POLITIEKE ORGANISATIE

Transcriptie

1 2 POLITIEKE ORGANISATIE

2

3 1. De OCMW-raad 6. Hoeveel leden telt de OCMW-raad? Het aantal leden van de OCMW-raad is al decennia hetzelfde en hangt af van het aantal inwoners. Enkel in de OCMW s van de gemeenten waar het aantal leden van de gemeenteraad minder bedraagt dan het aantal leden van de OCMW-raad, werd het aantal OCMW-raadsleden teruggebracht tot het aantal gemeenteraadsleden. Dat is in de praktijk enkel bij OCMW s van gemeenten met minder dan 1000 inwoners. Daar zijn er 7 gemeente- en OCMW-raadsleden. Het aantal raadsleden van een OCMW is gebaseerd op het bevolkingscijfer van de gemeente. Zo zijn er: negen leden in gemeenten tot inwoners; elf leden in gemeenten met tot inwoners; dertien leden in gemeenten met tot inwoners; vijftien leden in gemeenten met meer dan inwoners. Uiterlijk op 1 juni van het jaar waarin de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden, stelt de Vlaamse Regering een lijst op van het aantal te verkiezen raadsleden en dit op basis van de bevolkingsaantallen van de gemeenten. Het inwonersaantal dat gebruikt wordt, is het aantal personen dat ingeschreven is in het rijksregister van de natuurlijke personen met een hoofdverblijfplaats in de gemeente op 1 januari van het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. (art. 5) (Decreet van 8 juli 2011 houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) POLITIEKE ORGANISATIE 37

4 7. Wat zijn de verkiesbaarheidsvoorwaarden en wanneer moet men aan deze voorwaarden voldoen? Verkiesbaarheidsvoorwaarden zijn voorwaarden waaraan de kandidaten moeten voldoen op de dag van de algehele verkiezing van de OCMWraad en tijdens de uitoefening van het mandaat als raadslid. Deze voorwaarden zijn: 1. EU-onderdaan zijn; 2. de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt; 3. ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters van de gemeente die door het OCMW wordt bediend; 4. zich niet bevinden in een van de gevallen van onverkiesbaarheid, vermeld in art. 58 van het Kiesdecreet. Met de dag van de algehele verkiezing wordt de dag van de installatievergadering van de gemeenteraad bedoeld. Het gaat immers over de verkiezing van de OCMW-raad in zijn geheel. Wie op dat moment niet aan deze voorwaarden voldoet, zal de eed niet mogen afleggen. Wie niet meer voldoet tijdens zijn mandaat, zal dit mandaat verliezen. Op 21 december 2012 verscheen de wet van 20 december 2012 tot wijziging van artikel 7 OCMW-wet in het Staatsblad. Deze wet bepaalt dat niet-belgen, onderdaan van een EU-staat, lid mogen worden van de OCMW-raad. Opgelet, want er bestaat discussie over de toepassing van deze wet. De wet past immers een artikel aan uit de OCMW-wet dat reeds opgeheven werd door het OCMW-decreet. Toch wordt ervan uitgegaan dat ook niet-belgen nu OCMW-raadslid kunnen worden. Het is immers een federale bevoegdheid om deze nationaliteitsvereiste te regelen. Door het wijzigingsdecreet van 25 april 2014 heeft de decreetgever deze federale aanpassing bevestigd. Het is nu duidelijk dat zowel de wetals de decreetgever wensen dat EU-onderdanen lid kunnen worden van de OCMW-raad. (art. 7) 38 POLITIEKE ORGANISATIE

5 (art. 7 OCMW-wet) (Decreet van 8 juli 2011 houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) (Decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 8. Hoe wordt de OCMW-raad gekozen? Installatievergadering gemeenteraad Om de zes jaar wordt de OCMW-raad volledig vernieuwd. De leden van de OCMW-raad worden verkozen door de gemeenteraadsleden. Deze verkiezing gebeurt tijdens de installatievergadering van de gemeenteraad in openbare zitting. (art. 6, 1 en art. 11, 1) Voordracht De kandidaat-werkende leden en de kandidaat-opvolgers worden door middel van een voordrachtsakte schriftelijk voorgedragen door de verkozen gemeenteraadsleden. De voordrachtsakte is pas ontvankelijk als ze betrekking heeft op kandidaat-werkende leden van verschillend geslacht en als voor elk kandidaat-werkend lid een of meer kandidaat-opvolgers vermeld worden. Om ontvankelijk te zijn, moet de akte ook ondertekend zijn door ten minste de meerderheid van de verkozen gemeenteraadsleden die opgekomen zijn op eenzelfde lijst. Indien een lijst maar twee verkozen gemeenteraadsleden telt, volstaat de handtekening van een van hen om een geldige POLITIEKE ORGANISATIE 39

6 akte in te dienen. De kandidaat-leden en -opvolgers stemmen in door een ondertekende verklaring op de voordrachtsakte. Personen die kandidaat geweest zijn voor de gemeenteraadsverkiezingen kunnen enkel kandidaat zijn op een voordrachtsakte ondertekend door een meerderheid van gemeenteraadsleden van de lijst waarop ze opgekomen zijn. Hiermee probeert de decreetgever te vermijden dat personen na de verkiezingen veranderen van partij. Het is uitdrukkelijk verboden om meer dan één voordrachtsakte te ondertekenen. Wie toch meer dan één akte ondertekend heeft, kan voor de duur van de zittingsperiode van de gemeenteraad niet worden benoemd of verkozen als burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of lid van de OCMW-raad. Deze persoon kan de gemeente en het OCMW niet vertegenwoordigen of namens de gemeente of het OCMW een mandaat bekleden. Als de betrokkene al een dergelijk mandaat bekleedt, vervalt het mandaat van rechtswege. Bovendien zijn de handtekeningen ongeldig van iemand die meerdere voordrachtsakten heeft ondertekend. De voordrachtsakte kan ook een einddatum bevatten van het mandaat van OCMW-raadslid en de naam van de persoon die het raadslid zal opvolgen. Eindigt het mandaat voor de vermelde datum, dan zal de opvolger vervroegd het mandaat opnemen. Ook als op de voordrachtsakte geen einddatum staat, zal de opvolger het mandaat opnemen wanneer er een einde komt aan het mandaat van het raadslid. De voordrachtsakten worden uiterlijk acht dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad in tweevoud aan de gemeentesecretaris overhandigd. Later ingediende akten zijn onontvankelijk. De gemeenteraad kijkt na of de voordrachtsakten ontvankelijk zijn. (art. 10, 1-2) 40 POLITIEKE ORGANISATIE

