Carnaval der Dieren LESBRIEF VOOR GROEP 5/6. Muziekproject van Markant

Transcriptie

1 Carnaval der Dieren Muziekproject van Markant LESBRIEF VOOR GROEP 5/6 In dit project komen de leerlingen van groep 5 en 6 op een speelse manier in contact met de wereld van de klassieke muziek. Ze zien een optreden van klassieke musici en duiken zelf onder in de wereld van de noten én de dieren. Doelstellingen Samen met de leerlingen bekijken we de klankwereld van klassieke muziek. Hoe worden die klanken genoteerd, hoe interpreteer je de noten en zorgen de musici ervoor dat er muziek klinkt? Hoe creëer je sfeer door klanken en is het eigenlijk wel mogelijk om dieren uit te beelden in muziek? De leerlingen leren over de verschillende instrumenten in het orkest/ensemble en kijken naar de functie van een dirigent. De leerlingen staan daarnaast stil bij klankeigenschappen als hoog en laag, hard en zacht, lang en kort en klankkleur (timbre) en het samenspel tussen deze factoren. Het hele project bestaat uit een kennismakingsles waarin de leerlingen aan de hand van het werk Canaval der Dieren, van de componist Saint Saëns, bekend worden gemaakt met de basisbeginselen van klassieke muziek. Na deze les komen de leerlingen naar het slotconcert, waarin zij ook hun bijdrage kunnen laten zien en horen. Daarnaast is er dit informatiepakket over de verschillende instrumenten aangevuld met een lesbrief voor het maken van maskers. Per onderdeel zijn er links naar het internet te vinden voor meer informatie of verdieping. Ook wordt alle klassen gevraagd een gedicht te schrijven over de hen toegewezen dieren (zie schema pagina 17). 1 P agina

2 Gebruikte muziek Canaval des Animaux (1886) Camille Saint Saëns ( ) Delen: Introductie en Koninklijke Mars van de Leeuw Kippen en Hanen Jachtluipaarden Schildpadden Olifant Kangoeroes Aquarium Personages met Lange Oren De Koekoek in het Diepst van het Woud Volière Pianisten Fossielen Zwaan Finale Uivoerenden: Muziekdocenten van Markant Kerndoelen De les, lesbrief en de uitvoering sluiten aan bij de leerdoelen van het primair onderwijs. De leerlingen gaan aan de slag met diverse facetten van klassieke muziek. Hoe wordt muziek genoteerd, hoe wordt dat uitgevoerd? Hoe kun je zelf eenvoudig een muziekstuk lezen en spelen? Hoe zet je muziek om in beweging of actie? Wat is de functie van een componist, dirigent en elke speler/instrument in een ensemble. Tijdens de slotuitvoering komen deze aspecten bij elkaar. 2 P agina

3 Plaats en tijdsduur De kennismakingsles vindt plaats in op school en duurt 60 minuten. Hiervoor zijn afspraken met de deelnemende scholen gemaakt (zie programma) Het afsluitende, interactieve concert vindt plaats op dinsdag 27 maart Bijdrage leerkrachten Van de leerkracht wordt verwacht dat hun leerlingen na de kennismakingsles verder bekend gemaakt worden met de muziek, door middel van het laten horen van de muziek met aanvullende tekst over de muziek. Een bijzonder geschikte link is verderop bijgevoegd, hier speelt Janine Jansen met een ensemble het gehele Carnaval des Animaux, aangevuld met Engelse teksten, voorgedragen door Sir Roger Moore. Om het concert interactief te maken is het van belang de leerlingen in groepen van dieren in te kunnen delen. Hiervoor wordt verzocht de kinderen een masker van een dier te laten maken voor gebruik bij het slotconcert, een uitgebreide handleiding ontvangt u apart. In het schema op de laatste pagina is te zien welke klas welke dieren moet gaan vertegenwoordigen in zowel maskers als tekst. In navolging van Ivo de Wijs, die voor volwassenen alle dieren in de muziek van een introductie heeft voorzien en de teksten van Roger Moore, is het de bedoeling dat elke klas per aangewezen dier 1 kort gedicht aanlevert. De stijl mag variëren, het is met name de bedoeling dat de leerlingen zelf nadenken over een grappige, serieuze, rijmende, niet rijmende tekst passend bij hun dier en de muziek. Dit zou bijvoorbeeld mooi kunnen aansluiten bij een taalles over dichtvormen (limerick, AA BB rij, beginrijm, haiku etc). Bij het slotconcert zullen de schrijvers van de gedichten zelf hun tekst mogen voordragen ter introductie van het volgende dier. Samengevat bestaat het project Carnaval des Animaux dus uit de volgende onderdelen: * Kennismakingsles bij Markant door twee muziekdocenten en uitvoerenden van het Carnaval des Animaux. Geen verdere voorbereiding vereist. * Dit informatiepakket. Hierin meer informatie over de instrumenten, het Carnaval en de voorbereiding die nodig is door de leerkracht en de leerlingen voor het slotconcert: maskers maken volgens de lesbrief (volgt nog zsm), gedichten/teksten maken in vrije vorm over de opgegeven dieren. * het slotconcert op 27 maart in Gigant. Hier komen de leerlingen van verschillende scholen bij elkaar. Met behulp van de maskers en de gemaakte teksten zal de voorstelling interactief gemaakt worden en op een speelse manier zal het orkest, de instrumenten en de muziek voor de leerlingen worden uitgelegd. * het schema op de laatste pagina is dus van groot belang voor het slagen van de slotvoorstelling, het is belangrijk dat de leerlingen deze dieren gaan verbeelden in masker en tekst. Deze leerlingen zullen ook tijdens de voorstelling in groepjes bij elkaar moeten zitten. 3 P agina

