Kansrijke maatregelen energiebesparing. Frans Rooijers

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kansrijke maatregelen energiebesparing. Frans Rooijers"

Transcriptie

1 Kansrijke maatregelen energiebesparing Frans Rooijers

2 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 40 medewerkers Not-for-profit Opdrachtgevers: Overheden (Europa, nationaal, regionaal) bedrijven, brancheorganisaties en NGO s Zie onze publicaties op 2

3 Energiebesparingskansen - Recente cijfers energiebesparing Metaal elektro Andere energie-intensieve industrie - Tien kansrijke maatregelen - Hobbels 3

4 Ontwikkeling en prognose energiegebruik bron: CE Delft voor PBL PJ.jaar % verandering per jaar Voedings-, genotmiddelenindustrie ,3% -0,5% 0,0% -0,4% Papier- en grafische industrie ,8% -0,1% -0,2% -0,5% 192 Aardolie-industrie ,4% 2,3% -5,6% 0,5% 2014 Organische basischemie ,5% 0,4% 0,5% 0,6% 2015 Kunstmestindustrie ,5% 0,3% -0,4% 0,1% 23 Bouwmaterialenindustrie ,1% -1,3% -0,9% -1,2% IJzer- en staalindustrie ,5% 0,7% 0,5% 0,0% Non-ferrometalenindustrie ,8% -11,1% 0,7% 0,3% Metaalproducten/machine-industrie ,6% 0,6% 0,7% 0,4% Transportmiddelenindustrie ,6% -0,5% 0,2% 0,0% Glastuinbouw ,0% -0,9% 0,8% 0,5% Totaal ,2% 0,0% -0,3% 0,4% 4

5 Energiebesparing in Nederlandse industrie 5

6 Laag besparingstempo bij energie-intensieve industrie Besparingstempo: Energie-intensieve bedrijven (EU ETS/MEE, ca. 600 PJ): 1,2% Bedrijven onder de MJA-3 (ca. 240 PJ): 1,8% 6

7 Potentieel voor energiebesparing in Nederland 7

8 PJ besparing per jaar Vooral in de industrie nog veel potentieel Besparing productie Besparing eindgebruik

9 Laaghangend fruit in de industrie Maatregel Typerende investering Typerende besparing Typerende terugverdientijd 1 Isolatie van appendages per appendage 85 95% < 1 jaar 2 Periodieke thermografische inspectie van isolatie per inspectie/rapportage Per inspectie m 3 gas/jaar < 2 jaar 3 Tankdakisolatie /m % 1-4 jaar 4 Frequentiegeregelde pompen /kw, indien nodig: kosten voor bekabeling tot ca % < 2 jaar 5 Frequentiegeregelde ventilatoren /kw, indien nodig: kosten voor bekabeling tot ca % Ca. 3-4 jaar 5a Idem bij luchtkoelers Periodieke reiniging luchtkoelers Ca /reiniging van Air fin bank 20 40% < 2 maanden 7 Hoogrendement stoomketel, met rookgascondensor 20-30/kW geïnstalleerd vermogen 5-10% 1-2 jaar 8 Onderhoud en vervanging condenspotten Vervanging ca.: 500/condenspot 10% 1-2 jaar 9 Perslucht: ultrasone lekdetectie Ultrasoon detector: ca % 1 12 maanden 10 E-zuinige HF-verlichting 60/armatuur (bijplaatsen HF-voorschakelapparaat) 30 50% 2-3 jaar 9

10 Voorbeelden: 1. Luchtkoelers Veel luchtkoelers draaien op constant toerental s Winters is dat niet nodig, omdat het dan kouder is Frequentieregeling levert ca. 25% besparing Terugverdientijd 1-3 jaar Besparingspotentieel: ca. 60 miljoen kwh, ofwel huishoudens 10

11 2. Verlichting in bedrijfshallen In 60% van de bedrijfshallen is nog steeds gewone TL-verlichting Ca. 40% besparing met HF (hoogfrequente) TL-verlichting Terugverdientijd ca. drie jaar 11

12 3. Frequentiegeregelde pompen Pompen staan voor ca. 20% van het elektriciteitsgebruik in de industrie Meeste pompen zijn uitgerust met een smoorklep, met moderne frequentiegeregelde pompen is 20-40% besparing mogelijk Terugverdientijden < twee jaar # # Kosten zijn hoger in geval bekabeling/explosiebeveiliging nodig is 12

