De kansrijke toekomst. van verzorgd wonen Habions jubileumonderzoek enthousiast ontvangen. Babyboomers

Transcriptie

1 A p r i l J a a r g a n g 6, n r. 10 E e n u i t g a v e v a n H a b i o n In dit nummer: Habions jubileumonderzoek 1 Onderzoek: Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen 2 Reacties op het onderzoek 5 Habion 55 jaar, het feest 6 Ouderen worden spelbepalers 8 Klantgerichte zorg in Swellengrebel, Utrecht 9 Zorg bij de hand in Parkstaete, Wapenveld 10 Statig wonen in Werkhoven 11 Appartementen De Kopertuin, Bilthoven 12 Nieuwbouw zorgcentrum De Kuijer, Nederhorst den Berg 13 Klachtencommissie 14 Evaluatie nieuwe verzorgingsen verpleeghuizen 15 Modern communicatiesysteem voor De Gelderhorst in Ede 15 We stellen u voor 16 Voorzitter 16 Algemene voorwaarden Habion 16 De kansrijke toekomst Babyboomers in beeld Dit jaar bestaat Habion 55 jaar. We zijn dus nu zelf senior geworden. Qua generatie behoren we daarmee tot de babyboomers: de rockers, de hippies, de ban-de-bommers, de witte fietsers, de provo s van toen. En de ouderen van straks. De ouderen voor wie we nu ontwikkelen en bouwen, want wat we nu aan vastgoed realiseren staat minstens 40 jaar. De ouderen van straks zijn anders dan de huidige senioren. Maar wie zijn het nu precies? Wat vinden zij belangrijk in het leven? Hoe willen ze wonen? Met ons jubileumonderzoek Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen geven we daar antwoord op. En tijdens onze goed bezochte jubileumbijeenkomst in De Flint in Amersfoort op 21 maart hebben we onze gasten kennis laten maken met de drie typen babyboomers die te onderscheiden zijn, hoe ze willen wonen en welke stijlvoorkeuren ze hebben. We discussieerden over hoe we ons moeten voorbereiden op een aanzwellende vraag naar zorg, over vernieuwende concepten voor verzorgd wonen en over de nieuwe actieve rol van senioren in onze samenleving: de grijze motor. U leest er veel meer over in deze Habits. Duidelijk is dat we anders moeten leren denken. Wij hebben daartoe een aanzet gegeven, maar kunnen en willen er niet alleen mee verder. Dat onze 400 gasten uit alle mogelijke sectoren kwamen - politici, ministeries, gemeenten, brancheorganisaties, onderwijs, financiële dienstverleners, zorgkantoren, architecten, corporaties, zorgorganisaties en ouderenorganisaties - stemt zeer hoopvol. Gezamenlijk kunnen we de uitdaging aan! John Vrije, directeur van verzorgd wonen Habions jubileumonderzoek enthousiast ontvangen Verrassend, interessant, innovatief, oplossingsgericht, de juiste snaar. De eerste reacties op ons jubileumonderzoek Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen bieden tal van aanknopingspunten voor verdere uitwerking van de resultaten. Dat bleek na de presentatie van ons jubileumonderzoek op 14 februari tijdens een goedbezochte persconferentie in Den Haag en ook op 21 maart tijdens ons grote jubileumfeest in De Flint in Amersfoort. Tijdens de bijeenkomst in perscentrum Nieuwspoort hebben we in aanwezigheid van media, kamerleden en vertegenwoordigers van brancheorganisaties als Aedes en ActiZ het onderzoeksrapport overhandigd aan mr. drs. Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland. Brinkman prees ons initiatief: Tot nu toe bepaalt de overheid wat we voor welke categorie bouwen. Uit het onderzoek blijkt dat de nieuwe ouderen dat zelf willen bepalen. Dat vraagt van partijen een andere manier van werken. Stap verder Het onderzoek is in onze opdracht uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction en trendconsultancybureau De Bock & Dekker, ter gelegenheid van ons 55-jarig jubileum dit jaar. Vijf jaar geleden hebben wij eveneens een spraakmakend onderzoek gehouden: Wat is thuis?. De uitkomsten daarvan zijn voor ons reden geweest om meer nadruk te leggen op factoren die het thuisgevoel van ouderen in onze seniorencomplexen bepalen. Het nieuwe onderzoek Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen gaat een stap verder. Dit onderzoek onderscheidt drie hoofdtypen toekomstige ouderen en kijkt nadrukkelijk naar hun specifieke wensen en eisen ten aanzien van wonen, zorg en welzijn. Betrokken blijven De nieuwe ouderen, de babyboomers, willen bij de maatschappij betrokken blijven, zelf kunnen kiezen en bepalen hoe ze wonen, met zorg op maat. Op basis van onderzoek en trends zijn de toekomstige ouderen ingedeeld in drie typen: traditioneel, modern en postmodern georiënteerden. Om hen woonvormen te bieden waar zij zich thuis voelen moeten hun voorkeuren uitgangspunt zijn. Vervolg op pagina 2 1

2 Vervolg van pagina 1 Daarnaast speelt de vergrijzing: veel meer ouderen en minder jongeren die zorgfuncties vervullen. Dat dwingt ons te zoeken naar creatieve alternatieven voor het huidige woon- en zorgaanbod. Waarbij de vergrijzing minder als probleem wordt gezien maar als kans. De nieuwe ouderen willen en kunnen blijven participeren in de samenleving. Vanuit die achtergrond zijn drie vernieuwende 2 Habions onderzoek Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen Toekomstige ouderen vinden de huidige verzorgings- en verpleeghuizen ontoereikend voor de kwaliteit van leven en wonen. Ze willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Ze hebben duidelijke ideeën over hun laatste levensfase; zelfbeschikking vinden ze essentieel; ze willen midden in de samenleving staan en maatschappelijk betrokken blijven. De aankomende generatie senioren is mondig en actief. Ze willen meepraten en meebeslissen over hun woonvormen. woonconcepten ontwikkeld. Interactie is essentieel in deze concepten. Ze geven een mogelijk antwoord op de maatschappelijke ontwikkelingen die we op ons af zien komen: de enorme vergrijzing, het groeiend tekort aan zorgpersoneel, de afkalvende mantelzorg en de individuele wensen van de nieuwe ouderen. Genoeg belangstelling voor de persbijeenkomst in Nieuwspoort. Dat blijkt uit het onderzoek onder de aankomende generatie ouderen, de protestgeneratie ofwel de babyboomers, geboren tussen 1946 en Het door de bureaus Motivaction en De Bock & Dekker in onze opdracht uitgevoerde onderzoek geeft antwoord op de vraag: wat zijn de woonwensen van toekomstige senioren in relatie tot trends en maatschappelijke vraagstukken die de Nederlandse samenleving op zich af ziet komen? Woonconcepten Al over vijftien jaar is het aantal 65-plussers met fysieke of psychische klachten verdubbeld. Tegelijkertijd neemt de werkzame beroepsbevolking in die periode af, terwijl zij juist de middelen en de zorg moeten leveren. Hoe zijn die factoren te combineren en welke woonzorgconcepten kunnen daar een oplossing voor bieden? Het onderzoek levert nieuwe inzichten op over de aankomende senioren, hun diversiteit in stijlvoorkeuren, woonbeleving en hun eisen aan de zorg. Op basis daarvan zijn drie woonconcepten ontwikkeld. Drie onderzoeken Er zijn eigenlijk drie (deel)onderzoeken uitgevoerd. Allereerst zijn de belangrijkste sociodemografische trends tot 2040 in kaart gebracht en zijn de toekomstige senioren in drie hoofdtypen beschreven: traditioneel, modern en postmodern georiënteerden. Zie het kader: De nieuwe ouderen. Dat gebeurde op basis van statistische en mentaliteitsgegevens van Motivaction. Ook de radio toonde belangstelling. Directeur John Vrije in de studio van de NCRV voor de opname van het programma Casa Luna. Het bureau Motivaction monitort sinds 1997 het sociale klimaat van Nederland en de consumentenvoorkeuren onder ruim 2000 mensen. DE NIEUWE OUDEREN Toekomstige ouderen onderscheiden zich van de huidige generatie. Bij hun opvattingen past een wellness-concept, geen patiënt-concept. Enkele steekwoorden die