Gemeente Achtkarspelen. Iedereen van Waarde. Beleidsplan Armoedebestrijding. De basis op orde en meedoen. Het beleidskader voor de jaren

Transcriptie

1 Gemeente Achtkarspelen Iedereen van Waarde Beleidsplan Armoedebestrijding De basis op orde en meedoen Het beleidskader voor de jaren Gemeente Achtkarspelen November

2 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Algemeen beleidskader 4 3. Samenvatting 6 4. Armoede in Achtkarspelen 9 5. Huidige instrumenten Gebruik Maatschappelijke ontwikkelingen Zo gaan we de armoede bestrijden Gevolgen voor huidige en toekomstige regelingen Financieel kader 33 Bijlage 1. Kwaliteitsborging 34 Bijlage 2. Beoogde resultaten 35 Bijlage 3. Begroting Bijlage 4. Berekening scenario s Kans-regeling 38 Bijlage 5. Percentages kinderen in gezinnen met een uitkering 39 Bijlage 6. Netto sociaal minimum 40 2

3 1. Inleiding Armoede neemt in Nederland al jaren toe. De economische crisis die eind 2008 begon had aanvankelijk een bescheiden effect op de omvang van armoede, maar in 2011 begon de armoede volgens de door het Centraal Bureau voor de Statistiek gehanteerde lage inkomensgrens flink op te lopen. In 2012 was de stijging nog groter. Dit blijkt uit het Armoedesignalement 2013 van het CBS dat op 3 december 2013 is gepresenteerd. Nederland zit nog steeds in een recessie en er wordt al enige tijd flink bezuinigd om uit de recessie te komen. Hoewel er op dit moment, aan het eind van 2014, tekenen zijn van (bescheiden) economisch herstel zullen de komende jaren nog steeds veel mensen van een laag inkomen moeten zien rond te komen én, nog veel belangrijker, als gevolg van dat lage inkomen mogelijk niet (meer) kunnen meedoen aan het maatschappelijk gebeuren. Want dat is hoe armoede in Nederland gezien kan worden: Het niet volwaardig kunnen meedoen aan de samenleving. De gemeente Achtkarspelen geeft sinds jaar en dag binnen het armoedebeleid invulling aan de mogelijkheden die wet- en regelgeving bieden om mensen met een laag inkomen financieel bij te staan en de indruk bestaat dat we dat met de toenmalige inzichten en beschikbare middelen ook altijd redelijk goed hebben gedaan. Toch kan het beter. Het huidige college is van mening dat armoede bestreden moet worden en dat het onacceptabel is dat binnen onze gemeente mensen zijn die niet rond kunnen komen en als gevolg daarvan niet mee kunnen doen, in het bijzonder kinderen. Uitgangspunt is dat iedereen van waarde is. Armoede is niet alleen een financiële norm of grens, maar wordt ook bepaald door gezondheid, opleiding, achtergrond en kansen op de arbeidsmarkt. Het college wil de positie van deze doelgroep te verbeteren en bijdragen aan het bevorderen van zelfredzaamheid, participatie en het bieden van een positief toekomstperspectief. Daarom vindt het college dat binnen het armoedebeleid zoveel mogelijk aandacht moet zijn voor duurzame ontwikkeling van de burger. Dit vraagt om een inzet op het gebied van de arbeidsparticipatie. Immers, door zoveel mogelijk (daar waar mogelijkheden zijn) mensen aan het werk te helpen en hen daarmee zelfredzaam te maken, kan worden bereikt dat de inkomenspositie beter wordt, men bijvoorbeeld niet meer genoodzaakt is een beroep te doen op de voedselbank, men de kinderen meer kan laten meedoen en men niet in een sociaal isolement komt te verkeren. Het spreekt voor zich dat voor zo n sterke gemeenschap sterke en gezonde mensen nodig zijn, die tevens klaar zijn om de arbeidsmarkt te betreden. Om deze reden moet ook worden ingezet op de gezondheid en het onderwijs van de burgers. Zolang arbeidsparticipatie (nog) niet aan de orde is, moet evenwel worden voorkomen dat mensen aan de kant komen te staan en mogelijk in een sociaal isolement terecht komen. Er moet vraaggericht individueel maatwerk worden geboden om mensen te ondersteunen. Ook de komst van de Participatiewet gaat uit van een individuele maatwerkoplossing. Mogelijkheden om bepaalde vormen van bijstand categoriaal te verstrekken worden daarmee minimaal. Dit alles is voor ons aanleiding aan de slag te gaan en te komen met een nieuw beleidskader voor het armoedebeleid voor de komende jaren. 3

4 2. Algemeen beleidskader Minder huishoudens verkeren in armoede, dat is ons algemeen beleidsuitgangspunt. In de inmiddels door de raad vastgestelde begroting hebben we daar het volgende over opgenomen: Wij willen een stimulerend minimabeleid met aandacht voor de duurzame ontwikkeling van de burger. Onder het aanspreken van de eigen verantwoordelijkheid heeft iedere burger (vraaggericht) recht op een individuele ondersteuning van de gemeente vanuit bijzondere bijstand en gemeentelijke voorzieningen waarbij individueel maatwerk de basis is. Wat willen we in 2018 hebben bereikt: Maatschappelijk Effect Indicatoren Nulmeting Streefwaarden (inclusief bron) Minder huishoudens verkeren in armoede Het aantal huishoudens onder de armoedegrens (bron: gegevens Statline CBS en gemeente) 7% 6% 5% 4% 3% In het coalitieakkoord staan hiervoor de volgende doelen: Het aantal huishoudens in armoede verlagen. Het aantal mensen dat genoodzaakt is tot gebruik van de voedselbank verlagen. Kinderen mogen niet in armoede leven. Voorkomen dat minima is een sociaal isolement raken. Daar waar de wet en de financiële ruimte van de gemeente de mogelijkheid bieden van individuele steun doet de gemeente dat met oog voor de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Het aantal mensen in schulddienstverlening terugbrengen. Het inzetten van vrijwilligers bij budgetbeheer. Dit wordt bereikt door: Het inzetten op arbeidsparticipatie en burgers zoveel mogelijk ten behoeve van de maatschappij in te zetten zie Maatschappelijk effect 1, Programma 4/Participatie. Het inzetten op een verbetering van de gezondheid, zie Programma 3 Zorg; Leergeld blijvend in te zetten; de aansluiting van Leergeld met het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds te realiseren. De vraaggerichte inzet van minimavoorzieningen, waardoor mensen financieel in de positie worden gebracht om deel te kunnen nemen aan de maatschappij (zie volgende doel) en het pakket aan minimavoorzieningen te verruimen. De doelgroep te vergroten tot 130% van het minimumloon. In plaats van collectieve voorzieningen naar individueel maatwerk. Een stimulerend minimabeleid te voeren, waarin de ontwikkeling van de mensen centraal staat. Een inzet op preventie en vroegsignalering door contacten te onderhouden met zorgverzekeraars, nutsbedrijven, woningverhuurders, e.d.. De dorpenteams in te zetten voor (vroeg)signalering. 4