13 Nieuwe technieken in onderzoeksprogramma ISPT Nieuwe generatie scheidingstechnologie Intensificeren en optimaliseren van processen Energie-efficiëntie gasscheiding en gasbehandeling Nieuwe generatie warmtegebruiksystemen Droog- en ontwateringsprocessen Potentieel Energiebesparing (bron: ISPT) 35 PJ/jaar 15 PJ/jaar 18 PJ/jaar 99 PJ/jaar 20 PJ/jaar ISPT raamt totale omzet op ca. 5 miljard 13

14 Hobbels Prioriteit ligt primair bij het productieproces, niet bij energiebesparing Tekort aan technisch geschoold personeel, vaak weinig tijd, kennis over nieuwe technieken niet altijd aanwezig Vanuit bedrijfszekerheid keuze voor bekende, vertrouwde technieken Beslissingen worden vaak buiten Nederland genomen, terugverdientijden moeten lager zijn dan 2-3 jaar 14

15 Energiebesparing krijgt prioriteit in overheidsbeleid: Europa: Energie-Efficiency Directive (2012). Verplicht lidstaten om energiebesparing te realiseren. O.a. tot energie-audits in industrie. Nationaal: SER Energieakkoord (2013): centraal doel = 1,5% energiebesparing/jaar, ofwel: additioneel 100 PJ energiebesparing 28 PJ via handhaving energie-eis Wet milieubeheer bij bedrijven in utiliteitssector (kantoren, zorginstellingen, scholen, etc.) 0,8 PJ via intensivering MEE en MJA-III 8 PJ via handhaving energie-eis Wet milieubeheer bij industrie Erkende energiebesparende maatregelen zijn opgenomen in Activiteitenbesluit (2014), o.a. metaal-elektro industrie (31 stuks). 15

16 Samenvattend Nog veel potentieel voor energiebesparing in de industrie, vooral in de energie-intensieve industrie Dit betreft zowel bestaande technieken die vaak rendabel toegepast kunnen worden, als innovaties In bedrijfsprocessen zijn er belemmeringen om maatregelen te implementeren De overheid intensiveert energiebesparingsbeleid Er ligt een forse markt voor energiebesparing! 16

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),

Nadere informatie

Efficiënt energiegebruik industrie en MKB. Frans Rooijers

Efficiënt energiegebruik industrie en MKB. Frans Rooijers Efficiënt energiegebruik industrie en MKB Frans Rooijers CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 50 medewerkers

Nadere informatie

Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven

Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven Laaghangend fruit in de industrie Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven Rapport Delft, februari 2014 Opgesteld door: A. (Ab) de Buck (CE Delft) M.(Marit) van Lieshout

Nadere informatie

Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven

Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven Laaghangend fruit in de industrie Energiebesparende maatregelen voor vergunningplichtige industriële bedrijven Rapport Delft, februari 2014 Opgesteld door: A. (Ab) de Buck (CE Delft) M.(Marit) van Lieshout

Nadere informatie

Doorrekening Energieakkoord

Doorrekening Energieakkoord Doorrekening Energieakkoord Resultaten Industrie en Landbouw Ton van Dril Den Haag 2 oktober 2013 www.ecn.nl Inhoud Energiebesparing industrie en mogelijke uitbreiding Energiebesparing landbouw en mogelijke

Nadere informatie

MJA: verleden, heden en toekomst

MJA: verleden, heden en toekomst MJA: verleden, heden en toekomst Oppervlaktebehandelende industrie Jac van Trijp Achtergronden MJA Meerjarenafspraken Energie-efficiency - Overheid en bedrijfsleven maken afspraken over verbeteringen in

Nadere informatie

Frequentieregeling. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Frequentieregeling. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Frequentieregeling In opdracht van het ministerie van Economische Zaken In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Energie-efficiënte maatregelen bij vergunningplichtige bedrijven Factsheet Frequentieregeling

Nadere informatie

Geen woorden maar daden en energie besparen

Geen woorden maar daden en energie besparen Geen woorden maar daden en energie besparen Voorstellen voor efficiënte energiebesparing in de energie-intensieve industrie Initiatiefvoorstel Tweede Kamerfractie D66 Stientje van Veldhoven 5 oktober 2016

