Hoe de rijke leeromgeving bijdraagt aan de ontwikkeling van het kinderbrein! Over de breinontwikkeling van jonge kinderen.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe de rijke leeromgeving bijdraagt aan de ontwikkeling van het kinderbrein! Over de breinontwikkeling van jonge kinderen."

Transcriptie

1 Kinderkoppie,

2 Hoe de rijke leeromgeving bijdraagt aan de ontwikkeling van het kinderbrein! Over de breinontwikkeling van jonge kinderen.

3 Bronnen

4 Breinhype of Breinfeiten? Breinwetenschap Snelle wetenschap Plasticiteit en synapsen Noodzakelijke ontwikkeling Leergebieden Gemiddelden en individuen Jongens en meisjes Wat kun je er mee Nature/nurture Rijke leeromgeving Verrijkte leeromgeving Problemen Vroegsignalering

5 Breinwetenschap Anatomie Frenologie Synaps Plasticiteit Blijvende ontwikkeling

6 Plasticiteit en synapsen Neuronen kunnen niks. Pas als ze verbindingen aangaan, gaat er iets 'werken' Synapsen zijn als 'bliksemschichten'. Hoe meer hoe beter.

7 Als je bij een pasgeboren poesje de ogen afplakt.dan is dat poesje, na ongeveer 6 weken blind. Voor altijd.

8 Noodzakelijke volgorde Van binnen naar buiten Gevoelige periodes Frontale cortex tot 23 jaar Afbraak na 25 jaar Levenslang ontwikkelen...

9 Talenten en beperkingen Ieder mens krijgt een brein op maat. Het resultaat van voortdurende aanpassingen van het kinderbrein op wat het meemaakt en ervaart. Noordpool, New York of Sahara: het brein kan alle kanten op. Wat nodig blijkt, wordt beter door meer synapsen. Dat proces heet 'groeien en snoeien De bandbreedte wordt bepaald door je voorouders

10 Leergebieden Zintuigen Motoriek Taal en spraak Genderontwikkeling Aandacht Emoties

11 Aandacht Focus leren Aandacht richten en vasthouden Wachten Uitstellen behoefte Besef van tijd Besef van verhoudingen

12 Taal en spraak In aanleg gegeven maar complex Gevoelige periode : patroonherkenning! Begint in de baarmoeder 10 jaar Talige omgeving essentieel Twee taalcentra (Broca: spraak en Wernicke: begrijpen) Taal stimuleert veel hersengebieden! (Chinees!)

13 Emoties Emoties zijn markers Feelgood en angst

14 Motoriek voortdurend aanpassen

15 Het IQ, cognitieve leerstijl en -vaardigheden IQ ligt niet vast Leerstijl veranderbaar en veranderlijk Cognitief leren nog niet voor 6 jaar De wereld is klein in vroegschoolse periode Via ervaren, naar kennis, naar verbanden leggen

16 Jongens en meisjes Jongentjes zijn kwetsbaarder Er zijn verschillen en ze nemen toe met de leeftijd Brein, hormonen, omgeving en leerervaringen Jongens en meisjes leren verschillend

17 Taal en ruimtelijk inzicht. Inderdaad!

18 Waakvlamstand

19 Aanleg- en tempo verschillen Ieder brein ontwikkelt zich in een eigen tempo. 'ook een traag groeiende boom kan de hoogste worden' Een stoornis kan een tempoverschil zijn Uitdagen, prikkelen, nooit opgeven

20 'het is bewezen dat kennis over het brein bij kinderen zelf, hen kan helpen bij het leren om zichzelf te ontwikkelen!'

