Uit Jezelf! Taal die niet tot spraak komt, vindt in communicatie altijd een uitweg. Hans van Balkom. Inaugurale Rede Radboud Universiteit Nijmegen
|
|
- Anneleen Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Uit Jezelf! Taal die niet tot spraak komt, vindt in communicatie altijd een uitweg Hans van Balkom Inaugurale Rede Radboud Universiteit Nijmegen Nijmegen, 16 juni 2011
2 Als communicatie niet vanzelf gaat... Filmclip The Diving Bell and the Butterfly
3 Belemmeringen in de communicatie Incidentie Problematiek: Communicatie: onzichtbare handicap Basiszorg: verschraling en probleemgedrag Tekort aan kennis: methodieken en technologie Verstrekking: bekostiging
4 Aantal mensen met behoefte aan OC Geschatte aantal mensen met behoefte aan OC Aantal cliënten OC-Behoefte Kinderdagcentra SO+ VSO+SBO+LGF Zorg (VG+ZG) Zorg-EMB NAH Chronisch Ziek Ouderen intensieve zorg Totaal (zie o.a.: M-Magazine van NRC Handelsblad van 4 oktober 2008 ; OCW Inspectierapporten speciaal onderwijs; CVZ-Hulpmiddelverstrekkingen 2010)
5 Verstrekking en bekostiging Bekostiging Ondersteund Communiceren Jaarlijkse vestrekking aan incontinentie materiaal: Euro, oftewel Euro per dag Jaarlijkse verstrekking aan communicatiehulpmiddelen: Euro, oftewel 175 Euro per dag
6 Stephen Hawking
7 Spraakcomputer (Mytobii) bestuurd via oogbolbeweging (eyescan) Meer kansen op toegang tot taal en geletterdheid op school.., niet alleen voor Stephen Hawking. Nu is dat nauwelijks het geval De technologie, de kennis is er., alleen we gebruiken het niet. Het vindt z n weg niet naar de toepassingen voor kinderen op school) Hier een voorbeeld van de MyTobii
8 De Leeropdracht Taak 1: Vakgebied Wetenschappelijk Klinisch Ondersteunende technologie Taak 2: Empowerment Taak 3: Kennisinfrastructuur
9 Multimodale werkingsgebieden voor taal Aandacht -Arousal -Simultaan -Multimodaal -Figuur-achtergrond Waarneming - Samenhang - Patroon - Betekenisvol Cognitie -Informatieverwerking -Pobleemoplossen - Conceptuele betekenis - Verschillen/overeenkomsten TAAL O Werkgeheugen -Auditief -Visueel -Sequentieel -Capaciteit Sensomotoriek Lichaamsschema - Embodied cognition - Oorzaak-gevolg - Ruimtelijke oriëntatie Omgeving Sociale Netwerk Taalaanbod Gelegenheden Sociaal-Emotioneel - Sociale cognitie - Ik-besef - Theory of Mind - Gedragsregulatie Van Balkom, H. (2010): Communicatie op Eigen Wijze. Leuven: ACCO
10 Leerstoel OC: Samenwerking 7 partijen De drie Triangels
11 Theoretisch Kader Communica)eve competen)e, taalverwerving en gele4erdheid RepresentaHe: Taal ontstaat in het brein MulHmodaliteit: Taal kent meerdere ui)ngsvormen Ondersteunde CommunicaHe: Taal kiest de best passende vorm
12 Representatie Taal ontstaat in de hersenen Nature-Nurture-Culture: Communicatief en co-creatief proces
13 Representatie van taal Jackendoff, R. (1996). The Architecture of the Language Faculty. Cambridge: MIT Press
14 Taal = communicatief verschijnsel, een co-creatief proces
15 Multimodaliteit Netwerk, afstemming en integrahe Combinatoriality Conceptvorming Betekenistoekenning UnificaHe Zintuiglijke coherenhe (zie ook: Ray Jackendoff (2002), FoundaHons of Language, Oxford: University Press).