Nadere informatie

Kansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014

Kansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014 Kansen voor warmte Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014 Centrale boodschap Er is een groot potentieel aan duurzame warmte en warmtebesparing in Nederland beschikbaar. Per situatie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 582 Initiatiefnota van het lid Van Veldhoven: «Geen woorden, maar daden en energie besparen voorstellen voor efficiënte energiebesparing in

Nadere informatie

Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen

Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen Januari 15 Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen Alle bedrijven, zonder ISO 14.001 en/of ISO 50.001 en/of MJA/MEE convenant, die niet voldoen aan de definitie kleine en middelgrote ondernemingen

Nadere informatie

Subsidies. Energie en Industrie Maurits Clement

Subsidies. Energie en Industrie Maurits Clement Subsidies Energie en Industrie 2016 Maurits Clement Regelingen in de Topsector Energie Topsector en TKI s bepalen prioriteiten en Bugetten RVO voert tenders uit om budgetten toe te kennen aan projecten

Nadere informatie

Warmte in de maatschappij. Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving

Warmte in de maatschappij. Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving Warmte in de maatschappij Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord

MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord MJA Routekaart ICT 2030 en SER Energieakkoord Jeroen van der Tang Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT 30 januari 2014 Introductie Nederland ICT Nederland ICT is de branchevereniging van ICT-bedrijven

Nadere informatie

Kosten en baten van de ondergrond redeneer, reken en verdien! COP, Rotterdam

Kosten en baten van de ondergrond redeneer, reken en verdien! COP, Rotterdam Kosten en baten van de ondergrond redeneer, reken en verdien! COP, Rotterdam CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Introductie van de EED

Introductie van de EED Introductie van de EED 5 x 20 doelstellingen In 2020 wil de EU: 20% minder CO 2 t.o.v. 1990 (CO 2 ) 20% energie uit duurzame energiebronnen (DE) 20% meer energiebesparing (EE) 5 x 20 doelstellingen In

Nadere informatie

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT

MJA3 ICT-sector. Jeroen van der Tang. Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT MJA3 ICT-sector Jeroen van der Tang Manager Duurzaamheid & Milieu Nederland ICT Duurzaamheid @ Nederland ICT Resultaten en initiatieven Nederland ICT op energiebesparing & milieu» MJA3 energie-efficiëntie

Nadere informatie

Erkende maatregelen voor Energiebesparing

Erkende maatregelen voor Energiebesparing Erkende maatregelen voor Energiebesparing s Hertogenbosch Wendy Simonse, Irma Boswijk 2 Training Toezicht op energiebesparing Indeling sessie Aan de slag met Toezicht op Energie De erkende maatregelen

Nadere informatie

De behaalde resultaten in de Belgische voedingsindustrie. Energieeffizienz in der belgischen Industrie BRÜSSEL, 12. MAI 2009

De behaalde resultaten in de Belgische voedingsindustrie. Energieeffizienz in der belgischen Industrie BRÜSSEL, 12. MAI 2009 De behaalde resultaten in de Belgische voedingsindustrie Energieeffizienz in der belgischen Industrie BRÜSSEL, 12. MAI 2009 FEVIA 450 leden-bedrijven + 26 ledengroepering 25 medewerkers Drie actie-domeinen

Nadere informatie

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen Arno Schroten CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen

Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen Verplichte energieaudit voor grote ondernemingen Grote ondernemingen die geen ISO 14.001 of ISO 50.001-certificaat hebben en niet zijn toegetreden tot een energiebeleidsovereenkomst (MEE / MJA3) moeten

Nadere informatie

Project Energiebesparing bij bedrijven

Project Energiebesparing bij bedrijven Project Energiebesparing bij bedrijven 2016-2019 27-09-2018 Agenda Stand van zaken project toezicht energiebesparing bij bedrijven Praktijkvoorbeelden Actualisatie vergunningen (komt voort uit bezoeken)

Nadere informatie

Energiebesparing bedrijven Soester Zakenkring

Energiebesparing bedrijven Soester Zakenkring Energiebesparing bedrijven Soester Zakenkring 9-9 - 2016 09-09-2016 1 Even voorstellen Michiel van Dalen Teamleider handhaving bedrijven RUD Utrecht Erik Wishaupt Adviseur energiebesparing en energiebeleid

Nadere informatie

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft

Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing. DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik

SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing. DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik SER Energieakkoord: prestatieafspraken en EPK handhaving Wet milieubeheer energiebesparing DGMI/KLG Afdeling Klimaat: Stef Strik Energiebesparing = winst voor de lokale groene economie beperking van woon-

Nadere informatie

Oplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal

Oplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal Oplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal De oplossingen Electromotoren Hergebruik van restwarmte Verwarming Verlichting Perslucht Toepassing PV Warmtepomp WKK installatie Isolatie

Nadere informatie

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven

(GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven B en W nr. 13.0911; d.d. 15-10-2013 Onderwerp (GL) inzake slechte prestatie energiebesparing door bedrijven Besluiten: van de commissie 1. de beantwoording van de schriftelijke vragen aan het College van

Nadere informatie

Wijziging Activiteitenbesluit Wet milieubeheer

Wijziging Activiteitenbesluit Wet milieubeheer Wijziging Activiteitenbesluit Wet milieubeheer Introductie informatieplicht energiebesparende maatregelen Versie 3 oktober 2018 Wat is de aanleiding voor de informatieplicht? 2013: Energieakkoord Duurzame

Nadere informatie

MJA Workshop Wet & Regelgeving. Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing

MJA Workshop Wet & Regelgeving. Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing MJA Workshop Wet & Regelgeving Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing Marco van de Esschert Ministerie van BZK Energieakkoord, Bouwbesluit, Energielabel en BENG MJA Workshop 2014 Marco van de Esschert

Nadere informatie

Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)

Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA) Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA) Een introductie Inhoud Deel 1 - Theorie Wat is een MKBA? Hoe stel ik een MKBA op? Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein t Heen

Nadere informatie

De praktijk van vergroenen van belastingen. Milieunetwerk GroenLinks, 16 september

De praktijk van vergroenen van belastingen. Milieunetwerk GroenLinks, 16 september De praktijk van vergroenen van belastingen Milieunetwerk GroenLinks, 16 september CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

EED energie-audit: verplichting of kans?

EED energie-audit: verplichting of kans? EED energie-audit: verplichting of kans? Ondernemen met visie op energie Enschede, 28 januari 2016 Mayke Derksen en Jorieke Rienstra Inhoud Energietaken Energie-Efficiency Directive (EED) Meerjarenafspraken

Nadere informatie

Energiebesparing via de Wet milieubeheer. Raming van het potentieel in de dienstensector en de industrie

Energiebesparing via de Wet milieubeheer. Raming van het potentieel in de dienstensector en de industrie Energiebesparing via de Wet milieubeheer Raming van het potentieel in de dienstensector en de industrie Rapport Delft, mei 2013 Opgesteld door: L.M.L. (Lonneke) Wielders A. (Ab) de Buck C. (Cor) Leguijt

Nadere informatie

Klimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Klimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING. vandorp.eu

WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING. vandorp.eu WHITEPAPER WET- EN REGELGEVING ENERGIEBESPARING vandorp.eu OVERZICHT WETGEVING ENERGIEBESPARING Introductie De besparing op energie wordt weleens gezien als een opgelegde bezigheid die als gevolg van allerlei

Nadere informatie

Verkenning Utiliteitsbouw

Verkenning Utiliteitsbouw Verkenning Utiliteitsbouw Robin Niessink Aanleiding In de Kamerbrief van 28 november 2016 over energiebesparing schrijft minister Blok (BZK, 2016): In de Borgingscommissie is besloten dat er naast de label

Nadere informatie

Zijn de algemene gegevens volledig ingevuld? Verplicht (m.u.v. 11 en 12) Is de informatie aanwezig? Zo niet, zal RVO.nl dit opvragen.

Zijn de algemene gegevens volledig ingevuld? Verplicht (m.u.v. 11 en 12) Is de informatie aanwezig? Zo niet, zal RVO.nl dit opvragen. EEP 2017-2020 - Format en Toetsingscriteria MEE-convenant Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Onderdeel Toetsingskader Toetsingscriteria 1. Algemene gegevens en ondertekening Het toetsingskader en de

Nadere informatie

Energiebesparing door handhaving van energie afspraken

Energiebesparing door handhaving van energie afspraken Energiebesparing door handhaving van energie afspraken Uitvoeringsorganisatie voor bodem, bouw en milieuwetgeving Nationaal Energie Congres 2016 16 juni 2016 Patrick.teunissen@odnzkg.nl Rode draad De Nationale

