DEMOCRATISCH LANDSCHAP. Een adaptieve en gezamenlijke aanpak van regionale ruimtelijke planning

Transcriptie

1 DEMOCRATISCH LANDSCHAP Een adaptieve en gezamenlijke aanpak van regionale ruimtelijke planning Eva Smits Technische Universiteit Delft Faculteit Bouwkunde Afdeling Urbanism P5 presentatie 17 april 2015

2 Waar gaan we het over hebben? 1 Een ALTERNATIEF planning systeem WHAT? 2 3 PROBLEEMSTELLING VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem WHY? 4 Een GEZAMENLIJKE taal 5 In de PRAKTIJK HOW?

3 Een ALTERNATIEF planning systeem een adaptieve en gezamenlijke aanpak van regionale planning 1

4 Een ALTERNATIEF planning systeem een adaptieve en gezamenlijke aanpak van regionale planning Flexibel systeem Kan zich aanpassen aan veranderende omstandigheden Vaste spelregels, maar iedere wedstrijd wordt anders gespeeld 1

5 Een ALTERNATIEF planning systeem een adaptieve en gezamenlijke aanpak van regionale planning Flexibel systeem Kan zich aanpassen aan veranderende omstandigheden Vaste spelregels, maar iedere wedstrijd wordt anders gespeeld Samenwerking tussen actoren (= betrokken personen en instanties) Twee weten meer dan één Communicatie is belangrijk 1

6 WHY?

7 PROBLEEMSTELLING Decentralisatie Economische crisis Financiële tegenslagen en bezuinigingen leiden tot decentralisatie van overheidstaken Gemeenten krijgen steeds groter takenpakket, maar kunnen zij dat wel aan? before 2006 current proposed 2

8 PROBLEEMSTELLING Decentralisatie De spanning tussen centralisatie en decentralisatie in de ruimtelijke ordening kan niet worden opgelost, zij kan hooguit beheersbaar worden gemaakt ~ Lurks (2001, stelling 1) 2

9 PROBLEEMSTELLING Regional gap Kloof tussen planning en samenleving: bekend als de regional gap Huidig planningssysteem ontstaan in 1941 scale level Formeel systeem en informele leefwereld sluiten niet meer op elkaar aan FORMAL vs. INFORMAL 2

10 PROBLEEMSTELLING Regional gap De logica van de leefwereld van burgers komt steeds vaker hardhandig in aanvaring met die van de systeemwereld van overheden en grote organisaties ~ Salverda et al. (2012, p. 6) 2

11 PROBLEEMSTELLING Regional gap Meerdere pogingen gedaan tot dichten Randstad area van het gat tussen leefen systeemwereld Former Randstad Region Collaboration (discontinued as of ) Green Heart Major city Harbour haarlem Amsterdam Metropolitan Region Amsterdam City-region almere Nieuwe schaal: regio leiden North Wing Utrecht South Wing Platform Voorbeeld = Randstad The Hague City-region Utrecht City-region Maar: - teveel competitie - onduidelijke grenzen Rotterdam City-region? Drechtsteden 2 Breda

12 PROBLEEMSTELLING Standpunt Ook al is de algemene overtuiging dat planning gebaseerd moet zijn op samenwerking, ontbreekt het de huidige planning aan flexibiliteit en een gezamenlijke aanpak 2

13 PROBLEEMSTELLING Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij? 2

14 PROBLEEMSTELLING Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij? Hoe kan samenwerking bijdragen aan een goede communicatie tussen actoren in een complex netwerk? 2

15 PROBLEEMSTELLING Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij? Hoe kan samenwerking bijdragen aan een goede communicatie tussen actoren in een complex netwerk? Hoe kan deze gezamenlijke aanpak het traditionele planningssysteem versterken en helpen bij het uitvoeren van een flexibele en informele manier van planning? 2

16 PROBLEEMSTELLING Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij? Hoe kan samenwerking bijdragen aan een goede communicatie tussen actoren in een complex netwerk? Hoe kan deze gezamenlijke aanpak het traditionele planningssysteem versterken en helpen bij het uitvoeren van een flexibele en informele manier van planning? Hoe kunnen we een tool creëren die bewoners de gelegenheid geeft om deel te nemen aan het planningsproces en ze in staat stelt om te communiceren met andere actoren? 2

