Voorjaarsprogramma Summerschools Basis- en beroepsopleidingen. Het verblijf: Landgoed ISVW. Wegwijs in de filosofie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorjaarsprogramma 2013. Summerschools 2013. Basis- en beroepsopleidingen. Het verblijf: Landgoed ISVW. Wegwijs in de filosofie"

Transcriptie

1 FILOSOFIE Domweg gelukkig aan de Dodeweg Baby s zijn snoeperige immobiele wolballetjes. Ze liggen een jaar hulpeloos op hun zachte matrasjes, weten niet wat ze horen, kunnen niet gericht grijpen en zien pas na enige tijd het licht met hun veel te grote Bambi-ogen. Langzaam maar zeker herkennen ze hun trotse ouders die, gedreven door geheime krachten, het zorgen niet kunnen laten. Als wij de juiste rare geluidjes maken, verwaardigen ze zich af en toe naar ons te glimlachen. De glimlach van een kind doet je beseffen dat je leeft! Maar wat beseft dat kind zelf eigenlijk? Dat herinneren we ons meestal niet uit eigen ervaring, maar met een beetje empathie zien we dat de kleine wordt gedreven door ambitie. Hoewel het kleintje nog niet eens kan lopen, tast het al ongericht rond. Het verlangt zonder te weten waarnaar. Het kan nergens actief op af, het verstaat niets. Het begrijpt alleen de moederborst en het kommetje Olvarit. De huiselijke kring is de wereld. Dan wervelt het steeds sneller in steeds bredere kring. De voetbalclub is rond, de vriendencirkel groeit en de studiekring dijt uit, de huiselijke sfeer wordt iets voor vakantie en kerstdiner. Volwassenheid dreigt en het leven is onzeker. Sluit je een bond for better and worse? Vind je een werkkring? Komt er iets maatschappelijk verantwoords op je pad? Zelf heb ik de gebruikelijke overmoed gehad me in al die onwaarschijnlijke mogelijkheden tegelijk te storten, maar ik heb geluk gehad, van moederborst tot Internationale School voor Wijsbegeerte. Alles bij elkaar omzwervingen met de meest eigenaardige Wandervögel, soms struikelend, soms vliegend, maar zonder restloos te verdwalen. Bij mijn afscheid als directeur van de ISVW in april 2013 is het niet verstandig om nostalgisch te zijn. Oh die ratio, ach die emotie. Mij staat een afronding in goede sfeer voor ogen. Wat is de ISVW? Een virtueuze cirkel, gestart door illustere voorgangers in 1916, gaande gehouden door talloze weldenkenden en onvermoeibaar opslingerend naar haar eerste eeuwfeest in Er is cultuur gemaakt, absoluut bovenindividueel, maar blijkbaar niet bovenmenselijk. Had ik beter bij moeders borst kunnen blijven verwijlen? Ik denk het niet. Wat passief was, zal actief worden. Vrij naar J.C. Bloem: Natuur is voor tevredenen of legen. Wat is cultuur nog in dit land? Een stukje bos ter grootte van een krant, een heuvel met schoolgebouw ertegen. Alles is veel voor wie niet veel verwacht. Het leven houdt zijn wonderen verborgen tot het ze, opeens, toont in hun hogen staat. Dit alles heb ik bij mijzelven overdacht, uitkijkend, op een stralende morgen.. domweg gelukkig aan de Dodeweg. René Gude Reacties graag naar: afscheidrene@isvw.nl FREDERIK VAN EDEN Frans de Waal Voorjaarsprogramma 2013 Summerschools 2013 Basis- en beroepsopleidingen Het verblijf: Landgoed ISVW Wegwijs in de filosofie Filosoof Coen Simon schrijft dit jaar het essay bij de Maand van de filosofie (april). De titel van zijn essay is veelzeggend: Schuldgevoel : over de behoefte aan de dingen die we niet nodig hebben. Het klinkt als Sokrates ironische opmerking: Wat zijn er toch ongelooflijk veel zaken die we eigenlijk niet nodig hebben. Als Sokrates over de agora van Athene browsde, hóórde hij wat het waardevolste is: het gesprek. Op de markt vergaar je nieuws, vorm je je mening in pittige debatten en bepaal je je levenshouding. Maar daarmee ben je niet klaar. Het is zaak om af en toe je levenshouding en gesprekstechnieken in afzondering te beproeven. Dat deed de citoyen in Sokrates tijd aan de bosrijke rand van de stad, in de Academie van Plato of in het Lyceum van Aristoteles. Tegenwoordig kun je ervoor terecht bij de ISVW in Leusden: zo dicht bij huis en toch zo ver van dagelijkse beslommeringen. Volg er bijvoorbeeld de nieuwe opleidingen oosterse filosofie, humanistische filosofie of moreel beraad. Zo n filosofische fieldtrip is een van die dingen die een mens echt nodig heeft. Je bevrijdt je van wat de Britse filosoof Francis Bacon de idola fori noemde, de voor-oordelen die op de markt vitale projecten bemoeilijken. Door je te laten scholen en met anderen te praten, word je meester over je eigen denkbeelden. Dat oefen je bij de ISVW of op een van de ISVW-reizen. Zo is er een meesterschapsreis naar de Bohemen en een ethiekreis naar Griekenland, met een wandeling over die befaamde agora van Sokrates. Wat u ook kiest, u bereikt altijd uw bestemming. Wilt u meer weten over onze cursussen en opleidingen? Kom naar een van onze open dagen op 6 januari of 26 mei. Zie pagina 2/3. Frans de Waal geeft de 3e Frederik van Eeden-lezing De eminente etholoog prof.dr. Frans de Waal spreekt op zaterdag 23 maart 2013 over de morele en religieuze neigingen bij mensen en primaten. Hij verzorgt de jaarlijkse Frederik van Eeden-lezing, die eerder door Francis Fukuyama en Martha Nussbaum is gehouden. Frans De Waal is een van de meest vooraanstaande wetenschappers van dit moment. Time schaarde hem enkele jaren geleden tussen de 100 meest invloedrijke personen op de wereld. De Waal bestudeert primaten en keert zich tegen wat hij antropodenial noemt: de neiging om bij dieren emoties en vaardigheden te miskennen omdat deze typisch menselijk zouden zijn. Zijn onderzoek laat zien dat eigenschappen als altruïsme, empathie en aanleg tot politiek ook bij primaten zijn waar te nemen. Sterker nog, door naar deze dieren te kijken, kunnen wij veel over onszelf leren. In zijn nieuwe boek De bonobo en de tien geboden, dat rond lezing uitkomt, onderzoekt De Waal wat primaten ons kunnen leren over religieuze en humanistische gevoelens. December 2012 Leusden ISVW KALENDER DECEMBER 27 t/m 30 NRC academie: vijf filosofische disciplines JANUARI 6 Open dag met nieuwjaarsbrunch en sokratisch café 12/13 Filosofie in de moderne tijd (17e en 18e eeuw) 13 Senior Academy: vitaliteit 19/20 Levensverhalen 19/20 Over de actualiteit van het schone 20 Willen, kiezen, handelen 26 Vrouwelijke filosofen 26/27 Een rechtvaardige samenleving 26/27 Start basisopleiding humanistische filosofie 26/27 Veerkracht (geestelijke weerbaarheid) FEBRUARI 2/3 Start basisopleiding oosterse filosofie 3 Senior Academy: beleving van het eigen ouder worden en geestelijk welzijn 15/16 Nationale filosofie olympiade 18 t/m 22 NRC academie praktische filosofie 24 Filosoferen met jongeren in lager en middelbaar beroepsonderwijs 25/26 Start beroepsopleiding moreel beraad MAART 2/3 Filosofie in de moderne tijd (19e eeuw) 2/3 Over het sublieme in de kunst 2/3 Humanistische filosofie: gelijkheid & het bestaande 3 Senior Academy: nieuwe ritmes van en voor senioren 9/10 Het schone; esthetica 9/10 Spinoza s Brieven over het kwaad 16/17 Leven als een vlinder: de Chinese weg naar zelfverwerkelijking 16/17 Machiavelli: waarom je politiek en moraal moet scheiden 23 Frederik van Eedenlezing: Frans de Waal over moraliteit en religie bij mensen en primaten 23/24 Sprekende denkers: Plato 23/24 Schopenhauer-kuur 24 Filosofisch Consulentschap APRIL 5 t/m 7 Ware liefde 6/7 Impressionistisch schilderen en plein air 7 Senior Academy: kunst en ambitie 12 Filosofie Nacht in Amsterdam 13/14 Geld en waarde: denkers op het raakvlak van economie en filosofie 13/14 Het schuldgevoel van Coen Simon 13/14 Filosofie van onze tijd (20ste en 21ste eeuw) 13/14 Humanistische filosofie: natuurlijkheid en het ervaarbare 20/21 Het menselijke; van filosofische antropologie tot neurofilosofie 20/21 Over het einde van de kunst 21 Sokratische gespreksvoering en sokratische cafés 28 Senior Academy: zingeving en levensverlenging 28 Filosofisch café: We zijn nog nooit zo romantisch geweest MEI 1 t/m 5 Cultuurgeschiedenis 11/12 Overtuigend speechen 11/12 Als een dauwdruppel op het gras: Japanse inzichten voor waardevol leven 11/12 Humanistische filosofie: verbondenheid en het dynamische 12 Radicale filosofische manier van werken aan problematische emoties 26 Senior Academy: waardigheid 26 Open dag met informatie over summerschools en reizen 29 t/m 2 juni ISVW-reis naar Bohemen: meesterschap en het goede leven JUNI 1/2 Filosofie en de kunst van het boogschieten 8 t/m 18 ISVW-reis naar Griekenland: ethiek in Athene en op Amorgos 15/16 Humanistische filosofie: Redelijkheid en het toevallige 16 Ethisch stappenplan en morele dilemma training JULI 13/14 Licht uit het Oosten? Moderne oosterse denkers als inspiratie SUMMERSCHOOLS JULI 29 Amor Fati: Over levenskunst, werkelijkheidszin en idealen 29 De essays van Montaigne 29 Met het oog op de dood AUGUSTUS 5 t/m 9 Een beeld van de mens. De filosofie van Emmanuel Levinas 5 t/m 9 Socratisch gesprek 12 t/m 16 Van Aristoteles tot Sartre; denkers die de wereld veranderden 12 t/m 16 Filosofie en de moderne kunst 12 t/m 16 Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust 19 t/m 23 Waartoe leef ik? Zes elementen om je eigen leven vorm te geven 19 t/m 23 Paragoni: muziek in relatie met andere kunsten 23 t/m 26 Bouwstenen van het denken. Stap voor stap de filosofie in. 23 t/m 26 Wat je schrijft ben jezelf; verhalen die je leven vormen 26 t/m 30 Geloof je het zelf: de religieuze bronnen van onze seculiere identiteit 26 t/m 30 Waarheidsvinding 31 t/m 10 sept. ISVW-reis naar Griekenland: ethiek in Athene en op Amorgos OPEN DAG ISVW Zondag 6 januari uur

