Carbon Footprint Analyse 2009

Transcriptie

1 JAARGANG 1, NR. 1 1 e versie 10 juni augustus 011* Carbon Footprint Analyse 009 Samen bouwen aan CO-reductie Inhoudsopgave Directieverklaring Organisatie Rapporterende organisatie Verantwoordelijk persoon Organisatie grenzen ISO verklaring Verificatie verklaring Carbon Footprint-analyse Grondslag van de analyse Meetresultaten en toelichting Gerapporteerde periode Scope 1: directe CO -emissie Verklaring van weggelaten CO bronnen of putten CO emissie van verbranding Biomassa Scope : Indirecte CO-emissie Indirecte CO emissie door aangekochte energie Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden Scope 3: Indirecte overige CO-emissie CO compensatie Voortgang ten opzichte van referentiejaar Historisch basisjaar Aanpassingen aan historisch jaar Normalisering meetresultaten Berekeningsmodellen Kwantificeringsmethodes Verklaring voor veranderingen in de kwantificeringsmethodes Quick Wins Reductiedoelstellingen Annex 1 CO-emissie 009

2 Pagina Carbon footprint Directieverklaring Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen betekent voor J.P. van Eesteren o.a. zuinig en vooral bewust omgaan met onze planeet met als speerpunten energie, grondstoffen en mensen. Binnen de organisatie is dit een bewustwordingsproces dat geruime tijd vanuit diverse invalshoeken in ontwikkeling is. Deze Carbon Footprint Analyse motiveert en stimuleert dit proces en geeft inzicht in de CO-uitstoot. J.P. van Eesteren vindt de Carbon Footprint Analyse noodzakelijk bij het bepalen van de lange termijn doelstellingen rondom CO-reductie. Dhr. Th. Jansen, Directeur Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V. is gevestigd in Barendrecht en Amsterdam en realiseert landelijk bouwwerken in de sectoren utiliteitsbouw, industrie en woningbouw. Zij is gespecialiseerd in projecten met een bijzonder en complex karakter. Het milieu heeft al lange tijd een belangrijke plaats binnen de organisatie. Veel aandacht wordt besteed aan het duurzaam inkopen van materialen, afvalscheiding en energiebesparing. In 009 is het ISO milieucertificaat behaald. De P van Planet gaat bij J.P. van Eesteren hand in hand met de P van People. Mensen staan hoog in het vaandel; alles wat de mensen raakt, wordt binnen de organisatie centraal gesteld. Milieu, grondstoffen, de aarde en de omgeving waarin we leven en wonen; het is van belang hier zuinig mee om te gaan en een balans te vinden tussen de mens, haar omgeving en de economie, de P van Profit. Als organisatie nemen we hierin onze verantwoordelijkheid door zoveel mogelijk te werken met duurzame, milieuvriendelijke materialen en het verantwoord opslaan en gebruik van chemische stoffen. Dit is en blijft een bewustwordingsproces dat zich continu ontwikkelt, enerzijds vanuit het maatschappelijk belang en anderzijds vanuit het economische bestaansrecht van de organisatie. Een logische vervolgstap, en aanvulling op de kwaliteit- veiligheid- en milieucertificaten, is de Carbon Footprint Analyse. De insteek hierbij is het verminderen van energieverbruik en het verlagen van de CO-emissie binnen het vakgebied waarin wij als aannemer acteren. Door de Carbon Footprint Analyse uit te voeren wordt het eenvoudiger en inzichtelijker om reële en controleerbare reductiedoelstellingen te benoemen en te formuleren. Met dit beleid dragen wij uit dat er bewust en zuinig moet worden omgegaan met de planeet en dat iedereen daaraan een bijdrage moet leveren. Uiteindelijk wordt er een gezamenlijk doel nagestreefd. Samen bouwen aan CO-reductie, is het statement van J.P. van Eesteren. Tegelijkertijd is deze gerelateerd aan dé manier van werken binnen onze organisatie; elkaar versterken om uiteindelijk gezamenlijk en op een transparante manier een aanzienlijke verbetering te kunnen vinden en een bijdrage te kunnen leveren aan CO-reductie.