21 Nature of nurture Offehhhh, geen van beiden! Genetische aanleg bepaalt veel, maar Zonder goede omgeving wordt het brein niet of maar ten dele ontwikkelt De vrije wil, zelfgekozen gedrag is beperkt

22 Rijke leeromgeving Ratjes experiment (spelen is sporten voor het brein) Variatie en uitdaging Denkvaardigheid stimuleren Op kunnen gaan in spel Positieve aandacht

23 De verrijkte leeromgeving Gevarieerd en passend aanbod Leren nadenken Inspireren & Motiveren Geduld en Liefde Ordenen, tellen Taalverrijking

24 Problemen Genetisch Breinontwikkeling tijdens zwangerschap (meer bij jongens) Toxische stoffen tijdens zwangerschap Baringsproblemen kunnen eerste symptoom zijn (schizofrenie) Tempoverschillen Waarneming/zintuigen Sociaal/emotionele problemen

25 Echt grote problemen Slechte conditie in moederbuik Ondervoeding Onderstimulering Mishandeling

26 Vroegsignalering Zintuigen oké? Het zijn ervaring-opvangers Interesse is spelen oké? Spelen is noodzaak, is leren! Leeromgeving thuis oké? Bij achterstand juist verrijken Veiligheid en liefde oké? Angst is gif, liefde is tegengif!

Pubers en het nieuwe leren. Anneke E. Eenhoorn

Pubers en het nieuwe leren. Anneke E. Eenhoorn Pubers en het nieuwe leren Anneke E. Eenhoorn Het nieuwe leren De nadruk wordt gelegd op sociale vaardigheden zoals samenwerken en naar elkaar luisteren. Nadruk op inspiratie vanuit het kind zelf (intrinsieke

Nadere informatie

het lerende puberbrein

het lerende puberbrein het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

Het puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn

Het puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn Het puberbrein; werk in uitvoering Anneke E. Eenhoorn Bij 12 begint het pas! Uitspraak van Nelis en Sark in Puberbrein binnenstebuiten Hoe zo? Tot 12 jaar moeten ouders hun kinderen goed begeleiden, daarna

Nadere informatie

Zelfsturend leren met een puberbrein

Zelfsturend leren met een puberbrein Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden

Nadere informatie

Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018

Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018 Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018 Wat Disclosure weten we? (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid

Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Synaps IS ALLES GENETISCH? nature genen nurture omgeving erfelijk aanleg / talent aangeboren verworven aangeleerd

Nadere informatie

Puberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn

Puberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn Puberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn Gedrag komt nooit alleen. Vier factoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden van gedrag. Kindfactor Opvoedvaardighedenfactor Ouderfactor

Nadere informatie

Zorg voor leerlingen met een stoornis: optuigen of afschminken?

Zorg voor leerlingen met een stoornis: optuigen of afschminken? osmoconsult & onderwijsvannu Trainingen & Opleidingen Zorg voor leerlingen met een stoornis: optuigen of afschminken? Klaas Jan Terpstra, 27 november 2014 www.osmoconsult.nl 1 Klaas Jan Terpstra Docent

Nadere informatie

BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER

BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL Keuzedeel: Expressief Talent Algemeen INSTROOMVEREISTEN: Om aan deze leereenheid te mogen deelnemen dient de student te voldoen

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Dr Lydia Krabbendam Centrum Brein en Leren VUA ac.krabbendam@psy.vu.nl 7 oktober 2010 Thema s Zelfregulatie Sociale cognitie Hoera, een blob! 1. Beelden verkregen

Nadere informatie

Puberbrein, huiswerk en ouders..

Puberbrein, huiswerk en ouders.. Puberbrein, huiswerk en ouders.. Opbouw Introductie Deel 1: Het puberbrein Deel 2: Pubers, huiswerk en hun ouders Deel 3: Tips Introductie Wie Jongeren aan het woord Stellingen Deel 1: Het puberbrein Breinfeit

Nadere informatie

W E L K O M. BreinLink voor ouders. BreinLink voor ouders; Je kind helpen leren. 3 juni BreinCentraal Leren Instituut 1. Je kind helpen leren

W E L K O M. BreinLink voor ouders. BreinLink voor ouders; Je kind helpen leren. 3 juni BreinCentraal Leren Instituut 1. Je kind helpen leren W E L K O M BreinLink voor ouders Je kind helpen Hulda Möller BreinCentraal Leren Instituut St. Alexanderschool www.breinlink.nl www.bclinstituut.nl 1 Plasticiteit brein 1 Plasticiteit van het brein als

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter 200.000 jaar jager-verzamelaar 12:000 landbouw industrie sinds 200 jaar Hoever

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Executieve Functies

Wat gaan we doen? Executieve Functies Executieve Functies SCHOOLJAAR: 2014-2015 Anita Bieleman & Silke Polman Wat zijn executieve functies (EF) Belang van het ontwikkelen van EF Eigen EF ervaren Theorie & praktijkvoorbeelden Wat gaan we doen?