16 Ondersteunde Communicatie Zintuigen en uitingsvormen kunnen elkaar functioneel vervangen Te allen tijde de meest adequate ondersteuning Communicatieve competentie cliënt en omgeving Communicatievormen Motorisch- en grafisch-visueel, 3D-tactiel, Geluid-Akoestisch Met of zonder hulpmiddel (aided and unaided AAC)
17 Aukje: Epilepsie, blind, verstandelijk beperkt, nietsprekend Aukje met AlphaTalker bij planning van de dag met voelsymbolen Aukje met AlphaTalker bij planning van de dag met voelsymbolen
18 Recent Onderzoek Communicatie ondersteuning in de thuissituatie Classificatie van taalontwikkelingsstoornissen Basisgeletterdheid bij atypische taalontwikkeling Vroeginterventie peuters en kleuters
19 Onderzoek & Ontwikkeling Classificatie van taalontwikkelingsstoornissen Wat is de typologie van ESM en z-esm? Cohort studies 4-, 6- en 8-jarigen Vier subtypes die elkaar dynamisch beïnvloeden: Auditieve verwerkingsproblemen Spraakproblemen Grammaticale problemen Lexicaal-semantische problemen Van Daal, J., Verhoeven, L., & van Balkom, H. (2004). Subtypes of severe speech and language impairments: Psychometric evidence from4-year-old children in thenetherlands. Journal of Speech Language and Hearing Research, 47, Van Weerdenburg, M., Verhoeven,L.,& van Balkom, H.(2006).Towards a typology of specific language impairment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47,
20 Onderzoek & Ontwikkeling Basisgeletterdheid bij atypische taalverwerving Wat is de relatie tussen taalverwerving en geletterdheid? Longitudinale cohort studies Voorspelling leesvaardigheid: spraakproductie decodeervaardigheid auditieve werkgeheugen woordenschat. Peeters M, Verhoeven L, Balkom H van, De Moor J. (2008). Foundations of phonological awareness in pre-school children with cerebral palsy: the impact of intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 52, Van Weerdenburg, M., Verhoeven, L., Bosman, A., & van Balkom, H. (2009). CogniHve and linguishc precursors to literacy development in children with SLI. Scien)fic Study in Reading, 13,
21 Vroeginterventie Interactieve speel-/leeromgeving Reggio Emilia Ankergestuurde Instructie Interactieve computertechnologie Longitudinale effectstudie met controlegroepen Effecten: woordenschat, grammatica, nonverbale intelligentie, communicatieve vaardigheden. Van der Schuit, M., Segers, E., van Balkom, H., & Verhoeven, L. (2010, in press). Immersive CommunicaHon IntervenHon for Speaking and Non- speaking Children with Developmental DisabiliHes. Augmenta)ve and Alterna)ve Communica)on (AAC), Hengeveld, B.J., Voort, R., Hummels, C.C.M., Moor, J. de, Balkom, H. van, Overbeeke, C.J.., Helm, A. van der (2008). The development of LinguaBytes: an interachve tangible play and learning system to shmulate the language development of toddlers with mulhple disabilihes. Advances in Human- Computer Engineering, 2008.