5 Het samen met de ketenpartners bieden van een ondersteuningsplan op maat. Belanghebbenden zoveel mogelijk steeds meer betalingen zelf te laten doen en hiervoor te leren het kasboek te gebruiken. Signalen vanuit de dorpenteams en externe partijen te onderzoeken en op basis hiervan de juiste klantbenadering te kiezen. 5

6 3. Samenvatting In dit beleidsplan schetsen we de kaders voor het armoedebeleid voor de periode 2015 tot en met Het is daarmee een nadere uitwerking van het algemeen beleidskader. Een andere aanpak We hebben de laatste jaren binnen het armoedebeleid vooral de focus gelegd op inkomensondersteuning en niet op het bevorderen van de financiële zelfredzaamheid zodat inwoners (op termijn) op eigen benen kunnen staan. Met de transformatie van het sociaal domein willen we juist de eigen kracht van inwoners versterken. Dat geldt ook voor de armoedebestrijding. We gaan meer dan in het verleden in gesprek en nemen de inwoner en zijn financiële situatie als vertrekpunt en niet de regelingen. De basis op orde en meedoen De basis op orde is een voorwaarde om te kunnen participeren. Als de basis op orde is kun je de kosten die je maakt om te leven en te wonen betalen. Dat is niet voor iedereen even gemakkelijk, het vraagt van mensen de nodige vaardigheden en gezond financieel gedrag. Uit landelijk onderzoek, zoals Huishoudens in de rode cijfers uit 2012 blijkt dat veel mensen de basis niet op orde kunnen houden of krijgen. Dat is voor ons reden om inwoners die het nodig hebben te ondersteunen om de basis op orde te krijgen en te houden. Niemand mag door armoede buiten de boot vallen of sociaal uitgesloten worden. Inwoners moeten zich kunnen ontplooien, hun eigen mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen en volop kunnen meedoen aan de samenleving. Om mee te doen is het belangrijk dat de basis op orde is. Maar alleen dit is niet voldoende, daar is meer voor nodig. Daarom ondersteunen wij inwoners om aansluiting met andere inwoners binnen de dorpen te krijgen en te houden. Kansen voor kinderen Kinderen moeten zorgeloos, kansrijk, gezond en gelukkig op kunnen groeien. Ze moeten mee kunnen doen met sport en cultuuractiviteiten en optimaal in staat kunnen zijn om hun talenten te ontwikkelen. Ieder kind heeft recht op gelijke kansen op een toekomst. Dat begint natuurlijk bij goed onderwijs. Daarom investeren we, samen met het onderwijs, in onderwijsachterstandenbeleid. Maar vorming en talentontwikkeling is breder dan onderwijs alleen. Teveel kinderen komen maar nauwelijks in aanraking met cultuur, laat staan dat ze het kunnen beoefenen. Ook sport is niet voor ieder kind vanzelfsprekend. Daarom willen we de financiële drempels wegnemen en kinderen kansen bieden. Kinderen in armoede groeien vaak minder gezond op. Er is vaker sprake van ongezonde voeding. Sporten is veelal te duur, niet alleen vanwege de contributie maar ook vanwege de bijkomende kosten als sportkleding. Daarom willen we met inzet van het jeugd- en dorpenteams en in samenhang met het gezondheids- en jeugdbeleid vroegsignalering versterken. Via een meedoen-regeling ten behoeve van kinderen bieden we passende voorzieningen. 6

7 Verbeteren wat beter kan Regelingen die altijd goed hebben gewerkt, zoals de kwijtschelding gemeenteheffingen, kunnen we ongewijzigd blijven inzetten. Voor de overige regelingen moet in meer of mindere mate een andere aanpak komen die aansluiten bij de visie op het Sociaal Domein. Speerpunten in de aanpak moeten dan zijn: - Duurzame ontwikkeling van de burger - Bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid en de zelfredzaamheid - Vraaggerichte inzet van minimavoorzieningen - Individueel maatwerk Hoe pakken we het aan? We moeten de ondersteuning om de basis op orde te krijgen waar mogelijk verbeteren. Daarom willen we de activiteiten in het kader van preventie, vroegsignalering, budgetcoaching in stand houden en breiden dit, waar nodig en waar mogelijk, uit. Hierbij werken we nauw samen met de dorpenteams en jeugdteams, zorgverzekeraars, energiebedrijven, woningverhuurders, e.d. Daarmee willen we financiële problemen zoveel mogelijk voorkomen. Het komt helaas voor dat de financiële problemen toch zijn ontstaan. In dat geval willen we er snel bij zijn en in gesprek gaan. Hierbij kunnen we schulddienstverlening inzetten. Ook hierbij werken we nauw samen met de dorpenteams. We hopen daarmee meer inwoners te motiveren in beweging te komen en aan hun financiële problemen te werken en de maatschappelijke kosten te beperken. Wij kunnen ze daarbij ondersteunen en waar mogelijk de financiële zelfredzaamheid vergroten. Aan het eind van het traject bestaat dan nog de mogelijkheid om nazorg te bieden. De bijzondere bijstand wordt meer dan voorheen een vangnet, in plaats van een recht. Wij doen een beroep op iemands eigen verantwoordelijkheid, zijn netwerk, zijn omgeving en de voorliggende voorzieningen. Het gebruik van een voorziening als de Collectieve ziektekostenverzekering AV-Frieso willen we stimuleren door burgers te wijzen op de voordelen om voor een breed pakket aan verstrekkingen en voorzieningen verzekerd te zijn tegen een aantrekkelijke premie. Om inwoners beter te kunnen laten meedoen aan de samenleving bieden we inwoners die het nodig hebben in 2015 vanuit de individuele maatwerkgedachte ondersteuning. Deze ondersteuning is dus zoveel mogelijk afgestemd op de behoefte van de persoon of het gezin. Binnen deze ondersteuning gaan we met de burger(s) in gesprek om te kijken hoe iemand kan deelnemen aan de samenleving en wat daarvoor nodig is. Hierbij proberen we zoveel mogelijk tegemoet te komen in natura en niet in geld. Hierdoor wordt bereikt dat de ondersteuning ook daadwerkelijk wordt gebruikt om deel te nemen aan de samenleving. We hebben in dit licht inmiddels ervaring opgedaan met Leergeld, die ten behoeve van kinderen van 4 tot 18 jaar uit gezinnen met een laag inkomen regelt dat deze kinderen 7

