Fonds voor tewerkstelling en opleiding in de metaalverwerkende nijverheid Limburg vzw.

Transcriptie

1 Fonds voor tewerkstelling en opleiding in de metaalverwerkende nijverheid Limburg vzw.

2

3 activiteitenverslag Fonds voor tewerkstelling en opleiding in de metaalverwerkende nijverheid Limburg vzw.

4 één inhoudstafel 2 Voorwoord 3 3 Voorstelling doelstellingen & krachtlijnen besteding & inning van de bijdragen structuur van het FTML evolutie bedrijven en arbeiders 10 4 Opleidingen werknemers gesubsidieerde opleidingen ESF - doelstelling 2 Limburg bedrijfsopleidingen bij de VDAB opleidingen FTML: open aanbod competentiebeheer en planmatig opleiden opleidingen LIMTEC 25 5 Arbeidsmarktbeleid opleiding werkzoekenden ontslagbegeleiding 32 6 Samenwerking industrie-onderwijs opleidingen leerkrachten Peter Hellerprijs 38 7 Onderzoek: opleiding en tewerkstelling JIT Industrial Area 41 8 Syndicale opleidingen ACV ABVV 43

5 twee voorwoord Sedert enkele jaren wordt er binnen FTML gepraat over een nieuwe locatie voor ons paritair fonds. Er is gezocht naar een mogelijkheid om de verschillende fondsen en initiatieven van de Limburgse metaalsector op één plaats samen te brengen: we zijn daarin spijtig genoeg niet geslaagd. Voor FTML hebben we gelukkig een tijdelijk onderkomen gevonden in de vroegere mijngebouwen te Genk, waarvoor we het stadsbestuur van Genk moeten bedanken. Er werden mogelijkheden onderzocht om ons definitief in Genk te vestigen, maar door administratieve problemen en tijdsdruk, ziet het er nu echter naar uit dat we ons opnieuw, maar dan definitief, in Hasselt zullen vestigen. Nadat we enkele jaren geteerd hebben op onze reserves -we dus meer uitgaven dan dat er inkomsten waren- werd op het einde van het verslagjaar 2001 beslist om de tering naar de nering te zetten. We hebben dus een aantal tegemoetkomingen aan de lidbedrijven moeten verminderen, daarnaast werden enkele initiatieven uit het verleden niet meer verdergezet of op een lager pitje uitgevoerd. Kortom, het budget van FTML werd terug in evenwicht gebracht vanaf Waarschijnlijk heeft U het reeds kunnen vaststellen: er is een nieuw logo tot stand gekomen, gemeenschappelijk voor de verschillende initiatieven van de metaalsector in Limburg. Er was in het verleden wel eens verwarring. Het gebeurde wel eens dat men bij de verkeerde organisatie terechtkwam, in reactie op een schrijven van LIMOB, LIMTEC of FTML. Wij hopen dat met het nieuwe gemeenschappelijke logo met enkel de vermelding van de adresgegevens van de afzender dit tot het verleden zal behoren. 2 3 Verder in dit jaarverslag zal u kunnen lezen, wat de activiteiten waren van zowel FTML als van onze samenwerking in LIMTEC. Dit technologiecentrum voor de Limburgse metaalnijverheid, kent een zodanig succes, dat er nagedacht wordt over de uitbreiding van dit centrum. Dit om tegemoet te kunnen komen aan de verhoogde vraag naar technologische opleidingen voor de werknemers uit de Limburgse metaalindustrie en voor leerkrachten en leerlingen uit het technisch onderwijs. Dat zowel FTML als LIMTEC ondertussen bewezen hebben dat zij goed werk leveren, is natuurlijk dankzij de medewerkers, waarvoor ik hen wil danken. Tony Castermans Voorzitter.

6 drie voorstelling 3.1. Doelstellingen en krachtlijnen kerndoelstelling Het stimuleren van permanente vorming en opleiding om de verdere ontwikkeling van de Limburgse metaalindustrie en haar tewerkstelling te bevorderen. waarden 1. Industriële tewerkstelling is een maatschappelijk fundament. 2. Vorming en opleiding zijn essentieel om de tewerkstelling en de weerbaarheid van de werknemers op de arbeidsmarkt te garanderen en te verhogen. 3. Permanente vorming en opleiding zijn tevens een basisvoorwaarde voor de ontwikkeling van de bedrijven en hun tewerkstelling. 4. Vorming en opleiding behoren niet alleen tot de verantwoordelijkheid van het onderwijs en de maatschappij; ook de werkgever, de werknemer en hun organisaties hebben hierin een opdracht.

7 strategieën 1. Sensibilisering i.v.m. essentiële noodzaak van permanente vorming en opleiding. 2. Oriëntering van werkzoekenden naar tewerkstelling. 3. Ontwikkelen en promoten van middelen ter kwalitatieve verbetering van de arbeid. 4. Jongeren rechtstreeks of via hun ouders voorbereiden en/of motiveren om te werken in een industriële omgeving in de metaalsector. 5. Samenwerking werkgever/werknemer en hun afvaardigingen. 6. Optimaal benutten van alle financiële middelen. 7. Richting geven aan onderwijs en beleid i.v.m. de veranderende noden van de metaalsector. 8. Drempelverlagend werken via zelfstudiepakketten & opleidingsmakelaarsfunctie. 9. Samenwerking met alle andere actoren. 4 5 Bijdragen tewerkstelling en opleiding nationaal provinciaal 0,25% risicogroepen 0,25% 0,15% 0,10% 0,05% 0,02% 0,08% tijdelijke werkloosheid en anciënniteitstoeslag begeleidingsplan ILW (industrieel leerlingenwezen) 0,10% 0,10% 0,10% regionale fondsen (o.a. FTML) Paritaire initiatieven patronaal + syndicaal 0,05% onbepaalde duur (arbeidsmarktbeleid) werkgeversinitiatieven

8 3.2. Besteding en inning van de bijdragen provinciaal nationaal In Limburg wordt volgens het nationaal akkoord ,25% van de bruto-loonmassa van de arbeiders voorbehouden voor vorming en opleiding 0,15% wordt jaarlijks geïnd en besteed aan paritaire initiatieven 0,10% wordt gebruikt voor patronale of syndicale opleidingen 0,05% werd in de CAO van 1992 ingeschreven als recurrent, en wordt gebruikt om binnen FTML een studiecel arbeidsmarktbeleid uit te bouwen, die de Raad van Bestuur van het FTML adviseert. 0,10% wordt jaarlijks geïnd en besteed aan werkgeversinitiatieven Zij wordt uitsluitend gebruikt om opleidingen en tewerkstellingsmaatregelen te realiseren. De bedrijven kunnen van deze laatste bijdrage 75% vrijstelling bekomen wanneer zij : 1. een netto meer-tewerkstelling realiseren ten opzichte van de vorige CAO-periode, 2. of tewerkstellingsbevorderende opleidingen organiseren voor tenminste dat bedrag, 3. of een bruggepensioneerde vervangen door een uitkeringsgerechtigde werkzoekende. In de nationale CAO is voorzien dat de bijdragen voor risicogroepen als volgt worden besteed : 0,10%: tijdelijke werkloosheid en anciënniteitstoeslag 0,05%: begeleidingsplan ten behoeve van langdurig werklozen 0,02%: Industrieel Leerlingwezen (ILW) 0,08%: zal in Limburg door het FTML kunnen gebruikt worden voor risicogroepen, zijnde:

9 6 7 risicogroepen werknemers: - laaggeschoolden (geen houder diploma tenminste HSO) - arbeiders waarbij er geen overeenkomst tussen diploma en huidige functie bestaat - arbeiders die 10 jaar dezelfde functie uitoefenen - arbeiders van 40 jaar of ouder - vervangers bruggepensioneerden andere risicogroep-personen: - langdurig werkzoekenden - jongeren in deeltijds onderwijs - gehandicapten - herintreders op de arbeidsmarkt

10 3.3. Structuur van het FTML Ledenlijst Algemene Vergadering Van werknemerszijde de heren E. Beylemans ACV-Metaal T. Castermans ABVV-Metaal J. Frans ABVV-Metaal G. Ignoul ACV-Metaal W. Kennes ACV-Metaal P. Kunnen ACV-Metaal C. Stoop ABVV-Metaal B. Vandenreyken ACV-Metaal D. Vanderhallen ACLVB T. Vangompel ACV-Metaal Van werkgeverszijde de heren D. Cattoir Ford Genk P. De Ceuster Agoria Antwerpen / Limburg F. Dsinter VCST Sint-Truiden L. Duts Bekaert Lanklaar J. Meyers Radson Zonhoven P. Neven Jaga Diepenbeek J. Troonen Philips Hasselt J. Van den Boer Ford Genk T. Vanderstraeten Tenneco Automotive St.-Truiden P. Verboven Philips Enabling Technology Group Lommel

11 Raad van commissarissen de heren R. Champagne ABVV-Metaal U. Vrijdaghs Günther Belgium Tongeren Raad van Beheer van het FTML de heren E. Beylemans vertegenwoordigers van werknemerszijde G. Ignoul T. Castermans, voorzitter de heren J. Meyers, ondervoorzitter vertegenwoordigers van werkgeverszijde P. De Ceuster J. Van den Boer 8 9 Medewerkers FTML Jef Beckers, manager Carmen Wevers, stafmedewerker Ilona Croughs, secretaresse Medewerker LIMTEC Benny Siemons, coördinator

12 3.4. Evolutie bedrijven en arbeiders 2001: arbeiders bedrijven Grafiek evolutie FTML-arbeiders Grafiek lidbedrijven FTML

13 vergelijking bedrijfsgrootte aantal arbeiders aantal bedrijven aantal arbeiders aantal bedrijven aantal arbeiders aantal bedrijven % arbeidersopl. % bedrijven % 4% % 17% % 5% % % 23% % 23% % - TOTAAL Vaststelling Categorie 500+: zelfde aantal bedrijven, nog steeds dalende trend in aantal arbeiders. categorie 20-49: groei, zowel in aantal bedrijven als in aantal arbeiders.

14 vier opleidingen werknemers 4.1 Gesubsidieerde opleidingen FTML stelt elk jaar een opleidingsbudget ter beschikking aan haar lidbedrijven. De maximale subsidie hangt af van het aantal arbeiders in dienst op 31/12 van het voorgaande jaar. In 2001 hebben we 326 individuele bedrijfsdossiers kunnen noteren. Inclusief het open aanbod betekent dit dat we 336 dossiers ontvingen. Deze dossiers werden ingediend door 145 verschillende bedrijven. M.a.w. we bereiken met onze acties 22% van onze bedrijven. Voor 227 dossiers werd ook effectief subsidie uitbetaald. 119 bedrijven ontvingen daadwerkelijk FTML-subsidie. Dit betekent 18% van onze lidbedrijven. Dit betekent echter niet dat de andere dossiers geen gevolg kregen. Integendeel deze dossiers kunnen ondergebracht worden in één van onderstaande categorieën: - gratis aanbod FTML - gratis aanbod FTML-VDAB zonder loonkostsubsidie - een aantal dossiers werden niet afgerond, ondanks onze herhaalde vraag tot afsluiting van het dossier. Meer details over deze vaststelling vindt u terug in de tabellen op de volgende pagina s.

15 Bedrijven die een opleidingsdossier indienden Evolutie bedrijfsgrootte bedrijven bedrijven bedrijven Aantal ingediende dossiers stijgt nog steeds. In 2001 stellen we echter een daling in het aantal bedrijven dat een dossier indient vast. Deze daling situeert zich vooral in de categorie 0-9 arbeiders in dienst

16 Aantal ingediende opleidingsdossiers Evolutie bedrijfsgrootte opleidingsdossiers opleidingsdossiers opleidingsdossiers Nog steeds een stijging van het aantal ingediende dossiers. Stijging vertraagt echter. Participatie in opleidingssubsidie (Uitgedrukt in %) bedrijfsgrootte part 1999 part 2000 part Een daling in de participatiegraad van de bedrijven < 9 arbeiders en arbeiders. Dit ten gunste van de categorie arbeiders en arbeiders. Verdeling dossiers naar opleidingscode Volgende opleidingscategoriën kunnen we onderscheiden: VDAB-opleiding 9 dossiers VDAB-opleidingen met loonkostsubsidie 38 dossiers FTML-subsidie 275 dossiers FTML-opleiding 4 dossiers

17 Naar type opleiding kunnen we volgende opsplitsing maken: absoluut % Lassen Intern transport Elektriciteit 9 3 Veiligheid 19 6 Sociale vaardigheden 13 4 Verspaning 13 4 Kunststof 6 2 Tekenen 6 2 Varia Varia, lassen en intern transport: meest aantal dossiers. Dit is als volgt te verklaren. Lassen: overeenkomst FTML-VDAB. Intern transport: speciale opleidingsdagen ingericht voor de metaalsector bij Logis. Varia: zeer ruime categorie, vooral interne bedrijfsspecifieke opleidingen. Hieruit blijkt nogmaals dat de meeste opleidingsdossiers erg bedrijfsspecifiek zijn. Lassen Intern transport Elektriciteit Veiligheid Soc. Vaardigheden Verspaning Kunststof Tekenen Varia Aantal deelnemers We konden een daling in de participatiegraad van de bedrijven categorie < 9 arbeiders en arbeiders vaststellen. Deze trend spiegelt zich eveneens af in het aantal deelnemers in deze categorie. In tegenstelling tot de verhoging in de participatiegraad arbeiders en arbeiders moeten we vaststellen dat het aantal deelnemers enkel in de categorie arbeiders sterk stijgt. Het aantal deelnemers in de categorie 500+ arbeiders is nog steeds dalend. Aantal werknemers in deze categorie is eveneens nog dalend.

