Inhoudsopgave. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 2

Transcriptie

1 KOERS en FOCUS Ambities, doelen en activiteiten voorr 2011 van het bestuur van de Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout

2 Inhoudsopgave 1. Heemkunde, wat is dat? 2. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 3. Koers Focus op aandachtspunten en activiteiten 2011 Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 2

3 1. Heemkunde? Wat is dat? De term heemkunde is bij veel mensen vrijwel onbekend. Anderen weten de link met geschiedenis wel te leggen, maar veel verder komt de gemiddelde burger niet. En de jeugd heeft al helemaal geen beelden bij heemkunde. Dat is jammer, want heemkunde gaat over de lokale bewoningsgeschiedenis, waar iedereen dagelijks direct en indirect mee geconfronteerd wordt. Heemkunde omvat de studie naar de lokale geschiedenis van land en volk. Dat kan betrekking hebben op archeologie, lokale historische ontwikkelingen en gebeurtenissen, stamboomonderzoek (genealogie), volksculturen of streek-/veldnamen. Het doel van een heemkundekring of -vereniging is veelal gericht op kennisontwikkeling en op bewustwording van bewoners over de ontstaansgeschiedenis van de omgeving waarin zij leven en wonen, de mensen die daarin een rol hebben gespeeld en de kenmerken die we daarvan nog terug vinden in bewoning, het landschap en de natuur. Heemkundekringen zijn meestal gebonden aan een dorp, stad of gemeente en de leden proberen de geschiedenis van die plaats levendig te houden. De naam van dergelijke verenigingen houdt daarom ook bijna altijd verband met de lokale geschiedenis. Zo ook bij heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout. Heerlijkheid verwijst daarbij naar een oude (feodale, Middeleeuwse) bestuursvorm. In het huidige taalgebruik klinkt heerlijkheid Oosterhout ook als een prettige plek. Al met al dus een goede naam voor onze heemkundekring. De activiteiten van heemkundekringen zijn erg veelzijdig. Basis is wel de ontwikkeling van kennis van de lokale bewoningsgeschiedenis, veelal door middel van onderzoek, zoals in archieven. De resultaten hiervan worden vaak gepubliceerd in eigen verenigingsbladen, in tijdschriften en kranten en soms in boeken. Ook houden de meeste heemkundekringen lezingen en tentoonstellingen. Daarnaast worden lokale gebruiksvoorwerpen en materialen verzameld. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 3

4 2. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 2.1 Doelstelling De heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout is een vereniging en is opgericht op 17 januari Dit betekent dat onder meer de doelen en werkwijze formeel in statuten zijn vastgelegd en dat er een bestuur is die verantwoording draagt. De hoofddoelstellingen van de heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout zijn: 1) Het bevorderen van de belangstelling en kennis van de geschiedenis, volksgebruiken en cultuur van Oosterhout en omgeving; 2) Het behoud van historische waarden (zoals terreinen, gebouwen en objecten); 3) Een bijdrage te leveren aan kennis, enthousiasme en betrokkenheid van bewoners van Oosterhout en omgeving over de lokale historie. 2.2 Opzet en werkwijze Het bestuur bestaat thans (2010) uit 8 bestuursleden en één vacature: - Voorzitter Paul van Dijk - Secretaris Ad den Dekker - Penningmeester Frans Timmermans - Bestuurslid Christ Buiks - Bestuurslid Piet van Beek - Bestuurslid Marcel Elshout - Bestuurslid Simon Burggraaf - Bestuurslid Ad van Groesen - Bestuurslid Vacature. In 2010 is veel veranderd voor onze heemkundekring. Niet alleen is onze lang gekoesterde wens om naar een betere behuizing te gaan in vervulling gegaan, ook is een interne reorganisatie doorgevoerd. Was er voorheen sprake van een bestuur en een werkgroep, thans kent de heemkundekring een bestuur, acht themagroepen en drie werkgroepen: 1. Themagroep Archeologie 2. Themagroep Bebouwing en Gebouwen 3. Themagroep Bevolking 4. Themagroep Economie 5. Themagroep Genealogie 6. Themagroep Naamkunde en dialecten 7. Themagroep Natuur en landschappen 8. Themagroep Politiek 1. Werkgroep Organisatie 2. Werkgroep Archief 3. Werkgroep Redactie Ledenblad. Bijna elke themagroep is gelinkt aan een bestuurder. Op die manier hebben we een betere borg tussen bestuur en werkgroepleden en kunnen we ook beter inspelen op de betrokkenheid, kennis en wensen van de afzonderlijke actieve leden. Daarnaast is met de vorming van het Huis voor Erfgoed de samenwerking tussen een aantal partijen op het gebied van historie in 2010 verbeterd. Gemeente, H19, het Speelgoedmuseum, het Regionaal archief, Theek5/Historisch Informatie Punt en de heemkundekring gaan in dit samenwerkingsverband nauwer afstemmen welke activiteiten en projecten op het gebied van historie worden opgezet, hoe men hierin beter kan samenwerken en elkaar kan ondersteunen. De vergader-, werk- en archiefruimte bevindt zich in het Trefpunt Heemkunde, op het adres Zandheuvel 51 te Oosterhout, binnen de ruimte van het Huis voor Erfgoed. De opslag van heemkundig materiaal is thans nog in een boerenschuur te Den Hout. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 4

