DIEPENSTEYN Transcripties van oude documenten

Transcriptie

1 DIEPENSTEYN Transcripties van oude documenten Parochiearchief Steenhuffel Register 2. De fundatie vande cappelrije van Diepensteyn 3 augustus 1440 COPIA Reverendo In Christo Pater et Domino, Domino Episcopo cameracensi eiusque in spiritualibus vicaria ac officiali generali necnon universis et singulls Dominis abbatibus, prioribus, praepositis, decanis, achidiaconis, scolasticis, cantoribus ceterisque ecclesiarum at monasteriorum praelatis, et personis quorum intest inter quos qua infrascriptum tangit negocium, seu tangere potuit, quolibet in futurum quibuscum qua nominibus censeantur aut quacumque perfulgeant dignitatem. Anthonius Sanctus decanus ecclesiae Sancti Rumoldi Mechliniensis cameracensis diocesis executor unicus, ad infrascripta a Sancta Sede Apostolica specialiter deputatus, Saltem in Domino at in noticia veritatis infra scriptorum litteras Sanctissimi in Christo Patris, et domini nostri Domini Eugenii divina providentia papae quarti eius vera bulla plumbea, cum cordula canapis more romanae curiae impendentem bullatas sanas siquid et integras non viciatas, non cancellatas, non abrasas, non ebolitas, neque in aliqua sua parte suspectas sed omnium prorsus vitio at suspectione carens, nobis pro parte nobilis et generosi viri Domicelli Danielis de Bouchout, Domini temporalis locorum de Diepensteyn et Eutelghem, Cameracensis diocesis principalis. In ipsis litteris applicatis principaliter nominati coram notario publico et testibus putatas nos salva qua dicum reverentia recipisse noveritis Quare quid litterarum aplicatarum tenor sequitur et est talis, Eugenius Episcopus servus servorum dei debito filio decano ecclesiae Sancti Rumoldi Mechliniensis cameracensis dioecesis, salutem et apostolicam benedictionem universalis ecclesiae regimini praesidentes salubria nota fidelium ex quibus divinus cultus speratus agmentum salusque provenit animarum piam affectionem prosequimur eaque plenis favoribus confovemus et ut optatam sortiantur effectum opem libenter et operam impartimur. Sane pro parte dilecti filii nobilis viri Danielis do Bouchout Domini locorum de Diepensteyn et Eutelghem Cameracensis dioecesis nobis exhibita petitio continebat quem licet olim quondam Henricus Goesens laicus ejusdem diocesis. Suae ac suorum animarum saluti consuiere cupiens at transitoria in aeterna felici commercio commutare pro fundatione et dotatione cujusdam altaris nonnullos pecuniaros redditus super certis suis bonis et possessionibus tunc ad eundem Henricum legitime spectantibus Annis singulls levandos et percipiendos In ultima sua voluntate absque tamen alicuius pro se et heredibus suis Juris Patronatus seu presentandi reservatione legasset pariteret constituisset Tamen ipsius voluntatis executores per eundem Henricum deputati bona et possessiones hujusmodi in alios usus prophanos distrahi ac alienari permittentes voluntatem perpetuam circa altaris fundationem et donationem hujusmodi exequi. In suorum ac ejusdem Henrice animarum salutis dispendend- nimine curaverunt et sicut eadem petitio sub. ingebat prefatus Daniel ne voluntas ipsa in premissis totall frustretur eff.c. bona predicta pro ipsius voluntatis executoribus recuperare necnon de illis et alliis suis bonis et redditibus per eundem Danielem applicandis, quoddam altare ad honorem et sub vocabulo Beatae Mariae ac Sanctarum Catha rinae et Barbarae pro dicti Henrici et propria et suorum animarum salute fundare et pro prebyteri seu perpetuo cappellano missas et alia divina officia super

2 hujusmodi altari celebraturo dotare concupiscit. Si sibi super his applicare sedis suffragetur auctoritas ac jus patronatus et presentandi personam idoneam Datum et actum in domo habiationis meae sita Machllniae in platea Reginarum ibidem sub anno a Navitate Domini millesima quadrigentesimo, inditione tertia mensis Augusti die, sexta pontificatus Sanctissimi in Christo patris et domini nostri Dom. Eugenii divina providentia papae quarti prefati, anno decimo. Presentibus ibidem honorabilibus probatis viris Dominis Goswino Cuparij de Londersella, Regniero Colijn de Steenhuffele, ecclesiarum prochialium Cameracensis Dioecesis Curatis, Henrico Bruyne notario publico, Nicolao fabri clercx dictae prochiae; Egidio De Bonte et Johanne De Grimberghe incolis saepedictae prochiae de Steenhuffele testibus fide dignis, ad premissa vocatis, speciallter et rogatis.... Praesens copia ex suo originali extracta et cum eodem collationata concordat de verbo ad verbum per me Goswinum De Gestel notarius, et per venerablle concilium C. Ma. approbatus et confirmatus. Quad attestor signo meo manuali. Subsignavit Goswin Van Gestele, notarius. Vrije vertaling door Alfons Willemans. Aan de Eerwaarde Vader en Heer, de Heer Bisschop van Kamerijk en aan zijn vicariaat in geestelijke zaken en zijn generaal officie, en ook aan de Heren abten, allen tesamen en ieder afzonderlijk, de priors, dekens, aartsdekens, theologen, cantors en overige prelaten van kerken en kloosters en aan de personen wie het hieronder vermeld document aanbelangt en op wie het betrekking heeft of kan betrekking hebben, hoe zij ook en met welke namen zij ook in de toekomst vermeld worden en welke waardigheid zij ook mogen bekleden. Anthonius Sanctus, deken van de Mechelse kerk van de H. Rumoldus, enige executeur van het bisdom Kamerijk, die tot het onderstaande speciaal is afgevaardigd door de heilige apostolische stoel, heeft ons een oorkonde gezonden, met het loden zegel van onze allerheiligste Vader en onze Heer, de Heer Eugenius IV, paus door de goddelijke voorzienigheid. Dit zegel was bevestigd volgens de gewoonte van de Romeinse curie, met een koord van hennep onderaan de oorkonde, die aldus op de juiste manier verzegeld werd, zodat zij gaaf en ongeschonden, zonder wederroepen, zonder schrappingen of doorhalingen achteraf kon overgemaakt worden. De oorkonde behandelt de zaak van een edel en genereus man, Jonker Daniel van Bouchout, tijdelijk heer van de heerlijkheden van Diepensteyn en Ceutelghem, principaal van het diocees van Kamerijk. (Hierna volgt een algemene beleefdheidstekst.) Voor de zaak van de geliefde zoon, de man van adel Daniel van Bouchout, Heer van de heerlijkheden van Diepensteyn en Ceutelghem van het diocees van Kamerijk, is ons een verzoekschrift aangeboden, dat ooit in het bezit was van Henricus Goessens, een leek van hetzelfde diocees. Omdat hij (Henricus) verlangde te zorgen voor het welzijn van zijn eigen ziel en de zielen van de zijnen, en het tijdelijke voor de eeuwigheid wilde ruilen door een voorspoedige ruilhandel (als het ware de hemel afkopen door schenkingen te doen), heeft hij voor de schenking en de bouw van een zeker altaar enkele geldelijke inkomsten op zekere van zijn bezittingen en goederen voorbestemd, die toen wetmatig in het bezit waren van en beheerd werden door dezelfde Henricus. In zijn laatste wilsbeschikking zou hij deze schenking gedaan hebben zonder reservatio van het jus patronatus of het jus presentandi voor zichzelf en zijn erfgenamen te hebben nagelaten of vastgesteld.

