5.6. Samenvatting door Milou 4055 woorden 18 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer

Transcriptie

1 Samenvatting door Milou 4055 woorden 18 februari keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer MA HS 3 = parlementaire democratie 3.1 = wat is politiek - politiek = de wijze waarop een land wordt bestuurd - de meeste onderwerpen waarmee de politiek zich bezighoudt, zijn van algemeen belang, iedereen heeft er direct mee te maken (kwaliteit van drinkwater, het onderwijs ook = als je zelf niet meer naar school gaat betaal je er toch via de belastingen aan mee, het homohuwelijk ook = hier staat een gelijkwaardige behandeling van vrijheid van godsdienst ter discussie, rechten die voor iedereen van belang zijn) - Nederland is een representatieve of vertegenwoordigende democratie = het volk regeert, niet iedereen persoonlijk maar via gekozen volksvertegenwoordigers = het parlement = parlementaire democratie - je kan kiezen uit = - efficiënt besturen = hier kijk je vooral naar doelmatig resultaat - maximale participatie = hier kies je voor een proces van democratische besluitvorming met een zorgvuldige afweging van verschillende belangen - dictatuur = als de drie machten (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke) niet van elkaar gescheiden zijn maar in handen van een kleine groep mensen (Noord-Korea en Iran) - een dictatuur kan nooit een rechtstaat zijn omdat de burgers hun rechten niet kunnen opeisen - soms is er bij een dictatuur parlement bestaande uit louter sympathisanten van de machtshebbers en die gaat met alles akkoord - kenmerken dictatuur = - wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht in handen van kleine groep mensen - beperking individuele vrijheid = grondrechten bestaan niet of zijn heel beperkt - beperking van politieke vrijheid = politieke tegenstanders worden geïntimideerd/ vermoord - veel overheidsgeweld = de machthebbers verdedigen hun macht - geen onafhankelijke rechtspraak = bij processen staat de uitkomst van tevoren vast omdat de rechters sympathisanten van de machthebbers zijn - censuur = beperking op de media - autocratische dictatuur = hier vormt een leidersfiguur het gezicht van de macht - kenmerken autocratische dictatuur = - een leidersfiguur (vaak militair) - veel machtswisselingen Pagina 1 van 11

2 - beloven vaak voergang naar democratie - beschermen kleine elite (zichzelf, familie) - geen ideologie dus relatieve vrijheid - soms word de leider geholpen door een junta = een regering die grotendeels uit militairen bestaat - totalitaire dictatuur = is ontstaan toen een groep mensen of een partij de macht greep via ideologische revolutie (beheerst je leven totaal, China) - kenmerken totalitaire dictatuur = - grotere groep machtshebbers (de partij) - veel controle dus nauwelijks staatsgrepen - volledige beheersing leven bevolking (indoctrinatie = de bevolking krijgt de partijideologie met de paplepel ingegoten) - theocratie = totalitaire dictatuur op basis van religie (Iran) - democratie = de bevolking heeft het voor het zeggen - de macht van bestuurders is beperkt door verkiezingen en doordat ze verantwoording moeten afleggen aan het parlement - overblijfsel directe democratie (burgers nemen direct zelf ze besluiten) = referendum = een volksstemming over een bepaald wetsvoorstel - representatieve democratie = het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en met een zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over hun beleid, ook trias politica - kenmerken democratie = - individuele vrijheid = mag mening uiten - politieke grondrechten gelden = burgers kunnen zelf hun bestuurders kiezen en zichzelf verkiesbaar stellen, via het uitbrengen van hun stem geven ze mandaat (bevoegdheid) aan een persoon of partij - beperkte bevoegdheden leger en politie = burgers mogen nooit zomaar worden aangehouden - onafhankelijke rechtspraak = door machtenscheiding - persvrijheid - een presidentiële democratie wil efficiënt besturen, een parlementaire democratie wil de participatie van de bevolking zwaarder laten wegen - parlementaire stelsel = - parlement heeft hoogste macht (primaat) - op basis van samenstelling parlement word er een kabinet geformeerd, deze moet verantwoording afleggen aan parlement, dus indirect aan het volk - staatshoofd = - niet gekozen = macht beperkt door grondwet, koning(in) als staatshoofd = constitutionele monarchie - niet gekozen = macht niet beperkt door grondwet - wel gekozen = macht beperkt door grondwet - presidentieel stelsel = gekozen president heeft hoogste macht (primaat) - hier kiest bevolking een parlement en president (Duitsland, Israël = president weinig macht, Frankrijk, Amerika = president veel macht) - de president staat aan het hoofd van de regering, de uitvoerende macht, en kan ministers benoemen en ontslaan, om de macht van hem te beperken is er ontbindingsrecht = recht om het parlement te ontbinden Pagina 2 van 11

3 = Nederland werd een monarchie = grondwetswijziging = politieke macht van koning naar parlement = algemeen mannenkiesrecht/ passief vrouwenkiesrecht / 1922 = algemeen vrouwenkiesrecht - belangrijke waarden van een democratie zijn vrijheid en gelijkheid - we zien deze waarden terug in onze grondwet = - de overheid laat de media vrij - de regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgelegd - iedereen vanaf 18 jaar heeft het recht om te kiezen en om verkozen te worden - taken en bevoegdheden van 3 machten staan nauwkeurig in de grondwet - democratieën en dictaturen hebben allebei de neiging om zich te ontwikkelen tot een oligarchie = een heerschappij van weinigen - regentencultuur = politici en bestuurders regelen onderling de politieke zaken en schuiven elkaar de belangrijkste baantjes toe - overal waar de welvaart toeneemt en de mensen beter worden opgeleid ontstaat een verlangen naar meer democratie 3.2 = politieke stromingen - door industrialisatie en urbanisatie begon de samenleving te veranderen, er ontstonden de eerste politieke partijen - ideologie = een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de samenleving - standpunten die uit ideologieën voortkomen hebben te maken met 3 aspecten = - normen en waarden - de gewenste sociaaleconomische verhoudingen = wat is een eerlijke verdeling van welvaart - de gewenste machtsverdeling - 3 manieren om de politiek in te delen = 1) - progressief = vooruitstrevend, gericht op de toekomst, progressieve politici benadrukken de gebreken in de samenleving en pleiten voor veranderingen - conservatief = behoudend (wil de rechtsstaat behouden), houden wat je hebt, conservatieve politici benadrukken wat we al hebben bereikt - reactionair = achteruit strevend (NL veranderen naar vroeger = gulden) 2) - links = gelijkwaardigheid (iedereen gelijke kansen), opkomen voor de zwakkeren, actieve overheid (SP) - rechts = eigen verantwoordelijkheid burgers & vrijheid, overheid zorgt voor orde en rust, passieve overheid (PVV) - politiek midden = benadrukken gezamenlijke verantwoordelijkheid burgers en overheid, je moet eerst Pagina 3 van 11