8 op het gebied van school, sport, cultuur en ontspanning kunnen meedoen. Aan de mogelijkheden voor kinderen worden het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds toegevoegd. Vanuit andere gemeenten zijn er al voorbeelden van de manier waarop Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds met elkaar kunnen samenwerken, waardoor er sprake is van onderlinge versterking. In dit licht gaan we ook op zoek naar andere organisaties en initiatieven die het belangrijk vinden dat iedereen kan meedoen aan de samenleving en daar aan willen bijdragen. Financieel De budgetten voor de armoedebestrijding staan behoorlijk onder druk. Er wordt meer en meer een beroep gedaan op inkomensondersteuning. Dat is niet vreemd, omdat de armoede in Nederland in deze tijd van recessie en de nasleep daarvan verder toeneemt. We krijgen gelukkig extra geld om het armoedebeleid te intensiveren, te weten de Klijnsma-middelen en extra geld om de zorgkosten van chronisch zieken en gehandicapten te compenseren met een maatwerkvoorziening. Dat geld hebben we hard nodig. Met deze extra middelen kunnen we de kansen op talentontwikkeling en participatie van kinderen uit gezinnen met een laag inkomen vergroten, de TOP-regeling. Daarnaast kunnen we de langdurigheidstoeslag ombouwen tot een individuele inkomenstoeslag die uitgaat van de Waarde van mensen, we noemen het de Kansregeling, omdat het benutten ervan op termijn kansen biedt. Tegelijkertijd staan de letters voor Kwaliteitsimpuls Aan Nieuwe Samenleving. We breiden het pakket van de Collectieve ziektekostenverzekering AV Frieso uit, terwijl we tevens de doelgroep gaan uitbreiden door uit te gaan van een inkomensgrens van 130% van het toepasselijke sociaal minimum. Niet alleen de laagste inkomens, maar ook de iets hogere inkomens, die chronisch ziek zijn, worden daarmee tegemoet gekomen in de kosten. Daarnaast komt er een binnen de bijzondere bijstand een regeling voor de compensatie van het eigen risico voor chronisch zieken en gehandicapten. Kinderen in arme gezinnen hebben een slechtere start en hun kansen voor de lange termijn worden bedreigd. Ze lopen een groter risico om ook als volwassene arm en sociaal uitgesloten te zijn schrijft het Nederlands Jeugdinstituut Sociaal minimum Overal waar in dit beleidsplan Armoedebestrijding wordt gesproken over toepasselijk sociaal minimum wordt de toepasselijke bijstandsnorm bedoeld. In bijlage 6 is een overzicht opgenomen van de netto bijstandsnormen, exclusief VT. Op 100% en 130%. 8

9 4. Armoede in Achtkarspelen Iedereen heeft een beeld bij armoede. Vaak wordt gedacht aan arme kinderen in Afrika, die nauwelijks te eten hebben en waarbij nauwelijks sprake is van medische zorg, of, nog wat dichter bij huis, oude mensen in landen als Roemenië of Moldavië, die in onverwarmde krotten moeten wonen en zich in november afvragen hoe zij de strenge winters moeten doorkomen. Maar ook in Nederland kennen we armoede, al is die wel anders dan in Afrika of Roemenië. Armoede in Nederland wordt ook wel omschreven als het niet volwaardig kunnen meedoen aan de samenleving. Dat wil zeggen dat je misschien wel een dak boven je hoofd hebt en iedere dag iets te eten hebt, maar dat je geen geld over hebt voor andere dingen. Je kunt niet naar een sportclub gaan, geen contacten onderhouden, je hebt geen computer en medische zorg is niet of moeilijk te betalen. Een algemene omschrijving die goed weergeeft waar armoede om gaat, is de definitie van de Europese Unie: "Armoede is een situatie waarin sprake is van onvoldoende materiële, culturele en sociale middelen, waardoor mensen zijn uitgesloten van een levensstandaard die in de samenleving waarin men woont als minimaal wordt gezien Het gaat vaak niet alleen om te weinig geld. Armoede is een complex probleem dat samenhangt met onder meer opleiding, economische zelfstandigheid, gezondheid en wonen. Omdat het zoveel gebieden raakt kan de armoede ook niet alleen vanuit het armoedebeleid worden bestreden. Daar hebben we ook ander beleid voor nodig: het arbeidsmarktbeleid, re-integratiebeleid, het Wmo-beleid, maar ook het gezondheidsbeleid en het onderwijsbeleid. Het armoedebeleid is daarin vooral ondersteunend. De doelgroep Wie is onze doelgroep voor het armoedebeleid? Omdat een gegeven als niet volwaardig kunnen meedoen aan de samenleving niet te meten is, kijken we toch primair naar de hoogte van het inkomen dat iemand te besteden heeft als het gaat om inkomensondersteuning. Bedenk daarbij wel dat de doelgroep voor de schulddienstverlening veel breder is. Ook inwoners met een hoog inkomen kunnen ook tot de doelgroep behoren. Landelijk worden cijfers gepubliceerd over het aantal inwoners met een laag inkomen, of het aantal kinderen dat in een arm gezin opgroeit. Maar om hoeveel huishoudens gaat het nu in Achtkarspelen? Dat staat hieronder in het overzicht. Het Centraal bureau voor statistiek verstrekt die gegevens. De meest recente gegevens zijn van Inmiddels zijn we 3 jaar verder en kunnen we aannemen dat het aantal huishoudens met een laag inkomen is toegenomen door de gevolgen van de recessie en de nasleep ervan. 9

10 Aantal personen (exclusief minderjarige kinderen) met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum in Achtkarspelen Achtkarspelen Aantal personen Inkomen tot 101% Inkomen tot 105% Inkomen tot 110% Inkomen tot 120% Inkomen tot 125% Inkomen tot 130%* Aantal minderjarige kinderen dat opgroeit in een huishouden met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum in Achtkarspelen Totaal inwoners Achtkarspelen Totaal Kinderen Inkomen tot 101% Inkomen tot 105% Inkomen tot 110% Inkomen tot 120% Inkomen tot 125%* Kinderen <18 jaar CBS 2014 o.b.v * Dit betreft een extrapolatie Inkomen tot 130%* Uit de aantallen blijkt dat er veel huishoudens zijn die rond moeten komen van een laag inkomen. Het gaat daarbij niet alleen om huishoudens met een uitkering. Het gaat ook om werknemers en zelfstandigen. Ook blijkt dat veel kinderen opgroeien in een gezin met een laag inkomen. Hoeveel inwoners in Achtkarspelen financiële problemen en schulden hebben is niet exact bekend. Dit komt pas aan het licht als de burger hiermee naar buiten komt en zich bijvoorbeeld meldt bij Schulddienstverlening. Dit kunnen overigens zowel mensen met een laag als een hoog inkomen zijn. Andersom geldt dat mensen met een laag inkomen niet per definitie in de financiële problemen hoeven te zitten. Binnen deze groep zijn zonder twijfel velen die de kunst verstaan om, ondanks hun lage inkomen, door een verantwoorde besteding goed uit te komen. Uit het onderzoek Huishoudens in de rode cijfers uit 2012 blijkt dat landelijk meer dan één op de zes Nederlandse huishoudens (17,2%) een risico loopt op problematische schulden, problematische schulden heeft of in een schuldhulpverleningstraject zit. Als we 17,2 % doorrekenen naar de gemeente Achtkarspelen, dan zou het gaan om zo n 1978 huishoudens. 10

