Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Transcriptie

1 STATENBRIEF Onderwerp: Stimuleren zonne-energie op daken van scholen, (sport)verenigingen en bedrijven Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) De toepassing van zon op scholen, (sport)verenigingen en bedrijven heeft de afgelopen anderhalf jaar een snelle ontwikkeling doorgemaakt. Er zijn inmiddels meerdere Energie Service Companies (esco's) actief op deze markt. Vooralsnog richt deze markt zich vooral op scholen met een elektriciteitsverbruik tot circa KWh. Subsidie van de overheid is daarvoor niet meer nodig. Wij verwachten dat in de toekomst zonne-energie voor steeds meer scholen, (sport)verenigingen en bedrijven interessant wordt. De provincie hoeft hier niet via subsidies of zachte leningen aan bij te dragen. Wat wij wel willen doen is een bijdrage leveren via financiering vanuit het IIG-fonds, inrichten van een helpdesk, communicatie en subsidie voor een display (dat laatste uitsluitend voor scholen). 2 Aanleiding Bij de besluitvorming over het programma Energietransitie voorjaar 2012 heeft u ons bij motie 21 verzocht met voorstellen te komen om zonne-energie te stimuleren op daken van scholen, (sport)verenigingen en bedrijven. Vorig jaar hebben wij u door middel van een tussenrapportage geïnformeerd. Een aantal aspecten kon toen nog niet goed worden behandeld. Dat betrof onder andere de saldering (waarbij het elektriciteitsnet in feite als tijdelijke opslag geproduceerde stroom wordt gebruikt) en de mogelijkheden van het IIG-fonds. Inmiddels is er meer duidelijkheid zodat wij in staat zijn concrete voorstellen te formuleren. Het opwekken van zonne-energie op daken draagt bij aan de doelen in het programma Energietransitie: 14% hernieuwbare energie in 2020 waarvan minimaal de helft lokaal wordt opgewekt (dus niet alleen in de vorm van grootschalige bijstook van biomassa in bv de kolencentrale). Zonne-energie leent zich uitstekend voor lokale decentrale opwek. Op 20 augustus 2012 hebben wij u tussentijds geïnformeerd. Daarbij kwamen de volgende onderwerpen aan bod: - Lopende zonne-projecten waarbij de provincie betrokken is zoals Solar Pact Rivierenland, Stichting Zonne Energie Wageningen, Pilot Zonatlas Arnhem (inmiddels opgeschaald tot heel Gelderland), onderzoek naar de mogelijkheden voor zonne-energie langs de Betuweroute, ondersteuning van lokale en regionale energiebedrijven in Gelderland en collectieve inkoop van zonnepanelen in de Stadsregio en regio Rivierenland. Inlichtingen bij dhr. H.C. Wouters, tel. (026) adres: post@gelderland.nl

2 - Een advies van Ecofys over grootschalige uitrol van zon-pv op daken van scholen, bedrijven en verenigingen, waaruit bleek dat met name de hoogte van het elektriciteitsverbruik bepalend is voor de rentabiliteit van zonne-energie: bij een verbruik tot KWh is een investering rendabel; daarboven nog niet. - Het voornemen om nader onderzoek te doen naar de mogelijkheid van garantiestelling, subsidie en zachte leningen, ook voor systemen geschikt voor scholen, verenigingen en bedrijven. 3 Een marktconforme aanpak is mogelijk gebleken In de afgelopen 12 maanden hebben diverse bedrijven nieuwe initiatieven ontwikkeld voor de realisatie van zonne-energie, waarbij met name de focus lag bij de realisatie van zon-op-scholen. Dit komt omdat met plaatsing van zonnepanelen op scholen een maatschappelijke meerwaarde kan worden gerealiseerd (naast CO2-reductie ook communicatie en bewustwording van toekomstige generaties). Scholen kunnen echter model staan voor meerdere marktsegmenten zoals verenigingen. Met kleine aanpassingen kunnen de ontwikkelde businessmodellen ook worden toegepast voor bedrijven. Deze nieuwe initiatieven konden van de grond komen door de volgende ontwikkelingen: - Prijsdaling: de prijsdaling van zonnepanelen heeft zich