4 voor jezelf zorgen, lukt niet dit dan kan de overheid bijspringen (PvdA, VVD) 3) - liberalisme = de samenleving is er bij gebaat als ieder individu zich zo optioneel mogelijk kan ontplooien - oorsprong in de verlichting = eind 18de eeuw in Franse revolutie - liberalen kregen aanhangers onder de gegoede burgerij = mensen die hun geld verdienden in handel en industrie, zij wilden meer politieke macht met als ideaal persoonlijke en economische vrijheid - kregen ook steun van wetenschappers die het principe afwezen dat het gezag van de koning berustte op de wil van God - in 19de eeuw kregen ze meer macht en werden ze steeds conservatiever - vrijheid, individuele verantwoordelijkheid, tolerantie - NU = - vrijemarkteconomie is het beste voor ons land - overheid moet zich beperken tot kerntaken = defensie, onderwijs, bescherming rechtsstaat, klassieke grondrechten - wijzen verzorgingsstaat niet af zolang de vrijemarkteconomie er niet onder lijd en burgers te afhankelijk worden - D66 = progressief, PVV = revolutionair - socialisme = de mogelijkheden voor elk individu om zich te ontplooien zijn ongelijk verdeeld - mensen moeten solidair met elkaar zijn = de sterkste schouders moeten het zwaarste lasten dragen & gelijke kansen, doel = einde te maken aan armoede en de ongelijkheid - ontstond als reactie op de slechte werkomstandigheden van arbeiders in 19de eeuw, onder andere door liberaal beleid - communisme = gelijkheid bereiken door revolutie - sociaaldemocraten = gelijkheid bereiken door wetgeving - NU = - zijn niet tegen de vrijemarkteconomie, maar vinden nog steeds dat kennis, inkomen & macht eerlijker verdeeld moet worden - verzorgingsstaat in stand houden en uitbouwen, omdat hierin de sociale grondwetten zijn vastgelegd - PvdA, SP, GroenLinks - confessionalisme = hier baseren mensen hun politieke opvattingen op hun geloofsovertuiging - men gaat uit van een organische staatsopvatting = de samenleving is vergelijkbaar met een menselijk lichaam waarin alle onderdelen van elkaar afhankelijk zijn en ook alleen in onderlinge samenhang kunnen functioneren - nadruk op gezin = argument tegen homohuwelijk - bijna continu aan de macht vanaf de 20e eeuw - NU = Pagina 4 van 11

5 - streven naar een samenleving waarin renmeesterschap, solidariteit, naastenliefde en gespreide verantwoordelijkheid belangrijke waarden zijn (en harmonie) - rentmeesterschap = de mens heeft de taak om goed voor e door God aan ons toevertrouwde aarde te zorgen - solidariteit = naastenliefde, zorg voor de kwetsbaren - gespreide verantwoordelijkheid = mensen zijn verantwoordelijk voor elkaar, de overheid heeft slechts een aanvullende rol en moet zo veel mogelijk overlaten aan het maatschappelijke middenveld zoals = welzijnsinstellingen en schoolbesturen - CDA, ChristenUnie, SGP - overige stromingen = - fascisme = gaat uit van - ongelijkheid (geen democratie) - ondemocratisch - nu bij rechtsextremisme (Volksunie) - ecologische stroming = economische waarden ondergeschikt aan ecologische waarde (duurzaam), GroenLinks, Partij van de Dieren - populisme = geen ideologie maar politieke stijl (PVV) - vox populi = stem van het volk, willen deze laten horen - versimpelen politieke kwesties & zoeken daadkrachtige oplossingen (neemt de criminaliteit toe?dan gaan we harder straffen, Europa in crisis?dan stappen we eruit) - anti-allochtoon, anti-ambtenaar, anti-eu (Brexit) - voor strengere straffen - opvattingen zijn moeilijk te plaatsen: niet links of rechts, niet progressief of conservatief omdat het populisme niet uitgaat van een ideologie - hebben nationalistische standpunten = ze zijn tegen immigratie en tegen inmenging van het buitenland in de nationale politiek en economie - in tijden van economische crises bloeit populisme op - polarisatie = grote verschillen tussen links en rechts - krijg je milieustelling? Dan is het altijd links 3.3 = politieke partijen - politieke partij = een groep mensen met globaal dezelfde ideeën over de ideale samenleving - soorten partijen = - partijen op basis van ideologie (PvdA) - one-issuepartijen = hebben duidelijk standpunt over 1 aspect van de samenleving (Partij voor de dieren) - protestpartijen = ontstaan uit onvrede met de bestaande politiek (D66 uit protest tegen de Pagina 5 van 11