de nieuwe ouderen typeren: maatschappelijk betrokken actief en uithuizig minder honkvast grotere mobiliteit autonoom en informeel gericht digitale tijdperk zelfbeschikking Het tweede onderzoek was een trendanalyse gebaseerd op sociaal-culturele onderstromen en sociodemografische trends. Een koppeling van die analyse aan de drie type toekomstige ouderen leidde vervolgens tot de drie woonzorgconcepten. Zie het kader: Het nieuwe wonen: win-win. Als derde onderdeel is een kwantitatieve markttoets gehouden om te zien of de drie woonconcepten een reële optie zijn voor toekomstige ouderen, verzorgenden en jongeren. Daarbij is 1750 Nederlanders om hun mening gevraagd. Zie het kader: Concepten levensvatbaar. Drie segmenten HET NIEUWE WONEN: WIN-WIN Zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen; de verwachte zorgvraag; de afnemende beroepsbevolking en een andere kijk op mantelzorg zijn de uitgangspunten geweest bij de ontwikkeling van de drie woonconcepten. Dat is dusdanig gebeurd dat er win-win situaties ontstaan. Globaal zijn de aankomende senioren in te delen in drie segmenten of mentaliteiten, met onderscheidende stijlvoorkeuren, waarden en opvattingen: de traditioneel georiënteerden, de modern georiënteerden en de postmodern georiënteerden. Uiteraard zijn er overeenkomsten tussen de drie segmenten. Bijvoorbeeld als het gaat om maatschappelijke emancipatie, een internationale blik en individuele betrokkenheid. De drie onderscheiden zich echter als het gaat om CONCEPTEN LEVENSVATBAAR De drie woonconcepten zijn getoetst in een steekproef onder 1750 respondenten, zowel toekomstige senioren (50-65), mensen tussen jaar als HBO-MBO studenten onder de 26 jaar. Ondanks logische verschillen vinden allen de concepten in zekere mate aansprekend. Er is voldoende marktpotentieel om deze vernieuwende concepten verder te ontwikkelen in samenspraak en samenwerking met alle betrokken partijen als nationale overheid, gemeentes, zorginstellingen en -instanties, architecten en ontwikkelaars. Uiteraard moeten in de uitvoering de concepten nader worden toegesneden op de stijlen en waarden van elk segment senioren, aldus de conclusie in het rapport. waarden, woonbeleving en wensen ten aanzien van de zorg. Deze segmentering is beter bruikbaar dan meer gebruikelijke criteria bij het voorspellen van voorkeuren, gedrag en waar men zich thuis bij voelt. Het gaat bijvoorbeeld niet meer om kenmerken als inkomen of opleiding. Hoge of lagere inkomens komen in alle drie de segmenten voor. De traditioneel georiënteerden wonen vaker in landelijke gebieden. Veiligheid, orde en netheid zijn zeer belangrijk. Zij zijn minder tolerant ten opzichte van andersdenkenden. De modern georiënteerden wonen vaker in een suburbane omgeving, zijn gericht op gemak en comfort en zijn actiever. Binnen het postmoderne segment bestaat qua woongebied een tweedeling tussen sterk landelijke en sterk stedelijk georiënteerden. Deze groep zoekt naar exclusiviteit, comfort en luxe. Prognose Het traditionele segment zal in de komende 10 tot 20 jaar beduidend kleiner worden (16%), postmodern daalt na een groeiperiode licht, terwijl de groep modern georiënteerden uiteindelijk het grootste deel vormt met 44%. Een gegeven om rekening mee te houden bij de ontwikkeling van nieuwe woonzorgvormen, waarbij de bewoner centraal staat. Niet naar Huize Avondrood Prognose Over 20 jaar Over 10 jaar 16% 16% Hoe kijkt de toekomstige oudere tegen de huidige verzorgingshuizen aan? Zorgverlening in Nederland wordt zo ingericht dat iedereen m.o.m. zelfstandig kan blijven wonen 94% Als ik in een verzorgingshuis woon wil ik nieuwe dingen blijven leren 91 % Ik zou een verzorgingshuis kiezen met zo min mogelijk regels 89% De kamers in verzorgingshuizen vind ik te klein 86% Het verzorgend personeel in verzorgingshuizen is begaan met de mensen die ze verzorgen 85% Verzorgingshuizen geven je het gevoel dat je leven bijna voorbij is 78% De sfeer en uitstraling van verzorgingshuizen staan me niet aan 68% Ouderen die in een verzorgingshuis wonen, zijn minder eenzaam dan andere ouderen 66% In een verzorgingshuis word je als een kind behandeld 62% Het prettige van een verzorgingshuis is dat iedereen er hetzelfde aan toe is als jij 57% Ik wordt het liefst verzorgd door de eigen familie 42% Bron: Motivaction, 2006, Basis: jaar Concept 1 ALL TOGETHER NOW - wonen + zorg + opleiding Op een soort campus wonen mensen in een zorgflat. Het gebouw staat in verbinding met een school waar jongeren voor de zorg worden opgeleid. Het restaurant staat open voor bewoners, studenten, docenten. Er zijn ook studentenwoningen en (buurt) voorzieningen als bioscoop, theater, een gemeenschappelijke tuin. De studenten lopen stage in de flat, de ouderen geven gastcolleges of begeleiding. Interactie en een stimulerende woon- en leeromgeving staan centraal. Nu 25% 34% 33% 40% 44% 42% 50% TRADITIONEEL 17% heeft geen kinderen Lokaal georiënteerd Vaker landelijk wonend Sociale contacten in directe omgeving Voor zorg bij voorkeur terugvallen op kinderen en familie MODERN 37% heeft geen kinderen Suburbane woonomgeving Minder gericht op vitaliteit en gezondheid Comfort, gemaksgeoriënteerd, statusgevoelig Nog niet bezig met zorgvraag POSTMODERN 43% heeft geen kinderen Woongebied: heel stedelijk of juist heel landelijk Sterk gericht op vitaliteit Tolerant naar andere culturen Zorgvraag zelf regelen (autonomie) met eigen netwerk 3

3 Concept 2 THE NEW MAMAS & PAPAS - wonen + mantelzorg NIEUWE MANTELZORG Bovenop gezinswoningen komt een laag appartementen voor senioren. De bewoners van de benedenwoningen verplichten zich voor de bewoners erboven te zorgen. Dat hoeven niet de eigen ouders te zijn. Andersom kunnen de senioren hun diensten bewijzen door bijvoorbeeld op de kinderen beneden te passen. De zorgplicht is dus wederzijds. De appartementen zijn zelfstandig te bereiken, met lift. Eventueel kan een trap in de woning naar het appartement erboven leiden. Zelfstandigheid en privacy staan voorop. De bereidheid om mantelzorg in de traditionele vorm te verlenen kalft af. Veel één-ouder gezinnen, grotere afstanden en het toenemend gevoel geen beroep te willen doen op iemand zijn daar debet aan. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan een vorm van mantelzorg enorm in de toekomst. Ouderen en jongeren blijken echter wel degelijk bereid diensten uit te wisselen op basis van een soort ruilhandel: ik doe wat voor jou, jij doet wat voor mij. Mantelzorg krijgt daarmee een meer economische drijfveer en niet meer op basis van dankbaarheid of afhankelijkheid. Het woonconcept Wonen & Mantelzorg is daarop gebaseerd, maar de nieuwe mantelzorg is overal toepasbaar. Internet kan een belangrijke rol spelen om contacten te leggen tussen partijen. ZO MIN MOGELIJK REGELS Toekomstige ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. 