uitlegkaarten van de methode - Iedere week gebruikt de leerkracht een coöperatieve werkvorm in de instructie/verwerking. - We gebruiken de kopieerbladen van Spelling in Beeld Groep 6: - We gebruiken de methode Spelling in Beeld - De leerkracht gaat zorgvuldig om met het programma van de methode - De leerkracht bekijkt het aanbod en maakt een planning voor het schooljaar, zodat alles aan bod komt (tevens rekening houdend met de inhoud van de vragen van Cito LVS) - De regelkaarten hangen zichtbaar in de klas - We bieden de regels Letterzetter en letterrover aan, als aanvulling op de methode. - We werken met 5 woorden dictees - We werken met de dictees uit de methode (oefen, signaal en controledictees) - Op de computer elke week meerdere oefeningen met Spelling in Beeld/Gynzy/Ambrasoft - We leren kinderen aan hoe zij de uitlegkaarten van de methode (werkboek) moeten gebruiken - We geven de uitlegkaarten mee naar huis om te oefenen - Met regelmaat: Spellingregel/categorie op het raam; kinderen bedenken woorden die bij de categorie passen en schrijven ze erbij. - Tijdens schrijven van een verhaal/ W.O vakken is er aandacht voor spelling en interpunctie - Iedere week gebruikt de leerkracht een coöperatieve werkvorm in de instructie/verwerking. - We zetten de Kopieerbladen van Spelling in Beeld in, als extra verwerking Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 7

8 Groep 7/8: - We werken met de methode Spelling in beeld - De leerkracht gaat zorgvuldig om met het programma van de methode - De leerkracht bekijkt het aanbod en maakt een planning voor het schooljaar, zodat alles aan bod komt (tevens rekening houdend met de inhoud van de vragen van Cito LVS) - De regelkaarten hangen zichtbaar in de klas - Op de computer elke week meerdere oefeningen met Spelling in Beeld m.b.v. software Spelling in Beeld, Gynzy, Ambrasoft - We geven 2 keer per week een 5 woorden dictee - Gebruik aanleren van de uitlegkaarten van de methode (werkboek) - We geven de uitlegkaarten mee naar huis om thuis te oefenen - Met regelmaat: Spellingprobleem hangt op het raam. De kinderen vullen aan met woorden die passen bij de categorie. - We zetten de regel letterzetter en letterrover in als aanvulling op de methode - Iedere week gebruikt de leerkracht een coöperatieve werkvorm in de instructie/verwerking. - Tijdens het schrijven van een verhaal wordt op de spelling gelet - Tijdens w.o. vakken wordt op spelling gelet. - Kopieerbladen Spelling in Beeld Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 8

9 Aanbod spelling zorgleerlingen Groep 3-8 Handelingsplannen spelling In je handelingsplan staan steeds maximaal 2 relevante spellingregels per keer, die geoefend worden met de kinderen. Mocht er een lees- spellingonderzoek afgenomen zijn, dan lees je deze goed door en pak je de spellingregels die uit het advies naar voren komen. Zorgaanbod: Afwisselende (auditieve en visuele) activiteiten gericht op instructie en verwerking per spellingscategorie. Hulpboek van spelling van Cito kan een leidraad zijn. Hier staan voorbeelden van oefeningen in per categorie. Als leerkracht kan je gelijksoortige oefeningen samenstellen. Bijvoorbeeld: Categorie verkleinwoorden: Instructie Auditieve oefening Opzoeken van het grondwoord Leerkracht zegt: Een vogeltje is een kleine.. Of voor hogere groepen: Noem het grondwoord van bezempje. Visuele oefening Herkennen van het grondwoord: Aantal verkleinwoorden onder elkaar en verkleinuitgang laten onderstrepen. Invuloefening Bedenk zoveel mogelijk woorden met de uitgang tje. Categoriseren van verkleinwoorden bij de juiste uitgang. Verwerking Op de site staan extra werkbladen per categorie. Andere werkvormen: - Schrijf een kort verhaaltje met de categorie woorden vanuit het handelingsplan. Verbeter daarna alle foutjes samen. - Schrijf tijdens het lezen woorden die je tegenkomt van de categorie die wordt geoefend op. Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 9

10 Bijlage 1: Technisch lezen: Kenmerken (potentiële) dyslectici Beginnende geletterdheid Fonologische verwerking Fonemisch bewustzijn: Analyse en synthese van spreektaal Vasthouden van klanken (werkgeheugen) Kenmerken potentiële dyslectici - Zich moeizaam bewust worden van taalstructuren - Taalgebruik: krom praten, zwakke zinsbouw en grammatica - Matig fonemisch bewustzijn (zwakke auditieve discriminatie, synthese, analyse, matig gevoel voor rijmen) - Onsamenhangend vertellen - Moeite met klanken in woorden op de juiste klankpositie plaatsen (fouten hierbij merken ze zelf niet op) typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen. - Woordvindingsproblemen - Moeite met reeks woorden nazeggen - Moeite met zinnen nazeggen - Moeite tijdens syntheseproces. Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen. Algemene intelligentie Ontwikkeling van strategie - Ontwikkelen eigen strategieën ter compensatie van gebreken en problemen (ezelsbruggen) dan verworven kennis Verworven kennis Andere vakgebieden - Hiaten in de kennis van namen van begrippen (kleuren, namen van kinderen e.a.) - Moeite met het leren van versjes en liedjes Werkhouding Algemeen - Moeite zich te blijven concentreren op fonologische verwerkingstaken (uitleg van de leerkracht, luisteren naar een verhaal) - Geen belangstelling voor letters en woorden geen zin om eigen naam te leren schrijven Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 10