Nadere informatie

Gas is geen aardgas, en hard nodig. Frans Rooijers - 4 november 2016

Gas is geen aardgas, en hard nodig. Frans Rooijers - 4 november 2016 Gas is geen aardgas, en hard nodig Frans Rooijers - 4 november 2016 CE Delft: wie zijn wij? Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Bijna 40 jaar; ca. 50 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid

Nadere informatie

BioLNG voor transport. Cor Leguijt 8 juni 2018

BioLNG voor transport. Cor Leguijt 8 juni 2018 BioLNG voor transport Cor Leguijt 8 juni 2018 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise - 60 medewerkers

Nadere informatie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Mei 2014 www.ecn.nl Nederlands industrieel energiegebruik Feedstock M 3792 Elektrisch M 1736 Een economische waarde van ca. 6 miljard euro per jaar Jaarlijks

Nadere informatie

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE In kort bestek Rafael Lazaroms INHOUDSOPGAVE 1. Wat houdt het in? 2. Motieven, doelstellingen en ambities 3. Organisatiestructuur GELOOFWAARDIGE BOODSCHAP Waterschappen hebben

Nadere informatie

4 juni 2019 Christian de Laat & Roderick Swart Capelle aan den IJssel DE INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING

4 juni 2019 Christian de Laat & Roderick Swart Capelle aan den IJssel DE INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING 4 juni 2019 Christian de Laat & Roderick Swart Capelle aan den IJssel DE INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING 1 INHOUD 1. Energiebesparing in wetgeving 2. Wie is verantwoordelijk? 3. Waarom een informatieplicht

Nadere informatie

Achtergronddocument bij doorrekening Energieakkoord - sectoren industrie en land- en tuinbouw

Achtergronddocument bij doorrekening Energieakkoord - sectoren industrie en land- en tuinbouw Achtergronddocument bij doorrekening Energieakkoord - sectoren industrie en land- en tuinbouw W. Wetzels September 2013 ECN-E--13-046 Verantwoording Op 4 september 2013 is het Energieakkoord voor duurzame

Nadere informatie

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming

Nadere informatie

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE 1 PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE BIJEENKOMST 3 DECEMBER 2015 Programma Duurzaam Landgraaf TON ANCION WETHOUDER GEMEENTE LANDGRAAF RONALD BOUWERS PROJECTLEIDER DUURZAAMHEID WIE ZIJN WIJ? PROJECTTEAM

Nadere informatie

Effectieve Innovatie: push & pull. Frans Rooijers - directeur

Effectieve Innovatie: push & pull. Frans Rooijers - directeur Effectieve Innovatie: push & pull Frans Rooijers - directeur CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Wonen zonder gas. Ervaringen en leerpunten van nieuwbouwwijken zonder aardgas

Wonen zonder gas. Ervaringen en leerpunten van nieuwbouwwijken zonder aardgas Wonen zonder gas Ervaringen en leerpunten van nieuwbouwwijken zonder aardgas Agenda Aanleiding en context Opzet van het onderzoek Ervaringen Bewonerstevredenheid Duurzaamheid Kosten Beschouwing Openstaande

Nadere informatie

RI&E 3 ADVIES rapport: Energiemaatregelen. Van Elst Grafisch Afwerker BV

RI&E 3 ADVIES rapport: Energiemaatregelen. Van Elst Grafisch Afwerker BV PRAKTISCH MILIEUBELEIDIN DE GRAFIMEDIA RI&E 3 ADVIES rapport: Van Elst Grafisch Afwerker BV Uitgave van: : Dienstencentrum maandag 13 augustus 2012 Rapport van Van Elst Grafisch Afwerker BV te Apeldoorn

Nadere informatie

Trends ICT en Energie Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030

Trends ICT en Energie Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030 Trends ICT en Energie 2013-2030 Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische,

Nadere informatie

Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie. Frans Rooijers

Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie. Frans Rooijers Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie Frans Rooijers CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

ECN R & D plan voor 2014 Energiebesparing in de Industrie

ECN R & D plan voor 2014 Energiebesparing in de Industrie ECN R & D plan voor 2014 Energiebesparing in de Industrie Ir. Peter Alderliesten October 2013 www.ecn.nl Inhoud Energiebesparing en -efficiëntie Energiegebruik in Nederland ECN EBI programma focus en activiteiten

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 913 Wijziging van de Wet implementatie EU-richtlijnen energie-efficiëntie, de Elektriciteitswet 1998, de Gaswet en de Warmtewet in verband met

Nadere informatie

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Handhaving Wet Milieubeheer duur(zaam) ondernemen?