61 procent denkt daarbij aan thuiszorg; 25 procent gaat daarbij uit van mantelzorg; slechts 11 procent rekent op zorg in verpleeg- of verzorgingshuis. En als dat laatste gebeurt dan wil 89 procent dat in een omgeving met zo min mogelijk regels; 91 procent ziet zich nog lang niet uitgerangeerd en wil nog volop nieuwe dingen leren en meemaken. Concept 3 THE BRIGHT SITE OF LIFE - zorgen + wonen + werken Midden in de stad staat een levendige woontoren. Op de begane grond zijn restaurants, winkels en terrassen. Een laag hoger is er ruimte voor praktijken van tandartsen, huisartsen, fysiotherapeuten en dergelijke. Daarboven appartementen voor zorgverleners en hun gezinnen. Op de één na hoogste laag bevinden zich zorgafdelingen en appartementen. Boven in het gebouw zijn ruimtes voor massage, fitness, sauna, een zwembad. Het concept concentreert wonen, zorgen en werken in een welness-omgeving voor zowel senioren als verzorgenden. Reacties op het Habion Jubileum onderzoek Prof. dr. Dick Knook, emeritus hoogleraar gerontologie De resultaten van Habions onderzoek sluiten aan bij ontwikkelingen die gaande zijn: de toenemende zorgvraag als gevolg van de vergrijzing, tekort aan zorgpersoneel, ouderen die spelbepaler willen zijn. Het zorg-opleiding woonconcept biedt mogelijkheden, maar je lost er naar mijn mening niet het enorme tekort in de zorg mee op. Er zijn twee onderbelichte aspecten in dat verband: richt je met zo n woonconcept niet alleen op MBO en HBO niveau, maar ook op de laag daaronder en investeer in de ontwikkeling van domotica en technologie. Zowel in de hardware en dus in de gebouwen die Habion neerzet als meer algemeen in technologische innovatie bij thuiszorg. Zo moet nu twee keer per dag een thuiszorger langs om steunkousen aan en uit te doen. Er zijn inmiddels ook apparaten in ontwikkeling waarmee de senior dat zelf kan. Peter van Leeuwen, directeur Instellingen van ING Nederland Habion is een belangrijke partij in zorggerelateerd wonen. Ambitieus en vernieuwend ook. Dat willen wij ook zijn. De zorgsector en woning- corporatiesector zijn voor ING van oudsher belangrijke speerpunten. We zijn dan ook verheugd dat we de nieuwe huisbankier voor Habion zijn geworden. Wat mij erg aanspreekt in het onderzoek is de mix van leeftijdsgroepen, de integratie met de maatschappij en het marktgericht denken. De sector gaat nu nog te veel uit van aanbod. Flexibiliteit is belangrijk, ook in gebouwen. De wereld ziet er over vijftien jaar weer heel anders uit. Habion denkt al in verschillende gebruikersgroepen en verschillende oplossingen. Wij kunnen daarin met onze expertise meedenken. We zijn de grootste financiële dienstverlener die mondiaal als vastgoed ontwikkelaar actief is. Dat maakt kruisbestuiving van expertise mogelijk. We staan tenslotte samen voor een fors maatschappelijk vraagstuk om de groeiende vergrijzing op te vangen. Mieke de Bock, visueel management consultancy De Bock & Dekker Ik heb me alleen al vanwege mijn leeftijd erg betrokken gevoeld bij de opdracht. De drie woonconcepten acht ik zeer realistisch. Dat blijkt ook wel uit de toetsing in de markt. Ze zijn ook niet uit het niets ontstaan. Ik heb ze gebaseerd op grondig onderzoek en veel gesprekken. Er ontstaat een idee, dat werk je uit en vervolgens krijg je daar vanuit allerlei kanten feedback op en schaaf je bij. Een proces dat zich herhaalt, net zolang tot realistische concepten met bijbehorende stijlconcepten ontstaan. Het lijkt me leuk om bij de verdere ontwikkeling betrokken te blijven. Of ze daadwerkelijk ook zo gerealiseerd worden is natuurlijk afhankelijk van veel factoren. Ik denk wel dat gezien de problematiek van toenemende vergrijzing en zorgvraag uiteindelijk de tijd zal dwingen om ze uit te voeren. Lucienne Hoogwerf, directeur Fontys Hogeschool Verpleegkunde De woonconcepten uit het jubileumonderzoek bieden mogelijkheden en kansen voor de opleiding HBO-Verpleegkunde en zeker ook voor sociale studies. Wonen, welzijn en zorg liggen mooi bij elkaar en dat is waar de beroepspraktijk om vraagt. Het concept met studenten en ouderen op één campus spreekt mij wel aan. Ik stoei nog wel met de vraag of studenten dat ook echt willen. Aan de andere kant: het is aan ons om dan boeiende studietrajecten aan te bieden. Dat doen we al in samenwerking met verpleeg- en verzorgingshuizen en dan zie je dat ouderen opeens wel interessant worden voor studenten. Het kan dus wel. Als hogeschool willen we dan ook graag betrokken zijn bij dit soort vernieuwende concepten. Lex Staal, manager marketing & communicatie ActiZ, organisatie voor zorgondernemers Het waardevolle van het jubileumonderzoek is dat Habion zegt: het kan anders en we gaan dat ook doen. Het zijn ook uitdagende woonconcepten. Senioren blijven deel uit maken van de samenleving, willen regie en autonomie houden en een beroep op de omgeving, de community kunnen doen. Het gaat dus om de combinatie van goed nabuurschap en zorg en niet meer alleen om complete zorgpakketten. Onze zorgondernemers richten zich al meer en meer op het leveren van specifieke professionele zorg in combinatie met goed nabuurschap en technologie. De uitkomsten van het onderzoek met daarbij de woonconcepten en de ontwikkelingen in onze branche sluiten dus niet alleen goed op elkaar aan, ze versterken elkaar. Roel Schoemaker, account director Motivaction Het bijzondere is dat wij weliswaar vaker baanbrekend en vernieuwend onderzoek doen, maar bijna altijd voor overheden en bedrijfsleven en niet voor partijen als Habion. Corporaties opereren in een, in ieder geval op het oog, stabiele en minder hectische en dynamische markt. Habion kiest echter bewust voor vernieuwing en staat ook daadwerkelijk open voor nieuwe inzichten. Twee jaar geleden hebben we voor Habion een imago onderzoek gehouden. Dat zie je wel vaker in corporatieland. Maar Habion heeft vervolgens de resultaten daadwerkelijk strategisch in haar beleid ingebed en bijvoorbeeld ook haar organisatiestructuur aangepast. Datzelfde zie je nu ook gebeuren. Ook nu zijn ze daadwerkelijk van plan er voor te gaan. Jeroen Singelenberg, programmaregisseur SEV (voorheen Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) Het is zeker creatief en innovatief wat er uit Habions onderzoek is gekomen. Ik heb wel twijfels bij sommige resultaten. Gaan de mentaliteiten niet voorbij aan de grote zwijgende meerderheid die refereert aan de huidige, individuele woonsituatie en is er wel echt belangstelling voor de concepten bijvoorbeeld? We hebben eerder gemerkt bij het onderzoek rond Seniorenstad dat mensen wel belangstelling aangeven, maar uiteindelijk een voorkeur hebben voor een van de tussenstappen die ze maken tussen de huidige woonsituatie en een concept. Sterk vind ik de rode draad in het onderzoek dat uitgaat van meerdere generaties in een woonomgeving. Dat is in Nederland zwak ontwikkeld. Ik zou het toejuichen als Habion daarmee gaat experimenteren. Martin Bontje, algemeen directeur Zorgverzekeraars Nederland Het scheiden van wonen en zorg is lastig. Technisch lastig en er is ook veel geld mee gemoeid. Het is echter wel hard nodig. Alleen al om die reden is het noodzakelijk dat Habion de drie concepten verder uitwerkt. Wij willen investeren en een stimulerende rol spelen als het gaat om dit soort innovatieve concepten. Dat kan echter alleen als glashelder wordt wat wel en wat niet onder de AWBZ valt. Pas dan kunnen we als verzekeraars aanvullende pakketten ontwikkelen en meer comfort en luxe aanbieden. Voor Habion zijn de resultaten van het eigen onderzoek cruciaal, want het raakt de corporatie recht in het hart. Ze zal dan ook verder onderzoek moeten blijven doen naar de ontwikkelingen van de markt. Henk van Heuven, directeur Aedes, vereniging van woningcorporaties Eigenlijk gaat het er niet om of Habion erin slaagt deze woonconcepten zo te realiseren. Belangrijker is dat Habion lef toont; dat ze de mentaliteiten uit het onderzoek ook daadwerkelijk uitwerkt in woonvormen en het geen abstract verhaal laat. Zonder experimenten geen vernieuwing. Dankzij Habion blijven corporaties voorop bij het ontwikkelen van nieuwe woonvormen. Dat Habion daarbij (toekomstige) bewoners voorop stelt en hen laat bepalen spreekt mij erg aan. Het past ook in ons Antwoord op de Samenleving (de afspraak van gezamenlijke corporaties om o.a. miljarden extra te investeren in 140 wijken, red.), waarbij we als corporaties een substantiële bijdrage willen leveren aan het oplossen van vraagstukken op de woningmarkt. 4 5