3 Pagina 3 ISO Verklaring Hierbij verklaart Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V. dat deze rapportage voor het CO-bewustzijns-certificaat is opgesteld in overeenstemming met de richtlijnen in NEN-ISO 14064, versie maart 006. Organisatie Rapporterende Organisatie Carbon footprint Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V., gevestigd te Barendrecht en Amsterdam, realiseert landelijk bouwwerken in de sectoren utiliteitsbouw, industrie, woningbouw, stadsvernieuwing, restauratie en verbouw/onderhoud/renovatie. Binnen J.P. van Eesteren ligt de nadruk op projecten met een grote omvang aangevuld met middelgrote en kleinere projecten. Bijzondere specialismen zijn hoogbouw en het werken met complexen die tijdens de bouwactiviteiten operationeel blijven. J.P. van Eesteren wordt veelal in een vroeg stadium betrokken bij de bouwplannen De rapporterende organisatie J.P. van Eesteren is een zelfstandige werkmaatschappij van TBI bouw B.V., een samenwerkingsverband van Era Contour, Hazenberg, Heijmerink, Kanters, Koopmans, Korteweg, MDB, Mobilis en Voorbij groep. De bouwactiviteiten van TBI omvatten project- en planontwikkeling, nieuwbouw, renovatie en onderhoud op het gebied van utiliteitsbouw, woningbouw, civiele betonbouw, funderings-, vloer- en vijzeltechnieken en glastoepassingen. TBI Bouw B.V. maakt deel uit van TBI Holdings B.V. Voor deze rapportage is het in Nederland opererende deel van J.P. van Eesteren in ogenschouw genomen. Binnen deze divisie is zij zelf financieel en technisch aansprakelijk. De bedrijfsactiviteiten van J.P. van Eesteren worden zowel vanuit Barendrecht als Amsterdam uitgevoerd. Verantwoordelijke Persoon De statutair verantwoordelijk persoon voor de rapporterende organisatie is de heer Th. Organisatiegrenzen De organisatiegrenzen van J.P. van Eesteren zijn in het kader van CO (kooldioxide)-bewustzijn bepaald volgens het principe van de operationele invloedsfeer van het te certificeren bedrijf. Binnen het GHG protocol wordt dit omschreven als operational boundary. In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van J.P. van Eesteren vallen, de verantwoording voor de CO- productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. De organisatiegrenzen voor deze inventarisatie bevat J.P. van Eesteren met de volgende groepsmaatschappijen: Nelis Uitgeest B.V. Nubouw, Uitgeest (100%) R.P.B. Research- en Planontwikkelingsbureau B.V., Barendrecht (100%) Funderingsconstructies J.P. van Eesteren B.V., Barendrecht (100%) Huma Glas B.V., Barendrecht (100%) Materieeldienst Bergambacht B.V., Bergambacht (1,5%) Ontwikkelingscombinatie De Werven B.V., Rotterdam (16 /) Inno-Home B.V., Barendrecht (33 1/) Ecobuildings Nieuwegein B.V., Utrecht (33 1/) Voormolen Bouw B.V. (100%) Verificatie Verklaring Hierbij verklaart J.P. van Eesteren B.V. dat deze rapportage voor het CO-bewustzijnscertificaat is geverifieerd door KEMA op 7 september 010. Uit de bepaling van de boundary (laterale methode) is gebleken dat Materieel Dienst Bergambacht B.V. (MDB) binnen de boundary van J.P. van Eesteren valt. J.P. van Eesteren heeft een aandeel van 1,5% in MDB en dientengevolge zal ook 1,5% van de CO uitstoot van MDB meegenomen worden in de carbon footprint (scope 1 en ) van J.P. van Eesteren. R.P.B. Research- en Planontwikkelingsbureau, Funderingsconstructies J.P. van Eesteren, Huma Glas en Voormolen zijn lege B.V s. Dit betekent dat er geen middelen of mensen ingezet worden voor deze B.V s. Ecobuildings is een beherend vennoot van de C.V. Alle activiteiten voor de niet lege B.V s worden verricht vanuit de kantoren Amsterdam en Barendrecht.

4 Pagina 4 Carbon footprint Onderstaand het organogram van de J.P. van Eesteren organisatie. In het kalenderjaar 009 nam J.P. van Eesteren deel aan diverse vennootschappen onder firma. De activiteiten welke J.P. van Eesteren ontplooide ten behoeve van deze vennootschappen, vallen binnen de organisatiegrenzen welke zijn gesteld in het kader van het CO-bewustzijn. De betreffende activiteiten zijn uitgevoerd middels de capaciteit en middelen die aanwezig waren binnen de vestigingen. Derhalve vallen emissies, welke binnen de vennootschappen aan de activiteiten van J.P. van Eesteren zijn toe te schrijven, binnen de emissiewaarden welke toe te schrijven zijn aan de vestigingsactiviteiten. In het kalenderjaar 009 nam Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V. deel aan de volgende vennootschappen: J.P. van Eesteren - Koninklijke Woudenberg Ameide v.o.f., Ameide (50%) Bouwcombinatie Van Eesteren/Heijmans v.o.f., Amsterdam (50%) Ontwikkelings- en Bouwcombinatie MICO v.o.f., Zoetermeer (33 1/) Ontwikkelings- en Bouwcombinatie Hofplein v.o.f., Rotterdam (50%) Bouwcombinatie BAM/TBI v.o.f., Bunnik (5%) Bouwcombinatie J.P. van Eesteren - Dura v.o.f., Barendrecht (50%) Schiestraat v.o.f., Hilversum (33 1/) Het Waalschip C.V., Barendrecht (33 1/) Beagle v.o.f, Barendrecht (50%) Ecobuildings C.V., Utrecht (33 1/) Bouwcombinatie J.P. van Eesteren Korteweg v.o.f., Breda (50%) Bouwcombinatie Visser & Smit Bouw/J.P. van Eesteren v.o.f.,papendrecht (50%) V.O.F. Jorritsma J.P. van Eesteren, Bolsward, (50%) Bouwcombinatie Heijmerink J.P. van Eesteren v.o.f. (50%) Bouwcombinatie Heijmans / J.P. van Eesteren v.o.f. (50%) De boundaries zijn nader omschreven in het door de directie bekrachtigde boundary document.