17 WHAT?

18 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT vs. GOVERNANCE clearly defined participants linked to the state mixed state and non-state participants (incl. NGOs) national government nature national government linear top-down model multi-layered network model formal institutions and procedures evolving and innovative processes provincial government businesses provincial government science representation of society through elections power is dispersed among participants local governments domination through rules and laws ensures universal acceptance of decisions acceptance of and support for decisions arises out of wide participation agriculture local governments 3 wildlife

19 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT vs. GOVERNANCE clearly defined participants linked to the state mixed state and non-state participants (incl. NGOs) national government nature national government linear top-down model multi-layered network model formal institutions and procedures evolving and innovative processes provincial government businesses provincial government science representation of society through elections power is dispersed among participants local governments domination through rules and laws ensures universal acceptance of decisions acceptance of and support for decisions arises out of wide participation agriculture local governments 3 wildlife

20 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT vs. GOVERNANCE clearly defined participants linked to the state mixed state and non-state participants (incl. NGOs) national government nature national government linear top-down multi-layered HUIDIG model network model formal institutions and procedures evolving and innovative processes provincial government businesses provincial government science representation of society through elections power is dispersed among participants local governments domination through rules and laws ensures universal acceptance of decisions acceptance of and support for decisions arises out of wide participation agriculture local governments 3 wildlife

21 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT GOVERNMENT vs. vs. GOVERNANCE GOVERNANCE clearly clearly defined defined participants linked linked to the to state the state mixed mixed state state and and non-state participants (incl. NGOs) national government national government linear top-down linear top-down model model HUIDIG multi-layered multi-layered network model network model national government national government nature nature provincial government provincial government formal institutions and evolving and innovative formal institutions procedures and evolving processes and innovative procedures processes representation of society ALTERNATIEF through elections representation of society through elections participants power is dispersed among participants power is dispersed among provincial government provincial government science science businesses businesses local governments local governments domination through rules and laws ensures universal domination through acceptance rules of decisions and laws ensures universal acceptance of decisions acceptance of and support for decisions arises out of acceptance wide participation of and support for decisions arises out of wide participation agriculture agriculture wildlife local governments local governments 3 wildlife

22 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT vs. GOVERNANCE clearly defined participants linked to the state mixed state and non-state participants (incl. NGOs) national government nature national government linear top-down Multi-level governance: niet alleen overheid als model deelnemer, maar actoren uit alle lagen van de samenleving multi-layered network model formal institutions and evolving and innovative procedures processes provincial government businesses provincial government Op kleine schaal al toegepast: - publiek-private samenwerking - co-creatie representation of society through elections power is dispersed among participants science local governments domination through rules and laws ensures universal acceptance of decisions acceptance of and support for decisions arises out of wide participation agriculture local governments wildlife 3

23 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem GOVERNMENT GOVERNMENT vs. vs. GOVERNANCE GOVERNANCE national government clearly defined participants clearly defined mixed participants state and mixed non-state and non-state deelnemers linked enkel to uit the de state linked politiekparticipants to the state (incl. participants NGOs) (incl. NGOs) actoren uit alle lagen van de samenleving national government linear top-down multi-layered verticaal, top-down linear top-down systeem multi-layered model zowel network horizontaal model als vertical, model network model een netwerk systeem national government national government nature nature provincial government formele instituties en formal institutions nieuwe and innovatieve evolving and innovative processen procedures formal institutions and evolving procedures and innovative processes en evoluerende processen procedures processes provincial government provincial government representatie door stemrecht representation of society macht power wordt is dispersed verspreid among over en verkiezingen through elections participants verschillende actoren representation of society power is dispersed among through elections participants provincial government science science businesses businesses local governments regels en wetten verzekeren implementatie door een brede domination through rules and acceptance of and support implementatie van nieuwe acceptatie en participatie laws ensures universal for decisions arises out of plannen domination through rules acceptance and acceptance of decisions of and wide support participation local governments laws ensures universal for decisions arises out of acceptance of decisions wide participation agriculture agriculture wildlife local governments local governments 3 wildlife

24 VERSCHILLEN tussen huidig en alternatief systeem Nadeel multi-level aanpak: - samenwerking op tijdelijke (project-)basis - hierdoor ontbreekt soms daadkracht national government Hoe kunnen we de twee systemen combineren? provincial government Introduceer een locatie-specifieke en informele tussenschaal: het urban regime Het urban regime: - één entiteit - onafhankelijk van schaal - langdurige samenwerking als brug tussen - top-down en multi-level systeem Hoeksche Waard regime local governance networks 3