Handhaving Wet Milieubeheer duur(zaam) ondernemen? Handhaving Wet Milieubeheer duur(zaam) ondernemen? Door : ing. Raymond van den Tempel Technisch Consultant Strukton Worksphere (mobiel telnr. 06-12 854 978) Tijdsduur : 15.30 15.55 uur Datum : 5 November

Nadere informatie

Subsidies. Energiebesparing Industrie TKI ISPT 2014. Maurits Clement maurits.clement@rvo.nl

Subsidies. Energiebesparing Industrie TKI ISPT 2014. Maurits Clement maurits.clement@rvo.nl Subsidies Energiebesparing Industrie TKI ISPT 2014 Maurits Clement maurits.clement@rvo.nl Overzicht regelingen Industrie Joint Industry Projects (JIP) - 5.200.000 Eur Early Adopter projects (EAP) - 500.000

Nadere informatie

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 364 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Energiebesparing: verlichting of verplichting?

Energiebesparing: verlichting of verplichting? Energiebesparing: verlichting of verplichting? Erkende maatregelen in het Activiteitenbesluit Kelvinbaan 40, Postbus 1461 3430 BL NIEUWEGEIN tel: +31 (0)30 693 00 55 fax: +31 (0)30 693 00 57 info@metaaladvies.nl

Nadere informatie

Energie: De mogelijkheid om (samen) een verandering te bewerkstelligen

Energie: De mogelijkheid om (samen) een verandering te bewerkstelligen Energie: De mogelijkheid om (samen) een verandering te bewerkstelligen De gemeenten Beek, Brunssum, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Meerssen, Nuth, Onderbanken,

Nadere informatie

Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel

Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel Technisch Commercieel Medewerker 1. Introductie Thermatras 2. Waarom heetwater, stoom, condensaat, thermische olie systemen isoleren? 3. Isolatie in stoomtoepassingen

Nadere informatie

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER Ministerie van Economische Zaken en Klimaat INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER VNO/NCW Stedendriehoek Stef Strik Directoraat-generaal Klimaat en Energie 19 november 2018 Nationaal Energieakkoord:

Nadere informatie

Hoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018

Hoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018 Hoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische,

Nadere informatie

Trends ICT en Energie 2013-2030. Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030

Trends ICT en Energie 2013-2030. Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030 Trends ICT en Energie 2013-2030 Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische,

Nadere informatie

ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN

ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN ENERGIEBESPARING IN DE AKKERBOUW/OPEN TEELTEN In de akkerbouw/open teelten wordt met name voor de bewaring van producten veel energie gebruikt in de vorm van droging en koeling. De hoeveelheid verbruikte

Nadere informatie

Aardgasloos met bodemenergie. Frans Rooijers

Aardgasloos met bodemenergie. Frans Rooijers Aardgasloos met bodemenergie Frans Rooijers CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise - 50 medewerkers

Nadere informatie

Brammer Energy Savings

Brammer Energy Savings Brammer Energy Savings Brochure 120853 Wij weten waar het om draait Energiebesparing is een belangrijk onderwerp, zo ook in het onderhoud. Bekend is dat energiekosten 90% van de totaal gemaakte kosten

Nadere informatie

Industrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam. Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet

Industrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam. Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet Industrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet Openbare samenvatting Delft, oktober 2012 Opgesteld door: A. (Ab)

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 33 913 Wijziging van de Wet implementatie EU-richtlijnen energie-efficiëntie, de Elektriciteitswet 1998, de Gaswet en de Warmtewet in verband met

Nadere informatie

Datum 9 oktober 2015 Betreft Resultaten 2014 Meerjarenafspraken Energie-efficiëntie MJA3 en MEE

Datum 9 oktober 2015 Betreft Resultaten 2014 Meerjarenafspraken Energie-efficiëntie MJA3 en MEE > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus

Nadere informatie

Learnshop. EN16001: Het kader voor uw energiemanagementsysteem? Nimaris b.v. Paul van Wezel Hertog van Brabantweg 15 5175 EA Loon op Zand