22 Nieuw onderzoek Augmentative and Alternative Communication, September 2010 VOL. 26 (3), pp Neurocognitieve factoren Taalverwerking via OC Taalverwerving en geletterdheid (Mariëllaclip) Augment Altern Commun Downloaded from informahealthcare.com by on 09/27/10 For personal use only. INTRODUCTION TO THE SPECIAL ISSUE Literacy Learning in Users of AAC: A Neurocognitive Perspective HANS VAN BALKOM a,b *andludoverhoeven a a Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen, and b Royal Kentalis, Sint-Michielsgestel, The Netherlands The understanding of written or printed text or discourse depicted either in orthographical, graphic-visual or tactile symbols calls upon both bottom-up word recognition processes and top-down comprehension processes. Different architectures have been proposed to account for literacy processes. Research has shown that the first steps in perceiving, processing and deriving conceptual meaning from words, graphic symbols, manual signs, and co-speech gestures or tactile manual signing and tangible symbols can be seen as identical and collectively (sub)activated. Results from recent brain research and neurolinguistics have revealed new insights in the reading process of typical and atypical readers and may provide verifiable evidence for improved literacy assessment and the validation of early intervention programs for AAC users. Keywords: Word recognition; Literacy; Augmentative and alternative communication; Neurocognitive processes INTRODUCTION This special issue of the Augmentative and Alternative Communication (AAC) journal deals with supported literacy for individuals who use AAC systems. In the introduction we first highlight the neurocognitive basis of literacy acquisition and provide new insights from neurolinguistics and neuroimaging studies on language and literacy and their relevance for verification and validation of assessment and intervention methods and techniques on literacy learning through AAC. Then we discuss the specific features of literacy in users of AAC and introduce the papers that follow. Literacy can be seen as a learned capacity to use a complex set of abilities to identify, understand, interpret, create, communicate, and compute printed and written materials that include alphabetical signs, visual icons, and graphic and tactile symbols (i.e., Braille and tangible symbols) associated with varying contexts. Literacy involves a continuum of learning that enables individuals to achieve their goals, develop their knowledge and potential, and participate fully in their communities and wider society. From a linguistic point of view, literacy can be seen as a secondary language process that usually begins as a visual, occasionally tactile perception, partly derivative of primary spoken language (Richmond, Robinson, & Sachs-Israel, 2008). Reading processes start out with the decoding of perceptual input (visual, tactile) to phonological forms, which then make a range of semantic and grammatical features available to a language comprehension process. ANEUROCOGNITIVEPERSPECTIVEON LITERACY ACQUISITION Word recognition and word decoding (accurate and fast perception and retrieval of the wordimage and phonological code for written word forms) are commonly assumed to play a central *Corresponding author. Behavioural Science Institute (BSI), Radboud University Nijmegen, PO Box 9104, 6500 HE Nijmegen, The Netherlands. Tel: þ h.vanbalkom@kentalis.nl or vbalkomh@xs4all.nl ISSN print/issn online Ó 2010 International Society for Augmentative and Alternative Communication DOI: / Dynamische Communicatie Assessment Interventiestudies (effectonderzoek) (FaOC clip) Van Balkom, H. & Verhoeven, L. (2010, in press). NeurolinguisHc Correlates in Literacy Learning and AAC. Augmenta)ve and Alterna)ve Communica)on (AAC), 2010(4).
23 Onderwijs Onderwijs Bachelor trajecten Introductie programma Ondersteunde Communicatie Research seminars Klinische en Research Master Post-HBO en post-academisch onderwijs Ondersteund taal- en communicatielab ( experiencelab ) Ontwikkeling evalueren van technologietoepassingen Training, instructie communicatiehulpmiddelen
24 Dienstverlening Ambulatorium Praktijkcursussen voor ouders, verzorgers, begeleiders Demonstratie werkplaats communicatiehulpmiddelen Website:
25
Effectstudie KLINc: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie
: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie drs. Margje van der Schuit Interreg Benelux Middengebied 4-BMG-V-I=31 Interventie Start bij sociale en cognitieve competenties Sensomotorische, multimodale
Nadere informatieDiagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM. Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen
Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen Opbouw Indicatiestelling ESM Begrijpen en produceren van taal Taalleerproblemen
Nadere informatieDomeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling
ISAAC-NF congres Communicatie in een nieuw perspectief Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling Prof. Dr. Hans van Balkom, Radboud Nijmegen/Milo/Kentalis Dr. Yvonne van Zaalen, Fontys Paramedische
Nadere informatieUit jezelf! Taal die niet tot spraak komt, vindt in communicatie altijd een uitweg. inaugurele rede door prof. dr. hans van balkom
Uit jezelf! Taal die niet tot spraak komt, vindt in communicatie altijd een uitweg inaugurele rede door prof. dr. hans van balkom Ondersteunde Communicatie (oc) houdt in dat communicatievormen en zintuigen
Nadere informatieLongitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking 22/09/2011. Inleiding. Inleiding.
Longitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking Joke Vandereet Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, Leuven Expertisecentrum Autisme, UZ Leuven
Nadere informatieOpleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.
Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden
Nadere informatieQuality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016
Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Beoogde resultaten Literatuuronderzoek naar de bestaande concepten van kwaliteit van leven
Nadere informatieTypering van Ondersteunde Communicatie als onderzoeks-gebied Onderzoek voor de prakijk. Filip T. Loncke
Typering van Ondersteunde Communicatie als onderzoeks-gebied Onderzoek voor de prakijk Filip T. Loncke Twee grote onderzoeksvragen Ondersteunde Communicatie als fenomeen wat leren we eruit? Hoe maken we
Nadere informatieThe Kentalis Reading House
The Kentalis Reading House Technology-facilitated enhancement of parent involvement Annet de Klerk, Loes Wauters Overview A first impression Motivation The importance of emergent literacy at home Kentalis
Nadere informatieUniversity of Groningen. Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie
University of Groningen Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieHet executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 6-0 9 3 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het College van beroep van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellante tegen het Bestuur van
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 6-1 2 5 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Sociale
Nadere informatieLogopedie in het cluster 2 onderwijs
Logopedie in het cluster 2 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement gaat over de logopedische
Nadere informatieDe Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen
Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieThe downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care
The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care Annemiek T. Harder Studies presented in this thesis and the printing of this
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22866 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voorthuis, Alexandra Title: Future parents : childhood experiences, oxytocin and
Nadere informatieAcademisch schrijven Inleiding
- In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,
Nadere informatieWelke factoren beïnvloeden het gezamenlijk leren door leraren? Een systematische literatuurreview Thurlings, M.C.G.; den Brok, P.J.
Welke factoren beïnvloeden het gezamenlijk leren door leraren? Een systematische literatuurreview Thurlings, M.C.G.; den Brok, P.J. Published in: Onderwijs Research Dagen(ORD), 11-12 Juni 2014, Groningen,
Nadere informatieLogopedie in het cluster 4 onderwijs
Logopedie in het cluster 4 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement richt zich op de
Nadere informatieDe Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie
De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37530 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nielen, Thijs Martinus Johannes Title: Aliteracy : causes and solutions Issue
Nadere informatieHet meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA
Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Measuring quality of life in children with JIA Masterthese Klinische Psychologie Onderzoeksverslag Marlot Schuurman 1642138 mei 2011 Afdeling Psychologie
Nadere informatieFrom Padua to Groningen
From Padua to Groningen The effects of the CercleS Seminar in Padua in 2009 on writing Nederlands in gang (0-A2) Berna de Boer Benvenuti a tutti! Contents I. State of affairs in September 2009 II. The
Nadere informatieHet project en de doelstellingen:
Het project en de doelstellingen: Wit.h heeft al heel wat ervaring met sociaal artistieke projecten als deze. De Erasmus studenten daarentegen hebben elk een andere achtergrond en voor sommige onder hen
Nadere informatie(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1
(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 Psychologische Inflexibiliteit bij Kinderen: Invloed op de Relatie tussen en de Samenhang met Gepest worden en (Sociale) Angst Psychological
Nadere informatieDenken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.
0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve
Nadere informatieCitation for published version (APA): Holwerda, A. (2013). Work outcome in young adults with disabilities Groningen: s.n.
University of Groningen Work outcome in young adults with disabilities Holwerda, Anja IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 7-1 5 7 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam] te Hilversum, appellante tegen het Bestuur van de Faculteit
Nadere informatiePreschool Kindergarten
Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/89946
Nadere informatieVAN VERDICHTING NAAR VERLICHTING Leraarcompetenties voor succesvolle communicatie in het PO, SBO en SO
VAN VERDICHTING NAAR VERLICHTING Leraars voor succesvolle communicatie in het PO, SBO en SO Thematisch overzichtsartikel NRO, Gedrag en passend onderwijs (405-18-633) Judith Stoep 1,2 Joyce Gubbels 1 Stijn
Nadere informatieCTI SUITE TSP DETAILS
CTI SUITE TSP DETAILS TAPI allows an application to access telephony services provided by a telecom PABX. In order to implement its access to ETRADEAL, a TAPI interface has been developed by Etrali. As
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder DCD & CP. Cerebral Palsy Congres
Developmental Coordination Disorder DCD & CP Cerebral Palsy Congres Congres 28 mei 2019 Op een stoel zitten. Aan- en uitkleden. Veters strikken. Fietsen. Uit je woorden komen. Een bal gooien. Tekenen.