5 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 5 Carbon Footprint-analyse Grondslag van de analyse Op basis van de vastgestelde operationele grenzen zijn de CO-emissies en -absorpties door de activiteiten van de organisatie geïdentificeerd. Bij de identificatie van emissies wordt, conform het Greenhouse Gas (GHG) Protocol, onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (bekend als scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. Scope 1 omvat de directe emissies die onder het beheer vallen en worden gecontroleerd door de organisatie. Voorbeelden hiervan zijn de verbranding van brandstoffen in vaste machines, het zakelijk vervoer in voertuigen die eigendom zijn van de rapporterende organisatie en de emissies van koelapparatuur en klimaatinstallaties; Scope omvat de indirecte emissies door opwekking van gekochte elektriciteit, stoom of warmte; Scope 3 omvat de andere indirecte emissies van bronnen als woon/werk verkeer, productie van aangekochte materialen en uitbestede werkzaamheden zoals goederenvervoer. Deze Carbon Footprint -analyse omvat de CO-uitstoot (één van de zes broeikasgassen) J.P. van Eesteren, betreffende scope 1, en 3, in het kalenderjaar 009. De CO-uitstoot is geanalyseerd overeenkomstig de CO prestatieladder. Meetresultaten en Toelichting Gerapporteerde Periode De gerapporteerde periode is gelijk aan het boekjaar. Het boekjaar voor J.P. van Eesteren loopt van 1 januari tot en met 31 december. De gerapporteerde periode is het kalenderjaar 009. Opm.: Scope 1 en resultaten zijn over het basisjaar 009 herzien o.b.v. gewijzigde conversiefactoren vanuit het SKAO handboek.0 versie 3 juni 011 CO -prestatieladder.

6 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 6 Scope 1: Directe CO-emissie DE DIRECTE EMISSIE VAN CO IS GEMETEN EN BEREKEND ALS TON CO Brandstofgebruik van het eigen wagenpark Een groot deel van deze emissie, te weten 1.376,7 ton CO (71 %), is toe te wijzen aan het brandstofgebruik van het eigen wagenpark. Het wagenpark van J.P. van Eesteren bestond begin 009 uit 178 personenwagens en bestelwagens. Eind 009 is het aantal personenwagens in het wagenpark gedaald tot 167. Opvallend genoeg vallen geen van de personenwagens in de categorie hybride middenklasse. In totaal is bij de leasemaatschappij kilometer gerapporteerd door de werknemers met lease auto s middels invoer van de kilometerstand bij het tanken. Met bestelwagens is in totaal kilometer gerapporteerd. Opmerkelijk is dat maar liefst 31 % van de uitstoot afkomstig is van auto s met een D of E energielabel. Lekkage van koelgassen In 009 hebben er geen lekkages van de koelsystemen van J.P. van Eesteren plaatsgevonden. Stationaire verbrandingsapparatuur 446,3 ton CO () van de uitstoot wordt veroorzaakt door het gebruik van stationaire verbrandingsapparatuur. Dit is voor ongeveer de helft toe te schrijven aan het verbruik van diesel op de projectlocaties van J.P. van Eesteren. Zo hebben de projecten Europol en Acta gezamenlijk liter verbruikt voor het droogstoken van het op te leveren pand. Deelname C-aanbieder J.P. van Eesteren heeft een 1,5 % aandeel in het bedrijf Materieel Dienst Bergambacht B.V. Het aandeel CO binnen scope 1 van de Materieel Dienst Bergambacht B.V. wat voor rekening komt voor J.P. van Eesteren is daarmee 10,0 ton CO (6%). Verklaring van weggelaten CO-bronnen of putten Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO zijn verantwoord in de rapportage. Binding van CO vindt niet plaats, waardoor geen sprake is van putten. CO-emissie van verbranding biomassa De verbranding van biomassa heeft binnen J.P. van Eesteren niet plaatsgevonden. Ton CO Scope 1 overzicht 1.400,0 1.00, , ,0 800,0 600,0 400,0 446,3 00,0 10,0 Stationaire verbrandingsapparatuur Airco en koelingapparatuur Eigenwagenpark Deelnemingen