18 4.2. ESF doelstelling 2 Limburg Voor welke bedrijven: Bedrijven die liggen in doelstelling 2 - gebied in Limburg plattelandszone overgangsgebied industriegebied Lommel Hamont- Achel Neerpelt Overpelt Bocholt Tessenderlo Ham Lummen Leopoldsburg Beringen Hechtel-Eksel Heusden- Zolder Houthalen- Helchteren Zonhoven Peer Genk Meeuwen- Gruitrode Opglabbeek As Bree Dilsen- Stokkem Maasmechelen Halen Herk-de- Hasselt Stad Zutendaal Diepenbeek Lanaken Nieuwerkerken Alken Bilzen Kortessem Wellen Hoeselt Sint-Truiden Borgloon Riemst Tongeren Kinrooi Maaseik Gingelom Heers Herstappe Voeren Periode : 01/01/ /12/2001 FTML diende een kaderdossier in voor haar lidbedrijven. De bedoeling is om meer budgetten vrij te maken voor opleidingen zodat werknemers meer opleidingskansen krijgen binnen het bedrijf. In dit kaderdossier kunnen alle lidbedrijven hun individueel opleidingsdossier indienen. Dit dossier mag het ESF-subsidiebedrag van niet overstijgen. Door de bedrijfsdossiers in te dienen via dit kaderdossier kunnen de bedrijven rekenen op de ondersteuning en begeleiding van het FTML bij het opmaken van de aanvraag en de saldering van hun opleidingsdossier. In deze periode werden er 7 dossiers ingediend. De extra ESF-steun die werd aangevraagd bedraagt : ,96.

19 Bedrijven waarvoor FTML een ESF-doelstelling 2-dossier indiende: bedrijf totaal aantal deelnemersuren aantal deelnemers deelnemers leeftijd M V arbeiders bedienden M V M V 1 GL Technics Belgium NV arb bed Kautex Textron Benelux bvba arb bed Penders & Vanherle NV arb bed FTML - Leidinggeven arb bed Sikel NV arb bed Alro NV arb bed Press & Plat NV arb bed TOTAAL

20 Omtrent ESF Europa steunt Limburg De Europese Commissie heeft zich tot doel gesteld de werkgelegenheid in haar lidstaten te bevorderen. Hierbij besteedt ze extra aandacht aan de zogenaamde achtergestelde gebieden. Voor deze regio s wil ze een kader creëren waarbinnen de tewerkstelling op een duurzame manier kan worden aangewakkerd. Een van haar prioriteiten hierbij is de ondersteuning van regio s met een structurele achterstand, de zogenaamde doelstelling 2-gebieden. De regio s die door Europa als Doelstelling 2-gebieden worden erkend, kunnen rekenen op een Europese financiële tussenkomst van structuurfondsen zoals het Europees Sociaal Fonds (ESF) of het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Limburg werd erkend als ESF-gebied. Doelstelling van het programma De werkloosheid in Limburg is hoger dan het Vlaams gemiddelde. Het Doelstelling 2-programma moet dit surplus tegen 2008 volledig wegwerken voor wat de mannen, en halveren voor wat de vrouwen betreft. Hierdoor moet het werkloosheidssurplus beperkt worden tot maximaal eenheden en moet er worden gestreefd naar minstens bijkomende arbeidsplaatsen. Om dit te realiseren steunt de Europese Commissie projecten die de duurzame werkgelegenheid bevorderen en bijdragen tot een kader waarbinnen een hogere economische ontwikkeling en een hogere levensstandaard mogelijk worden.

21 Drie steungebieden in Limburg Binnen Limburg onderscheidt Europa drie verschillende gebieden die op steun kunnen rekenen: industriegebieden in omschakeling, plattelandszones en zogenaamde phasing-outgebieden. De eerste twee vormen Doelstelling 2-gebieden, de phasing-outgebieden waren vroeger Doelstelling 2-gebieden en kunnen nu nog genieten van een subsidiaire overgangsregeling Europa heeft 4 prioriteiten bepaald om haar doelstellingen te bereiken: Prioriteit 1 Prioriteit 2 Prioriteit 3 het stimuleren van initiatieven van en voor het bedrijfsleven en de tewerkstelling Voorziene subsidiemiddelen: EFRO: ESF: (Deze maakt Europa integraal vrij voor het stimuleren van opleidingen in Limburg.) het optimaliseren van het omgevingskader Voorziene subsidiemiddelen: EFRO: integrale plattelandsontwikkeling in Haspengouw EFRO: Prioriteit 4 technische bijstand: EFRO: ESF: Infosessie ESF 2002 Op 16/04/02 organiseerden FTML en LIMOB een infosessie ivm bijkomende ESF-steun voor Alle lidbedrijven van FTML en LIMOB die gevestigd zijn in het Doelstelling 2-gebied werden uitgenodigd. 17 medewerkers van 14 verschillende bedrijven schreven zich in. In aanwezigheid van Patrick Nulens, ESF projectbeheerder van de provincie, werden de voorwaarden en modaliteiten voor het bekomen van ESF-steun besproken.

22 4.3. Bedrijfsopleidingen bij de VDAB FTML en VDAB hebben een bijna ononderbroken samenwerking sinds Door de samenwerkingsovereenkomst tussen FTML en VDAB zijn de metaalopleidingen bij de VDAB gratis voor arbeiders van PC 111. Deze samenwerkingsovereenkomst bestaat erin dat FTML in ruil voor investeringen in de sectie metaal onder de vorm van materialen, machines... opleidingsuren gratis krijgt. Op deze manier is het mogelijk om op lokaal vlak het VDAB-opleidingsaanbod voor werkzoekenden, werknemers en onderwijs mee te vernieuwen, verder uit te bouwen of te optimaliseren. In 2001 werden 235 deelnemers opgeleid in de sectie metaal van de VDAB. In totaal betekent dit deelnemersuren. Deze deelnemers volgden een opleiding in één van de volgende deelgebieden: - verspanen - lassen - industriële automatisatie - onderhoudsmechanica - onderhoudselektriciteit - werktuigkundig tekenen Vergelijking Aantal deelnemers Aantal deelnemersuren