6 ondemocratische regentencultuur) - functies politieke partijen = - integratie van ideeën = de opvattingen van veel mensen word gebundeld tot een politiek programma, hierdoor kan de partij lang blijven bestaan - informatie = via politieke partijen komen kiezers standpunten te weten, hierdoor vormen ze hun eigen mening (ook buiten verkiezingstijd) - participatie = partijen proberen burgers te interesseren om zelf actief aan de politiek deel te nemen - selectie van kandidaten = politieke partijen stellen lijsten van kandidaten op waardoor het voor de burgers makkelijker is om te kiezen - traditie, sociale afkomst, geloof en cultuur en denkbeelden van een partij waren belangrijk bij het stemmen op een partij - ontwikkelingen in de maatschappij (ontkerkelijking, welvaart groeide) zorgde voor gevolgen voor het politiek landschap = vooral voor CDA, PvdA, VVD = - de daling van het aantal christenen leidde tot een inkrimping van de achterban van CDA, ze proberen nu als middenpartij te zijn - veel arbeiders kregen het beter, inkrimping achterban PvdA, komt nu op voor nieuwe groepen verdrukten en kansarmen (jongeren, werklozen) - VVD profiteerde van omslag, door de individualisering en het grotere aantal zelfstandige ondernemers, VVD in 2010 grootste partij - er waren ook veel zwevende kiezers = zij laten de keuze voor een partij afhangen van het moment en vooral ook van de persoonlijkheid van de partijleiders = opkomst nieuwe ideologische partijen = SP, populistische partijen en protestpartijen - van links naar rechts in de tweede kamer = 1) SP = Socialistische Partij (15 zetels), armoede bestrijden 2) GroenLinks (4), milieuvriendelijkheid 3) Partij voor de Dieren (2), dierenbescherming 4) PvdA = Partij van de arbeid (38-2, er zijn 2 mensen uit deze partij gestapt), eerlijke verdeling van macht, kennis, inkomen 5) D66 = Democraten 66 (12), democratische besluitvorming en onderwijs 6) CU = ChristenUnie (5), veel aandacht voor gezin en geloof 7) 50PLUS (1) 8) CDA = Christen Democratisch Appél (13), harmonie en onderlinge verbondenheid 9) VVD = Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (41-1), als individu zich zo goed mogelijk ontplooit is dat goed voor de samenleving 10) SGP = Staatkundig Gereformeerde Partij (3), Bijbelse waarden en normen zijn goed voor iedereen 11) Van Vliet (1) 12) GrBvK = Groep Bontes van Klaveren (2) 13) PVV = Partij voor de Vrijheid (12), anti-islam - intotaal = 150 zetels - alle christendemocratische partijen zijn meer conservatief dan progressief Pagina 6 van 11

7 3.4 = verkiezingen - we kiezen = - Europees parlement (om de 5 jaar) - Tweede kamer, het Rijk (om de 4 jaar) - provinciale staten (om de 4 jaar) - gemeenteraden en stadsdeelraden (om de 4 jaar) - waterschappen= voor waterhuishouding in NL - Iedere Nederlander vanaf 18 jaar heeft actief en passief kiesrecht (buitenlanders hebben alleen kiesrecht binnen hun gemeente) = - actief kiesrecht = het recht om te kiezen, te stemmen - passief kiesrecht = het recht om gekozen te worden, anderen kunnen op jou stemmen als je je verkiesbaar stelt - Als je een eigen politieke partij wil oprichten moet je aan een aantal voorwaarden voldoen, dit om te voorkomen dat mensen dit als een grapje zien, elke partij moet = - zich op tijd registreren bij de Kiesraad - in elke kieskring een kandidatenlijst en 30 steunbetuigingen inleveren - een borg van euro betalen - Nederlandse kiesstelsel is gebaseerd op evenredige vertegenwoordiging = alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels (x % van de stemmen is x % van het aantal zetels) - verkiezingsprogramma = belangrijke standpunten op een rij - je stemt eigenlijk op een persoon niet op een partij, daarom kan je in de kamer blijven zitten als je uit de partij stapt/ eruit word gezet & kandidaten