3 Nochtans stonden de uitvoerders van dit testament, die door dezelfde Henricus aangesteld waren, toe dat zijn goederen en bezittingen verdeeld en vervreemd werden tot een ander profaan gebruik i.p.v. volgens het testament de bouw van een altaar en de schenking eraan verbonden na te streven. Zij maakten zich geenszins zorgen om hun zieleheil en dat van Henricus. Daniel van Bouchout eiste dat de wil van Henricus zou uitgevoerd worden. Hij verlangde de voornoemde goederen van de uitvoerders van het testament te recupereren. Daniel stemde er mee in, samen met de goederen en inkomsten die hij zou toevoegen, een altaar te bouwen ter ere van en onder de naam van de H. Maria en van de H.H. Catharina en Barbara voor het zieleheil van de genoemde Henricus en van zichzelf. Hij wilde ook een dotatie doen voor de priester of erfkapelaan om missen en andere goddelijke diensten te celebreren. Indien het ware gezag en het Jus patronatus et presentandi van de woonplaats hem een bekwame persoon (priester) zou aanwijzen... De oorkonde werd opgemaakt in mijn woning gelegen in de stad Mechelen op het Koninginneplein in het jaar, vanaf de geboorte van onze Heer, duizend vierhonderd veertig op de 3de dag van de maand augustus, onder het 10de jaar van het pontificaat van zijn Heiligheid Paus Eugenius IV. Waren insgelijks tegenwoordig de eerwaarde heren Goswinus De Cuyper van Londerzeel, Reynier Colijn van Steenhuffel, pastoors van deze parochies in het diocees van Kamerijk; Hendrik Bruyne, openbaar notaris; Nicolaas Clercx, ambachtsman van voornoemde parochie; Egidius De Bonte en Johannes van Grimberghe, inwoners van de voormelde parochie van Steenhuffel, getuigen.... Huidige copie werd gemaakt van de originele oorkonde, ermee vergeleken en van woord tot woord juist bevonden door mij Goswinus van Gestel, notaris, en door de eerbiedwaardige raad C. Ma. (raad van Mechelen - concilium Machliniae?) goedgekeurd en bevestigd, wat ik onderschrijf met mijn handtekening. Getekend: Goswinus Van Gestel, nots. * Algemeen Rijksarchief - Leenhof van Brabant Processen Nr september 1460 en wijziging van 29 september Testament van Daneel Van Bouchout Vooraf: de regels 42 tot 67 gaan over Steenhuffel Zijn vrouw Margriet van Pouke houdt vruchtgebruik van alles.wettige dochter Margriet van Bouchout krijgt alles behalve de eigendommen te Steenhuffel. De eigendommen in Steenhuffel gaan, onverdeeld, naar zijn 6 bastaarden: a) bij Kathelijne de Lichte (waarschijnlijk dochter van de meier van Steenhuffel): Sander b) bij Cecilia de Mol: Daneel, Jan, Gelaude, Joris en Lijsbeth. Op regel 128 begint een wijziging (Daneel en zijn vrouw willen niet in Grimbergen maar in Humbeek begraven worden). 1. inden name des heijleger ende onverscheijdener drivuldicheijt des vaders des zoens ende des heijlichs Gheests Amen. Allen den ghenen die dit jegewoirdich openbaer instrument zelen sien oft hoeren lesen zij cont ende kenlic dat inden jaere onsses heeren 2. duijsent vierhondert ende tsestich inde achtste indictie opten vuventwintichsten

4 dach der maent septembris des pausdoms onsses alderheijlichsten vaders ende heeren in Christo heere Pij (Pius) de tweeste inden derden jaere zijns pausdoms inde presentien van mij notaris 3. ende vanden getuijgen hier nagenoempt daertoe sunderlinge geroepen ende gebeden, geweest es in propren persoene de edele voirsienige ende wijse riddere heere Daneel heere van Bouchout van Huenbeke ende van Loonhout Borchgreve van Bruessel etc. Gesont van 4. herten ende van lichamen ende zijne zinnen memorien ende verstandnissen alst scheen volcomelic mechtich wesende gaende ende staende ende al omme verkeerende op der eerden. Aensiende ende ernstelic voere oegen hebbende hoe cort hoe broesch ende hoe ijdel dat es 5. dnaturelic leven van deser werelt ende dat de scoenheijt des lichamen die hoege geboerte van bloede ende die vlucheijt van titeliken goeden nijemanden vander doot en verlossen Mer gaen al te nijeuwte (teniet) ende verkeerene in gestubbe (stof) ende in slijcke der eerden 6. Begheerende daerom met goeder voirsieniger deliberatien van zijnen tijteliken goeden hem van onsen lieven heere God verleent te ordinerene ende te disponerene. Ende heeft dair om in aller der bester formen vuegen ende manieren dat hij conde ende 7. mochte bij crachte vanden gemeijnen gescrevene geesteliken ende weerliken rechten ende zunderlinge vut crachte van zekeren openen besegelden brieven hem vanden hoeggeborenen vermogenden vorst ende prince, den hertoge van Bourgondien ende 8. van Brabant om zijne testament oft sijnen utersten wille te moegen ordinerene ende maken opten XIIIIten dach van Junio (14 juni) int jair onsses heeren duijsent vierhondert negen ende vijftich lestvoirleden gegeven geout ende verleent sijn 9. testament oft zijnen utersten wille gestelt gemaict ende geordineert inder manieren hier navolgende, welcke sijne testament oft zijnen utersten wille hij woude begheerde ende beval dat macht ende cracht hebbe ende stad grijpt tallen 10. plaetsen als testament oft als codicille, oft emmer alle eens ijegelijcx testament oft utersten wille, aldaer best van weerden gehouden sijn mach naden voirseijden gescrevenen rechten oft emmer nadie goede ende loeffelijke costumen ende 11. usantien die men tot hier toe gemijnlic dair af geuseert ende gehouden heeft. Ende inden ijersten heeft de voirseijde heere Daneel, testateur, wederroepen, gecasseert ende nijeuwte gedaen (te niet gedaan) alle alsulken ordinantien van testamenten 12. van codicillen ende van utersten willen als hij voere den dach van heden ennichssins gemaict heeft voir notarisse ende getuijgen oft anderssins in wat manieren dat zij. Voirt heeft hij met alre innicheijt geoffert ende bevolen zijne ziele 13. als zij vuijt zijnen lichame gescheiden sal zijn, onsen lieven heere God almechtich ende zijnen dooden lichame der gewijder eerden oft geesteliker sepulturen, welke sepulture hij coos gedaen te wordene inder prochie kercken des 14. dorps van Grijmbergen, onder eenen serck aldair, daer wijlen heere Jan heere van Bouchout sijn neve onder begraven leecht. Daer na woude hij ende begheerde datmen alle zijne dueghdelike schout (schuld) dair af na zijn doot behoirlic 15. bliken sal ende oic alle zijne ongerechtich goet, op dat hij ennich onder hadde, ende daeraf zijnen executeurs hier nabescreven, cleerlic ende genouch blijken sal metten costen van sijnen vutleede (uitleiding, uitvaart) van zijnen alder gereedtsten goeden, voir al 16. betale ende wederkeere, welcke zijne vutleede hij ordineerde ende begheerde

5 datmen dade gracelic ende... (woord onleesbaar door beschadiging) na ordinantien van zijnen executeurs hier nabescreven. Item woude hij voirt ende begeerde datmen opten dach van 17. zijnen vutleede gebacken sal hebben alsoe vele wits broots elc van eender placken (zilveren Brabantse munt) dat een ijegelic arm mensche, groot cleijn jonck ende out, die op dien dach ter plaetsen van zijne sepulturen comen sal, van wair hij zij een broot 18. daeraf hebben sal moegen, oft daer broot gebrake voere elc broot een placke Brabants. Item woude hij voirt dat elc priester die messe van requiem sal comen lesen inde kercke daer hij begraven sal wesen, hebben sal eenen stuvers eens, 19. Item begheerde hij oick voere der zalicheijt van zijnre zielen drie dertichste gedaen te werdene van drie devoten priesteren, te wetene van elken priester een, die men beghinnen sal te celebrerene des anderendaeghs van zijnre voirseijde 20. vuijtvairt, in zulcken verstande dat elc priester na dat hij misse gedaen sal hebben, met eenen quispel comen sal ten grave vanden voirseijde testateur met wijwatere, lesende aldair "Miserere mei Deus" ende "Deprofundis" metter collecten dair toe 21. dienende, ende datmen hem als hij voldaen sal hebben terstont ende sonder vertreck dair voere geve twee Rijnscheguldenen eens. Voirt maicte oick de voirseijde testateur voere zijn ongerechtich goet daer hij niet af en weet den heijlegen 22. sacramente van sinte Goedelen te Bruessel de somme van twellif Rijnsscheguldenen eens, ende tremanant (de rest) van allen zijnen anderen haeffeliken goeden gelde oft penningen, juweelen ende cleijnoeden van goude ende van zilvere, tallen 23. plaetsen alsoe wel binnen Brabant als dair buijten, al wairt oick soe dat zij binnen huijsen, sloten oft valbruggen die leen zijn, lagen oft bevonden worden, behalven den geweere (dingen) die naden Leenrechte inden sloten sculdich 24. zijn te blivene. Ende oick tremanant van allen zijnen sculden die men hem op zijnen sterfdach sculdich sal wesen oft van gevallenen tenten verschijnen zelen, in Brabant, in Vlaenderen, in Zeelant ende elswair te wat plaetsen die vonden selen 25. werden, boven zijne wettige schout vuijtleede ende makagie eenichssins blivende, heeft de voirseijde testateur gelaten gegeven ende gemaict vrouwen Margrieten van Pouke, zijnre wettiger huijsvrouwen op dat zij dan leefde, om na 26. zijn doot hueren vrijen wille daermede te doene, mer oft zij dan van live ter doot comen waere, soe woude hij dat dan tselve remanant comen ende verschijnen soude op Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, zijnre wettiger dochter oft dat zij niet en waere op huere 27. wettich oir, daer zij sculdich op waeren te comen ende te verschijnene zoe verre hij hier namaels niet anders daeraf en disponeerde, daeraf hij in dien gevalle bij expresse zijnen vrijen eijgenen wille ende dispositie te hemweerts behielt. Voirt heeft de 28. voirseijde testateur gelaten gegeven ende gemaict voir zijne ende zijnre voirseijde huijsvrouwen jairgetijde, inder voirseijde prochiekerken ewelic ende erffelic gecelebreert te werdene, te wetene alle jaere altoes te Kersmisse, vier Rijnsscheguldenen der 29. munten ennichs vanden Coervorsten goede ende geve, oft de weerde daeraf, dair af de kercke als voere, orlemeten (ornamenten) broot, wijn ende was dat daer alsdan verbesicht sal weerden, den eenen hebben sal de prochiaen aldaer voere vutelien commendatien (het uitspreken van de gebeden der stervenden) 30. ende eene gesongen misse van Requiem, den anderen de dijaken, de subdijaken, de sangers ende de coster metten kinderen voere huere singen, luden ende anders, den derden ende de arme van Grijmbergen om Gods wille, den vierden selen hebben het zij in