11 5. Huidige instrumenten In de afgelopen jaren is er in navolging van de geboden wettelijke mogelijkheden een pakket aan minimaverstrekkingen ontstaan dat kan worden aangeboden aan de burgers die aan de toelatingscriteria voldoen en op basis daarvan hier recht op hebben. De bedoeling van deze minimaverstrekkingen is telkens geweest zoveel mogelijk de financiële belemmeringen weg te nemen, zodat ook mensen met een laag inkomen kunnen deelnemen aan de samenleving. Dit aanbod kenmerkt zich in twee vormen van ondersteuning: inkomensondersteuning en schulddienstverlening. De regelingen die momenteel voorhanden zijn, zijn hieronder in het kort beschreven: Bijzondere bijstand Wat is het? Een gemeentelijke regeling die op aanvraag een bedrag verstrekt aan burgers van 21 jaar en ouder (of ten behoeve van hun inwonende kinderen tot 21 jaar) die zijn geconfronteerd met bijzondere en noodzakelijke kosten en die een vermogen hebben dat binnen de grenzen van de WWB ligt. Voor eventuele inkomsten boven de van toepassing zijnde bijstandsnorm geldt een draagkrachtsystematiek (35% van het meerdere inkomen). Wat is de tegemoetkoming? Het te verstrekken bedrag is afhankelijk van de hoogte van de noodzakelijke kosten en de mate waarin de belanghebbende hier door middel van voorliggende voorzieningen of eigen middelen in kan voorzien. Waar is de tegemoetkoming voor bestemd? Dit is op voorhand niet te definiëren. De kosten moeten noodzakelijk zijn en op geen enkele andere manier worden vergoed. Vaak zijn het kosten vanwege medische of sociale omstandigheden. Categoriale bijstand voor Chronisch zieken, Gehandicapten en Ouderen (>AOW- gerechtigde leeftijd) N.B. Deze regeling vervalt ingaande 2015 van rechtswege Wat is het? Een gemeentelijke regeling die op aanvraag een bedrag verstrekt aan burgers van 18 jaar of ouder ten behoeve van zichzelf en/of hun inwonende kinderen waarbij is vastgesteld dat zij een chronische ziekte en/of handicap hebben, of oudere zijn en die een inkomen hebben tot max. 110% van het sociaal minimum en een vermogen dat binnen de grenzen van de WWB ligt. Wat is de tegemoetkoming? Het bedrag is 100,00 per jaar per persoon. Waar is de tegemoetkoming voor bestemd? De tegemoetkoming kan worden aangewend voor de veronderstelde extra kosten van chronische ziekte, handicap of het ouder zijn. 11

12 Collectieve ziektekostenverzekering AV Frieso Wat is het? Een gemeentelijke regeling waarbij burgers met een inkomen tot maximaal 110% van het sociaal minimum en een vermogen dat binnen de grenzen van de WWB ligt de mogelijkheid wordt geboden om zich voor hun zorgkosten te verzekeren via de collectieve AV Frieso bij Zorgverzekering de Friesland. Burgers met een uitkering wordt dit ambtshalve aangeboden. Overige minima kunnen op aanvraag in aanmerking komen. Deelnemers krijgen een korting op de basispremie en de gemeente betaalt een bijdrage van 9,00 per maand per verzekerde voor de uitbreiding van het pakket, zodat deelnemers tegen een aantrekkelijke premie extra vergoedingen krijgen uit de aanvullende verzekering, waardoor minder een beroep op bijzondere bijstand behoeft te worden gedaan. Wat is de tegemoetkoming? De tegemoetkoming vertaalt zich niet in een financiële verstrekking aan de deelnemers. Wat is het doel van het instrument? Het doel is de burger met een minimuminkomen goed tegen zorgkosten verzekerd te laten zijn en om niet-gebruik van rechten tegen te gaan. Langdurigheidstoeslag N.B. Per 2015 wordt deze regeling vervangen door de Individuele Inkomenstoeslag Wat is het? Een gemeentelijke regeling die op aanvraag een vast bedrag verstrekt aan burgers die langer dan 3 jaar rond moeten komen van een inkomen dat lager is dat 105% van het sociaal minimum en die een vermogen hebben dat binnen de grenzen van de WWB ligt. Ook moet er geen of weinig perspectief zijn op inkomensverbetering. Wat is de tegemoetkoming? Het bedrag per jaar is voor een alleenstaande 183,00 voor een alleenstaande, 234,00 voor een alleenstaande ouder en 262,00 voor een echtpaar. Waar is de tegemoetkoming voor bestemd? De toeslag is bedoeld om het gebrek aan reserveringscapaciteit te compenseren. 12

13 Regeling Maatschappelijke Participatie Wat is het? Een gemeentelijke regeling die op aanvraag tegemoet komt in de kosten om deel te kunnen nemen aan de samenleving ( Maatschappelijke Participatie ) voor burgers van 18 jaar en ouder en hun kinderen tot 4 jaar, die een inkomen hebben tot maximaal 110% van het sociaal minimum en een vermogen dat binnen de grenzen van de WWB ligt. Onder Maatschappelijke Participatie wordt verstaan het zo mogelijk in groepsverband deelnemen aan activiteiten van sportieve, sociaal culturele of educatieve aard met als doel sociale uitsluiting tegen te gaan. Wat is de tegemoetkoming? Het bedrag is 92,00 per jaar per persoon. Waar is de tegemoetkoming voor bestemd? Het bedrag kan worden aangewend voor: - lidmaatschap van verenigingen op het gebied van sport, cultuur of ontspanning, alsmede bijkomende kosten die direct verband houden met dit lidmaatschap; - lidmaatschap van een volkstuinvereniging, alsmede bijkomende kosten die direct verband houden met dit lidmaatschap; - internetabonnement, abonnement krant of kabel TV; - lidmaatschap van een ouderenvereniging; - schoolkosten, niet zijnde de schoolkosten bedoeld in de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS); - bijdrage peuterspeelzaal; - abonnement bibliotheek, speelotheek en sport- en spel-uitleen; - muzieklessen en huur van een muziekinstrument; - zwembadbezoek; - museumbezoek; - volgen van cursussen, niet zijnde beroepsgerichte cursussen; - overige kosten welke naar het oordeel van het college bijdragen aan maatschappelijke participatie. Leergeld Wat is het? Een door Stichting Leergeld uitgevoerde regeling die ten behoeve van kinderen van 4 tot 18 jaar uit gezinnen met een inkomen tot maximaal 120% van het sociaal minimum op aanvraag verstrekkingen in natura doet om te kunnen blijven meedoen. De verstrekkingen hebben betrekking op school, sport, cultuur en ontspanning. Wat is de tegemoetkoming? Leergeld keert niet uit in geld, maar maakt meedoen mogelijk door de verstrekkingen in natura te doen. Per kind kan per jaar maximaal 240,00 worden besteed. Hierbij is leidend wat het kind nodig heeft om te kunnen meedoen en niet hoe het bedrag volledig kan worden besteed. Waar is de tegemoetkoming voor bestemd? Leergeld treedt in direct contact met de aanbieders en vergoedt ten aanzien van: 13