die laag in de lijst staan kunnen met veel voorkeurstemmen toch in de Tweede kamer komen - polarisatie = grote verschillen tussen links en rechts - lijsttrekker = bekendste kandidaat op nummer 1 (gezicht van de partij) - lijstduwer = staat helemaal onderaan, bvb bekende Nederlander - redenen om op een partij te stemmen = - standpunten komen overeen met die van jou - partij let op jouw belangen - strategisch = zodat een andere partij niet wint - trekkingskracht lijsttrekker - bij de berekening word uitgegaan van de kiesdeler = de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt om een zetel te krijgen = aantal geldige stemmen : aantal zetels (150 voor tweede kamer) - doordat iedere stem even zwaar meetelt worden ook kleinere partijen in Tweede Kamer gekozen en zijn er altijd veel meningen te horen - nadelen = iedere partij heeft even lange spreektijd dus debatten duren lang, met veel partijen is het lastig om een bestuursorgaan zoals nieuw kabinet te vormen - vanwege deze nadelen hebben sommige landen (Duitsland, Oostenrijk) een kiesdrempel = een partij moet dan een minimumpercentage stemmen halen om mee te kunnen delen in de zetels (5 %) Pagina 7 van 11

8 - VS en Verenigd Koninkrijk kennen alleen een districten- of meerderheidsstelsel = hierbij word het land verdeeld in districten, de winnaar in een district gaat naar het parlement = stemmen op de verliezer gaan hierdoor verloren - voordelen = de kiezers kennen de kandidaten vaak beter omdat die uit de eigen regio komen - nadeel = een afgevaardigde denkt misschien te veel aan de belangen van zijn district en te weinig aan algemene belangen - het kan voorkomen dat de partij die landelijk de meeste stemmen behaalt, niet de meeste zetels krijgt - spindoctor = een communicatiedeskundige die de partij en de lijsttrekker adviseert, bepalen ze de verkiezingsstrategie - dagelijks verschijnen er opiniepeilingen die de mening van de kiezers peilen en de uitslag beïnvloed = veel mensen stemmen op een partij die volgens de peiling op winst staat omdat ze graag bij een winnende partij horen, mensen kunnen ook een partij die laag in de peiling staat steunen - tv- en internetdemocratie = internet en tv spelen steeds een grotere rol bij verkiezingen - eerst zijn er verkiezingen voor de Tweede kamer dan volgt de kabinetsformatie - omdat de Tweede kamer beslist over alle wetsvoorstellen moet een kabinet kunnen rekenen op steun van de meerderheid in de Tweede kamer, als de meerderheid van het parlement anders zou denken dan het kabinet dan halen veel wetsvoorstellen het niet en word het land onbestuurbaar - in districtenstelsel is er een partij die de meerderheid in het parlement heeft - een meerderheid is alleen mogelijk als meerdere partijen een coalitie sluiten = een combinatie van verschillende partijen die samenwerken op bestuurlijk niveau - doel van de formatie = - ministers en staatssecretarissen zoeken die het eens zijn over het toekomstige beeld - steun hebben van de meerderheid van de Tweede kamer - stappen in de formatie = 1) verkiezingen Tweede kamer 2) nieuwe Tweede kamer vergadert 3) Tweede Kamer benoemt verkenner die combinaties van partijen onderzoekt 4) als dat lukt gaat hij naar de Tweede kamer die informateur (s) benoemt, die gaan verder onderhandelen 5) informateurs sluiten coalitie = samenwerkingsverband van twee of meer partijen 6) informateurs stellen regeerakkoord op = hier staan de hoofdlijnen van het beleid in 7) informateurs brengen verslag uit aan de Tweede Kamer 8) Tweede Kamer benoemt formateur, meestal is dit de latere premier 9) formateur zoekt geschikte mensen en verdeelt de posten, hier word gekeken naar het aantal zetels, voorkeuren van de partij en zwaarte van de functies - aan het eind benoemt de koning de ministers en