2 2 FILOSOFIE FILOSOFIE VOORJAAR 2013 JANUARI FEBRUARI NRC academie: vijf filosofische disciplines DONDERDAG 27 T/M ZONDAG 30 DECEMBER 2012 AANVANG MA UUR EINDE VRIJ UUR Filosofie is de kunst van het analyseren en van het trekken van grenzen. De Grieken noemden dat krinein (letterlijk: snijden of onderscheiden). Ons woord kritiek is hiervan afgeleid. In deze NRC academie oefenen we om kritisch onderscheid te maken tussen zin/onzin, ethisch/onethisch, gezond idealistisch/gevaarlijk utopisch en schoonheid/ kitsch. Docenten: prof. Hans Achterhuis, Arthur d Ansembourg, prof. Jan Bransen, prof. Martin van Hees en Erno Eskens Arrangement 2: 825,- (incl. 4 x standaard hotelkamer met ontbijt, 4 x diner met wijn, 5 x lunchbuffet, koffie/thee Open dag met nieuwjaarsbrunch & sokratisch café ZONDAG 6 JANUARI 2013 AANVANG UUR EINDE UUR Op zondag 6 januari 2013 combineert de ISVW een open dag met een nieuwjaarsbrunch en een filosofisch café. Kortom een heerlijke filosofisch begin van het jaar. Vanaf 11:00 uur bent u van harte welkom om het nieuwe jaar tijdens een brunch met ons te OVER DE CURSUSSEN De meest recente en gedetailleerde informatie over de programma s treft u op Hier treft u ook informatie over onze digitale leeromgeving. Via de digitale leeromgeving krijgt u, direct na inschrijving, toegang tot eventuele teksten die bij uw cursus horen. De teksten worden u bij aanvang van de cursus ook als reader uitgereikt. Via de digitale leeromgeving kunt u ook in contact komen met uw docenten. Upgraden naar een comfort kamer (met o.a. flatscreen en balkon) is, onder voorbehoud van beschikbaarheid van kamers, mogelijk door bijbetaling van 17,50 per nacht. Indien u dit wenst, kunt u dit vermelden op het aanmeldformulier. Alle cursussen en opleidingen van de ISVW hebben een CEDEO-keurmerk. Deze onafhankelijke organisatie doet onderzoek naar de kwaliteit van opleidingsen cursusinstituten. Tevens is de ISVW geaccrediteerd door de Nederlandse Raad voor Training en Opleiding (NRTO), een koepelorganisatie van private, kwalitatief hoogwaardige opleidingsinstituten. Tot slot hebben alle cursussen en opleidingen het keurmerk van de Algemene Nederlandse Vereniging voor Wijsbegeerte (ANVW). Alle cursussen zijn te volgen in het kader van persoonlijke of professionele ontwikkeling. Alle programma s onder voorbehoud van wijzigingen. vieren. Daarna krijgt u uitleg over de nieuwe cursussen, opleidingen en reizen van de ISVW. Vervolgens is er een sokratisch café onder leiding van Kristof van Rossem, naar aanleiding van Sandra Aerts nieuwe boek Het filosofische café in acht vragen. Brunch: 9,50. Aanmelden verplicht. Indien u vanaf uur alleen de open dag en het filosofische café wilt bijwonen, is de toegang gratis. Filosofie in de moderne tijd (17e en 18e eeuw) ZATERDAG 12 EN ZONDAG 13 JANUARI 2013 De moderne wetenschappelijke verklaring van de natuur als wetmatig van aard plaatst de filosofie voor een nieuwe uitdaging. Met aandacht voor René Descartes, de vader van de moderne filosofie, David Hume, een vertegenwoordiger van het Brits empirisme, en Immanuel Kant. Tevens komen Thomas Hobbes en Jean-Jacques Rousseau aan de orde. Dr. Miriam van Reijen behandelt het werk van Spinoza, die commentaar levert op Descartes onderscheid van lichaam en geest, een Ethica schrijft en een eigen variant van een maatschappelijk verdragsleer presenteert. Docent: Jan Flameling. Gastdocent: dr. Miriam van Reijen Arrangement 2: 325,50- (arr.1 + standaard Senior Academy: vitaliteit ZONDAG 13 JANUARI 2013 SENIOR ACADEMY Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde en internist ouderengeneeskunde aan het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), spreekt in de middag over vitaal ouder worden. Joep Dohmen geeft s ochtends een toelichting bij het werk van Rudi Westendorp. Hij gaat verder in op de kunst van het ouder worden, met name op het begrip vitaliteit vanuit filosofisch perspectief. Docenten: prof. Joep Dohmen en prof. Rudi Westendorp Arrangement 1: 45,50 (middaglezing incl. incl. lunchbuffet en koffie/thee ). Levensverhalen ZATERDAG 19 EN ZONDAG 20 JANUARI 2013 AANVANG ZA UUR EINDE ZO UUR Jean-Jacques Rousseau begint zijn autobiografische Bekentenissen met Ik ga iets ondernemen dat nooit eerder is gedaan en dat, als het eenmaal is uitgevoerd, niet zal worden nagevolgd. Ik wil aan mijn medemens een mens laten zien zoals hij werkelijk is en die mens, dat ben ik zelf. Rousseau zou verrast zijn over de navolging die zijn Bekentenissen hebben gekregen. We willen onszelf laten zien. We willen herkend en erkend worden. Tijdens de interactieve workshops gaan we onder meer in op de betekenissen die verhalen kunnen hebben voor elk individu en hun omgeving. Docenten: Catharina de Haas en Klaas Soesbeek Arrangement 1: 302,- (incl. 2 x lunchbuffet, diner met wijn, koffie/thee Arrangement 2: 347,- (arr. 1+ standaard Over de actualiteit van het schone ZATERDAG 19 EN ZONDAG 20 JANUARI 2013 Wat bedoelt Kant met zuivere schoonheid? Welke rol spelen verbeelding en verstand in de ervaring van mooie kunstwerken. In de 20ste eeuw verschaft Hans-Georg Gadamer inzicht in de hermeneutische structuur van de esthetische ervaring. Hij zet vraagtekens bij Kants idee van zuivere schoonheid, maar hij gebruikt datzelfde idee ook om te laten zien hoe schoonheid verbonden is met een ervaring van gemeenschappelijkheid. Docent: Arthur D Ansembourg Willen, kiezen en handelen ZONDAG 20 JANUARI 2013 Keuzeproblemen twijfel, onzekerheid, angst vooraf en schuldgevoel en frustratie achteraf vormen een belangrijke categorie van de problemen waarmee cliënten bij een filosofisch consulent komen. Epicurus wist er met zijn hedonistische calculus wel raad mee. Docent: dr. Miriam van Reijen Vrouwelijke filosofen ZATERDAG 26 JANUARI 2013 Door de eeuwen heen hebben talloze vrouwen zich weliswaar verdiept in een veelheid aan filosofische thema s, maar vaak zijn deze denkers onzichtbaar gebleven. Van de twaalf-deeeuwse filosofe Hildegard van Bingen zullen de meesten wel hebben gehoord, maar wat van haar tijdgenote Mechtild van Magdeburg? Uit recentere tijden is Hannah Arendt inmiddels wereldberoemd, maar is het niet eens tijd om kennis te maken met Gloria Anzaldúa? Docenten: Caroline Ceton, dr. Annemie Halsema, dr. Veronica Vasterling en dr. Karen Vintges Vriendelijke medewerkers, ook tijdens de cursusdagen is ze niets teveel. ISVW is een bijzondere organisatie, zij pakken de zaken op een eigenzinnige maar vooral ook op een praktijkgerichte manier aan. Humanistische filosofie: vrijheid en het volledige ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 JANUARI 2013 Kennismaking met de humanistische filosofie. De postulaten vrijheid en het volledige staan centraal in dit cursusweekend. Vrijheid is een centrale waarde in het humanisme (de mens is vrij) maar staat ook centraal als probleem in de filosofie (heeft de mens een vrije wil?). We kijken met filosofische blik naar het actuele debat over gedetermineerdheid ( we zijn ons brein ). We staan stil bij de humanistische canon en gaan in op Erasmus humor. Tot slot vergelijken we Plato die zich richtte op een achterwereld met Aristoteles voor wie de aardse wereld al volledig was. Docent: Martijn Rozing. Gastdocenten: Erno Eskens e.a. Arrangement 1: 265,- (incl. 2 x lunchbuffet, diner met wijn, koffie/thee Arrangement 2: 310,- (arr.1 + standaard Een rechtvaardige samenleving; politieke filosofie ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 JANUARI 2013 De juiste verhouding tussen macht en rechtvaardigheid is de kernkwestie van de politiek sinds de Atheners een democratische publieke ruimte inrichtten. Moderne filosofen als Hobbes, Spinoza en Rousseau wijzen op de noodzaak van een maatschappelijk verdrag dat dient te zorgen voor vrede, veiligheid en gemeenschappelijk welzijn. Verder aandacht voor Machiavelli, Carl Schmitt, Hannah Arendt, John Rawls en Chantal Mouffe. Docent: Jan Flameling 2 x lunchbuffet, koffie/thee Veerkracht (geestelijke weerbaarheid) ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 JANUARI 2013 Wat is geestelijke weerbaarheid of veerkracht (in het Engels: resilience)? In dit weekend onderzoeken we dit. Aan de orde komen: autonomie en autografie, geweldloze weerbaarheid (in de traditie van Gandhi), opvoeding en vorming tot geestelijke weerbaarheid, de rol van levensbeschouwing en religie en de kracht van voorbeeldfiguren. Docenten: Joachim Duyndam e.a. Arrangement 1: 254,- (incl. diner met wijn, Op zoek naar verlichting: levenskunst in de Indiase filosofie ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 FEBRUARI 2013 Maak kennis met de belangrijkste stromingen uit het Indiase denken: het hindoeïsme en boeddhisme. Aan de hand van een workshop over kernteksten wordt duidelijk dat beide stromingen naar de verlichting streven: het loslaten van alle gehechtheden. U kijkt naar de film Altar of Fire van Sanskritist Frits Staal. Daarnaast komt aan bod de verhouding tussen 19e eeuwse filosoof Arthur Schopenhauer en de Indiase filosofie. Kunnen we zijn inzichten gebruiken om onze eigen houding ten opzichte van het hindoeïsme en boeddhisme te bepalen? Docenten: Michel Dijkstra en dr. Bruno Nagel Senior Academy: beleving van het eigen ouder worden en geestelijk welzijn ZONDAG 3 FEBRUARI 2013 SENIOR ACADEMY Gerben Westerhof, universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit Twente spreekt in de middag over de ervaring van het ouder worden en het geestelijke welzijn. s Ochtends geeft prof. Joep Dohmen een toelichting bij het werk van Gerben Westerhof. Hij gaat verder in op de kunst van het ouder worden, met name op de rol van narrativiteit (verhalen) vanuit filosofisch perspectief. Docenten: prof. Joep Dohmen en dr. Gerben Westerhof Arrangement 1: 45,50 (middaglezing incl. incl. lunchbuffet en Nationale Filosofie Olympiade VRIJDAG 15 EN ZATERDAG 16 FEBRUARI 2013 AANVANG VRIJ UUR EINDE ZA UUR Filosofische essaywedstrijd voor scholieren van HAVO, atheneum en gymnasium. De winnaar wordt namens Nederland afgevaardigd naar de internationale filosofie olympiade. Het wedstrijdgedeelte bestaat uit het schrijven van een Engelstalig essay over een filosofische stelling, thema of vraag. Het overige deel van het weekend wordt aangekleed met filosofische activiteiten voor de leerlingen, zoals debatten, lezingen en een symposium. De deadline voor de aanmelding van deelnemers is 12 december 2012 bij het secretariaat van de VFVO: info@vfvo.nl. Onkostenvergoeding: 95,- pp.