Nadere informatie

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr)

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr) AANGEBOREN EN NIET-AANGEBOREN HERSENBESCHADIGING HET DIENT ALGEMEEN BEKEND TE ZIJN DAT DE BRON VAN ONS PLEZIER, ONZEVREUGDE, GELACH EN VERMAAK, ALS VAN ONZE SMART, PIJN, ANGST EN TRANEN, GEEN ANDERE IS

Nadere informatie

Ontwikkeling van het adolescentenbrein

Ontwikkeling van het adolescentenbrein Ontwikkeling van het adolescentenbrein Eveline Crone Brain & Development lab Universiteit Leiden 13 sept 1848: Een ongelooflijk verhaal.. Phineas Gage 1 Phineas Gage Phineas Gage: herstel bleef bij bewustzijn

Nadere informatie

Thema: hersenontwikkeling

Thema: hersenontwikkeling Thema: hersenontwikkeling stap 1: Ontwikkeling van de neurale buis Lengte: bv cortex, middenhersenen en hersenstam. Oppervlakte : bv visuele cortex, Diepte: verschillende lagen van een gebied Porblemen

Nadere informatie

W E L K O M. BreinLink voor ouders: BreinLink voor ouders 31 oktober 2012. BCL Instituut - Hulda Möller 1

W E L K O M. BreinLink voor ouders: BreinLink voor ouders 31 oktober 2012. BCL Instituut - Hulda Möller 1 W E L K O M BreinLink voor ouders: Beter Begeleiden door Breinkennis? Hulda Möller BreinCentraal Leren Instituut De Werkplaats 31 oktober 2012 www.breinlink.nl www.bclinstituut.nl IQ van tieners niet stabiel,

Nadere informatie

Een kijkje in je hersenen

Een kijkje in je hersenen Brein in beeld Een kijkje in je hersenen Je brein ziet eruit als een uit de kluiten gewassen walnoot, niet veel groter dan twee gebalde vuisten tegen elkaar. Wat de hersenen doen, het is teveel om op te

Nadere informatie

Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren

Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren Jelle Jolles Centrum Brein & Leren/AZIRE Vrije Universiteit Amsterdam Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren 1 Toe naar een grootschalige aanpassing

Nadere informatie

Kees Vreugdenhil isbn Kern 9.1 Meisjes en jongens, anders of toch niet?

Kees Vreugdenhil isbn Kern 9.1 Meisjes en jongens, anders of toch niet? Kern hoofdstuk 9 Kern 9.1 Meisjes en jongens, anders of toch niet? Er bestaan verschillen tussen het brein van meisjes en dat van jongens. Over de interpretatie van onderzoek daarnaar bestaan soms sterke

Nadere informatie

Executieve functies - compenseren Programma. - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie

Executieve functies - compenseren Programma. - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie Executieve functies - compenseren Programma - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie Antwoord Executieve functies Herhaling De denkprocessen

Nadere informatie

Test je kennis van het brein!