14 School: - kosten schoolreisje basisschool maximale vergoeding 20 euro; - kosten schoolreisje voortgezet onderwijs maximale vergoeding 75 euro; Benodigdheden om schoolbezoek mogelijk te maken: - kosten van een fiets (eenmaal per 3 jaar een cheque van maximaal 100 euro voor een tweedehands fiets bij SVS in Drachten of elders (in overleg)); - eenmalig de kosten van een schooltas en regenpak voor het kind dat voor het eerst naar het voortgezet onderwijs gaat (een eenmalige cheque van maximaal 75 euro); Sport: - contributie voor de sportclub; - eventueel noodzakelijke sportkleding en direct te relateren toebehoren (voor zover er nog ruimte in de vergoeding zit); Muziek: - kosten muziekles (tot het maximumbedrag per jaar); - eventueel noodzakelijke huur muziekinstrument (voor zover er nog ruimte in de vergoeding zit); - contributie voor de muziekvereniging; Cultuur: - contributie voor clubs op het gebied van toneel, knutselen, schilderen, etc.; - eventueel noodzakelijke, direct te relateren benodigdheden hiervoor (voor zover er nog ruimte in de vergoeding zit); Zwemles A-diploma: - kosten zwemles (tot het maximumbedrag per jaar); - kosten zwemabonnement; Ontspanning: - contributie voor bijvoorbeeld de scoutingclub; - eventueel noodzakelijke, direct te relateren benodigdheden hiervoor (voor zover er nog ruimte in de vergoeding zit). Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen Wat is het? Een gemeentelijke regeling die op aanvraag volgens landelijk vastgestelde normen geheel of gedeeltelijk kwijtschelding van gemeentelijke heffingen realiseert voor burgers met een inkomen tot het sociaal minimum en weinig vermogen. Voor mensen waarvan de situatie in vergelijking met het voorgaande jaar niet is gewijzigd geldt een automatische ambtshalve toekenning. Wat is de tegemoetkoming? De tegemoetkoming vertaalt zich niet in een financiële verstrekking aan de deelnemers. Wat is het doel van het instrument? Het doel is de burger met het absolute minimuminkomen te ontheffen van de betaling van gemeentelijke heffingen. 14

15 Schulddienstverlening Wat is het? Schulddienstverlening is de ondersteuning van de gemeente bij problematische schulden, waarbij geprobeerd wordt om een regeling met de schuldeisers te treffen. Schulddienstverlening gaat echter verder door ook te kijken naar de oorzaken en hulp te bieden bij het voeren van een goed budgetbeheer. Wat is de tegemoetkoming? De tegemoetkoming vertaalt zich niet in een financiële verstrekking aan de deelnemers. Wat is het doel van het instrument? Financiële problemen hebben gevolgen voor de persoon die ze heeft, zijn omgeving en de maatschappij. Financiële problemen belemmeren inwoners om actief mee te doen aan de samenleving en kosten de maatschappij geld. Die kosten willen we voorkomen en de belemmeringen om actief mee te doen aan de samenleving willen we zoveel mogelijk wegnemen. Het doel is dus mensen zo snel mogelijk weer mee te laten doen. Andere (particuliere) initiatieven (al dan niet door de gemeente Achtkarspelen gesubsidieerd) Voedselbank Voedselbank Achtkarspelen is een particuliere stichting, gerund door vrijwilligers, die zich ten doel stelt verspilling van levensmiddelen tegen te gaan en er voor zorgt dat deze levensmiddelen via voedselpakketten terecht komen bij burgers die tijdelijk door omstandigheden in financiële problemen zijn geraakt. De Voedselbank Achtkarspelen ontvangt een jaarlijkse subsidie van 4500,-. SUN Stichting Urgente Noden (SUN) is een noodhulpbureau, gerund door vrijwilligers, dat is ontstaan vanuit de samenwerking tussen gemeenten, particuliere fondsen, hulp- en dienstverlenende organisaties, maatschappelijke organisaties, kerken en de provincie Fryslân. Vanuit een jaarlijks giftenbudget wordt op voordracht van hulp- en dienstverlenende en maatschappelijke organisaties geprobeerd een oplossing te bieden voor financiële noodsituaties, waar niet meer via de reguliere kanalen een oplossing voor te bedenken is. SUN ontvangt een jaarlijkse subsidie van 4200,-. FSU Het Frysk Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden (FSU) is een onafhankelijk provinciaal orgaan dat belangenorganisaties in Friesland bundelt en fungeert als een kenniscentrum voor alle aangesloten organisaties. Hulpverlening aan uitkeringsgerechtigden, gehandicapten en minima wordt door middel van spreekuren bij steunpunten uitkeringsgerechtigden in diverse plaatsen in Friesland geboden, zie hieronder. FSU wordt provinciaal gesubsidieerd. SUSKA Als steunpunt voor Achtkarspelen van FSU fungeert het Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden Steunpunt Kollumerland c.a. en Achtkarspelen (SUSKA). Dit steunpunt, bemand door goed ingewerkte vrijwilligers, houdt spreekuren in Surhuisterveen en Buitenpost. Ten behoeve van dit steunpunt ontvangt FSU een 15

16 jaarlijkse subsidie van 6500,-. Thuisadministratie Humanitas Thuisadministratie Humanitas is een project waarin professionele vrijwilligers ondersteuning bieden aan mensen die tijdelijk niet in staat zijn om hun financiële administratie te voeren. Humanitas ontving tot en met dit jaar een jaarlijkse subsidie van 5000,-. Kledingbank Surhuisterveen Tweedehands kledingwinkel t Kledinghûske biedt mensen die aantoonbaar zijn aangewezen op de Voedselbank de mogelijkheid om één keer per week gratis kleding te verkrijgen. Hiertoe is binnen de winkel een apart gedeelte ingeruimd. Anfean Anfean betreft een project van Kearn dat met behulp van vrijwilligers ten doel heeft ouders te helpen die weinig te besteden hebben. Hiertoe wordt centraal kleding, speelgoed, baby-benodigdheden etc verzameld en weer verstrekt aan mensen die in een moeilijke positie verkeren. Kerken Kerken bieden mensen van oudsher al in meer of mindere mate ondersteuning bij moeilijke situaties. Werkgevers Het komt voor dat werkgevers ten aanzien van hun werknemers iets willen betekenen wanneer men in moeilijke omstandigheden komt te verkeren. 16