3 FILOSOFIE 3 FILOSOFIE VOORJAAR 2013 MAART APRIL NRC Academie: Praktische filosofie MAANDAG 18 T/M VRIJDAG 22 FEBRUARI 2013 In deze week leert u hoe filosofie uw leven kan verrijken. Thema s: handig worden (denkvaardigheden), een stevig persoon worden (stoïcijnse levenskunst), keuzes maken (de karaktertest van Simone de Beauvoir en existentialisme) en denken over jezelf. Docenten: dr. Miriam van Reijen, Michel Dijkstra, Daan Roovers, prof. Jan Bransen en Harm van der Gaag Arrangement 2: 895,- (incl. 4 x standaard hotelkamer met ontbijt, 4 x diner met wijn, 5 x lunchbuffet, koffie/thee Filosoferen met jongeren in lager en middelbaar beroepsonderwijs ZONDAG 24 FEBRUARI 2013 Goedele de Swaef, docent filosofie van het Vlaams netwerk voor Eigentijds Filosofie Onderwijs (VEFO) over filosoferen met jongeren in het lager en middelbaar technisch beroepsonderwijs in Vlaanderen. Filosofie in de moderne tijd (19e eeuw) ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 MAART 2013 AANVANG ZA UUR EINDE VRIJ UUR De denkers van de Romantiek (zoals Schelling) wijzen op de rol van het verbeeldingsvermogen, Arthur Schopenhauer schrijft zijn De wereld als wil en voorstelling en Søren Kierkegaard roept op tot een terugkeer naar het ware christendom. Na de Franse Revolutie wordt de strijd tegen onvrijheid en ongelijkheid voortgezet door de grondleggers van het liberalisme (John Stuart Mill) en van het socialisme (Karl Marx). In 1859 verschijnt Charles Darwins Het ontstaan van soorten. Met de evolutietheoretische benadering en het werk van Friedrich Nietzsche kondigt zich het denken van onze tijd aan. Docent: Jan Flameling. Gastdocent: prof. Maarten Doorman Humanistische filosofie: gelijkheid en het bestaande ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 MAART 2013 Lucretius (De natuur van de dingen) en Epicurus gingen uit van het idee dat er niets is dan een materiële, reëel bestaande wereld. Op basis van dit ervaringsfeit ontwikkelde onder anderen Epicurus zijn gelijkheidsideaal. We onderzoeken de betekenis van gelijkheid in de periode van Franse en Amerikaanse revolutie. We lezen onder meer een tekst van de soms vergeten denker Thomas Paine. Zondagochtend neemt Leon Heuts, redacteur van Filosofie Magazine, ons mee in de emancipatiestrijd van Mary Wollstonecraft. Docent: Martijn Rozing, Leon Heuts e.a. Arrangement 1: 265,- (incl. koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met wijn Arrangement 2: 310,- (arr.1 + standaard Over het sublieme in de kunst ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 MAART 2013 Onderzoek naar de rol van het sublieme in het werk van Caspar David Friedrich en Barnett Newman, vraagt om exercities in het werk van Kant en Lyotard. En om aandacht voor de samenhang tussen het sublieme en een ethisch appel. Docent: Arthur D Ansembourg. Gastdocent: Ike Kamphof Senior Academy: nieuwe ritmes van en voor senioren ZONDAG 3 MAART 2013 Marli Huijer, bijzonder hoogleraar filosofie van cultuur, politiek en religie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, spreekt in de middag over levensritmes van en voor senioren. Joep Dohmen geeft s ochtends een toelichting bij het werk van Marli Huijer. Hij gaat verder in op de kunst van het ouder worden, met name op het concept tijd en de complexe rol die tijd volgens actuele auteurs speelt in de late moderniteit. Docenten: prof. Joep Dohmen en prof. Marli Huijer Arrangement 1: 45,50 (middaglezing met met lunchbuffet en Spinoza s Brieven over het kwaad ZATERDAG 9 EN ZONDAG 10 MAART 2013 Spinoza s Brieven over het kwaad zijn in boekvorm verschenen. Dr. Miriam van Reijen, die de uitgave verzorgde, licht de inhoud van de brieven toe. Het centrale thema van deze briefwisseling is de al of niet verantwoordelijkheid van God voor het kwaad in de wereld. Docent: dr. Miriam van Reijen Arrangement 1: 273,90,- (incl. koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met wijn en het boek Brieven over het kwaad t.w.v. 19,90). Arrangement 2: 318,90 (arr. 1 + standaard Het schone; esthetica ZATERDAG 9 EN ZONDAG 10 MAART 2013 AANVANG ZA UUR EINDE VRIJ UUR Hoe hebben filosofen door de eeuwen heen (de rol van) het kunstwerk opgevat? In de Oudheid ruziën Plato en Aristoteles al over het onderwerp. Later schrijft Immanuel Kant: Schoon is wat belangloos, zonder begrip of doel, door een gemeenschappelijke zin bevalt. Maar in onze tijd wordt er anders over gedacht. Docent: Jan Flameling. Gastdocent: Renée van der Vall Leven als een vlinder: de Chinese weg naar zelfverwerkelijking ZATERDAG 16 EN ZONDAG 17 MAART 2013 Confucius filosofie, draait om het hier en nu en heeft geen boodschap aan metafysische speculaties. Centraal in dit denken staat de vraag Wat is de Weg? Tijdens dit cursusweekend maakt u kennis met Confucius visie op zelfverwerkelijking door het ontwikkelen van de deugd. Ook leest u poëtische teksten van taoïsten zoals Lao Zi en zenboeddhisten zoals meester Linji, die beide op een unieke manier de nadruk leggen op spontaniteit en vrijheid. Een workshop Chinees kalligraferen geeft u de mogelijkheid om de sfeer van deze levenskunst te ervaren. Docent: Michel Dijkstra. Gastdocent: dr. René Ransdorp Machiavelli: waarom je politiek en moraal moet scheiden ZATERDAG 16 EN ZONDAG 17 MAART 2013 AANVANG ZA UUR EINDE ZO UUR Was Machiavelli een immorele, scrupuleuze politicus, die geen middel schuwde om zijn macht te behouden? Il Principe van Machiavelli is een handleiding voor politieke leiders, waarin de wereld wordt beschreven zoals die is, en niet zoals die zou moeten zijn.hans Achterhuis, hoogleraar politieke filosofie en Denker des Vaderlands en Leon Heuts, redacteur van Filosofie Magazine, leren u Machiavelli, een bruisende geest van de Renais- sance, te begrijpen. Docenten: prof. Hans Achterhuis en Leon Heuts Arrangement 1: 337,- (incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet, koffie/thee en het boek Machiavelli. Een biografie). Arrangement 2: 382,- (arr.1 + standaard NGC-donateurs ontvangen een korting van 75,- Frederik van Eeden-lezing door Frans de Waal ZATERDAG 23 MAART 2013 De internationaal gerenommeerde etholoog prof. Frans de Waal geeft de jaarlijkse Frederik van Eeden-lezing. Hij spreekt over moraliteit en religie bij mensen en primaten. Zijn onderzoek laat zien dat eigenschappen als altruïsme, empathie en aanleg tot politiek ook bij primaten zijn waar te nemen. Sterker nog, door naar deze dieren te kijken, kunnen wij veel over onszelf leren. Toegang: 145,- (incl. lunchbuffet en Sprekende denkers: Plato ZATERDAG 23 EN ZONDAG 24 MAART 2013 Met zijn leraar Sokrates en zijn leerling Aristoteles behoort Plato ( voor Christus) tot de grote drie van het klassieke denken. Vanuit de Atheense Academie, het eerste instituut voor hoger onderwijs in de westerse cultuur, verspreidden zijn opvattingen over de ziel, de politiek, over vriendschap en liefde zich in de westerse cultuur. Vooral de Ideeënleer bleek invloedrijk. Het maakte Plato tot de grondlegger van het filosofisch idealisme. Docent: prof. Frans de Haas Arrangement 1: 254,-(incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet en De Schopenhauer-kuur: wat geluksonderzoek zegt over de filosofie van het goede leven ZATERDAG 23 EN ZONDAG 24 MAART 2013 Waarom kom je op congressen over geluk weinig vrolijke mensen tegen? Laat geluk zich soms niet dwingen en strijkt geluk alleen op de schouder neer van de mensen die er niet naar zoeken? Wat is geluk eigenlijk, in hoeverre heb je het in eigen hand en waar liggen de grenzen van het geluk? Op welke manier kan je geluk verhogen? Docent: Ad Bergsma en gastdocenten Arrangement 1: 294,- (incl. koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met wijn Arrangement 2: 339,- (arr. 1 + standaard De manier waarop je denkt bepaalt in grote mate de manier van handelen, hoe je bepaalde problemen benadert en oplost. In deze cursus kom je erachter waarom je bepaalde handelingen hebt gedaan en of je de juiste beslissing hebt genomen. Filosofisch consulentschap ZONDAG 24 MAART 2013 Wat houdt filosofisch consulentschap in? Wat moet je weten, wat moet je kunnen? Vanuit jarenlange ervaring vertelt Catharina de Haas hoe gesprekken kunnen verlopen. Na de inleiding s morgens zal er s middags gelegenheid zijn om op vragen die door het lezen van de uitgereikte teksten zijn opgekomen met elkaar te behandelen. Docent: Catharina de Haas. Ware liefde VRIJDAG 5 T/M ZONDAG 7 APRIL AANVANG VRIJ UUR EINDE ZO UUR Bestaat ware liefde? En zo ja, wat is het dan? Is liefde rationeel, irrationeel of een stofje in de hersenen? Welke redenen hebben we om van iemand te houden? Tijdens dit weekend wordt de liefde vanuit allerlei filosofische perspectieven belicht. Door middel van discussie wordt de deelnemer uitgenodigd zelf een mening te vormen over de zin en onzin van ware liefde. Docenten: dr. Frank Hindriks, prof. Martin van Hees en prof. Frans Jacobs Arrangement 1: 302,- (incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet en Arrangement 2: 392,- (arr. 1 + standaard advertentie DE VERTRAAGDE TIJD (verzend) antiquariaat Woestijgerweg SL Amersfoort Telefoon: pjotr.jansen@planet.nl Eigenaar: Peter Jansen Specialisaties: Filosofie Literatuur Rusland Boekenzoekdienst: Laat mij weten (mail, telefoon) welk boek u zoekt!