23 4.4. Opleidingen FTML: open aanbod Elk jaar organiseert FTML een aantal gratis opleidingen en trainingen om aan de opleidingsnoden in de metaalsector tegemoet te komen. Vergadertechnieken Deze training werd georganiseerd voor iedereen die vergaderingen leidt of eraan deelneemt en die de organisatie van deze bijeenkomsten evenals zijn eigen inbreng wil optimaliseren. Dit is een praktijkgerichte training die de cursisten een duidelijk zicht geeft op de factoren die een rol spelen in het welslagen van een vergadering. - 1 sessie - Aantal bedrijven: 2 - Opleidingsduur: 7 uren - Aantal deelnemers: 7 VCA Meer en meer werkgevers/opdrachtgevers vragen aan hun contractors/subcontractors een veiligheidskwaliteitslabel voor te leggen. Het meest gangbare label is het VCA-certificaat. Om aan deze vraag tegemoet te komen organiseert het FTML een gratis VCA-opleiding voor operationelen en operationeel leidinggevenden VCA voor operationeel leidinggevenden: VCA voor operationelen: - 1, 8 en 15 maart Aantal bedrijven: 5 - Opleidingsduur: 24 uren - Aantal deelnemers: september, 5 en 12 oktober Aantal bedrijven: 4 - Opleidingsduur: 24 uren - Aantal deelnemers: 6-1, 8 en 15 februari Aantal bedrijven: 6 - Opleidingsduur: 9 uren - Aantal deelnemers: 13-20, 27 september en 4 oktober Aantal bedrijven: 5 - Opleidingsduur: 9 uren - Aantal deelnemers: 11

24 Leidinggeven De cursus leidinggeven is zeer praktisch opgevat. Aan de hand van simulatieoefeningen, binnen de concrete context van een assessmentruimte, wordt de beginsituatie van de deelnemer in kaart gebracht. De deelnemer krijgt een duidelijk inzicht op zijn eigen stijl van leidinggeven en communiceren en leert de voor- en nadelen van zijn eigen ontwikkelde stijl inzien. Aan de hand van de opgedane ervaringen worden in de theoriesessie begrippen als motivatie, communicatie en leiderschap behandeld. Er werden 2 sessies van telkens 5 dagen georganiseerd. In het totaal waren er 18 deelnemers van 6 bedrijven. Screening en praktijkopdrachten De opdracht was het bouwen van een brug binnen een bepaalde tijdslimiet. Elke deelnemer kreeg een bepaalde opdracht en functiebeschrijving.

25 22 23

26 4.5. Competentiebeheer en planmatig opleiden Ea-So (Educational analysis software) In opdracht van FTML en LIMOB werd de software Ea-So (Educational analysis software) ontwikkeld. Ea-So is een HR-tool die bedrijven toelaat om op systematische wijze de competenties, vaardigheden en opleidingen van alle medewerkers in kaart te brengen. Het is een gebruiksvriendelijk programma waarmee het competentiebeheer nauwkeurig kan worden geregistreerd en gepland. Ea-So laat de uitbouw van een vlotter HR-beleid toe. Met de tool kunnen de verworven en nog te verwerven competenties van de medewerkers efficiënt worden beheerd en ontwikkeld, wat uiteindelijk zal resulteren in goed opgeleide en competente medewerkers in de organisatie. Ea-So automatiseert registratie, organisatie en rapportering: - registreren - gevolgde en te volgen opleidingen - gedetailleerde persoonsgegevens - behaalde diploma s en getuigschriften - uitgeoefende functies - afspraken bij functioneringsgesprekken - opleidingen i.h.k.v. ISO, QS 9000, - competenties- en vaardighedenbeheer van alle medewerkers in het bedrijf - opmaak van een bedrijfsopleidingsplan - rapporteren - beheer opleidingskosten (per afdeling, statuut, geslacht) - sociale balans - bedrijfsspecifieke managementrapporten - vaardigheidsmatrix: wie heeft welke competenties of vaardigheden? De voorlopige versie van Ea-So werd in meer dan 30 bedrijven geïnstalleerd. In 2001 en 2002 werden de opmerkingen van de gebruikers over de inhoud, gebruiksvriendelijkheid en lay-out verzameld. Die opmerkingen werden verwerkt in een definitieve basisversie. In het najaar van 2002 zal het pakket worden aangeboden aan de bedrijven uit de metaalsector. Ea-So en de latere updates zullen gratis ter beschikking gesteld worden aan alle lidbedrijven van de metaalsector in Limburg. Bovendien sloten FTML, LIMOB en de softwareontwikkelaar Prato een overeenkomst waarbij o.a. werd overeengekomen dat deze software (Ea-So) zal worden gecommercialiseerd.

27 4.6. Opleidingen LIMTEC Uitgangssituatie LIMTEC werd op 21 oktober 1997 opgericht als het Limburgs Technologiecentrum van de Metaalsector. De Initiatiefnemers waren FTML, LIMOB en FORD Werke AG. Visie Meer dan ooit is er in onze hedendaagse productiebedrijven nood aan een degelijke kennis met betrekking tot automatisering. De scherpe concurrentie met o.a. buitenlandse vestigingen vergt van onze bedrijven aandacht voor kwaliteit, kostprijs,... Het menselijk kapitaal is dan ook een troef die de bedrijven moeten uitspelen. Als sector kunnen we hierop inspelen door het verdiepen en verbreden van de kennis van automatisering van productieprocessen TOTALY INTEGRATED AUTOMATION ETHERNET NETWERK SIEMENS S7 PLC P R O F I B U S E T H E R N E T SIEMENS S7 PLC P R O F I B U S E T H E R N E T PROFIBUS NETWERK PROFIBUS NETWERK DECENTRALE I/O HMI MOTOR- STARTERS FREQUENTIE- REGELAAR DECENTRALE I/O HMI MOTOR- STARTERS FREQUENTIE- REGELAAR