7 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 7 Scope : Indirecte CO-emissie DE INDIRECTE CO-EMISSIE IS GEMETEN EN BEREKEND ALS TON CO Elektriciteitsgebruik Het grootste aandeel (1.098 ton CO, 97%) kan worden toegeschreven aan ingekochte elektriciteit. De significante bijdrage van elektriciteit aan de emissie in scope wordt mede veroorzaakt door het grijze label dat de ingekochte elektriciteit draagt. Onderstaand een overzicht van de verdeling van het elektraverbruik naar activiteit. De meeste elektriciteit wordt door J.P. van Eesteren verbruikt op de bouwplaats door bijvoorbeeld bouwkranen en verwarmers. Ook hiervoor geldt dat op de projecten Europol en Acta de meeste elektriciteit is verbruikt, circa 45% van het totale verbruik. Voor het meetellen van de elektriciteit van bouwplaatsen in de carbon footprint, is de keuze gemaakt alleen die elektriciteit mee te tellen waar J.P. van Eesteren in voorziet en waar J.P. van Eesteren voor betaalt. Vliegreizen voor zakelijke doeleinden 5.3 ton CO (0,5%) komt voor rekening van vliegverkeer voor zakendoeleinden. De meeste vluchten zijn uitgevoerd in verband met studiereizen. Privéauto s voor zakelijk verkeer De overige 4,8 ton CO () komt voor rekening van het gebruik van privéauto s voor zakelijk verkeer. In totaal is kilometer zakelijk gereden met een privé auto. Deelname C-aanbieder Het aandeel CO binnen scope van de Materieel Dienst Bergambacht B.V. wat voor rekening komt voor J.P. van Eesteren is 45,4 ton CO (). Scope overzicht Ton CO 1.00, , ,0 750,0 600,0 450,0 300,0 150,0 4,8 5,3 45,4 Elektriciteitsgebruik Privé auto's voor zakelijk verkeer Zakelijkvliegen Deelnemingen

8 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 8 Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden binnen scope 1 en Uit het voorgaande blijkt dat het overgrote deel van de CO-uitstoot wordt veroorzaakt door gebruik van het eigen wagenpark (1.376,7 ton CO) en elektriciteitsgebruik (1.098 ton CO). Het is dan ook van belang om deze uitstoot nauwkeurig vast te leggen. SCOPE 1: De meetgegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn aangeleverd door de leasemaatschappij. De gegevens zijn op basis van een brandstofpas, die bij het betreffende voertuig is gekoppeld, verkregen. De kilometerregistratie is minder nauwkeurig aangezien niet elke werknemer zorgvuldig de gereden kilometers bijhoudt middels invoer van de kilometerstand bij het tanken. Daarom is gekozen om op basis van de brandstofgegevens de CO-emissie te bepalen. De meetgegevens van het gasverbruik zijn verzameld van facturen welke op basis van meterstanden van gasmeters van de leverancier zijn samengesteld. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. Via de inkoop zijn overzichten opgevraagd bij de leverancier van (las)gassen. Bij de verbranding van deze gassen komt CO vrij. In de uitvoering van CFA s heeft Business Improvement vastgesteld dat voor een aantal gasvormige brandstoffen geen conversiefactoren gegeven worden. Om toch voor deze brandstoffen de CO emissie te kunnen vaststellen, heeft Business Improvement op basis van de molverhouding bij stochoimetrische verbranding voor een aantal brandstoffen een conversiefactor berekend. Voor een aantal gassen is het aandeel CO in volume % opgenomen wat volgens leverancier in de gassen zit. Dit zijn de zogenaamde d k SCOPE : De meetgegevens van het elektriciteitsverbruik zijn verzameld van facturen welke op basis van meterstanden van elektriciteitsmeters zijn samengesteld. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het brandstofgebruik van privévoertuigen zijn verzameld op basis van door werknemers gedeclareerde kilometers. De meetgegevens van het vliegverkeer zijn aangeleverd door de financiële administratie. Zij hebben deze inzichtelijk gemaakt op basis van agenda s en overzichten van reisbureaus. ALGEMEEN: In algemene zin moet worden opgemerkt dat, wegens het op projectbasis doorgeven van werkzaamheden aan onderaannemers, mogelijk sprake is van overheveling van CO-emissie naar scope 3.

9 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 9 Scope 3: Indirecte overige CO-emissie Een volledige scope 3 emissie inventaris valt momenteel nog buiten de prestatieladder. Naar verwachting wordt dit opgepakt wanneer J.P. van Eesteren besluit om naar niveau 4 van de CO prestatieladder te gaan. Vooruitlopend hierop heeft J.P. van Eesteren,op basis van de huidige inzichten, voor het referentiejaar 009 een scope 3-inventaris gemaakt. Voor zakelijk transport wordt geen gebruik gemaakt van het openbaar vervoer. Er is altijd wel een leaseauto die geleend mag worden van een collega of kan er met een collega meegereden worden. Voor de berekening van de uitstoot die veroorzaakt wordt door het woon- werkverkeer, is gebruik gemaakt van een internet enquête onder het personeel. In totaal werd in ,8 ton CO uitgestoten door het woon- werkverkeer. Slechts een klein gedeelte van de uitstoot komt door gebruik van het openbaar vervoer, het overige gedeelte (97%) komt voor rekening van de auto s. Omdat voor afval en papier geen betrouwbare conversiefactoren beschikbaar zijn, worden alleen de hoeveelheden getoond. J.P. van Eesteren veroorzaakte in 009 in totaal KG afval. De afvalstromen worden gescheiden verzameld en opgehaald. Het grootste gedeelte van deze totale hoeveelheid afval (circa 66%) is afkomst van de bouw als bouw- en sloop afval. CO-compensatie Er vindt geen compensatie plaats van CO-emissies. Beschikbare middelen worden aangewend om verbetering te bewerkstelligen binnen het eigen machinepark om hiermee de bedrijfsmiddelen optimaal te laten presteren in het kader van de CO-emissie. Ton CO 450,0 449,8 Scope 3 overzicht 400,0 350,0 300,0 50,0 00,0 150,0 100,0 50,0 Openbaarvervoer voorzakelijk verkeer Woon werkverkeer met n ietbedrijfsvoertuigen Afvalverwerking Papier Elektriciteit gerelateerde activiteiten Emissies door uitbestedediensten