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieHet beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14
QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network
Nadere informatieIntroductie in flowcharts
Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,
Nadere informatieLogopedie in het cluster 3 onderwijs
Logopedie in het cluster 3 onderwijs mw. M. Boersma (NVLF) mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement
Nadere informatieDe Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking
Kenmerken van ADHD en de Theory of Mind 1 De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking The Influence of Characteristics of ADHD on Theory
Nadere informatie6-9-2012. Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters
6-9-2012 Over de grenzen van taal en rekenen Over de invloed van taal op de rekenvaardigheid van jonge kinderen Tijs Kleemans Eliane Segers Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute Even voorstellen
Nadere informatieOpgesteld door: Chiel van der Veen (antwoordspecialist) en Peter Noort (Kennismakelaar Kennisrotonde)
Opgesteld door: Chiel van der Veen (antwoordspecialist) en Peter Noort (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: ambulant begeleider Referentie: Kennisrotonde. (2018). Wat zijn adviezen en aandachtspunten
Nadere informatieTopic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs
Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs In this topic, you will learn how to help children develop the ability to reason and use complex thought, as well as The role of play in intellectual development
Nadere informatiePsychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5)
Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Hester A. Lijphart Eerste begeleider: Dr. E. Simon Tweede
Nadere informatie1 LOGO SCHOOL. Gecomprimeerd Schoolondersteuningsprofiel. Naam School
1 LOGO SCHOOL Gecomprimeerd Schoolondersteuningsprofiel Naam School Algemene gegevens School De Blijberg International Department BRIN 14 HB Directeur Mrs L. Boyle Adres Graaf Florisstraat 56 3021CJ ROTTERDAM
Nadere informatieRunning head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD
1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational
Nadere informatieCVA zorg, topsport voor ons allemaal. Dinsdag 11 april 2017
CVA zorg, topsport voor ons allemaal Dinsdag 11 april 2017 CVA: focus op de onzichtbare gevolgen en gedrag Ingrid Brands, MD, PhD Revalidatiearts Blixembosch De impact Stroke: 78% has cognitive complaints
Nadere informatieGedragsproblemen bij kinderen met Ernstige Spraaktaalmoeilijkheden
ARTIKELEN Gedragsproblemen bij kinderen met Ernstige Spraaktaalmoeilijkheden JOHN VAN DAAL Ernstige en chronische taalontwikkelingsproblemen gaan vaak gepaard met ernstige gedragsproblemen. Uit het in
Nadere informatie0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH
UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2010 question paper for the guidance of teachers 0515 FOREIGN LANGUAGE
Nadere informatieRunning Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1
Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Relatie tussen Attitude, Sociale Invloed en Self-efficacy en Intentie tot Contact tussen Ouders en Leerkrachten bij Signalen van Pesten
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 7-3 6 3 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het bestuur van de Faculteit der Sociale
Nadere informatieGebruik van Engels door leerlingen tijdens de Engelse les.
Gebruik van Engels door leerlingen tijdens de Engelse les. Een onderzoek op het Scala College 6-6-2011 Shera Gerber, Marit de Jong, Jacob de Ruiter, Sander Stolk en Femke Verdonk Inhoud Context... 2 Relevantie...