6 31. broode oft in gelde alsoe dat jairlijcx bijden prochiaen ende kerckmeesters aldaer sal werden geordineert ende wanneer deen van hen beijden aflivich sal werden, soe sal men tot zijnen jairgetijde de twee Rijnsscheguldenen geven ende 32. distribueren inder manieren voirscreven in sulken verstane dat tvoirseijde jairgetijde na de doot van hen beijden altijt opden sterfdach des voirseijde testateurs voir de zielen van hen beijden gecelebreert sal werden Ende om dat oick de 33. prochiaen aldaer des sondaeghs tot eweliken dagen opden predicstoel voere de zielen vanden voirseijde testateur ende van zijnre huijsvrouwen den volke sal doen bidden, soe wilt de selve testateur dat de voirseijde prochiaen aldaer ten 34. tijde zijnde, daer voere hebben sal alle jaere eewelic ende erffelic altijt te Kersmesse, twee Rijnsscheguldenen daeraf... (paar woorden beschadigd) heelicht (de helft) verschijnen sal na de doot vanden ghenen die ierst van hen beijden aflivich werden sal ende dander heelicht 35. na de doot vanden lestlevenden van hen beijden welcke twee Rijnsscheguldenen ende oick vier Rijnsscheguldenen... (één woord beschadigd) voirseijt hij besette ende bewijsde op alle zijne goede ende renten van Huenbeke voirseijt eweflic ende erffelic te heffene totter tijt 36. toe dat hij oft zijne na (2 woorden beschadigd) besundere bewijsenissen van (4 woorden beschadigd) mede dat hen dat tot eweliken dagen vast ende zeker genoech sal wesen. De voirseijde testateur seijdt oic ende 37. vercleerde... (één woord) dat hij tanderen tijden op zekeren omberuerlijke goede ende pande hem toebehoerende (3 woorden) daer omtrent gelegen gemaict ende gefundeert hadde eenen dienst van drie er (2,5 woorden) weke. Ende alsoe woude hij 38. noch ende be (2 woorden) die selve drie missen ewelic ende erffelic gedaen ende gecelebreert te werdene (2 woorden) fundatien tanderen tijden daerop gemaict wesende. Item want Jan soen Laureijs (2 woorden) dien hij hadde van wijlen Katelinen (3 woorden beschadigd)...gen sijnen wive den voirseijde testateur over zekeren langen tijt menigen goeden ge (15-tal woorden) 40. na zijne ende (2 woorden) voirseijde huijsvrouwen doot gegeven gemaict ende gelaten alsoe lange als de selve Jan (3 woorden) beijder doot leven sal te wetene alle jaere thien sacke rogs der maten van Huenbeke (2 woorden) aldaer sonder sijnen cost 41. te werdene. Al...te Sint Andriesmisse des heijlegen apostels vallende ende te Kersmisse vergouden te zijne die hij h (3 woorden) ende besette op alle sijne goede, heerlicheijt, pachte, cheinse ende renten, baten ende proffijten van (1 woord)...beke gheene daeraf vuijtgesceijden 42. gelijc men die te leene houdt vander Cappellen Sinte Rombouts te Mechelen. Hierenboven heeft de voirseijde testateur noch gemaict, gegeven ende gelaten puerlic om goids wille ende in rechter aelmoesenen Sandersse van Bouchout sijnen natureliken soene 43. dien hij hadde van wilen Kathelinen tslichten, ende Daneele, Janne, Glauden, Jorisse ende Jouffrouwe Lijsbetten van Bouchout, oick sijnen natureliken kinderen die hij heeft van Jouffrouwe Cecilien smols, onder hen zessen tsamen, met geliken portien ende deelen ewelic 44. ende erffelic te hebbene, te gebruijkene ende te besittene thuijs ende tslot geheeten Diepensteijn, metter heerlicheijt van manscapen, meijerijen ende laetscapen ende van heergeweeden te heffene, met oic den winhove, winnende lande, beemp-

7 den, eeusselen, wateren, weijden, bosschen, 45. coeren moelene ende slachmoelene daer toebehoerende ende desgelijcx oick met allen den gansen, cappuijnen, hoenderen, cheijnsen, renten, baten, proffijten, opcomingen (diverse inkomsten) ende vervallen (achterstellen) ende allen zijnen anderen toebehoirten ende aenhanginghen, gheene daeraf vuijtgesceiden, 46. Op alsulken commer ende last als dair van rechts wegen sculdich es vuijt te gaene, Gelijc de voirseijde testateur tvoirseijde slot te leene houdende es vanden hertoge van Brabant ende alle dandere goede van diverse heeren ende hoven. Ende gelijc hem de voirseijde 47. heerlicheijden ende goede strecken tot binnen Londerssele, binnen Rossem, binnen Maldere, binnen Wildebroeck, binnen Merchtene, ende tot meer anderen plaetsen, terstont na de doot vanden voirseijde testateur, voere hen ende voir huere wettich oir, ende 48. erfgenamen van hueren liven comende ende descenderende, ierst taenveerdene ende te hantplichtene (gebruiken). Ende alle de voirseijde goede te houdene op alle der voirseijde natureliker kinderen geliken cost ende last van heergeweeden, reparatien oft refectien ende van allen hueren 49. anderen behoeften Ende dat zij oic tzamentlic oft emmer dmeeste deel van hen ende alle dwettich oir van hueren live comende, alle de officien van meijeren, lathen, winnen (uitbaters van een winhof), pachteneren ende alle andere officien ende dieneren vanden voirseijde hove op ende af 50. setten ende stellen selen moegen, alsoe verre als dat den voirseijde testateur tot hier toe toebehoirt heeft ende noch doet. Oic selen zij alle de voirseijde heerlicheiden ende goede van Steenhuffle gelijckelijc gebruijken, noten ende ploten (zaaien en oogsten) bergen ende dalen (in voor- en tegenspoed) 51. ende alle de voirseijde pachte, cheinse, renten, baten ende proffijten gelijc heffen ende bueren (beuren, innen) alsoe dat gheen van hen lieden voir den anderen van hen eenich recht, prerogative oft voirdeel daerin en sal moegen hebben oft behouden, in enniger manieren. En 52. alsuclken verstane of geboerde dat ennich van hen zessen hem totter geestelicheijt stellede, oft van live ter doot quame sonder wettige gebuerte van sijnen live levende achter te latene, soe woude de voirseijde testateur dat de portie oft gedeelte 53. van denghenen die hem alsoe ter geestelicheijt gestelt hadde oft oic alsoe van live ter doot comen ware, dierre ware een oft meer, terstont comen ende verschijnen sal moeten, op alle dandere van hen zessen lestlevende oft daer zij niet en 54. waren op huer wettich oir van hueren live comende, staecsche wijse te deijlene. Het en ware oft ennich van hen zijne portie oft aengedeijlte voir ennige duwarie (vruchtgebruik) in huweliker voirweerden verobligeert oft verbonden hadde, het ware voir 55. hen selven oft voir ijemanden in rechter ende wettiger liven van hen descenderendé, dwelc een ijegelijck sal moegen doen, dat de duwarie huere stad houden ende grijpen sal moeten sonder ijemands wederseggen. Ende oft gebuerde dat 56. de voirseijde zesse kinderen allegader aflivich worden sonder wettich oir van hueren liven achter te latene soe woude de voirseijde testateur dat alle de heerlicheijden, slot goede ende renten van Steenhuffle wederom comen ende verschijnen zelen 57. op de rechte ende naeste erfgenamen vanden voirseijde testateur dair zij alsdan naden lantrechte op sculdich souden zijn te comene ende te verschijnen om alle die goede, alsdan bijden selven erfgenamen aengeveert ende gehouden 58. te werdene, op alsulken conditie ende vuege van die vuijten gestichte ende

