Het Leerplaats Profiel afdeling Neurologie VUMC

Transcriptie

1 Het Leerplaats Profiel afdeling Neurologie VUMC 1

2 Welkom op de afdeling Neurologie In dit leerplaatsprofiel wordt beschreven wat er geleerd kan en moet worden op deze zorgeenheid. Het profiel is opgebouwd volgens de stappen van De Verpleegkundige Standaard van VUmc en gecombineerd met het CanMEDS model. Het is aan te raden om dit profiel te gebruiken voor het opstellen van je Leeractiviteitenplan of stagewerkplan. Eerst willen we graag iets vertellen over de visie op verplegen in VUmc: De verpleegkundige volgt de patiënt Patiënten weten steeds meer over hun ziekten en behandelmogelijkheden. De verpleegkundige steunt hen hierin en zoekt naar de beste aansluiting. De verpleegkundige gebruikt nieuwe technieken en inzichten Nieuwe technologie wordt volledig geïntegreerd in het dagelijkse werk De verpleegkundige werkt multidisciplinair De verpleegkundige neemt verantwoordelijkheid binnen het eigen domein. Die verantwoordelijkheid wordt door de andere teamleden gezien en erkend. Samen met andere disciplines wordt gewerkt aan een effectief zorgproces. De verpleegkundige redeneert klinisch De verpleegkundige is in staat om in aansluiting op de medische indicatie de zorgvraag te formuleren. De verpleegkundige weet welke factoren bepalend zijn voor het beloop van een ziektebeeld en behandeling. Methodisch werken en reflectie op het eigen handelen is geïntegreerd in het dagelijkse werken. De VUmc-verpleegkundige werkt hier veilig en zorgvuldig en legt hier verantwoording over af. De verpleegkundige ontwikkelt zich permanent Blijven leren is een attitude die we zoeken en faciliteren. Al vanaf het begin van de opleiding zijn er leerwerkplaatsen. Na diplomering werkt de VUmc-verpleegkundige in eigen tempo via modulair onderwijs en E-learning aan verdere professionalisering. Verdere specialisatie is mogelijk in de patiëntenzorg of gerelateerde functies in domeinen als onderzoek, opleiden of management. De verpleegkundige kent het belang van wetenschappelijk handelen Verpleegkundig wetenschappelijk onderzoek is essentieel voor de ontwikkeling van kennis over het verpleegkundig domein en leidt tot betere kwaliteit van zorg. Evidence Based Nursing zal worden ingezet om nieuwe inzichten in de praktijk toe te passen. 2

3 Fig.1: De Verpleegkundige Standaard uitgebeeld Fig2: De Canmeds uitgebeeld 3

4 De volgende diagnoses komen op onze afdeling veel voor: Commotio cerebri Contusio cerebri Delier Epilepsie/ status epilepticus Herseninfarct Hernia/ cauda syndroom Hydrocephalus Intra cerebraal hematoom Meningitis/ encephalitis Multiple sclerose Opname van verdere diagnostiek / second opinion Ruimte innemend proces in cerebro (tumor/abces) Subarachnoïdale bloeding Subduraal/ epiduraal hematoom Terminale/ palliatieve zorg Trauma Capitis Ziekte van Parkinson Aan te raden literatuur Neurologie voor verpleegkundigen H.J. Gelmers Klinische neurologie J.B.M. kuks J.W. Snoek H.J.G.H. Oosterhuis Neurologie Dr. A. hijdra Dr. P.J. Koudstaal Dr. R.A.C. Roos Websites (informatie over beroertes)

5 Het verpleegkundig proces Hieronder volgt specifieke informatie over hoe het verpleegkundig proces op onze afdeling is georganiseerd. Het verpleegkundig proces loopt parallel aan het geneeskundig proces en begint bij de ontmoeting met de patiënt en loopt door tot de nazorg. De volgende processtappen worden beschreven: Ontmoeten Verzamelen van gegevens Stellen van de verpleegkundige diagnose Opstellen van het verpleegplan Uitvoeren van de verpleegkundige interventies Evalueren en bijstellen Afronden verpleegkundige zorg + ontslag Nazorg Geneeskundig proces Verpleegkundig proces Ontmoeten Verzamelen gegevens Stellen verpleegkundige diagnose(s) Opstellen verpleegplan Uitvoeren vpk interventies Evalueren en bijstellen Afronden vpk zorg + ontslag Nazorg De Verpleegkundige Standaard vormde een belangrijke inspiratiebron voor de totstandkoming van dit leerplaatsprofiel. Het PDF bestand staat op internet en is hier te lezen: 5