28 Samenwerking De voordelen van de samenwerking met leveranciers van automatiseringsproducten zijn legio: - opleidingen worden ondersteund met de meest actuele didactische standen - kennisoverdracht naar onze docenten en systemintegratoren - inspelen op snel veranderende technologieën - organiseren van opleidingen over samenwerking van producten van verschillende leveranciers Deze clustervorming tussen LIMTEC-leveranciersbedrijven-lesgevers-automatiseringsbureau's komt onze lidbedrijven ten goede. Uniek hierbij is dat, naast de didactische opstellingen, gebruik kan gemaakt worden van kleine automatisaties waar alle vakdomeinen uit de techniek samenkomen. Op deze manier wordt de drempel voor de cursisten naar de automatisaties in hun eigen bedrijf verlaagd en kunnen ze leren gericht fouten op te sporen in een werkende installatie. Bedrijfsopleidingen Bij het organiseren van bedrijfsopleidingen zijn er twee mogelijkheden om de medewerkers te trainen. Opleidingen op maat van bedrijven - In samenspraak met het bedrijf worden de onderwerpen en duur vastgelegd rekening houdende met: functie van de deelnemers, vooropleiding, ervaring - De screening van de deelnemers om de juiste voorkennis te bepalen kan gebeuren door middel van aangepaste vragenlijsten of een gesprek met de deelnemers - De gepaste didactische opstellingen worden opgebouwd - Regelmatig overleg met deelnemers en docenten moet leiden tot een eventuele bijsturing van de opleiding Open aanbod opleidingen In het voorjaar en najaar wordt een "open opleidingsaanbod" georganiseerd in samenwerking met INOM. Dit aanbod met technische opleidingen biedt de kleinere bedrijven of de bedrijven die slechts enkele medewerkers kunnen missen in het productieproces, de mogelijkheid hun medewerkers de gepaste opleidingen te laten volgen. Dit open aanbod wordt gratis georganiseerd voor de lidbedrijven.

29 TECHNISCHE OPLEIDINGEN IN LIMTEC CENTRUM Elektriciteit & schakeltechnieken PLC-opleidingen sensoren machine-richtlijnen - Siemens S5 - Siemens S7 - OMRON - Allen Bradley - Telemecanique - GE Fanuc PLC - Klockner Moeller - Remote Field Controller - Soft PLC (Twincat,...) - PILZ Veiligheids PLC -... buskoppelingen ASI-bus veiligheidrelaisen schakelaars frequentieregelaars - Siemens - Telemecanique - Omron - Allen Bradley -... motoren positioneren met - Stappenmotoren - Servomotoren - Speciale tellerkaarten Profibus DP - Profibus FMS - Interbus S - Control Net - Fieldbus - Safety bus PILZ -... human machine interfaces procesvisualisatie - SAE - OP7 / OP17 - OP170 - Quick Panel - Lauer IN CC - Fix Dmacs - Cimplicity -...

30 Overzicht bedrijfsopleidingen Bedrijfsopleidingen in LIMTEC opleidingen bedrijven aantal sessies deelnemers totaal DUUR Elektrische besturingstechniek - relaisschakelingen Sensoren Frequentieregelaars Studiedag PID regelaars Systematisch oplossen van storingen Industriële Pneumatica Industriële Hydraulica PLC: Siemens S5 PLC deel PLC: Siemens S5 PLC deel PLC: Siemens S5 PLC deel PLC: Siemens S7 PLC deel PLC: Siemens S7 PLC deel PLC: TSX Telemeqanique PLC PLC: Allen Bradley PLC deel PLC: Allen Bradley PLC deel PLC: Allen Bradley - Diagnostic Control Programming PLC: Beckhoff Twincat PLC Fieldbus: Profibus DP met Siemens S5 PLC Fieldbus: Profibus DP met Siemens S7 PLC Fieldbus: Interbus S gen Fieldbus: Interbus S gen Human Machine Interfaces: OP7 OP Human Machine Interfaces: SAE Procesvisualisatie: Fix Dmacs Procesvisualisatie: WinCC Veiligheidsrelais- en componenten PILZ veiligheids PLC Safetybus Machine- en arbeidsmiddelenrichtlijn Autocad 2000 basis Autocad D tekenen Mechanical Desktop MS Project PC-gebruik TOTAAL OPLEIDINGSUREN TOTAAL CURSISTENUREN TOTAAL DEELNEMERS TOTAAL OPLEIDINGEN 126

31 Workshops-studiedagen-activiteiten Tijdens het werkjaar 2001 werden diverse activiteiten georganiseerd met meer dan 350 deelnemers. Een van deze activiteiten zijn de workshops/studiedagen die in samenwerking met de leveranciers georganiseerd werden. Hieraan namen meer dan 200 geïnteresseerden deel. Op deze manier kunnen de leveranciers de laatste nieuwe technieken kenbaar maken aan de industrie. Een nieuwe positieve evolutie voor LIMTEC is dat we samen met leveranciers testen uitvoeren op de communicatie tussen de producten van de verschillende leveranciers. Hiervoor is LIMTEC ideaal geplaatst aangezien we vertrekken van een "white paper". Op deze manier evolueren we naar een "kenniscentrum" en kunnen we deze kennis verder doorgeven aan de bedrijven workshops, studiedagen, activiteiten deelnemers duur (in uur) PID - regelaars - PICS 10 8 Workshop "Veiligheids PLC" - PILZ 10 4 Workshop "Safetybus" - PILZ 10 8 Workshop "Human Machine Interfaces" - SIEMENS 20 8 Workshop "Human Machine Interfaces" - SIEMENS 19 8 Workshop "Profibus DP" - SIEMENS 22 8 Workshop "Profibus DP extended" - SIEMENS 18 8 Voorstelling LIMTEC aan jongeren ACV-Metaal 25 1 Studiedag "Twincat Soft PLC" - BECKHOFF 20 6 Studiedag "Servoregelaars" - LENZE Voorstelling "EDAN" Positioneersystemen - IEF WERNER 10 4 Veiligheidscomponenten - SCHMERSAL 6 4

32 vijf arbeidsmarktbeleid 5.1. Opleiding werkzoekenden - Overeenkomst FTML-VDAB Net zoals in de voorbije jaren richtte ook in 2001 het FTML zelf geen opleidingen in voor werkzoekenden. Het FTML beschouwt de VDAB als de bevoorrechte opleidingspartner bij de organisatie van opleidingen voor werkzoekenden. In het kader van de overeenkomst FTML-VDAB (zie Opleiding werknemers) werden als betaling in natura voor de georganiseerde opleidingsuren de volgende aankopen gedaan in 2001: voor de opleidingssectie poedercoaten een industriële stofzuiger, voor de sectie lassen-monteren een kantpers, voor de sectie automatisatie informaticamateriaal. Deze investeringen gebeuren in gezamenlijk overleg tussen sector en VDAB en komen uiteraard ten goede aan iedereen, zowel werkzoekenden als werknemers en leerkrachten, die een opleiding volgt in een beroepsopleidingscentrum van de VDAB. - Uitstroom werkzoekenden VDAB 2001 Het aantal niet-werkende werkzoekenden in Limburg bedroeg in april 2001 ongeveer Op 31/12/01 waren er voor wat de beroepsgroepen uit de metaalsector (ervaring en/of beroepsaspiratie) betreft ongeveer werkzoekenden. In 2001 startten er 152 cursisten in een VDAB-metaalopleiding. Rekening houdend met de doorstroming naar een andere opleiding binnen de VDAB, startten er effectief 127 cursisten in de 10 secties van de opleidingen basistechnieken metaal, lassen, verspanen, CAD en onderhoud. Deelnemers Deelnemersuren gemiddeld aantal dagen per cursist CAD Lassen Lassen / monteren Basistechnieken metaal Buizenfitten Conventioneel draaien Conventioneel frezen CNC draaien CNC frezen Onderhoud TOTAAL