17 6. Gebruik Er is zicht op het gebruik op een aantal van de hierboven genoemde regelingen over het jaar Wettelijke regelingen Regeling Onderverdeling Op basis van Bijzondere bijstand (individueel) Bijzondere bijstand (categoriaal) n.v.t. Art 35, lid 1 WWB Art 35, lid 3 en 4 WWB Art 35, lid 5 WWB Art 35, lid 6 WWB Aantal aanvragen 2013 Bedragen (afgerond) Gekoppeld aan uitkering en Overige minima Langdurigheids- n.v.t. Art toeslag WWB *) Ingaande 2014 is deze regeling overgegaan naar Leergeld Eigen gemeentelijk minimabeleid Regeling Onderverdeling Op basis van Verstrekking t.b.v. maatschappelijke participatie > 18 jaar Kwijtschelding gemeentelasten Verstrekking chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Verstrekking t.b.v. maatschappelijke participatie kinderen 4 18 jaar *) Collectieve ziektekostenverzekering AV Frieso n.v.t. Art 108 en 149 Gem. wet n.v.t. Landelijke regels Aantal aanvragen 2013 Bedragen (afgerond) Geen exact aantal bekend

18 7. Maatschappelijke ontwikkelingen De vaststelling van het voorgaande, de verwachtingen voor de toekomst en de gewijzigde inzichten is de aanleiding om het armoedebeleid te verbeteren. Maar er zijn ook maatschappelijke ontwikkelingen die vragen om aanpassing van ons armoedebeleid; Het aantal mensen met financiële problemen blijft toenemen Bijna alle huishoudens hebben ook in 2014 minder te besteden. Steeds meer mensen komen daardoor in de armoede en in de schulden. De gevolgen van de recessie zijn voor iedereen nog steeds merkbaar, bijvoorbeeld doordat er vanwege de crisis minder werk is, waardoor ze werkloos worden en minder geld te besteden hebben. Niet iedereen is in staat de uitgaven aan te passen. Er wordt door de overheid ook bezuinigd om uit de recessie te komen. Er is bij de bezuinigingen oog voor de gevolgen voor mensen met een laag inkomen, maar de gevolgen van de bezuinigingsmaatregelen gaan aan geen enkele voordeur voorbij. Het is voor mensen met een laag inkomen heel moeilijk om in deze tijd rond te komen met het geld, laat staan geld over te houden om sociaal deel te nemen aan de samenleving. BUDGET BIJSTANDSGERECHTIGDE NOG NOOIT ZO KRAP Margot Limburg 5 maart 2013 De afgelopen vijf jaar hebben mensen die van een bijstandsuitkering rond moeten komen niet zo weinig ruimte in hun budget gehad als nu. Dat blijkt uit het Nibud Budgethandboek 2013, waarin ieder jaar informatie staat over bestedingspatronen van huishouden. Sporten en schooluitstapjes Vooral gezinnen die in de bijstand zitten, hebben het lastig en hebben bijna geen geld voor sociale participatie. Een gezin met twee kinderen heeft per maand na aftrek van de vaste lasten en huishoudelijke uitgaven zo n vijf euro over voor kadootjes, sporten en uitgaan. In 2008 had eenzelfde gezin daar nog 121 euro voor. 'Dit betekent letterlijk, niet naar verjaardagen kunnen, geen geld om te sporten en de extra bijdragen voor schooluitstapjes niet kunnen betalen, of geen geld hebben voor andere onvermijdbare uitgaven', aldus het Nibud. Binnenlands Bestuur Om de pijn voor mensen met een minimuminkomen nog enigszins te verzachten is in 2014 een eenmalige koopkracht-tegemoetkoming verstrekt. Beslagvrije voet niet altijd gewaarborgd Er zijn voor schuldeisers steeds meer mogelijkheden hun geld te innen. De Belastingdienst en zorgverzekeraars mogen bij schulden bedragen direct van een bankrekening laten afschrijven. Schuldeisers kunnen op steeds meer zaken beslag leggen (bijv. inkomen uit loon of uitkering, de inboedel en toeslagen van de Belastingdienst). Dit zorgt voor extra kosten (bronheffing zorgverzekering) of voor verlaging van de inkomensondersteuning (beslag op voorlopige teruggaaf). Door de opeenstapeling van beslagen komen mensen met schulden steeds vaker terecht op een besteedbaar bedrag dat lager is dan in de wet is vastgelegd (globaal 90% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm). Uitkomen met het inkomen is dan vrijwel onmogelijk. 18

19 Hoogte van het inkomen vaak niet van belang bij ontstaan schulden Uit het onderzoek 'Kans op financiële problemen' (Nibud) blijkt dat de hoogte van het inkomen niet belangrijk is bij het ontstaan van schulden. Wel hoe er met geld wordt omgegaan en de houding ten opzichte van geld. Zo'n 34% van de mensen met betalingsachterstanden geeft aan dat de rekeningen wel betaald hadden kunnen worden, maar dat ze het zijn vergeten. Zeker bij mensen met een hoger inkomen is een ongeordende financiële administratie vaak een reden van schulden. Vaak verliezen ze de controle op de financiën door een gebeurtenis als een verhuizing, gezinsuitbreiding of scheiding. Het onderzoek laat duidelijk zien dat grip op geld hebben erg belangrijk is bij het voorkomen van schulden. Er moet meer aandacht komen om kinderen mee te laten doen Dat is een aanbeveling van de kinderombudsman Marc Dullaert. Hij heeft in 2013 met het Verwey-Jonker Instituut onderzoek gedaan naar kinderen en armoede. Zij worden dagelijks met het geldgebrek geconfronteerd. Zij krijgen bijvoorbeeld niet dagelijks een warme maaltijd of geen nieuwe kleren of schoenen als dat nodig is. Er is geen geld om deel te nemen aan de activiteiten met andere kinderen, zoals je verjaardag vieren, meegaan naar de film of winkelen. De gevolgen van kinderen die opgroeien in armoede zijn al vaker onderzocht. Het Nederlands Jeugd Instituut (NJI) schrijft daarover: Kinderen in arme gezinnen hebben een slechtere start en hun kansen voor de lange termijn worden bedreigd. Ze lopen een groter risico om ook als volwassene arm en sociaal uitgesloten te zijn. Intensivering armoedebeleid Op 1 januari 2015 treedt de Wet maatregelen WWB in werking en worden de gevolgen in de Participatiewet opgenomen. De rode draad in deze wet is dat de ondersteuning vooral gericht moet zijn op activering naar werk en dat de ondersteuning voor inwoners die het nodig hebben vanuit een individuele maatwerkvoorziening moet worden geboden. Nagenoeg alle vormen van categoriale bijstandsverstrekking worden dan ook geschrapt. Eén van de maatregelen die tegelijkertijd is genomen is de intensivering van het armoedebeleid. Gemeenten krijgen extra geld, in 2013 landelijk 19 miljoen, in miljoen en vanaf miljoen. Dat extra geld is met name bedoeld om kinderen niet de dupe te laten worden van de financiële situatie thuis en gemeenten in staat te stellen financiële problemen zoveel mogelijk te voorkomen met preventie. Als er toch financiële problemen zijn ontstaan moeten deze zo vroeg mogelijk worden gesignaleerd, zodat er ook snel actie kan worden ondernomen om erger te voorkomen. Compensatie zorgkosten De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling eigen risico (CER) zijn per 2014 afgeschaft, omdat ze te ongericht en niet voldoende effectief waren. Gemeenten krijgen de verantwoordelijkheid een maatwerkvoorziening te regelen voor inkomensondersteuning ter vervanging van de bestaande regelingen. Het kabinet verwacht dat gemeenten beter in staat zijn om met eigen beleid de inwoners met zorgkosten te compenseren. Het is één van de hervormingen om de zorg toegankelijk, goed en betaalbaar te houden. Net als bij de andere decentralisaties vindt er een flinke korting plaats op het budget, voordat dit naar 19