4 4 FILOSOFIE FILOSOFIE VOORJAAR 2013 APRIL MEI Impressionistisch schilderen en plein air ZATERDAG 6 EN ZONDAG 7 APRIL 2013 In deze cursus trekken we er op uit om op impressionistische wijze naar de natuur te kijken en om en plein air te schilderen. We beginnen met een college over de impressionisten, Barbizon en andere schilders(groepen) die in de openlucht werkten. Na de gezamenlijke lunch en praktische instructies worden de mouwen opgestroopt voor een middag schilderen in het veld. Na het diner volgt nog een avondlezing en op zondagochtend gaat u met ezel en palet opnieuw naar buiten. Organisatie ISVW i.s.m. Vrije Academie. Docenten: Aldwin Kroeze en Ingrid Jansen Arrangement 2: e 350,- (incl. standaard hotelkamer met ontbijt, diner met wijn, 2 x lunchbuffet, koffie/thee en alle schilders benodigdheden). Senior Academy: kunst en ambitie ZONDAG 7 APRIL 2013 SENIOR ACADEMY Joep Dohmen en Roelof Hortulanus buigen zich over kunst en ambitie bij het ouder worden. Roelof Hortulanus is directeur van het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie & bijzonder Hoogleraar Sociale interventies en lokaal sociaal beleid aan de UvH. Hij gaat in op de kunst van het ouder worden, met name op het concept kunst met betrekking tot levenskunst voor ouderen. Docenten: prof. Joep Dohmen en prof. Roelof Hortulanus Arrangement 1: 45,50 (middaglezing met incl. lunchbuffet en koffie/thee ). Filosofie Nacht VRIJDAG 12 APRIL 2013 AANVANG UUR DIEP IN DE NACHT De jaarlijkse Filosofie Nacht vindt dit keer plaats in de beurs van Berlage in Amsterdam. Uiteraard weer met de uitreiking van de Socrates-wisselbeker, de nieuwe Denker des Vaderlands, essayist Coen Simon en veel meer. Thema van dit jaar is Schuld en boete. Organisatie: Filosofie Magazine. Zie maandvandefilosofie.nl Het schuldgevoel van Coen Simon ZATERDAG 13 EN ZONDAG 14 APRIL 2013 Filosoof Coen Simon buigt zich over de behoefte aan dingen die we niet nodig hebben. Hij schreef over dit thema het essay van de Maand van de filosofie Coen Simon, winnaar van de Socrates wisselbeker 2012, benadert de economie vanuit een filosofie van de oppervlakkigheid. Hij gaat ervan uit dat alle pogingen om te zien hoe de wereld echt in elkaar zit eerder gevaarlijk dan nuttig zijn. Als de economie tot een meetbare werkelijkheid wordt gereduceerd, dan gaat het mis. We moeten terug naar de oorspronkelijke betekenis van economie: een huishouding van lusten en lasten. Deze huishouding is het beste te begrijpen als een spel met onze onuitputtelijke en tegenstrijdige verlangens. Docent: Coen Simon. Inleiding: prof. Petran Kockelkoren Arrangement 1: 254,- (incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet en Humanistische filosofie: natuurlijkheid & het ervaarbare ZATERDAG 13 EN ZONDAG 14 APRIL 2013 We staan stil bij de belangrijke omwenteling in het westerse denken: de ontdekking van de evolutietheorie. We verkennen de moderne erfgenamen van Darwin zoals Nietzsche en Huxley die de nadruk leggen op de natuurlijkheid van de mens. Hoe verhoudt deze natuurlijkheid zich tot de cultuurgegevenheid van de mens. De jonge Marx, Erich Fromm en Richard Sennett vragen zich af de moderne cultuur (van o.a. werk) tot vervreemding leidt. Tevens aandacht voor Michel de Montaigne, voor wie het natuurlijke en de ervaring de basis van zijn filosofie vormden. Op zondag behandelen we het begrip duurzaamheid. Docent: Martijn Rozing met gastdocenten Arrangement 1: 265,- (incl. diner met wijn, Arrangement 2: 310,- (arr.1 + standaard Geld en waarde: Denkers op het raakvlak van economie en filosofie ZATERDAG 13 EN ZONDAG 14 APRIL 2013 Volgens econoom John Maynard Keynes ( ) hebben de ideeën van economische denkers een enorme invloed op ons alledaags praktische leven. Waar komt geld vandaan en hoe wordt waarde gecreëerd? Waarom zijn er recessies? Welke morele waarden staan aan de basis van ons kapitalistische systeem? Maakt geld gelukkig? Hoe gaan we om met overvloed? Hoe wordt welvaart verdeeld, zowel binnen landen als tussen landen? We bespreken filosofische en economische kernideeën aan de hand van korte teksten van Galbraith, Marx, Krugman, Taleb, Lietaer, Epicurus, Smith, Weber, Schama, Campbell, Bataille, Keynes, Simon, Pen, Singer, Van Parijs, De Soto en Yunus. Docent: Karim Bennamar Arrangement 1: 254,- (incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet en NGC-donateurs ontvangen een korting van 75,- Het menselijke; van filosofische antropologie naar neurofilosofie ZATERDAG 20 EN ZONDAG 21 APRIL 2013 AANVANG ZA UUR EINDE VRIJ MET AFSLUITENDE LUNCH Filosofische antropologie heeft zich altijd bezig gehouden met vragen als Wat is het wezen van de mens? en Wat kenmerkt het menselijk bestaan?. De hedendaagse filosofie zowel in existentiefilosofische als in neurofilosofische gedaante beantwoordt deze vragen op eigentijdse wijze. Met gastlezing van Heleen Pott over een hedendaags filosofische interpretatie van de plaats van de mens in de kosmos. Docent: Jan Flameling. Gastdocent: prof. Heleen Pott Sokratische gespreksvoering en sokratische cafés ZONDAG 21 APRIL 2013 Cursusdag over sokratische gespreksvoering en sokratische cafés. Het ontstaan van de praktische filosofie en daarbinnen de sokratische methode en houding komt aan de orde. We focussen ons op een bijzondere manier van sokratische gespreksvoering, namelijk met grotere groepen en in een andere setting: het filosofisch café ofwel een café philo. In het middagprogramma vindt een sokratisch democratisch filocafé plaats, waarbij deelnemers ook de gelegenheid krijgen zelf als begeleider op te treden. Docent: dr. Miriam van Reijen 107,- (incl. lunchbuffet, koffie/thee Over het einde van de kunst ZATERDAG 20 EN ZONDAG 21 APRIL 2013 Arthur Danto knoopt in zijn analyse van de moderne kunst aan bij de door Hegel geformuleerde stelling over het einde van de kunst. Het einde van de kunst treedt op als het kunstwerk niet meer verwijst naar iets buiten zichzelf, maar een auto-referentieel en reflexief karakter krijgt. Docent: Arthur d Ansembourg. Gastdocent: Renée Ridgway (kunstenares en freelance curator) Reserveer via de bon op de achterpagina of ga naar Senior Academy: zingeving en levensverlenging ZONDAG 28 APRIL 2013 Tijdens de middaglezing zal Peter Derckx, hoogleraar humanisme en levensbeschouwing aan de UvH, een lezing houden over zingeving en levensverlenging. In de ochtend een inleiding door prof. Joep Dohmen over het werk van Peter Derckx. Verder zal Joep Dohmen ingaan op de relatie tussen goed ouder worden en zingeving vanuit actueel filosofisch perspectief. Docenten: prof. Joep Dohmen en prof. Peter Derkx Arrangement 1: 45,50 (middaglezing met incl. lunchbuffet en koffie/thee ). Filosofisch café: We zijn nog nooit zo romantisch geweest ZONDAG 28 APRIL 2013 AANVANG UUR EINDE UUR Wat hebben jezelf zijn, ambachtelijk eten, de liefde, onschuldige kinderen, rebellerende pubers, nationalisme en wereldberoemde kunstenaars met elkaar te maken? Ze vinden allemaal hun oorsprong in de Romantiek. Deze achttiendeeeuwse stroming betekende de grootste omwenteling van de westerse cultuur ooit. Je zou kunnen zeggen dat de romantiek ongemerkt de grootste religie van de westerse wereld is geworden. Aan de hand van zijn nieuwe boek We zijn nog nooit zo romantisch geweest gaat filosoof Hans Kennepohl met u op zoek naar de invloed van de Romantiek op ons dagelijks leven. Spreker: Hans Kennepohl Toegang 25,-(incl. hapjes en drankjes). Leden van de vereniging van Vrienden hebben gratis toegang. Als u ter plekke Vriend van de ISVW wordt, is de entree gratis. Cultuurgeschiedenis WOENSDAG 1 T/M ZONDAG 5 MEI 2013 AANVANG: WO UUR EINDE ZO UUR Samen met de Vrije Academie organiseert de ISVW een cursus waarin filosofie en cultuurgeschiedenis bij elkaar komen. In de ochtend lezingen over schilderkunst, muziek, architectuur en literatuur uit verschillende tijdperken, vanaf de Oudheid tot aan de Postmoderniteit. In de middag uitleg over de grote filosofische lijnen zijn in deze kunstvormen. In de avond kijken we hoe de filosofie en de kunsten elkaar hebben beïnvloed. Een zoektocht naar de tijdgeest in schilderijen, gebouwen, boeken, muziekstukken en veel meer. Docenten: Albert van der Schoot, Karin Braamhorst en gastdocenten Arrangement 1: 815,- (incl. 4 x diner met wijn, 5 x lunchbuffet, koffie/thee Arrangement 2: 995,- (arr. 1 + standaard Humanistische filosofie: verbondenheid & het dynamische ZATERDAG 11 EN ZONDAG 12 MEI 2013 Dit weekend werken we de Humanistische kernbegrippen uit rond het essentiële begrip bildung. Met een inleiding waarin de bronnen van bildung en humanistisch/filosofische vorming (padeia) toelicht worden. In dat licht verkennen we de vriendschap en ideeën van de romantische denkers Goethe en Schiller. Bildung anno 2013, hoe ziet dat er uit? We kijken de film Detachment (2011) waarin de vraag aan bod komt of verbondenheid wel mogelijk is in een wereld die betekenisloos is. Tot slot houden we een sokratisch gesprek over vriendschap. Docent: Martijn Rozing. Gastdocent: Dick Kleinlugtenbelt Arrangement 1: 265,- (incl. koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met wijn, reader). Arrangement 2: 301,- (arr.1 + standaard Ontdek hoe een overtuigende speech in elkaar zit en schrijf er zelf een! ZATERDAG 11 EN ZONDAG 12 MEI 2013 Barack Obama werd president van de VS dankzij zijn speeches. Steve Jobs maakte Apple groot door spraakmakende presentaties. Wat maakte hun toespraken zo doeltreffend? Onze workshop behandelt deze vraag vanuit filosofisch perspectief. Deelnemers krijgen inzicht in de grondslagen van de retorica, aan de hand van de grootste filosofen op dit terrein; Aristoteles en Cicero en Quintilianus. We bekijken video s van geslaagde en minder geslaagde speeches. Stap voor stap schrijft u een speech volgens de regels der welsprekendheid. Ten slotte wordt u uitgedaagd om hiermee het podium te betreden. Docenten: Rita Muilwijk en René Burger Arrangement 1: 254,-(incl. koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met wijn). Verdieping van de radicale filosofische manier van werken aan problematische emoties ZONDAG 12 MEI 2013 Dag over de radicale filosofie over de passies van de filosoof onder de filosofen, Spinoza. Zijn metafysica blijkt verregaande en ingrijpende consequenties te kunnen hebben voor de praktijk van alledag. De invloed van taal, van verbeelding, van gevoel en van de eigen manier van denken over het (samen)leven