5 Voor inkomsten is de heemkundekring grotendeels afhankelijk van de contributie van haar leden. Ook ontvangt de heemkundekring inkomsten uit reclamegelden voor advertenties in ons kwartaalblad. Voorts wordt jaarlijks een subsidie aangevraagd bij de gemeente Oosterhout. Waar mogelijk, veelal gekoppeld aan activiteiten, wordt ook gezocht naar andere subsidies, fondsen en inkomstenbronnen. Het ledenbestand is de afgelopen jaren gegroeid van zo n 80 naar zo n 170. De contributie is in 2008 iets verhoogd en bedraagt nu 20,= per jaar. Daarvoor ontvangt men het ledenblad en heeft men gratis toegang tot onze lezingen. Elk jaar wordt tijdens de Jaarvergadering door de secretaris het Jaarverslag gepresenteerd en overlegt de penningmeester de Jaarrekening, waarin het bestuur financiële verantwoording aflegt. Tijdens deze Jaarvergadering kunnen bestuursleden aftreden en kunnen nieuwe bestuursleden worden benoemd. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 5

6 3. Koers Ontwikkelingen op het speelveld Tijden veranderen, juist de leden van de heemkundekring zullen dit beseffen. Ook de manier hoe men maatschappelijk met de eigen historie omgaat verandert. De volgende ontwikkelingen en verwachtingen spelen een rol bij de bepaling van de toekomstige activiteiten van de heemkundekring: Van belang voor de korte en middellange termijn zijn de bezuinigingen door rijk, provincie en gemeente(n). Ook de heemkundekring wordt hierdoor getroffen; Er is landelijk, maar ook in deze regio, sprake van een groeiende maatschappelijke bewustwording van en interesse in historie, waaronder de bewoningsgeschiedenis, archeologie en genealogie; Archeologische en cultuurhistorische waarden worden in toenemende mate door wet en beleid beschermd, zoals door de Wet op de archeologische monumentenzorg; Ook zien wij een groeiende betrokkenheid van de gemeente Oosterhout hierin, zoals de archeologische activiteiten rondom Vrachelen IV/V in 2010; De lokale netwerkontwikkeling (afstemming, samenwerking) over cultuurhistorie, communicatie en (erfgoed)educatie begint op gang te komen. De heemkundekring heeft al regelmatig afstemming met Theek5 en via het Huis voor Erfgoed zijn in 2010 verdere afspraken met o.a. H19, het Regionaal Archief, Theek5/Historisch Informatie Punt en de gemeente gemaakt. Ook is in 2009 en 2010 gewerkt aan een betere afstemming met de buren, i.e. de Leefbaarheidswerkgroep Den Hout en de Dorpsraad Dorst; De gebruiksmogelijkheden van digitale middelen groeien en zijn steeds vaker ook voor nietprofessionele gebruikers beschikbaar (websites, tekst- en presentatieprogramma s, specifieke programma s (bijv. voor genealogie), geografische informatiesystemen, opslagtechnieken en databases). Dit verbetert de mogelijkheden voor opslag en onderzoek, maar ook om resultaten in rapportages, presentaties of via de website weer te geven; Wij verwachten de komende jaren een rustige, maar gestage groei van het ledenaantal; Tevens verwachten wij een verdere groei in de vraag naar ondersteuning van de heemkundekring bij diverse activiteiten en bij de informatievoorziening, zoals vragen van bewoners en scholen via de website, tentoonstellingen, thematische bijeenkomsten en excursies; Voor 2009 en 2010 hebben we geconstateerd dat deze vraag al sterk is gegroeid, wat tot een zeer hoge werkdruk bij werkgroepleden heeft geleid. Dit betekent dat we als heemkundekring gedwongen zijn om selectiever te worden bij onze activiteiten en slimmer moeten worden in combinatiemogelijkheden. En dat we ook nee moeten leren zeggen; De komende jaren verwachten wij dat scholen nog in beperkte mate aandacht hebben voor de lokale geschiedenis, maar dat o.a. de verbetering van overlegstructuren tussen de heemkundekring en relevante organisaties met scholen tot een verbetering hierin leiden. 3.2 Koers en ambities van de heemkundekring 1. Kader Van belang bij de koers die de heemkundekring de komende jaren gaat volgen is het kader dat het bestuur voor onze vereniging stelt: Intern: een vereniging die als coördinatiepunt voor de leden fungeert en de actieve leden voldoende faciliteert om hun heemkundige werkzaamheden uit te oefenen; Intern: een vereniging die een inspirerende en stimulerende werking op haar leden heeft, zodat deze veel plezier beleven aan de uitoefening van hun hobby, passief en actief; Extern: meer kennis, besef en waardering bij burger en politiek over de Oosterhoutse geschiedenis en het erfgoed daarvan (stimulering van bewustzijn en kennis); Extern: een vereniging die bekend is bij de burger en de politiek over haar inhoudelijke kennis en actieve maatschappelijke betrokkenheid (verbeteren naamsbekendheid). En daarmee is een belangrijke basis voor de koers van de heemkundekring geformuleerd: een vereniging waarvan veel mensen van allerlei leeftijden actief of ondersteunend lid zijn en plezier hebben om iets met algemene of de lokale geschiedenis te doen of daarover te worden geïnformeerd. Dat kan onderzoek zijn (o.a. in archieven, boeken, veldwerk, op internet), historische gegevens of objecten verzamelen (variërend van objecten tot bidprentjes en oude foto s), artikelen schrijven, lezingen geven, jeugdexcursies opzetten en begeleiden, tentoonstellingen bedenken en voorbereiden, samenwerking te Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 6

