Toekomststrategie Boekenberg Bibliotheek Spijkenisse Mei 2013

Transcriptie

1 Toekomststrategie Boekenberg Bibliotheek Spijkenisse Mei

2 Voorwoord Bibliotheek Boekenberg Spijkenisse: Een bibliotheek in een monumentaal pand op een A locatie, van en voor Spijkenisse. Een bruisende en vitale bibliotheek in het centrum van de stad, waar altijd iets gebeurd. 20 April 2012 is Stichting Openbare Bibliotheek Spijkenisse gestart in haar nieuwe onderkomen. Een flinke overgang van de tijdelijke locatie naar een prachtig nieuw gebouw. Zoals dat vaak gaat met een verhuizing was en is alles niet direct af. Nog een zomerlang waren vele bouwvakkers aan en in het gebouw bezig en waren storingen onderdeel van het dagelijks leven. De bereikbaarheid was niet optimaal; er was geen plein, er was geen weg en voor bezoekers vaak een verrassing of en hoe het gebouw te bereiken was. Niet zo veel als we hoopten, maar toch nog vele bezoekers hebben de weg naar de Boekenberg gevonden. Prinses Laurentien heeft de Boekenberg op 4 oktober feestelijk geopend. Een prachtig feest om en in de bibliotheek en alles lag er state of the art bij. Een zonnige toekomst lag in het verschiet. Het gebouw en de bibliotheek staan (inter)nationaal in de belangstelling en onze bibliotheek werd zelfs uitgeroepen tot de (op een na) Beste Bibliotheek van Nederland. Dit kon echter niet voorkomen dat wij te maken kregen met bezuinigingen die alles te maken hebben met de economisch slechte omstandigheden. Er werd ons een taakstellende bezuiniging opgelegd vanaf 2013 ( in 2013, in 2014 en te realiseren in 2015) die de ambitie onder druk zette. Dit gebeurt niet alleen in Spijkenisse en dit betreft niet alleen onze organisatie. Het is niet langer vanzelfsprekend dat de waarde van kunst en cultuur als van groot belang wordt gezien voor de leefbaarheid en de sociale en culturele infrastructuur. In deze maatschappelijk sterk veranderde context wil Bibliotheek Boekenberg Spijkenisse, in samenwerking met de gemeente, heldere keuzes maken. Keuzes die meerwaarde bieden voor de inwoners van Spijkenisse. Dit stuk schetst de eerste contouren die leiden tot een totaal reorganisatieplan en een meerjarig beleidsplan. 2

3 Inleiding De bibliotheek staat middenin een snel veranderende omgeving, waarin trends elkaar snel opvolgen en de I want it all en I want it now mentaliteit regeert. Nederland heeft een kenniseconomie en verwacht dat al haar burgers hierin volwaardig meedraaien. Het is echter niet voor iedereen eenvoudig om aan deze verwachting te voldoen en er dreigt een belangrijke splitsing in de maatschappij te ontstaan tussen mensen die fast forward kunnen meedraaien en mensen die dit om wat voor reden dan ook niet kunnen. De bibliotheek vervult hierin een unieke positie en kan beide groepen bedienen en nader tot elkaar brengen. Dit vraagt om een ander beleid. De samenleving digitaliseert, sociale media is bijna niet meer weg te denken, het massaal gebruik van e-readers lijkt er echt aan te komen en smartphones en tablets zijn gemeengoed. Nog los van een andere realiteit van krimpende budgetten en van een misschien blijvende veranderende kijk op cultuursubsidies, al genoeg aanleiding om ons te bezinnen op de taak en functie van de bibliotheek. Bibliotheekfuncties zijn gericht op individuele ontwikkeling van mensen en het vergroten van hun kansen in de maatschappij. Kort samengevat: om volwaardig mee te kunnen doen in de informatiesamenleving is het essentieel dat iedereen beschikt over voldoende taalvaardigheid en mediawijsheid. De bibliotheek is in het bezit van kennis en kunde en door het grote publieksbereik en de fysieke presentatie in staat een aanmerkelijke bijdrage te leveren aan het versterken van deze vaardigheden. Het is voor onze bibliotheek van belang om aansluiting te vinden bij alle landelijke ontwikkelingen daarom sluiten wij aan bij de visie van de VOB. (De strategie van de VOB waarop wij aansluiten hebben wij als bijlage 1 toegevoegd). Daar waar wij afwijken zullen wij dat specifiek maken. Missie De bibliotheek is het lokale fysieke en digitale informatieknooppunt dat de persoonlijke ontwikkeling van burgers stimuleert en faciliteert. De Boekenberg is het cultuurhuis voor een groot en breed publiek. Leren en informeren, ervaren en beleven staan centraal. Bezoekers kunnen kiezen uit een breed pakket producten en diensten. De bibliotheek schept essentiële voorwaarden voor een leven lang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en groepen en levert daarmee een cruciale bijdrage aan de kennissamenleving. De kernfuncties van de bibliotheek zijn lezen, leren, informeren en daaraan ondersteunend cultuur en ontmoeting en debat. Strategie De openbare bibliotheek levert waarde aan individu en samenleving als fysiek en digitaal informatieknooppunt door maatschappelijk te ondernemen. Aanvullend op de VOB visie: Wij willen meer zijn dan een fysiek en digitaal knooppunt van informatie. Als bibliotheek willen wij informatie en initiatieven verbinden/samenbrengen maar ook initiëren en kennis toevoegen. Dit vergt een meer proactieve houding ten aanzien van onze rol als kenniscentrum, met ons gebouw als bruisend middelpunt. Ons nieuwe onderkomen, een conceptueel en spraakmakend gebouw, daagt ons uit en biedt veel mogelijkheden om onze functie een nieuwe en bredere invulling te geven. Niet alleen het gebouw daagt ons uit om een sterkere rol in de samenleving te spelen, ook de gemeente stelt ons voor een uitdaging. Tegelijkertijd verandert de omgeving snel en zal de bibliotheek zich moeten aanpassen. Er is nog steeds behoefte aan de traditionele functie van de bibliotheek; het ter beschikking stellen van kennis en informatie en het inspireren van mensen. Kennisoverdracht kan op vele manieren en dat betekent in de huidige maatschappij meer dan het uitlenen van boeken. Digitalisering is een heel belangrijke kracht achter deze veranderende omgeving en heeft grote invloed op het dagelijks leven. Met de komst van het internet is ook de rol van de bibliotheek veranderd. Kennis is overal en altijd beschikbaar, maar de vraag is hoe filter je deze informatie, hoe komt de informatie tot je en wat doe je er vervolgens mee. En daar is een belangrijke rol voor de bibliotheek weggelegd. 3