staatsecretarissen - de lijsttrekker van de grootste partij word meestal minister-president - het regeerakkoord word elk jaar bijgesteld en aangevuld in de troonrede de koning leest deze voor aan het begin van het parlementaire jaar, waar de Staten-Generaal bij aanwezig is (Eerste en Tweede Kamer) = prinsjesdag (derde dinsdag in september) - op deze dag bied minister van Financiën de miljoenennota aan de Tweede Kamer aan = is een samenvatting van de rijksbegroting - na het bekendmaken van de plannen debatteert de Tweede Kamer over de plannen tijdens de Algemene Pagina 8 van 11

9 Beschouwingen, uiteindelijk stemt de Tweede Kamer over alle wetsvoorstellen - de eerste bijstelling van de miljoennota vind plaats in de voorjaarsnota = waarin de regering verantwoording aflegt over het beleid dat in de miljoenennota is toegezegd = gehaktdag (3de woensdag in mei) - een kabinet kan om verschillende redenen omvallen = kabinetscrisis = - de ministers worden het niet eens over een of meer kwesties en de regeringspartijen besluiten daarom gezamenlijk dat het niet verder gaat - een meerderheid in de Tweede Kamer verwerpt het beleid van het kabinet en de ministers zijn niet bereid hun beleid te wijzingen - als de Tweede kamer het beleid van een minister afkeurt in een motie van afkeuring of een motie van wantrouwen kan alleen die minister aftreden en het kabinet doorregeren (minister vervangen) - als het hele kabinet zijn ontslag aanbied dan komen er vervroegde verkiezingen, de oude ministers blijven in functie totdat er een nieuw kabinet is gevormd = demissionair kabinet (heeft geen eigen missie meer en heeft alleen de lopende zaken afgehandeld) - het kan voorkomen dat er geen vervroegde verkiezingen plaatsvinden en dat een informateur een nieuw kabinet probeert te vormen 3.5 = regering en parlement - regering = koning(in) en ministers - kabinet = ministers en staatssecretarissen - ministerraad = de ministers = uitvoerende macht - regering is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van ons land (koning bemoeit zich niet actief met het beleid maar word wekelijks door de minister-president op de hoogte gehouden) - in de ministerraad worden beleidsvoornemens besproken - premier = voorzitter van de ministerraad (ook wel minister-president genoemd) - regering = dient wetsvoorstellen en begrotingen in en verantwoord zich tegenover parlement - parlement = controleert of wetten correct worden uitgevoerd en keurt wetsvoorstellen goed omdat die uitgevoerd kunnen worden door regering - kabinet is verantwoording schuldig aan parlement (eerste en tweede kamer) - ambtenaren bereiden wetsvoorstellen voor en geven adviezen - constitutionele monarchie = staatsvorm waarin de taken en bevoegdheden van het staatshoofd grondwettelijk zijn vastgelegd - taken koning(in) = (+ ceremoniële taken, staatshoofd = opvolgers van Koning Willem l) - alle wetten ondertekenen - troonrede voorlezen op prinsjesdag - ministers benoemen - overleg met minister-president over kabinetsbeleid - troonrede = kijkt terug op het afgelopen regeringsjaar en schetst de hoofdlijnen van het beleid van het komende jaar, de koning is hier niet verantwoordelijk voor = hij kan nooit ter verantwoording worden Pagina 9 van 11