11 Aanvankelijk lezen Fonologische verwerking Fonemisch bewustzijn: Analyse en synthese van spreektaal Kenmerken dyslectici - Zich moeizaam bewust worden van taalstructuren - Taalgebruik: zwakke zinsbouw en grammatica - Matig fonemisch bewustzijn (zwakke auditieve discriminatie, synthese, analyse) - Onsamenhangend vertellen - Moeite met klanken in woorden op de juiste klankpositie plaatsen (fouten hierbij merken ze zelf niet op) typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen. Omzetten van tekens in klanken - Moeizaam aanleren van letters (grafemen) - Verwarring van tekens, visueel en auditief gelijkend. Typerend hierbij: m/n, b/d, s/z, v/w, u/eu/ui Vasthouden van klanken (geheugen) - Woordvindingsproblemen - Moeite met reeks woorden nazeggen - Moeite met zinnen nazeggen - Moeite tijdens syntheseproces. Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen. Algemene intelligentie Ontwikkeling van strategie - Ontwikkelen eigen strategieën ter compensatie van gebreken en problemen Verworven kennis Kennis van woorden, letters e.d. - Hiaten in de kennis van globaalwoorden en letters Regels en regelmatigheden - Veel terugkerende letterclusters niet kennen Strategieën - Wel de kennis van de strategieën hebben, maar niet kunnen toepassen Andere vakgebieden - Moeite met het leren van liedjes Toepassen van kennis Juiste strategie kiezen - Te radend of te spellend lezen - Raden binnen de context Geautomatiseerd - Veel terugkerende letterclusters niet herkennen Werkhouding Emotioneel Faalangst - Zekerheden inbouwen (compensatie-strategieën als spellend of radend lezen) Motivatie - Zwak of juist heel sterk Taakaanpak - Moeite met zich blijven concentreren Aandachtcapaciteit - De aandacht voor techniek gaat ten koste van die voor de inhoud van de tekst of andersom Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 11

12 Voortgezet technisch lezen Kenmerken dyslectici Fonologische verwerking Analyse en synthese van spreektaal - Zich moeizaam bewust worden van taalstructuren - Taalgebruik: zwakke zinsbouw en grammatica - Zwakke auditieve discriminatie, synthese, analyse - Onsamenhangend vertellen - Moeite met klanken in woorden op de juiste klankpositie plaatsen (fouten hierbij merken ze zelf niet op) typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen. Omzetten van tekens in klanken - Verwarren van tekens, visueel en auditief gelijkend. Typerend hierbij: m/n, b/d, s/z, v/w, u/eu/ui Vasthouden van klanken (geheugen) - Moeite met zinnen precies nazeggen - Moeite tijdens het syntheseproces Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen en vervangingen. - Het onthouden van het begrip maar niet het woord en het gebruiken van een bekend synoniem (bijv. kat = poes) Aspecten bij andere vakgebieden - Naschrijven van woorden en zinnen bij het schrijfonderwijs en WO vakken Algemene intelligentie Ontwikkeling van strategie - Ontwikkelen eigen strategieën ter compensatie van gebreken en problemen Andere vakgebieden - Begrip is luisterend beter dan lezend Verworven kennis Kennis van woorden, letters e.d. - Hiaten in de kennis van hoogfrequente woorden en tweetekenklanken Regels en regelmatigheden - Veel terugkerende letterclusters niet kennen - Geen directe herkenning van voor- en achtervoegsels als be-, ge-, ver-, -ig, -lijk - Geen directe herkenning van open en gesloten lettergrepen Strategieën - Wel de kennis van de strategieën hebben, maar niet kunnen toepassen Andere vakgebieden - Moeite met het leren van teksten en liedteksten Toepassen van kennis Juiste strategie kiezen - Te radend en/of te spellend lezen - Raden binnen de context - De aangeleerde begrijpend leesstrategieën niet toepassen Onzinwoorden vervangen door bestaande woorden Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 12