5 FILOSOFIE 5 WEES MENSCH SUMMERSCHOOLS 2013 JUNI wordt geïllustreerd aan de hand van o.a. korte teksten van Spinoza uit de Ethica. Tevens komt een meer diepgaande vergelijking van de filosofische methode met de RET (aan de hand van psycholoog Gidia Jacobs) aan de orde. Docent: dr. Miriam van Reijen Als een dauwdruppel op het gras: Japanse inzichten voor een waardevol leven ZATERDAG 11 EN ZONDAG 12 MEI 2013 Met wat zal ik de wereld vergelijken?/ Maanlicht, gereflecteerd/ In een dauwdruppel/ Vallend van een/ Kraanvogelsnavel. In dit korte gedicht probeerde de grote dertiende-eeuwse zenmeester Dogen de schoonheid en de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan te vatten. Zijn filosofie, die tijdens dit cursusweekend centraal staat, bevat unieke en poëtische inzichten in de levenskunst. U verdiept u zowel in de theorie van Dogens geschriften als in de praktijk van de zitmeditatie. Tevens komen enkele moderne zenfilosofen uit de Kyoto-school aan de orde, die actief de dialoog met het Westen zochten. Docent: Drs. Michel Dijkstra. Gastdocent: Drs. Annewieke Vroom 2 x lunchbuffet, koffie/thee en reader) Senior Academy: Waardigheid ZONDAG 26 MEI 2013 SENIOR ACADEMY Met Frits de Lange, hoogleraar Ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen, buigen we ons over waardig ouder worden. In de ochtend geeft prof. Joep Dohmen een toelichting bij het werk van Frits de Lange. Hij gaat verder in op de kunst van het ouder worden, levensvervulling en goed ouder worden vanuit filosofisch perspectief. Docenten: prof. Joep Dohmen en prof. Frits de Lange Arrangement 1: 45,50 (middaglezing met incl. lunchbuffet en Open dag ZONDAG 26 MEI 2013 AANVANG EINDE UUR Open middag bij de ISVW met uitleg over de summerschools en de reizen van de ISVW naar de Bohemen en Griekenland. Tevens aandacht voor de nieuwe Basisopleiding ethiek en de eveneens nieuwe Basisopleiding filosofie en literatuur. Daarnaast uitleg over de basisopleiding filosofie in de praktijk en o.a. de beroepsopleidingen tot sokratisch gespreksleider, filosofisch consulent en filosoferen met kinderen en jongeren. De middag wordt afgesloten met een borrel. Toegang gratis, aanmelden niet nodig. ISVW-reis naar Bohemen: Meesterschap en het goede leven WOENSDAG 29 MEI T/M ZONDAG 2 JUNI 2013 Filosofisch reis onder leiding van Jos Kessels en Victor Müller naar de Bohemen (Tsjechië). Centraal staat de muziek en de filosofie achter het meesterschap. Meesterschap is je kunnen afstemmen op een onderliggende partituur, je eigen stem weten in te voegen in een groter geheel. Leiderschap is het vermogen mensen te verbinden rond een idee. Net als de dirigent van een orkest weet de leider alle stemmen tot een harmonische en melodische eenheid te smeden, in een juiste maat en ritme. Dat geldt ook voor de individuele persoon. Je bent pas één geheel, of uit één stuk, als je alle krachten in jezelf (buik, hart en hoofd) in een evenwichtig verband weet te brengen. Dat is waar Socrates steeds naar op zoek was. In een bijzonder fraai gelegen landhuis in de bossen van de Bohemen brengen we de oorspronkelijke harmonieleer, een integratie van muziek en filosofie, in praktijk. Een deel bestaat uit koorzang en praktische oefeningen met de verschillende krachten in de muziek: maat en ritme, harmonie, melodie en directie. Een ander deel bestaat uit filosofische reflecties, over meesterschap en leiderschap, over de vier kardinale deugden die daaraan ten grondslag liggen: maat, moed, verstandigheid en rechtvaardigheid. De workshop vindt plaats in Humpolec, Tsjechië. De organisatie van de reis is in handen van Eidoskoop. Reissom: 1.800,- (incl. vlucht, vervoer in de Bohemen, cursuskosten, accommodatie (vol pension), verblijfkosten en BTW. NB: De ISVW-Gold- Card is niet geldig bij reizen). Filosofie en de kunst van het boogschieten: Tao, Zen en Heidegger ZATERDAG 1 EN ZONDAG 2 JUNI 2013 In de kunst van het boogschieten zijn noch het lossen van het schot, noch het raken van het doel op zichzelf belangrijk. Het gaat om houding, ademhaling en aandacht. In de oosterse filosofie (het taoïsme, het Chinese chan-boeddhisme en het Japanse zenboeddhisme) en in de westerse filosofie (in bijzonder het denken van de late Heidegger) vinden we overeenkomstige opvattingen over levenskunst. Docenten: Jac Rongen en Jan Flameling. Arrangement 1: 254,- (incl. diner met wijn, 2 x lunchbuffet en Arrangement 2: 299,- (arr. 1 + standaard Humanistische filosofie: redelijkheid & het toevallige ZATERDAG 15 EN ZONDAG 16 JUNI 2013 Dit weekend staat in het teken van redelijkheid en het toevallige. Omdat de wereld toevallig is wij mensen moeten haar zelf betekenis geven opent zich ook de mogelijkheid van zinloosheid en nihilisme. Een thema dat we zullen verdiepen aan de hand van het denken van Jaap van Praag en Rudiger Safranski. Verder verdiepen we ons in de aard van de redelijkheid: hoe redelijk zijn wij? Docent: Martijn Rozing met gastdocenten Arrangement 1: 265,- (incl. diner met wijn, Arrangement 2: 310,- (arr.1 + standaard hotelkamer met ontbijt.) Ethisch stappenplan en morele dilemma training ZONDAG 16 JUNI 2013 Zowel in organisaties van zorg, welzijn en gezondheid als in het bedrijfsleven zijn ethische dilemma s aan de orde van de dag. Ingrijpen of niet is een groot dilemma voor veel werkers, bijvoorbeeld in de zorg voor mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking. Deze gewetensvraag kan niet alleen tot twijfel aanleiding geven, maar ook tot slapeloze nachten, en zelfs tot burn-out. Docent: dr. Miriam van Reijen. Licht uit het Oosten? Moderne oosterse denkers als inspiratie voor het Westen ZATERDAG 13 EN ZONDAG 14 JULI 2013 Dankzij de diepzinnige lezingen van Krishnamurti ( ) raakten veel westerlingen overtuigd van de waarde van het oosterse denken. Krishnamurti is een van de centrale denkers uit dit cursusweekend, waarin de invloed van moderne oosterse denkers op het Westen wordt onderzocht. Hebben westerlingen door deze filosofen een te romantisch beeld van het Oosten gekregen? Of schijnt het licht werkelijk uit de Oriënt? Docent: drs. Michel Dijkstra. Gastdocent: dr. Bert van Baar hotelkamer met ontbijt.) Ik heb verschillende opleidingen gevolgd en ben zeer tevreden over de kwaliteit, vooral de betrokken docenten zijn erg goed en de cursussen zijn tenminste betaalbaar bij ISVW. Ook in 2013 organiseert de ISVW weer summerschools. Tijdens de summerschools verblijft u meerdere dagen op het prachtige Landgoed ISVW. Diners, lunch en ontbijt zijn bij de prijzen inbegrepen. De summerschools kennen verschillende werkvormen, variërend van hoorcolleges tot werkgroepen en groeps- gesprekken. Hieronder treft u een vooraankondiging van het nog onvolledige zomerprogramma. Houd de website in de gaten voor recente informatie en aanvullingen. ISVW -reis naar Griekenland: Ethiek en het dagelijks leven ZATERDAG 8 T/M DINSDAG 18 JUNI 2013 U vliegt naar Athene, wandelt over de agora en maakt kennis met de antieke filosofie van Plato, Sokrates en Aristoteles. Per boot reist u door naar het heerlijke eiland Amorgos waar u zes dagen verblijft en waar docent Jan Flameling u, aan de rand van het strand, laat zien hoe de ethiek zich na Aristoteles heeft ontwikkeld, en vooral ook, hoe wij erover denken. In de cursus maken we kennis met drie belangrijke ethische benaderingen van Aristoteles, Kant en Levinas. Wat hebben wij - in ons eigen leven - aan de opvattingen van deze belang rijke denkers? De bruik baar heid van hun opvattingen onderzoeken we met behulp van de werkwijze van het dilemmaberaad aan de hand van casuïstiek (voorbeelden uit het dagelijks leven). Na Amorgos reist u per boot verder naar het pittoreske vulkaaneiland Santorini voor een ontspannen verblijf. Vanaf Santorini vliegt u terug. Uw groep bestaat uit 8 à 12 personen. (Deze reis wordt herhaald van 31 aug. t/m 10 sept.). Meer informatie op onze site! Reissom: 2475,- incl. btw (incl. heen- en terugvluchten, ferry s, hotelkamers met ontbijt en cursus). Deze reis wordt georganiseerd door Riksja-Travel (aangesloten bij brancheorganisatie ANVR) en inhoudelijk verzorgd door de ISVW. Kijk voor alle informatie over de cursussen op Amor fati: liefde voor het lot! Over levenskunst, werkelijkheidszin en idealen MAANDAG 29 JULI T/M VRIJDAG 2 AUGUSTUS 2013 Is het mogelijk om het leven onvoorwaardelijk te beamen zoals het is? Zo ja, wat voor levensinstelling is daarvoor nodig? En wanneer we dit doen, welke plaats geven we dan aan het lijden? Wat gebeurt er met streven en idealen? In deze summerschool onderzoeken we levensaanvaarding en het spanningsveld tussen werkelijkheid en idealen. We doen dit aan de hand van Aristoteles, Spinoza, Nietzsche en Sloterdijk. Ook komt het boeddhisme aan bod. We zullen teksten lezen en bespreken, en een koppeling maken met de eigen ervaring. Docent: Dries Boele 5 x lunchbuffet, koffie/thee hotelkamer met ontbijt). Met het oog op de dood MAANDAG 29 JULI T/M VRIJDAG 2 AUGUSTUS 2013 Teksten van filosofen en kerkvaders, rouwplaten, grafmonumenten, testamenten, schilderijen en muzikale composities verschaffen ons boeiende informatie over hoe de mens vroeger af-