4 Links informatie over het Carnaval des Animaux 1Lachg&list=PLC687732A89AD05B9&index=3&playnext=1 prachtige uitvoering van Janine Jansen en anderen van het Carnaval des Animaux. Sir Roger Moore draagt Engelse teksten voor over de verschillende dieren (in het Engels). Ter inspiratie bij het maken van de teksten en de maskers. enten Link naar de site van het Brabants Orkest waar alle instrumenten van een klassiek symfonie orkest worden uitgelicht en waar naast uitleg over het instrument ook wordt verteld welke soort klank vaak wordt uitgebeeld door dit instrument. Zeer goede informatie voor een eerste kennismaking met het klassieke orkest. 4 P agina

5 5 P agina De dwarsfluit De dwarsfluit wordt al eeuwen bespeeld. De eerste fluiten die gevonden werden waren gemaakt van botten. Door de eeuwen heen zijn er allerlei materialen gebruikt om fluiten te maken: bamboe, hout en metaal zoals nikkel, zilver, goud, platina. De eerste fluiten hadden geen kleppen op de fluit. Er waren fluitenbouwers die zorgden voor de ontwikkeling van de fluit. De bekendste fluitenbouwer was Boehm. Door hem is er een kleppensysteem ontwikkeld. Dat was in de 19 e eeuw. De dwarsfluit wordt veel bespeeld. Er zijn veel aantrekkelijke lesmethodes met CD, waardoor het leuk is om thuis te studeren. Vanaf 6 jaar kun je naar al dwarsfluitles. Je hoeft niet te kunnen noten lezen om op dwarsfluitles te gaan want per les leer je nieuwe noten en grepen. Na 3 lessen kun je al liedjes met de CD meespelen! Je wordt met les ingedeeld met kinderen van dezelfde leeftijd. Het is wel even een trucje om geluid uit de dwarsfluit te krijgen. Dat gaat niet zoals bij een blokfluit. Bij de dwarsfluit blaas je tegen de rand van het mondgat aan. Hierdoor splijt de lucht en komt er een luchtstroom in de fluit. Bij lage tonen sluit je veel kleppen bij hoge tonen niet. Als je wilt weten of jij ook geluid uit een dwarsfluit kunt krijgen kun je alvast blazen op een bierflesje. Als je dan een mooie toon kunt blazen lukt het ook op een dwarsfluit. Dwarsfluit is een echt samenspelinstrument. Je kunt op les samenspelen of in een orkestje of ensemble. Er is heel veel muziek voor dwarsfluit geschreven. Je kunt altijd wel iets vinden wat je zou willen spelen: een muziekstuk van Bach of Mozart of een popnummer, een tango, Ierse Volksmuziek enz. Links:

6 6 P agina De klarinet De klarinet is een van de meest veelzijdige moderne instrumenten, met bijna onbegrensde mogelijkheden. Haar heldere en zuivere klank is goed hoorbaar in elk orkest. We komen het tegen in harmonie en symfonie orkesten, volksmuziek en niet te vergeten jazz en dixielandmuziek. De klarinet is een houten blaasinstrument, bestaande uit een buis, gemaakt uit grenadil, voorzien van gaten en kleppen. Het instrument bestaat uit vier of vijf delen te weten het mondstuk, het tonnetje, het bovenstuk, het onderstuk en de beker. De klarinet kwam rond 1700 tot ontwikkeling. Gedurende de twintigste eeuw is de zogenaamde "böhm" klarinet erg populair geworden. Deze klarinet, ontworpen door Auguste Buffet en Hyacinthe Klose, heeft 24 gaten en 17 kleppen. Deze kleppen zorgen ervoor dat de gaten, die in de buis van het instrument zijn geboord, afgesloten kunnen worden. Door het indrukken of loslaten van deze kleppen, kun je op dit instrument verschillende tonen maken. Aan de onderkant van het mondstuk zit een enkel stuk riet bevestigd d.m.v. een rietbinder (de klarinet hoort bij de enkelriet instrumenten). Om geluid uit de klarinet te krijgen moet je lucht blazen tussen het riet en het mondstuk. Hierdoor breng je het riet in trilling en wordt een toon gemaakt. Formaat Doordat er klarinetten zijn er in verschillende formaten kun je al heel jong beginnen. De meest gebruikte klarinet is de gewone' Bes klarinet. Ook de kleine Es klarinet en de grote Basklarinet worden veel bespeeld. Voor de jonge bespelers wordt gekozen voor een zgn. Kinderklari. Als ze hieruit gegroeid zijn is de C klarinet de volgende stap. Hierna kan de overstap gemaakt worden naar volwassen Bes klarinet. Het instrument groeit als het ware met de leerling mee. Klarinetles Je hoeft geen muzikale voorkennis te hebben om klarinetles te volgen. Wel is jouw motivatie belangrijk. Klarinet leren spelen kan al vanaf 4 6 jaar. Het kan individueel en ook in groepjes. Zo'n klarinetles duurt gemiddeld een half uur. Tijdens de les krijgt ook het samenspelen ruime aandacht want wat is er nou mooier dan samen muziek te maken, naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren?! Dat klinkt toch als muziek in de oren?!

7 Links Klassiek: Een indruk van de wereld van de klarinet. Jazz: o&feature=related De grootheid op klarinet van alle tijden: Benny Goodman. 7 P agina

8 De viool is waarschijnlijk het meest bekende van alle Westerse orkestinstrumenten. Het is het kleinstee lid van de familie van gestreken snaarinstrumenten waar de altviool, de cello en de contrabas ook bij horen. Een viool heeft vier snaren (G D A E). Deze worden aangestreken met een strijkstok, dit noemt men arco. Je kunt ook met de vingers tokkelen dit heet pizzicato. Rechts en links van de kam zijn f gaten uitgesneden. Aan beide kanten van dezee klankgaten is de klankkast getailleerd, wat het strijken op de buitenste snaren makkelijker maakt. Het instrument wordt tegen de hals geplaatst en met behulp van de kinsteunn vastgehouden. Door de viool op verschillendee manierenn te bespelen krijg je telkens andere klankmogelijkheden waar de componist natuurlijk dankbaar gebruik van maakt. Geschiedenis De viool is omstreeks 1550 voortgekomen uit de vedel, een Middeleeuws strijkinstrument. Het bouwen van violen begon in het Italië van de 16e eeuw. De belangrijkste vioolbouwers uit deze tijd zijn: Stradivarius en Amati. Tijdens de 18e en 19e eeuw breidden violist componisten zoals Vivaldi en Paganini de speeltechnieken uit. Ook de strijkstok werd in deze tijd geperfectioneerd en dat vergrootte nog verder de mogelijkheden van dit instrument. De viool komt veel voor in klassieke muziek. Maar ook vroeger werd er al veel volksmuziek gemaakt op de viool. Net zoals je nu steeds vaker de viool in popmuziek hoort. Beroemde violisten zijn Janine Jansen, Vanesse Mae en Yehudi Menuhin. het verschil tussen viool en altviool 8 Pag ina De viool