7 Verkiezing De leden van de OCMW-raad worden verkozen bij geheime stemming en in één enkele stemronde. Elk gemeenteraadslid heeft afhankelijk van het aantal te verkiezen OCMW-raadsleden een aantal stemmen. Het aantal stemmen varieert van minimaal één stem bij minder dan vier aan te duiden OCMW-raadsleden tot maximaal acht stemmen indien er twaalf leden of meer te verkiezen zijn. De gemeenteraadsleden ontvangen evenveel stembiljetten als stemmen die ze hebben, en kunnen op elk stembiljet een stem uitbrengen voor een kandidaat-werkend lid. Na de verkiezing kondigt de voorzitter van de gemeenteraad meteen de verkiezingsuitslag af. (art. 10, 3 en art. 11) Staking van stemmen De kandidaten met het meeste aantal stemmen zijn verkozen. Bij staking van stemmen wordt voorrang verleend in de volgende volgorde: 1. aan de kandidaat die, op de dag van de verkiezing, een mandaat in een OCMW bekleedt. Zijn er meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt voorrang verleend aan de kandidaat die zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend; 2. aan de kandidaat die vroeger een mandaat in een OCMW heeft uitgeoefend. Zijn er meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt voorrang verleend aan de kandidaat die zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend en, bij gelijke duur, aan de kandidaat die het laatst is afgetreden; 3. aan de jongste kandidaat in jaren. Na de verkiezing van de leden en de opvolgers wordt het dossier van deze verkiezing overgemaakt aan de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. De POLITIEKE ORGANISATIE 41

8 Raad voor Verkiezingsbetwistingen kan optreden tegen deze verkiezingen wanneer een bezwaar werd ingediend. 1 (zie vraag 61) (art. 12 en art. 15, 1 en 7) Bezwaar Gemeenteraadsleden en personen die voorkomen op een voordrachtsakte, kunnen binnen vijf dagen na de afkondiging van de uitslag bezwaar indienen tegen de verkiezing van de OCMW-raad. Het bezwaar werkt niet opschortend. Voor het indienen van dit bezwaar moet een strikte procedure gevolgd worden. Het antidateren van stukken of het indienen van een ongegrond bezwaar met de bedoeling om iemand te schaden, wordt bestraft. De Raad voor Verkiezingsbetwistingen kan na het ontvangen van een bezwaar, binnen de veertig dagen de uitslag van de verkiezing herstellen. Beroep tegen deze beslissing is mogelijk bij de Raad van State en schorst de beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Wordt de vernietiging van de verkiezing definitief, dan wordt binnen twintig dagen, overgegaan tot een nieuwe verkiezing op basis van de ontvankelijk ingediende voordrachtsakten. Nieuw ingediende voordrachtsakten zijn onontvankelijk en kunnen enkel als er onvoldoende geldige voordrachten zijn. (art. 15) 1 Door het decreet van 29 maart 2013 kan de Raad voor Verkiezingsbetwistingen enkel nog optreden nadat een bezwaar werd ingediend. Dit decreet trad in werking met terugwerkende kracht vanaf 1 oktober POLITIEKE ORGANISATIE

9 Bij de volgende algehele verkiezing van de OCMW-raad (na de verkiezingen van 14 oktober 2018) zullen deze regels volledig veranderen. Door het wijzigingsdecreet van 25 april 2014 zal de geheime stemming (die hierboven besproken werd), verdwijnen. De OCMW-raad zal dus verkozen worden zonder dat gemeenteraadsleden hierover moeten stemmen. De belangrijkste principes van de nieuwe regeling zijn: In het nieuwe systeem worden de zetels van de OCMW-raad verdeeld over de lijsten die deelgenomen hebben aan de gemeenteraadsverkiezingen. Dit gebeurt nadat vaststaat welke lijsten de meerderheid vormen in de gemeenteraad. De zetels van het OCMW worden verdeeld onder de lijsten op basis van een formule die rekening houdt met het aantal zetels dat door de lijsten behaald werd in de gemeenteraad. De lijsten kunnen zich verbinden om samen meer zetels voor de OCMW-raad te bemachtigen. Al blijkt zo een lijstverbinding niet altijd voordelig. Er worden in het wijzigingsdecreet correctiemechanismen voorzien. Dit als de toepassing van de formule om de zetels te verdelen toch een andere meerderheid zou opleveren in de OCMW-raad dan in de gemeenteraad. Opvallend is dat deze correctiemechanismen niet sluitend zijn. Ook na deze correctie van de zetelverdeling blijft er soms een andere meerderheid in het OCMW dan in de gemeente. Nadat duidelijk is hoeveel zetels elke lijst (of verbonden lijst) heeft, kunnen OCMW-raadsleden voorgedragen worden. Voldoet de voordrachtsakte aan de voorwaarden, dan zijn de kandidaten en opvolgers verkozen (zonder dat gestemd moet worden). Ook nieuw is dat de voorwaarden om een ontvankelijke voordrachtsakte te hebben, gewijzigd worden. Deze voorwaarden worden letterlijk opgesomd in (het na de volgende gemeenteraadsverkiezingen aangepaste) artikel 10 van het OCMW-decreet. De belangrijkste nieuwe voorwaarden vanaf 15 oktober 2018: Het al dan niet gebruik maken van een of meer opvolgers wordt een keuze en geen verplichting meer. De akte zal overhandigd moeten worden aan de gemeentesecretaris op de vijfde dag voor de installatievergadering tussen 14u en 16u. De gemeentesecretaris zal mee de ontvankelijkheid van de akten beoordelen, waarna onder strikte voorwaarden ook verbeterde voordrachtsakten mogelijk zijn. POLITIEKE ORGANISATIE 43

10 Daarnaast zal het ook van belang zijn dat de lijsten, die zich verbonden hebben voor de verdeling van de zetels in de OCMW-raad, ook samen een voordrachtsakte indienen. En omgekeerd, dat de lijsten die zich niet verbonden hebben bij de zetelverdeling, geen gezamenlijke voordrachtsakten indienen. Nieuw na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 is ook dat de Raad voor Verkiezingsbetwistingen na een ingediend bezwaar nog maar dertig dagen zal hebben om een uitspraak te doen over geldigheid van de verkiezing van de OCMW-raadsleden. Tot dan bestaat er onduidelijkheid over deze termijn. (art. 2, art. 5 tot art. 10 en art. 19 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 9. Mogen gemeenteraadsleden en personeelsleden van de gemeente deel uitmaken van de OCMW-raad? Gemeenteraadsleden Ja, door het wijzigingsdecreet van 29 juni 2012 is de bepaling opgeheven waarbij maximaal een derde van de OCMW-raadsleden ook gemeenteraadsleden konden zijn. De voltallige OCMW-raad kan dus bestaan uit gemeenteraadsleden. Dat hoeft natuurlijk niet. De gemeenteraadsleden kiezen zelf wie ze voordragen en verkiezen als lid van de OCMW-raad. (art. 8 en art. 12) Personeelsleden van de gemeente Nee, het is voor personeelsleden van de gemeente niet meer mogelijk om in de OCMW-raad te zetelen van het OCMW dat door die gemeente bediend wordt. Dit met uitzondering van het gemeentelijk onderwijzend 44 POLITIEKE ORGANISATIE