voortgezet. - IIG-fonds: inzet van achtergestelde leningen voor zonne-energie projecten vanuit het IIGfonds. Voorbeelden zijn leningen aan Lochem energie en aan Greenspread (zie hierna). - Transitiearena initiatieven te ontwikkelen voor de plaatsing van zonenergie-op-scholen. - Saldering: Met het energieakkoord komt er meer duidelijkheid over de mogelijkheden van saldering (en belastingkorting voor collectief opgewekte elektriciteit) waardoor lokale opwekking van groene elektriciteit aantrekkelijker wordt. Bij de door marktpartijen (zie bijlage) ontwikkelde businessmodellen gaat het vooral om zogenaamde esco-modellen. Dit zijn organisaties die de zonne-energie installatie op eigen kosten plaatsen en de stroom leveren aan de school. Alle benodigde zaken zoals inkoop, plaatsing, onderhoud, teruglevering en beheer worden voor de school geregeld. In plaats van de maandelijkse elektriciteitskosten over te maken naar de energiemaatschappij, wordt deze (gedeeltelijk) overgemaakt naar de Esco. Voorbeelden van Esco s voor zonne-energie zijn Greenspread, KiesZon en Slim Opgewekt. De businessmodellen richten zich vooralsnog op scholen met een beperkt elektriciteitsverbruik, tot maximaal KWh per jaar. Daarmee wordt nog niet de hele markt bediend. Daarbij hanteren sommige aanbieders een vaste stroomprijs terwijl anderen de school de mogelijkheid geven om te kiezen voor een lagere of hogere stroomprijs wat dan weer gecompenseerd wordt in een hogere of lagere instapfee. Vanuit de transitiearena heeft zich nog een vierde initiatief bij de provincie gemeld, te weten de Stroomplantage. Dit bedrijf is geen esco en voorziet in de begeleiding van eigen inkoop door scholen. Alle vier de initiatieven zijn specifiek gericht op de opwekking en het gebruik van zonne-energie. Een breder investeringsprogramma in energiebesparing of duurzaamheid maakt op dit moment geen deel uit van het aanbod van de vier bedrijven. Wel wordt bij alle initiatieven aandacht besteed aan educatie, communicatie en ouderparticipatie. Het ambitieniveau, in termen van aantal participerende scholen, verschilt per initiatief en loopt uiteen van enkele tientallen tot ver boven de 100 de scholen. 2

3 Deze initiatieven laten zien dat een marktconforme aanpak in een aantal gevallen nu al mogelijk is. KiesZon financiert haar project geheel op eigen kracht. Greenspread heeft bij het IIG een lening onder marktconforme voorwaarden aangevraagd én gekregen. De businessmodellen van Slim Opgewekt en de Stroomplantage zijn nog niet marktconform en hebben nog een subsidie of zachte lening nodig. PPM-Oost heeft het initiatief genomen alle vier de bedrijven met elkaar in contact te brengen om te leren hoe een project marktconform kan worden uitgevoerd. 4 Omvang van de markt voor zonne-energie op scholen De markt voor zonne-energie voor scholen 1, wordt geschat op 60 MWp maar wordt in de praktijk beperkt door de volgende drie factoren: 1 Hoogte van het elektriciteitsverbruik: - Voor alle scholen met een elektriciteitsverbruik tot KWh geldt dat de school direct geld kan besparen. Daarmee kan in Gelderland ongeveer 6 MWp worden gerealiseerd waarmee ca 10% van de markt voor zon-op-scholen kan worden gedekt. - Zestig procent van de scholen valt in de categorie tot KWh. Deze doelgroep kan in elk geval deels met een marktconform esco-model worden bediend. In theorie bedraagt het plaatsingspotentieel in deze categorie maximaal 36 MWp. - Voor scholen met een elektriciteitsverbruik in de categorie KWh tot KWh (plaatsingspotentieel 6 MWp) is er momenteel geen enkel aanbod. Door hun hoge elektriciteitsverbruik betalen zij minder per KWh. waardoor zonneenergie voor hen nog niet rendabel is. - Scholen met een elektriciteitsverbruik boven de KWh (20% van de markt met een potentieel van 12 MWp). Voor deze categorie scholen is in principe, de SDE-regeling van toepassing. Een probleem is dat de SDE-pot vaak al leeg is als dergelijke minder rendabele projecten aan bod komen. 