6 Ontmoeten; start van de professionele relatie De verpleegkundige stelt zich open en belangstellend op naar de patiënt en diens naasten. Bij de ontmoeting positioneert de verpleegkundige zich als professional en informeert de patiënt over wat hij kan en mag verwachten van haar en haar collega s. Een goed verlopen ontmoeting zal de patiënt ervan overtuigen dat hij gezien, welkom, belangrijk en veilig is. Bij ons op de afdeling verloopt de eerste ontmoeting met de patiënt als volgt: Ongeveer 80% van de patiënten op onze afdeling worden acuut opgenomen. Dit kan zijn via de Intensive Care Volwassenen, de Medium Care, de Spoedeisende Hulp, de Acute Opname Afdeling of de polikliniek. Wanneer het noodzakelijk is dat een patiënt nog voortdurend word geobserveerd wordt hij opgenomen op een van de opnamezalen. Dit zijn vaak patiënten waarbij de controles nog zeer frequent moeten worden gedaan, zoals de EMV-score en/of controle van de vitale functies. Voordat een patiënt op de afdeling komt word er een bed klaar gezet en word er gecontroleerd of alle benodigdheden op en rondom het bed aanwezig. De patiënt ontmoet niet alleen de verpleegkundige, maar ook o.a de Medisch- Medewerker- Administratie, verpleeghulp, de zaalarts en specialist. In een eerste gesprek wordt, de anamnese afgenomen en vertelt de verpleegkundige over de gang van zaken op de afdeling. Een aantal patiënten wordt gepland opgenomen. Bij de neurologie zijn het vaak mensen die komen voor het instellen of toedienen van medicatie, zoals bijvoorbeeld bij de ziekte van Parkinson en/of Multipele Sclerose. Er vinden ook geplande dag opnames plaats onder meer bij mensen die een TIA hebben doorgemaakt, tegenwoordig worden deze patiënten opgenomen door het personeel van de dagbehandeling. Tijdens de artsenvisite wordt bekend wie er met ontslag mag en dit wordt doorgegeven aan de teamleider. De opnameplanning gebeurt dagelijks in overleg met de teamleiders of de verpleegkundigen die de oudste van dienst zijn. De gemiddelde ligduur op onze afdeling is zo n 6 a 7 dagen. Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS: 1. Verpleegkundige Vakbekwaamheid 2. Communicatie 7. Professionaliteit en Reflectie 6

7 Verzamelen gegevens De eerste gegevens van de patiënt worden verzameld in het anamnesegesprek en deze worden vastgelegd in de verpleegkundige status. De verpleegkundige heeft dan de medische en historische gegevens al geraadpleegd en gebruikt dit in het anamnese gesprek. Bijvoorbeeld om te checken welke informatiebehoefte de patiënt heeft. Zo wordt informatie op maat gegeven, wat past binnen de visie van het sturen op zelfmanagement van de patiënt. Informatie komt van de patiënt, van diens omgeving en van andere zorgverleners. Op de afdeling gebruiken we het anamneseformulier wat ziekenhuis breed word gehanteerd. Bij ons op de afdeling verzamelen we op de volgende manier de gegevens: Medisch dossier Medische en verpleegkundige overdracht vanuit een ander ziekenhuis Anamnese (eventuele eerdere anamneses) Informatie van de patiënt zelf en/of diens naasten Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1 Verpleegkundige vakbekwaamheid 2 Communicatie 6 Organisatie en Kwaliteit 7