11 personeel 2, de leden van de vrijwillige ambulancediensten en de vrijwillige brandweerlieden. Zij zullen wel nog kunnen zetelen in de OCMWraad. Leden van het onderwijzend personeel zullen niet verkozen kunnen worden tot OCMW-voorzitter of -ondervoorzitter (zie vraag 38). (art. 8 en art. 12) 10. Mogen familieleden samen in de OCMW-raad zetelen? Bloedverwanten tot en met de tweede graad en aanverwanten tot de eerste graad of echtgenoten kunnen niet samen in de OCMW-raad zetelen. Worden ze tijdens dezelfde verkiezing verkozen tot werkend raadslid, dan geldt de gebruikelijke voorrangsregel zoals beschreven in vraag 8. Werd een van hen tot werkend raadslid verkozen en de andere tot opvolger, dan geldt het verbod tot zitting nemen in de raad enkel voor de opvolger. Het zittend raadslid heeft dan voorrang op het moment dat de opvolger in de OCMW-raad zou komen. Zijn verschillende opvolgers bloed- of aanverwant, dan heeft de eerste persoon die in de raad komt als werkend lid, altijd voorrang. Als opvolgers uit dezelfde familie op hetzelfde moment raadslid zouden worden, dan wordt de voorrang bepaald door de verkiezingsrang van de raadsleden die ze opvolgen (en niet hun persoonlijke rang). Personen die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd, worden gelijkgesteld met gehuwden. Aanverwantschap die tot stand komt tijdens de legislatuur, brengt in principe geen verval van een mandaat mee. Dit is echter wel zo als de aanverwantschap het gevolg is van een huwelijk of het afleggen van een verklaring van wettelijke samenwoning. 2 Het Agentschap voor Binnenlands Bestuur interpreteert gemeentelijk onderwijzend personeel als personeelsleden van het gemeentelijk onderwijs met een lesopdracht. Dat betekent dat leerkrachten van het gemeentelijk onderwijs in de OCMW-raad kunnen zetelen, maar dat de andere personeelsleden van deze scholen, zoals het technisch en administratief personeel, dat niet kunnen. POLITIEKE ORGANISATIE 45

12 De onverenigbaarheid eindigt door overlijden van de persoon die de onverenigbaarheid tot stand brengt, door echtscheiding of het beëindigen van het wettelijk samenlevingscontract. (art. 20) Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 zal het aantal stemmen dat OCMW-raadsleden kregen bij hun verkiezing niet meer gebruikt kunnen worden om te bepalen wie OCMW-raadslid mag worden als opvolgers van dezelfde familie gelijktijdig OCMW-raadslid zouden worden. Er wordt opnieuw een rangorde ingevoerd. De rangorde zal vanaf de volgende gemeenteraadsverkiezingen bepaald worden zoals dat op dit moment het geval is bij twee of meer personen die evenveel stemmen gekregen hebben. Zie vraag 8. (art. 13 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 11. Welke andere onverenigbaarheden zijn er? Het OCMW-decreet probeert de onverenigbaarheden zo veel mogelijk te beperken. De volgende personen kunnen geen lid zijn van de OCMWraad: 1 de provinciegouverneurs, de gouverneur en de vicegouverneur van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad en de adjunct van de provinciegouverneur van de provincie Vlaams-Brabant, de provinciegriffiers, de arrondissementscommissarissen en de adjunctarrondissementscommissarissen voor zover het ambtsgebied van het OCMW in kwestie deel uitmaakt van hun ambtsgebied; 2 de magistraten, de plaatsvervangende magistraten en de griffiers bij de hoven en de rechtbanken, de administratieve rechtscolleges en het Grondwettelijk Hof; 3 met behoud van de toepassing van art. 24, 3, de burgemeesters en de schepenen, met uitzondering van de voorzitter van de OCMW- 46 POLITIEKE ORGANISATIE

13 raad, en de leden van de colleges van federaties van gemeenten en agglomeraties. Deze bepaling heeft echter geen uitwerking tussen de installatievergadering van de gemeenteraad en die van de OCMWraad. Tenzij deze periode langer zou duren dan de drie werkdagen die normaal voorzien zijn, bijvoorbeeld door nieuwe verkiezingen; 4 de gemeentesecretaris van de gemeente die door het OCMW wordt bediend; 5 de door het OCMW bezoldigde personeelsleden en alle overige personen die er werken, vermeld in art ; 6 sommige bloed- of aanverwanten (zie vraag 10). In tegenstelling tot wat voor de gemeenten geldt, is in de OCMW-raad geen sprake van een onverenigbaarheid voor districtsraadsleden. Een verkozen OCMW-raadslid, dat op het ogenblik van de eedaflegging in een situatie van onverenigbaarheid verkeert, kan de eed niet afleggen en wordt geacht afstand te doen van het mandaat. (art ) Het wijzigingsdecreet van 25 april 2014 maakt dat de onverenigbaarheid die bestaat voor de burgemeester en de schepenen om OCMWraadslid te zijn, niet meer bestaat tussen de installatievergadering van de gemeenteraad en de installatievergadering van de OCMW-raad. De beperking dat dit maximaal drie dagen kon, wordt dus geschrapt vanaf oktober (art. 9 en art. 13 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 12. Waar en wanneer vindt de installatievergadering plaats? De installatievergadering van de OCMW-raad vindt plaats op de zetel van het OCMW, om 20u, op de derde werkdag na de installatievergade- POLITIEKE ORGANISATIE 47