2 Technische beperkingen door dakhelling en (schaduw)ligging. Initiatiefnemers schatten in dat maximaal circa 30% van de lagere scholen in Gelderland geschikt is voor plaatsing van zonnepanelen Bij grotere scholen in het middelbaar of hoger onderwijs ligt het praktisch potentieel nog lager doordat het beschikbare dakoppervlak hier in relatieve zin beperkter is (een school voor middelbaar of hoger onderwijs heeft doorgaans meerdere verdiepingen waardoor er per vierkante meter bruto vloeroppervlak slechts een beperkt aantal vierkante meters dakoppervlak beschikbaar is). 3 Maatschappelijke beperkingen zoals vandalisme-gevoeligheid. 5 Provinciale rol/ondersteuning a Ondersteuning via telefonische helpdesk. Van diverse zijden heeft ons het signaal bereikt dat scholen door meerdere (bonafide en minder bonafide) initiatiefneme De markt voor bonafide bedrijven komt onder druk te staan doordat de doelgroep gaat aarzelen bij de aanschaf van een systeem. Wij willen daarom scholen, (sport)verenigingen en bedrijven behulpzaam zijn bij het maken van een juiste keuze. Dat doen wij door - vooralsnog voor de periode van een jaar - een onafhankelijke helpdesk op te richten die scholen, (sport)verenigingen en bedrijven kan ondersteunen bij het maken van een keuze. Via onze website, de scholenmarkt en gerichte mailingen zullen wij de instellingen op de hoogte brengen van de voordelen van zonne-energie, en van het oprichten van de helpdesk. 1 de totale markt voor scholen, verenigingen en bedrijven is circa 2200 MWp. Bedrijven vormen hiervan met circa 2100 MWp veruit het grootste aandeel. 3

4 b Display voor scholen Ter verdere ondersteuning en promotie willen wij voor scholen die een zonne-energiesysteem aanschaffen of leasen een subsidie verstrekken voor de aanschaf van een display. Omdat een display belangrijk is om leerlingen (en hun ouders) te informeren over de werking van een zonne-energie systeem geldt dit aanbod uitsluitend voor scholen. Deze display dient te worden opgehangen in een voor leerlingen en ouders toegankelijke plaats. In de subsidieregeling energiebesparing en hernieuwbare energie zal een en ander nader worden uitgewerkt, waarbij onder andere regels zullen worden gesteld voor de minimale omvang van een systeem om voor een subsidie aanmerking te komen c Geen subsidies of zachte leningen De vraag kan worden gesteld of wij deze markt momenteel verder moeten vergroten door het beschikbaar stellen van subsidies, al dan niet in de vorm van zachte leningen. Zoals met u afgesproken hebben wij hier onderzoek naar gedaan. Zo hebben wij onderzocht of er naast de ontwikkelde marktconforme aanpak door KiesZon en Greenspread aanleiding is om ook nietmarktconforme businesmodellen te ondersteunen via bijvoorbeeld een zachte lening. Wij zijn hier geen voorstander van. Daarvoor noemen wij de volgende redenen: 1 Met een eventuele subsidie verdwijnt een belangrijke incentive voor marktpartijen om marktconform te werken. 2 Wij voorzien een verdere daling van de prijs van zonnepanelen en een verdere stijging van de KWh prijs waardoor ook scholen (en andere organisaties) met een hoger elektriciteitsverbruik een marktconform aanbod tegemoet kunnen zien. 3 Wij verwachten dat de huidige markt zich autonoom verder zal ontwikkelen en dat marktpartijen hun aanbod mede zullen gaan richten op (sport)verenigingen en bedrijven. 4 Ten slotte kan het beschikbaar stellen van subsidie zelfs leiden tot marktverstoring. PPM- Oost waarschuwt daar uitdrukkelijk voor. Het oplossen van andere technische en sociale beperkingen (vandalisme) valt buiten onze directe invloedsfeer. 