8 Stellen van de verpleegkundige diagnose/ het verpleegprobleem Verpleegkundige diagnoses vormen de basis voor de keuzes van verpleegkundige interventies en resultaten, waarvoor de verpleegkundige verantwoordelijk is. Het gebruik van dezelfde termen voor verpleegkundige diagnoses maakt het mogelijk om snel en helder aan te geven waarom een patiënt bepaalde verpleegkundige zorg nodig heeft. Belangrijk is dat er wordt vastgesteld welke feitelijke of dreigende gevolgen er zijn voor de bestaanszorg en het zelfmanagement van de patiënt. Bij ons op de afdeling komen veel verpleegkundige diagnoses voor. Zie figuur voor de meest voorkomende verpleegkundige diagnoses op onze afdeling Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1 Verpleegkundige vakbekwaamheid 2 Communicatie 3 Samenwerking 4 Kennis en ontwikkeling delen 6 Organisatie en kwaliteit 8

9 Opstellen van het verpleegplan Het verpleegplan is het hulpmiddel om de afgesproken zorg te continueren, ondersteunt bij het stellen van prioriteiten en is een waarborg voor individuele zorgverlening. In het verpleegplan worden verpleegkundige diagnoses, de beoogde zorgresultaten en de planning van de interventies en activiteiten overzichtelijk genoteerd. Op het moment van schrijven van dit leerplaatsprofiel wordt er op de verschillende afdelingen wisselend omgegaan met het opstellen en uitvoeren van verpleegplannen. In de nabije toekomst is uniformiteit wel de bedoeling, waarschijnlijk met ondersteuning van het Elektronisch Patiënten Dossier (EVA). Het betekent niet dat dit niet nu geleerd kan worden. Met theorie vanuit school zijn er genoeg kansen om casussen uit de praktijk te gebruiken voor het opstellen van het verpleegplan. Bij ons op de afdeling wordt er vooralsnog geen verpleegplan gemaakt, maar een werkplan binnen het Ziekenhuis Informatie Systeem bestaande uit kopregels en werkopdrachten, zoals Opnamediagnose Beleid Voorgeschiedenis Allergieën Onderzoek Consulten Vervolg traject Opname datum Behandelend Arts Verpleegkundige interventies Meten van vitale functies Infusen Drains Sondes Wondzorg Mobilisatiebeleid Verpleegkundige aandachtspunten Vochtbalans N.R.S Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1 Verpleegkundige vakbekwaamheid 2 Communicatie 3 Samenwerking 4 Kennis en ontwikkeling delen 6 Organisatie en kwaliteit 9

10 Uitvoeren van interventies Een verpleegkundige interventie is iedere professioneel uitgevoerde handeling die een verpleegkundige op grond van haar deskundige oordeel en klinische kennis uitvoert ten behoeve van de patiënt. Een interventie kan bestaan uit meerdere verpleegkundige activiteiten. De interventie bewaken van vitale functies kan bijvoorbeeld de volgende activiteiten omvatten: controleren, interpreteren en registreren van temperatuur, pols, ademhaling en tensie. TEKST Bij ons op de afdeling verricht de verpleegkundige m.n. interventies en activiteiten in de volgende gebieden: Neurologische zorg Cognitieve therapie Risicobestrijding b. informatiebeheer zorg voor bevorderen van de ademhaling communicatie huid-en ondersteuning bij wondverzorging probleemhantering Temperatuurregulering patiëntenvoorlichting Domein 1 Elementair fysiologische functies bevorderen van activiteiten en lichaamsbeweging zorg voor uitscheiding zorg bij immobiliteit zorg voor de voeding bevorderen van lichamelijk comfort Ondersteunen van de persoonlijke zorg Domein 2 Complex fysiologische functies zorg bij geneesmiddelengebruik Domein 3 Gedrag gedragstherapie Domein 4 Veiligheid omgaan met crisissituaties Domein 5 Gezin en familie zorg voor mantelzorger Domein 6 Gezondheidszorgstelsel Y. bemiddeling in zorgvoorzieningen zorg voor de weefseldoorbloeding Domein 7 samenleving Een aantal van de verpleegkundige activiteiten zijn zgn. verpleegtechnische handelingen, in bijlage 1 staat welke je op de neurologie kunt leren. Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1 Verpleegkundige vakbekwaamheid 2 Communicatie 3 Samenwerking 4 Kennis en ontwikkeling delen 6 Organisatie en kwaliteit 10