9 9 P agina De altviool De altviool (in het Italiaans: viola) is een gestreken snaarinstrument en is het oudste lid van de vioolfamilie, waartoe ook de viool en de cello behoren. Later ontstond de viool (Italiaans: violino of "kleine viool"), en uit de basviool (violone: "grote viool") groeide dan de cello (violoncello: "kleine grote viool"). De altviool is dus groter dan de viool en klinkt lager dan een gewone viool. Haar vier snaren zijn gestemd als C G D A. De klankkast van een viool is ongeveer 35 cm lang en de klankkast van de altviool kan tussen de 37,5 cm tot 44 cm lang zijn. De altviool heeft dus geen standaard maat. De altviool heeft een interessante rol in een ensemble of orkest. Soms speelt de altviolist: een ondersteunende stem, om de harmonische opbouw compleet te maken, waarbij ze niet te sterk mag spelen; een basstem, bijvoorbeeld als de cello een melodie speelt; die basstem moet je goed laten horen; een tweede stem tegen de eerste viool of cello aan ook dan moet de alt goed gehoord worden; een solopassage Geschiedenis: De altviool is in Italië ontstaan omstreeks De grote Italiaanse vioolbouwers uit de zeventiende en achttiende eeuw, zoals Stradivarius, Amati, Carlo Giuseppe Testore en Gasparo da Salò, bouwden ook altviolen. Sommige daarvan hadden een klankkastlengte tot 47 cm en waren hoofdzakelijk bedoeld om brede, ondersteunende muzikale lijnen te spelen. Voor technisch moeilijke passages waren ze ongeschikt, en de meeste van die grote altviolen werden in de loop van de geschiedenis dan ook bijgesneden en ingekort tot een lengte waarbij wel moeilijke passages gespeeld konden worden. De Italiaanse vioolbouwers Andrea Amati (ca ca. 1578) en Gasparo da Salò ( ) hebben de oudst bewaard gebleven altviolen gemaakt, die dateren uit de tweede helft van de 16e eeuw. Bekende altviolisten: Yuri Bashmet(Rusland), Nobuko Imai(Japan), Esther Apituley(Nederland).

10 De Cello Wat is eigenlijk een cello? Een cello is een muziekinstrument dat veel lijkt op de viool. Alleen dan veel groter, je kunt er daarom maar beter achter zitten. Het is eigenlijk een grote broer van de viool. Als de cello groot is en de viool klein, welk instrument klinkt dan het laagst? Inderdaad, de cello! Hoe groter iets is, hoe lager de toon. En andersom natuurlijk. De cello heeft 4 snaren. De ene snaar is dikker dan de andere snaar. Welke snaar zou nu het laagst klinken denk je? De dikke of de dunne? Dus onthoud goed: hoe groter hoe lager de toon en hoe dikker hoe lager de toon. Of hoe kleiner hoe hoger de toon en hoe dunner hoe hoger de toon! De cello wordt ook wel snaarinstrument genoemd omdat hij snaren heeft. Maar hij wordt ook strijkinstrument genoemd omdat je over de snaren moet strijken. En dat doe je met de strijkstok! Hoe komt er geluid uit? De strijkstok strijkt over de snaar. De snaar gaat trillen, en die trillende snaar zorgt ervoor dat alle lucht binnenin de cello (de klankkast) gaat trillen. Daardoor wordt het versterkt. En via de f gaten (wijs ze maar aan op het plaatje waar die zitten) komt het geluid er weer uit. De cello kan heel laag klinken maar ook heel erg hoog. Dan zeg je dat het bereik heel groot is. Hoe oud is de cello? De cello is al heel oud. In de 16 e eeuw werd de eerste cello gebouwd door een Italiaan. Daarvoor bestond er al wel een viola da gamba, die lijkt erg veel op de cello. Maar toch is de cello iets anders; hij heeft 4 snaren en de viola da gamba 6. In de 16 e en 17 e eeuw speelde de cello vaak de laagste partij, het was een begeleidingsinstrument. Vanaf de 18 e eeuw werd de cello heel populair en werd er muziek geschreven waarin de cello ook de melodie mocht spelen. Het werd steeds meer een soloinstrument in plaats van een begeleidingsinstrument. 10 P agina