10 geroepen (hij is onschendbaar) de ministers zijn verantwoordelijk voor zijn daden - ministeriële verantwoordelijkheid = - ministers zijn verantwoordelijk voor het beleid, niet de koning want die is onschendbaar - ministers zijn politiek verantwoordelijk voor hun ambtenaren - kabinet is verantwoordelijk voor daden van de leden van het Koninklijk huis - minister heeft = - eigen beleidsterrein (portefeuille) - ministerie met ambtenaren - minister zonder ministerie heet = minister zonder portefeuille (minister ontwikkelingshulp kan werken onder verantwoordelijkheid van ministerie van Buitenlandse zaken) - staatssecretaris is verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein van de minister, deze is geen plaatsvervanger van de minister - het parlement = wetgevende macht - politieke cultuur = de manier waarop de regering en het parlement met elkaar omgaan - in NL = poldermodel = bereidheid tot overleg en sluiten van compromissen = ieder leverde wat in en kreeg er wat voor terug = werkgevers en vakbonden - parlement = staten generaal = eerste en tweede kamer - eerste kamer = tweede kamer = - 75 leden leden - indirect gekozen door leden van de - direct gekozen Provinciale Staten - meer macht - wetsvoorstel goed/ afkeuren - samen met regering wetten maken en Die - voert laatste controle uit goedkeuren = medewetgeving - regering controleren - fractie = de groepsvertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan (Tweede kamer of gemeenteraad) - regeringsfractie = partijen die ook ministers in de regering hebben zitten - oppositie partijen = alle partijen die niet in de regering zitten - dualisme = bestuurders kunnen geen lid zijn van het orgaan dat hen controleert, ministers kunnen geen lid zijn van het parlement (er is een duidelijke taakverdeling tussen regering en parlement) - er is geen strikte trias politica omdat de regering (ministers) de wetgevende en uitvoerende macht heeft (parlement alleen wetgevende macht) - de taakverdeling tussen wetgevende en uitvoerende macht is voor alle bestuurslagen = landelijk, dezelfde = de wetgevende macht stelt wetten en regels vast, de uitvoerende macht voert ze uitfpold - taken van het parlement = - (mede-) wetgeving = - stemrecht = bij wetsvoorstellen (aannemen de wet of niet) (1e en 2de kamer) - budgetrecht = goed/ afkeuren rijksbegroting (1e en 2de kamer) - recht van initiatief = wetsvoorstel indienen (2de kamer) - recht van amendement = wetsvoorstel mogen wijzingen (die heten amendementen) (2de kamer) - controle van ministers = - vragenrecht = recht om schriftelijke vragen te stellen (1e en 2de kamer) Pagina 10 van 11

11 - recht van interpellatie = minister ter verantwoording roepen = spoeddebat (1e en 2de kamer) - recht van enquête = onderzoek naar regeringsbeleid (1e en 2de kamer) - recht van motie = verzoek aan ministers om iets te doen/ niet te doen (1e en 2de kamer) = lichtste = treurnis, afkeuring, wantrouwen = zwaarste (minister treed af) - het kabinet is niet verplicht een aangenomen motie uit te voeren - aanvraag spoeddebat moet door minimaal 30 Kamerleden gesteund worden omdat het inbreuk maakt op de vastgestelde agenda van de Kamer, voor oppositiepartijen is het een handige manier om aandacht te vragen en publiciteit te krijgen voor onderwerpen die zij belangrijk vinden - recht van enquête word gebruikt als de kamer denkt dat de regering feiten en (verkeerde) beslissingen heeft verzwegen - een parlementaire enquête word alleen ingezet bij kwesties van groot maatschappelijk belang - senaat = eerste kamer - de eerste kamer maakt weinig gebruik van bovenstaande rechten omdat zij de rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordiging niet voor de voeten willen lopen - zo komt een wet tot stand = initiatief ontwerp advisering door de Raad van State (het belangrijkste adviesorgaan van de regering) behandeling door de Tweede Kamer behandeling door de Eerste Kamer ondertekening (door koning en de verantwoordelijke minister) publicatie in het Staatsblad - koninklijke besluiten = hier neemt de regering besluiten zonder dat de Tweede en Eerste Kamer zich erover uitspreken, bijvoorbeeld benoeming burgermeester en bij een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) = een besluit van de regering voer specifieke regels binnen een al bestaande wet - Pagina 11 van 11