11 Evalueren en bijstellen van verpleegkundige zorgresultaten Om goede en tijdige zorg te kunnen leveren is het bewaken van en (bij)sturen op voortgang en resultaten cruciaal. Verpleegkundige en patiënt beoordelen de resultaten tijdens de zorgverlening, visiterondes en in het ontslaggesprek. Werken met verpleegkundige zorgresultaten is in VUmc nog niet sterk ontwikkeld. Inmiddels worden enkele uitkomsten digitaal gescoord zoals, decubitus, delier, ondervoeding en pijnscore. Bij ons op de afdeling word er niet gewerkt aan de hand van zorgresultaten TEKST Wel word de dagelijkse zorgverlening geëvalueerd en zo nodig bijgesteld; De verpleegkundige observeert, meet en rapporteert en evalueert de voortgang in ZIS en in de dagelijkse artsenvisite. De werkplannen worden dagelijks bijgesteld. De verpleegkundige neemt bij ontslag een tevredenheid enquête af bij de patiënt en/of diens naasten. Op de afdeling wordt er met de volgenden meetinstrumenten gewerkt; DOS; Delier Observatie Screening SNAQ; Short Nutritional Assessment Questionnaire (vroegtijdige erkenning van ondervoeding) Barthel index: meetinstrument om te bezien hoe zelfstandig mensen zijn in hun adl VAS (NRS); Visueel Analoge Schaal, waarmee de pijn ervaring van de patiënt word omgezet in een getal Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 5: maatschappelijke verantwoordelijkheid 6: organisatie en kwaliteit 7: professionaliteit en reflectie 11

12 Afronden verpleegkundige zorg en ontslag Als het zelfmanagement van de patiënt zodanig herstelt is dat ziekenhuis verblijf of behandeling op de dagbehandeling op de polikliniek binnen VUmc niet meer nodig is, volgt overdracht en ontslag. Ontslag hoeft niet te betekenen dat de patiënt geen verpleegkundige zorg meer nodig heeft. Overdracht en ontslag kan bijvoorbeeld van VUmc verpleegkundige naar wijkverpleegkundige. Met een adequate overdracht van de zorg wordt continuïteit voor een patiënt gewaarborgd. Bij ons op de afdeling hebben de meeste patiënten na ontslag nog een vorm van zorg nodig. Patiënten gaan naar huis met thuiszorg, naar een verpleegtehuis met een revalidatieafdeling of naar revalidatiecentrum. Soms is een tijdelijke opname op de transferafdeling in VUmc nodig, in afwachting op een plek in bijvoorbeeld een verpleeghuis. Als de verpleegkundige samen met de patiënt inschat dat er zorg nodig is, wordt dit zo vroeg mogelijk gemeld aan een medewerker van het transferbureau. Dit gebeurt via POINT. Verpleegkundigen van het transferbureau komen dagelijks op de afdeling voor indicatie, overleg en afstemming met de patiënt en de verpleegkundige. De verpleegkundige schrijft een verpleegkundige overdracht. De ontslagprocedure kan soms meerdere dagen duren. Op de afdeling wordt een ontslagchecklist gebruikt. Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1: verpleegkundige vakbekwaamheid 2: communicatie 3: samenwerking 6: organisatie en kwaliteit 12

13 Nazorg Bij ontslag hoort ook de nazorg. De patiënt wordt geïnformeerd over de leefregels die horen bij de herstelfase, de thuismedicatie en eventueel verandering hiervan. Afstemming van taken hierin tussen artsen en verpleegkundigen voorkomt verwarring bij de patiënt. Uit onderzoek is gebleken dat het telefonisch nabellen niet bijdraagt aan de patiënttevredenheid. Derhalve word dit niet meer gedaan, in plaats hiervan is er nu een patiënten tevredenheid enquête ontwikkeld, welke op de dag van ontslag word ingevuld door de patiënt en/of diens naasten. De feedback van de patiënt en diens naasten word gebruikt om de kwaliteit van zorg te optimaliseren Deze stap in het verpleegkundig proces kan gekoppeld worden aan de volgende CanMEDS 1: verpleegkundige vakbekwaamheid 2: communicatie 6: organisatie en kwaliteit 13