4 Samengevat: Ontwikkelen en inspireren Verbinden/samenbrengen Kennis toevoegen Niet ondersteunend, maar meer initiërend Ontsluiting van kennis meer proactief Zichtbaar in de samenleving Digitale en fysieke component Wat is specifiek voor Spijkenisse? Door goed naar Spijkenisse te kijken kunnen we verder gaan met de lokale accenten op de VOB visie te geven en een stap maken met de concrete invulling hiervan. Wij vinden de onderstaande karakteristieken kenmerkend voor Spijkenisse. Deze worden meegenomen in de verder uit te werken strategie. Kenmerken Spijkenisse: Een bijzonder nieuw onderkomen; De Boekenberg Nieuw centrum/goede voorzieningen Relatief laag opleidingsniveau Grote groep (actieve) ouderen Veel partnerorganisaties die samenwerking mogelijk maken Wat is onze focus? De Boekenberg is onze focus. Dit is niet alleen de doelstelling van de gemeente, het bijzondere gebouw is wat ons onderscheid van andere bibliotheken. Het maakt Spijkenisse en onze bibliotheek een unieke plek. Onze dienstverlening zal, voor zover de mogelijkheden het toelaten, zoveel mogelijk in ons gebouw plaatsvinden. Daarbij maken wij uitzonderingen voor mensen die niet de mogelijkheid hebben om (zelfstandig) naar de Boekenberg te komen. Wij focussen ons niet alleen op het gebouw, samenwerking; een open houding naar buiten, toegankelijkheid en zichtbaarheid zijn speerpunten in ons beleid. Op deze manier voegen wij waarde toe aan de samenleving. Kijkend naar de samenleving kunnen we ruwweg een tweedeling maken in onze type klanten, mensen die hun weg in de bibliotheek prima zelf kunnen vinden en mensen die hierbij hulp behoeven. Deze twee types vragen om een andere manier van werken en een andere productmix. De groep die hun weg prima zelf kunnen vinden inspireren wij met onze collectie en activiteiten. Het is wel belangrijk om aan te sluiten bij de behoeftes van deze groep mensen en de zelfredzaamheid te faciliteren door een uitstekende (digitale) dienstverlening. De bibliotheek bruist van de activiteiten voor jong en oud, heeft WIFI door het gehele gebouw en is een plek om even rustig te studeren of juist samen te komen. We bieden ook mogelijkheden om ideeën en initiatieven te ontwikkelen. Daarnaast zijn wij er voor iedereen die een handje geholpen wil worden bij achterstand van de noodzakelijke basiskennis en -kunde. Deze doelgroep is moeilijker te benaderen en traditioneel gezien geen vaste klant van de bibliotheek. Het zal meer inspanning kosten om deze doelgroep naar de bibliotheek te laten komen. Hiervoor gaan wij nog intensiever samenwerken met partners binnen onze gemeente. 4

5 Grofweg onderscheiden wij de volgende hoofdactiviteiten bij Bibliotheek Boekenberg Spijkenisse: 1. Activiteiten (de Boekenberg is het bruisende middelpunt van Spijkenisse) 2. Educatie (maatschappelijk effect: focus op het jonge kind (0-12 jaar) 3. Publieke dienstverlening (klantenservice/uitleen/collectie) Focus doelgroepen: Het kind van 0-12 jaar o Ouders o Scholen Volwassen leden (50/60+) In ons beleid staan kinderen tot 12 jaar centraal. Deze groep is niet in staat zelfstandig naar de Boekenberg te komen en afhankelijk van ouders en school. Ouders en scholen spelen dan ook een belangrijke rol bij het bereiken van deze doelgroep. Dynamische gezinnen vormen de grootste klantengroep van de bibliotheek. Traditioneel gezien zijn ook de volwassen leden, met name de 50/60 plusser, een belangrijke doelgroep van de bibliotheek. Zij vertegenwoordigen een groot deel van ons ledenbestand. Natuurlijk is er in de bibliotheek ruimte voor iedereen! De overige inwoners proberen we indirect te bereiken. Jongeren en volwassenen kunnen worden bereikt via activiteiten, toeleiders en partnerorganisaties (bijvoorbeeld jongerenwerkers, Welplaat, combinatiefunctionarissen, Milieuhuis, culturele partners, etc.). Educatie (Jeugd en Onderwijs) Tijdens de Bibliotheek Tweedaagse (jaarlijks bibliotheekcongres) in Middelburg in december 2012, hield Prinses Laurentien een prachtige toespraak die ons blijvend heeft geïnspireerd. De prinses benadrukte het belang van lezen en schrijven en onderschrijft het (economisch) rendement hiervan als onmisbaar component voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling en de bijdrage die de bibliotheek hieraan kan en moet leveren. Een samenvatting van deze lezing is toegevoegd (bijlage 2). Het is de ambitie van Team Educatie van Bibliotheek Boekenberg Spijkenisse om hierbij aan te sluiten in de vorm van het landelijke leesbevorderingsprogramma De Bibliotheek op School (dbos) (bijlage 3). Dit programma zal de basis voor het aanbod voor het primair onderwijs vormen. Het concept dbos zal specifiek worden gemaakt voor Spijkenisse. Onderdeel hiervan is een pilot in de onderzoekende fase. Variabelen zijn: wel/niet fysieke collectie in school, wel/niet digitale dienstverlening, aantal uren inzet leesconsulenten op school etc. Samen met schoolbesturen/scholen zal worden gewerkt aan een vraaggericht aanbod. De mate van uitvoering is mede afhankelijk van vraag en (financiële) mogelijkheden. Daarnaast zetten wij in op: Het educatieve aanbod inhoudelijker, aantrekkelijker en vraaggerichter maken zowel in de bibliotheek als op (basis) scholen. Het uitbreiden van het externe netwerk, opzetten van partnerships Samenwerking met combinatiefunctionarissen, Stichting Onderwijs Plus en (met name basis/ vroeg en voorschoolse) onderwijs intensiveren. 5