8 maescap (maagschap, familie) des voirseijde testateurs niet te moegen vervrempden, gelijc hier na vanden goeden bij hem Jouffrouwe Margrieten van Bouchout zijnre getrouwder dochter gelaten 59. gescreven staet. Ende mids dien woude begheerde ende beval de voirseijde testateur dat zijne voirseijde bastairde kinderen noch oick gheen wettich oir dat van hen oft van ennigen van hen emmermeer comen oft descenderen sal moeghen egheene van 60. alden voirseijde heerlicheijden, slote, goeden, pachten, cheinsen, renten, baten ende proffijten vercoepen, belasten, becommeren, verthieren, vervrempden, noch wechgheven en sal, noch en selen moegen het en ware bij openbaren gewarigen ende redeliken 61. nootsaken, ende dat dat geschiede bij raide ende avijse van zeven ten minsten oft van achte van hueren naisten wijsen ende notabelsten magen (familie) ende vrienden hen van des voirseijde testateurs zijden van maechscapen bestaende. Ende gebeurdet hier 62. namaels dat onder de voirseijde zesse kinderen oft onder huere wettich oir ende nacomelinge, om der voirseijde goeden wille, hier namaels ennigen twist oft discort gerese oft opstonde, daeraf zij onder hen niet verliken (een vergelijk treffen) noch veraccorderen en conden, soe 63. woude dan de voirseijde testateur dat dien twist ende discort beslicht ende afgeleet sal werden bijden executeurs hier nabescreven, soe verre zij dan leefden, ende bij viere oft vive vanden notabelsten ende besceijdensten magen ende vrienden den voirseijden 64. kinderen van huers vaders wegen voirseijt aengaende, die men daertoe binnen den lande van Brabant gevuechelic sal connen gecrijgen. Ende daermede selen de voirseijde bastairde, ende huere voirseijde kinderen content ende te vreden moeten zijn ende bliven, sonder 65. enich ander recht meer oft voirder daeraf te versuekene in enniger manieren, opde pene van zijnre portien te verboerene totter voirseijde andere kinderen behoef, oft hueren oire die hier tegen ghinge, quame of dade in enniger manieren. Behoudelic in 66. allen desen, oft de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke den voirseijde heere Daneele hueren man overleefde, dat zij nochtan inde heelicht vanden slote, ende van allen den heerlicheiden ende goeden van Steenhuffle, met allen hueren voirseijden toebehoirten 67. huere tocht hebben ende behouden sal, hueren leefdach lanck duerende. Ende alle dandere heerlicheiden metten sloten, ende den anderen goeden ende renten daertoe hoirende, te wetene ijerst tslot van Bouchout met allen zijnen goeden, pachterijen, cheinsen, 68. renten ende wateren, ende met allen zijnen anderen toebehoirten in natten ende in droegen, gelegen te Meijsse ende daeromtrent, item de heerlicheijt, hoege middele ende ledige metten dorpe van Huenbeke ende met allen zijnen toebehoirten gelegen 69. neven Grijmbergen, item tslot metten dorpe van Loonhout, metter heerlicheit, hoege middele ende ledige, gelegen binnen den mercgreefscape van Antwerpen, item thof te Popendonck met allen zijnen toebehoirten oic aldaer gelegen, item 70. dborchgreefscap van Bruessel metter heerlicheijt ende met allen zijnen anderen toebehoirten, item tderdendeel of daeromtrent inden minsten tol t Antweerpen, geheeten den Riddertol, met allen zijnen rechten ende toebehoirten, item beijde zijne 71. herbergen, geheeten de Herbergen van Bouchouct met allen hueren toebehoirten, daeraf deen es geleegen te Bruessel inde corte ridder-strate, Ende dandere te

9 Mechelen, met eenen anderen huijse aende selve herberge te Mechelen gelegen, 72. dwelc de voirseijde testaeur gecregen heeft tegen zekere persoen geheeten De Blauwe, met oic allen den heerlicheiden ende bedrive van scouthetscapen, meijerijen, manscapen, scepenscapen, laetscapen, preterijen, vorsterijen ende allen 73. anderen dieneren op ende af te settene, van ervenen ende ontervenen met oic allen den winhoven, winnende lande, beempden, eeusselen, weijden, bosschen, wateren, visscherijen, watermoelenen ende wintmoelenen, desgelijcx oic met allen 74. den gansen, cappuijnen, hoenderen, cheinsen, grane ende anderen renten, ende met allen den heergeweeden, fourfaiten, coeren, baten, proffijten, opcomingen ende vervallen ende met allen hueren anderen toebehoirten in naten ende in droegen, 75. hoe die genaempt zijn heeft de voirseijde testateur gemaict, gegeven ende gelaten Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, zijnre wettiger dochtere die hij heeft vander voirseijde vrouwen Margrieten van Pouke zijnre gesellinnen, Om die bij der 76. selver Jouffrouwen Margrieten als zijnen naisten ende gerechten oire ende erfgename allegader terstont na zijne doot ijerst te hebbene, te hantplichtene ende taenveerdene, behoudelic der voirseijde vrouwe Margrieten van Pouke inde heelicht van allen 77. desen voirseijde goeden cheinsen, renten, baten, proffijten ende vervallen, huere tocht ende bijlevingen (lijfrente, vruchtgebruik) hueren leefdach lanck duerende, op alsulken conditien, vuegen ende manieren bijden voirseijde testateur hier toe gevuecht, geordinneert ende besproken als 78. hier na volgen ende bescreven staen, Te wetene dat de selve Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, huere magen nu zijnde oft namaels wesende, huere kinderen noch huere kinderen kinderen, noch anderen van huer in rechten linien dalende, daer op hij wilt dat 79. alle de voirseijde goede zelen moeten comen ende verschinen, Egheene van alden voirseijden sloten, heerlicheiden ende goeden met allen hueren voirseijde toebehoirten, in groeten noch in cleijnen nemmermeer vercoopen, becommeren, verthieren, verborgen, 80. verwisselen, beleenen, belasten, veranderen, veronderpanden noch wechgeven en selen moigen, erffelic te live, tochtelic noch met jairschaeren, het zij met sprinchen brieven, hofbrieven, steedsche brieven noch oic met brieven onder huere 81. oft hueren vriende zegelen voere notarijse noch anderssins, in geender manieren anders dan alleene met redeliken testamente ter salicheijt van huere zielen, totter weerden toe van IIII C (400) guldenen Croonen Vranckerijckx eens oft daer onder, 82. Ende het en waere om openbare redelike ende wettelike nootsaken inden gemeijnen rechte geprivlegieert als om duwarie van hueren wettigen kinderen oft om nootelike bilevinge oft vuetsel oft anderen geliken noot der voirseijde Jouffrouwe 83. Margrieten live oft den liven van hueren voirseijden wettigen oire principaellic aenclevene, die nochtan ijerstwerf den zevenen ten minsten oft den achte van hueren naisten wisen ende gesteentichsten (betrouwbaarste) magen (afstammelingen) vander zijden des voirseijde 84. testateurs, huer oft hen bestaende, duegdelic ende gewarichlic souden moeten zijn gethoent, ende bijbracht ende dat de selve zeven oft acht mage voere t gherichte daer die verthieringe oft beswaringe soude moeten gebueren 85. ijerstwerf bij hueren eede hadden getuijght ende vercleert dat die nootsake duegdelic, rechtvaerdich ende warechtich waere, ende dat zij op huere ziele ende op huere conscientie dairse de voirseijde testateur nu alsdan op last, sonder gunst 86. hatije, nijde oft goetdoen (voordeel) rechtveerdelic ende ter goeder trouwen hue-