13 Geautomatiseerd - Onderscheid tekens visueel en auditief gelijkend, is niet geautomatiseerd Typerend hierbij: m/n, b/d, s/z, v/w/ u/eu/ui - Veel terugkerende letterclusters niet geautomatiseerd herkennen - Geen geautomatiseerde herkenning van voor- en achtervoegsels als be-, ge-, ver-, -ig, -lijk - Geen geautomatiseerde herkenning van open en gesloten lettergrepen - Moeite met het lezen van onzinwoorden Werkhouding Emotioneel Faalangst - Zekerheden inbouwen (compensatiestrategieën als spellend of radend lezen) Motivatie - Zwak of juist heel sterk Taakaanpak - Diepteconcentratie - Moeite met zich blijven concentreren op de leestaken Aandachtcapaciteit - De aandacht voor de techniek gaat ten koste van die voor de inhoud van de tekst of andersom - Begrijpend luisteren is beter dan begrijpend lezen ook bij de WO vakken en taalopdrachten Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 13

14 Bijlage 2 Spellen: Kenmerken (potentiële) dyslectici Aanvankelijk spellen Kenmerken dyslectici Fonologische verwerking Analyse en synthese van spreektaal - Zwakke auditieve discriminatie, synthese en analyse - Moeite met klanken in woorden op de juiste klankpositie plaatsen (fouten merken ze hierbij zelf niet op) Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen Omzetten van klanken in tekens - Moeizaam aanleren van letters (fonemen) - Verwarren van tekens, visueel en auditief gelijkend: m/n, b/d, s/z, v/w/ u/eu/ui Vasthouden van klanken (geheugen) - Moeite met zinnen precies nazeggen - Moeite tijdens het syntheseproces Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen Algemene intelligentie Ontwikkeling van strategie - Ontwikkelen eigen strategieën ter compensatie van gebreken en problemen Verworven kennis Kennis van woorden, letters e.d. - Hiaten in de kennis van globaalwoorden, letters, tweetekenklanken en korte en lange klanken Regels en regelmatigheden - Veel terugkerende letterclusters niet vlot (auditief) herkennen Strategieën - Wel de kennis van de strategieën hebben maar niet kunnen toepassen Toepassen van kennis - Juiste strategie kiezen - Te fonetisch spellen Geautomatiseerd - Veel terugkerende letterclusters niet vlot kunnen toepassen Werkhouding Emotioneel - Onzeker bij schrijftaken Motivatie - Zwak of juist heel sterk Taakaanpak Diepteconcentratie - Moeite zich te blijven concentreren op de schrijftaak Aandachtscapaciteit - De aandacht voor de inhoud van de tekst gaat ten koste van die voor spelling - Naarmate de taakcomplexiteit toeneemt, neemt het aantal fouten toe Reflectie - Moeite met het controleren van eigen schrijfwerk Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 14

15 Voortgezet spellen Kenmerken dyslectici Fonologische verwerking Analyse en synthese van spreektaal - Moeite met klanken in woorden op de juiste klankpositie plaatsen (fouten merken ze hierbij zelf niet op) Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen Omzetten van klanken in tekens - Verwarren van tekens, visueel en auditief gelijkend: m/n, b/d, s/z, v/w/ u/eu/ui Vasthouden van klanken (geheugen) - Moeite met zinnen precies nazeggen - Moeite tijdens het syntheseproces Typerend hierbij: weglatingen, toevoegingen, vervangingen Algemene intelligentie Ontwikkeling van strategie - Ontwikkelen eigen strategieën ter compensatie van gebreken en problemen - Ontwikkelen van eigen regels Verworven Kennis Kennis van woorden, letters e.d. - Hiaten in de kennis van hoogfrequente woorden, tweetekenklanken en korte en lange klanken Regels en regelmatigheden - Veel terugkerende letterclusters niet kennen - Geen directe herkenning van voor- en achtervoegsels als be-, ge-, ver-, -ig, -lijk - Geen directe herkenning van andere spellingregels en regelmatigheden Strategieën - Wel de kennis van de strategieën hebben maar niet kunnen toepassen Toepassen van kennis Juiste strategie kiezen - Te fonetisch spellen - Radend spellen - Geen toepassing van spellingregels en regelmatigheden Reflecteren - Geen zelfcorrectie Geautomatiseerd - Onderscheid tekens, visueel en auditief gelijkend niet geautomatiseerd Typerend hierbij: m/n, b/d, s/z, v/w/ u/eu/ui - Veel terugkerende letterclusters niet geautomatiseerd herkennen - Geen directe herkenning van voor- en achtervoegsels als be-, ge-, ver-, -ig, -lijk - Geen geautomatiseerde herkenning van open en gesloten lettergrepen Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 15

16 Werkhouding Emotioneel Faalangst - Onzeker bij schrijftaken Motivatie - Zwak of juist heel sterk Taakaanpak Diepteconcentratie - Moeite zich te blijven concentreren op de schrijftaak Aandachtcapaciteit - De aandacht voor de inhoud van de tekst gaat ten koste van die voor spelling - Naarmate de taakcomplexiteit toeneemt, neemt het aantal fouten toe Reflectie - Moeite met het controleren van eigen schrijfwerk Protocol lees/spelling problemen en dyslexie Pagina 16