33 - Vacatures Limburg telde in april 2001 grosso modo openstaande vacatures. Het aantal vacatures in de metaalsector geregistreerd bij de VDAB bedroeg in 2001 ongeveer Ingenieur 355 Tekenaar 40 Technicus 1106 Verspaning 734 Technische productiemedewerker 86 Lassen 1332 Oppervlaktebehandeling 7 Monteur 214 Productiemedewerker bandwerk Voor een aantal beroepen blijft er bij de invulling van de vacatures een groot tot zeer groot probleem bestaan. Dit is zeker het geval bij de hogere technische functies zoals ingenieurs en technici. Bij de lagere technische functies zijn er vooral in de verspaning grote knelpunten: bankwerker, precisiemecanicien en insteller-bediener van werktuigmachines. Daarnaast blijven er ook in het functiedomein van lassen ernstige tekorten bij lassers, monteerders in het atelier van machines en industriële installaties en arbeiders metaalconstructie.

34 5.2. Ontslagbegeleiding VCST Ontslagbegeleiding VCST St.-Truiden Door een herstructurering bij VCST verloren 32 werknemers hun job. De Raad van Bestuur besliste in zijn vergadering van 22 juni 2001 om voor de ontslagen werknemers een outplacement begeleiding te voorzien door het FTML. FTML legde volgend programma vast: 1. Algemene infosessie 2. Infosessie i.s.m. RVA en VDAB 3. Individueel gesprek 4. Telefonische opvolging Resultaten van deze begeleiding: Deelname begeleiding: Infosessie: 22 aanwezigen Infosessie RVA en VDAB: 18 aanwezigen Individueel gesprek: 9 aanwezigen Na deze infosessies bleven er nog 9 werknemers over die behoefte hadden aan begeleiding. Na telefonische opvolging is gebleken dat - 2 werknemers een interimjob vonden - 4 werknemers een opleiding aangevat hadden - 3 werknemers nog geen uitzicht op werk of opleiding hadden. Ontslagbegeleiding Philips Industrial Activities NV Hasselt Philips Industrial Activities voerde in 2001 een herstructurering door waardoor ± 150 arbeid(st)ers hun job verloren. De Raad van Bestuur keurde in zijn vergadering van 3 december 2001 de ontslagbegeleiding van deze werknemers goed. Gezien de grootte van de groep werd beslist de begeleiding te laten uitvoeren door VDAB-Outplacement. Programma outplacement: Naast de psychologische ondersteuning het ontslag verteren - coacht de outplacementconsultant de deelnemers bij het zoeken en vinden van een nieuwe job. VDAB-Outplacement probeert samen het aanbod van de deelnemers (aanleg, kennis, ervaring en interesse) te vertalen in functie van de vraag van de werkgevers. Specifieke onderwerpen: - aandacht voor vaardigheden (technische, sociale, persoonlijke) - rekening houden met het werkmilieu ( voorwaarden, omgeving, sfeer) - interimwerk kaderen in de arbeidsmarkt - lonen (bruto en netto) - opleidingsmogelijkheden voorstellen en bespreken Ontslagbegeleiding Alpha Industries Hasselt Wegens stopzetting van de productieactiviteiten verloren 14 arbeiders hun job. Aan de werknemers werd een ontslagbegeleiding aangeboden. 2 arbeiders gingen in op dit aanbod. Zij sloten aan bij de ontslagbegeleiding van Philips Industrial Activities Hasselt.

35 Resultaten ontslagbegeleiding Philips Industrial Activities Hasselt Deelname outplacement start 08/01/02 start 11/02/02 start 25/03/02 45 inschrijvingen 49 inschrijvingen 26 inschrijvingen Resultaten outplacement start: 08/01/02 (begeleiding beeindigd) Werkzoekend 23 Ingeschreven maar niet opgestart 3 Opleiding 8 Job gevonden 11 TOTAAL start: 11/02/02 (begeleiding beeindigd) Werkzoekend 17 Ingeschreven maar niet opgestart 6 Opleiding 5 Job gevonden 4 TOTAAL 32 start: 25/03/02 (einde voorzien 24/06/2002) Sollicitatiebegeleiding 5 (+ 2*) Ingeschreven maar niet opgestart 6 Opleiding 0 Job gevonden 17 TOTAAL 28 (+ 2*) * deelnemers uit voorgaande groepen Aan deze laatste sessie nemen ook 2 ontslagen werknemers van Alpha Industries en 1 ontslagen werknemer van Philips Lommel deel.

36 zes samenwerking industrie-onderwijs 6.1. Opleidingen leerkrachten Voor het onderwijs wenst de metaalsector een ondersteunende rol te vervullen. Er worden workshops en opleidingen voor het onderwijs georganiseerd. Hiermee willen we hen de kennis aanreiken om in het reguliere onderwijs met kennis van zaken hun leerstof over te dragen naar hun studenten. VDAB (schooljaar ) VDAB aantal deelnemers deelnemersuren Autocad Lassen Tig lassen T3 en T EWF E Verspaning 2 80 Vermogenshydraulica 1 80 Interbus-S 5 80 CNC-frezen 5 40 Europees Lasdiploma De opleiding tot het behalen van het Europees Lasdiploma is een project waar FTML, de VDAB en de Limburgse technische scholen gaan samenwerken om deze diploma s te behalen. Het FTML biedt de vakleraren lassen de mogelijkheid een Europees Lasdiploma te behalen. Deze opleiding wordt georganiseerd in samenwerking met de VDAB. Zij hebben 2 gecertificeerde lascentra in Limburg en 2 instructeurs die het diploma van European Welding Practitioner behaalden. De VDAB mag dus deze modulaire praktijkcursussen volgens de normen van de European Federation for Welding, Joining en Cutting inrichten. Directies en leerkrachten doen grote inspanningen om dit dipoma te behalen. Zij beseffen dat door hun vakmanschap uit te breiden de leerlingen een degelijke basisopleiding kunnen genieten. Op deze manier tracht het onderwijs tegemoet te komen aan de noden van de industrie. Dit schooljaar organiseerde FTML 2 sessies van telkens 10 opleidingsdagen. 32 leerkrachten volgden deze opleiding. De leerkrachten worden tijdens deze periode door de directie vrijgesteld van lesgeven en konden zich volop concentreren op de cursus. Nagenoeg alle scholen met een lasopleiding maakten een leerkracht vrij voor deelname aan de cursus. Van deze 32 leerkrachten behaalden er 10 een getuigschrift M1, 6 een diploma M2 en 1 een diploma M4. aantal leerkrachten behaald getuigschrift/diploma in getuigschrift M1 6 diploma M2 1 diploma M4