14 ring van de gemeenteraad. Het Gemeentedecreet bepaalt dat de installatievergadering van de gemeenteraad normaal gezien moet plaatsvinden op de eerste werkdag van januari om 20 uur. Indien echter na bezwaar bij de Raad van State overgegaan wordt tot een nieuwe verkiezing, dan zal de installatievergadering plaatsvinden de derde dag na deze nieuwe verkiezing. Ook wanneer de gemeenteraad er niet in geslaagd is een meerderheid van OCMW-raadsleden te verkiezen, zal de installatie plaatsvinden drie dagen na de aanvullende verkiezing. Als werkdag wordt beschouwd elke dag van de week, behalve zaterdag, zondag en elke wettelijke of decretale feestdag. De gemeentesecretaris brengt ten minste acht dagen voor de installatievergadering van de OCMW-raad de voorgedragen kandidaat-leden en -opvolgers op de hoogte van de datum, het uur en de plaats van de installatievergadering. De memorie vraagt de gemeentesecretaris om de kandidaat-raadsleden en -opvolgers te informeren over de punten die volgens het OCMW-decreet behandeld moeten worden op de installatievergadering. Deze punten kunnen volgens de memorie het best publiek gemaakt worden zoals dit gebeurt voor de agenda (zie vraag 25). Andere punten dan die voorgeschreven in het OCMW-decreet, kunnen niet behandeld worden op de installatievergadering. Uiterlijk op de installatievergadering worden de voorgedragen kandidaat-leden die verkozen zijn en waarvan de geloofsbrieven zijn goedgekeurd, hiervan op de hoogte gebracht door de OCMW-secretaris. Dat kan dus ook voor de installatievergadering gebeuren. (art. 16, 1-3) (art. 7, 1 Gemeentedecreet) 48 POLITIEKE ORGANISATIE

15 Vanaf de legislatuur zal de installatievergadering van de OCMW-raad niet altijd meer plaatsvinden op de derde werkdag na de installatievergadering van de gemeenteraad, maar wel de derde dag na verkiezing van de OCMW-raadsleden. In de praktijk zal dit enkel een verschil uitmaken wanneer er in de gemeente geen gezamenlijke (en ontvankelijke) akte van voordracht is voor de schepenen, en er moet overgegaan worden tot een afzonderlijke verkiezing van de schepenen. (art. 12 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 13. Hoe verloopt de installatievergadering? Voorzitter van de installatievergadering In afwachting van de verkiezing van een voorzitter van de OCMW-raad, zit de voorzitter van de gemeenteraad de installatievergadering voor. Indien de voorzitter van de gemeenteraad nalaat de eed af te leggen, wordt hij vervangen door een lid van het college van burgemeester en schepenen. De burgemeester wordt geacht hiervoor een hogere rang in te nemen dan de schepenen, die vervolgens in aanmerking komen volgens hun rang. De OCMW-secretaris noteert deze vervanging in de notulen. Vanaf het ogenblik dat een raadslid tot voorzitter van de OCMW-raad verkozen wordt, zit deze persoon de installatievergadering verder voor. (art. 16, 3 en art. 17) Eedaflegging Voor de installatievergadering onderzoekt de gemeenteraad de geloofsbrieven van de verkozen OCMW-raadsleden en hun opvolgers. De gemeenteraad zal zich dus moeten uitspreken over de eventuele bezwaren i.v.m. de verkiesbaarheidsvoorwaarden en mogelijke onverenigbaarheden. Belangrijk is dat men aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden moet voldoen op het moment dat de OCMW-raad gekozen wordt, en aan de POLITIEKE ORGANISATIE 49

16 verenigbaarheidsvoorwaarden op het moment dat men de eed aflegt als OCMW-raadslid. Het is de voorzitter van de gemeenteraad die de eed afneemt van de verkozen leden van de OCMW-raad. Indien de voorzitter van de gemeenteraad dit nalaat, wordt hij vervangen zoals hierboven beschreven. De raadsleden van wie de geloofsbrieven werden goedgekeurd, leggen, voor ze hun mandaat aanvaarden, in openbare vergadering de eed af in handen van de voorzitter van de installatievergadering. Die eed luidt: Ik zweer de verplichtingen van mijn mandaat trouw na te komen. De verkozenen die aanwezig zijn op de installatievergadering en die de eed niet afleggen, doen daarmee afstand van hun mandaat. De verkozen raadsleden die niet aanwezig zijn op de installatievergadering en die, hoewel ze uitdrukkelijk werden opgeroepen, zonder geldige reden afwezig zijn op de volgende vergadering, worden geacht afstand te hebben gedaan van hun mandaat. Een verkozen OCMW-raadslid dat voor zijn installatie als raadslid afstand wil doen van zijn mandaat, brengt de voorzitter van de gemeenteraad daarvan schriftelijk op de hoogte. De afstand wordt definitief zodra de voorzitter van de gemeenteraad hiervan kennis heeft genomen. (art. 16, 3-6 en art ) Verkiezing voorzitter (en eventueel ondervoorzitter(s)) De OCMW-raad kiest onder zijn leden op de installatievergadering een voorzitter van de OCMW-raad. Leden van het gemeentelijk onderwijzend personeel van de gemeente waar het OCMW gelegen is, kunnen geen voorzitter worden (zie vraag 38). De voorzitter van de OCMW-raad is verplicht op de installatievergadering één of meer vervanger(s) aan te wijzen. Indien er meer vervangers aangewezen worden, moet er een rangorde opgemaakt worden (zie vraag 43). 50 POLITIEKE ORGANISATIE

17 Indien de OCMW-raad gemachtigd werd via een verklaring op een ontvankelijke akte van voordracht van schepenen, of door een beslissing van de gemeenteraad, genomen op zijn installatievergadering, dan kan de raad een of twee ondervoorzitters aanduiden. Dit kan enkel als de gemeenteraad kiest voor een of twee schepenen minder. Indien er twee ondervoorzitters zijn, bepaalt de OCMW-raad de volgorde. (art. 16, 3, art. 53, 1, art. 54 en art. 56) (art. 44, 1 en art. 45 Gemeentedecreet) Oprichting vast bureau en bijzonder(e) comité(s) De OCMW-raad kan op de installatievergadering of later beslissen om een vast bureau en/of één of meer bijzonder comités op te richten voor bepaalde of onbepaalde duur. In voorkomend geval worden de leden van het vast bureau en de leden van het bijzonder comité verkozen op de installatievergadering. Vooraleer de leden van een bijzonder comité aangeduid kunnen worden, zal de raad eerst moeten beslissen hoeveel leden het comité zal tellen. Voor een vast bureau ligt het aantal leden vast. Ook de bevoegdheden van het vast bureau en de bijzondere comités kunnen worden bepaald op de installatievergadering (zie voor het vast bureau: vragen 52, 53 en 55 en voor de bijzondere comités: vragen 57, 58 en 60). (art. 60, 1) Geen andere agendapunten De memorie stelt dat op de installatievergadering geen andere punten besproken mogen worden, dan deze die door het decreet bepaald zijn. 14. Wat als er na de algehele verkiezing geen vertegenwoordiging is van de beide geslachten? Zijn beide geslachten niet vertegenwoordigd in de raad onmiddellijk na de algehele verkiezing, dan is de raad niet rechtsgeldig samengesteld. In dat geval moet iemand vervangen worden door een persoon van het an- POLITIEKE ORGANISATIE 51