10 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 10 Voortgang ten opzichte van het referentiejaar Historisch basisjaar Deze meting is de eerste meting in het kader van de ISO norm. Het kalenderjaar 009 is daarmee het referentiejaar voor toekomstige metingen. Aanpassingen aan historisch jaar De meting over 009 betreft een initiële meting in het kader van de ISO norm. Er is wel sprake van aanpassingen aan het historisch jaar*. Normalisering meetresultaten De omvang van de CO-emissie heeft een duidelijke correlatie met de omvang van de activiteiten welke door J.P. van Eesteren zijn ontplooid. Ten behoeve van vergelijking van de emissie in het referentiejaar en die tijdens de gerapporteerde periode, is daarom een maatstaf bepaald op basis waarvan de meetresultaten kunnen worden genormaliseerd. Voor J.P. van Eesteren is de omvang van bedrijfsactiviteiten te meten aan de hand van de gerealiseerde projecturen. Op basis van de projecturen zijn de gerapporteerde meetresultaten genormaliseerd. In het referentiejaar 009 zijn door J.P. van Eesteren projecturen gerealiseerd. De CO- uitstoot per projectuur voor scope 1 bedroeg in 009 5,6 kg CO per projectuur. De CO-uitstoot per projectuur voor scope was in de eerste helft van 009 3,8 kg CO per projectuur. Het aantal kg CO per FTE was in 009, voor scope 1, kg per FTE en voor scope, kg per FTE. Scope 1 Scope Factor 009 Projecturen Kg CO Scope Kg CO uitstoot per projectuur 5,65 Factor 009 Projecturen Kg CO Scope Kg CO uitstoot per projectuur 3.8 Factor 009 Gemiddeld aantal medewerkers 48 Kg CO Scope Kg CO per FTE 4.539,7 Factor 009 Gemiddeld aantal medewerkers 48 Kg CO Scope Kg CO per FTE 634,80

11 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 11 Berekeningsmodellen Kwantificering methodes De kwantificering van grondstoffen naar CO-emissiewaarden is telkens gedaan door geregistreerde volume-eenheden van de gebruikte brandstoffen te benutten. De omrekening van volume naar emissiewaarden is eenduidig en geeft de meest betrouwbare vergelijking. In die situaties waar geen volume-eenheden van brandstof beschikbaar waren, is gebruikgemaakt van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar was. In het geval van voertuigkilometers is gebruikgemaakt van kilometers of tonkilometers in de betreffende gewichtklasse van de voertuigen. Elektriciteitsgebruik is genomen aan de hand van geijkte meters en/of aan de hand van de facturen van het energiebedrijf. Vanwege de geldende wetgeving is dit de meest betrouwbare informatiebron die beschikbaar is. Verklaring voor veranderingen in de kwantificeringsmethodes De meting over 009 betreft een initiële meting in het kader van de ISO norm. In de kwantificeringsmethodes is derhalve geen sprake van aanpassingen aan het historisch jaar.