37 34 35 EUROPEES LASDIPLOMA booglassen met beklede elektrode gasbooglassen (MIG/MAG) TIG-lassen EN 287 certificaat EN 287 certificaat EN 287 certificaat EWF - E8 EWF - E7 EWF - E6 Europees MMA buislasser EWF - M6 EWF - M5 Europees MIG/MAG buislasser EWF - T6 EWF - T5 Europees TIG buislasser EN 287 certificaat EN 287 certificaat EN 287 certificaat EWF - E5 EWF - E4 EWF - E3 Europees MMA plaatlasser EWF - M4 EWF - M3 Europees MIG/MAG plaatlasser EWF - T4 EWF - T3 Europees TIG plaatlasser EN 287 certificaat EN 287 certificaat EN 287 certificaat EWF - E2 EWF - M2 EWF - T2 EWF - E1 Europees MMA hoeklasser EWF - M1 Europees MIG/MAG hoeklasser EWF - T1 Europees TIG hoeklasser

38

39 LIMTEC Onderwijs Een nieuwe uitdaging voor bedrijven en scholen is het bijbrengen van de kennis over de koppeling van de verschillende componenten. Waar vroeger bv. pneumatica of aandrijvingen van motoren een vak op zich was, is dit heden niet meer het geval. De motor met zijn frequentieregelaar wordt opgenomen in een netwerk, zodat niet alleen de kennis van aandrijftechnieken belangrijk is maar ook de koppeling van de motor of frequentieregelaar met een bussysteem naar de PLC. opleidingen onderwijs (deelnemers leerkrachten) deelnemers DUUR Machinebeveiliging (Ufsia) 20 4 Overspanningsbeveiliging (Ufsia) 8 12 Elektriciteit en schakeltechnieken 2 80 Human Machine Interfaces 6 24 Studiedag PID regelaars 2 8 Profibus DP met Siemens S5 PLC 2 16 Profibus DP met Siemens S7 PLC 5 24 Beckhoff PLC 1 24 Frequentieregelaars 3 24 Siemens S7 PLC 7 80 Veiligheidrelais en componenten 2 24 Interbus S opleidingen met in totaal 60 deelnemende leerkrachten De lesgevers kunnen rekenen op technische en didactische ondersteuning en indien er vrije momenten zijn kunnen zij, samen met hun leerlingen, in LIMTEC terecht om er gebruik te maken van de didactische opstellingen. opleidingen onderwijs (deelnemers studenten) deelnemers DUUR Siemens S5 PLC (studenten KTA St. Truiden) Siemens S7 PLC (studenten KTA St. Truiden) Veiligheidscomponenten (Studenten TI St. Lodewijk Genk) 12 4 Frequentieregelaars (Studenten TI St. Lodewijk Genk) 12 4

40 6.2. Peter Hellerprijs 2002 Door de organisatie van de "Peter Hellerprijs wensen wij volgende doelstellingen te bereiken: - de metaalsector in de kijker plaatsen. - een aantal misvattingen over de sector weerleggen (vuil, lawaaierig en zwaar werk). - een beeld geven van de sector die geëvolueerd is naar een technologische sector die werknemers vereist met een doorgedreven technische kennis. - jongeren -meisjes en jongens- stimuleren om te kiezen voor een industrieel technische richting in het TSO en BSO en later eventueel door te stromen naar graduaat of industrieel ingenieur. Een technische opleiding biedt immers een grote kans op werkzekerheid. - het TSO en BSO opwaarderen als volwaardig onderwijs met doorgroeikansen, zeker ook voor meisjes. - de relatie tussen onderwijs en industrie ondersteunen. De geïntegreerde proef (GIP) De Peter Hellerprijs wordt uitgereikt op de Dag van de Technologie en is de prijs voor de beste geïntegreerde proef (GIP) van de laatstejaarsleerlingen van het TSO en BSO. De geïntegreerde proef is de afstudeeropdracht van de laatstejaarsstudenten hoger secundair onderwijs, de proef is vakoverschrijdend en toetst de praktische en technische kennis, attitudes en het procesmatig werken van de student. De metaalsector wil met dit initiatief een stimulerende rol spelen in het vakoverschrijdend en procesmatig werken en een positieve invloed hebben op de kwaliteit van de geïntegreerde proeven. Peter Heller benadrukte het belang van het technisch onderwijs voor onze sector, waar technologie en techniek steeds meer nodig zijn.

41 Procesmatig werken 16 scholen stuurden hun GIP in. Deze werden gejureerd door 4 vakmensen met verschillende specialisaties uit het bedrijfsleven en het hoger onderwijs. De proeven werden beoordeeld naar inhoud, technische oplossing, presentatie, enz. Aan de hand van een checklist werd een rangschikking opgemaakt. Aangezien procesmatig werken automatisch leidt tot het verhogen van de kwaliteit van de geïntegreerde proeven willen we hieraan speciale aandacht schenken. Procesmatig werken is de leerlingen leren werken rond projecten, waarbij het einddoel omschreven is en waarbij ze leren om evaluatiepunten in te bouwen om het proces te evalueren en bij te sturen De beoordeling van het projectmatig werken gebeurde aan de hand van volgende criteria: - omschrijving van de opdracht - opsplitsing in deelopdrachten - timing van de deelopdrachten - zelfevaluatie en bijsturing door de studenten De prijs voor het procesmatig werken werd uitgereikt aan het T.I. St. Jozef in Overpelt met het project "Hef- en kantelinstallatie"

42 Winnaars Peter Hellerprijs schooljaar Elke deelnemende school mocht didactisch materiaal ter waarde van 500 in ontvangst nemen. De helft van dit bedrag werd gesponsord door leveranciers. De 3 beste GIP s werden bekroond met prijzen in natura ter waarde van resp , en 500. Daarnaast kregen de leerlingen van de 3 winnende GIP s een prijs (in geld) van 250 Euro. Winnende Scholen 1ste prijs: T.I. St. Lodewijk Genk 2de prijs: Technisch Heilig Hart Instituut Tessenderlo Gedeelde 3de prijs: T.I. Onze Lieve Vrouw Tongeren Gemeentelijke Secundaire School Munsterbilzen Onderwerp Logistiek opslagstation en sorteerinstallatie Geautomatiseerde frezenslijpmachine Fonteinsturing Smartlight