6 Activiteiten (Ontmoeting en Debat) De bibliotheek is een kenniscentrum maar kennisoverdracht kan op meerdere manieren plaatsvinden. Het boek als middel en niet perse als uitgangspunt. In de huidige maatschappij staat het individu centraal. Toch hebben mensen behoefte om elkaar te ontmoeten, om zich te ontwikkelen en om zich te verrijken. Cultuur is belangrijk en meer dan een bindmiddel. De Gemeente Spijkenisse vindt cultuur, ook op de lange termijn, een belangrijke pijler voor de leefbaarheid in onze stad. Voor de gemeente betekent de Boekenberg het bruisende culturele hart van het stadscentrum; the place to be. Focus op en uitbreiding van activiteiten in dit gebouw is in ieder geval een belangrijk onderdeel van het bibliotheekwerk. Mensen inspireren en motiveren, laten samenkomen en verrijken zijn hierbij belangrijk. In De Boekenberg moet altijd iets gebeuren is hierbij het motto. Een echte uitdaging, want dit alles moeten wij zonder extra inkomsten bewerkstelligen. Door verschuivingen in het beleid, het aantrekken van samenwerkingspartners (zowel binnen als buiten onze deuren, bijvoorbeeld de samenwerking met het Milieuhuis/NME) en de faciliteiten die het gebouw biedt kunnen wij deze uitdaging aangaan. Een horecavoorziening kan een zeer belangrijke bijdrage leveren aan laten bruisen en het veraangenamen van de verblijfsfunctie in de Boekenberg. Door gebruik te maken van bestaande en nieuwe structuren en samenwerkingspartners (zowel cultureel als commercieel) (o.a. de combinatiefunctionaris) is de bibliotheek in staat om maatschappelijk te ondernemen; de visie naar buiten gericht (open/toegankelijk/iedereen telt mee), denken in mogelijkheden, investeren in kennis en meerwaarde. Om dit te kunnen doen, is een actieve en efficiënte interne samenwerking nodig, waarbij activiteiten vloeiend door medewerkers worden opgepakt. Publieke Dienstverlening (klantenservice/uitleen/collectie) Een bibliotheek is meer dan een verzamelplaats van kennis en boeken. De traditionele uitleenfunctie van de bibliotheek staat onder druk. Klanten komen ook naar de bibliotheek om een activiteit te bezoeken, te studeren, samen te komen. Dalende uitleningen en stijgende bezoekerscijfers laten dit zien. De collectie moet meer zijn dan een statische verzameling van bibliotheekmaterialen. De bibliotheek zal zorgdragen voor een interactieve en levende collectie. De collectie wordt een activiteit. Ook de collectieaanschaf zal geoptimaliseerd worden, gekeken wordt naar de mogelijkheden omtrent plankklaar koppelen en eventuele samenwerking met omliggende bibliotheken. Momenteel is er al pilot Integraal Collectioneren in samenwerking met omliggende bibliotheken. In onze uitleen digitaliseert het reserveren en het verlengen van boeken gaat steeds vaker via onze website, het uitlenen en inleveren van boeken gaat veelal via de zelfservice kortom; de zelfredzaamheid van de traditionele bibliotheekbezoeker is groot. Toch wordt onze klantenservice een belangrijk onderdeel van de Boekenberg. Bibliotheken ontwikkelen zich, zoals in onze visie naar voren komt, naar organisaties die vraaggericht, proactief en klantgericht zijn. Dit is een duidelijke verandering ten opzicht van het verleden. Het vraagt om een omslag in denken en handelen bij onze medewerkers. Kenmerken van de nieuwe bibliotheekmedewerker zijn: flexibel, multi-inzetbaar, breed kijkend en handelend, goed in doen, mediawijs, klantgericht, vraaggericht, early adaptor, resultaatgericht. 6

7 De Omgeving De Boekenberg acteert in een omgeving die sterk in beweging is. Er zijn veel ontwikkelingen die elkaar snel opvolgen. Te denken valt aan bibliotheek.nl, aan bezuinigingen en samenwerking tussen gemeentes (wellicht op termijn fusies), herindelingen van gemeentes, maar ook verwachtingen van klantgroepen. Deze ontwikkelingen vragen om een proactieve manier van werken. Waarbij de organisatie efficiënt en effectief is met ontwikkelkracht en creativiteit. Kijkend naar dit speelveld is openheid, samenwerking en co-creatie van essentieel belang. Met lokale partijen in het (culturele) veld. En bovenlokaal binnen bibliotheekland. De Boekenberg realiseert zich dat, gezien de grootte van de Boekenberg, door samenwerking en wellicht fusie met andere bibliotheken (en mogelijk andere culturele instellingen), de kracht van de Boekenberg behouden en versterkt kan worden. Het is de ambitie van de Boekenberg om te onderzoeken of en hoe verdergaande samenwerking met omliggende bibliotheken vorm kan krijgen. Organisatie Een ambitieuze Boekenberg, vraagt om een organisatie die initiatieven stimuleert en faciliteert. Zodat impulsen van buiten soepel en flexibel, samen opgepakt kunnen worden. Een dergelijke opzet kenmerkt zich door medewerkers die (op basis van afgesproken resultaten) maximaal verantwoordelijkheid nemen en facilitering hiervan door management; een platte organisatie met veel onderlinge samenwerking. Flexibele dienstverlening en een platte organisatie kunnen alleen bestaan als er goede aandacht is voor de mens in de organisatie en hun bijdrage aan deze ambitie. Dit vraagt heldere en duidelijke inzet van HR instrumenten en het actief inzetten van HR beleid. De ontwikkeling ervan achten wij in en voor 2013 en 2014 van cruciaal belang. In deze ontwikkeling is het van belang veel aandacht te hebben voor de capaciteiten en de potentie van iedere huidige medewerker (kan hij of zij mee, en wat is er nodig ter ondersteuning) en voor de begeleiding. We zullen stappen nemen om dit ontwikkelvermogen te stimuleren of te zoeken naar alternatieven voor hen die niet mee kunnen of willen. Om de ambitie van de Boekenberg vorm te geven kan afscheid nemen van medewerkers aan de orde zijn. Dit vraagt het naar onze mening een actief proces van toetsen waar medewerkers staan en hen te helpen. Om dit proces optimaal te kunnen uitvoeren zien wij een aantal strategische cultuurpunten: Er wordt geïntegreerd samengewerkt aan het aanbod en de dienstverlening. Naast meer diversiteit in het werk ontstaat hierdoor een betere samenwerking. Meer eenheid creëren. Verwachting over rol van ieder individu in de bibliotheek gaan wij verduidelijken Invoering resultaatgericht werken Versterking prestatiecultuur Meer gerichte aanspreekcultuur Veel investeren in personeel (en ontwikkeling) Saamhorigheid versterken (achter 1 doel) HRM proces inrichten Dit stuk markeert de start van een nieuwe beleidsperiode. Het is voor de bibliotheek van levensbelang om de organisatie en haar mensen zo te positioneren dat we toekomstbestendig zijn. Bij alle beslissingen speelt de nieuwe financiële realiteit een rol. De (scherpe) keuzes die gemaakt (moeten) worden zorgen ervoor dat duidelijk wordt waar de bibliotheek voor staat. Wat blijft is dat de bibliotheek trots is op haar nieuwe onderkomen en ook in afgeslankte vorm waarde toevoegt en staat voor haar ambities. 7