18 dere geslacht. Hiervoor wordt gekeken naar de voordrachtsakte met het grootste aantal verkozen OCMW-raadsleden. De laatst verkozen persoon van deze voordrachtsakte zal van rechtswege vervangen worden. Is er staking van stemmen om te bekijken wie als laatste persoon verkozen werd, dan geldt de voorrangsregeling zoals besproken in vraag 8. De vervanger van dit raadslid is de persoon van het andere geslacht die voorkomt op dezelfde voordrachtsakte en die de meeste stemmen heeft gekregen. Is er hier staking van stemmen of heeft geen enkele persoon van het andere geslacht stemmen, dan is de persoon verkozen van het andere geslacht die het eerst voorkomt op de voordrachtsakte. Wanneer er verschillende voordrachtsakten zijn met een gelijk aantal meeste verkozenen, dan gelden dezelfde regels, maar wordt de laatst verkozen persoon die voorkomt op al die verschillende voordrachtsakten (met het meeste aantal OCMW-raadsleden) van rechtswege vervangen door een persoon van het andere geslacht van dezelfde voordrachtsakte als het te vervangen raadslid. Mocht die persoon van het andere geslacht dan bloed- of aanverwant zijn (zie vraag 10), dan wordt het oorspronkelijk verkozen raadslid van rechtswege vervangen door de eerstvolgende persoon van het andere geslacht die op dezelfde voordrachtsakte voorkomt. Indien op basis van de voorgaande regels geen vervanger van het andere geslacht kan worden aangeduid, wordt een vervanger gezocht op basis van de procedure voor vervanging van een raadslid tijdens de legislatuur (zie vraag 17). (art. 9 en art ) Ook het wijzigingsdecreet van 25 april 2014 behoudt het principe dat de OCMW-raad moet bestaan uit personen van beide geslachten. Zo moet elke voordrachtakte met twee of meer kandidaat-ocmw-raadsleden minstens één kandidaat werkend-lid van beide geslachten bevatten. 52 POLITIEKE ORGANISATIE

19 (art. 6 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 15. Wanneer is een raadslid verhinderd? Het OCMW-decreet spreekt over verhindering van raadsleden als het gaat over personen die om een welbepaalde reden hun mandaat niet kunnen uitoefenen zonder dat ze definitief de hoedanigheid van raadslid verliezen. De raadsleden kunnen zich in die bepaalde situaties laten vervangen en nadien, als de situatie niet meer bestaat, terugkeren naar de OCMW-raad. Deze situaties zijn: een afwezigheid van minstens twaalf weken wegens medische redenen, studieredenen of een verblijf in het buitenland (vervanging op vraag en aangetoond door een attest of medisch getuigschrift); ouderschapsverlof voor de geboorte of adoptie van een kind (vervanging op vraag); een afwezigheid van minstens twaalf weken voor palliatief verlof of verlof voor bijstand van een zwaar ziek familielid tot en met de tweede graad of van een zwaar ziek gezinslid (vervanging op vraag met een verklaring op erewoord); het raadslid dat tot burgemeester of schepen wordt benoemd ter vervanging van een verhinderde of geschorste burgemeester of schepen. In geval van een gewone tijdelijke plaatsvervanging van de burgemeester, kan de burgemeester zelf iemand aanduiden om hem te vervangen en is er geen sprake van verhindering. In de eerste drie gevallen vraagt het raadslid zelf om te worden vervangen. Is een zieke mandataris niet zelf in staat om zijn vervanging te vragen, dan wordt hij van rechtswege als verhinderd beschouwd vanaf de derde opeenvolgende vergadering van de OCMW-raad waarop hij niet aanwezig was en dit zolang zijn afwezigheid duurt. POLITIEKE ORGANISATIE 53

20 Het OCMW-raadslid dat tot burgemeester wordt benoemd indien de kandidaat-burgemeester het burgemeestersmandaat niet aanvaardt of indien de burgemeester van zijn mandaat vervallen wordt verklaard, als verhinderd wordt beschouwd, afgezet of geschorst wordt, ontslag genomen heeft of overleden is, wordt eveneens als verhinderd beschouwd. In geval van een gewone tijdelijke plaatsvervanging van de burgemeester, kan de burgemeester om het even welke schepen aanduiden en dus ook de OCMW-voorzitter. In dat geval is er geen sprake van verhindering. (art. 24) (art. 50, 1 en art. 63 Gemeentedecreet) 16. Hoe komt er een einde aan het mandaat van raadslid? Einde van de zittingsperiode Behalve wanneer op de voordrachtsakte van het raadslid een einddatum staat, oefenen OCMW-raadsleden normaal gezien hun mandaat uit gedurende de hele legislatuur. De uittredende raadsleden blijven na de volledige vernieuwing van de OCMW-raad in functie tot de installatie van de meerderheid van de nieuwe raadsleden heeft plaatsgevonden. (art. 6, 2) ANDERE MEERDERHEID IN ONBESTUURBARE GEMEENTE Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 zal de hele OCMW-raad opnieuw verkozen moeten worden als na de installatie van een nieuw schepencollege blijkt dat er een andere meerderheid is in de gemeenteraad dan in de OCMW-raad. Dit kan enkel als de gemeente structureel onbestuurbaar is zoals in art. 47bis van het gemeentedecreet (zie vraag 40). (art. 10 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) 54 POLITIEKE ORGANISATIE

21 Einde op voordrachtsakte De voordrachtsakte kan een einddatum van het mandaat als raadslid vermelden evenals de naam van een of meer personen die het raadslid zullen opvolgen. In dat geval is het raadslid van rechtswege ontslagnemend op het moment van de vermelde einddatum. Het lid wordt dan opgevolgd door de eerstgenoemde opvolger. Een einddatum op de voordrachtsakte is niet verplicht (zie vraag 8). (art. 10, 1) Ontslag Indien een OCMW-raadslid zijn ontslag wil geven, moet hij dit schriftelijk meedelen aan de voorzitter van de gemeenteraad. Het ontslag is definitief en kan niet meer worden ingetrokken na de ontvangst van die kennisgeving door de voorzitter van de gemeenteraad. Het raadslid zal zijn mandaat blijven uitoefenen tot zijn opvolger is geïnstalleerd (de eed heeft afgelegd), behoudens als het ontslag het gevolg is van een onverenigbaarheid. (art. 25) Andere Het mandaat van een raadslid dat niet meer voldoet aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden (zie vraag 7) of zich in een toestand van onverenigbaarheid bevindt (zie vraag 11), wordt door de OCMW-raad voor vervallen verklaard, als het raadslid zelf geen ontslag neemt. Het betrokken raadslid wordt eerst gehoord. De voorzitter brengt de Raad voor Verkiezingsbetwistingen en het betrokken raadslid op de hoogte van feiten die het verval met zich kunnen brengen. Als de raad binnen twee maanden nadat de raad in kennis gesteld werd van deze feiten niet optreedt, zal de Raad voor Verkiezingsbetwistingen optreden. De vervallenverklaring heeft pas gevolgen voor het raadslid vanaf het moment dat het raadslid in kennis gesteld wordt van het verval. POLITIEKE ORGANISATIE 55