12 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 1 Quick Wins J.P. van Eesteren heeft niet eerder een Carbon Footprint Analyse laten uitvoeren. Het meten van de uitstoot is een eerste noodzakelijke stap richting verbetering. De volgende stap is het identificeren van quick wins. Dit zijn bronnen waarbij J.P. van Eesteren het vermogen heeft, invloed uit te oefenen op de CO-uitstoot en de reductie hiervan en waar snel resultaten kunnen worden bereikt. De quick wins komen voort uit de analyse van 009, observaties en interviews. De grootste componenten binnen de Carbon Footprint van J.P. van Eesteren zijn gerelateerd aan het gebruik van brandstof voor transport van personen en goederen en elektriciteit. In scope 1 is 7 (1.376,7 ton CO) aan personenvervoer gerelateerd. Over scope 1 en gezamenlijk is dit 4 (1.401,5 ton CO). Aan ingekochte elektriciteit is ton CO toe te schrijven, wat neerkomt op 41 % van de totale uitstoot binnen scope 1 en. Voor significante reductie van CO-uitstoot zal daarmee de voornaamste focus moeten worden gelegd op het reduceren van CO-uitstoot van deze twee energievormen. Het uitvoeren van deze quick wins leidt niet alleen tot een lagere uitstoot van CO, het is tevens een signaal aan de werknemers dat J.P. van Eesteren stappen wil nemen om de CO-uitstoot te verlagen. Het zal bijdragen aan de veranderende mindset bij de medewerkers en een bewustwording creëren. Naast de in dit document gegeven quick wins zijn tevens uit de ketenanalyses quick wins naar voren gekomen. Deze zijn vermeld bij de betreffende ketenanalyse. Informatieverzameling Voor het behalen en behouden van niveau 4 uit de nationale prestatieladder is vastgelegd dat het bedrijf tenminste tweemaal per jaar de voortgang rapporteert. Om de administratieve last van informatieverzameling te vereenvoudigen, is het aan te bevelen de administratie van de informatie die noodzakelijk is voor de rapportage meer te centraliseren. Dit maakt het proces van informatieverzameling minder arbeidsintensief en sneller Algemeen Betrokkenheid medewerkers De betrokkenheid van medewerkers bij duurzame ontwikkeling werkt twee kanten op: De betrokken medewerker is bepalend voor het draagvlak van duurzame ontwikkeling. Hij/zij zal de eigen werkzaamheden bewust duurzaam inrichten en hiermee significante verbeteringen bereiken. Daarnaast zullen initiatieven zich van binnenuit moeten ontwikkelen. De medewerker is degene die de bedrijfsprocessen het beste kent en de verbeteringen kan aanwijzen Ook de uitstraling en daarmee de slagingskans voor duurzame projecten is beter wanneer medewerkers zich betrokken voelen bij de duurzame ontwikkeling van de organisatie. In persoonlijke doelstellingen van werknemers kunnen CO-doelstellingen worden opgenomen en hieraan kan een beloningsstructuur worden gekoppeld. Binnen de organisatie creëert dit een positief sturingsmiddel naar de medewerkers toe. Wanneer dit terugkomt in een vermindering van het brandstofgebruik, verdient het zichzelf terug. Vervoer Optimaliseren logistiek Door betere planmethoden te gebruiken en door betere afspraken met leveranciers en onderaannemers te maken, is het mogelijk het aantal transportbewegingen te minimaliseren. Daarbij is samenwerking met andere ondernemingen op de bouwplaats een mogelijkheid om een nog betere performance te krijgen op transportbewegingen. Ook inzet van werknemers, leveranciers en onderaannemers welke dichter bij een projectlocatie zijn gehuisvest, draagt bij aan het minimaliseren van de transportbewegingen. Energielabel leaseauto s Door bij de selectiecriteria voor leaseauto s als randvoorwaarde te stellen dat de leaseauto het energielabel label A, B of C draagt, kan de uitstoot van CO door het wagenpark met circa worden gereduceerd. Een dergelijke maatregel is vooral van belang voor de werknemers die veel zakelijke kilometers rijden.

13 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 13 Quick Wins Het nieuwe rijden Het opleiden en trainen van de medewerkers in de aspecten van veilig en bewust omgaan met het voertuig zal leiden tot een significante verbetering van het brandstofverbruikratio. Voor landvoertuigen zoals personenauto s of bedrijfsvoertuigen is de training `het nieuwe rijden ontwikkeld. Immers, naast een reductie van de CO-emissie, leveren de meeste maatregelen tevens een directe kostenbesparing op. Vooral in tijden waarin bedrijven scherp op de kosten moeten letten, vormt dit een extra drijfveer om kritisch te zijn op het terugdringen van het energie- en brandstofverbruik. Zie ook: Inzet multimediatechnologieën Huidige technologische middelen als videoconferencing, video calling (bijvoorbeeld Skype) en conference calling bieden de mogelijkheid efficiënt met meerdere partijen tegelijk op verschillende locaties te communiceren. Door zowel actief als beleidsmatig in te zetten op dergelijke technologieën voor besprekingen over verschillende vestigingen, kan er een reductie teweeg worden gebracht van CO-uitstoot door vermindering van het aantal ritten. Dergelijke middelen kunnen waar mogelijk ook ingezet worden voor besprekingen met klanten. In beide gevallen is er naast CO- reductie tevens sprake van tijdsbesparing. Energieverbruik Groene stroom Het overschakelen naar groene stroom is een eenvoudige actie die direct een significante reductie van CO-uitstoot betekent. Dit geldt niet alleen voor de kantoorpanden, tevens voor de elektrisch gedreven machinerieën en vervoersmiddelen. Het omschakelen van werktuigen en vervoersmiddelen naar elektrisch aangedreven systemen die vervolgens door groene stroom worden gevoed, levert een bijdrage aan de CO-reductie. Let wel dat de leverancier beschikt over een SMK-certificaat voor de productie van groene stroom. Energiegebruik op de bouwplaats Om het stroomverbruik als gevolg van verwarming bouwkeet en het drogen van kleding te reduceren kan middels instructie en het zichtbaar maken van verbruik door installatie van meters een beter bewustzijn over kosten en CO-uitstoot worden gerealiseerd. Dit zal leiden tot een lager stroomverbruik. Energiezuinige gebouwen Momenteel zijn verschillende initiatieven in ontwikkeling om gebouwen energiezuinig te maken. Een voorbeeld hiervan is warmte-koude opslag in de bodem. Door deze technologieën toe te passen in de panden van J.P. van Eesteren wordt een bijdrage geleverd aan de reductie in energiegebruik en bijbehorende CO-uitstoot.