7 zoeken (met scholen, andere instanties als de gemeente, H19 en de bibliotheek), noem maar op. Er is werk vóór en achter de schermen, actief of meer passief, voor denkers en voor doeners, voor zaken die mensen persoonlijk interesseren. In een themagroep of bij het bestuur. Op zich is dit niet nieuw. De laatste jaren werken we er bewust aan om ons ook meer te laten zien. Een heemkundekring die meer in de maatschappij staat. Dat kan o.a. door meer tentoonstellingen en themabijeenkomsten te organiseren en door meer afstemming en samenwerking met andere instanties. Elke bewoner is daarbij de doelgroep, maar speciale aandacht gaat toch wel naar de jeugd. Daarnaast streeft de heemkundekring naar verdere kwaliteitsverbetering van haar produkten, zoals de website, de opzet en inhoud van het Ledenblad en de tentoonstellingen. Met de term professionalisering wordt duidelijk dat de ambitie hiervoor hoog is. De heemkundekring kan hierbij nog wel de nodige steun gebruiken. Naast een inzet die moet leiden tot een groeiend ledenaantal is ook een groeiend aantal actieve leden noodzakelijk. 2. Kansen en bijzondere aandachtspunten De jeugd is een bijzondere doelgroep voor onze activiteiten. Wij vrezen echter dat wij bij benadering van scholen potentieel te veel werk krijgen, zoals voor gastlessen, exposities, opzetten en begeleiden van lespakketten en excursies. Graag zouden wij t.z.t. hier wel een actievere rol in willen spelen, maar met de huidige beperkte bemensing van onze vereniging moeten wij hiervoor een andere koers zoeken. Samenwerking met o.a. H19 en afstemming met schoolcoördinatoren is daarvan één koers. Het verbeterd inzetten van moderne digitale hulpmiddelen die de jeugd aanspreken is een tweede. Combineren van activiteiten is een derde koers. Zo kunnen wij exposities die wij in o.a. Theek5 en de gemeente opzetten in plaats van afbreken ook weer opzetten in de Oosterhoutse scholen. Ook kunnen wij afspraken maken dat scholen bij hun opdrachten over opstellen, verslagen en werkstukken gebruik maken van Oosterhoutse historische thema s. Bijvoorbeeld een opdracht dat men opa of oma interviewt over een belevenis of een verhaal van vroeger. Bij een dergelijke gerichte afstemming heeft de school zijn opdracht en heeft de heemkunde een oud verhaal ( oral history staat sinds enige tijd erg in de belangstelling). Eén van de mogelijkheden van erfgoededucatie. 3. Koers De koers waarop de komende jaren wordt ingezet is dan ook gericht op: Een groeiend ledenbestand; Meer actieve leden: ouderen èn jongeren; Meer afstemming van doelstellingen en activiteiten, zowel binnen de vereniging als in relatienetwerken; Verbetering van de interne organisatiestructuur; Bekendheid met de buren : afstemming en samenwerking in projecten en activiteiten met historische verenigingen en dorpsraden in de directe omgeving; Creatief zoeken naar meer inkomstenbronnen: ledenwerving, contributies, advertentiegelden (Ledenblad, website), sponsoring, subsidies, verkoop van informatie en produkten; Meer extern van ons laten horen ( zenden en netwerken): website, tentoonstellingen, lezingen, publicaties, organiseren van themadagen en discussiebijeenkomsten; Verbeteren/professionaliseren van de kwaliteit van de informatievoorziening, o.a. via de website en het Ledenblad; Meer en creatiever inzetten op de bijzondere doelgroep: jeugd, leraren en scholen; Inventarisatie en digitalisering van het archief, ook voor publieke beschikbaarheid (via de website); Bijdrage aan de ontwikkeling van het Historisch Informatie Punt (HIP) in Theek5/bibliotheek; Bijdrage aan invulling en verbetering van de organisatie van het Huis van Erfgoed; Samen met het Speelgoedmuseum zoeken naar creatieve mogelijkheden en plannen om elkaars doelstellingen onder één dak te versterken. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 7