11 Tegenwoordig bestaan er zelfs electrische cello s, die kunnen meespelen in muziek waar de instrumenten versterkt worden. Bijvoorbeeld in popmuziek of jazz. Veel popzangers hebben in hun liedjes een cello zitten wat natuurlijk heel erg mooi klinkt! Is het moeilijk om te leren spelen? Nee hoor, iedereen kan het! Het is heel erg leuk om cello te spelen, vooral als je samen kunt spelen met andere instrumenten. Samen muziek maken is het leukste wat er is! Links: deze oude meneer is een wereldberoemde cellist, hij heet Rostropovich. Hij speelt hier één van de meest bekende cellostukken: de prélude van Bach. En van Bach heb je vast wel eens gehoord. Hij heeft hele mooie muziek voor de cello geschreven. Tegenwoordig kun je met electrische cello s ook popmuziek spelen. Deze band die uit 4 cellisten bestaat speelt stevige rockmuziek. Maar in dit filmpje even niet En deze cellist heeft wel hele leuke muziek gemaakt! Hij heeft alles wat je hoort zelf gespeeld, opgenomen en onder elkaar gemonteerd. Leuk he? Hij doet meer dan strijken, hij trommelt op de klankkast, gebruikt potloden voor een grappig geluid, plukt met zijn vingers aan de snaren enzovoorts. Zoveel kun je dus doen op een cello! 11 P agina

12 De piano Het ontstaan van de piano De piano, of pianoforte zoals de eerste piano s werden genoemd, ontstond rond Voor deze tijd waren er wel andere toetsinstrumenten zoals het clavecimbel(plaatje rechts) en het clavichord, maar er bestond nog geen toetsinstrument waarop zowel zacht piano als sterk forte gespeeld kon worden. Omdat de componisten in die tijd dat wel graag wilden, bouwde Bartolomeo Cristofori een pianoforte (plaatje hieronder). Die eerste piano s zagen er nog compleet anders uit dan de piano s van tegenwoordig, maar de eerste stap was gezet. Het zou nog zo n 150 jaar duren, voordat de piano zoals we die nu kennen gebouwd wordt. In eerste instantie werden er hele lichte piano s gemaakt, die leken erg op het oude clavecimbel. Ze waren er in allerlei verschillende soorten en maten. Er waren hele kleine, licht spelende instrumenten, maar ook wat zwaarder klinkende versies. Er werden ook pedalen en hendels toegevoegd voor de speciale effecten. Het schijnt dat Mozart zelfs vroeger op een instrument heeft gespeeld met wel zeven pedalen, waaronder een met een belletje.. De piano is er in twee verschillende uitvoeringen: een vleugel en een rechtopstaand model. De vleugel is eigenlijk de oorspronkelijke vorm van de piano. Door de klep open te zetten richting het publiek in de zaal, kunnen ook de mensen achter in de zaal goed horen wat de pianist speelt. Omdat steeds meer mensen thuis wilden gaan pianospelen is ook de rechtopstaande piano ontwikkeld, eerst had die nog wel de vorm van een vleugel, maar inmiddels heeft deze piano een eigen binnenwerk, die precies past in de kleinere kast. Het binnenwerk van de piano De piano is een toetsinstrument, een snaarinstrument en een slaginstrument in één. De toetsen zijn duidelijk zichtbaar, het zijn 88 toetsen, verdeeld over 7 octaven. In een octaaf zitten 12 toetsen, waarvan 5 zwarte toetsen. De toets is verbonden met een hamertje van hout en vilt, als je de toets indrukt, slaat het hamertje tegen 2 of 3 snaren tegelijkertijd. Die snaren gaan trillen en daardoor onstaat een toon. Als je de toets weer loslaat, komt de demper op de snaar en die dempt het geluid weer af. 12 P agina