Learnshop. EN16001: Het kader voor uw energiemanagementsysteem? Nimaris b.v. Paul van Wezel Hertog van Brabantweg 15 5175 EA Loon op Zand Learnshop EN16001: Het kader voor uw energiemanagementsysteem? Nimaris b.v. Paul van Wezel Hertog van Brabantweg 15 5175 EA Loon op Zand tel: 0416-543060 Fax: 0416-543098 email: Web: paul.van.wezel@nimaris.nl

Nadere informatie

Restwarmte en riothermie

Restwarmte en riothermie Restwarmte en riothermie Early Morning Toast Bijeenkomst Stichting kiemt, netwerk Arnhem Hoenderloo, 26 maart 2014 Rada Sukkar gfs@tauw.nl 06-15945727 Tauw introductie TAUW BV In Top 10 van Nederlandse

Nadere informatie

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in

Nadere informatie

More space for solutions. Energie Efficiëntie Dag 20 november 2012 Bavaria Lieshout. 1 KSB Nederland BV Bert den Hollander 2012

More space for solutions. Energie Efficiëntie Dag 20 november 2012 Bavaria Lieshout. 1 KSB Nederland BV Bert den Hollander 2012 More space for solutions. Energie Efficiëntie Dag 20 november 2012 Bavaria Lieshout 1 KSB Nederland BV Bert den Hollander 2012 Concern en merk KSB Over ons KSB is een leidende aanbieder van pompen, appendages,

Nadere informatie

Minisymposium energiebesparing 4 juni 2019

Minisymposium energiebesparing 4 juni 2019 Minisymposium energiebesparing 4 juni 2019 Welkom Gert Abma Voorzitter ENC Programma Achtergrond gemeente Capelle - Patrick Bakker De Wet op milieubeheer & top 10 business cases Klimaatroute- Bas van den

Nadere informatie

Onderdeel Toetsingskader Toetsingscriteria 1. Algemene gegevens en ondertekening

Onderdeel Toetsingskader Toetsingscriteria 1. Algemene gegevens en ondertekening EEP 2017-2020 - Format en Toetsingscriteria MJA3-convenant (versie 2) Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Onderdeel Toetsingskader Toetsingscriteria 1. Algemene gegevens en ondertekening Algemene gegevens

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 649 Initiatiefnota van het lid Van Veldhoven over energiebesparing in een oogopslag Nr. 2 INITIATIEFNOTA Energiebesparing in één oogopslag!

Nadere informatie

ROCKWOOL TECHNICAL INSULATION WAARDECREATIE

ROCKWOOL TECHNICAL INSULATION WAARDECREATIE ROCKWOOL TECHNICAL INSULATION WAARDECREATIE TOEGEVOEGDE WAARDE ROCKWOOL Technical Insulation, onderdeel van de ROCKWOOL Group, is de marktleider in innovatieve technische isolatieproducten en op steenwol

Nadere informatie

ANALYSE ENERGIEAUDIT GROTE ONDERNEMINGEN 26/11/2018

ANALYSE ENERGIEAUDIT GROTE ONDERNEMINGEN 26/11/2018 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ANALYSE ENERGIEAUDIT GROTE ONDERNEMINGEN

Nadere informatie

Hoe hoog staat u op de prestatieladder?

Hoe hoog staat u op de prestatieladder? Hoe hoog staat u op de prestatieladder? ir. Siert Wiersema, adjunct directeur AERZEN Nederland BV ENERGY EFFICIENCY in de PROCESINDUSTRIE Energieakkoord, Klimaatwet MVO, CO₂-footprint Hernieuwbare energiebronnen

Nadere informatie

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER

INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER Ministerie van Economische Zaken en Klimaat INFORMATIEPLICHT ENERGIEBESPARING WET MILIEUBEHEER Nederlandse Rubber- en Kunststof-industrie Stef Strik Directoraat-generaal Klimaat en Energie 11 juni 2019

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

TKI Energie & Industrie

TKI Energie & Industrie TKI Energie & Industrie 10 MAART: INFORMATIE MEETING E&I TENDER Agenda 9.45 Entry and registration 10.00 Opening and welcome by Peter Alderliesten (Director of TKI Energy and Industry) 10.05 Introduction

Nadere informatie

Datum 4 december 2018 Betreft Resultaten 2017 Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 en MEE