4 Habion 55 jaar Feest voor alle mentalities! Er waren bitterballen, stamppot en worst en Hollandse liedjes. Maar ook olijven, uitgebreide tapas en Engelstalige klanken. En prosciutto crudo en sushi en loungemuziek. Er waren traditionele zitjes met Perzische tapijtjes en schemerlampen. Maar ook moderne zitjes met veel hout en chroom. En postmoderne loungebanken en blauwig licht. Als ergens ooit alle typen toekomstige senioren onder één dak echt thuis waren, was het wel op 21 maart in De Flint in Amersfoort. Daar vierden we groots ons 55-jarig jubileum. Met acts, live muziek en onder meer met een spetterend optreden van de internationaal aan de weg timmerende a capella groep Montezuma s Revenge. En met veel aandacht voor de uitkomsten van ons jubileumonderzoek. Dat gebeurde aan de hand van presentaties van onze directeur John Vrije en de onderzoekers van de bureaus Motivaction en De Bock & Dekker, gevolgd door een panel onder leiding van dagvoorzitter Job Boot. Er werd gesproken en gediscussieerd over de onderscheiden typen (mentalities) toekomstige senioren met elk hun eigen waarden en voorkeuren en over de verschillende vernieuwende woonconcepten die daarop kunnen en moeten inspelen. En hoe we nu op grond van de onderzoeksresultaten verder kunnen gaan met de vernieuwing van verzorgd wonen (zie ook elders in deze Habits). De traditionele setting: hoewel veruit de meeste gasten aangaven postmodern georiënteerd te zijn, voelden velen zich thuis in een traditionele, oer-hollandse huiskamer. Gezellig aan tafel met een pilsje, pinda s en een bord stamppot. Vocaal trapezewerk, jongleren met akkoorden, goochelen met repertoire. De internationaal vermaarde a capella groep Montezuma s Revenge spettert letterlijk van het podium in een aubade aan één van onze gasten. Overzicht van de postmoderne setting met blauw licht en witte meubelen. Door de verschillende ruimtes van De Flint in te richten in één van de drie mentaliteiten uit ons jubileumonderzoek, konden onze gasten concreet de verschillen in stijlvormen ervaren. Door de verschillende ruimten van De Flint aan te kleden en in te richten naar de drie onderscheiden typen toekomstige ouderen, konden onze gasten een concrete indruk krijgen van de verschillen in waarden en stijlvoorkeuren. En ze ook beleven, inclusief de bij iedere mentality horende maaltijden, acts en muziek. Zelfs de koffie aan het eind van het feest was erop aangepast: pruttelkoffie, senseo of espresso. Uit een voorafgaand onderzoek per onder de gasten bleek overigens maar liefst tachtig procent van de aanwezigen postmodern georiënteerd, zeventien procent modern en drie procent traditioneel georiënteerd. Toch was het ook gezellig druk bij de traditionele zitjes, de bitterballen en de stamppot... De postmoderne setting: bij de sushibar kon je op je plaats blijven staan en je richten op je gesprekspartner, terwijl de heerlijkste sushi en sashimi, geserveerd als ware kunstwerkjes, op de lopende band voorbij kwamen. Tot welke mentality behoort u? Uit een onderzoekje bleek dat tachtig procent van onze gasten postmodern georiënteerd zijn, zeventien modern en drie traditioneel. Stof tot nadenken en napraten. Na afloop van de presentatie van ons jubileumonderzoek werd volop nagepraat over nieuwe visies en de mogelijkheden voor verrassende woonvormen gekoppeld aan zorgen, werken en opleiden. Ontvangst van onze gasten in De Flint in Amersfoort. Na afloop kregen de gasten allemaal het boekje De Grijze Motor mee over Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen. 6 De grote zaal van De Flint zat vol tijdens de presentaties van de onderzoeksbureaus Motivaction en De Bock & Dekker naar mentaliteiten en levensstijlen van toekomstige ouderen en de daarbij ontwikkelde nieuwe woonconcepten. Babyboomer John Vrije als toekomstige, nieuwe oudere die zich niet laat betuttelen, maar gewoon zelfstandig wenst te blijven wonen en leven, regelmatig sport, naar theater en café gaat, sociaal actief is, niet zo honkvast en veel reist. Op een Harley-Davidson natuurlijk. Panelleden Moniek van Jaarsveld, raad van bestuur Stichtse Warande, Ab van de Kreeke, hoofd Verpleging en Verzorging van het College bouw zorginstellingen (rechts) en directeur John Vrije van Habion in discussie. Van Jaarsveld: Als zorgorganisatie kun je je profileren door een mentality te kiezen en je daarmee te onderscheiden van anderen. Gezellig met het bord op schoot in gesprek. De informele sfeer van ons jubileumevenement bood iedereen gelegenheid ongedwongen kennis te maken en van gedachte te wisselen. De moderne setting: say cheese! In alle drie de settingen traditioneel, modern en postmodern konden onze gasten zich laten fotograferen, zoals hier in de hoek met moderne meubelen, glastafel en koeienhuid. 7

5 Ouderen geen speelbal, maar spelbepaler Jubileumonderzoek leidt tot nieuwe manier van denken Natuurlijk is binnen Habion verheugd gereageerd op Zelf hebben Vrije en Abbring ook de mentality-test neerzetten, maar die mevrouw in een bloemetjes- Grijze motor van onderzoeksbureau Motivaction gedaan. jurk zal zich daar niet in thuis voelen. Die heeft een Ongeacht de mentaliteit hebben de ouderen van de vele aandacht voor de drie woonzorgconcepten Het bureau onderzoekt al sinds 1997 mentaliteits- andere smaak, andere waarden en stijlvoorkeuren. straks gezamenlijke kenmerken. Zij willen midden veranderingen onder Nederlanders en heeft in Daarbij geldt overigens geen goed of fout, mooi of in de samenleving staan; deel uit maken en nog uit het jubileumonderzoek Het nieuwe ouder worden, opdracht van Habion de toekomstige ouderen in lelijk. actief zijn in de maatschappij. De drie ontwikkelde het nieuwe wonen. Maar belangrijker is dat uit drie hoofd-mentaliteiten ingedeeld. Daarvoor is onder meer de mentality-test gebruikt. Vrije en Abbring raden iedereen aan om die test ook even te Onder gelijkgestemden Het betekent dat aan marktonderzoek een dimensie woonzorgconcepten biedt ze die gelegenheid. Vervolg op pagina 16 ons onderzoek blijkt dat rijksoverheid, gemeenten, doen. Dat kan eenvoudig via wordt toegevoegd, namelijk: welke mentaliteit is Het kost maar een paar minuten en geeft inzicht in overheersend in een bepaald gebied? Vervolgens architecten, zorgverleners en corporaties anders wat jouw eigen stijlvoorkeuren, opvattingen en gaan we niet met een eerste ontwerp en bouw- waarden zijn. Dat gaat veel verder dan categorise- tekeningen de boer op. Nee, we gaan daaraan moeten gaan denken. We moeten niet meer uitgaan ren op inkomen, opleiding en demografische cijfers voorafgaand met de toekomstige bewoners en wat nu vooral gebeurt. Het gaat uit van de ideeën andere betrokken partijen rond de tafel zitten. van gebouwen, bouwnormen en wat wij als die je hebt, je waardeoriëntatie, hoe je in het leven Zij zullen moeten vertellen wat ze willen, hoe ze staat. Dat verklaart veel beter of iemand zich wel willen wonen en zorg willen krijgen. Dat zal anders bouwers goed of mooi vinden. We moeten denken of niet ergens thuis voelt. zijn dan de huidige woonvormen voor ouderen. vanuit de toekomstige bewoner. Zijn waarden, Bloemetjesjurk Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat zij niet willen wonen in de huidige verzorgingshuizen. Ze laten Het is goed je daarvan bewust te zijn, vervolgen zich bovendien niet meer vertellen hoe ze moeten zijn stijlvoorkeuren en wensen, kortom: zijn beiden. Want als bouwers gaan ook wij uit van wonen. Ze willen ook onder gelijkgestemden onze voorkeuren, van wat wij