13 De pedalen zijn ook erg belangrijk voor de klank van de piano. Ze worden bediend met de voeten en van de zeven pedalen van vroeger zijn er nu nog twee en soms drie van over. Het rechterpedaal zorgt er altijd voor dat de klank langer blijft klinken, als je dit pedaal indrukt blijven de dempers van de snaren af en wanneer je dan de toets loslaat, blijft deze klinken. Het linkerpedaal zorgt ervoor dat de toon zachter wordt, bij een rechtopstaande piano gaan de hamertjes dichter naar de snaren, bij een vleugel schuift het hele toetsenbord een beetje op zodat er in plaats van drie snaren per hamer, twee snaren per hamer worden geraakt. Het middenpedaal heeft over het algemeen de functie van studiepedaal. Als je dit indrukt schuift er een lap vilt tussen de snaren en de hamers, waardoor het geluid veel zachter wordt. Dit is vooral bedoeld voor de buren, maar niet erg handig als je goed wilt luisteren naar wat je speelt. In de kast van de piano zit dus een heel mooi systeem met hamertjes, dempers, snaren en allerlei pennetjes, houtjes, draden om alles bij elkaar te houden en op toon te kunnen houden. Om een piano dan ook goed te kunnen onderhouden en niet vals te laten worden zijn er professionele pianostemmers, zij hebben een speciale opleiding gevolgd om piano s te kunnen onderhouden en stemmen. Pianobouwers Er zijn wel honderden verschillende pianobouwers geweest en nog steeds zijn er veel verschillende fabrieken. Sommige merken maken machinaal piano s in een fabriek, anderen maken elk instrument handmatig. De handgemaakte piano s zijn uiteraard een stuk duurder, maar klinken ook duidelijk mooier dan de fabriekspiano s. Voor pianospelen thuis als hobby koopt men meestal een fabriekspiano, terwijl in de concertgebouwen bijna altijd handgemaakte vleugels staan. Bekende merken zijn bijvoorbeeld Yamaha, die maken veel fabriekspiano s en Steinway, een Amerikaans merk dat de eerste moderne vleugel zoals wij die kennen heeft gebouwd. Zij maken nog altijd alle piano s met de hand. Links pianorecital door Vladimir Horowitz, moeilijke passage uit een pianoconcert van Rachmaninov, met vliegende handen pianospel vanuit de binnenkant van de piano Pianospelende kat (grapje) 13 P agina

14 Het slagwerk In Carnival des Animaux van Saint Saens wordt van de slagwerkinstrumenten alleen de xylofoon gebruikt. Dit is een van de eerste composities waarin de xylofoon een duidelijke rol heeft in het symfonieorkest. De xylofoon is een van de vele slagwerkinstrumenten. Slagwerk wordt verdeeld in twee hoofdgroepen: gestemd slagwerk en ongestemd slagwerk. Xylofoon Klokkenspel Gestemd slagwerk De naam zegt het eigenlijk al, onder gestemd slagwerk vallen alle slagwerk instrumenten die op een toonhoogte gestemd zijn. Hieronder vallen behalve de xylofoon ook de vibrafoon, de marimba, het klokkenspel en de pauken. De xylofoon en marimba bestaan uit een reeks houten toetsen die zijn opgehangen aan een op een frame gespannen touw. Onder iedere toets kan een resonator hangen om de grondtoon te versterken, dit zijn de buizen die je op de plaatjes kunt zien. Omdat de toonhoogte afhangt van de lengte van de toets zijn de laagste toetsen veel langer dan de hoogste. Dit geldt ook voor de resonatoren. Een concertxylofoon bestaat uit twee rijen staven: de achterste rij correspondeert met de zwarte toetsen van het pianoklavier. De voorste rij met de witte toetsen. Het instrument is chromatisch. Dat betekent dat iedere volgende toets een halve toon hoger is. De xylofoon en het klokkenspel worden bespeeld met stokken met een harde kop van rubber, hout of kunststof. Voor het klokkenspel worden ook stokken met metalen koppen gebruikt. De marimba en vibrafoon worden bespeeld met stokken waarvan de kop omwonden is met wol. Deze twee instrumenten worden meestal bespeeld met vier stokken in plaats van twee. wil Met twee stokken in iedere hand. Door te wisselen van stokken, ook wel het Engelse Xylofoon Mallets Marimba woord mallets genoemd, kun je het geluid dat je maakt veranderen van bijvoorbeeld hard en scherp naar zacht en rond. Vibrafoon Geschiedenis van de xylofoon Over de oorsprong van deze instrumenten is weinig bekend. Hoewel iedereen denkt dat deze instrumenten uit Afrika komen ligt de oorsprong ervan in Azië. Er zijn tekenen gevonden van een primitieve xylofoon van rond 2000 V.C. in Azië. Vanuit hier is het instrument over de wereld verspreid en heeft het zich op alle continenten anders ontwikkeld. Uit al deze vormen is de huidige xylofoon ontstaan en later de marimba, vibrafoon en het klokkenspel. 14 P agina