Nadere informatieLaatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011
Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op
Nadere informatieHBO5 in Vlaanderen. Toelichting Noël Vercruysse 23 november 2011 Noel.vercruysse@ond.vlaanderen.be
HBO5 in Vlaanderen Toelichting Noël Vercruysse 23 Noel.vercruysse@ond.vlaanderen.be De Feiten Decreet betreffende het secundair na secundair onderwijs en het hoger beroepsonderwijs van 30 april 2009 In
Nadere informatieInclusive Education: competences for teacher training
08052014 Inclusive Education: competences for teacher training Evelien Dankert MSc Teacher Training Institute Leiden University of Applied Sciences The Netherlands Our goal in teacher training in relation
Nadere informatieActivant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information
Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system
Nadere informatieSpeaking and Language Learning. 3rd February 2016
Speaking and Language Learning 3rd February 2016 Speaking: Yes!! Popular Communica7on Ques7on: Why do we not train speaking more o?en? Not important? Too difficult! Let s discuss both reac7ons.. a. Importance
Nadere informatieDe Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering
Nadere informatieOnderzoek Letters in Beweging
Onderzoek Letters in Beweging Nieuwe Kansen voor de Ontwikkeling van Beginnende Leesvaardigheden in Risicogroepen door Inzet van de Computer Tussenrapportage Dit onderzoek is uitgevoerd met financiering
Nadere informatieIus Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016
www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Gent, Tiejo van Title: Mental health problems in deaf and severely hard of hearing
Nadere informatieSpraaktherapie in e-health: spraaktechnologie en gaming
Spraaktherapie in e-health: spraaktechnologie en gaming Helmer Strik Centre for Language and Speech Technology (CLST) Department of Linguistics Radboud University Nijmegen 1 Inleiding Toenemende belangstelling
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieModel Driven Software Development: Geen toekomst maar realiteit. 4 juni 2009, WTC, Amsterdam.
Model Driven Software Development: Geen toekomst maar realiteit. 4 juni 2009, WTC, Amsterdam. Welke hoort in dit rijtje niet thuis? Weg- en waterbouw Huizen- en kantoorbouw Stedenbouw Auto- en vliegtuigbouw
Nadere informatieis front-end kennis relevant voor een UX designer
In hoeverre is front-end kennis relevant voor een UX designer tijdens een designproces? Door: Wessel Grift Onderzoeksvraag In hoeverre is het hebben van front-end development kennis relevant voor een
Nadere informatieAppendix. Protocol Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) (English and Dutch version)
Appendix Protocol Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) D er de P ro ef (English and Dutch version) (English version) Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) The Clinical Observation
Nadere informatieFonds Instituut voor Doven
Fonds Instituut voor Doven Aanvraagformulier ten behoeve van een projectsubsidie Formulier indienen bij: Bestuur Fonds IvD, t.a.v. secretaris, Postbus 7 5270 BA Sint- Michielsgestel 1 Hoofdaanvrager Naam,
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieMotivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken?
Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken? Motivational orientation in social comparison: When, Why en with whom to compare? Dirk J. van Os eerste begeleider:
Nadere informatieSociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen
Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Onderzoek met het Virtuele Lab Social Cognition in Psychologically Healthy Adults Research with the Virtual Laboratory Anja I. Rebber Studentnummer: 838902147
Nadere informatieHandleiding Installatie ADS
Handleiding Installatie ADS Versie: 1.0 Versiedatum: 19-03-2014 Inleiding Deze handleiding helpt u met de installatie van Advantage Database Server. Zorg ervoor dat u bij de aanvang van de installatie
Nadere informatieHet belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap
Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap Prof. dr. Bea Maes, Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek, K.U.Leuven 1. Centrale rol van taal en communicatie
Nadere informatie0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE)
UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2011 question paper for the guidance of teachers 0515 DUTCH (FOREIGN
Nadere informatieTABASCO. Taak gestuurd leren bij Engels
TABASCO Taak gestuurd leren bij Engels Tabasco - Wat is het: Een taalgestuurd lesprogramma, dat volgens een vaste opbouw gebeurt aan de hand van taken. Het is gebaseerd op het proces van op een natuurlijke
Nadere informatie5-point scale: Strongly disagree OOOOO Strongly agree O No opinion / n.a. Zeer mee oneens OOOOO Zeer mee eens O Geen mening / n.v.t.