8 Bijlage 1 DEUREN OPEN Strategie Vereniging van Openbare Bibliotheken, juli

9 Transformatie We zitten midden in de vierde informatierevolutie (bron Wikipedia). Na de uitvinding van het schrift, het boek en de boekdrukkunst bepaalt de revolutie van IT en internet nu hoe de mens omgaat met informatie en kennis. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor bibliotheken. Nu en de komende jaren opereren wij in een periode van transformatie. De bibliotheek van de 21 e eeuw heeft de flexibiliteit om adequaat antwoord te geven op de informatierevolutie, veranderend gedrag van klanten, overheidsbezuinigingen en andere ontwikkelingen. is al succesvol met het antwoord geven op deze ingrijpende ontwikkelingen met onder andere de transformatie naar de Bibliotheek op school voor het basisonderwijs (leesbevordering en mediawijsheid), het voorschoolse traject (voorleesprojecten) en een aantrekkelijke programmering voor volwassenen. Met deze strategie zetten we de verdere wegen uit naar uitbreiding van onze succesverhalen door inspiratie, innovatie, blijvend te veranderen en in te spelen op de ontwikkelingen in de maatschappij. Omdat de transformatie zich manifesteert op landelijk en internationaal niveau sluiten we zo veel als mogelijk is aan op de antwoorden die bibliotheken en andere instellingen landelijk en internationaal ontwikkelen. Om die reden omarmen we de landelijke digitale bibliotheek voor e-content en drie landelijke sleutelprojecten die de komende jaren (verder) worden ontwikkeld door de Nederlandse bibliotheken: de Bibliotheek op school (fysiek en digitaal), de Nationale Bibliotheek Catalogus (digitaal) en de Nationale Bibliotheekpas. 9

10 DEUREN OPEN VOOR EEN RIJKER LEVEN Open deur: de bibliotheek maakt je leven rijker. Een leven lang kun je er leren, lezen, je ontspannen, je verdiepen, je verbazen, met elkaar in gesprek gaan en heel wat wijzer worden. De drempel is laag, de openbare bibliotheek is voor iedereen bereikbaar. Daarmee levert de bibliotheek de samenleving waarde, steeds weer opnieuw, ook in een snel veranderende omgeving. Nog een open deur: de bibliotheek van de 21 e eeuw toont ondernemerschap. Wij zijn alleen relevant als onze deuren open staan. Offline en online, voor de klant en voor onze maatschappelijke partners. Bezuinigingen zetten de bereikbaarheid en de kwaliteit van de bibliotheek onder druk.. We moeten onze dienstverlening aanpassen en vernieuwen, terwijl veel klanten gebruik willen blijven maken van de bestaande bibliotheekdiensten voor het lenen van boeken, het in de bibliotheek raadplegen van informatie, voor school, studie of werk. Ons antwoord hierop is ondernemerschap. Onze strategie is er op gericht de bibliotheek bereikbaar te houden voor zoveel mogelijk mensen, met specifieke aandacht voor jeugd en de aan de kernen gebonden inwoners. Hiervoor werken we samen met partners in onze regio en met andere bibliotheken. We willen zoveel mogelijk klanten zo goed mogelijk bedienen met een passend aanbod op de plek die voor hen telt. We maken van de bibliotheek een fysiek en digitaal informatieknooppunt dat ook in de 21 e eeuw waarde levert voor individu en samenleving door maatschappelijk te ondernemen. De technologie biedt kansen, de economie geeft urgentie en onze klanten willen het. De deuren van de bibliotheek staan open voor een rijker leven. MISSIE De bibliotheek staat midden in de maatschappij met een eigentijdse missie: De bibliotheek is het lokale fysieke en digitale informatieknooppunt dat de persoonlijke ontwikkeling van burgers stimuleert en faciliteert. De bibliotheek schept essentiële voorwaarden voor een leven lang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en groepen en levert daarmee een cruciale bijdrage aan de democratie en de kennissamenleving. De kernfuncties van de bibliotheek zijn lezen, leren en informeren en daaraan ondersteunend cultuur, ontmoeting en debat. De bibliotheek is the place to be voor de inwoners van de regio. VISIE De bibliotheek levert waarde aan samenleving en individu. Hoe? Wij zijn een actieve partner van het onderwijs en leveren diensten en expertise op het gebied van leesbevordering, mediawijsheid en informatievoorziening. Wij stimuleren de geletterdheid, mediawijsheid en nieuwsgierigheid van burgers. Wij stimuleren lezen, leren en ontwikkeling in een inspirerende, laagdrempelige en eigentijdse omgeving. Wij gidsen naar en bieden toegang tot fysieke en digitale informatie. Wij zijn een betrouwbare partner, nemen het voortouw in vernieuwing en bieden een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding. Wij nemen het initiatief om samen met andere culturele instellingen een vernieuwende en waar mogelijk gezamenlijke programmering te bieden op het gebied van kunst, cultuur, ontwikkeling en literatuur. Wij bieden werk moet goede ontplooiingsmogelijkheden en arbeidsvoorwaarden in een innovatieve en resultaatgerichte organisatie. 10