20 de gemeenten overgaat. Van het budget dat oorspronkelijk binnen de Wtcg en de CER was gemoeid blijft nog maar een derde over. Dat betekent dat keuzen moeten worden gemaakt en dat niet iedereen die oorspronkelijk een tegemoetkoming kreeg uit de Wtcg of CER in de toekomst nog tegemoetkoming zal krijgen. Transformatie sociaal domein De verzorgingsstaat is in de huidige vorm financieel niet meer houdbaar en ook ideologisch komen er steeds meer bezwaren. We hebben mensen met een hulpvraag ontlast door het probleem voor hen op te lossen, in plaats van dat wij naast de mensen zijn gaan staan om ze te ondersteunen bij het oplossen van hun eigen probleem. We hebben inwoners niet zelfredzaam gemaakt maar afhankelijk gemaakt van door de overheid geboden oplossingen. We hebben ze vis gegeven in plaats van een hengel Nu gaan we toewerken naar een participatiesamenleving, een samenleving waarbij meer dan ooit een beroep wordt gedaan op ons allemaal om elkaar te ondersteunen waar nodig en waar en wanneer het kan. Gemeenten krijgen met de decentralisaties meer en meer verantwoordelijkheid op het gebied van ondersteuning. In Achtkarspelen wordt toegewerkt naar een situatie waarbij de ondersteuning zoveel mogelijk dichtbij, in de dorpen door middel van dorpenteams en jeugdteams wordt georganiseerd. Door het werken volgens deze methodiek kan aan het geven van ondersteuning aan inwoners die het nodig hebben vorm worden gegeven. 20

21 8. Zo gaan wij de armoede bestrijden 8.1 De basis op orde en meedoen We hebben in de afgelopen jaren een redelijk goede basis gelegd voor ons armoedebeleid. Met het beleid hebben we inwoners met een laag inkomen op verschillende terreinen tegemoet kunnen komen en konden we daarmee de financiële nood hier en daar verlichten. Inwoners hebben mede door ons beleid kunnen meedoen aan de samenleving. Maar het kan beter. Eén van de eerste doelen is dat de basis op orde is, inwoners kunnen blijven meedoen en de aansluiting kunnen houden met de samenleving. Basis op orde De basis op orde is een belangrijke voorwaarde om te kunnen participeren. Als de basis op orde is kun je de kosten die je maakt om te leven en te wonen betalen. En dat is niet voor iedereen even gemakkelijk, het vraagt van mensen de nodige vaardigheden en gezond financieel gedrag. Uit onze ervaringen, maar ook uit landelijk onderzoek blijkt dat veel mensen de basis niet op orde kunnen houden of krijgen. Dat is voor ons reden om inwoners die het nodig hebben te ondersteunen de basis op orde te krijgen. Ondersteuning voor het krijgen van een minimuminkomen: We bieden inkomensondersteuning om de financiële nood te verlichten. We bieden inwoners een collectieve zorgverzekering voor zorgkosten waarbij de gemeente de kosten draagt voor extra toevoegingen aan het pakket, inclusief tegemoetkomingen voor kosten als gevolg van chronische ziekte of handicap en we verruimen de doelgroep tot 130% van het toepasselijke sociaal minimum. (1 en 2) We bieden inwoners die minimaal 3 jaar rond moeten komen van een laag inkomen en geen perspectief hebben op een hoger inkomen een vergoeding vanuit de Kans-regeling als men zich door middel van vrijwilligerswerk actief opstelt in de samenleving (tenzij dit niet van de belanghebbende kan worden gevergd). (3 en 4) Inwoners kunnen ondersteuning krijgen bij het aanvragen van inkomensondersteuning, bij het aanpassen van het beslag en bij sociale, juridische en financiële vraagstukken. Zeker nu veel mensen het financieel krap hebben, is het belangrijk dat deurwaarders zich aan hun wettelijke verplichting houden om de beslagvrije voet te beschermen. Zij brengen mensen anders in veel gevallen in grote, acute financiële problemen schrijft ombudsman Brenninkmeijer Ondersteuning om uit te komen met het inkomen: Met doelgroepgerichte preventie willen we financiële problemen zoveel mogelijk voorkomen door bij de activiteiten aandacht te hebben voor zowel de materiële 21

22 kant (voldoende inkomen) als de immateriële kant (aanleren van gedrag en vaardigheden). Als iemand achterstanden heeft in betaling van de vaste lasten is dat een signaal waarop wij in actie komen en het gesprek aangaan. Voor inwoners die (tijdelijk) niet in staat zijn hun budget te beheren, kunnen wij het budget beheren. Inwoners die zelf geen goede financiële beslissingen kunnen maken, bijvoorbeeld door een verstandelijke beperking, verslaving of dementie kunnen die beslissingen aan ons overlaten, waarna wij budgetbeheer inzetten. Wij kunnen een afkoelingsperiode bieden (moratorium) bij een dreigende afsluiting van gas, water en licht, woningontruiming of beëindiging van de zorgverzekering vanwege schulden. Om tot een oplossing te komen van de financiële problemen kunnen wij een schuldregeling aanbieden. Meedoen Niemand mag door armoede buiten de boot vallen of sociaal uitgesloten worden. Inwoners moeten zich kunnen ontplooien, hun eigen mogelijkheden en talenten ontdekken en ontwikkelen en volop mee kunnen doen aan de samenleving. Om de aansluiting te blijven houden is het belangrijk dat de basis op orde is. Maar alleen de basis op orde is vaak niet voldoende, daar is meer voor nodig. Daarom ondersteunen wij inwoners om mee te doen met andere inwoners binnen het eigen dorp, bijvoorbeeld met een lidmaatschap voor sportieve en culturele activiteiten. Ondersteunen om mee te doen: We willen de burgers zich via re-integratie- en participatietrajecten laten ontwikkelen. We wijzen de burgers op de mogelijkheden van de Top-regeling (Leergeld, Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds en de voormalige Regeling Maatschappelijke Participatie). 8.2 Verbeteren wat beter kan Wat beter kan moet beter. Bij de ondersteuning hierbij vanuit het armoedebeleid werken we met de speerpunten: - Duurzame ontwikkeling van de burger - Bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid en de zelfredzaamheid - Vraaggerichte inzet van minimavoorzieningen - Individueel maatwerk 22