denken hoe het hoort verblijven. Je hebt tientallen golfclubs. Je kiest mentaliteit is voortaan uitgangspunt, stellen directeur John Vrije en manager Strategie & markt Joke Abbring van het jubilerende Habion. te zijn, wat we zelf mooi vinden, wat onze stijl is. Vervolgens zeg je: dit is ons aanbod, daar moet je het in vinden. Maar als je bouwt voor anderen, zijn je eigen voorkeuren niet relevant. Je kunt wel een postmodern gebouw wat je zelf prachtig vindt die club waar je je het prettigst voelt, waar de sfeer van het clubhuis en de mentaliteit van de leden je aanspreekt. Zo willen toekomstige ouderen ook kunnen kiezen waar, hoe en met wat voor mentaliteiten ze wonen. De resultaten van het onderzoek Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen zijn op een toegankelijke manier weergegeven in de pocket De grijze motor. Bestellen? Op onze website vindt u een bestelformulier op onze jubileumpagina s. Sacha Lamers: Thuiszorg, waar thuis ook is. Klantgerichte zorg in Swellengrebel Habion transformeert Utrechts verzorgingshuis tot verpleeghuis Habion en zorgorganisatie Aveant hebben Een belangrijke verandering is dat elke afdeling van overlast zo veel mogelijk te beperken. Verder kreeg het hele interieur van het gebouw een 24 bewoners drie gezamenlijke huiskamers heeft Het gebouw heeft drie vleugels van vijf verdiepin- facelift. Trappenhuizen zijn gerenoveerd, liften en het zorgcentrum Swellengrebel in Utrecht gekregen. Dit sluit veel beter aan bij onze manier gen. De vleugels zijn een voor een onder handen de zorgposten kregen per etage een eigen kleur. van werken, zegt Gerda van Kats, die als team- genomen. Tweederde van de bewoners kon op deze De voordeuren van de appartementen kregen getransformeerd van verzorgingshuis leider facilitair nauw betrokken was bij de verbou- manier in het complex blijven wonen. De andere verschillende kleuren, voor de fleurigheid maar wing. De mensen doen nu meer gezamenlijk. bewoners woonden tijdelijk elders, zoals in een ook voor de herkenbaarheid voor bewoners. tot verpleeghuis met 92 plaatsen. Ze eten bijvoorbeeld samen. Zo voorkomen we dat gebouw van Aveant in Leidsche Rijn. In totaal heeft Op de begane grond zijn de receptie en de zitjes mensen nauwelijks van hun kamer komen en zich de operatie ruim een jaar geduurd. Daar gingen vernieuwd. Bovendien kreeg Swellengrebel een Veel bewoners kregen al verpleeg- wellicht eenzaam voelen. Een andere aanpassing ruim 6 jaar aan ontwikkeling en bouwprocedures prachtig restaurant, ook toegankelijk voor is de klimaatbeheersing die is afgestemd op de aan vooraf, zo memoreerde Habiondirecteur John bezoekers en wijkbewoners. huiszorg. Nu is ook het gebouw nieuwe doelgroep. Airco is voor de bewoners niet geschikt maar door zogenaamde topkoeling is Vrije in zijn openingsspeech. Maar het resultaat mag er zijn. Regie van de klant daarop volledig ingericht. het binnen Swellengrebel bij een hittegolf altijd enkele graden koeler dan buiten. Fleurigheid De bewoners hebben een eigen kamer met een eigen doucheruimte en toilet en ze delen met acht Op 1 maart is het vernieuwde Zagen en hakken De appartementen zijn geschikt gemaakt voor de zwaarst mogelijke zorg, zowel somatisch als een huiskamer. Toch wil manager zorg Sacha Lamers niet van kleinschalig wonen spreken. Swellengrebel officieel geopend. Van Kats kijkt met tevredenheid terug op het psychogeriatrisch. De deuren zijn breder, de Dan heb je het echt over aparte wooneenheden bouwtraject. De samenwerking met Habion en met belichting en verlichting is verbeterd en infra- met zes tot acht bewoners. Dit blijven afdelingen de bouwers liep heel goed. Het is mij erg meegeval- roodsensoren bevorderen de veiligheid. met 24 bewoners. Dat neemt niet weg dat len hoe ze met de bewoners omgingen. Het zagen De doucheruimte is nu veel ruimer, zodat Swellengrebel klantgerichte zorg levert. en hakken was erg lawaaiig, maar ze hielden goed meer gecompliceerde zorg mogelijk is en prettig We gaan zo veel mogelijk uit van de regie van rekening met de bewoners en probeerden de en volgens de ARBO-regels valt te werken. de klant. Die kan aangeven wat hij kan en wil. In samenspraak met, en niet over de hoofden van de bewoners. Die werkhouding komt niet bij iedereen vanzelf, erkent ze. Het is een proces dat we hebben ingezet. Met trainingen en gesprekken met teams kijken we hoe we daar kunnen komen. De klant moet centraal staan, daar gaat het om. Aveant heeft als motto Thuiszorg, waar thuis ook is. In Swellengrebel proberen we daar in de huiskamers in een huiselijke sfeer inhoud aan te geven met de gastvrouw, medewerkers in de zorg en welzijnsmedewerkers. 8 9

6 Midden in het dorp Werkhoven in het Weerdenhof komt op de plek van verzorgingshuis onder de kap wat een bijzondere sfeer geeft. voorop. In elk appartement is een oproepsysteem Krommerijnhof. Je ziet ook in Werkhoven een Deze zes unieke appartementen zijn extra ruim, aanwezig waarmee de bewoner 24 uur per dag prachtige Kromme Rijngebied startten verschuiving van intramuraal naar extramuraal. tot 112 m 2, en hebben elk een patio. verbinding met zorgverleners van Stichting we in april met de bouw van het Krommerijnhof voldeed niet meer aan de huidige wensen en is gesloopt. Met zorgaanbieder Comfort en veiligheid Rijnheuvel kan maken. En elk appartement wordt met een videofooninstallatie uitgerust zodat men Stichting Rijnheuvel hebben we een nieuwbouw- Het gebouw bestaat uit twee vleugels, met elkaar de bezoeker bij de centrale entree kan zien, horen appartementencomplex voor senioren plan ontwikkeld waar het scheiden van wonen verbonden door een lichtergekleurd middendeel. en toespreken. De lounge biedt alle mogelijkheid en zorg is doorgevoerd, vertelt projectleider Door gebruik te maken van veel glas en delen in tot gezelligheid. Zo kan een prettige woon- en Weerdenhof. De bijzondere architectuur aan Danny de Vries. De bewoners van het verouderde een lichte kleur te verven, ontstaat een mooi leefgemeenschap ontstaan waar de bewoners verzorgingshuis zijn al enige tijd geleden verhuisd contrast met de rode stenen. Door die materiaal- zich thuis voelen. een klein groen plein met uitzicht op naar woonzorgcentrum Bunninchem in Bunnik, eveneens van zorgaanbieder Stichting Rijnheuvel. keuze en de totale vormgeving is het een opvallend gebouw met een heel eigen uitstraling, vervolgt Belangstelling de kerk, geven het complex een enigszins Patio s de projectleider. Gezien de dorpse omgeving is gekozen voor schuine daken, wat best bijzonder is Belangstelling is er genoeg voor Weerdenhof. De open dag in het Wapen van Werkhoven in statige uitstraling. Het complex Weerdenhof telt straks in totaal voor een appartementencomplex. januari werd druk bezocht en inmiddels (half 23 driekamerappartementen over drie bouwlagen. maart, red.) zijn alle koopappartementen verkocht. Op de begane grond en eerste verdieping komen De centrale entree is in het middendeel, daar Allemaal aan Werkhovenaren. Ook voor de zowel koop- als huurappartementen. Alle apparte- bevinden zich ook zorgruimtes, lift, gemeen- huurappartementen is de belangstelling groter menten zijn verschillend van opzet. In de bovenste schappelijke lounge met zonnig terras en een dan het aanbod. De oplevering van Weerdenhof woonlaag bevinden zich zes van de elf koop- (scootmobiel)stalling. Senioren willen veilig zal begin 2008 plaatsvinden. appartementen. De Vries: Je woont er direct en comfortabel wonen. Dat staat ook bij Habion Op 7 december 2006 vond de officiële opening plaats van Parkstaete en de nieuwe aanleunwoningen. Zorg bij de hand in Parkstaete Wapenveld Statig