Test je kennis van het brein! 2 4 2015 Wat kun je als schoolpsycholoog met kennis over het brein? Dr. Sanne Dekker Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam & Het ABC Schoolpsychologencongres, 13 maart 2015 Over het brein

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkelingsgebieden Ontwikkeling A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Slimmer leren met plezier

Slimmer leren met plezier Linda Luchtman Slimmer leren met plezier VenVN congres, 31 januari 2013 Centrale vraag Wat kun jij doen om studenten te helpen om slimmer te leren en met meer plezier Slimmer leren Met meer plezier Hoe

Nadere informatie

Jonge kind event IVH-IMH-KiECON

Jonge kind event IVH-IMH-KiECON Jonge kind event 20-11-2018 IVH-IMH-KiECON Waar staan we met vroegsignalering en vroegbehandeling Cathrien van Groningen kinderrevalidatiearts 2 Inhoud Doel praatje Waar staan we in de vroegsignalering

Nadere informatie

Carol Dweck en andere knappe koppen

Carol Dweck en andere knappe koppen Carol Dweck en andere knappe koppen in de (plus)klas 2011 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com 2 http://hoogbegaafdheid.slo.nl/hoogbegaafdheid/ theorie/heller/ 3 http://www.youtube.com/watch?v=dg5lamqotok

Nadere informatie

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie 255 256 De twee hersenhelften, de hemisferen, van het menselijke brein verschillen zowel in vorm als in functie. In sommige hersenfuncties, zoals

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke

WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke Analyse 4 pijlers belangrijk om optimale prestaties te leveren: 1) de fysieke pijler (incl. technisch en tactisch) 2) de mentale pijler 3)

Nadere informatie

Talent voor excelleren

Talent voor excelleren Workshop 29 november 2012 Talent voor excelleren 7 principes voor een rijke leeromgeving als kans voor meer- en hoogbegaafde leerlingen Ieder kind telt Principe 1 Leren is state managing Om te leren moet

Nadere informatie

3/4/13. Executieve functies GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS

3/4/13. Executieve functies GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS SAMENVATTING PRESENTATIE SCHOOLPSYCHOLGENCONGRES; AMSTERDAM; 15 MAART 2013 Dr. Mariëtte Huizinga Vrije Universiteit

Nadere informatie

Brein Centraal leren. geheugentraining - bewegingsstrategieën

Brein Centraal leren. geheugentraining - bewegingsstrategieën Brein Centraal leren geheugentraining - bewegingsstrategieën Onze hersenen Opgebouwd uit zenuwcellen/neuronen (100mld) Neuronen verbinden via transmitters Meer onderlinge activiteit => sterkere verbindingen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 207 Hoe handhaaf je jezelf in een sociale omgeving? Welke psychologische processen liggen hieraan ten grondslag? Welke delen van de hersenen zijn hierbij betrokken? En is zijn deze processen en/of hersengebieden

Nadere informatie

Het puberbrein. Struikelblok of uitdaging bij de vormgeving van CGO en het begeleiden van de studenten?

Het puberbrein. Struikelblok of uitdaging bij de vormgeving van CGO en het begeleiden van de studenten? Het puberbrein. Struikelblok of uitdaging bij de vormgeving van CGO en het begeleiden van de studenten? Auteur: Marjo Lam Januari 2010 Ga voor meer artikelen en uittreksels over Leren Ontwikkelen Organiseren

Nadere informatie

Claudine Dietz

Claudine Dietz Claudine Dietz 24-11-2017 Klinisch psycholoog Onderzoek vroeg signalering autisme IMH specialist Altrecht Karakter Stuurgroep Bestuur Observatie / behandelgroep jonge kinderen Top expertise centrum infants

Nadere informatie

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst

Nadere informatie

BREINPRIKKELEND PRESENTEREN MET AFWISSELENDE WERKVORMEN GEERT BUIJTENWEG

BREINPRIKKELEND PRESENTEREN MET AFWISSELENDE WERKVORMEN GEERT BUIJTENWEG BREINPRIKKELEND PRESENTEREN MET AFWISSELENDE WERKVORMEN GEERT BUIJTENWEG 1 Brein en Leren Geert Buijtenweg Wat gebeurt er in het brein? Wat doet muziek met het brein? je hoort de zang, melodie en ritme

Nadere informatie

Wat zijn chromosomen en genen?