14 CanMED 4: kennis ontwikkelen en delen Alle stappen van het verpleegkundig proces zijn nu beschreven. De CanMEDrol: kennis ontwikkelen en delen verdient een eigen beschrijving. Het geven van werkbegeleiding kan in VUmc goed geleerd worden. Sinds September 2011 is er op onze afdeling een leerwerkplaats, waar verschillende studenten verpleegkunde opgeleid worden: MBO en HBO, voltijdsstudenten en student met een leerarbeidsovereenkomst, van 1 ste tot en met 4 e jaar. Op een leerwerkplaats wordt, onder continue supervisie van een coach, door verpleegkunde studenten zelfstandig zorg verleend aan patiënten. De leerwerkplaats biedt zo de mogelijkheid om stap voor stap bekwaamheid op te bouwen in de context van het (toekomstige) werk. Op een leerwerkplaats staat vooral het samen leren centraal, studenten leren met en van elkaar. Zo kan een 3e of 4 e jaars hetgeen hij/zij al weet en beheerst weer overbrengen op een 1 e of 2 e jaars en vise versa. Aan het einde van iedere dienst word er geëvalueerd, zowel schriftelijk als mondeling. Je aandachtspunten van vandaag zijn de leerdoelen van morgen. Kennis ontwikkelen Bij ons op de afdeling vinden we het belangrijk dat je kunt uitleggen wat je doet en waarom je het doet. Hiermee proberen we ieders kennis te ontwikkelen en je kritisch te leren denken Tweemaal per praktijkleerperiode krijg je extra scholing aangeboden op de afdeling in de vorm van een themadag. Tijdens zo n dag krijg je extra kennis en vaardigheden aangeboden, specifiek voor ons specialisme. Daarnaast worden er regelmatig klinische lessen gegeven, deze kun je terugvinden in de onderwijsagenda van de afdeling. 14

15 Tot Slot: Verder hechten we veel waarde aan de VUmc-code (zie hieronder), die aangeeft wat VUmc verstaat onder gedrag dat past bij onze kernwaarden, wat we verwachten van medewerkers, en waar de grenzen liggen. VUmc-code De VUmc-code is een alomvattende code, die aangeeft wat VUmc verstaat onder gedrag dat past bij onze kernwaarden, wat we verwachten van medewerkers, en waar de grenzen liggen. De VUmc code is daarom ook niet vrijblijvend. VUmc verwacht van alle medewerkers dat zij zich aan deze regels en normen houden. Schending van de VUmc-code wordt opgevat als plichtverzuim en kan leiden tot oplegging van disciplinaire maatregelen (artikel 11.1 CAO UMC) De missie van VUmc is: wij staan voor onderscheidende patiëntenzorg, hoogwaardig wetenschappelijk onderwijs en grensverleggend onderzoek. Het motto dat daarbij hoort is Samen kiezen voor beter. Als wij dit motto willen naleven naar elkaar, naar onze patiënten, naar onze studenten en naar de samenleving hebben we vertrouwen en veiligheid nodig. Vertrouwen en veiligheid ontstaan niet vanzelf. Openheid, eerlijkheid, integer en respectvol handelen zijn daarvoor de noodzakelijke voorwaarden. De onderstaande VUmc-code beschrijft vanuit onze kernwaarden betrokken, zorgvuldig en ambitieus hoe wij die openheid, eerlijkheid en integer en respectvol handelen vorm geven bij VUmc. 1. Betrokken Verantwoordelijkheid nemen Werken als een team en op een professionele en respectvolle wijze met elkaar omgaan Elkaar aanspreken op positief en negatief gedrag Met elkaar spreken, niet over elkaar Conflicten bespreekbaar maken en oplossen VUmc-belang stellen boven eigen (afdelings-) belang. Betrokkenheid bij VUmc betekent dat u uw verantwoordelijkheid neemt als medewerker, welke functie u ook heeft. Die verantwoordelijkheid neemt u in uw eigen werk, maar ook daarbuiten. Organisatiebreed denken staat hierbij voorop. In een multidisciplinaire organisatie als VUmc is werken als team onontbeerlijk. We doen het samen; een topspeler is ook een teamspeler. Op een professionele en respectvolle wijze met elkaar omgaan betekent dat wij iedereen met respect behandelen, onafhankelijk van geslacht, ras, leeftijd, afkomst, handicap, geloof, seksuele geaardheid en functie. Met iedereen bedoelen we: patiënten en hun naasten, vaste en tijdelijke collega s, gasten en professionals buiten VUmc. Voor goede samenwerking is het nodig dat u elkaar aanspreekt, niet alleen als iemand een fout maakt of ongewenst gedrag vertoont, maar ook als iemand juist een compliment verdient. 15