wonen in Werkhoven Een tuin is leuk om naar te kijken, maar niet om in te werken Het echtpaar Van t Hoog woont sinds We hebben een mooi appartement, zegt Piet van centrum, tot een collega zijn huis in Epe te koop manager van Habion: De woningen zijn steeds per t Hoog (78). Zijn vrouw Leunie (77) knikt instem- aanbood. Ze kochten het en zouden er wonen tot twee opgeknapt, zo konden de bewoners tijdens 1 oktober 2006 in een van de tien mend. Aan drie kanten hebben we ramen. ze verhuisden naar hun huidige woning. de renovatie in het complex blijven wonen. koopappartementen in Parkstaete, een Kijk, aan die kant kijken we uit op de kinderboerderij, vanuit de keuken zien we de tuin van Woning met voorzieningen Geen bladeren het verzorgingshuis, en aan de noordkant hebben We woonden daar met veel plezier, vertelt de Piet en Leunie van t Hoog besloten een apparte- nieuw complex bij zorgcentrum Rehoboth we uitzicht op het park. Daarbij is het ook een heel heer Van t Hoog, maar we worden wel ouder. ment in Parkstaete te kopen en hadden meteen een licht appartement. Daarom besloten we rond te kijken naar een voorkeur voor het hoekappartement op de eerste in Wapenveld. Het is de meest recente stap Bartiméus kleinere woning met voorzieningen in de buurt. De kinderen drongen daar ook op aan. We zijn nu etage. We hebben wel uitzicht op de bomen, maar geen bladeren in de tuin, zegt de heer Van t Hoog. in hun wooncarrière, die hen in de loop der We zijn na ons huwelijk in 1952 begonnen in het gelukkig allebei nog gezond, maar voor als de nood Ik vind een tuin leuk om naar te kijken, maar niet Drentse Ruinerwold, vertelt de heer Van t Hoog. aan de man komt Via een makelaar hoorden ze om in te werken. En in de kinderboerderij gebeurt jaren door vele delen van Nederland voerde. Daar kreeg ik een aanstelling als onderwijzer. dat Habion een nieuwbouwproject voorbereidde altijd wel iets. De jonge onderwijzer wisselde regelmatig van baan bij zorgcentrum Rehoboth in Wapenveld. We zijn nu gelukkig allebei nog gezond, maar en moest daarvoor vaak verhuizen. In 1963 begon hij als leerkracht bij Bartiméus in Zeist, waar hij tot Royale appartementen De aanwezigheid van het zorgcentrum was een belangrijk argument bij de koopbeslissing. voor als de nood aan de man komt zijn vervroegde pensionering in 1987 bleef wonen Het nieuwe complex omvat tien royale koop- De woning is aangesloten op de alarmering en werken. De organisatie kocht een woning voor appartementen van bijna 100 vierkante meter. van Rehoboth. Af en toe eet het echtpaar in het het gezin, dat inmiddels zes kinderen telde. Een centrale entree geeft toegang tot een atrium, restaurant van het zorgcentrum. Mevrouw De heer en mevrouw Van t Hoog huurden het huis een overdekte buitenruimte; de voordeuren van Van t Hoog laat af en toe haar haar doen door van Bartiméus. Het was een mooi, ruim huis uit de appartementen komen uit op die ruimte. de kapster en doet regelmatig mee aan de de jaren dertig, zegt mevrouw Van t Hoog. Via het atrium is Parkstaete verbonden met gymnastiek. Je bent er altijd welkom, zegt ze. Na een aantal jaren konden ze het huis kopen, twintig aanleunwoningen van het zorgcentrum. Meneer Van t Hoog heeft zich laten strikken voor een kans die ze met twee handen aangrepen. In het atrium is ook een gemeenschappelijke vrijwilligerswerk. Hij verwerkt de formulieren Gezicht van de Coffee Corner recreatiezaal. Door een corridor kunnen bewoners en personeel binnendoor naar het zorgcentrum en waarop bewoners van het complex kunnen aankruisen wat ze willen eten. Een secuur en Nadat de heer Van t Hoog met pensioen was vice versa. tijdrovend klusje, maar hij doet het graag. gegaan, ging het echtpaar op zoek naar nieuwe En met kerstmis heeft hij in de recreatiezaal activiteiten. Die vonden ze in Heerde, bij het Al eerder, in 2003, had Habion het zorgcentrum orgel gespeeld voor de bewoners. Het senioren- trainingscentrum Heidebeek van Jeugd met een gerenoveerd. Tegelijk met de bouw van de koor heeft hem al gevraagd erbij te komen, Opdracht, een internationale christelijke zendings- koopwoningen zijn in 2006 ook de aanleunwonin- maar die boot houdt hij nog af. Het moet geen organisatie. Piet van t Hoog verzorgde er een deel gen vernieuwd. Deze huurwoningen kregen een verplichting worden, vindt hij. van de financiën en Leunie werd het vriendelijke nieuwe keuken en de badkamer is vergroot. gezicht van de Coffee Corner. Ze vestigden zich in Verder is de toegangsgalerij van de aanleunwonin- een klein huisje op het terrein van het trainings- gen overdekt gemaakt. Popke Schaap, project

7 Een mooie voorziening voor een klein dorp Halverwege maart is appartementencomplex De Kopertuin in Bilthoven opgeleverd. Het nieuwe Habioncomplex omvat 33 huurappartementen in de vrije sector. Bewoners kunnen gebruik maken van het aanbod aan diensten en zorg van het naastgelegen woonzorgcentrum De Koperwiek. 12 Grote belangstelling voor appartementen De Kopertuin De Kopertuin is een van de locaties die zorgaanbieder De Bilthuysen exploiteert. In Bilthoven is veel vraag naar luxere huurappartementen voor senioren, vertelt Harm Hoekstra, directeur/ bestuurder van De Bilthuysen. Veel mensen verkopen hun eigen woning en willen daarna huren met de zekerheid van zorg in de buurt. Op dit moment (kort voor de oplevering, red.) hebben we voor ieder appartement in De Kopertuin vier aanmeldingen. De woningen liggen in drie bouwlagen rond een atrium. Ze hebben drie kamers en een oppervlakte van 75 of 85 vierkante meter. Het complex heeft een eigen entree en een overdekte verbinding met het zorgcentrum. Driekwart van de bewoners heeft een zorgindicatie. Bewoners zijn overigens niet verplicht om die zorg bij De Bilthuysen te betrekken, maar het ligt wel voor de hand, vindt Hoekstra. A la carte De huurders kunnen ook gebruik maken van andere diensten van het zorgcentrum en deelnemen aan de activiteiten. Zo zijn er verschillende verenigingen zoals de wandelvereniging, de schilderclub en de bioscoopclub. En natuurlijk het restaurant. Sinds juli vorig jaar is dat behalve rond het middaguur ook vijf avonden per week geopend. Bezoekers, ook uit de wijk, kunnen dan à la carte dineren. Het is geen driesterrenrestaurant maar het heeft wel allure stelt Hoekstra, je kunt er lekker eten en elkaar ontmoeten in een gezellige sfeer. Harm Hoekstra (links) naast project manager Hen Boekhout die met dit project zijn werkzame leven bij Habion afrondde. Februari In het kantoor van directeur Anja Diepstraten van woonzorgcentrum De Kuijer staan de ordners nog op de grond. Vanachter haar bureau ziet zij hoe de werkmannen de laatste hand leggen aan de recreatieruimte. De laatste loodjes, en dan is het nieuwe zorgcentrum in Nederhorst den Berg af. Het waren zware jaren voor bewoners en medewerkers, maar het nieuwe centrum mag er wezen. Het is mooi dat een klein dorp zo n voorziening heeft, vindt Diepstraten. Dankzij het nieuwe De Kuijer kunnen senioren in het dorp blijven, ook als ze niet meer zelfstandig kunnen wonen. Nieuwbouw woonzorgcentrum De Kuijer gereed Volgende generaties Tegen de trend Nederhorst den Berg heeft een nieuw woonzorgcentrum met 52 zorgplaatsen en 20 zorgwoningen. Habion en De Kuijer in tegen de landelijke trend van Met de nieuwbouw van 52 zorgplaatsen gingen Habion nam het oude De Kuijer vijf jaar geleden over extramuraliseren. Diepstraten is blij dat die keuze is van Zorgpalet Gooi en Vecht met de bedoeling het te gemaakt. Nu het nieuwe centrum er staat, zien we slopen en er nieuwbouw voor in de plaats te zetten. de wachtlijst snel groeien. Senioren blijven hier Het was