11 STRATEGIE Om deze visie te realiseren richten wij ons de komende jaren ( ) in het bijzonder op: 1. de bibliotheek voor individu en samenleving 2. de evolutie tot fysiek en digitaal knooppunt voor media en informatie 3. de ondernemende bibliotheek WAARDE EN WAARDERING Op dit moment zijn het vooral de politici die een oordeel geven over onze maatschappelijke waarde. Zij spreken zich er namens hun kiezers over uit of de kosten opwegen tegen de waarde die de bibliotheek levert aan de samenleving. De gezamenlijke bibliotheken willen overheid, politiek en andere stakeholders meer inzicht geven in de maatschappelijke waarde die de bibliotheek levert met de focus op het volgende: de waarde voor de kenniseconomie, met de dienstverlening aan het onderwijs (leesbevordering, mediawijsheid en informatievoorziening en verwerking), de toegang tot informatie in digitale en fysieke vorm, de levering van informatie op maat, faciliteiten als werken studieplekken etc. de waarde voor alfabetisering en de bestrijding van laaggeletterdheid. de waarde voor de ontwikkeling van informatievaardigheden. de waarde als de leesmotor van Nederland. de waarde voor maatschappelijke thema s als sociale samenhang, het educatieve en culturele klimaat en de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van dorpen, steden en wijken. 11

12 Maatschappelijke onderneming De bibliotheek is een maatschappelijke onderneming, grotendeels bekostigd uit publieke middelen. Deze bekostiging vindt zijn grond in de waarde die de bibliotheek aan de (kennis)samenleving levert. De maatschappelijke waarde wordt alleen werkelijkheid als bibliotheken waarde aan klanten leveren. De bibliotheek levert waarde Nederland kan trots zijn op zijn bibliotheken. Op zo n duizend plekken en 24/7 online heeft elke Nederlander via de bibliotheek toegang tot fysieke en digitale boeken, informatie, cultuur, ontmoeting en debat. De bibliotheek opent deuren naar een rijker leven. In 2012 hebben openbare bibliotheken circa 4 miljoen leden, die 100 miljoen keer een boek of ander medium lenen. Een kleine tienduizend medewerkers zijn hen daarbij dagelijks van dienst. Ook vinden nog eens vele duizenden bezoekers de weg naar lezingen, workshops, voorstellingen en andere evenementen. We vinden het belangrijk dat er een goede afstemming is tussen basisbibliotheken, de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB), Bibliotheek.nl (BNL), de provinciale steunorganisaties (PSO s) en overheden (ministerie, provincies en gemeenten: OCW, IPO en VNG). De bijna zesduizend panelleden van het landelijke biebpanel waarderen de dienstverlening van de bibliotheek met een gemiddeld cijfer van 7,9. 12

13 1 DE BIBLIOTHEEK VOOR INDIVIDU EN SAMENLEVING Individu en samenleving zijn in. Massa (communicatie en consumptie) is uit. Onze klanten zijn individuen met persoonlijke wensen en voorkeuren. Zij verwachten een persoonlijke dienstverlening. Klanten organiseren zich informeel en naar eigen inzicht in zogenaamde communities of interest. De bibliotheek bedient individuen, communities en klantsegmenten. Voorheen was de dienstverlening gebaseerd op transacties (u zoekt een boek? Wij zorgen dat u het boek kunt lenen), maar in het nieuwe model staat juist de relatie met de klant centraal (u bent geïnteresseerd in gezondheid? Wij bieden u toegang tot de waardevolle informatie en activiteiten rond dit thema). De bibliotheek wil haar klanten een persoonlijke dienstverlening bieden, zowel in de fysieke als in de digitale omgeving. Klanten krijgen advies en aanbevelingen op maat. Zij worden geholpen door klantgerichte, deskundige medewerkers of via software die gebruik en waardering van content koppelt aan de Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC). Ook faciliteert de bibliotheek (lokale) communities met (meta)content. Zelfstandige professionals, kleine bedrijven en culturele instellingen worden bediend met een passend en concurrerend aanbod van diensten en faciliteiten (van advies tot werkplek). Het onderwijs heeft baat bij een sterke bibliotheek. De dienstverlening aan het primair (en in een later stadium aan het voortgezet) onderwijs, aan voor- en naschools leren en aan het voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid hebben de hoogste prioriteit en worden verder ontwikkeld, waarbij zo veel als mogelijk is wordt aangesloten op landelijk ontwikkelde modellen en verdere ontwikkelingen op landelijk niveau. We zoeken kinderen op met collecties op scholen en kinderopvang (voor- en naschools) en zetten leesconsulenten en mediacoaches in op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid. In deze periode (strategie ) richten we ons voor wat betreft de dienstverlening aan het onderwijs met name op de doelgroep 0 12 jaar (voorschools en basisonderwijs). Uit onderzoek (2012) blijkt, dat 25% van de leerlingen in Nederland het basisonderwijs verlaat zonder het vereiste leesniveau te halen. De ambitie van de Bibliotheek op School is, dat minimaal 85% van de leerlingen het vereiste leesniveau haalt. Voor volwassenen zijn er projecten op het gebied van mediawijsheid en de bestrijding van laaggeletterdheid en voor de aan de kern gebonden volwassenen worden producten en diensten ontwikkeld zoals een bezorgdienst, activiteiten in de omgeving en speciale collecties voor verzorgingsen verpleegtehuizen. De bibliotheek zal aansluiten bij landelijk klantonderzoek en we zullen maximaal gebruik maken van collectieve, landelijke marketingcampagnes. De inbedding hiervan zal worden versterkt in de bibliotheekorganisatie en in dit verband zoeken we ook de samenwerking met bibliotheekorganisaties in onze omgeving. We nemen zo snel mogelijk deel aan de landelijke bibliotheekpas die de komende jaren voor alle bibliotheken wordt ontwikkeld. Het aanbod van informatie en informatiedragers is enorm. De bibliotheek heeft als taak te zorgen dat individu en samenleving in hun vraag worden bediend. Voorwaarde is dat de bibliotheek zich verder ontwikkelt van een klantvriendelijke naar een klantgerichte en klantgestuurde aanpak. De wensen, voorkeuren en verwachtingen van de klanten geven richting aan de dienstverlening en bedrijfsvoering. Enerzijds werkt de bibliotheek mee aan de versterking van de branchebrede identiteit en anderzijds versterken we het lokale profiel van de bibliotheek. Het merk bibliotheek wordt steeds sterker door het dagelijks contact dat klanten, onderwijs, gemeenten, culturele instellingen en andere stakeholders zullen ervaren. Invoering van de Nationale Bibliotheekpas en collectieve marketingacties leveren een belangrijke bijdrage aan het versterken van het merk bibliotheek. 13