Datum 4 december 2018 Betreft Resultaten 2017 Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 en MEE > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Kostenbesparende en energiezuinige verlichting

Kostenbesparende en energiezuinige verlichting Rv 87 RIS 260163 Initiatiefvoorstel D66 Kostenbesparende en energiezuinige verlichting 18 juni 2013 1. Inleiding De gemeente Den Haag heeft zich als doel gesteld om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Dat

Nadere informatie

Bijlage E: samenvatting convenanten energie efficiency

Bijlage E: samenvatting convenanten energie efficiency Bijlage E: samenvatting convenanten energie efficiency 1. Het Convenant Benchmarking energie efficiency Op 6 juli 1999 sloot de Nederlandse overheid met de industrie het Convenant Benchmarking energieefficiency.

Nadere informatie

Convenant Benchmarking Energie-efficiency: resultaten en vrijstellingen energiebelasting

Convenant Benchmarking Energie-efficiency: resultaten en vrijstellingen energiebelasting Convenant Benchmarking Energie-efficiency: resultaten en vrijstellingen energiebelasting Rapport Delft, juni 2010 Opgesteld door: A. (Ab) de Buck M.J. (Martijn) Blom M. (Martine) Smit L.M.L. (Lonneke)

Nadere informatie

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei

Nadere informatie

ENERGIEBESPARINGS- EN INFORMATIEPLICHT WET MILIEUBEHEER

ENERGIEBESPARINGS- EN INFORMATIEPLICHT WET MILIEUBEHEER Ministerie van Economische Zaken en Klimaat ENERGIEBESPARINGS- EN INFORMATIEPLICHT WET MILIEUBEHEER Patrick Dijk RWS WVL/kenniscentrum InfoMil Stef Strik EZK/DG Klimaat en Energie 4 juli 2019 1. Wat komt

Nadere informatie

deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio)

deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio) deelsessie Gelderse aanpak: stimulering bedrijven Door Roland Bus & Roy Ellenbroek (GEA) Krijn Ratsma (St. Energieke Regio) Programma Introductie van de aanpak van het Gelders Energieakkoord (Roy Ellenbroek,

Nadere informatie

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft Warmtetransitie - FlexForward Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Sustainable energy in large office buildings

Sustainable energy in large office buildings Sustainable energy in large office buildings Agenda 1 Engie Tower Brussels 2 Engie Tower Antwerp 1 Voordelen van duurzame ontwikkeling Een gebouw is een grote bron van energieverbruik (40% van de totale

Nadere informatie

Bas van den Brenk Directeur Klimaatroute KLIMATROUTE.NL

Bas van den Brenk Directeur Klimaatroute KLIMATROUTE.NL Bas van den Brenk Directeur Klimaatroute KLIMATROUTE.NL EVEN VOORSTELLEN Bas van den Brenk KLIMAATROUTE Klimaatroute is opgericht in 2011 en heeft al 17.881 bedrijven en organisaties met energiescans geholpen.

Nadere informatie

Wie profiteert van het klimaatbeleid? Verdeling van subsidies en belastingkortingen tussen armere en rijkere huishoudens

Wie profiteert van het klimaatbeleid? Verdeling van subsidies en belastingkortingen tussen armere en rijkere huishoudens Wie profiteert van het klimaatbeleid? Verdeling van subsidies en belastingkortingen tussen armere en rijkere huishoudens 1 Inhoudsopgave 1 Introductie 2 Resultaten Bijlage A Bijlage B Toelichting op berekeningen

Nadere informatie

Welkom. Moderator: Wietse Walinga. Op Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

Welkom. Moderator: Wietse Walinga. Op Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Welkom Moderator: Wietse Walinga Op Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Programma 9.40 uur Kansen voor Zorgvastgoed vanuit Nationaal Energieakkoord Door: Henk Postema & Marten Valk 10.15 uur

Nadere informatie

Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Toelichting onderzoek door Geert Bergsma

Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Toelichting onderzoek door Geert Bergsma Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes Toelichting onderzoek door Geert Bergsma CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische,

Nadere informatie

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen - De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn l - Uitdagingen & oplossingen - DG Energie 22 juni 2011 ENERGIEVOORZIENING NOG AFHANKELIJKER VAN IMPORT Te verwachten scenario gebaseerd op cijfers in 2009 in % OLIE

Nadere informatie