een klassiek bejaardenhuis: een lange graag in hun eigen dorp wonen. Veel mensen vinden gang met links en rechts kleine kamers, zegt een appartement van 45 vierkante meter groot Diepstraten. Niet meer van deze tijd. genoeg en zoeken de bescherming die ons centrum Toch hadden de bewoners, en ook sommige biedt. Maar ook voor de woningen bestaat al een medewerkers, het moeilijk met de naderende flinke wachtlijst. Habion en De Kuijer hadden er verandering. Onze bewoners zijn tussen de 80 en aanvankelijk 40 willen bouwen in plaats van de de 105. Zij vonden die kleine kamer groot genoeg. gerealiseerde 20, maar dat stuitte op bezwaren van Maar je bouwt ook voor de volgende generaties. de buurt. Nu de buurtbewoners het eindresultaat zien, blijkt het erg mee te vallen, weet de directeur. In fases Bovendien zijn er inmiddels tien jaar verstreken De sloop en nieuwbouw verliep gefaseerd, zodat sinds de eerste plannen. Sommige bewoners die de bewoners niet naar een andere locatie hoefden. toen bezwaren maakten, zijn nu zelf geïnteresseerd Er kwam een tijdelijk gebouw met zeven appartementen, een recreatiezaal en kantoren. Het deel in een seniorenwoning. van het oude complex dat hierdoor leeg kwam, werd Woonzorgcentrum De Kuijer is op 29 maart officieel het eerst gesloopt. Op die plek werden 42 nieuwe geopend. verzorgingshuisplaatsen gerealiseerd. Eind 2005 konden bewoners daar hun intrek nemen. Daarna startte de tweede fase: de bouw van nog eens 12 verzorgingshuisplaatsen, 20 zelfstandige woningen en een nieuwe recreatiezaal. De woningen zijn een nieuw product voor ons, vertelt directeur Diepstraten. Er is heel veel belangstelling voor. Er wonen vrij veel senioren in het dorp die hun huis te groot vinden en in een beschermde omgeving willen wonen. Voor hen wordt weinig gebouwd. 13

8 Leren van bewoners én zorgmedewerkers Nu ook evaluatie van nieuwe verzorgings- en verpleeghuizen Alweer twee jaar evalueert Habion het gehele bouwproject na de oplevering van elk nieuw woningencomplex. Daarbij vragen we bewoners gedetailleerd naar wat ze van hun woning vinden en naar hun mening over onze werkwijze, dienstverlening en informatieverstrekking. Maar voortaan zullen we ook renovatie en nieuwbouw evalueren van onze verzorgingsen verpleeghuizen, in jargon: de intramurale woonvormen oftewel AWBZ-gefinancierd zorgvastgoed. Bij onze complexen met zelfstandige woningen gaat het om de ervaringen van de bewoners. Bij onze intramurale huizen hebben we echter te maken met drie groepen gebruikers: de bewoners, de zorgmedewerkers en de directie van de zorgorganisatie. Van alledrie de groepen willen we leren door elke gebruikersgroep over hun ervaringen aan het woord te laten, vertelt Max Poortermans, medewerker Strategie en Markt van Habion. Habion hecht veel waarde aan de evaluatie. Met deze evaluatie kunnen we namelijk onze inzichten en ideeën ten aanzien van de bouw van intramurale woonvormen toetsen aan de wensen en beleving van de gebruikers. En indien nodig bijstellen. En vervolgens kunnen we deze nieuwe inzichten weer toepassen bij toekomstige projecten. Stap verder De eerdere evaluaties van woningcomplexen brachten gedetailleerde resultaten aan het licht over wat bewoners meer en minder belangrijk vinden in de woning, over de wenselijkheid van elektronische hulpmiddelen in huis, en over de waardering van de woonomgeving. Poortermans: Uiteraard vragen we de bewoners naar hun woonbeleving. Dat wil zeggen de beleving van hun eigen appartement en van het hele gebouw. Hoe ervaart men bijvoorbeeld de ligging en de aankleding van de recreatieruimte? Want misschien is de indeling van het gebouw bouwkundig gezien wel handig, maar ervaart de bewoner het anders. We gaan nu echter een stap verder met ons onderzoek. Zoals gezegd zullen we namelijk ook het personeel en de directie bij de evaluatie betrekken. Daarbij zal het gaan om vragen als: Kan het personeel goed uit de voeten in de appartementen en in de rest van het gebouw? Is het gebouw een prettige werkomgeving? Het is overigens niet onze bedoeling het zorgaanbod te evalueren, benadrukt de onderzoeker. Habion richt zich met deze evaluatie op haar zorgvastgoed, het gebouw. In overleg Op korte termijn zullen met twee pilots ervaringen worden opgedaan. Bewoners, eventueel via of met familieleden, en personeel zullen we in afzonderlijke groepsgesprekken vragen naar hun mening. Met de locatiemanager zal in een diepte-interview worden ingegaan op het functioneren van het gebouw en de geschiktheid voor bewoners en personeel. We zullen de gesprekken in goed overleg met bewoners, locatiemanager en medewerkers plannen. We realiseren ons dat de werkdruk groot is, we willen dan ook niet langer dan nodig is beslag leggen op ieders tijd. Goed beeld essentieel voor gebarentaal Modern communicatiesysteem voor De Gelderhorst Klachtencommissie In een vorige Habits vroegen we u een nieuw lid (plaatsvervangend lid namens de huurders), A. Meijer. Op 14 december 2006 kwam de commis- voor te dragen voor onze Klachtencommissie. De commissie behandelt eventuele klachten over technische zaken in onze woningen; dat is overigens gelukkig de afgelopen jaren niet voorgekomen. De oproep had succes en leidde tot de benoeming van de heren G. van der Zee en sie voor het eerst bij elkaar in de nieuwe samenstelling. Op de foto ziet u van links naar rechts: mevrouw mr. Royle Dijksma (onafhankelijk voorzitter); de heer Gerrit van der Zee (lid namens de huurders), bestuurslid van huurdersplatform Nieuw Elan in Leeuwarden; de heer Bert Meijer rayonmanager van Sensire in Doetinchem; mevrouw mr. Ineke Speek (ambtelijk secretaris) van Habion en de heer Piet van Delft (lid namens de Raad van Commissarissen van Habion). Zorgcentrum De Gelderhorst krijgt een nieuw communicatiesysteem voor de bewoners. Heel belangrijk want De Gelderhorst is geen gewoon zorgcentrum. Het is het enige verzorgingshuis voor dove mensen in Nederland. Het grootste van Europa en het mooiste van de wereld, vindt directeur Jan Tempelaar. Alleen in Ohio staat een grotere. Habion heeft De Gelderhorst tien jaar geleden gerealiseerd; koningin Beatrix woonde destijds de opening bij. Het complex omvat een verzorgingshuis met 82 plaatsen en 80 aanleunwoningen. Visueel contact is essentieel voor de bewoners van De Gelderhorst, het ontwerp van het verzorgingshuis is helemaal daarop ingericht. De appartementen komen uit op galerijen rond de centrale hal en waar je ook staat, je hebt goed overzicht en kunt andere mensen zien. Bewoners communiceren met elkaar en met medewerkers in gebarentaal, ook op afstand. Het gebouw nodigt uit tot communiceren, zegt Tempelaar. Overal staan mensen te wapperen. Dat was ook nadrukkelijk de opzet bij de ontwikkeling van De Gelderhorst. Om de communicatie te bevorderen werden verzorgingshuis en woningen uitgerust met telecommunicatieapparatuur. Via beeldschermen en webcams kunnen mensen in De Gelderhorst met elkaar gebaren. Maar dit systeem was aan vernieuwing toe. Er zijn wat problemen mee, vertelt Tempelaar. Als er meer dan vijf verbindingen tegelijkertijd zijn, neemt de kans op storingen toe. En met meer dan tweehonderd mensen in huis, gebeurt dat natuurlijk. De storingen hebben ook effect op de deurbel; die hóren onze bewoners natuurlijk niet maar die zién ze via een knipperlicht in de woning. Als dat niet werkt is dat natuurlijk heel vervelend. Goede beeldkwaliteit Inmiddels zijn de technische ontwikkelingen ook tien jaar verder. Habion en De Gelderhorst besloten het systeem te vervangen. We krijgen nu een betrouwbaar communicatiemiddel, via beeldschermen met een heel goede beeldkwaliteit, aldus een enthousiaste Tempelaar. Dat is belangrijk omdat mensen moeten kunnen spraakafzien (liplezen, red.) en details in gebaren moeten kunnen onderscheiden. Daarnaast kunnen we hiermee straks niet alleen intern communiceren, maar ook naar buiten. Met onze centra voor dagopvang op verschillende locaties in Nederland, maar ook met familieleden. De mogelijkheden van het nieuwe systeem zijn legio. Het beeldscherm is uitgevoerd als een gebruiksvriendelijk touchscreen. Bewoners kunnen via het beeldscherm gemakkelijk even een kijkje nemen op diverse plekken in het zorgcentrum. Op vijf plaatsen in het gebouw, zoals in de centrale hal, staan daarvoor camera s opgesteld. Verder kunnen tekstberichten worden uitgewisseld, ook sms-berichten via een mobiele telefoon, en is de interne kabelkrant te ontvangen. In de nabije toekomst kunnen de mogelijkheden verder worden uitgebreid, zoals met internet en . Vervolg op pagina