23 Hantering van deze speerpunten leidt naar de volgende acties: - Activeren naar werk Het armoedebeleid krijgt een meer activerende werking. (5) Minima worden waar mogelijk gemotiveerd om hun situatie van armoede te doorbreken. Dat gebeurt door bij wie dit mogelijk is in te zetten op arbeidsparticipatie. Werk is belangrijk om mee te kunnen doen in de samenleving. Werk zorgt voor economische zelfstandigheid, het sociale leven is uitgebreider en men voelt zich gezonder en gelukkiger. De ondersteuning is er op gericht dat financiële problemen geen belemmering zijn om te werken of op een andere manier te participeren. Ondersteuning bij het zoeken naar en behouden van werk Inwoners waarvoor we de schulden regelen verplichten we alles te doen om een hoger inkomen te krijgen uit werk. (6) We bieden ondersteuning aan werkgevers om werknemers met financiële problemen in dienst te nemen en te houden. (7) We gaan inwoners die vanuit de uitkering re-integreren en financiële problemen hebben met schulddienstverlening ondersteunen om de weg naar werk vrij te maken. (8) - Aansluiten bij Jeugdteams en Dorpenteams Gemeenten krijgen met de decentralisaties meer en meer verantwoordelijkheid op het gebied van ondersteuning. In Achtkarspelen wordt de ondersteuning zoveel mogelijk dichtbij, in jeugdteams en dorpenteams georganiseerd. Met het werken volgens deze methodiek kan de ondersteuning aan inwoners die het nodig hebben het best vorm worden gegeven. Het armoedebeleid is ondersteunend aan de visie op het sociaal domein en sluit aan bij het werken met jeugdteams en dorpenteams. Daarom werken we hier nauw mee samen en proberen we met preventie zoveel mogelijk (financiële) problemen te voorkomen. Als er toch problemen ontstaan, kunnen we er vroeg bij zijn. Regelmatig overleg met de mensen uit de jeugdteams en dorpenteams is hiervoor een vereiste. Ondersteuning bij jeugdteams en dorpenteams We staan met de dorpenteams en jeugdteams midden in de samenleving. We gaan met de inwoners in gesprek waarbij de inwoner en zijn situatie het vertrekpunt zijn en niet de regelingen. We ondersteunen iemand omdat het nodig is, niet omdat iemand er recht op heeft. We werken in de ondersteuning samen met goed opgeleide vrijwilligers. Inwoners hebben zelf de regie over het verloop van de ondersteuning. Wij zijn vooral motiverend en ondersteunend. 23

24 Het doel van het kabinet is dat mensen - waar nodig - geholpen en ondersteund worden om zo snel mogelijk op eigen benen te staan, terug te veren, werk te zoeken en te vinden en dat er geen mensen door het vangnet heen glijden zegt staatssecretaris Jetta Klijnsma van SZW. - Bevorderen van de financiële zelfredzaamheid Het is niet voor iedereen eenvoudig om uit te komen met het inkomen. Dat geldt voor mensen met een laag inkomen, maar ook voor mensen met een hoog inkomen. De hoogte van het inkomen blijkt niet van belang te zijn bij het ontstaan van schulden, wel hoe er met geld wordt omgegaan en de houding ten opzichte van geld. Mensen moeten over voldoende vaardigheden beschikken om financieel zelfredzaam te kunnen zijn. Als men die vaardigheden mist, is de kans op financiële problemen dus groot. Wij willen de financiële zelfredzaamheid vergroten zodat inwoners (op termijn) op eigen benen kunnen staan. Ondersteuning met het bevorderen van de financiële zelfredzaamheid Inwoners die leerbaar zijn coachen wij in het aanleren van vaardigheden of aanpassingen in het gedrag. Wij maken daarbij gebruik van de competenties die het Nibud gebruikt voor de financiële zelfredzaamheid. Inwoners doen zoveel mogelijk zelf, waar nodig bieden wij ondersteuning. - Betere bekendheid, meer gebruik en minder ingewikkeld. Veel inwoners weten de weg niet naar de ondersteuning die er is. Het komt ook voor dat men de ondersteuning niet wil, omdat men het zelf wil oplossen of het te ingewikkeld vindt om te regelen of zich schaamt. We vinden het belangrijk dat de inwoners die de ondersteuning nodig hebben er ook gebruik van maken. Ondersteuning bij het gebruik maken Door vroeg in gesprek te gaan, wijzen wij inwoners op de mogelijkheden van onze ondersteuning. We breiden de doelgroep uit in die zin dat we individuele maatwerkvoorzieningen aanbieden aan burgers met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum. De toegang tot de Collectieve zorgverzekering AV Frieso verruimen we daadwerkelijk door de grens vast te stellen bij een inkomen tot 130% van het sociaal minimum. (2) We verspreiden op meerdere manieren informatie over onze manier van ondersteuning via dorpenteams en jeugdteams en zorgen ervoor dat de vrijwilligers binnen de genoemde teams goed op de hoogte zijn of kunnen zijn van de mogelijkheden die de gemeente en andere instanties kunnen bieden. We pakken de vraag breed op en voorkomen daarmee dat meerdere aanvragen en bewijsstukken ingediend moeten worden. 24

25 Vrijwilligers ondersteunen inwoners bij het invullen van formulieren. We proberen onze processen zo lean mogelijk te maken. - Bundelen van krachten De gemeente is niet de enige organisatie die werk maakt van armoedebestrijding. In Achtkarspelen kunnen we gelukkig rekenen op verschillende, al dan niet door de gemeente gesubsidieerde organisaties en initiatieven die inwoners ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn Leergeld, Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds, Voedselbank, Stichting Urgente Noden (SUN), Frysk Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden (FSU) met hun steunpunten SUSKA, Kledingbank Surhuisterveen, Anfean, kerken en werkgevers. Zij leveren ook een bijdrage aan de bestrijding van armoede en schuldenproblematiek. Het bundelen van krachten levert een grote meerwaarde op. Ondersteuning voor bundelen van krachten We willen een hechte samenwerking tussen organisaties en initiatieven in Achtkarspelen om de inzet te versterken. We willen een vaste klankbordgroep vanuit diverse maatschappelijke organisaties om periodiek met elkaar in gesprek te gaan om de uitwerking van het armoedebeleid te monitoren en daarmee bij eventuele schrijnende situaties snel en effectief in te kunnen grijpen. 25