14 Landelijk sleutelproject: de Bibliotheek op school (dbos) Goed kunnen lezen is een voorwaarde om volwaardig te kunnen functioneren in onze samenleving. Uit onderzoek blijkt, dat kinderen die veel leeskilometers maken beter leren lezen en later meer kans hebben op een succesvolle loopbaan. Uit onderzoek van de Stichting Lezen en Schrijven blijkt, dat 11 tot 13% van de Nederlanders laaggeletterd is en dat deze laaggeletterdheid de Nederlandse samenleving 570 miljoen euro per jaar kost. Preventieve maatregelen, in samenwerking met gemeenten en met name het primaire onderwijs, zijn van groot belang en van grote waarde voor onze samenleving. Landelijke producten en diensten als Boekstart (voorschools) en de Bibliotheek op school (basisonderwijs) zijn essentieel om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van kinderen en leveren een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van laaggeletterdheid (van de 15-jarigen is in Nederland bijna 15% functioneel analfabeet; vergelijk Finland: 4,5%).Vrijetijdslezen is de drijvende kracht achter geletterdheid en taalvaardigheid. Er bestaat ook een direct verband tussen omvang van de schoolbibliotheek en de leesresultaten. Op scholen met een grotere bibliotheek (grotere collectie, meer mensuren) waren de leesresultaten significant hoger. Gemiddeld 15% van het verschil in de leesscore wordt bepaald door de omvang van de bibliotheek. Een kwartier per dag vrij lezen zorgt er voor, dat kinderen per jaar nieuwe woorden leren. De Bibliotheek op School, zal de komende jaren verder landelijk worden uitgerold en verder worden ontwikkeld op basis van de evaluaties met gemeenten en onderwijs en de uitkomsten van de landelijke monitor. Leesbevordering wordt gezien als een essentieel wapen ter voorkoming van taalachterstanden en laaggeletterdheid. Naast de pijler van leesbevordering is het ook van grote maatschappelijke waarde dat leerlingen in het (basis)onderwijs mediawijs worden en zijn. De nadelige gevolgen van het niet op de hoogte zijn van de effecten van het onjuist gebruik van (nieuwe) media en het niet effectief gebruiken van deze media zijn dagelijks zichtbaar. Bibliotheken zijn in staat leerlingen (en leerkrachten) te begeleiden naar het op een verantwoorde én effectieve manier gebruiken van (nieuwe) media. De Bibliotheek op School verzorgt een op maat gesneden, actuele collectie van media in de basisschool (de collectie dicht bij de kinderen, ook voor hen die van huis uit beperkt/niet worden gestimuleerd), stelt in samenwerking met de school een lees- en mediaplan op (doorgaande lijn leesbevordering en mediawijsheid) monitort de resultaten, stelt de plannen bij op basis van de resultaten, evalueert en legt verantwoording af aan het (basis)onderwijs en de gemeenten. De expertise van de leerkrachten van school en de leesconsulenten en mediacoaches van de bibliotheek zorgen voor het succes. De Bibliotheek op School is een belangrijke stap in de transformatie van de bibliotheek en vraagt veel investering op het gebied van scholing en bij- en omscholing van medewerkers. De inspanningen met betrekking tot de Bibliotheek op School moeten binnen afzienbare tijd leiden tot zichtbare resultaten vanuit de monitor. De resultaten vanuit de Bibliotheek op school zullen op termijn in positieve zin grote effecten hebben op het verminderen van de kosten die jaarlijks zijn gemoeid met laaggeletterdheid (op dit moment 570 miljoen per jaar volgens onderzoek Stichting Lezen en Schrijven). De leesconsulent en de mediacoach komen naar je toe! 14

15 2 DE EVOLUTIE TOT FYSIEK EN DIGITAAL KNOOPPUNT Nieuwe informatiedragers veranderen de manier waarop mensen met informatie omgaan. De grens tussen kopen en lenen vervaagt. In de muziekindustrie biedt een model als Spotify consumenten toegang tot enorm veel content voor een vast bedrag per maand. Toegang wordt belangrijker dan bezit. De hoeveelheid content is zo groot dat content alleen geen meerwaarde biedt. Interfaces en interactie bepalen het succes van de dienstverlening. Dit zijn de krachten die de transformatie van de bibliotheek voortdrijven. Nu is niet meer dan ongeveer drie procent van de verkochte boeken een zogenaamd e-book*. In 2016 ligt dat naar verwachting op elf procent en in 2025 mogelijk tussen de veertig en zestig procent. We willen dat onze transacties een afspiegeling zijn van deze percentages. Vanzelfsprekend kiezen klanten hun eigen mix van analoge en digitale content. Bibliotheken gaan hun dienstverlening in één pakket aanbieden. Eén sleutel opent alle deuren. De collecties van alle openbare bibliotheken in Nederland worden ontsloten door de Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC). De Nationale Bibliotheekpas geeft toegang tot de fysieke en digitale bibliotheek op landelijk niveau. Voorwaarden en tarieven zijn landelijk uniform en daarbinnen gedifferentieerd naar mate en aard van gebruik. De bibliotheek transformeert naar een gebouw met een fysieke collectie naar een lokaal knooppunt dat gidst naar fysieke en digitale media en informatie. De bibliotheek plaatst deze informatie in een context en stelt burgers in staat er waarde en waardering aan toe te voegen. De fysieke bibliotheek blijft een gebouw (in welke vorm dan ook: in een cultuurhuis, in een school, als separate bibliotheek, in een verzorgingstehuis) met een collectie en is de huis- en studeerkamer van de regio. De fysieke collectie wordt compacter en aantrekkelijk en inspirerend geëtaleerd, in verbinding met de digitale content. Voor digitale presentatie sluit de bibliotheek zoveel mogelijk aan bij de wereldwijde platforms als Google, Facebook en WorldCat. Een aangenaam verblijfsklimaat, ruime openingstijden, aantrekkelijke programmering, goede koffie, deskundig en vriendelijk personeel, een verleidelijke presentatie van media maken van de fysieke bibliotheek een inspirerende omgeving voor persoonlijke ontwikkeling. Je vindt wat je zoekt, zowel in fysieke als digitale vorm, maar ook wat je niet zoekt en daarom misschien des te waardevoller is. 80 procent van de verkochte e-books in het eerste kwartaal van 2012 valt in de categorie fictie, 14 procent in non-fictie en 4 procent in kinderboek; 4 procent van alle verkochte papieren boeken is ook als e-book verkrijgbaar; van alle verkochte fictietitels is 15 procent als e-book beschikbaar (Bron: Boekblad 17 augustus 2012) 15