6 6 FILOSOFIE ISVW SUMMERSCHOOLS 2013 scheid nam van het zo begeerde leven. We kijken hoe verschillende kunstvormen de vergankelijkheid verbeelden en staan stil bij de culturele verschillen rond het omgaan met de dood. Docent: Jean-Pierre Demoustiez 5 x lunchbuffet, koffie/thee De Essays van Montaigne MAANDAG 29 JULI T/M VRIJDAG 2 AUGUSTUS 2013 Michel de Montaigne ( ) is de vader van het essay als literair genre. Hij schreef zijn Probeersels (Essais) waarin hij moeiteloos zowel intellectuele thema s als autobiografische anekdotes aansnijdt. Nog steeds staat het essay bekend als een niet al te lange uiteenzetting over een onderwerp, dat met een zekere losheid en zelfs met enige zwier wordt besproken, zonder dat de zaak argumentatief wordt dichtgetimmerd. Tijdens de zomerweek lezen we een gedeelte van de Essais en leren we Michel de Montaigne kennen. Aan de hand van een of meer van de Essais worden vijf thema s besproken: waarom de Essais?; culturen en het respecteren ervan; opvoeding en de relatie tussen ouders en kinderen; de lichamelijke liefde; nut en noodzaak van het reizen. Docent: prof. Frans Jacobs 5 x lunchbuffet, koffie/thee Sokratisch gesprek MAANDAG 5 T/M VRIJDAG 9 AUGUSTUS 2013 AANVANG MA UUR - EINDE VRIJ UUR Het sokratisch gesprek is een oefening in denken, goed luisteren, samenvatten, inleven, vragen stellen, geduld betrachten en het precies formuleren van je gedachten. Onder leiding van Loes de Jong of Sandra Aerts zoekt u in een groep van tussen de 8 en 12 personen het antwoord op een in uw groep geformuleerde vraag. Gespreksleider: Loes de Jong / Sandra Aerts Arrangement 1: 815,- (incl. 4 x diner met wijn, Arrangement 2: 995,- (arr. 1 + standaard Een beeld van de mens. De filosofie van Emmanuel Levinas MAANDAG 5 T/M VRIJDAG 9 AUGUSTUS 2013 AANVANG MA UUR EINDE VRIJ UUR De geschriften van Levinas herbergen de meest diepzinnige gedachten van de filosofie uit de 20ste eeuw. Die gedachten hebben niet betrekking op vrijblijvende abstracties, maar op het concrete existeren. Ze bieden een grondige analyse van de wereld en een goudmijn aan gedachten waarmee ieders persoonlijke bestaan opnieuw kan worden ingericht. Voor iedereen die kennis wil maken met dit denken of die haar of zijn kennis over Levinas wil ophalen, is deze week heel geschikt. Binnen een week ver-ander-en door de filosofie van de ander, binnen een week je leven laten opschudden, je vastgelopen gewoontedenken laten laxeren, dat is opnieuw mogelijk in de zomer van Docent: dr. Jan Keij Arrangement 1: 788,- (incl. 4 x diners met wijn, 5 x lunchbuffet, koffie/thee Arrangement 2: 968,- (arr. 1 + standaard Filosofie en de moderne kunst MAANDAG 12 T/M VRIJDAG 16 AUGUSTUS 2013 De moderne en hedendaagse kunst heeft een reflexief karakter en is verbonden met vragen omtrent het belang van kunst. Aandacht gaat onder meer uit naar de vraag waarin een kunstwerk zich onderscheidt van iets wat niet kunst is? Kunnen we dat onderscheid bepalen en, als dat het geval is, hoe bepalen we dat dan? In deze cursus maakt u kennis met de antwoorden van filosofen die belangstelling hebben voor deze vragen rondom kunst. We behandelen de opvattingen van Heidegger, Derrida, Baudrillard, Lacan en Kristeva. Wat hebben zij te zeggen over kunst en hoe spelen hun concepten een rol in de werken van moderne en hedendaagse kunstenaars. Docent: Arthur d Ansembourg 5 x lunchbuffet en koffie/thee Van Aristoteles tot Sartre; denkers die de wereld veranderden MAANDAG 12 T/M VRIJDAG 16 AUGUSTUS 2013 In deze summerschool komen de belangrijkste ontwikkelingen in het denken aan de orde. De mijlpalen uit 25 eeuwen filosofie worden per tijdperk besproken. U maakt kennis met filosofie van de Oudheid, Middeleeuwen Romantiek, Verlichting en de Moderne tijd. De cursussen bevatten een deel hoorcolleges en een deel werkcolleges. De nadruk bij deze cursus ligt op de hoorcolleges. Docent: Jan Flameling hotelkamer en ontbijt). Een filosofische lectuur. Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust MAANDAG 12 T/M VRIJDAG 16 AUGUSTUS 2013 À la recherche du temps perdu (Op zoek naar de verloren tijd) van de Franse schrijver Marcel Proust ( ) staat centraal tijdens deze ISVW-summerschool. Onderstaande thema s staan deze keer op het programma: de wetten van de liefde volgens Proust de plaats van de muziek in de Recherche de plaats van de schilderkunst in de Recherche de tijd bij Proust (zowel in de zin van de verloren tijd als van de teruggevonden tijd) Deze thema s worden telkens aan de hand van teksten van Proust besproken. Daarbij worden tijdens de zittingen gezamenlijk teksten gelezen. Docent: prof. Frans Jacobs Waartoe leef ik? Zes elementen om je eigen leven vorm te geven MAANDAG 19 T/M VRIJDAG 23 AUGUSTUS 2013 Hoe geven we vorm aan ons leven in een welvarende tijd waarin bijna alles mag en kan? Hoe beantwoorden we voor onszelf de vraag waartoe we leven nu religieuze en maatschappelijke structuren niet meer dwingend zijn? Energie, vrijheid, betekenis, gemeenschap, projecten en schoonheid zijn de zes elementen om vorm te geven aan ons leven. We gebruiken ons overschot aan energie en maken gebruik van onze vrijheid om te handelen. We geven betekenis aan ons handelen, en leven met dierbare anderen in gemeenschap. We werken aan projecten met schoonheid als ultiem doel. Docent: Karim Bennamar hotelkamer en ontbijt). Paragoni - muziek in relatie met andere kunsten MAANDAG 19 T/M VRIJDAG 23 AUGUSTUS 2013 Paragone betekent vergelijking, en in de Renaissance werd het begrip onder andere gebruikt als aanduiding voor de debatten waarin de ene kunstvorm vergeleken werd met de andere. In deze cursus zal uiteraard de muziek centraal staan, en zal de vergelijking worden gemaakt met beeldende en poëtische aspecten. Een van de hoogtepunten is de medewerking van schilderes Maryleen Schiltkamp, die een aantal schilderijen heeft gebaseerd op de uitvoering van diverse composities door celliste Pamela Smits en pianiste Sabine Simon. Deze stukken worden tijdens het recital ten gehore gebracht. Docenten: dr. Albert van der Schoot en Gerard van der Leeuw. Met gastdocenten en een recital. hotelkamer en ontbijt). De bouwstenen van het denken; Stap voor stap de filosofie in VRIJDAG 23 T/M MAANDAG 26 AUGUSTUS 2013 AANVANG VRIJ UUR EINDE MA UUR Wie zijn wij mensen eigenlijk? In wat voor wereld leven we? Ontstaat de indruk van samenhang door ons denken of juist omdat alles gereduceerd blijkt te kunnen worden tot natuurkunde, scheikunde en biologie? Per dag bekijken we modellen die in de loop der eeuwen zijn aangereikt, in o.a. wiskunde, ethiek en natuurwetenschappen.tussen de bedrijven door gaan we aan de hand van praktische opdrachten in gesprek over de betekenis van dit alles voor ons leven van alledag. Voor filosofie en wetenschap is het begin van de 21ste eeuw een spannende tijd de kans is groot dat u na deze week een heel ander mens in de spiegel ziet! Docent: prof. Frans de Haas Arrangement 1: 574,- (incl. lunchbuffetten, koffie/thee en diners met wijn). Arrangement 2: 709,- (arr. 1 + standaard Wat je schrijft ben jezelf; verhalen die je leven vormen VRIJDAG 23 T/M MAANDAG 26 AUGUSTUS 2013 AANVANG VRIJ UUR EINDE MA UUR Zelfkennis is in deze tijd onontbeerlijk: een cultuur van zelfbepaling vraagt inzicht in eigen verlangens, ambities en vermogens. Via de colleges, de schrijfopdrachten, de eigen reflectie en de ogen en oren van docenten en andere deelnemers worden lijnen en thema s in het eigen leven helderder, en ontstaat er een verhaal: dit ben ik, dit is mijn verhaal. Maar verhalen kunnen mensen ook vastzetten. Gekeken wordt hoe je door een accent te verleggen het eigen verhaal een vitalere wending kunt geven. Want mensen maken verhalen, en verhalen maken mensen. Docent: prof. Christien Brinkgreve Arrangement 1: 574,- (incl. lunchbuffetten, koffie/thee en diners met wijn). Arrangement 2: 709,- (arr. 1 + standaard Reserveer via de bon op de achterpagina of ga naar Geloof je het zelf MAANDAG 26 T/M VRIJDAG 30 AUGUSTUS 2013 Volgens de Duitse filosoof Hans Blumenberg markeert onze moderne, seculiere levenshouding geen breuk met het religieuze verleden. In tegendeel. Het is er juist een voortzetting van. Zaken als vergeving, verzoening, bescheidenheid en bezinning komen rechtstreeks uit de bron van de religie. Wij hebben wellicht een seculier zelfbeeld velen van ons noemen zich agnost of atheïst maar daarmee hebben we het oeroud, onderliggende, religieuze zelfbeeld nog lang niet afgeschud. In deze week lezen we delen van het boek Bronnen van het zelf van de Canadese filosoof Charles Taylor.Ook bespreken we de opvattingen van de Franse denkers Gauchet, Derrida en Nancy over de fundamentele verstrengeling van onze seculiere en religieuze identiteit. Tot slot kijken we wat al deze analyses betekenen voor de actualiteit. Docent: dr. Laurens ten Kate Waarheidsvinding MAANDAG 26 T/M VRIJDAG 30 AUGUSTUS 2013 AANVANG VRIJ UUR EINDE MA UUR Wetenschapsfilosoof prof. Ton Derksen, bekend van onder meer zijn baanbrekende boeken Lucia de B., De ware toedracht en Leugens over Louwes, laat zien hoe makkelijk we ons vergissen bij het zoeken naar de waarheid. We kijken verkeerd, denken verkeerd, zien patronen waar ze niet zijn en ontwikkelen al snel een tunnelvisie. Vooral in de rechtspraak leidt tot problemen. Er zijn methoden om trouw te blijven aan de feiten. Docent: prof. Ton Derksen. Arrangement 1: 1071,- (incl. 4x diner met wijn, 5 x lunchbuffet, koffie/thee Arrangement 2: 1251,- (arr. 1 + standaard ISVW-reis naar Griekenland: Ethiek en het dagelijks leven ZATERDAG 31 AUG. T/M DINSDAG 10 SEPT Herhaling van de reis die ook van 8 t/m 18 juni wordt verzorgd. Zie reisbeschrijving bij de eerdere datum. Meer informatie op onze site! Docent: Jan Flameling Reissom: 2475,- incl. btw (inclusief heen- en terugvluchten, ferry s, verblijf in hotel, ontbijt en cursus). Deze reis wordt georganiseerd door Riksja-Travel (aangesloten bij brancheorganisatie ANVR) en inhoudelijk verzorgd door de ISVW.