22 Een raadslid is van rechtswege ontslagnemend als hij personeelslid wordt van de gemeente die door het OCMW wordt bediend. Dit geldt niet wanneer men lid wordt van het gemeentelijk onderwijzend personeel, van de vrijwillige ambulancediensten of van de vrijwillige brandweer (zie vraag 9). (art. 7-8 en art ) 17. Wie vervangt een verhinderd of ontslagnemend raadslid? Wanneer een OCMW-raadslid ontslag neemt, verhinderd is, overleden is of als zijn mandaat vervallen verklaard werd, wordt het raadslid vervangen door zijn opvolger. Indien er geen opvolgers meer zijn of ze allen verzaakt hebben, wordt een nieuw raadslid aangeduid. Opgelet, ook na de vervanging van een raadslid moeten beide geslachten steeds vertegenwoordigd zijn. Gaat het om een vervanging door verhindering, dan duurt de vervanging tot het raadslid niet meer verhinderd is. Volgens ons moeten strikt gezien ook bij vervanging door verhindering beide geslachten vertegenwoordigd zijn in de OCMW-raad. (art. 26) Opvolger op voordrachtsakte Aangezien de voordrachtsakte voor elk kandidaat-werkend lid een of meer opvolgers bevat en deze opvolgers in een bepaalde volgorde staan, wordt de eerste opvolger van het te vervangen raadslid tot de eedaflegging geroepen. Wil of kan die het mandaat niet opnemen, dan wordt de tweede opvolger opgeroepen enzovoort. (art. 10, 1 en art. 26) 56 POLITIEKE ORGANISATIE

23 Vanaf de legislatuur zal het niet meer verplicht zijn om een of meer opvolgers te vermelden op de voordrachtsakte (zie vraag 8). (art. 6 van het decreet van 25 april 2014 houdende wijziging van diverse bepalingen in het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn) Geen opvolgers meer op voordrachtsakte Indien er geen opvolgers meer zijn of ze allen verzaakt hebben, kunnen alle gemeenteraadsleden die nog in functie zijn en die de voordracht van het te vervangen lid hadden ondertekend, een nieuw kandidaat-werkend lid en een of meer kandidaat-opvolgers voordragen. De memorie verduidelijkt dat de handtekeningen van alle gemeenteraadsleden van dezelfde voordrachtsakte als het te vervangen lid nodig zijn. Ook hier wordt weer met een voordrachtsakte gewerkt, die aan de gemeentesecretaris moet worden overhandigd. De gemeenteraad moet de geloofsbrieven van het nieuwe raadslid en de opvolger(s) onderzoeken. Indien de geloofsbrieven aanvaard worden, is de kandidaat gekozen verklaard en worden de kandidaat-opvolgers aangesteld in de orde van hun voordracht. Stel dat een opvolger het mandaat niet kan opnemen, omdat in dat geval beide geslachten niet meer in de raad vertegenwoordigd zijn, dan wordt deze opvolger na de verkiezing van een nieuw raadslid weer eerste opvolger. Wanneer binnen zestig dagen nog steeds geen vervanger werd voorgedragen, wordt tot een nieuwe verkiezing overgegaan door alle gemeenteraadsleden. Het aantal stemmen dat een gemeenteraadslid heeft, is afhankelijk van het aantal te verkiezen OCMW-raadsleden. Ook hier wordt weer met een voordrachtsakte gewerkt. De kandidaat of de kandidaten die de meeste stemmen behalen en die indien nodig voldoen aan de geslachtsvoorwaarde, worden als verkozen verklaard. Bij staking van stem- POLITIEKE ORGANISATIE 57

24 men is de reeds aangehaalde voorrangsregel uit vraag 8 van toepassing. Ook hier wordt met een voordrachtsakte gewerkt. 3 Ook hier moet het dossier na de verkiezing opgestuurd worden naar de Raad voor verkiezingsbetwistingen. (art. 10, 1, art en art. 26) Eedaflegging De opvolger kan pas geïnstalleerd worden nadat de geloofsbrieven onderzocht en goedgekeurd werden door de gemeenteraad. Indien de geloofsbrieven van de opvolgers reeds goedgekeurd werden bij de installatie van de OCMW-raad, moet de voorzitter van de gemeenteraad deze geloofsbrieven opnieuw onderzoeken. De memorie zegt dat het onderzoek van de geloofsbrieven reeds kan gebeuren voor de officiële kennisgeving van het ontslag aan de voorzitter van de gemeenteraad. Het ontslag is immers pas definitief zodra de voorzitter van de gemeenteraad het heeft ontvangen. De eedaflegging van de opvolger die tijdens de legislatuur lid wordt van de OCMW-raad, gebeurt ten overstaan van de voorzitter van de gemeenteraad en in aanwezigheid van de gemeentesecretaris. Er wordt van deze eedaflegging een proces-verbaal opgemaakt dat opgestuurd wordt naar de voorzitter van het OCMW. (art. 16, 4, art. 17 en art. 26) 3 Ook nadat het wijzigingsdecreet van 25 april 2014 van kracht geworden is, zal de gemeenteraad nog stemmen over de aanduiding van een nieuw OCMW-raadslid als binnen de zestig dagen nadat het mandaat vrijgekomen is geen nieuwe kandidaat werd voorgedragen. 58 POLITIEKE ORGANISATIE