25 HOW?

26 Een GEZAMENLIJKE taal Samenwerking betekent communiceren Communicatie tussen verschillende soorten actoren die elk een andere taal spreken Een gemeenschappelijke taal is nodig Pattern Language van Christopher Alexander 4

27 Een GEZAMENLIJKE taal 4

28 Een GEZAMENLIJKE taal Aangepast stramien door Machiel van Dorst Heldere, compacte layout Zowel ontwerptool als communicatietool 4

29 Een GEZAMENLIJKE taal functiemenging maatschappij taken onderzoek decentralisatie dijken milieu werken vitaliteit wonen visie patronen fuseren Oud-Beijerland getijdencentrale innovatief biologisch bedrijventerreinen participatie ambitie stelling vergrijzing centrum balans akkerrand leefbaarheid Hoeksche Waard samenwerking lokale initiatieven energie burgers gemeente bedrijven akkers toerist patroonveldpolder communicatie actorenlandbouw duurzaam landschap verduurzaming dorps karakter buurtbus woongenot krimp woonvisie recreatie senioren platteland landschap samenleving beleid beslissen verbonden regio rol Nationaal Landschap thema methode snelweg voorzieningen kreken vrijheid economie starters planner VAN PATROON TOT VISIE Tool en taal voor ruimtelijke planning in de Hoeksche Waard woningmarkt duurzaamheid wandelen onderwijs ruimtelijke planning richtlijn zelfvoorzienend ontgroening overheid professional netwerk 4

30 Een GEZAMENLIJKE taal STRENGTHS WEAKNESSES Unique core qualities regarding history, cultural heritage, and landscape Strong social life in towns and clubs Recreative possibilities Strong focus on (innovative) agriculture Centre Oud-Beijerland Housing stock does not comply with demand Public transport system is not optimal Insufficient knowledge about the region s potential No clear economic profile Lack of collaboration between municipalities Lack of higher education OPPORTUNITIES THREATS Collaboration with citizens because of strong sense of community Hoeksche Waard as centre for innovative agriculture Strengthening collaborations between agriculture, businesses, and education Respond to trends like care tourism and care economy Promoting recreative values Insufficient ability to act due to lack of collaboration Greying of the population Young people leaving the region Lack of affordable homes Incapability of preserving facilities Accessibility of public transport Ongoing budget cuts 4

31 Een GEZAMENLIJKE taal KENNIS EN KUNDE VAN DE PLANNER S O W T PATRONEN ? 4

32 Een GEZAMENLIJKE taal KENNIS EN KUNDE VAN DE PLANNER S O W T PATRONEN ? 4

33 Een GEZAMENLIJKE taal Zelfvoorzienende Hoeksche Waard Eerste test Workshop met representatieve inwoners van de Hoeksche Waard: beleidsmakers, raadsleden en voorzitters van verenigingen Het is belangrijk dat de Hoeksche Waard zelfvoorzienend wordt op het gebied van energie. Windmolens zullen daardoor een essentieel onderdeel worden van het duurzame landschap VOOR TEGEN Korte toelichting Windmolens laten het duurzame karakter van de Hoeksche Waard goed zien, zonder té aanwezig te zijn. Geen massaal windmolenpark en horizonvervuiling, maar windmolens waar het goed in het landschap kan worden ingepast. Een studie door H+N+S in opdracht van provincie heeft hiervoor al de beste locaties aangewezen en gaat uit van zo min mogelijk horizonvervuiling. Om elk huishouden in de Hoeksche Waard dat zijn meer dan huishoudens van energie te kunnen voorzien zijn er gemiddeld 18 tot 24 windmolens nodig, ervan uitgaande dat windenergie de enige manier van energieopwekking is. Wanneer dit gecombineerd wordt met bijvoorbeeld zonne-energie kan dit aantal verder teruggedrongen worden. 4

34 Een GEZAMENLIJKE taal Bewoners ook belangrijke actoren in de regio Hoeksche Waard Tweede test Online enquête: ingevuld door 43 deelnemers Geoptimaliseerde patronen Bewoners vinden het belangrijk om mee te kunnen praten 43 of beslissen Respondents Male Female 61% 39% Heeft u weleens eerder van bewonersparticipatie gehoord? Ja, ik heb er over gehoord of gelezen 67% Nee 21% Ja, ik heb zelf ooit deelgenomen aan een project 12% Vindt u dat bewoners ook mee moeten beslissen als het gaat om bijvoorbeeld windmolens of het aanbod aan winkels? Ja 84% Nee 16% 4