8 4. Focus op aandachtspunten en activiteiten 2011 Zoals opgenomen in onze statuten wil de heemkundekring voornoemde doelen en koersen bereiken door: Het bestuderen en vastleggen van de plaatselijke geschiedenis; De aandacht vestigen op monumenten; Het 4x per jaar uitgeven van een Ledenblad; Het onderhouden van een website; Het organiseren van lezingen en tentoonstellingen; Het deelnemen aan plaatselijke en regionale activiteiten en netwerken; De realisatie van een permanente werk- en tentoonstellingsruimte. Dit betekent voor 2011 de volgende activiteiten: a) Regulier: - 4x het uitbrengen van het Ledenblad - 4 lezingen: bij voorkeur zo vroeg mogelijk afspraken/planning maken over lezer/thema en tijdstip - Start met uitbrengen van een maandelijkse nieuwsbrief, met mededelingen, anekdotes, lokale knipsels, heemkundige ontwikkelingen, etc. - Website onderhouden en verbeteren. In eerste instantie uitbreiden van de informatievoorziening als downloadbare gegevens, op termijn ook een interactievere website met bijvoorbeeld enquêtes, discussieforum en evaluatiepagina over onze activiteiten - Doorgaan met archivering en digitalisering van stukken in ons eigen heemkundearchief - Tevens inventariseren welke interessante en bijzondere stukken (boeken, artikelen) de actieve leden zelf ook hebben, deze inscannen en digitaal aan ons archief toevoegen - Bijdrage aan het fotoarchief van het Regionaal Archief Tilburg - Algemene ledenvergadering in maart Organiseren van een gezamenlijk uitje van bestuur en actieve leden. b) Projecten: - Projecten afstemmen en integreren in projectenlijst Huis voor Erfgoed - Jaarlijkse najaarstentoonstelling in het gemeentehuis - 2x een expositie organiseren voor het HIP (conform planning Theek5/bibliotheek) - 1x een gecombineerde lezing/excursie voor het HIP - 4x een zaterdag bij het HIP: Onderzoek het verleden - 1x organiseren van de jaarlijkse genealogische informatiedag (april 2011) - Meedenken en meedoen in inrichtingsconcept van Speelgoedmuseum en Huis voor Erfgoed: wederzijdse doelen versterken (incl. samen PR) - Aanpassing van de statuten - Bijdrage aan de Open monumentendag - Bijdrage aan de Week van de Geschiedenis c) Werken aan wensen en aandachtspunten: - Opslag materialen (sorteren bruikbaar materiaal, wellicht van opslag Den Hout naar Cachot Dorst) - Optimaliseren interne organisatiestructuur - Extern netwerken (o.a. gemeente, Regionaal Archief, Erfgoed Brabant, lokale activiteiten) - Zoeken naar inkomstenbronnen: subsidies, sponsoring, advertentiegelden, etc. - Informatievoorziening burgers en jeugd (o.a. via HIP/Theek5, Huis voor Erfgoed, coördinatiepunten bij gemeente) - Groter ledenbestand (streven eind 2011: 200 leden) en actieve leden (streven: minimaal 3 nieuwe actieve leden per jaar) d) Overlegstructuur: - 1x/jaar met lokale heemkundekringen/raden over afstemming van ontwikkelingen en kansen voor samenwerking aan projecten: Den Hout, heemkundekring Ulendonc en dorpsraad Dorst - 2x/jaar ambtelijk overleg met de gemeente, 1x bestuurlijk overleg met gemeente - Via Huis voor Erfgoed: breed overleg met cultuurverenigingen (o.a. Theek5/Uitpunt, H19, Regionaal Archief, Museum Oud Oosterhout, Speelgoedmuseum, etc.) - Organiseren informatie- en/of overlegstructuur met Oosterhoutse scholen (doelgroep: jeugd), eventueel via Huis voor Erfgoed en/of coördinatiepunten bij de gemeente. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout 8