16 Landelijk sleutelproject: de Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC) De Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC) zal de ruggengraat zijn voor de functie van informatieknooppunt en ontsluit content van openbare en andere bibliotheken, van andere publiek gefinancierde instellingen (erfgoed, omroep) en van commerciële leveranciers (kranten, uitgevers). Via de NBC kan de klant lenen en kopen, streamen en downloaden, in de bibliotheek, thuis, op het werk en onderweg. Samen met de andere bibliotheken in Nederland vormen we de Collectie Nederland en samen zorgen we er voor, dat deze collectie maximaal toegankelijk is. Deze zogenaamde long tail (het grote aantal media, dat buiten de spreekwoordelijke Top 100 valt) van onze kennis en cultuur is tot leven gekomen. Een en ander vereist een stevige logistieke infrastructuur en aansluiting bij het landelijke netwerk is dan ook essentieel. De bibliotheken hebben een marktaanvullend aanbod gecreëerd als bijdrage aan de Nederlandse kenniseconomie en als breed erkende bron in de kennisinfrastructuur. Digitale content wordt landelijk ingekocht, aangevuld met wat regionaal en lokaal van belang is. De inkoop van de fysieke content blijft vooralsnog een verantwoordelijkheid van de lokale bibliotheek. We streven er vanuit efficiency naar, in samenwerking met minimaal twee omliggende bibliotheekorganisaties, dat de inkoop van de fysieke content uiterlijk eind 2014 is uitbesteed aan een externe partij. 16

17 3 DE BIBLIOTHEEK ONDERNEEMT We willen de bibliotheek verder ontwikkelen als (maatschappelijk) ondernemende organisatie. De bibliotheek zit midden in een transformatie waarbij er minder geld beschikbaar is en de vraag is of de bibliotheek meer of minder kan doen. Hoe kan de bibliotheek de winkel verbouwen met de deuren open? Hoe bedien je klanten die andere, vaak hogere eisen stellen? Het antwoord op deze vragen ligt besloten in maatschappelijk ondernemerschap, een manier van ondernemen waarmee de bibliotheek midden in de samenleving staat als partner van overheden, onderwijs en andere instellingen en bedrijven. Zo transformeert de bibliotheek van uitvoerende leverancier naar strategisch partner. De bibliotheek onderzoekt actief welke kansen er liggen bij klanten, overheden, onderwijs en andere stakeholders. Daarbij sluiten we aan bij de regionale en lokale agenda s en knopen we samenwerkingsverbanden aan. We intensiveren de contacten met de bestaande partners en zijn actief op zoek naar nieuwe. We zijn een maatschappelijke onderneming, worden voor een groot deel bekostigd uit publiek geld en besteden daarom veel aandacht aan de informatie en verantwoording aan subsidiënten, andere stakeholders en naar de inwoners van de regio ( horizontaal verantwoorden ). We willen het aandeel van de inkomsten van klanten en partners in de begroting verhogen door onder andere het bereik van de bibliotheek verder te vergroten, door meer zakelijke diensten te verlenen en door dienstverlening op maat in combinatie met differentiatie van tarieven. We zijn actief op zoek naar kostenbesparingen door samen te werken met bibliotheken, ondernemingen, onderwijs en culturele en andere instellingen.. Voor de bibliotheekprocessen (catalogus, leners- en leenadministratie) wordt ingezet op één landelijk IT-systeem. Het ondernemerschap in de organisatie wordt versterkt. Onze medewerkers zijn het belangrijkste bedrijfskapitaal en we willen hen maximaal in staat stellen de transformatie van de bibliotheek mee te maken en te realiseren. De bibliotheek van de 21 e eeuw heeft mensen nodig met de juiste competenties om klantgericht, klant- en vraaggestuurd te werken en tegelijkertijd initiatieven te ontplooien om klanten en partners nog meer te boeien en binden. We vragen van iedere medewerker een competentie-ontwikkeling op het gebied van klant- en vraaggestuurd werken en bieden daarin maximale ondersteuning. Klantgerichtheid, innovatiekracht en resultaatgerichtheid zijn de trefwoorden. 17

18 Landelijk sleutelproject: de Nationale Bibliotheekpas De Nationale Bibliotheekpas betekent een stap vooruit richting klantgerichte en klantgestuurde dienstverlening. De landelijk toegankelijke bibliotheek kan de klant meer waarde leveren met deze pas. Lokale bibliotheken kunnen collecties waarin zij uitblinken ontsluiten voor een landelijk publiek. Bezoekers van buiten de regio kunnen materialen lenen, laten leveren en in hun eigen woonplaats inleveren. De Nationale Bibliotheekpas zal een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Collectie Nederland. Met elkaar uiteindelijk de zogenaamde long tail vorm geven betekent ook een afname in de kosten van de fysieke collectie, waardoor ruimte ontstaat voor de aanschaf van e- content. Met andere woorden: meer voor minder geld! De Nationale Bibliotheekpas vormt een belangrijke stap voorwaarts in de ontwikkeling naar een landelijke bibliotheek, zowel in fysieke als in digitale vorm. 18

19 AAN DE SLAG De hiervoor beschreven strategische lijnen hebben we vertaald in succesbepalende factoren. Deze factoren staan de komende jaren centraal in ons beleid. Onze jaarplannen en de werkzaamheden van alle medewerkers zijn gebaseerd op de strategische lijnen en de succesbepalende factoren. 19