10 ren wille ende consent daertoe hadden gegeven ende gedragen, ende dat zij bijden selven eede vercleerden dat zij van gelijken huersselfs kinderen in alsulken gevalle 87. consenteren souden te laten doen van huersselfs leengoeden. Ende oft anders dan voirscreven steet, bijder voirseijde Jouffrouwe Margrieten oft hueren voirseijden oir van hueren live comende ennige verthieringe oft beswaringe vanden voirseijde goede 88. gesciede, oft gedaen worde, al wairt zoe, dat bij wetens oft onwetens, de prince vanden lande daertoe zijn consent gave, dat die dan alle souden zijn ende bliven machteloos ende van onweerden tot eweliken dagen, Ende 89. tot dien heeft oic de voirseijde testateur geordinneert ende wilt zoe verre ennich van zijnen voirseijde oiren anders dan voirscreven steet, ennige vanden voirseijde goede verthierde oft becommerde, dat dan daermede die verthierde oft becommerde 90. goede terstont verschinen selen zijn ende moeten toecomen, opden naisten wettigen oire van bloeds wegen ende van des voirseijde testateurs zijden bestaende ende dan levende, sonder dat de ghene diet alsoe vertthierende oft beswaerende woude 91. van dan voortaene ennich recht van proprieteijten van tochten oft anderssins, aende selve verthierde oft beswairde goede eijsschen hebben oft behouden soude moegen in eeniger manieren. Ende es voirt de begeerte, ordinantie ende wille des 92. voirseijde testateurs alsoe verre als ennige nootsaken toequamen, bijder voirseijde Jouffrouwe Margrieten man... (de naam is niet ingevuld) oft ijemants anders dan bijder voirseijde Jouffrouwe Margriete oft huers gerechts oirs wegen, dat om dien alsulken noot, 93. hij waere redelic oft onredelic oft oic openbair ende voere wat princen, rechteren oft magen zij gethoent waeren, niet geoerloeft en sal zijn ennige vanden voirseijde sloten, heerlicheijden ende goeden, al wairt oic bij wille, wetene ende consente bij der 94. voirseijde Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, oft van hueren oire, oft bij orlove ende consente vanden prince vanden lande, te moegen vercoepen, verthieren, becommeren of belasten met gheenrehande verbintenissen generale oft speciale, noch oic met gheenre 95. hande brieven, zegelen oft transpoirte sonder argelist. Voirt heeft de voirseijde testateur ondersproken, begheert ende vercleert, tot tghene des voirscreven steet, oft de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke zijne gesellinne, bijden wille Goids 96. voere hem aflivich worde ende bij hem daerna tot eenen anderen huwelike stelde oft betrocke, ende hij vander selver zijnre tweester vrouwen, wettelic ende manlic oir gecreghe, dat hij dan den selven manliken oire vanden tweesten bedde, met 97. desen tegewoirdegen ordinnantie die hij hier voere op der Jouffrouwen Margriete zijnre dochtere ende op huer wettich oir gemaict heeft, noch oic egheenen anderen wettigen kinderen, die hij bij anderen huwelijke soude moegen gecrigen van hueren gebeurtigen 98. lantrechte der voirseijde goeden, niet vuijtsluijten noch beroeven en wilt, oft achterdeel doen in enniger manieren. Maer begheert daeraf als nu te hebbene ende te behoudene alsoe lange als hij leeft niet tegenstaende desen utersten wille 99. sijne vrije ende volcomen macht te behoudene om van allen den goeden der voirseijde Jouffrouwe Margrieten, zijnre dochtere hier voere op zekere vueghe bewijst ende gelaten, tusschen de selve sijne voer ende na wettige kinderen te moigen ordineren ende dit sijne tegewoirdige testament oft desen 100. sijnen utersten wille te moigen meerderen, minderen ende veranderen alsoe hem dat gelieven sal, Dair toe hij onderdanichlic bidt dat mijnen genedegen heere de

11 hertoge van Bourgondien ende van Brabant als prince oic gelieven wille macht ende consent met zijnen openen bezegelden 101. brieven te gevene in sterkenissen (bekrachtiging) van dien ende oick van allet ghene dat hier boven gescreven steet oft namaels bijden voirseijden testateur met codicillen oft anderen uterste willen bijden selven testateur geordinneert soude moegen werden. Voirt bidt ende begheert de voirseijde 102. testateur mijnen genedegen heere voirseijt, dat zijner genaden als prince gelieven wille dit tegewoirdich testament oft desen sijnen utersten wille metten codicillen, zoe verre hij namaels ennige ordinneerde oft maicte, te believen te confirmeren ende voir hem, zijne oir 103. ende erfgenamen, hertogen ende hertoghinnen van Brabant, van weerden te houdene ende inder manieren als hier voere bescreven steet te doen onderhouden, ende dat hij tot dien voere hem ende zijne voirseijde nacomelinge van Brabant, met zijnen openen brieven tselve testament metten 104. codicillen die hij als voirseijt es namaels maken soude moigen, van woirde te woirde incorporerende, toeseggen wille ende gelove nemmermeer namaels dinhout vander selver testamente oft codicillen te laten verminderen oft veranderen oft met ennigen 105. nuwen consente oft anderssins, in wat manieren dat waere, tegen de forme oft dinhout vanden selven te dispenseren oft gratie te doene, in al oft in deele, om gheenrehande noot, die daertoe hem soude moegen werden bij gebracht of gealligeert (ingebracht) 106. werden, het en waere dat dien noot redelic openbair gewarich ende rechtveerdich waere, ende des de zeven oft achte van des voirseijde testateurs naisten magen, gelijc hier boven vercleert steet, des gestonden (toestonden), ende dat inden selven brieven van 107. consente dat alsoe na des voirseijde testateurs doot bij mijnen genedegen heere oft zijnen oire soude moegen werden gegeven dit tegewoirdich testament metten codicillen die dair op namaels bij avontueren (desgevallend) selen werden gemaict ende oic mijnen genedegen heere 108. brieve daer met dit tegewoirdich testament sal werden geapprobeert, van woirde te woirde geincorporeert ende verhaelt stonden. Ende van desen testamente oft utersten wille zoe heeft de voirseijde testateur gecosen, genoempt, gestelt, geset ende 109. gebeden sijne executeurs oft testamenteurs te wesene, de edele, wijse ende notabele heeren ende goede manne, te wetene heeren Janne Vander Bruggen, heere van Blaersvelt, riddere Janne Van Ranst, heere van Camtickrode ende Philipse Vanden Nuwenhove 110. absent als legewoirdich, ende Wouteren Vanden Winckele, aldaer legewoirdich staende, ende den last van deser executien ter begheerten ende beeden des voirseijde testateurs aennemende, ende elken van hen besundere alsoe dat zij onder hen vieren, oft ten utersten 111. de twee van hen, den last ende bewint hier af aenveerden ende vorderen selen moegen van zijnen goeden die hij liet, sette ende opdroech, geheellic ende altemale in hueren handen ende machten, om daeraf dit iegewoirdich testament oft desen zijnen utersten 112. wille te voldoene nader ordinnantien voirscreven, den welken vieren sijnen executeurs, te wetene elkeen van hen, de voirseijde testateur gegeven ende gemaict heeft vier marck zilvers, gevende en verleenende den selven zijnen executeurs volcomen macht

12 113. ende sunderling bevel, terstont na sijne doot alle zijne voirseijde goede, beruerlic ende onberuerlic, iegewoirdege ende toecomende, te hantplichtene ende taenveerdene, sijne pachte, cheinse ende renten ende alle sijne andere baten ende proffijten voirseijt, alsdan verschenen zijnde 114. ende te verschijnene, te buerene ende op te heffene, sijne sculden te manen, in te halen ende te verreijken ende zijne wedersculden, soe verre die wettelic bliken ende cleer genouch zijn, met allen den voirscreven legaten ende ghiften te betalene, te tracteren, te composeren ende 115. quijt te scelden. Ende voirt allet ghene daerinne te doene dat om de volcomenheijt des iegewoirdich testaments oft uterste willen behoeven sal ende van noode wesen gedaen te werden, het zij inden gerichte oft daerbuijten. Ende dat zij desen testamente 116. oft utersten wille, metter voirseijde confirmatien hem vanden voirseijde heere ende prince, den hertoge van Bourgondien ende van Brabant als hier boven gescreven steet, tanderen tijden verleent, ende oic met anderen brieven, die hij vanden selven hertoge ende prince noch 117. hoept ende meijnt in sterkenissen van desen ijegewoirdegen ordinnantien te impetreren ende te gecrigen, te baten ende te hulpen comen, om daermede ten coste vanden voirseijde goeden alle saken te bescuddene (behoeden) ende te verweerene ende oick te bedwingene alle de 118. ghene, die de voirseijde saken oft ennige van dien souden willen beletten oft daertegen gaen, comen oft doen, in enniger manieren, hen selven ende dese voirseijde executie, alsoe dicwijle alst van noode sal zijn, opden coste van zijnen goeden manlick (wederzijds) 119. beschuddene ende verantweerdene,niet willende dat zijne voirseijde executeurs voirder belast oft verbonden souden zijn dan alsoe verre als van zijnen goeden, tot huerliede handen quamen. Ende oft gebeurde dat ennich vanden voirseijde executeurs dierre 120. waere, ennich oft meer hier namaels van live ter doot quame, eer tvoirseijde testament oft dese ordinantie van sijnen goeden voldaen, ende volvuert waere ende de selve testateur, inder afliviger stad, gheene andere executeurs geordineert noch gestelt en 121. hadde, soe woude dan de voirseijde testateur dat de anderen van hen lanxtlevenden andere notabele persoenen, dair hen ende desen voirseijde testamente mede behulpen sal moeghen wesen, inde stad van (in plaats van) dien aflivigen executeur, dierre waere een oft 122. meer, tot hen nemen ende kiesen zelen moeten, die oick elck de gelike makagie (het doen en laten) hebben sal die hij den aflivegen executeurs gegeven ende gemaict hadde, Den welken executeurs alsoe te kiesene ende aen te nemene de voirseijde testateur nu alsdan 123. de selve macht gheeft ende verleent, die hij zijnen aflivegen executeurs gegeven ende verleent heeft gelijc voirscreven steet, behoudelic in allen desen den voirseijde testateur zijnre volcomender macht dit sijne iegewoirdege testament, oft 124. dese ordinantie van zijnen goeden altoes te meerderen, te minderen, te veranderen, te corrigeren ende in al oft in deele te wederroepene ende te nijeuwte (te niet) te doene oft anders daeraf te ordineren ende disponeren alsoe dicwile ende menichwerven als hem 125. dat gelieven ende goet duncken sal. Van welken saken voirscreven de voirseijde testateur begheerde ende versochte van mij notarijs hier nagenoempt een oft meer openbaere instrumente gemaict te werdene, inder bester formen, dat hem sou-