16 Dit doet u bij al uw collega s, ongeacht hun functie of rol. Meningsverschillen zijn er overal. Daarmee kunt je elkaar scherp houden. Maar we moeten deze bespreekbaar houden en opbouwend oplossen. Vraag zo nodig hulp van collega s, leidinggevende of een vertrouwenspersoon. In het geval van verpleegkunde studenten geldt hiervoor de praktijkopleider. 2. Zorgvuldig Zorgvuldig en vertrouwelijk omgaan met informatie Houden aan afspraak is afspraak Klachten en zorgcalamiteiten melden en serieus nemen Bewust zijn van het werken met publieke middelen Bewust zijn van organisatiebelang. Patiënten, bezoekers, medewerkers en studenten moeten zich veilig voelen in VUmc. Daarbij hoort allereerst dat er zorgvuldig en veilig wordt omgegaan met vertrouwelijke informatie, zoals patiëntgegevens, onderzoeksgegevens, medewerker gegevens en interne documenten. Vertrouwelijke en persoonsgebonden informatie wordt opgeslagen binnen het VUmc-domein, op een beveiligde omgeving. Voor al deze gegevens en informatie geldt strikte geheimhouding. Slordige en onzorgvuldige omgang met deze informatie is tegen de regels en leidt tot wantrouwen bij patiënten en reputatieschade aan VUmc. We houden ons aan gemaakte afspraken en we doen wat we zeggen. Voor een gevoel van veiligheid en vertrouwen is het van belang dat we volgens de voorschriften werken en incidenten, complicaties en calamiteiten direct op de voorgeschreven wijze melden. Zorgvuldig werken betekent ook dat we ons bewust zijn van het feit dat we werken in een semioverheidsinstelling. We werken dus met publieke middelen en geld. Het is daarom van extra belang dat wij de eigendommen, medicijnen en overige hulpmiddelen van VUmc met zorg gebruiken en niet verspillen. 3. Ambitieus Jezelf blijven ontwikkelen en innovatief zijn Openstaan voor kritiek en hierop reflecteren Topspeler én teamspeler zijn Voortdurend werken aan het beste resultaat. VUmc is een organisatie met ambitie. Dat is helder verwoord in het motto Samen kiezen voor beter. Daarom vragen we iedere medewerker en student om altijd meer uit zichzelf te halen. Kies ervoor om in overleg met uw leidinggevende uzelf te blijven ontwikkelen. Durf initiatief te nemen. Sta open voor kritiek, gebruik deze om u te ontwikkelen tot een kritische beroepsbeoefenaar die in staat is zijn gedrag bij te sturen. Met topspelers die sterk zijn in teamwork zal VUmc voorop blijven lopen in zorg, onderzoek en onderwijs. Zo ondersteunen we het beleid van VUmc en houden we onze naam hoog. Specifieke regels en codes alle te vinden op kwaliteitsnet en intranet Medisch beroepsgeheim 16

17 Privacy reglement Gedragscode VUmc Agressievrij Beleid (on)gewenste omgangsvormen Werkwijze bij calamiteiten in de patiëntenzorg Regeling nevenwerk Klokkenluidersregeling Inkooprichtlijnen Gedragscode en internetgebruik Social media gebruik je gezonde verstand 17

18 Bijlage 1. Kweken/sediment afnemen Bloedsuiker prikken Subcutaan injecteren Intramusculair injecteren Flushen van een waaknaald Verwijderen van een waaknaald Klaarmaken van een infuuslijn Intraveneuze medicatie oplossen Infuuspomp bedienen Spuitenpomp bedienen Bloedproducten toedienen Retentie meten met een bladderscan Inbrengen blaaskatheter bij een man Inbrengen blaaskatheter bij een vrouw Blaasspoelen Verwijderen blaaskatheter Toepassen protocol vrijheid beperkende interventies ECG maken Assisteren bij lumbaalpunctie Zuurstof toedienen via neusbril Uitzuigen van mond- en keelholte Inbrengen maagsonde Verzorgen maagsonde Sondevoeding toedienen in porties Verzorgen van een PEG-sonde Stoma verzorgen 18