Wat zijn chromosomen en genen? Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XYY. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen en om anderen beter uitleg hierover

Nadere informatie

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte? Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie

Nadere informatie

Coachende ouders: kinderen boeien en uitdagen

Coachende ouders: kinderen boeien en uitdagen Coachende ouders: kinderen boeien en uitdagen Ouderavond Tim Post 2025 Welke afgestudeerde scholieren hebben we dan nodig? 2025 Oplossen maatschappelijke vraagstukken Omgaan grote hoeveelheden informatie

Nadere informatie

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Brein in het onderwijs Sprookjes bestaan niet... H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Of toch wel? Inhoud Anatomie 5 breinprincipes Brein-feiten en fabels Voorstellen

Nadere informatie

Bijlage: Voorbeeldschema van mijlpalen in de verschillende ontwikkelingsgebieden

Bijlage: Voorbeeldschema van mijlpalen in de verschillende ontwikkelingsgebieden Bijlage: Voorbeeldschema van mijlpalen in de verschillende sgebieden Ontwikkeling 4-6 jaar 7-9 jaar 10-12 jaar Taal Opbouwen basiswoordenschat. Woordenschat en zinsbouw neemt sterk toe. Redelijk tot goed

Nadere informatie

Pedagogisch plan. Voorwoord

Pedagogisch plan. Voorwoord Pedagogisch plan Voorwoord Kinderopvang biedt unieke mogelijkheden voor kinderen om zich te ontwikkelen. Het is een aanvulling op de opvoeding door ouders/verzorgers. In dit plan beschrijven we onze manier

Nadere informatie

OUDERS. Langs de lijn of in het veld?

OUDERS. Langs de lijn of in het veld? OUDERS Langs de lijn of in het veld? 1. Genetische aanleg 2. Herhaling 3. Inspanning Drie mythes Waarom zijn sommige mensen zo verbazend goed in hun vak? Omdat deze mensen geboren zijn met een buitengewoon

Nadere informatie

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen

Nadere informatie

Het puberbrein. Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze.

Het puberbrein. Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze. Het puberbrein Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze. Ze kunnen er niets aan doen Verbeter je kind, begin bij jezelf

Nadere informatie

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel.

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel. Vrouwen en autisme Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga Even voorstellen Uitleg autisme Waarneming Informatieverwerking Prikkels Autisme bij

Nadere informatie

Methoden hersenonderzoek

Methoden hersenonderzoek Methoden hersenonderzoek Beschadigingen Meting van individuele neuronen Elektrische stimulatie Imaging technieken (Pet, fmri) EEG Psychofarmaca/drugs TMS Localisatie Voorbeeld: Het brein van Broca s patient

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Sekseverschillen in breinontwikkeling

Sekseverschillen in breinontwikkeling Sekseverschillen in breinontwikkeling Hoewel verschillen in breinontwikkeling tussen jongens en meisjes tot nu toe beperkt aandacht hebben gekregen in neurologisch onderzoek is er evidentie dat de ontwikkeling

Nadere informatie

Krachtig leren, cognitief

Krachtig leren, cognitief Krachtig leren, cognitief neurowetenschappelijk benaderd. Tinne Van Camp, Lijne Vloeberghs, Pieter Tijtgat, Els Dammekens, Christophe Lafosse en Bert Desmedt Probleemstelling: Bevestigen, verrijken of

Nadere informatie

Brief voor ouder over thema 1

Brief voor ouder over thema 1 Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te

Nadere informatie

Hersenen in verbouwing

Hersenen in verbouwing Hersenen in verbouwing 23 april 2012 Sascha Roos, Gz-psycholoog / neuropsycholoog Cecile Gunning, Klinisch-psycholoog/ psychotherapeut Programma Breinfeiten Het ontwikkelende en lerende brein Het emotionele

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose

Nadere informatie

Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X

Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Hanna Swaab Sophie van Rijn Suus van Rijn Hanna, Sophie en Suus werken op de afdeling orthopedagogiek van de universiteit Leiden en op het Ambulatorium.

Nadere informatie

Missie. Waar komen we vandaan?