6 Financiële consequenties Binnen het programma energietransitie is budget beschikbaar voor het inrichten van een telefonische helpdesk voor scholen, (sport)verenigingen en bedrijven en voor circa 200 displays, voor scholen. Wij verwachten dat dit budget toereikend zal zijn tot eind Proces en evaluatie Eind 2014/begin 2015 zullen wij uw Staten nader informeren over de ontwikkeling van de markt voor zonne-energie voor scholen, (sport)verenigingen en bedrijven. In deze Statenbrief zullen wij tevens ingaan op de vraag of er nog een rol is weggelegd voor de Provincie om de uitrol hiervan verder te ondersteunen. Arnhem, 27 augustus zaaknr Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning drs. P.P.L. van Kalmthout - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Notitie Naam notitie Bijlage statenbrief (Businessmodellen zon-op-scholen) 4

5 BIJLAGE Bij Statenbrief Stimuleren zonne-energie op daken van scholen, (sport)verenigingen en bedrijven Beschrijving per bedrijf Greenspread Het businessmodel; Greenspread hanteert het esco-model waarbij de panelen voor 5, 10 of 15 jaar in eigendom blijven van Greenspread waarna zij om-niet overgaan naar de school. Gedurende deze periode betaalt de school voor de zonnestroom een vergelijkbaar tarief als voor grijze stroom. Afhankelijk van het stroomverbruik en de contractperiode betaalt de school een instapfee. Greenspread verwacht dat haar aanbod met name interessant is voor scholen met een elektriciteitsverbruik tot circa KWh/jaar. Het systeem van greenspread wordt geleverd inclusief display waarmee de opbrengst kan worden gemonitord. Het businessplan van miljoen via een achtergestelde lening. Daarnaast investeert Triodos-bank in het project. KiesZon Het businessmodel; KiesZon hanteert ook het esco-model. KiesZon hanteert voor haar businessmodel een vaste bovengrens van het stroomverbruik van de school van KWh. De stroomprijs is gelijk aan die van grijze stroom. Er is geen instapfee. De school kan de installatie te allen tijde overnemen. Na 15 jaar kan dat om-niet. Op een meegeleverd informatiepaneel kan de actuele zonnestroomopbrengst zichtbaar worden gemaakt KiesZon is mede eigendom van Greenchoice. KiesZon kan door haar relatie met Greenchoice makkelijk aan (goedkoop) kapitaal komen. Er hebben besprekingen plaatsgevonden met PPM maar er wordt uiteindelijk geen beroep gedaan op financiering vanuit het IIG, ASN stelt wel financiering beschikbaar. Tevens hanteert KiesZon ook een apart crowdfunding-model waarbij ouders van leerlingen een paneel kunnen sponsoren. Slim Opgewekt! Het businessmodel: Slim Opgewekt is het derde ESCO-model. De school wordt voorzien van LED-verlichting om haar stroomverbruik te verminderen. Op het dak plaatst Slim opgewekt voldoende zonnepanelen voor de volledige elektriciteitsbehoefte. Om bewustwording te creëren biedt Slim opgewekt! een aantal mogelijkheden. Slim Opgewekt heeft een aantal Gelderse scholen (het laaghangend fruit) voorzien van LED en zonnepanelen. Om verder te kunnen opschalen vraagt Slim Opgewekt laagrentende leningen. PPM heeft Slim Opgewekt verwezen naar Greenspread om te leren hoe een marktconform financieringsmodel kan worden opgezet. Greenspread is bereid openheid van zaken te geven. Het is aan Slim Opgewekt om haar businessmodel eventueel aan te passen. De Stroomplantage Het businessmodel van De Stroomplantage gaat ervan uit dat de school geld leent tegen 5% rente (vraagt dus ook om laagrentende leningen) en zelf de zonnepanelen aanschaft. De school is dus van meet af aan eigenaar van de panelen. De stroomplantage voorziet in begeleiding van het project door middel van een centraal informatiepunt en contacten met de lokale installateurs. Door zelf te investeren is de school het goedkoopste uit. Een belangrijke doelstelling van de Stroomplantage is scholen daarbij te helpen zodat zij in de toekomst zelfstandige investeringsbeslissingen kunnen nemen. Zaaknummer documentnummer