14 JAARGANG 1, NR. 1 Pagina 14 Quick Wins Papierverbruik Elektronisch bestellen Elektronisch bestellen bij leveranciers leidt tot het efficiënter en sneller verwerken van bestellingen en vermindert de papierstroom. Printbeleid Het papierverbruik kan verder worden verminderd door informatie waar mogelijk digitaal te communiceren. is een rechtsgeldig communicatiemiddel en kan derhalve vaak als vervanging dienen voor een brief. Waar printen noodzakelijk is, kan door dubbelzijdig afdrukken het papiergebruik drastisch worden verminderd.

15 Pagina 15 JAARGANG 1, NR. 1 Reductiedoelstellingen Op basis van de deze Carbon Footprint heeft J.P. van Eesteren een aantal verschillende maatregelen gedefinieerd om te zorgen dat de uitstoot van CO wordt gereduceerd. In de reductiedoelstelling wordt aangegeven dat men vooral wil reduceren op de uitstoot van het wagenpark en het verbruik van elektriciteit. J.P. van Eesteren heeft als doelstelling om in 01 haar uitstoot van CO met 10% te reduceren ten opzichte van het referentiejaar 009. Als maatstaf is het aantal projecturen genomen. De reden hiervoor is dat J.P. van Eesteren een projectenorganisatie is die zijn activiteiten via projectmatige werkzaamheden verricht. Vastgesteld is dat het aantal projecturen sterk bepalend is voor de hoeveelheid CO-uitstoot. De reductiedoelstelling is uitgesplitst in percentage per scope zoals in de CO-prestatieladder is weergegeven. Nr. Reductiedoelstelling CO verbruik organisatie Scope Uitstoot 009 Uitstoot 009 Tot.reductie (ton/ CO) 446 (g CO/uur) Brandstoffen 1 Instellingen CV/thermosstaat aanpassen Wagenparkreductiedoelstelling Inzet energiezuinige lease-auto's (label A,B en C) Inzet "nieuwe rijden" stimuleren Inzet tele en Video conferencing stimuleren (%) 0% (gco /uur) % ,7% % 10% % % 343 4% 33 Totale Reductie Scope 1 per projectuur 4 Inzet groene stroom 5 Energieverbruik reductiedoelstelling gebouwen* 5.1 Energiezuinige verlichting inkopen (TL5, led) 5. Implementeren lichtplan en systemen (aanwezigheidssensor, daglichtregeling) 5.3 Up-to-date airco installatie instaleren Per vestiging: Amsterdam (%) 5. Inzetbaar in geheel pand (%) (g CO/uur) (%) (g CO/uur) 171 4% % 467 6% Inzetbaar voor garage gedeelte Barendrecht Red. 010 Doel Ratio Red. 011 Doel Ratio Red. 01 Doel Ratio 0% % 4% 43 6% 410 8% 5.1 Inzetbaar voor "oude" gedeelte 5. Inzetbaar voor zonzijde barend recht pand 0% 5.3 Up-to-date airco installatie voor de zonzijde van het pand Wormerveer Inzetbaar voor de opslag en kantoorruimtes % 94 4% 1 en Totale reductie % 5.3 Huidige diesel apparaat vervangen Totale reductie Scope Inzetbaar voor geheel pand 6 Bewustwording personeel verhogen Totale reductie bewustwording 57 Ijmuiden 40 6% 89 5% % 51 15% % % 895 De weergegeven doelstellingen zijn berekend op basis van CO uitstoot per projectuur. De weergegeven doelstellingen geven de CO reductie ten opzichte van het referentiejaar aan. * Input is afkomstig van Energie management systeem. * Gewijzigd CFA rapport o.b.v. herziening CO- conversiefactoren handboek C0-prestatieladder versie.0 3 juni 011