5-point scale: Strongly disagree OOOOO Strongly agree O No opinion / n.a. Zeer mee oneens OOOOO Zeer mee eens O Geen mening / n.v.t. Active learning The following questions are about active learning. In
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieAdam Marciniec, Grzegorz Budzik Zaborniak
Journal of KONES Powertrain and Transport, Vol. 21, No. 3 2014 THE DETERMINATION OF ACCURACY OF THE DEMONSTRATOR OF AERONAUTIC BEVEL GEARBOX, ACCOMPLISHED BY SELECTED RAPID PROTOTYPING TECHNIQUES USING
Nadere informatie6 Zoveel Zeggend Communicatieontwikkeling en -ondersteuning voor mensen met meervoudige beperkingen
1 6 Zoveel Zeggend Communicatieontwikkeling en -ondersteuning voor mensen met meervoudige beperkingen Hans van Balkom 1 Inleiding Ondersteunde Communicatie (OC) is het Nederlandse equivalent voor Augmentative
Nadere informatieFlitspresentatie afasieconferentie. De ontwikkeling van een communicatiekeuzehulp
Flitspresentatie afasieconferentie De ontwikkeling van een communicatiekeuzehulp Onderzoeksproject Steffy Stans, Promovenda Lectoraat Autonomie en Participatie voor Chronisch zieken, Docent opleiding Ergotherapie
Nadere informatieProcess Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014
Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program
Nadere informatieIntelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie?
Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie? een kritische noot... Martine J.E. van Zandvoort Wat kunt u verwachten? In de MEDIA. Wat betekent intelligentie eigenlijk? Historisch
Nadere informatieOnderzoek Letters in Beweging
Onderzoek Letters in Beweging Nieuwe Kansen voor de Ontwikkeling van Beginnende Leesvaardigheden in Risicogroepen door Inzet van de Computer Tussenrapportage Dit onderzoek is uitgevoerd met financiering
Nadere informatieLieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke van der Scheer ISOQOL
Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke.vanderScheer@utwente.nl Lieke van der Scheer ISOQOL 14-11-2014 1 De stem van patiënten Elisa Garcia Simone van der Burg (Nijmegen) Lieke van der Scheer
Nadere informatieIus Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018
www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This
Nadere informatieHoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders
Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders 1 Programma Aanleiding + Twee typen leerders Theorie: Expliciet vs. impliciet Focus on Form: hoe? Processing
Nadere informatieLONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN
LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT
Nadere informatieRelatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën
Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual
Nadere informatieAcademisch schrijven Inleiding
- In dit essay/werkstuk/deze scriptie zal ik nagaan/onderzoeken/evalueren/analyseren Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Om deze
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatieEU-Speak _ leslla docenten
EU-Speak _ leslla docenten Wat heeft een docent nodig om de laaggeletterde volwassen immigrant te leren lezen en schrijven? EU-Speak 1 Partners: Engeland, Zweden, Denemarken, Duitsland, Spanje, Nederland
Nadere informatieThe utility and effectiveness of an educational computer game aimed at improving ineffective learning behavior in preschool children Veenstra, Baukje
University of Groningen The utility and effectiveness of an educational computer game aimed at improving ineffective learning behavior in preschool children Veenstra, Baukje IMPORTANT NOTE: You are advised
Nadere informatiePesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.
Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 8 1 5 3 1 8 1 5 5 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake de beroepen van [naam] te Den Haag, appellant tegen het Bestuur
Nadere informatieOntremd Dement. Seksueel Ontremd Gedrag in Verpleeghuizen bij Mensen met Dementie. Een Verstoorde Impulscontrole? Inhibited in Dementia
Ontremd Dement Seksueel Ontremd Gedrag in Verpleeghuizen bij Mensen met Dementie. Een Verstoorde Impulscontrole? Inhibited in Dementia Sexual Disinhibited Behaviour on people with Dementia Living in Nursinghomes.
Nadere informatieStigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer
Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons
Nadere informatieBijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland
Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst
Nadere informatieU I T S P R A A K
U I T S P R A A K 1 4 1 4 0 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Sociale Wetenschappen, verweerder 1. Ontstaan en loop van het
Nadere informatieDigital municipal services for entrepreneurs
Digital municipal services for entrepreneurs Smart Cities Meeting Amsterdam October 20th 2009 Business Contact Centres Project frame Mystery Shopper Research 2006: Assessment services and information for
Nadere informatieSEMINAR. Neural bases of childhood stuttering persistence and recovery. Voor Logopedisten die up-to-date willen zijn. docent: dr.
SEMINAR Neural bases of childhood stuttering persistence and recovery Voor Logopedisten die up-to-date willen zijn docent: dr. Soo-Eun Chang University of Michigan, USA 1 Datum: maandag 3 juli 2017 Aard:
Nadere informatie