15 Pauken Pauken zijn belangrijke slaginstrumenten in het symfonieorkest. Over een koperen of kunststof ketel (doorsnede 50 tot 80 cm) is een vel gespannen. Vroeger gebruikte men kalfshuid. Tegenwoordig steeds vaker kunststof vellen. Door met de kop van een stok op het vel te slaan, klinkt een toon. De toonhoogte is afhankelijk van de spanning van het vel. Meestal worden er vier pauken gebruikt van verschillende grootte. Hoe groter de pauk is des te lager de Pauken tonen zijn die je erop kunt spelen. Pauken worden over het bespeeld met stokken met een viltenkop, maar ook houten, kurken en flanellen koppen worden gebruikt. Ook hier bepaald de kop van de stok voor een belangrijk deel de soort klank die je maakt. Ongestemd slagwerk Het bekendste ongestemde slagwerk is het drumstel. Dat wordt voornamelijk gebruikt in popmuziek en jazz. Het drumstel is een combinatie van verschillende trommels: een snaredrum, toms en een bassdrum (met voetpedaal) en bekkens. Verder heb je als onderdeel van de drumset de hi hat (twee bekkens op een statief die je ook met een voetpedaal kunt bedienen), het ride bekken (korter en met scherper geluid) en de crash bekkens. Drumstel In een orkest zijn belangrijke ongestemde slaginstrumenten de snare drum, de bass drum, de bekkens, de triangel, de tamboerijn en de tam tam. Als slagwerker moet je al deze instrumenten kunnen bespelen. Ieder instrument heeft zijn eigen functie en manier van spelen. Djembé Verder zijn er nog de percussie instrumenten. Dit zijn instrumenten die hun oorsprong vinden in de wereldmuziek. Voorbeelden hiervan zijn: de conga, bongo, de djembé en de cajon. Kleinere instrumenten zoals de shaker, de guiro en de claves horen er ook bij. De instrumenten uit de Braziliaanse sambabands die je met de Braziliaanse carnaval ziet vallen hier ook onder. Links Gestemd slagwerk: Fossielen uit Carnaval des Animaux (xylofoonsolo): Ongestemd slagwerk Website met informatie en voorbeelden van slagwerkinstrumenten: 15 P agina

16 Schema scholen met indeling dieren voor maskers en gedichten Voorstelling 27 maart 2012 in Gigant Voorstelling School Groep Maakt masker van en gedicht over: 9.00 Beekbergen 5 leeuw en olifant 9.00 Beekbergen 6 schildpadden en kippen/hanen 9.00 Oosterhuizen 5 jachtluipaard en kangoeroe 9.00 Oosterhuizen 6 vissen (in een aquarium) 9.00 Korf 5/6 koekoek en fossielen (botjes) 9.00 Korf 5/6 zwaan en ezels 9.00 Dalk 5/6 vogels (in een volière) Regenboog W 5 koekoek, leeuw, olifant en vissen (aquarium) Regenboog W 6 kippen/hanen, fossielen (botjes), zwaan en vogels (volière) Marke 5 ezels en jachtluipaard Marke 6 schildpadden en kangoeroe Horst 5/6 schildpadden, koekoek Bongerd 5/6 zwaan, fossielen (botjes) Regenboog O 5 kippen/hanen, ezels en kangoeroe Regenboog O 6 olifant, jachtluipaard en vissen (aquarium) Van Voorthuysenschool C leeuw NB Let op, sommige scholen komen op verschillende tijden, de maskers en gedichten zijn gekoppeld aan de verschillende voorstellingen, dus niet onderling verwisselen a.u.b. Hartelijk dank. Voor de vogels in de volière mogen de maskers heel verschillend zijn. Niet te verwarren met de zwaan of de koekoek. Voor de vissen in het aquarium geldt ook dat ze allemaal verschillend mogen zijn. De fossielen worden in dit geval uitgebeeld als botjes, dit is ook in de muziek te horen. De handleiding van de maskers ontvangt u apart. Contactpersoon vanuit Markant is Corine Wijma corine.wijma@markantapeldoorn.nl 16 P agina