35 Een GEZAMENLIJKE taal Per stelling aangeven op schaal 1-5: oneens - neutraal - eens Keuze toelichten: - afleiden wat wensen zijn - goede ideeën Uitkomsten zijn belangrijke input voor een nieuwe evaluatieronde van patronen Opmerkelijk Ondanks dat mensen duidelijk aangaven geen vertrouwen te hebben in lokale politiek liggen de wensen en ideeën van beide actoren op één lijn 4

36 Een GEZAMENLIJKE taal functiemenging maatschappij taken onderzoek decentralisatie dijken milieu werken vitaliteit wonen visie patronen fuseren Oud-Beijerland getijdencentrale innovatief biologisch bedrijventerreinen participatie ambitie stelling vergrijzing centrum balans akkerrand leefbaarheid Hoeksche Waard samenwerking lokale initiatieven energie burgers gemeente bedrijven akkers toerist patroonveldpolder communicatie actorenlandbouw duurzaam landschap verduurzaming dorps karakter buurtbus woongenot krimp woonvisie recreatie senioren platteland landschap samenleving beleid beslissen verbonden regio rol Nationaal Landschap thema methode snelweg voorzieningen kreken vrijheid economie starters planner VAN PATROON TOT VISIE Tool en taal voor ruimtelijke planning in de Hoeksche Waard woningmarkt duurzaamheid wandelen onderwijs ruimtelijke planning richtlijn zelfvoorzienend ontgroening overheid professional netwerk 4

37 In de PRAKTIJK Patronen geven ambities weer Hoeksche Waard regime Patronen leiden tot visie: uitgevoerd door urban regime Urban regime bestaat uit leden van groepen / actoren waar zij ook mee samenwerkt: zo zijn ambities gebaseerd op ieders wensen PATRONEN VISIE DOCUMENT 5

38 In de PRAKTIJK S S Redevelopment area Suikerunie Innovative agriculture campus Possible long-term stay Redevelopment living-working Business park Recreation Unembanked nature and recreation S Bus station A4 highway (fitted in landscape) Regional road system Historical ribbon development Intended creek restoration project Connection for Ecological Main Structure 5

39 In de PRAKTIJK CZHW HW Wonen ANWB LTO Surf school Café owner Bank Marina TU Delft / Wageningen Municipality Municipality Property developer Citizens Camping owner VVV Farmers Water board Eneco Province Municipality Small offices HWL Scouting Sports clubs HWL Private investor Arriva CZHW EU Rijkswaterstaat GGZ Farmer Elderly people Social project Spatial project 5

40 CONCLUSIE Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij?

41 CONCLUSIE Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een adaptieve governance strategie implementeren die gebaseerd is op samenwerking en uitgaat van het betrekken van actoren uit de wetenschap, de politiek en de burgermaatschappij? Actoren uit alle lagen van de samenleving betrekken zodat kennis en kunde gecombineerd kunnen worden. Communicatie is transparant en gericht op gezamenlijke wensen en ambities Combinatie van traditionele planningssysteem en een flexibele aanpak door middel van multi-level governance. Gemanaged door urban regime De patroontaal dient als een gemeenschappelijke taal tussen verschillende actoren en maakt debat over verschillende wensen en ambities mogelijk. Hieruit kan een regionale visie worden opgesteld.

42 CONCLUSIE Reflectie en discussie Reflectie - De patroontaal is een generieke methode. De inhoud is echter locatie-specifiek - Ook het aantal patronen staat niet vast, maar is afhankelijk van project en locatie - De planner verzorgt een eerste vertaling van de SWOT matrix. Hier haken andere actoren op in - Patroontaal kan voor de uitwerking van projecten verder uitgewerkt worden. Zo dient het niet alleen als - communicatietool, maar ook als ontwerptool Discussie - Waar trekken we de lijn tussen bewonersparticipatie en een representatieve democratie? - Wat zijn voor- en nadelen van de patroontaal? - Wat wordt de rol van urban planner en designer?

43 VRAGEN? Dank voor uw aandacht! Eva Smits Technische Universiteit Delft Faculteit Bouwkunde Afdeling Urbanism P5 presentatie 17 april 2015