9 Vervolg van pagina 15 Financiële bijdrage Het nieuwe systeem kost bijna een miljoen euro. De aanleg in het verzorgingshuis financiert Habion uit daarvoor beschikbare overheidssubsidie (WTZi en VKP). Voor de drie torens met in totaal 80 aanleunwoningen wordt een beroep gedaan op de regeling zorginfrastructuur die sinds 1 januari 2006 van kracht is. De regeling is bedoeld om het scheiden van wonen en zorg te bevorderen en mensen langer zelfstandig te laten wonen, legt Martin Schuurman van Habion uit. Na overleg met en goedkeuring van het zorgkantoor hebben we de aanvraag ingediend bij het Bouwcollege. Dit heeft de bijdrage toegekend en daar zijn we natuurlijk erg blij mee. Want het blijft een hele investering. Bij het verschijnen van deze Habits zijn de voorbereidingen in volle gang. Het systeem wordt waarschijnlijk in mei opgeleverd. Vervolg van pagina 8 Dr. E.P. de Jong, voorzitter RvC In de vorige Habits stelden wij u de heer ir. B.F. Dessing voor als nieuwe voorzitter van de Raad van Commissarissen van Habion en Habion vastgoed zorgsector. De heer Dessing heeft zich echter eind 2006 om persoonlijke redenen moeten terugtrekken. Inmiddels is het zoeken naar een nieuwe voorzitter succesvol afgerond. We zijn verheugd te kunnen melden dat per 1 april 2007 de heer dr. E.P. de Jong de nieuwe voorzitter van de RvC is. De loopbaan van de heer De Jong is veelzijdig. Op dit moment is hij onder meer voorzitter van de Raad van Advies van de Sociale Verzekeringsbank. Hij vervult een aantal toezichthoudende en bestuurlijke functies in de zorg en het onderwijs. Eerder gaf hij naast zijn hoofdfuncties leiding aan de Raad van Toezicht van de Stichting Zorgspectrum te Nieuwegein. We stellen u voor Op de foto van links naar rechts: Ton, Angela, Esther, Janneke en Hiske. Wij zien de nieuwe ouderen als de grijze motor van een lokale samenleving, stellen Vrije en Abbring. Ze hebben veel kennis en ervaring, die ze ook actief willen inzetten. Sociale contacten vinden ze belangrijk en ze willen ook actief meewerken aan de eigen toekomst als het gaat om wonen en werken. Dat biedt ons ook de kans om oplossingen te bedenken voor het enorme tekort aan verzorgden. Vandaar ook de drie woonconcepten die we ontwikkeld hebben en die elk kunnen worden toegespitst op de drie mentaliteiten. creëren. Waar de senioren zich thuis voelen en een bijdrage kunnen blijven leveren aan hun woon- en leefgemeenschap. Waar interactie is en wederkerigheid in dienstverlening. Spelbepaler Vrije en Abbring voorzien grote veranderingen. Ook voor zorgdirecteuren. De toekomstige generatie ouderen laat zich niet meer huisvesten in producten van het zorgkantoor en het Bouwcollege. Zij willen geen speelbal zijn, maar spelbepaler. Het gaat dus om vraaggericht onze nieuwe medewerkers. In de afgelopen periode hebben we opnieuw versterking gekregen. Angela Lont en Esther Dijkstra zijn onze nieuwe secretariaatsmedewerkers. Ton Jansen is nieuw als projectmanager en Lonneke Kuijers als projectleider, beiden voor regio oost. De afdeling Strategie en Markt is uitgebreid met Janneke van Bemmel als medewerker kwaliteit en innovatie en met Floor Mattijsen in de functie van consulent maatschappelijke aanbesteding. Floor Lonneke Idealistisch? bouwen. Dat betekent dat er vanaf het allereerste begin intensief met de toekomstige ouderen Zijn die concepten waarbij wonen, werken, zorgopleidingen en mantelzorg én uitwisseling van al die functies centraal staan, niet wat idealistisch? Willen studenten wel tussen ouderen verblijven? En willen ouderen echt wel tussen lawaaierige studenten wonen? Sommige ouderen vinden zo n omgeving ongetwijfeld te levendig, anderen weer niet. Wij voelen ons gesteund door de markttoets van Motivaction die gehouden is onder jongeren rond de tafel gezeten moet worden. En omdat het om combinaties gaat met zorgen, werken, opleiding en leven zullen veel meer partijen aanschuiven: gemeenten, ondernemers, winkeliers, horeca, paramedici, noem maar op. Een bouwtraject komt zo in een heel andere context te staan. Dat heeft ook gevolgen voor onze organisatie. Ook wij zullen om moeten leren gaan met die puur vraaggerichte benadering. En wij spreken wel de taal van de bouw en Algemene voorwaarden Habion Per 1 januari 2007 gelden bij overeenkomsten met Habion, Habion vast- Colofon en ouderen en waaruit blijkt dat de concepten wel degelijk levensvatbaar zijn. Utopisch zijn van de zorgwereld, maar we moeten ook kunnen gaan samenwerken met al die andere partijen. goed zorgsector en Buitenplaats Pavia B.V. onze eigen algemene Habits nummer 10, april 2007 ze dus zeker niet. Wel dienen ze verdere uitwerking te krijgen. In andere sectoren zijn Vraag centraal voorwaarden. Deze zijn gedeponeerd bij de griffie van de rechtbank Utrecht Habits is een uitgave van Habion, specialist in ouderenhuisvesting. Habion is opgericht in koppelingen met onderwijs overigens al gaande. De komende maanden zal Habion met stake- onder nummer 318/ en actief in 62 gemeenten in Nederland. In Leeuwarden staat bijvoorbeeld de hotel- holders, brancheorganisaties, kenniscentra, De tekst vindt u ook op onze website De stichting ontwikkelt en realiseert een school tegen een hotel aan en is er uitwisseling. gemeenten, ontwikkelaars en klantengroepen op de homepage diversiteit aan comfortabele en vernieuwende Waarom zou dat niet in de zorg kunnen? En let de nieuwe ideeën en concepten bespreken. onder het kopje Algemene voor- woonvormen voor ouderen met een zorgvraag wel: we kunnen ons niet permitteren niets te De bedoeling is om in Rotterdam te starten met waarden. en verzorgt het technisch beheer. Het bezit doen: over twintig jaar hebben we één miljoen een eerste pilot woontoren. Er moet nog een wordt verhuurd aan lokale zorgaanbieders, professionele krachten tekort in de zorg! hoop uitgewerkt worden. Voor ons staat wel waarmee ook nieuwe initiatieven worden Nieuwe visies en creativiteit zijn nu nodig bij de vast dat we niet doorgaan met traditioneel ontwikkeld. ontwikkeling van bouwplannen. We moeten niet alleen een gebouw neerzetten maar samen met bouwen. Ook onze bestaande huizen zullen we opnieuw tegen het licht houden. Voortaan staat Habion 2007 ouderen en andere partijen een community de vraag centraal, niet het aanbod. Reactie-adres: Wilhelminalaan 3 Postbus AE De Bilt Telefoon (030) Fax (030) habion@habion.nl Internet Concept en productie: Luminus Communicatie, Nieuwegein Tekst: Bob Gaster, Jos Leijen Joke Abbring en John Vrije hebben ook zelf de mentality-test van Motivaction gedaan. Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of vermenigvuldigd zonder toestemming van Habion. Aan de tekst kunnen geen rechten worden ontleend.