13 de 126. moigen dienen, Dit geschiede te Bruessel in eenre eetcameren vander woeningen des voirseijde Wouters Vanden Winckele, inde Langhe Ridderstrate gelegen, inden jaere, indictien maende, daghe ende tijde voirseijt, Dair doen ter tijt 127. bij ende over waeren eersame persoenen, te wetene Peter Van Eelwijt, Peter Van Hille, Laureijs Vanden Bosche, Laureijs Beijels ende Henrick Vanden Bossche, als getuijgen des bijsdoms van Camerijck, totten voirseijde saken zunderlinge 128. geroepen ende gebeden, Item dair na te wetene int jair onsse heeren duijsent vierhondert ende tveentsestich, inde... (1 woord beschadigd)...nstelndictie, opden lesten dach sonder eenen (de voorlaatste dag) der maent Septembris des pausdoms onsses alderheijlichsten vaders ende 129. heeren in Christo, heere Pij de tweeste, inden vijfsten jaere, in presentien van mij notarijs ende vanden getuijgen hier na genoempt, soe es gecompareert in propren persoene, de voirseijde heere Daneel, heer van Bouchout etcetra, zijne zinnen, memorien ende 130. verstannissen (verstand) alst scheen volcomelic mechtich zijnde, gaende, oic staende, wandelende ende al omme verkeerende op der eerden. Ende heeft inder manieren van eenre codicillen die hij begheert heeft tot... (1 woord beschadigd) voirseijde testamente oft utersten 131. wille gevuecht te werdene, in presentien ende ten bijsine vander voirseijde vrouwe Margrieten van Pouke, zijnre wettiger huijsvrouwen, die hier toe ende oic tot zijnen voirseijde testamente oft utersten wille na dat huer de poincten ende articulen van dien soe bijden voirseijde testateur Daneele hueren man, zoe oic bij mij notarijs hier nagenoempt, inde presentien vanden getuijgen hier na genoempt, openbairlic ende bestendelic (wettig) verhaelt ende vercleert waeren, hueren openbaeren cons... (1 woord beschadigd)...egeven ende gedraigen heeft 132. Gestelt gein... (1 of 2 woorden beschadigd) geordinneert alsulken pointe ende articulen als hier na volgen. Ende ijerst heeft de voren genoempten testateur wederroepen, gecasseert ende te nijeuwte gedaen tpoinct van zijnre sepulturen te (3 woorden beschadigd) te geschiedene opde... (1 woord beschadigd) 133. sijnen vutlee... daer gedaen te werdene, t point vanden witten broode aldaer den armen te gevene, t point (2 woorden beschadigd) priesteren die aldaer messe van Requiem souden comen lesen, t point vanden drie (2 woorden beschadigd) enaldaer te doen doene, ende 134. tpoint van zijnder ende zijnre voirseijde huijsvrouwen jairgetijde aldaer ewelic te doen celebreren, ende desgelijcx t point van dat de prochiaen aldaer voere hem ende voir sijnre voirseijde huijsvrouwen zielen (2 woorden beschadigd)...n daige op den predicstoel den 135. volke aldaer soude doen bidden, willende ende begheerende datmen de voirseijde sepulture met allen den voirseijde an (2 woorden beschadigd)...ederroepen ende gecasseerden poincten, gelijc die inden voirseijde testamente geordinneert ende gestipuleert staen, inder parochiekercken 136. van Huenbeke hier boven gescreven, geheellic ende al houden, voldoen ende volvueren sal ende nergens el(ders). Ende dae (2 woorden beschadigd) ensoe maicte hij der selver kercken van Huenbeke voir zijne ende zijnre voirseijde huijsvrouwen sepulture aldaer te geschiedene, 137. op alle de voirseijde goede van Huenbeke, altijt te Kersmesse, te heffene ende te distribuerene twee Rijnsscheguldenen, alsulken als hier boven gescreven staen, deene heelicht daeraf terstont na de doot vanden ijerst aflivegen van hen beijden ende

14 138. dander heelicht na de doot vanden lestlevenden van hen beijden, totter tijt toe dat der selver kercken bij hem oft zijnen oire, zekere pande bewijst selen wesen, jairlijcx erffelic alsoe goet zijnde. Noch ordineerde de voirseijde testateur te 139. Huenbeke ende te Loonhout, een ewelike ende erffelike deele van broode gegeven ende gedistribueert te werdene den armen menschen aldaer, alle weken tot ewigen dagen, van eenen zister rogs goids pachtcoerens, in twee penningen naist 140. den besten der maten van Bruessele, dats te verstaene tot eiken vanden voirseijde twee plaitsen een half zister der voirseijde maten, die hij besette ende bewijsde te heffene half op de voirseijde goede van Huenbeke ende half op de voirseijde goede 141. van Loonhout, totter tijt toe dat de bewisenisse dair af gedaen sal zijn op goede, vaste ende zekere pande, dair dat den voirseijde armen vast ende zeker genouch sal wesen tot eweliken dagen. Welke deijle van broode geschien sal 142. te wetene deene heelicht daeraf, tot beijden voirseijden plaitssen, terstont na de doot vanden ghenen die ijerst van hen aflivich sal werden, ende dander heelicht daer af, oic tot beijde den voirseijden plaitssen, terstont na de doot vanden 143. lestlevenden van hen beijden. Item want de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke opden dach van heden in hueren testamente oft utersten wille geordineert ende begheert heeft inder kercken van Loonhout alle saterdaighe 144. ewelic ende erffelic onsser Lieven Vrouwen Lof gesongen te werdene, Ende dat men daer voere gheve ende besette twee Rijnsscheguldenen erffelic etcetera, soe bewijsde ende besette de voirseijde testateur die selve twee Rijnsscheguldenen op 145. alle zijne voirseijde goede van Loonhout, totter tijt toe dat daertoe zekere besundere pande bij hem oft zijnen oire bewijst selen zijn, goet genouch daer voere wesende. Voirt begeerde de voirseijde testateur, dat allet ghene des 146. hij in sijnen voirseijden testamente tenderen tijden gemaict ende geordinneert heeft, alsoe verre als in deser tegewoirdeger codicillen, namelic ende bescheijdelic, niet wederroepen noch verandert en es, noch namaels met anderen 147. codicillen niet bevonden en werdt wederroepen ende verandert te wesene, volcomelic gehouden ende ter executien gestelt worde, sonder ennich gebreck dair in te laten geschiedene. Welke pointen ende articulen in deser 148. iegewoirdeger codicillen begrepen, de voirseijde testaeur woude ende begheerde dat zijne executeurs inden testamente hier boven gescreven begrepen, nu zijnde oft namaels wesende, metten selven testamente vutgenomen 149. den pointen die hij dair inne wederroepen ende verandert heeft, zoe verre hij bij sijnen levende live die selve niet en doet, totter volcomender executien selen stellen ende vuegen, sonder die in grooten noch in cleijnen 150. te versuemen, oft achter te laten in enniger vuegen oft manieren, behoudelic den selven testamente in allen zijnen anderen pointen ende articulen in zijnder volcomender macht blivene. Van welken saken, hier in deser 151. codicillen begrepen de voirseijde testateur begheerde ende versochte van mij notarijs hier nagenoempt een oft meer openbaere instrumente gemaict te werdene, inde legewoirdicheijt der getuijgen daer ommestaende, Dit 152. ghesciede inde woeninge oft fortressen des voirseijde testateurs te Huenbeke gelegen, in eender cameren boven de bottelrije aldaer, inden jaere, indictien, maende, dage ende tijde lestvoirscreven, dair doen ter tijt bij ende over waeren 153. eersaeme ende bescheijdene persoenen, Te wetene heere Jan Vander Biest, priestere, prochiaen van Huenbeke, Anthoenijs Vleeminck de Jonge, Willem Van Meltbroeck ende Eustaes Vander Hoeven, woenachtich binnen der 154. voirseijde fortressen, ende Willem Pete, oic daerbij woenechtich, als getuijgen