25 18. Wat als een raadslid zijn mandaat niet zelfstandig kan uitoefenen door een handicap? Indien een raadslid zijn mandaat wegens een handicap niet zelfstandig kan vervullen, kan het raadslid zich voor de uitoefening van zijn mandaat laten bijstaan door een vertrouwenspersoon. De memorie verduidelijkt dat een raadslid met een handicap over meerdere vertrouwenspersonen kan beschikken. Zo kan het raadslid ook bijgestaan worden op de momenten dat de gebruikelijke vertrouwenspersoon niet beschikbaar is. De Vlaamse Regering heeft de criteria tot vaststelling van de hoedanigheid van een lid van de OCMW-raad met een handicap bepaald in een uitvoeringsbesluit. Het bewijs van de handicap moet worden geleverd door een getuigschrift van een arts. Ook de voorzitter, de ondervoorzitter en de leden van het vast bureau of van de bijzondere comités kunnen voor de uitoefening van hun mandaat een beroep doen op een vertrouwenspersoon als ze hun mandaat wegens een handicap niet zelfstandig kunnen vervullen. (art. 28 en 69) (art Besluit van de Vlaamse Regering van 19 januari 2007 houdende het statuut van de lokale en provinciale mandataris) Wie kan vertrouwenspersoon zijn? De vertrouwenspersoon moet ten minste achttien jaar zijn en legaal binnen de Europese Unie verblijven. Dit betekent dat ook onderdanen van andere lidstaten van de Europese Unie vertrouwenspersoon kunnen zijn, als ze hun stemrecht in België willen uitoefenen, evenals de andere niet- Belgen die stemrecht gevraagd hebben en voldoen aan de voorwaarden uit de Gemeentekieswet. POLITIEKE ORGANISATIE 59

26 De vertrouwenspersoon mag zich daarnaast niet in een van de gevallen van onverenigbaarheid bevinden (zie vraag 11) en moet voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden (zie vraag 7). De verbodsbepalingen inzake bloed- en aanverwantschap (zie vraag 10) gelden enkel t.a.v. andere leden van de OCMW-raad en dus niet tussen de vertrouwenspersoon en het lid dat hij bijstaat. De memorie stelt dat de OCMW-raad, bij gebrek aan een specifieke regeling, zelf controleert of de vertrouwenspersoon aan deze voorwaarden voldoet. Bij geschillen hierover doet de Raad voor Verkiezingsbetwistingen uitspraak. Een gelijklopende regeling geldt voor de vertrouwenspersonen van uitvoerende mandatarissen van het OCMW. (art. 20, art. 22, art. 24 en art. 28) Wat zijn de rechten en plichten van de vertrouwenspersoon? De vertrouwenspersoon legt de eed niet af, maar beschikt over dezelfde materiële middelen en dezelfde verplichtingen als het raadslid dat hij bijstaat. De vertrouwenspersoon heeft onder dezelfde voorwaarden als het raadslid recht op een presentiegeld, maar heeft geen initiatiefrecht. De bepalingen die belangenvermenging van raadsleden onmogelijk maken (zie vraag 19) zijn ook van toepassing op de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon mag zijn persoonlijke mening niet geven en is onderworpen aan de geheimhoudingsplicht. (art. 28, art. 37 en art. 40, 4) 19. Wat moet het raadslid doen om belangenvermenging te vermijden? Opgelet: Deze bepalingen zijn van kracht, uitgezonderd de verbodsbepalingen die gelden voor de zaken die al behartigd werden op 1 juli 2009 door een advocaat of notaris, die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres van het raadslid werkt. Dit uiteraard 60 POLITIEKE ORGANISATIE

27 enkel als deze behartiging gebeurde in overeenstemming met de bepalingen uit de OCMW-wet. (art. 276, 42 ) (art. 1, 15 en 48, g Besluit van de Vlaamse Regering van 3 april 2009) (art. 37, eerste lid, 3 OCMW-wet) De decreetgever verbiedt raadsleden, hun vertrouwenspersonen en de burgemeester die de raad bijwoont (of zijn vervanger) om aanwezig te zijn bij de bespreking en stemming van bepaalde punten. Ook mogen ze bepaalde activiteiten niet uitoefenen. In grote lijnen gaat het hier om dezelfde situaties als voorzien in de OCMW-wet, al werden ze hier en daar, net als in het Gemeentedecreet, geactualiseerd en verfijnd. Verplichte afwezigheid Het is voor een raadslid verboden deel te nemen aan de bespreking en de stemming: 1. over aangelegenheden waarin hij een rechtstreeks belang heeft: hetzij persoonlijk; hetzij als vertegenwoordiger; of waarbij de echtgenoot of bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad een persoonlijk en rechtstreeks belang hebben. Dit verbod strekt niet verder dan de bloed- en aanverwanten tot de tweede graad als het gaat om de voordracht van kandidaten, benoemingen, ontslagen, afzettingen en schorsingen. Om discriminatie te vermijden, bepaalt de decreetgever uitdrukkelijk dat voor de toepassing van deze bepaling personen die wettelijk samenwonen, met echtgenoten worden gelijkgesteld. 2. over de vaststelling of goedkeuring van de jaarrekening van een instantie: waaraan hij rekenschap verschuldigd is; of waarvan hij tot het uitvoerend orgaan behoort. POLITIEKE ORGANISATIE 61

28 Deze bepalingen zijn niet van toepassing op het lid van de OCMW-raad dat zich in de bovenvermelde omstandigheden bevindt louter doordat hij als vertegenwoordiger van het OCMW is aangewezen in andere rechtspersonen. Concreet betekenen deze bepalingen dat een raadslid dat zich in een van bovengenoemde gevallen bevindt, bij een besloten vergadering de vergadering moet verlaten. Bij een openbare vergadering moet het raadslid de vergadering verlaten, maar mag hij wel in het publiek gaan zitten. (art. 37) Verboden activiteiten Raadsleden mogen niet: 1. rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of notaris tegen betaling werken in geschillen ten behoeve van het OCMW. Dit geldt eveneens voor de personen die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met het raadslid werken. 2. rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of notaris werken in geschillen: ten behoeve van de tegenpartij van het OCMW; ten behoeve van een personeelslid van het OCMW aangaande beslissingen in verband met de tewerkstelling binnen het OCMW. Dit verbod geldt ook voor de personen die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met het raadslid werken. 3. rechtstreeks of onrechtstreeks: een overeenkomst sluiten (behoudens in geval van een schenking aan het OCMW, zijn verenigingen of zijn vennootschappen); deelnemen aan een opdracht voor aanneming van werken, levering of diensten, verkoop of aankoop ten behoeve van het OCMW of de OCMW-verenigingen of -vennootschappen. Dit 62 POLITIEKE ORGANISATIE