43 zeven onderzoek: opleiding en tewerkstelling 7.1. JIT Industrial Area Deelname FTML en LIMOB aan het JIT Project: Dit project, met als doel het netwerk van toeleveranciers in de automobielindustrie te verstevigen, loopt sinds september 1997 en wordt mogelijk gemaakt dankzij de samenwerking tussen FTML, LIMOB, Europa, de Vlaamse Regering en het Limburgfonds. Doelstelling De specifieke doelstelling is extra tewerkstelling creëren en de bestaande tewerkstelling verankeren. Resultaten Bedrijf extra tewerkstelling activiteit / sector JLG 50 nieuwe vestiging; metaalsector Facil 121 toeleverancier automobielsector SML 78 transitmotoren Nedcar 12 automobielindustrie LAG 40 productie trailers CSG 6 + tijdelijke tewerkstellingsuitbreiding conveyoruitbreiding Labor Aiding Systems 10 nieuwe vestiging Ook op lange termijn zijn er nog diverse investeringen gepland die voor extra tewerkstelling zullen zorgen.

44 acht syndicale opleidingen 8.1. ACV 1. Studiedagen Bestuur te Zoersel op 29 en 30 mei 2001 Aanwezigen: 23 Tijdens de eerste dag in de voormiddag tot aan het vieruurtje heeft Miel Beylemans het voorstel voor statutenwijziging van ACV-Metaal Nationaal voorgelegd en getoetst aan vroegere opmerkingen van dit bestuur. Willy Kennes gaf een korte toelichting over de aanpassing van de statuten van ACV-Metaal Limburg. Na het vieruurtje verzorgde Gerard Ignoul een nabeschouwing bij de afgesloten sectorale CAO s voor Tijdens de tweede dag werd het voorbije werkjaar geëvalueerd: de interne werking, de vorming, de ledenwerving en de initiatieven van het FTML. Er werd een planning opgemaakt voor het volgende werkjaar voor de vorming, de bestuurlijke werking, de studiedag over tijdskrediet. Vanaf 1/7/2001 heten wij Luc Prenen welkom als secretaris in Limburg, bevoegd voor de toelevering Ford, de elektriciens en het gewest Houthalen. Miel Beylemans stelde de nieuwe computertoepassing voor i.v.m. de gewest- en ondernemingsfiche (GOF). Half juli wordt de testversie vervangen door de definitieve. Hij gaf ook een korte introductie van een nieuwe computertoepassing i.v.m. documentenbeheer, die voor volgend jaar gepland is. Tijdens het provinciaal bestuur van oktober 2001 wordt een demonstratie gegeven van de mogelijkheden van de GOF. 2. Studiedag déléguées op 8 oktober 2001 in de Limburghal Aanwezigen: 260 Thema: tijdskrediet Gerard Ignoul heette iedereen welkom en plaatste het thema in zijn sociaal-economische context. Theo Vangompel verzorgde de inleiding van de sprekers en leidde de besprekingen. In de voormiddag werd een toelichting gegeven over de wetgeving tijdskrediet door André Leurs van de nationale studiedienst van het ACV en over de wetgeving thematische verloven door Lieve De Preter van de nationale studiedienst van ACV-Metaal. Er was ruimte voor vragen en een bespreking. In de namiddag werd de stand van zaken in verband met de Vlaamse premies gegeven door Chris Serroyen van de nationale studiedienst van het ACV en werden de sectorale akkoorden in verband met het thema toegelicht door Lieve de Preter. Er was weer ruimte voor vragen en een bespreking. De slottoespraak van Marc Vanderbracht, nationaal secretaris van ACV-Metaal, handelde voornamelijk over de opdrachten van ons Nationaal Congres aan de vrijgestelden en de militanten.

45 8.2. ABVV Ook tijdens het jaar 2001 werden voor een aantal ondernemingen de jaarrekeningen onderzocht, geanaliseerd en besproken met de ondernemingsafgevaardigden. Deze besprekingen met de ondernemingsafgevaardigden vonden plaats in onze lokalen te Tongeren gedurende een studiedag per onderneming. Voor volgende ondernemingen: - Alcolor Belgium - Alliance Graphics - Arcomet - Brabantia - CWA Leonie - Electronic Aparatus - Ellimetal - Ford Werke - Galva Power Group - Günther Belgium - Heraeus Electro Nite - Ti Group - HMZ - Hörmann - Mann Hummel Hydromation - Inalfa - Jaga - Textron Kautex - L.A.G. - Limeparts - Linpac - Plus Pack - Matsushita MBBC - Press&Plat - Savelkoul - Sarem - Timmers - Vasco - ZF getriebe Voor volgende groepen van ondernemingen: - ALZ - VCST - Tenneco

46 hoe bereikt u... FTML? FTML E 314 E. COPPÉELAAN opglabbeek meeuwen-gruitrode 31 genk noord genk oost nederland maasmechelen 32 n76 E. COPPÉELAAN E. Coppéelaan Genk Tel. 089/ Fax 089/ antwerpen lummen FTML INGANG SCHACHTBOKKEN BRANDWEER WINTERSLAG info@ftml.be website brussel Hasseltweg Europalaan genk centrum Albert Kanaal E 313 hasselt Boudewijnlaan 30 n702 diepenbeek luik E. COPPÉELAAN FTML INGANG BOSPAD SCHACHTBOKKEN BRANDWEER LIMTEC Fordterrein Ingang Genk Tel. 089/ Fax 089/ LIMTEC? limtec@fabrigroep.be ANTWERPEN BRUSSEL - LEUVEN lummen houthalen zonhoven afrit 29 albertkanaal EINDHOVEN bree genk oost afrit 32 dilsen AKEN FORDTERREINEN B-hal LIMTEC bewaking poort 2 poort 1 C-hal administratief gebouw GENK DIEST hasselt west afrit 27 parking parking parking ingang 7 parallelweg hasselt HASSELT ESSO albertkanaal Henry Fordlaan SINT-TRUIDEN hasselt zuid afrit 28 hasselt oost afrit 29 diepenbeek afrit 30 bilzen LUIK bilzen parallelweg TONGEREN

47

48 E 314 E. COPPÉELAAN opglabbeek meeuwen-gruitrode 31 genk noord genk oost nederland n76 maasmechelen 32 E. COPPÉELAAN antwerpen FTML INGANG WINTERSLAG SCHACHTBOKKEN lummen BRANDWEER brussel Hasseltweg Europalaan genk centrum Albert Kanaal E 313 hasselt Boudewijnlaan 30 n702 diepenbeek luik E. COPPÉELAAN FTML INGANG BOSPAD SCHACHTBOKKEN BRANDWEER E. Coppéelaan Genk Tel. 089/ Fax 089/ info@ftml.be