Missie. Waar komen we vandaan? Groen moet je doen! Waar komen we vandaan? Missie In 1938 is te Gouda de christelijke lagere land- en tuinbouwschool opgericht door de Christelijke Boeren- en Tuindersbond. In het begin was dit een school

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex

Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex De prefrontale cortex (PFC) is een hersengebied betrokken bij cognitieve functies als planning, attentie en het maken van beslissingen.

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de

Nadere informatie

BABYWIJS : PROFESSIONELE BABYOPVANG

BABYWIJS : PROFESSIONELE BABYOPVANG BABYWIJS : PROFESSIONELE BABYOPVANG Met korting via Gastouderland De IKK-erkende online scholing van KinderWijs TV voor beroepskrachten in de kinderopvang die werken met 0-jarigen. De ontwikkeling van

Nadere informatie

Ontwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom

Ontwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom Ontwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom dr. Sophie van Rijn Universiteit Leiden Neuropedagogiek & Ontwikkelingsstoornissen Prof. Hanna Swaab, PhD Sophie van Rijn, PhD SCT onderzoeksgroep

Nadere informatie

Fysiotherapie voor kinderen. Afdeling Fysiotherapie

Fysiotherapie voor kinderen. Afdeling Fysiotherapie 00 Fysiotherapie voor kinderen Afdeling Fysiotherapie 1 Spelenderwijs ontwikkelen kinderen hun zintuigen en motoriek. Meestal gaat dat goed en bijna ongemerkt. Maar bij sommige kinderen duurt het langer

Nadere informatie

Opvoeden en ontplooien vanuit een Brein & Leren perspectief: steun, sturing en inspiratie

Opvoeden en ontplooien vanuit een Brein & Leren perspectief: steun, sturing en inspiratie Opvoeden en ontplooien vanuit een Brein & Leren perspectief: steun, sturing en inspiratie Jelle Jolles Centrum Brein & Leren LEARN! instituut, Amsterdam-VU Samenvatting en verantwoording Samenvatting.

Nadere informatie

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang?

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang? Inhoud Het maakbare brein? Selfmanagementtraining bij adolescenten met een zwakke sociale competentie Gieke Buur GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch neuropsycholoog GGzE-Universiteit Leiden Wat is

Nadere informatie

Workshop Gedrag in de klas

Workshop Gedrag in de klas Workshop Gedrag in de klas Annemieke Kornblum 17 maart 2016 Programma Opening: Welkom Kern: 1. Welke leiderschapsstijl heb je en wat betekent dit voor de dagelijkse praktijk? 2. Wat zijn executieve functies?

Nadere informatie

Tweede adviesnota. van het STEM-PLATFORM. aan de stuurgroep. donderdag, 12 december Brussel, Koning Albert II - Laan.

Tweede adviesnota. van het STEM-PLATFORM. aan de stuurgroep. donderdag, 12 december Brussel, Koning Albert II - Laan. Tweede adviesnota van het STEM-PLATFORM aan de stuurgroep donderdag, 12 december 2013 Brussel, Koning Albert II - Laan Pagina 1 Beoordelingskader voor de subsidiëring van initiatieven ter ondersteuning

Nadere informatie

Eerst even een testje

Eerst even een testje Frans Bleumer Frans Bleumer Eerst even een testje Een krant is beter dan een weekblad. Het strand is beter dan de straat. In het begin kun je beter rennen dan wandelen. Je zult het vaker moeten proberen.

Nadere informatie

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013

hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 hersenziekte van diagnose naar zorg workshop wetenschapsdag ForumC zaterdag 20 april 2013 overzicht gezond: structuur en functie, netwerken ziekte diagnostiek casus behandeling religie en brein zorg dilemma

Nadere informatie

Aan de slag met breinkennis! Breinkennis? Hoezo, breinkennis 12-5-2011. Leerlingen

Aan de slag met breinkennis! Breinkennis? Hoezo, breinkennis 12-5-2011. Leerlingen Leerlingen Aan de slag met breinkennis! Schoolleiders Basisschool leerkrachten Onderzoekers Ouders Docenten Beleidsmakers Hulpverleners Dr. Jan Jaap Wietsma Breinkennis? Hoezo, breinkennis medische biologie