29 geldt niet in de gevallen waarbij een OCMW-raadslid een beroep doet op een door het OCMW (of door zijn verenigingen of vennootschappen) aangeboden dienstverlening en hiervoor met het OCMW een contract afsluit. 4. optreden als afgevaardigde of deskundige van een vakorganisatie, in het bijzonder een onderhandelingscomité of het hoog overlegcomité van de gemeente. (art. 37) 20. Welke rechten en plichten heeft een raadslid? Recht op inzage en afschrift Het inzagerecht voor OCMW-raadsleden is redelijk absoluut. Leden van de OCMW-raad hebben recht op inzage in alle dossiers, stukken en akten m.b.t. het bestuur van het OCMW. Het recht op inzage betekent ook dat de raadsleden een kopie van de stukken mogen hebben, behalve voor de dossiers die betrekking hebben op de persoonlijke levenssfeer van de cliënten van het OCMW en hun onderhoudsplichtigen. Het OCMW mag voor deze kopieën een vergoeding vragen, die niet meer mag zijn dan de kostprijs. Personeelskosten mogen niet worden aangerekend. Het huishoudelijk reglement werkt het recht op inzage en afschrift verder uit. In tegenstelling tot de dossiers die bij de agenda van raad horen, heeft de decreetgever hier niet expliciet een elektronisch inzagerecht opgelegd (zie vraag 25). (art. 40, 1 en 3) Recht om diensten van het OCMW te bezoeken De leden van de OCMW-raad mogen alle inrichtingen en diensten bezoeken die het OCMW opricht en beheert. Het bezoekrecht wordt verder uitgewerkt in het huishoudelijk reglement. (art. 40, 2-3) POLITIEKE ORGANISATIE 63

30 Recht om vragen te stellen Raadsleden hebben het recht mondelinge en schriftelijke vragen te stellen aan de voorzitter en ondervoorzitter(s) van de OCMW-raad. Bij de indiening van vragen moet geen toegelicht voorstel van beslissing gebruikt worden. (art. 43) Recht om agendapunten voor de OCMW-raad aan te brengen Zie vraag 26. Plicht tot geheimhouding De OCMW-raadsleden en alle andere personen die het besloten deel van de raad bijwonen, hebben een geheimhoudingsplicht op basis van het decreet. Ook het beroepsgeheim blijft bestaan, waardoor strafrechtelijke vervolging mogelijk blijft. (art. 40, 4) (art. 458 Strafwetboek) 21. Hoeveel presentiegeld ontvangt een raadslid en voor welke vergaderingen? De leden van de OCMW-raad ontvangen een presentiegeld ten laste van het OCMW. Een OCMW-raadslid ontvangt dit presentiegeld als hij effectief aanwezig is geweest op een vergadering van de OCMW-raad. Het is een vergoeding voor de tijd en de kosten die de raadsleden besteden aan hun politiek mandaat. Uit een gezamenlijke lezing van het OCMW-decreet en het uitvoeringsbesluit van 5 juni 2009 (waarin ook de onderstaande opsomming staat), kan worden afgeleid dat ook leden van het vast bureau en van de bijzondere comités recht hebben op een presentiegeld voor vergaderingen van deze organen. 64 POLITIEKE ORGANISATIE

31 Voor andere vergaderingen kan de OCMW-raad bepalen dat een presentiegeld wordt verleend (dit is dus geen recht!), namelijk voor: 1. de vergaderingen met de vertegenwoordigers van de intern verzelfstandigde agentschappen van het OCMW; 2. de vergaderingen met de vertegenwoordigers van de OCMW-verenigingen (Titel VIII, Hoofdstuk I OCMW-decreet); 3. de vergaderingen waarvoor het aanwezigheidsquorum niet werd bereikt, maar waarvoor de raadsleden, als het bereikt was, wel presentiegeld zouden genieten; 4. de vergaderingen die slechts gedeeltelijk werden bijgewoond; 5. de vergaderingen die hervat worden. Voor vergaderingen die niet onder de voorgaande opsomming vallen, zoals de vergaderingen van de lokale adviescommissie water, gas en elektriciteit, kan geen presentiegeld worden gegeven. Wat er met de presentiegelden in de OCMW-verenigingen moet gebeuren, is niet duidelijk. Hierover zijn alleszins (nog) geen specifieke regels vastgelegd. De enige relevante bepaling is deze van art. 228, 1 OCMW-decreet, dat stelt dat OCMW-verenigingen van Titel VIII, Hoofdstuk I van het decreet (dus niet de andere OCMW-verenigingen) beheerd worden volgens dezelfde regels als het OCMW zelf. Het presentiegeld voor de aanwezigheid op de OCMW-raadszittingen bedraagt even veel als dat van de gemeenteraadsleden van de gemeente waar de zetel van het OCMW is gevestigd (voor vergaderingen van de gemeenteraad). Voor de vergaderingen van het vast bureau, de bijzondere comités en de vergaderingen uit de bovenstaande lijst (indien van toepassing) bedraagt het presentiegeld maximaal even veel als het presentiegeld voor gemeenteraadsleden. Als de OCMW-raad zich hier niet over heeft uitgesproken, bedraagt het presentiegeld voor deze vergaderingen even veel als voor gemeenteraadsleden bij een gemeenteraadszitting. Al hangt de hoogte van het presentiegeld dus af van dat van gemeenteraadsleden, toch zijn grenzen vastgelegd waarbinnen het OCMW moet blijven bij de bepaling van de hoogte van de presentiegelden. Sinds janu- POLITIEKE ORGANISATIE 65

32 ari 2013 is dit, ingevolge de indexering, minimaal 45,95 euro en maximaal 201,02 euro (basisbedragen van 28,57 en 124,98 euro aan indexcijfer 1,6084). Opgelet: presentiegelden worden niet automatisch geïndexeerd als de raad dit niet heeft vastgelegd, bv. in haar huishoudelijk reglement. Er moet wel over gewaakt worden dat het toegekende presentiegeld steeds binnen de (geïndexeerde) grenzen blijft van het uitvoeringsbesluit van 5 juni 2009 houdende bezoldigingsregeling van de lokale en provinciale mandataris. De OCMW-raad vermindert de presentiegelden van het OCMW-raadslid, als het raadslid dit vraagt. Het kan immers voordeliger zijn dit te doen als door deze presentiegelden andere bezoldigingen, pensioenen, vergoedingen of toelagen van het raadslid worden verminderd wegens de overschrijding van cumulatiegrenzen. Op dezelfde manier kan het OCMW eventueel inkomensverlies (door de cumul) van de mandataris compenseren, op voorwaarde dat de mandataris hierom vraagt (totaalgrens presentiegelden + compensatiebedrag = wedde van schepen in gemeente met inwoners). De OCMW-secretaris gaat telkens na of in de aanvraag van het raadslid aan de voorwaarden is voldaan. In het uitvoeringsbesluit van 5 juni 2009 worden de procedureregels daarvoor vastgelegd. Ook de vertrouwenspersoon die een OCMW-raadslid bijstaat, heeft recht op een presentiegeld, onder dezelfde voorwaarden als het raadslid zelf (zie vraag 18). (art , art. 49, 1 en art. 228, 1) (art Besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 houdende bezoldigingsregeling van de lokale en provinciale mandataris) 66 POLITIEKE ORGANISATIE