7 FILOSOFIE 7 ISVW BASIS- EN BEROEPSOPLEIDINGEN BASISOPLEIDING HUMANISTISCHE FILOSOFIE Hoofddocent: Martijn Rozing. Gastdocenten: Leon Heuts, Dick Kleinlugtenbelt, Erno Eskens e.a. Het humanisme is stevig geworteld in de westerse filosofie. In de loop der tijd hebben diverse denkers (zoals Erasmus) zich humanist genoemd en tegenwoordig laten humanisten zich door klassieke en moderne filosofen (als Spinoza) inspireren. Zowel het humanisme als de filosofie dragen bouwstenen aan voor een authentieke levenshouding die past bij onze tijd. We onderzoeken de humanistische filosofie aan de hand van tien kernbegrippen (de zogenaamde postulaten van Van Praag ). De eerste vijf betreffen het mensbeeld. Hier onderscheiden we vrijheid, gelijkheid, natuurlijkheid, verbondenheid en redelijkheid. De overige vijf kernbegrippen hebben met het wereldbeeld te maken. Dat wereldbeeld gaat uit van het toevallige, het ervaarbare, het bestaande, het volledige (geen werkelijk achter deze) en het dynamische (openheid en nieuwsgierigheid, wetenschappelijke houding). Per weekend verdiepen we ons steeds in één eigenschap van het mensbeeld en één kernbegrip van het humanistische wereldbeeld. Daarbij is er aandacht voor de belangrijkste denkers op dit gebied en hun historische achtergronden, voor de actualiteit en voor reflectie en oefening. De week- enden beginnen zaterdag om uur en eindigen zondag om uur. Programma Vrijheid en het volledige Zaterdag 26 en zondag 27 januari 2013 Gelijkheid en het bestaande Zaterdag 2 en zondag 3 maart 2013 Natuurlijkheid en het dynamische Zaterdag 13 en zondag 14 april 2013 Verbondenheid en het ervaarbare Zaterdag 11 en zondag 12 mei 2013 Redelijkheid en het toevallige Zaterdag 15 en zondag 16 juni 2013 Over de hoofddocent Martijn Rozing is werkzaam als programmamedewerker bij het Humanistisch Verbond. Daarnaast verzorgt hij cursussen over het humanisme en de filosofische levenskunst. Eerder werkte hij als onderzoeker bij de UvH en gaf hij les op o.a. de Vrije Hogeschool en de Hogeschool van Rijswijk, onder andere op het gebied van ethiek, levenskunst, filosofie, cultuur en psychologie. Arrangement 1: 1584,50 (5 weekeinden met leesinstructie, koffie/thee, 10 x lunchbuffet, 5 x diner met wijn, reader). Arrangement 2: 1825,- (arr. 1 + standaard * Leden van het Humanistisch Verbond krijgen op beide arrangementen 75,- korting. BASISOPLEIDING OOSTERSE FILOSOFIE Levenskunst uit het Oosten Hoofddocent: Michel Dijkstra. Gastdocenten: dr. Bruno Nagel, dr. René Ransdorp, drs. Annewieke Vroom, dr. Bert van Baar en em. prof. Heinz Kimmerle Wat is het goede leven? Hoe kan ik gelukkig worden? Op welke manier moet ik omgaan met de wereld en mijn medemens? Deze vragen staan van oudsher niet alleen centraal in het westerse denken, maar ook in de wijsbegeerte uit het Oosten. Grote denkers uit de oosterse tradities, zoals het taoïsme, boeddhisme en hindoeïsme hebben verfrissend eenvoudige en tegelijkertijd diepzinnige antwoorden op deze kwesties geformuleerd. De ISVW-Basisopleiding oosterse filosofie laat u kennismaken met de belangrijkste levenskunstige inzichten uit de oosterse denktradities. Tijdens elk weekend leert u de kernteksten uit een stroming kennen en bestudeert u de relatie tussen grote westerse filosofen, zoals Schopenhauer en Buber, en het Oosten. Bovendien is er volop ruimte voor reflectie en gedachte-uitwisseling. Praktische onderdelen, bijvoorbeeld de beoefening van zen-meditatie, stellen u in staat om de oosterse levenskunst aan den lijve te ondervinden. De weekenden beginnen zaterdag om uur en eindigen zondag om uur. Programma Op zoek naar verlichting: levenskunst in de Indiase filosofie Zaterdag 2 en zondag 3 februari 2013 Leven als een vlinder: de Chinese weg naar zelfverwerkelijking Zaterdag 16 en zondag 17 maart 2013 Als een dauwdruppel op het gras: Japanse inzichten voor een waardevol leven Zaterdag 11 en zondag 12 mei 2013 Licht uit het Oosten? Moderne oosterse denkers als inspiratie voor het Westen Zaterdag 13 en zondag 14 juli 2013 Oh East is East and West is West Zaterdag 14 en zondag 15 september 2013 Over de hoofddocent Drs. Michel Dijkstra studeerde filosofie, journalistiek en Sanskriet in Groningen. Artikelen van zijn hand verschenen onder andere in Filosofie Magazine en het dagblad Trouw. Daarnaast publiceerde hij Oosterse Filosofie in een notendop, de bloemlezing Bij Lao Tsé op de thee en Zenboeddhisme. Arrangement 1: 1507,50 (5 cursusweekeinden, 5 x diner met wijn, 10 x lunchbuffet, koffie/thee, examen met certificaat Arrangement 2: 1750,- (arr. 1 + standaard BEROEPSOPLEIDING MOREEL BERAAD Gespreksleiderschap, theorie en implementatie Docenten: Dick Kleinlugtenbelt in samenwerking met Bert Molewijk, Margreet Stolper en Guy Widdershoven Moreel beraad is een overkoepelend begrip voor diverse vormen van systematische, ethische reflectie op concrete ervaringen waarbij verschillende methodes gebruikt worden. Er is een groeiende behoefte om te reflecteren op de ethische kanten van het werk in allerlei sectoren van de samenleving, zoals de gezondheidszorg en het onderwijs. Steeds meer professionals en organisaties lopen tegen diverse morele vraagstukken op en hebben behoefte om expertise op te bouwen om daar methodisch mee om te kunnen gaan. De beroepsopleiding moreel beraad omvat in totaal tien dagen, bestaande uit vijf modules van twee dagen (maandag 3 dagdelen en dinsdag 2 dagdelen). De opleiding bestaat uit een afwisselende combinatie van theoretische achtergronden, van moreel beraad en het zelf leren begeleiden van een moreel beraad. Diverse vormen van moreel beraad worden getraind (zoals de processtappen in moreel beraad, de morele dilemmamethode en de sokratische dialoog). Voorts wordt ingezoomd op vaardigheden als: doorvragen, dialogisch onderzoek, omgaan met emoties, verdieping van het onderzoek, en de houding en rollen van een gespreksleider. Specifieke aandacht zal gegeven worden aan organisatie, implementatie en evaluatie van moreel beraad. Na het volgen van de beroepsopleiding heeft u voldoende ervaring om groepen moreel beraad te begeleiden. Voorts beschikt u over voldoende theoretische achtergrond informatie over moreel beraad en praktische informatie over het inplannen van moreel beraad in uw werksituatie. Programma Kennismaking en o.a. uitleg moreel beraad, processchema, (video-)oefening, gespreksregels, organiseren. Maandag 25 en dinsdag 26 februari 2013 Huiswerkbespreking en o.a. dilemmamethode, lezing over Sokrates e.a., rollen gespreksleider, (video-)oefening in vragen stellen. Maandag 25 en dinsdag 26 maart 2013 Oefening moreel beraad volgens sokratische methode en o.a. lezing over Aristoteles en Nussbaum, emoties en timemanagement. Maandag 15 en dinsdag 16 april 2013 Huiswerkbespreking en o.a. lezing parrhesia, de kunst van het vragen stellen, stoïcijnse oefening en persoonlijke leerdoelen. Maandag 13 en dinsdag 14 mei 2013 Integreren morele dilemmamethode en sokratische dialoog, valkuilen, implementatie, evaluatietraining e.a.. Maandag 10 en dinsdag 11 juni 2013 Over de docenten Dick Kleinlugtenbelt is socioloog en filosoof. Hij werkt als senior beleidsmedewerker kwaliteit en ethiek in de geestelijke gezondheidszorg. Hij begeleidt sokratische gesprekken en verzorgt trainingen gespreksleider moreel beraad, onder meer bij het VU-Medisch Centrum. Hij is voorzitter van de Vereniging voor Filosofische Praktijk. Hij publiceerde o.a. Levenskunst. Bevriend raken met jezelf en de ander. Bert Molewijk is hoogleraar moreel beraad en klinische ethiek. Hij is senior researcher en programmaleider Moreel Beraad. Hij werkt halftijds bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam en halftijds aan de University van Oslo. Margreet Stolper is verbonden aan het VU Medisch Centrum. Guy A.M. Widdershoven is hoogleraar filosofie en medische ethiek, hoofd van de afdeling Metamedica van het VU-MC en senior researcher bij het EMGO van VU-MC. Totaal 4995,- bestaande uit 3457,75 opleidingskosten voor vijf bijeenkomsten van elk vijf dagdelen en 1583,75 voor logies en verblijf (incl. 5x diner met wijn, 5 x overnachtingen in een comfortkamer met ontbijt, 10 x lunchbuffet, koffie/thee Dick Kleinlugtenbelt Over de basis- en beroepsopleidingen van de ISVW Alle basis- en beroepsopleidingen zijn geaccrediteerd door CEDEO, een onafhankelijke keuringsinstituut dat de kwaliteit van private opleidingen controleert. Daarnaast is de ISVW geaccrediteerd door Nederlandse Raad voor Training en Opleiding en door de Algemene Nederlandse Vereniging voor Wijsbegeerte. Veelal hebben de afzonderlijke opleidingen nog specifieke accreditaties. De weekenden van de basisopleidingen zijn ook los te volgen. Als losse deelnemer van weekends kunt u niet deelnemen aan eventuele studiebegeleiding en ontvangt u ook geen certificaat voor de opleiding. Upgraden naar een comfort kamer (met o.a. flatscreen en balkon) is, onder voorbehoud van beschikbaarheid van kamers, mogelijk tegen bijbetaling van 17,50 per nacht. Indien u dit wenst, dit graag vermelden op het aanmeldformulier. Alle opleidingen zijn geschikt voor mensen die filosofie in hun werk en leven willen toepassen en die willen genieten van een verblijf op het sfeervolle landgoed ISVW. Vooraankondiging nieuwe basisopleidingen ISVW