Nadere informatie

Richtlijn kinderen: elke dag minstens 60 minuten matig-intensief bewegen

Richtlijn kinderen: elke dag minstens 60 minuten matig-intensief bewegen SLIM DOOR GYM EEN STUDIE NAAR DE EFFECTEN VAN TWEE TYPEN BEWEGINGSONDERWIJS OP FITHEID, MOTORIEK, COGNITIEVE FUNCTIES, SCHOOLPRESTATIES EN HERSENSTRUCTUUR- EN FUNCTIE Irene van der Fels 1 Namens: A. Meijer

Nadere informatie

Voorwoord. Het is wel van belang om altijd eerlijk te zijn wanneer u het er met haar over heeft.

Voorwoord. Het is wel van belang om altijd eerlijk te zijn wanneer u het er met haar over heeft. Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XXX ook wel beter bekend als Trisomie X. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen

Nadere informatie

Pedagogische Visie en Beleid

Pedagogische Visie en Beleid Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te

Nadere informatie

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg. Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw

Nadere informatie

SCHRIJVEN. Doel workshop. Definitie van schrijven. Soorten schrijfproblemen. Handvatten om het schrijven te verbeteren

SCHRIJVEN. Doel workshop. Definitie van schrijven. Soorten schrijfproblemen. Handvatten om het schrijven te verbeteren SCHRIJVEN Doel workshop Soorten schrijfproblemen Handvatten om het schrijven te verbeteren Definitie van schrijven Schrijven is het op papier zetten van een boodschap Motorische vaardigheid Communicatiemiddel

Nadere informatie

JoAnn Deak, Ph.D. illustraties: ies: Sarah Ackerley. Lesplan. Lessuggesties voor leerkrachten. en begeleiders van kinderen vanaf 4 jaar.

JoAnn Deak, Ph.D. illustraties: ies: Sarah Ackerley. Lesplan. Lessuggesties voor leerkrachten. en begeleiders van kinderen vanaf 4 jaar. Je JoAnn Deak, Ph.D. illustraties: ies: Sarah Ackerley Lesplan Lessuggesties voor leerkrachten en begeleiders van kinderen vanaf 4 jaar Bazalt Wat bijzonder! Rekken en groeien. inhoud Inleiding 2 Activiteitenset

Nadere informatie

Regie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017

Regie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Introductie brein Voorwaarden voor leren Tips om het leren te ondersteunen Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Workshops: Gameverslaving Alcohol/drugs Social media Praten met je puber Invloed van

Nadere informatie

Van de ouders (1) Wat mij opvalt is dat ik bij geen enkele school waar ik mee in gesprek ben geweest echt concreet heb kunnen krijgen wat voor aanpass

Van de ouders (1) Wat mij opvalt is dat ik bij geen enkele school waar ik mee in gesprek ben geweest echt concreet heb kunnen krijgen wat voor aanpass Van de ouders (1) Wat mij opvalt is dat ik bij geen enkele school waar ik mee in gesprek ben geweest echt concreet heb kunnen krijgen wat voor aanpassingen ze bereid zijn te bieden indien zich problemen

Nadere informatie

Breinleren, zet het brein open voor groei en ontwikkeling

Breinleren, zet het brein open voor groei en ontwikkeling Breinleren, zet het brein open voor groei en ontwikkeling Platform Opleidingsprofessionals Waterschappen 12 juni 2018 Gertie Verreck, associate Mob: 06-81418171 Onze diensten TRAININGEN & OPLEIDINGEN OPEN

Nadere informatie

Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers

Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Gedrag in goede banen leiden: over de rol van executieve functies bij kinderen en pubers Samenvatting presentatie Expertisebijeenkomst Executieve Functies Koers-VO; Capelle a/d IJssel; 3 december 2012

Nadere informatie

Alle uitspraken/ antwoorden van ouders op onderwijscafé OPONOA, 26/10. Per vraag in volgorde van belangrijkheid (antwoorden zijn gewogen).