20 Bijlage 2 Toespraak Prinses Laurentien tijdens de Bibliotheektweedaagse ,5 miljoen volwassenen hebben moeite met lezen en schrijven in Nederland. 2/3 van die mensen is geboren en getogen in ons land. 42 % van de Nederlandse kinderen en jongeren leest nooit thuis en bijna de helft van de 15- jarigen leest niet voor zijn plezier, tegen 37 % internationaal. Jongens vinden lezen minder leuk dan meisjes - en scoren dan ook lager. 14,3 % van de 15 jarigen is laaggeletterd. De neerwaartse trend lijkt te zijn gestopt, maar in relatie tot andere landen doen we het slechter, want die gaan vooruit En 25% van de kinderen verlaat de basisschool met een leesachterstand van 2 jaar.. Op het eerste gezicht hebben we in Nederland en andere welvarende landen alles wat nodig is - van leerplicht tot lerarenopleidingen. Wat mist er dan nog? Het is de kwaliteit die het verschil maakt. En wat nog steeds beter kan, is dat het belang van lezen en schrijven als een breed gedragen sociaaleconomisch vraagstuk wordt gezien, niet alleen als iets van het onderwijs. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, kunnen we het samen oplossen - van bibliotheken tot doctoren en overheden, van werkgevers tot vakbonden en maatschappelijke organisaties. En laten we ons goed blijven realiseren dat de thuisomgeving en de maatschappelijke omgeving naast school cruciaal blijft: een huis met boeken, kranten of tijdschriften, ouders die lezen, boeken op ontmoetingsplekken in de stad, de fysieke zichtbaarheid van aantrekkelijk leesmateriaal. Een taalrijke omgeving is van grote invloed op iemands verdere bestaan. Ook digitaal leesmateriaal speelt hierin een rol, en is uiteraard van grote waarde. Laten we vooral niet in 'slecht nieuws' blijven hangen. Er is ook veel goed nieuws om ons door te laten blijven inspireren en op aan te haken. 66% van de kinderen tussen 0-18 is lid van de bibliotheek, en het aantal leden is iets gestegen (dan moeten we er natuurlijk wel voor zorgen dat het actieve lidmaatschappen zijn). Interesse in lezen, leesstrategieën en leesprestaties hangen nauw samen: meer leesinteresse helpt effectiever leren en leidt tot betere schoolprestaties. Vaker lezen in vrije tijd bevordert taalvaardigheid. Opgroeien met boeken verlengt de schoolloopbaan - deze is drie jaar langer als kinderen opgroeien in een huis waar boeken zijn. Telkens een nieuw boek is van belang; dat stimuleert tot doorleren, vergroot cognitieve vaardigheden, verbetert schoolprestaties. Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen. Leesvolume bepaalt woordenschat - en woordenschat heeft weer een positieve invloed op zelfvertrouwen en communicatieve vaardigheden. Vrijetijdslezen heeft invloed op begrijpend lezen. Lezen beïnvloedt opleidingsniveau positief. Het beste nieuws is: lezen gaat overduidelijk over mensen, en dus de samenleving. Lezen - en schrijven, laten we dat vooral niet vergeten! - gaat om zelfvertrouwen. Het gaat over hoe iemand in de samenleving staat en zich bewust is van zijn of haar mogelijkheden. Een kind dat leert lezen is zich er plotseling van bewust dat er een wereld om hem heen is - een wereld om te ontdekken, om in te duiken. Door de gedachten en avonturen van een ander te kunnen lezen, verruim je je eigen gedachten en blik. En dat versterkt weer dat zelfvertrouwen. 20

21 Als het over mensen gaat, gaat het dus de hele samenleving aan. Ja, lezen gaat natuurlijk over plezier. Het gaat ook over persoonlijke verrijking. Maar waarom proberen we niet meer inzicht te krijgen in de economische rendementen van lezen en schrijven? Want met die onderbouwing plaatsen we taalvaardigheden in het centrum van het debat - precies waar het moet zijn. Dat is dus - onze -individuele en gezamenlijke opdracht: om vraag te creëren naar het aanbod van de bibliotheken en andere plekken. De bibliotheek is de lokale ontmoetingsplek en studieplek waar mensen elkaar treffen, waar gesnuffeld kan worden in allerlei materiaal. Maar ook de digitale bibliotheek, die toegang geeft tot nog veel meer bronnen van kennis, ervaring en ideeën. Die functie is een investering in gemeenschapszin, waar de hele samenleving baat bij heeft. Vraag creëren betekent dat we het aanbod van kennis, ervaring en ideeën - relevant, toegankelijk en aantrekkelijk moeten maken voor mensen op grote schaal. Mensen moeten het willen opzoeken. Daarvoor moeten we begrijpen hoe het aanbod hun leven verbetert; begrijpen hoe het bijdraagt aan het bereiken van ambities en dromen, zoals gezondheid, geluk, veiligheid, een stabiele baan en duurzaamheid. Act now! De bibliotheek heeft de verantwoordelijkheid om iedereen te betrekken bij de samenleving, om iedereen stappen te laten maken in zijn of haar lees- en schrijfvaardigheden. Dat is belangrijk voor ieders persoonlijke ontwikkeling en voor de ontwikkeling van de maatschappij als geheel. Dat vraagt van ons allen om vooral goed te kunnen luisteren en ons in te leven in anderen en te denken vanuit de mensen die we willen bereiken. Wat motiveert iemand, hoe passen kennis, ervaring en ideeën in iemands leven en welke rol spelen de bibliotheek en anderen daarin? De bibliotheek op straat past natuurlijk heel goed bij de gedachte om de mens centraal te stellen bij lees- en schrijfbevordering. Wanneer we de wereld bekijken door de ogen van iemand die moeite heeft met lezen en schrijven waar kijken we dan naar? Welke barrières zijn er en vooral - waarin moeten we de oplossingen vinden? Als we weten dat motivatie alles is, hoe motiveren we kinderen om nog meer te gaan lezen voor hun plezier? Als we denken vanuit de mens, moeten de oplossingen dus ook dichtbij de mens liggen. Daarom moeten we naar de mensen toe - bijvoorbeeld door volwassenen een cursus aan te bieden, met behulp van getrainde vrijwilligers, in hun directe omgeving. Ook moeten we ouders betrekken bij het leerwerk van hun kinderen thuis. Dat moeten we relevant en laagdrempelig maken, en de enorme winst ervan inzichtelijk maken. De werelden van goed en slecht nieuws zijn meestal niet gescheiden - ook hier niet. En ook de oplossingen liggen dus in het verbinden van werelden. De functie van bibliotheken is evident. Want als geletterdheid in het hart staat van de maatschappij, dan mogen bibliotheken nooit ver weg zijn. Aan u allen de call to action om de winst van taalvaardigheden voor mensen en de samenleving zichtbaar en inzichtelijk te maken! Bron: Toespraak van Prinses Laurentien tijdens de Bibliotheektweedaagse 2012 te Middelburg, 13 december

22 Bijlage 3 Uitleg Bibliotheek op School (aparte bijlage) 22