15 des bisdoms van Camerijck, totten voirseijden saken zunderlinge geroepen ende gebeden. Et ego Willelmus de Puedersse, Clericus Cameracensis diocesanus publicus Transcriptie: Marcel Slachmuijlders * Huwelijkscontract tussen Anna Van Bouchout-Boelare en Alvaro Van Almaras, 12 sept A tous ceulx qui ces présent les verront ou orront, faisons scavoir un certain compromis de matrimoine a este communiqué traicte et accorde par et entre Alvaro Alamaras d une part et damoiselle Anna de Bochout, avec son tuteur a elle accorde et donné juridiquement d aultre part. Alvare et damoiselle Anna l ung l aultre a mariage il pourra estre selon..nostre mere la saincte eglise et ce avant tous banz et promesses de matrimoine, saufs tels pacts de compromis et qui suit. A savoir premierement le dict Alvare.. avoir de biens et il apportera en mariage icelles et sans ass. 280 florins du Rijn par an chacque florin de 20 patars assises a sa vie sur la ville d Anvers. Item encore achatera le dict Alvare de ses demeures comptant qu il a de present le premier qu il pourra trouver bonne rente bien assignee 200 florins de Rijn et de ce sont demourer plesges Jehan Van Immersele, markgraeve d Anvers, et Anthoine del Vaille (Della Faille). Item encore par dessus ce en deniers comptant 500 florins du Rijn et avecq ce en vaisselles d argent 900 florins.. et encore en bagues et joiaulx..800 florins et en meubles de maison de 1000 florins semblables.. et par dessus achetera 3200 florins oultre et par dessus ses habillements et aultres choses appartenent a son corps lesquels ne sont point compromises ni taxées en la dite somme. Item et par dessus se possedera et joissera le dict Alvare sa vie durant sa maison en la quelle il demeure, nommee la Refectoire assise sur le marche de froment, aussi quelle luy a este laisse par damaiselle Francoise swaeyers bonne memoire sa premiere femme. Et la dicte damoiselle Anne a declaire ses biens a elle propres appartenants les parties ensuite. Et premierement 800 florins de Rijn de rente viagaire a sa vie ou a la valeur de ce..par appointement des freres de son premier mary promises pour sa douariere, et avoir 150 florins de Rijn l on assignera a elle

16 par les freres de son premier mary entre cy et noel prochain venant. Item encore 550 florins de Rijn que monseigneur de Bolaer luy avoit promis avecq son premier mary selon le contenu de certaines lettres scellés, sur ce freres et estans.. Item encore la tierce partie d une chence assise a Humbeke en la rue nomme driestraete. S il adviendra par la volonte de Dieu a la dicte matrimoine fauldra entre eux deux que alors les 200 florins perpétuelles que le dict Alvare a promis.. retourneront au dicte Alvare ou a ses heritiers Item s il advenoit que le dict Alvare avant la vie a trespas avant da dicte damoiselle un hoir ou hoirs procrées de leurs deux corps survivant ou non, que la dicte damoiselle prendra et retiendra pour elle tout ce qu elle aura porte en mariage, avec toutes les abillements que le dict Alvare luy aura donné pendant leur mariage, et quant aux bagues, anneaulx et joiaulx a elle donnees par le dict Alvare, elle les retiendra sa vie durant Et non laissant hoirs ou hoir survivant apres que le dict Alvare toujours iceulx bagues, anneaulx et joiaulx demeureront a la dicte damoiselle a vie Et encore par dessus ce aura et retiendra la dicte damoiselle Anna la moitie de toutes les biens acquises, sauf que les 200 florins ne seront comptés ni estimés pour biens acquises, mais iceulx retourneront au proffit du costé du dict Alavar comme ci dessus est narré. Et aura et retiendra encore 200 florins de rente viageres sa vie durant. Item si il feust a la dicte damoiselle une trespas avant le dicte Alvare, et qu il eusse ut hoir ou hoirs procrées de leur deux corps, survivant ou non, en ce cas le dict Alvare aura et retiendra tout ce qu il aura porté en mariage avec tout ses habillements, bagues cheval et armures. Item avoir la droite moitié de tous les biens acquises et aura avoir et retiendra pour droitte douariere sa vie durant le tier part de la chense assise a Humbeke comme dessus. Et de la part de costé de la dicte damoiselle ira tout ce qu elle aura porte en mariage et par dessus la moitié des biens acquises, sans les habillements, bagues.. lesquelles demeurant au dict Alvare comme ses propres biens. Pour en ce qu ils pourront donnes l ung a l autre pendant le dict mariage.., non obstant aux mesmes droits previlegiés, coustumes ou estatus du pays ou aultre. Sans mal engien en testant. VII du mois IX, anno nono. Transcriptie: Jozef Verheyden

17 * Parochiearchief Steenhuffel Register 2. Rentebrieff tot behoeft der capelrije van Diepensteyn 3 september Copia. Wij schepenen ons ghenadige heren des keysers in sijne ghenadighe banck ende vierschaere van Steenhuffele, saluyt. Met kennisse der waerheyt doen te weten dat opten dach van heden, datum van desen, voor ons commen sijn in propren persoonen Heer Peeter Vanden Poele, priestere, ende erffcappelaen van eenre cappelrije gefundeert binnen de prochie van Steenhuffele op het casteel geheeten Diepensteyn, ende heeft bij consente van Alvaro de Almaras, Heere van Diepensteyn, ende collateur derselve cappelrije, ende voirts bij advyse ende raede van Heer Hendrick Van den Damme, erffprochiaen van Steenhuffle, Heer Merck Saefoet, vice-cureyt der voortschreven prochie ende Heer Jooris van de Loo, erffcapellaen van de Cloote ende der Sielmisse, in de kercke van Steenhuffele gefundeertter st vuytgegeven Philipsken vander Stappen, zone wijlen Peeter vander Stappen zekere parcheelen van lande in zijne stucken gelegen binnen de prochie van Steenhuffel voorschreven aen thoff ten Trappen waer aff d een stuck groot is sesse dachwanden, gelegen tusschen de goeden Jouffrouwe Anne Coutreau in d een zijde commende metter twee anderen zijden aen de ghoeden Philips vander Stappen. Item noch een dachwandt landts gelegen inde voorschreven prochie tusschen de ghoeden Philips vander Stappen in d een zijde ende comende met twee anderen zijden aen t Sheeren strate; welck voorschreven percheelen in hueringe te houden plach Jaspar van Hoorebeke, voir vier ende eenen halven Rinsgulden. Ende hebben zij behoirlijcke kerckgeboden gelast ende vuytgeroepen (?) oft een ander betere waere ende zijn daer nae den voorschreven Philipsken gecomen als meesten biedende op achte Rinsguldens hem aldaer genoech bewijst effelijck te houden ende e..welijck te be., op eenen voortaene cheyns van achte Risnguldens t stuck te vijff schellinghen groote Brabandts gekent, altijt te Kersmesse vallende ende te betaelen den voir genoempten cheyns van achte Rinsguldens effelijck. Heeft wederom gelooft de voorschreven Philips te g.. ende te betaelen den voorschreven vuytgever alle jaere effelijck ende ter termijne bovengeschreven ende daer voiren heeft hij hun gestelt ende verbonden eene zekere onderpande, de voir genoemde goeden, gelijck die hierboven int langhe besprocken ende gespecificeert staen. Ende medelings een stuck bempts gelegen inden cleyne Coenraet, tusschen den grooten Coenraet in d een zijden ende de goeden Gillis van Buyten in d andere. En oft naermaels alsoo gebeurde dat de voorgenoempte ontfanger, hij oft sijne naecommelingen vande voorschreven renten van acht carolus guldens jaerlijcx ten voirgeschreven termijne nyet vergolden noch betaelt en wordde, dat sij alsdan met deser letteren sullen moghen commen ende slaen hun handen met rechte aen die voorschreven ende onderpande ende dese nae weth ende vonnisse houden ende hantplichten, berghen ende daelen, vrome ende ontvrome tot ende aende tijt tot den selven ontfanger sal wordde genoech gedaen van alle heure achterstelligen renten, met allen wettelijcke costen daer op geloopen, belovende hun daer aff waerschap ende altoos genoech te doen op datternyet aen gebraecke, gelovende de voorschreven ontfanger ter saecken voorschreven. schote ende lote.