Alle uitspraken/ antwoorden van ouders op onderwijscafé OPONOA, 26/10. Per vraag in volgorde van belangrijkheid (antwoorden zijn gewogen). Bijlage bij verslag oudercafé OPONOA 26 oktober 2016 Aan : CvB, klankbordgroep (verspreiding bepalen in klankbordgroep) Betreft : Impressie en uitkomsten oudercafé 26 oktober 2016 Datum: : 28 oktober 2016

Nadere informatie

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS Dr. Marcia Goddard Project Manager R&D @ YoungCapital ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN DE AMANDELKERNEN Essentieel voor sociale prikkelverwerking

Nadere informatie

Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling

Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling Deel 2. Interactie en hersenorganisatie 9 december 2011, Algemene TaalWetenschap 9-12-2011 1 Neuronale organisatie motorische en sensorische cortex

Nadere informatie

Vader-zijn! Hersteld Hervormde Gemeente, Kruiningen.

Vader-zijn! Hersteld Hervormde Gemeente, Kruiningen. Vader-zijn! Hersteld Hervormde Gemeente, Kruiningen Bedankt pa, omdat je ondanks alle drukte een avond tijd wilt nemen om over jou en mij na te denken! Gr. Planning van de avond: -even voorstellen -waar

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Voeding en schoolprestatie: Stelling. Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand?

Wat gaan we doen? Voeding en schoolprestatie: Stelling. Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand? Voeding en schoolprestatie: Hoofdzaak of kopzorg? Dr. Renate H.M. de Groot Wat gaan we doen? Definities" Hoe komt leren tot stand?" Wat gebeurt er met leren tijdens de adolescentie?" Rol van omgevingsfactoren:

Nadere informatie

Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen

Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Eindrapport MOOJ-onderzoek: Verschillen tussen meisjes en jongens bij het vak

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Hoe komt leren tot stand?

Wat gaan we doen? Hoe komt leren tot stand? Voeding en schoolprestatie: Hoofdzaak of kopzorg? Dr. Renate H.M. de Groot Welten Institute Research, Centre for Learning, Teaching and Technology, Open University of the Netherlands Wat gaan we doen?

Nadere informatie

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS Paula Weerkamp-Bartholomeus Het Congres 27 november 2015 Wat is ReAttach? ReAttach is een methodiek gericht op

Nadere informatie

ONTWIKKELING VAN HERSENEN EN VERSTORINGEN

ONTWIKKELING VAN HERSENEN EN VERSTORINGEN ONTWIKKELING VAN HERSENEN EN VERSTORINGEN DE FYSIOTHERAPEUT Noord en Groot IJsselland 04.02.2013 in Heerenveen Hans van Dam, docent en consulent nah hv.dam@online.nl PROGRAMMA Hersenen algemeen Hersenen

Nadere informatie

Deze keuze maak je voor de algemene vorming: een pakket van 28 lesuren.

Deze keuze maak je voor de algemene vorming: een pakket van 28 lesuren. Keuzes eerste leerjaar A 2018-2019 Keuze 1: Deze keuze maak je voor de algemene vorming: een pakket van 28 lesuren. Basis: Je haalt voldoende tot behoorlijke cijfers in de basisschool. Je kiest om de basisleerstof

Nadere informatie

Samen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie

Samen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie Samen de Wereld Kleuren Pedagogische visie 2 SWK-Kinderopvang Samen de Wereld Kleuren Samen de Wereld Kleuren SWK-Kinderopvang: Samen de Wereld Kleuren Onze kinderopvangorganisaties hebben aandacht voor

Nadere informatie

Dag van intelligentie 2018

Dag van intelligentie 2018 Dag van intelligentie Design 2018 Dr. Marc P.H. Hendriks, Klinisch neuropsycholoog Het Brein achter Intelligentie; Van localisatie naar netwerktheorieën Structuur en Functie De hersenen van boven Structuur

Nadere informatie