BASISOPLEIDING FILOSOFIE EN LITERATUUR In september 2013 start de nieuwe Basisopleiding filosofie en literatuur. Op zes vrijdagavonden en zaterdagen onderzoeken we de verhouding tussen filosofie en literatuur. Hoofddocent Frank Meester (filosoof en literatuurwetenschapper) laat zien hoe filosofie en literatuur samenhangen. We kijken hoe de inhoudelijke thema s in filosofie en literatuur worden belicht en hebben oog voor stijl en taalgebruik. Per weekend behandelen we een centraal thema. Zo spitten we het thema tijd uit. Het speelt onmiskenbaar een hoofdrol in Heideggers Zijn en tijd maar ook in Prousts Op zoek naar de verloren tijd. Maar wat zegt Augustinus over tijd in zijn Bekentenissen? En wat is de rol van tijd in Shakespeares Hamlet of Mulisch Ontdekking van de hemel? BASISOPLEIDING ETHIEK In januari 2014 start de nieuwe Basisopleiding ethiek. Ethiek draait om de vraag: hoe moreel verantwoord te handelen? Vanaf de Griekse Oudheid hebben filosofen zich bezig gehouden met de zoektocht naar ethische richtlijnen voor menselijk gedrag. Het leidde tot verschillende ethische benaderingen. In deze nieuwe basisopleiding maakt u in vijf weekenden kennis met de belangrijkste stromingen binnen de ethiek. Zo is er aandacht voor Aristoteles eudaimonistische uitgangspunt (deugdenethiek), Kants deontologische benadering (plichtethiek), Mills utilitaristische standpunt (gevolgenethiek) en Levinas ethiek, waarin de Ander centraal staat. Per weekend kijken we naar het begrippenkader van een ethische stroming en behandelen we de belangrijkste filosofen. Bovendien onderzoeken we aan de hand van casuïstiek de bruikbaarheid van de verschillende benaderingen. Deze basisopleiding is de ideale kennismaking met het vakgebied ethiek en is een goede vooropleiding voor de Beroepsopleiding Moreel Beraad. OVERIGE OPLEIDINGEN Naast de bovenstaande nieuwe opleidingen starten in september weer enkele vertrouwde opleidingen, te weten: Basisopleiding systematiek van de filosofie Basisopleiding filosofie in de praktijk Basisopleiding esthetica en kunstfilosofie Beroepsopleiding tot filosofisch consulent Beroepsopleiding tot sokratisch gespreksleider Beroepsopleiding filosoferen met kinderen en jongeren Beroepsopleiding visieontwikkeling Beroepsopleiding moreel beraad Martijn Rozing Michel Dijkstra De cursus was erg boeiend, de docenten ontzettend goed, de omgeving en de accommodatie zijn zeker een tien waard. Kortom: alles klopte. Houd onze site ( in de gaten voor meer informatie of kom naar een van de open dagen.

8 Waarde [ ] Bonnummer Waarde [ ] Bonnummer Waarde [ ] 8 FILOSOFIE LANDGOED Dodeweg RD Leusden info@isvw.nl Welkom op Landgoed ISVW Landgoed ISVW omvat zes hectare eigen bosgebied, aan de rand van Landgoed Den Treek en is vanaf de A28 met de auto in twee minuten bereikbaar. Er is een shuttle-service van NS-station Amersfoort naar het landgoed. Het conferentieoord ligt volop in het groen. De ISVW heeft een maatschappelijke missie: alle inkomsten uit het horecabedrijf komen volledig ten goede aan de filosofiebeoefening waarvoor de Internationale School voor Wijsbegeerte bijna 100 jaar geleden is opgericht. Complete accommodatie Landgoed ISVW biedt een complete accommodatie voor trainingen, bezinningsdagen, bijscholing en andere bijeenkomsten. Zowel het hoofdgebouw als het zalencentrum De Kuilen zijn ideaal om u met een groep in terug te trekken en ongestoord te werken. Er zijn 13 vergaderzalen in verschillende afmetingen, allen voorzien van flip-over, beamer en een conference-box. Het gebruik van draadloos internet is gratis. Uitstekende keuken Tijdens uw verblijf geniet u van onze uitstekende keuken. Behalve de ruim voorziene ontbijt- en lunchbuffetten, serveren wij onze gasten een dagelijks wisselend 3-gangenmenu bestaande uit dagverse producten. We besteden veel aandacht aan de ingredienten en de herkomst daarvan. Groenten en kruiden zijn merendeels biologisch. Vis is of verantwoordelijk gekweekt of lijngevangen. Gevogelte komt van kleinschalige pluimveehouderijen. Varkensvlees is Iberico uit Spanje of Livar uit Nederland. Beide scharrelvlees. Alle melkproducten zijn biologisch. De Filosofiebon Datum van afgifte Bonnummer vijfentwintig Geldig tot 1 jaar na datum van afgifte. De Filosofiebon Datum van afgifte Denkkapitaal verdubbelt als je het deelt Te besteden aan een cursus of evenement naar keuze van de ISVW Internationale School Voor Wijsbegeerte Uitgave & copyrights: Internationale School Voor Wijsbegeerte ISVW vijftig Geldig tot 1 jaar na datum van afgifte. Datum van afgifte honderd De Filosofiebon Geldig tot 1 jaar na datum van afgifte. Denkkapitaal verdubbelt als je het deelt Te besteden aan een cursus of evenement naar keuze van de ISVW Internationale School Voor Wijsbegeerte Uitgave & copyrights: Internationale School Voor Wijsbegeerte ISVW De Filosofiebon Doe eens wat denkkapitaal cadeau! De filosofiebon is verkrijgbaar in waardes van 25,-, 50,- en 100,- en te besteden voor een cursus of evenement van de ISVW naar keuze. Bestellen kan via het inschrijfformulier en de website. Denkkapitaal verdubbelt als je het deelt Te besteden aan een cursus of evenement naar keuze van de ISVW Internationale School Voor Wijsbegeerte Uitgave & copyrights: Internationale School Voor Wijsbegeerte ISVW Kamers met balkon Het landgoed herbergt twee hotelgebouwen met in totaal 50 standaard- en 39 tweepersoons comfortkamers. Alle kamers zijn voorzien van bad of douche. In de comfortkamer geniet u daarnaast van een eigen balkon op het zuiden, veel daglicht dankzij de glazen schuifpui, een separaat toilet en een prachtig uitzicht op het bos. Ook zijn de comfortkamers voorzien van een flatscreen TV. In alle hotelkamers is draadloos internet beschikbaar. Een schone en gezonde leefomgeving Onze vergader- en congreslocatie heeft de gouden Green Key, het hoogst haalbare duurzaamheidskeurmerk. Directeur Sarah Jenny: Een bedrijf met een Green Key keurmerk voert een verantwoord milieuzorg beleid en doet meer aan het milieu dan de wet en regelgeving van haar verlangt. Het beleid is consequent en overal in de organisatie toepasbaar. De milieuprestaties worden voortdurend verbeterd en er wordt getracht blijvend zuinig en bewust om te gaan met het milieu. Recreatie Landgoed ISVW is het startpunt van diverse fiets- en wandeltochten. In samenwerking met Treeker Treks biedt de ISVW fiets-events op en rond Den Treek aan als sportief, cultureel en/of culinair onderdeel van uw training of vergadering. Wilt u liever niet per fiets, dan kunnen we met Grondig een informatieve tocht per huifkar organiseren. Op tien minuten afstand bevindt zich het oude gezellige centrum van Amersfoort waar ook allerlei activiteiten te beleven zijn. Alle informatie is te vinden op Shuttle service Landgoed ISVW en Keurmerk Taxibedrijf Bestax biedt u de gelegenheid met een shuttle tussen Landgoed ISVW en station Amersfoort te reizen. Hoe werkt het? Via boekt u op voorhand uw rit van het station naar Landgoed ISVW. Ook de terugweg dient u op voorhand te boeken. De shuttle is beschikbaar van maandag tot en met zondag van uur en van uur, daarnaast op zondag van uur tegen een tarief van 6,00 per persoon, u kunt dit afrekenen bij de chauffeur (de kosten van een reguliere tax bedragen 14,00 per rit). U vindt de shuttle bij de stationsuitgang aan de Barchman Wuytierslaan. Colofon Uitgave: Internationale school voor wijsbegeerte ISVW Dodeweg 8, 3832 RD Leusden. Vormgeving: Henk Droog Dvada Platland Druk: Dijkman Offset Leusden 2012 ISVW Ik geef me op voor: Naam Voorletter(s) m v Adres Postcode Geboortedatum Inschrijfformulier cursussen en opleidingen Plaats Telefoonnummer Ik reserveer graag een comfort hotelkamer, toeslag 17,50 per nacht Dieetwensen: Ik ben lid van de Vrienden van de ISVW Ik krijg korting via een andere organisatie, namelijk: Ik bestel de volgende Filosofiebonnen: Ik machtig de Internationale School voor Wijsbegeerte eenmalig het totaalbedrag van mijn giro/bankrekening af te schrijven. Bankrekeningnummer Datum Handtekening Waar vrienden zijn, daar is rijkdom De Vrienden van de ISVW steunen de Internationale School voor Wijsbegeerte bij het volbrengen van haar ideële taak: het organiseren van hoogwaardige filosofische cursussen voor een geïnteresseerd publiek. Als u ook de activiteiten van de ISVW wilt steunen en bevorderen, nodigen wij u graag uit lid te worden van de Vereniging van Vrienden. Uw voordeel: U krijgt 13,50 korting op de prijzen van meerdaagse cursussen. U kunt zonder toeslag ( 17,50) in ons nieuwe hotel verblijven (op basis van beschikbaarheid). Gratis toegang tot de filosofiecafés. U ontvangt de Vrienden nieuwsbrief en heeft toegang tot inspirerende ledenvergaderingen. U kunt meedoen met de leesclubs die de Vrienden in het hele land organiseren. Zie Als Vriend kunt u met de Goldcard onbeperkt summerschools en reguliere cursussen volgen VERENIGING VRIENDEN Het lidmaatschap van de Vereniging Vrienden kost 35,- per jaar. Arrangement 1 Arrangement 2 Arrangement 1 Arrangement 2 Deze krant is gedrukt op FSC papier en geseald in Biofolie, gemaakt van o.a. maiszetmeel, 100% afbreekbaar en CO 2 neutraal. Stuur de ingevulde bon in een ongefrankeerde envelop naar: ISVW, Antwoordnummer 1048, 3800 WB Amersfoort. Of reserveer online via VJK1212