18 Ende hier toe is geschiedt bij consente ende maenisse Joos vander Stappen, meyer, ende van wegen ons lieden des keysers ende bij wijsdomme van ons schepenen bovengeschreven al datter van rechts wegen schuldich was te geschieden.des hier inne behoirde versuympt noch achtergelaeten behoudelijck eene iegelijcken zijns goeden rechte. In kennisse der waerheyt hebben wij schepenen bovengenoempt onsen gemeyne segele ons schependoms aen dese letteren doen hangen. Int jaer ons heeren 1532 opden derde dach der maend van September. Ende was geschreven opden. perkamente ende is geseghelt met eenen segele van groenen wasse ende dobbelen steirte. Naer waerheyt gecollationeert tegens den originalen perchamentsbrieff geteeckent ende geseghelt als boven is be Quod attestor Herbosch, nots * Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr oktober Lening aangegaan door Alvaro van Almaras bij Laureijs Stassaert. Alvaro Van Almaras, ridder, heer van Diepesteijn belooft aan Laureijs Stassaert, zoon van wijlen Roelant, en zijn vrouw Margriet Grimberchts jaarlijks een som van 112 Karolusgulden en 10 stuiver uit te keren, alsook 10 mudden koren te schenken. De betaling moet altijd geschieden op 19 oktober en voor pand heeft hij onder meer verbonden: "...Item t' Hoff van Diepestijn metten huijse van plaisantien, Torre, pachthove, schueren, stallen daer aen gelegen ende allen anderen zijnen toebehoirten, rontsomme omwatert wesende, gelegen binnen der voirscreven prochien, groot omtrent sesse dachwanden. Item noch een bunder lants in eenen stucke, gelegen binnen der prochien van Steenhuffele, gemeijnlijck geheeten de Hoeve, (...) Item noch die hellicht van eenen corenmolen, geheeten den maerselaermolen, gheldende jaerlijcx vierenvijftich veertelen rocx, Mechelsche maete..." Transcriptie: Marcel Slachmuijlders * Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr januari 1598 Akte van verkoop van de goederen en de heerlijkheid van Diepensteyn aan sieur Pierre Micault. Au jourdhuy vingthuictiesme jour du mois de Janvier l'an de la nativite de notre Seigneur Jesu Christ (Vertaald en samengevat) Op heden 28 januari 1598 zijn voor mij Mare Prévost,

19 openbaar notaris, in aanwezigheid van de nagenoemde getuigen, in persoon verschenen: de heer Franchois de Vallangin, heer van Mandeurre, Trevillers etc., in eigen naam en voor zijn echtgenote Isabeau de Trasignies enerzijds; en heer Piere Micault van Indevelde, drossaard van Lingen en kapitein van een compagnie Duitse infanteristen ten dienste van Zijne Majesteit anderzijds. Francois van Vallangin bekent bij deze dat hij aan Pierre Micault verkocht heeft het huis, cijnsgoed en heerlijkheid van Diepensteijn, met zijn afhankelijkheden en toebehoren, in het algemeen alles waarop hij verkoper en zijn echtgenote in het voornoemde Diepensteijn gerechtigd zijn, gelegen in de parochies Steenhuffel, Londerzeel en daaromtrent. Alles zoals het in zijn totaliteit gekend en besproken is en met de lasten en voorwaarden zoals hierna vermeld. - Ten eerste behoren tot het domein Diepensteijn twee zeer stoere torens waarin kamers en woongelegenheid ingericht zijn, met nog een plein waar voldoende plaats is om nog een ander gebouw op te richten. Het geheel is omringd met brede grachten. Verder is er een brug om af te dalen naar een lager gelegen plein waarop vroeger een "speelhuis" stond, maar dat thans tot puin vervallen is. Dan is er nog een vervallen huis voor de pachter of cijnsleenman. Ook staan er nog enkele stallen en hokken voor het vee en ligt er een hoeveelheid stenen en bouwmaterialen. Het plein is deels omsloten met water en deels omringd met een muur. Buiten dit afgesloten gedeelte staan nog twee schuren met een wagenhuis en plaats voor werktuigen. Verder behoort tot het vermeld goed een tuin die nagenoeg volledig door brede grachten omgeven is, een dreef met olmen en ander week hout. Tevens is de verkoper van het voornoemde Diepensteijn eigenaar van landbouw- en andere gronden met een oppervlakte van 37 bunders 2 dagwanden en 9 roeden. Verder nog 21 bunders 55 roeden weiden en grasland, waaronder 3 bunders meers en 12 bunders hakhout met enkele opgroeiende eiken. Dit alles zoals het in bijzonderheden vermeld en beschreven is in de opmeting van Henri Cannaerts, gezworen landmeter te Brussel, waarvan de inhoud "en langue thioise" (Nederduits) van woord tot woord luidt als volgt (einde van de vertaling en samenvatting): lck Hendrick Cannaerts gesworen lantmetere der Co. Mat. certifiere gemeten te hebben "opden 18en, 19en, 28en, 29en ende 30en Septembris anno 1595, ten versuecke van Mijnheere de Vallansoen een hove geleghen onder de prochie van Steenuffel genoempt thoff te Diepesteiin, ende is gemeten metter maten van 20 voeten eenen zoel inder roede, Inden iersten gemeten een stuck lants genoempt Riddersvelt, commende in twee sijde de straete ende de dreve ende es groot bevonden twee bonder ende twee dachwant ende 25 roijen, Item noch een stuck lants over dander sijde vander straete, genoempt Ramlaije, commende aen Caerel Gelegen, in twee sijde de beeck ende is groot bevonden twee bonder een dachwant ende 95 roijen Item noch een stuck lants genompt Thoffvelt, commende metter sijde aende straete ende metten eijnde aende dreve voir thoff ende es groot bevonden vijff bonder een dachwant 90 roijen Item noch een stuck lants genompt Muellenvelt, commende metter sijde ende metten eijnde aende straete ende metten anderen eijnde aende Maelbeek ende es groot bevonden drije bonderen twee dachwanden 84 roijen, Item noch gemeten den "Coeren Muellen" metten huijse ende met een bogaerdeken over de beek ende es te saemen groot vijfftich roijen, commende aent voerscreven stuck lants ende mette sijde aende straete.

20 Transcriptie en vertaling: Marcel Slachmuijlders * Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr zonder datum, waarschijnlijk 28 januari 1598 Denombrement de Diepenstijn Specifïcatie van alle de partijen van goeden resorterend onder de heerlijckh. van Diepesteijn gelegen In dese prochie van Steenuffel met alle de gerechticheden ende preemmentien (voorrechten) daer toe hoerende. Ende alsoo men die vercoopen zal achtervolgende de voorwaerden hier beneffens gaende. Inden lersten zoo heeft den heere van Diepesteijn onder de prochie van Steenuffel liggende twee stercke zeer wel gefondeerde torrens, eertijts toebehoirt hebbende aende heeren van Arenberg oft Bochout, in welcke torrens gerieff es van drije ofte vier camers met haeren keldere, solderinge ende diergelijcken, rontsomme int water met breede grachten, ende daer binnen plaetsen genoech om aldaer te bauwen een schoon huijs, alles met zijn optreckende brugge, geheeten het hoff van Diepesteijn, hebbende meijer ende lathen, met vele andere schoone preemmentien ende gerechticheden als hier nae breeder zal blijcken. Van welcke torrens affcoemmende zijn aldaer noch gelegen sekere stercke mueren ende fondamenten waer op tanderen tijden gestaen heeft een speelhuijs zoo voorden heere, als appart wooninge voorden casteleijn ende pachter, alwaer noch staen eenige stallingen ende diergelijcken gerieff voorde beesten, eensdeels oijck bewaetert ende voorts affgetrocken (afgebroken) ende bevrijt (beschut) met eenen muer al waer oijck noch liggen groote quantiteijt van materialen van diverschen steen. Buijten welcken muer opt neerhoff oijck staen twee groote schoon schueren met wagenhuijs, waeraff deene eerst nyeuw opgemaeckt es inden jaere zeven oft acht ende tachentich lestleden (1587 of 1588), met oijck hoven ende diergelijcken gerieff, welcke neerhoff oijck al es bevrijt met wateringe ende een andere optreckende brugge, hoewel tselve es vervallen ende niet wel onderhouden. Tot welcken huijse oijck es competerende ende daer bij neffens leggende eenen grooten schoonen hoff ende bogaert van wel drije dachwant oijck bijcans rontsomme int waeter met breede grachten. Uutgaende gaet men door eene dreve van olmenboomen. Item zijn noch competerende totten voorscreven heerlicheijt ende huijse wel zevenendertich bunderen winnende lants, zeer nae altemael in labeur, zonder den hof, messie, huijsingen, vijvers, stallingen ende schueren, alles der maeten ombegrepen. Ende noch daerenboven ontrent andere twintich bunderen beempts, meersch oft weijde oijck der maeten ombegrepen. Gelijck oijck elff bunderen bosch om te blecken ende eenige cleijn bosschelkens met opgaende eijcken, d een geheeten Ten Trappen ende dander den Eijer Bosch, alles oijck der maeten ombegrepen. Staen oijck over al opde voorscreven goederen groote menichte van schoone abbeelen met andere zoe opgaende als struichauten, al meest haubaer (houwbaar, rijp om te kappen), zoo oijck zijn de voorscreven bleckbosschen.