16 Pagina 16 Annex 1 CO-emissie 009 scope 1 en CO -emissie factor hoeveelheid eenheid hoeveelheid eenheid CO -emissie [ton] Scope 1: Directe emissie 1943 Stationaire verbrandingsapparatuur Aardgas 1.85 g CO / Nm Nm 3 193,7 - Aardgas (projectlocaties) 1.85 g CO / Nm Nm 3 16,6 - Propaan 1530 g CO / liter 190 liter.9 - Diesel g CO / liter liter 10,6 - Diesel (projectlocaties) g CO / liter liter,5 Airco en koelingapparatuur - - kg - Gebruik eigen wagenpark 1.376,7 - Benzine.780 g CO / liter liter 863,8 - Diesel g CO / liter liter 478,5 - LPG g CO / liter liter 34,5 Kilometers eigen wagenpark 5 - Benzine-auto, klasse <1,4 liter km - Benzine-auto, klasse 1,4 -,0 liter km - Benzine-auto, klasse >,0 liter km - Benzine-auto, klasse onbekend km - Diesel-auto, klasse <1,7 liter km - Diesel-auto, klasse 1,7 -,0 liter km - Diesel-auto, klasse >,0 liter km - Diesel-auto, klasse onbekend km - LPG-auto km Scope 1 emissies deelnemingen 10,0 - IbDB (1,5%) 10,0 Scope 1 overzicht Stationaire verbrandingsapparatuur Airco en koelingapparatuur Eigen wagenpark Deelnemingen Scope overzicht Ton CO 446, ,7 10,0 Ton CO Elektriciteitsgebruik Privé auto's voor zakelijk verkeer 4,8 Zakelijk vliegen 5.3 Deelnemingen 45,4 CO -emissie factor hoeveelheid eenheid hoeveelheid eenheid CO -emissie [ton] Scope : indirecte emissie Elektriciteitsgebruik Nuon 470 g CO / kwh kwh Nuon (projectlocaties) 470 g CO / kwh kwh Eneco Energie Levering 470 g CO / kwh kwh Eneco Energie Levering (projectlocaties) 470 g CO / kwh kwh Andere Leverancier 470 g CO / kwh kwh Andere Leverancier (projectlocaties) 470 g CO / kwh kwh 148 Privé auto's voor zakelijk verkeer 4,8 - Benzine-auto, klasse <1.4 liter 185 g CO / voertuigkm km 1,9 - Benzine-auto, klasse liter 0 g CO / voertuigkm km 8,9 - Benzine-auto, klasse >.0 liter 305 g CO / voertuigkm 336 km 0,1 - Diesel-auto, klasse <1.7 liter 155 g CO / voertuigkm km 0, - Diesel-auto, klasse liter 195 g CO / voertuigkm km,6 - LPG-auto 175 g CO / voertuigkm 540 km 0,1 - Personenauto, brandstoftype niet bekend 10 g CO / voertuigkm km 10,9 Zakelijk vliegen Afstand km 00 g CO / reizigerskm reizigerskm.9 - Afstand >.500 km 135 g CO / reizigerskm reizigerskm.4 Scope emissies deelnemingen 45,4 - IbDB (1,5%) 45,4 3: Bron: ProRail document "CO-conversiefactoren ProRail versie 1, mei 009" tenzij anders vermeld. 4: Bron: SKAO handboek.0 versie 3 juni 011; gewijzigde conversiefactoren. 5: Bron: GHG Protocol HFC Tool (Version 1.0). 6: Bron: 009 Guidelines to Defra / DECC's GHG Conversion Factors for Company Reporting. 5: De bijdrage aan de CO uitstoot van het eigen wagenpark wordt bepaald aan de hand van de brandstof opgave. De opgave van gereden kilometers worden derhalve niet gebruikt voor berekening van de CO. 6: Bijdrage aan CO emissie wordt momenteel niet meegenomen.

17 Pagina 17 Annex 1 CO-emissie 009 scope 3 CO - emissie factor hoeveelheid eenheid hoeveelheid eenheid CO - emissie [ton] Scope 3: Overige indirecte emissie 449,8 Openbaar vervoer voor zakelijk verkeer Woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen 449,8 Woon-werkverkeer met privé auto's 434,9 - Benzine-auto, klasse <1.4 liter 185 g CO / voertuigkm km 8,9 - Benzine-auto, klasse liter 0 g CO / voertuigkm km 45,0 - Benzine-auto, klasse >.0 liter 305 g CO / voertuigkm km 19,9 - Diesel-auto, klasse <1.7 liter 155 g CO / voertuigkm km 6,9 - Diesel-auto, klasse liter 195 g CO / voertuigkm km 38,6 - LPG-auto 175 g CO / voertuigkm km 6,4 - Personenauto, brandstoftype niet bekend 10 g CO / voertuigkm km 309, Woon-werkverkeer met openbaar vervoer 14,9 - Stadsbus 10 g CO / reizigerskm reizigerskm 7,9 - Stoptrein + Intercity 65 g CO / reizigerskm reizigerskm 7,0 Afstand afgelegd per fiets of te voet - - Fiets, lopend - g CO / km - km - Afvalverwerking 6 - Papier en karton kg - Plastic kg - Puin kg - Hout kg - Bouw- en sloopafval kg - Overig afval kg Papier 6 - Kopieer/printpapier kg - Drukwerk (glans).905 kg Elektriciteit gerelateerde activiteiten - Emissies door uitbestede diensten - - 1: Bron: ProRail document "CO-conversiefactoren ProRail versie 1, mei 009" tenzij anders vermeld. : Bron: BI-conversieberekening : Bron: GHG Protocol HFC Tool (Version 1.0). 4: Bron: 009 Guidelines to Defra / DECC's GHG Conversion Factors for Company Reporting. 5: De bijdrage aan de CO uitstoot van het eigen wagenpark wordt bepaald aan de hand van de brandstof opgave. De opgave van gereden kilometers worden derhalve niet gebruikt voor berekening van de CO. 6: Bijdrage aan CO emissie wordt momenteel niet Scope 3 overzicht Ton CO Openbaar vervoer voor zakelijk verkeer - Woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen 449,8 Afvalverwerking - Papier - Elektriciteit gerelateerde activiteiten - Emissies door uitbestede diensten -